Introduction to Commercial Law and Consumer Law

จดทำโโดย กลมทมท 1�许榼��@�������Set" 1

นายชวลต ยงพาณชยนายวรภทร ไพบลยวฒนกจนายธนาคม ลมภกดนายทวบลย ปราการพลาศนางสาวอาภาพร ประไพตระกล

รายงานนเปนสวนหนงของการฝกอบรมหลกสตรกฎหมายคมครองผบรโภค ณQueens Mary University of London ประเทศสหราชอาณาจกร

ระหวางวนท 15-30 มถนายน 2562

บทคดยทอ

เมอสงคมและเศรษฐกจพฒนาขน เทคโนโลยททนสมยถกนำามาใชในอตสาหกรรมการผลตเพอลดตนทนการผลตและเพมความหลากหลายของสนคาและบรการ ผประกอบการซงมความรและความชำานาญในการผลตสนคารวมถงรขอเทจจจรงในการผลตแตเพยงฝาายเดยว จงมอำานาจตอรองทางเศรษฐกจและมความไดเปรยบในการทำาสญญามากกวาผบรโภค เมอผบรโภคไมสามารถตรวจสอบคณภาพและขนตอนการผลตสนคาหรอรปแบบบรการทหลากหลายวาไดมาตรฐานและมความปลอดภยตามทผประกอบการโฆษณาไวหรอไม ทำาใหผบรโภคอาจไมไดรบความเปนธรรมในการทำาสญญาและไดรบความเสยหายจากการบรโภคสนคาและบรการนนๆได

ซงแตเดมศาลไทยอาศยหลกความรบผดทางละเมดในการวนจฉยความรบผดทเกดจากการกระทำาของผขายททำาใหผซอไดรบความเสยหาย โดยใหภาระการพสจนตกแกฝาายทกลาวอางขอเทจจจรงนน ตามทประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพง มาตรา 84/1 บญญตไว ดงนนจงเปนอปสรรคของผซอทไมสามารถพสจนความเสยหายนนตอศาลได สวนความเปนธรรมในการทำาสญญานน ศาลอาศยการตความบทบญญตตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชยทมอยอาทเชน เรองทรพยสนทซอขายชำารดบกพรองตามมาตรา 472 แตอยางไรกจตามสทธหนาทและความรบผดตามสญญาและละเมดจะผกพนเฉพาะคสญญาเทานน ซงหากพจารณาในแงการบรโภคสนคาหรอบรการแลว ผใชสนคาอาจมใชคสญญาโดยตรงกบผขายหรอผผลต ดงนนหากเกดความเสยหายจากการใชสนคาหรอบรการจงไมอาจเรยกรองใหผขายรบผดตามสญญาได

ตอมามการตราพระราชบญญตทรบรองและคมครองสทธของผบรโภคใหมากขน รวมถงใหมกระบวนพจารณาคดทเหมาะสมสำาหรบคดผบรโภค อาทเชน พระราชบญญตคมครองผบรโภค พ.ศ. 2522 ทเพมคำานยาม ผบรโภค ใหมความหมายกวางขน โดยรวมถงผใชสนคาหรอผไดรบบรการจากผประกอบธรกจโดยชอบแมมไดเปนผเสยคาตอบแทนกจตาม ใหไดรบความคมครองตามพระราชบญญตนดวย พระราชบญญตความรบผดตอความเสยหายทเกดจากสนคาทไมปลอดภยพ.ศ. 2551 ทนำาหลกความรบผดโดยเครงครดมาใช มผลใหผเสยหายไมตองพสจนถงความไมปลอดภยของสนคานน พระราชบญญตวาดวยขอสญญาทไมเปนธรรม พ.ศ. 2540 ทกำาหนดลกษณะขอตกลงในสญญาบางประการทอาจถอวาทำาใหไดเปรยบคสญญาอนเขาลกษณะขอสญญาทไมเปนธรรม ซงจะมผลบงคบไดเทาทเปนธรรมและพอสมควรแกกรณ แตหากเปนการยกเวนหรอจำากดความรบผดในความเสยหายตอชวต รางกาย หรออนามยผอน อนเปนผลมาจากการกระทำาโดยจงใจหรอประมาทเลนเลอของผตกลง จะมผลเปนโมฆะ ไมอาจอางเปนขอยกเวนหรอจำากดความรบผดได และพระราชบญญตวธพจารณาคดผบรโภค พ .ศ.2551 ถกบญญตขนเพอใหเปนกระบวนวธพจารณาคดทเออตอการใชสทธเรยกรองของผบรโภคโดยมขนตอนในการดำาเนนกระบวนพจารณาทสะดวก รวดเรจวและเสยคาใชจายนอย และให

ภาระการพสจนในขอเทจจจรงทอยในความรเหจนของผประกอบธรกจ ตกแกฝาายผประกอบธรกจนนเอง ชวยทำาใหผบรโภคไดรบความเปนธรรมในการตอสคดยงขน

สวนประเทศสหราชอาณาจกร บทบญญตทคมครองสทธของผบรโภคปรากฏอยในพระราชบญญตวาดวยเรองการซอขายสนคา ค.ศ. 1979 ( The Sale of Goods Act 1979 ) ทบญญตหลกเรองขอตกลงโดยปรยายไว เพอคมครองผซอใหไดรบสนคาตรงตามทผขายพรรณนาไว สนคามคณสมบตเปนทพงพอใจและมวตถประสงคถกตองตามทซอมา โดยมสภาพพรอมใชงานและมความปลอดภยทนทานตอการใชงานตามสภาพของสนคานน และพระราชบญญตขอสญญาทไมเปนธรรม ค.ศ. 1977 ทควบคมใหขอสญญาตองชอบดวยกฎหมาย และจำากดการใชขอตกลงยกเวนความผดในสญญา ซงหลกการทงสองประการทกลาวมาไดถกบญญตรบรองไวในพระราชบญญตวาดวยสทธผบรโภค ค.ศ. 2015 ซงพระราชบญญตฉบบนไดเพมหลกการคมครองการบรโภคขอมลดจตอลไว โดยนยามความหมายของขอมลดจตอลและรปแบบการเยยวยาผทไดรบความเสยหายจากการบรโภคขอมลดจตอลทไมครบถวนตามสญญาไวโดยเฉพาะ ซงความคมครองดงกลาวไมปรากฎในกฎหมายคมครองผบรโภคของประเทศไทย จงสมควรศกษาและใหคำานยามคำาวาขอมลดจตอลในแงมมของการคมครองผบรโภคภายใตกฎหมายคมครองผบรโภค รวมถงรปแบบและวธการในการเยยวยาผบรโภคทไดรบความเสยหายจากการบรโภคขอมลดจตอล ใหมความสมพนธกบความเสยหายทเกดขนจรง เพอใหเกดความเปนธรรมกบผบรโภคและสามารถตอบสนองปญหาทจะเกดขนในโลกยคดจตอลตอไป

Abstract

With the introduction of new technologies into manufacturing to createvarious new products and to reduce the costs, undertakings with knowledgeand expertise have more bargaining power and advantages in contract dealing. Itis also becoming more difficult for consumers to examine the quality of goodsand the process of production, as well as whether services meet the advertisedstandards and safety. This situation results in unfair statuses between thecontractual parties, namely the undertakings and consumers, and therefore maycause harm to consumers.

In the past, Thai courts applied the principle of liability for wrongful actin consumer protection cases, and provided the burden of proof lies on theparty who brings the claim, according to Section 84/1 of the Civil ProcedureCode. At the same time, to determine the fairness of the contract, Thai courtsapplied and interpreted the provisions of Civil and Commercial Code, such asSection 472 that provides the liability for property defects. An issue of suchapplication of law is those said rights, duties and responsibilities are onlyapplicable when there is contractual relationship between parties. However, inconsumer disputes, there is no contract when the goods are sold by anintermediate, or when the goods are bought by a third party. Aiming to tacklesuch issues, Thailand introduced several Acts concerning consumer protectionand the due process of consumer cases. These include: (1) Consumer ProtectionAct B.E.2522, which extends the definition of consumers to not only the buyersbut also the end-users; (2) Liability for Damage Arising from Unsafe Product ActB.E.2551, which provides the application of strict liability in consumer cases; (3)Unfair Contract Terms Act B.E.2540, which lays down the restrictions of contractterms as to which may or must be regarded as unfair, and (4) Civil ProcedureCode B.E 2477, which provides a proper trial for exercising consumer claim, andmakes the access to the process more easily.

On the other hand, in the United Kingdom, consumer rights in the pastwere ensured by the provisions regarding implied terms of The Sale of GoodsAct 1979. The supply of goods were deemed to contain implied terms which

ensure the goods are of satisfactory quality, fit for purpose and arecorrespondent with descriptions and samples. Moreover, consumer rights werealso elaborated in Unfair Contract Terms Act 1977, which not only restricted theimplementation and effects of certain contract terms, but also limited theapplication of disclaimer of liability. The rights of consumer are finally fullyensured with the entering into power of Consumer Rights Act 2015. This Actderives from the consolidation of the previous laws concerning consumer rightsin the United Kingdom, and includes the principles of implied terms and unfairterms. Additionally, it introduces protection for consumer rights concerningdigital content.

In Thailand, there is no provision concerning digital content in the aspectof consumer protection. In this regard, laws relating to consumer protectionshould be reviewed in order to identify appropriate measures to ensure theeffective protection of consumer rights.

บทท 1�许榼��@�������Set" 1 แนวคด ทฤษฎ 1�许榼��@�������Set ววฒนโกโรและหลกกฎหมโยคมมครองผบรโภค

แนวควโมคด1

สงคมในอดต การผลตและการบรโภคยงไมสลบซบซอน ตลาดยงเปนการแลกเปลยนสนคาซงกนและกน ผซอและผขายมเสรภาพในการทำาสญญาภายใตความเทาเทยมกน ผซอสามารถใชระมดระวงในการเลอกซอสนคาและบรการไดดวยตนเองอยางปลอดภย แตมาในยคทสงคมและเศรษฐกจมการเปลยนแปลงอยางรวดเรจว ประกอบกบการแขงขนกนทางการคาทสงขน ผประกอบการนำาเทคโนโลยททนสมยมาใชในการผลตสนคาและบรการ ใชการโฆษณาผานสออเลจคทรอนกสตางๆ มวธการขายทเปลยนไปจากเดม เชน การขายผานตวแทน การขายออนไลน ซงผประกอบธรกจเปนผมความรและประสบการณในการทำาธรกจมากกวาผบรโภคยอมประเมนทางไดเสยในการทำาสญญาไดดกวาผบรโภค ทำาใหผบรโภคเสยเปรยบในการตรวจสอบขนตอนการผลตสนคา แหลงทมาของสนคา หรอรปแบบการใหบรการของผประกอบการวาไดมาตรฐานและมความปลอดภยตามทผประกอบการโฆษณาไวหรอไม แมผบรโภคจะใชความระมดระวงตามสมควรในการเลอกซอสนคาและรบบรการแลวกจตาม ซงหากผบรโภคไดรบความเสยหายจากการใชสนคาและบรการนนๆแลว สามารถพสจนความรบผดของผประกอบการไดหรอไม และจะไดรบการเยยวยาทเหมาะสมและเปนธรรมหรอไม เพยงไร รฐจงตองเขามาคมครองผบรโภคโดยการออกกฎหมายตางๆ เพอเปนกลไกในการสรางความสมดลยระหวางผบรโภคทจะไดรบความเปนธรรมในการทำาสญญา ขณะเดยวกนผประกอบการสามารถแขงขนทางการคาไดอยางเสรและเปนธรรมดวย

ทฤษฎในทางกฎหมายทเกยวกบการคมครองผบรโภค 1 ทฤษฎวาดวยหลกความศกดสทธแหงการแสดงเจตนา (Autonomy of Will ) ทฤษฎนไดรบอทธพลมาจากแนวความคดระบบเศรษฐกจแบบเสรนยม ทวาบคคลม

เสรภาพในการทำาสญญา คสญญาสามารถกำาหนดขอตกลงตางๆใหมผลบงคบได โดยอาศยอำานาจตอรองทเทาเทยมกน และขอตกลงดงกลาวมผลใชบงคบเฉพาะคสญญานนๆ ซงเปนไปตามทฤษฎความรบผดเฉพาะคกรณในสญญา ( Privity of Contract )2ตอมาเมอสงคมมการพฒนาดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย สงผลใหอตสาหกรรมการผลตมความสลบซบซอน ยาก

1 สษม ศภนตย, คำาอธบายกฎหมายคมครองผบรโภค , พมพครงท 6 (กรงเทพมหานคร: สำานกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2551), น.10-11.2 เรณ อาจรยวตรกล, “ การดำาเนนคดคมครองผบรโภคในศาลไทย”, (วทยานพนธปรญญานตศาสตรมหาบณฑต มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2548), น.8-9.

1

ทผบรโภคจะเขาถงกระบวนการผลตตางๆได อกทงรปแบบการคาขายเปลยนไปจากเดมทผซอซอสนคามาเพอใชประโยชนเอง เปนซอสนคามาเพอแสวงหากำาไรตอ ดงนนทฤษฎความรบผดเฉพาะคกรณในสญญา จงเปนอปสรรคในการคมครองผบรโภคทไมใชคสญญากบผประกอบการซงเปนผผลตทแทจรง รวมถงการทผซอสนคาและบรการมไดเปนผใชสนคาหรอบรการดวยตนเอง แตซอมาเพอใหบคคลอนใช ซงหากผใชไดรบความเสยหายจากสนคาหรอบรการนนกจจะไมไดรบความคมครองเชนกน

2 ทฤษฎความรบผดในทางละเมดโดยหลกบคคลจะตองรบผดในทางละเมดตอเมอจงใจหรอประมาทเลนเลอ กอใหเกด

ความเสยหาย แตมบางกรณแมมไดจงใจหรอประมาทเลนเลอ แตกฎหมายกจบญญตใหตองรบผด หรอทเรยกวาหลกความรบผดเดจดขาด (Strict Liability)3 ซงหลกดงกลาวพบไดในกฎหมายเทคนคทมวตถประสงคเพอแกไขปญหาอยางใดอยางหนง อาทเชน พระราชบญญตจราจร แตหลกดงกลาวไดถกยอมรบใหนำามาใชในคดละเมดทผบรโภคไดรบความเสยหายจากการใชหรอรบบรการจากผประกอบการ เนองจากเปนการยากทผบรโภคจะพสจนความเสยหายจากขนตอนการผลต ซงเปนขอเทจจจรงทอยในความรเหจนของผประกอบการเทานน อกทงในแงของการประกอบธรกจ ผบรโภคยอมคาดหวงวาจะไดรบสนคาและบรการทปลอดภยจากผผลตหรอผประกอบการซงมความชำานาญในธรกจนนๆ ดงนนสมควรทผประกอบการจะตองรบผดหากเกดความเสยหายขน เวนแตจะพสจนไดวาฝาายผบรโภคเปนผกอใหเกดความเสยหายนนเอง ซงกฎหมายไทยรบรองหลกความรบผดเดจดขาดไวในประมวลกฎหมายวธพจารณาคดผบรโภคพ.ศ. 2551 มาตรา 29 ทใหผประกอบธรกจมภาระการพสจนในขอเทจจจรงทอยในความรเหจนโดยเฉพาะของผประกอบธรกจนน

ววฒนาการกฎหมายคมครองผบรโภคในประเทศสหราชอาณาจกร กฎหมายพาณชยเปนกฎหมายทใชบงคบกบสทธ ความ

สมพนธ การกระทำาของบคคลในการประกอบธรกจซอขายสนคาและบรการ หากเกดขอพพาทหรอความเสยหายขนระหวางผซอและผขาย ศาลจะใชการตความหลกกฎหมายพาณชยทมอยเพอบรรเทาความเสยหายใหกบผซอ ตอมาป ค.ศ. 1893 ประเทศองกฤษมการตรากฎหมายทกลาวถงการคมครองผบรโภคขน คอ The Sale of Goods Act 1893 โดยพระราชบญญตฉบบดงกลาวกำาหนดหลกการคมครองผบรโภควา หากผขายโฆษณาสนคาหรอบรการของตนไวเปนอยางไรแลว ยอมมความผกพนและตองรบผดในคณสมบตของสนคาหรอบรการตามคำาพรรณนานน จากนนมการตราพระราชบญญตและขอบงคบขนอกหลายฉบบทกลาวถงการ

3 สษม ศภนตย, คำาอธบายกฎหมายคมครองผบรโภค, พมพครงท 6 (กรงเทพมหานคร: สำานกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2551), น.11-12.

2

คมครองผบรโภค อาทเชน ขอบงคบวาดวยขอสญญาทไมเปนธรรมในสญญาผบรโภค 1999( Unfair Terms in Consumer Contract Regulations 1999 ) ทบญญตหามมใหมขอตกลงยกเวนหรอจำากดความรบผดในความตายหรอไดรบบาดเจจบอนเนองมาจากการกระทำาโดยประมาทเลนเลอ4 ตอมามการตราพระราชบญญตวาดวยสทธผบรโภค 2015 ( ConsumerRights Act 2015 ) ขน เพอรวบรวมกฎหมายทคมครองบคคลในการทำาสญญาตามพระราชบญญตทมอยเดม ทงในเรองสญญาผบรโภคและขอสญญาทไมเปนธรรมเขาดวยกน และเพมความคมครองผบรโภคทไดรบความเสยหายจากการบรโภคขอมลดจตอล ( Digital contents )เพอใหสอดคลองกบสภาพสงคมทเปลยนแปลงไป สวนประเทศไทยมบทบญญตรบรองสทธผบรโภคปรากฏอยในประมวลกฎหมายอาญาวาดวยความผดเกยวกบการกอใหเกดภยนตรายตอประชาชน ในการปลอมปน อาหาร ยาและเครองอปโภคอนๆ นำาดมทจดไวใหประชาชน ตามมาตรา 236 ถง 239 และความผดเกยวกบการคา การชง ตวง วด ปรมาณสนคา คณภาพและทมาของสนคา ตามมาตรา 270 ถง 275 ซงบทบญญตดงกลาวมงในการนำาตวผกระทำาความผดลงโทษ ซงตองเปนการกระทำาทมเจตนาหรอกระทำาโดยประมาท แตไมมบทบญญตคมครองหรอเยยวยาผไดรบความเสยหาย กรณอาหารหรอยากอใหเกดอนตรายตอรางกาย สขภาพของประชาชน หรอการประกนคณภาพสนคา หรอการกำาหนดราคาสนคา สวนในประมวลกฎหมายแพงและพาณชยปรากฏอยในเรองละเมดมาตรา 420 ทใหบคคลใดทจงใจหรอประมาทเลนเลอทำาใหผอนเสยหายจะตองรบผดในการกระทำาละเมดนน ในเรองซอขายตามมาตรา 472 ทผขายตองรบผดถาทรพยสนทซอขายชำารดบกพรองทำาใหเสอมราคาหรอประโยชนอนมงหมายจะใชเปนปกตหรอมงหมายโดยสญญา ในเรองจางทำาของมาตรา 593 ทผวาจางเลกสญญาได หากผรบจางไมเรมทำาการในเวลาอนสมควรซงความรบผดในทางแพง เฉพาะผบรโภคทเปนคสญญาเทานนทมสทธเรยกรองใหผประกอบการรบผดได และผบรโภคมภาระการพสจนความรบผดนน นอกจากนยงปรากฏกฎหมายคมครองผบรโภคอนอกหลายฉบบ ซงสามารถแยกไดตามวตถประสงคตางๆดงน วตถประสงคเพอใหเกดความปลอดภยในการบรโภคสนคาหรอบรการ เชน พระราชบญญตยา พ .ศ. 2510พระราชบญญตเครองสำาอาง พ .ศ. 2517 พระราชบญญตควบคมอาคาร พ .ศ. 2522วตถประสงคเพอความเปนธรรมในการบรโภคสนคาหรอบรการ เชน พระราชบญญตหามเรยกดอกเบยเกนอตรา พ.ศ. 2475 พระราชบญญตเครองหมายการคา พ.ศ. 2504 พระราชบญญตตลาดหลกทรพย พ.ศ. 2517 พระราชบญญตกำาหนดสนคาและปอองกนการผกขาด พ.ศ. 2522พระราชบญญตอาคารชด พ.ศ. 2522 พระราชบญญตดอกเบยเงนใหกยมของสถาบนการเงนพ.ศ. 2523 และวตถประสงคเพอการคมครองสทธผบรโภคและการเยยวยาชดใชความเสยหาย

4 เรณ อาจรยวตรกล, “ การดำาเนนคดคมครองผบรโภคในศาลไทย”, (วทยานพนธปรญญานตศาสตรมหาบณฑต มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2548), น.19.

3

เชน พระราชบญญตคมครองผบรโภค พ.ศ. 2522 เปนตน5 ซงตอมามการพฒนากฎหมายสารบญญตทคมครองสทธของผบรโภคใหเหจนเปนรป

ธรรมมากขน อาท เชน พระราชบญญตคมครองผบรโภค พ.ศ. 2522 ทบญญตความคมครองผบรโภคในดานการโฆษณา ดานฉลากและดานสญญาใหเฉพาะเจาะจงและชดเจนขน และใหมคณะกรรมการเฉพาะในเรองดงกลาว มอำานาจในการพจารณาเรองราวรองทกขและออกคำาสงอยางหนงอยางใดตามทพระราชบญญตนกำาหนดไว เพอปอองกนหรอบรรเทาความเสยหายทอาจเกดขนกบผบรโภค พระราชบญญตความรบผดตอความเสยหายทเกดจากสนคาทไมปลอดภยพ.ศ. 2551 ซงกำาหนดหนาทความรบผดชอบในความเสยหายของผผลตหรอผเกยวของไวโดยตรง โดยนำาหลกความรบผดโดยเครงครดมาใช มผลใหผเสยหายไมตองพสจนถงความไมปลอดภยของสนคานน และพระราชบญญตวาดวยขอสญญาทไมเปนธรรม พ .ศ. 2540 ซงกำาหนดลกษณะขอตกลงในสญญาบางประการทอาจถอวาทำาใหไดเปรยบคสญญาอนเขาลกษณะขอสญญาทไมเปนธรรม ซงจะมผลบงคบไดเทาทเปนธรรมและพอสมควรแกกรณ แตหากเปนกรณยกเวนหรอจำากดความรบผดในความเสยหายตอชวต รางกาย หรออนามยผอนอนเกดจากการกระทำาโดยจงใจหรอประมาทเลนเลอของผตกลง เปนโมฆะจะอางเปนขอยกเวนหรอจำากดความรบผดไมได นอกจากนในสวนกฎหมายวธสบญญต มการตราพระราชบญญตวธพจารณาคดผบรโภค พ.ศ. 2551 เพอใหเปนกระบวนวธพจารณาคดทเออตอการใชสทธเรยกรองของผบรโภค ใหผบรโภคไดรบการแกไขเยยวยาความเสยหายดวยความรวดเรจว ประหยดและมประสทธภาพอนเปนการคมครองสทธของผบรโภค ขณะเดยวกนเปนการสงเสรมใหผประกอบธรกจหนมาใหความสำาคญตอการพฒนาคณภาพของสนคาและบรการใหดยงขน ซงในมาตรา 3 แหงพระราชบญญตดงกลาว นยามความหมายคดผบรโภค หมายความวา (1) คดแพงระหวางผบรโภคหรอผมอำานาจฟอองคดแทนผบรโภคตามมาตรา 19 หรอตามมาตราอนกบผประกอบธรกจ ซงพพาทกนเกยวกบสทธหรอหนาทตามกฎหมายอนเนองมาจากการบรโภคสนคาหรอบรการ แตในนยามคดผบรโภคตามมาตรา 3 ดงกลาวไมไดบญญตหลกเกณฑในเรองการบรโภคขอมลดจตอลไวเหมอนพระราชบญญตวาดวยสทธผบรโภค ค.ศ. 2015 (ConsumerRight Act 2015) ของประเทศสหราชอาณาจกรทไดใหคำานยามขอมลดจตอลและบญญตรปแบบการชดใชเยยวยาผไดรบความเสยหายจากการไดรบขอมลดจตอลทไมสมบรณตามสญญาไวโดยเฉพาะ ดงนนจงเปนเรองทควรศกษาและใหคำาจำากดความขอมลดจตอลในแงมมของการคมครองผบรโภคภายใตกฎหมายคมครองผบรโภคของประเทศไทย รวมถงรปแบบการบรโภคขอมลดจตอลและการเยยวยาผไดรบความเสยหายจากการบรโภคขอมล ดจตอลทตองสมพนธกบความเสยหายทเกดขนจรง เพอใหผบรโภคไดรบประโยชนสงสดตอไป

5 สษม ศภนตย, คำาอธบายกฎหมายคมครองผบรโภค , พมพครงท 6 (กรงเทพมหานคร: สำานกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2551), น.27-94.

4

บทท 1�许榼��@�������Set" 2 ควโมรเบองตนเก 1�许榼��@�������Set"ยวกบกฎหมโยพโณชย ( Introduction to Commercial Law )

โดยขอแยกศกษาเปน 2 หวขอดงน2.1 กฎหมายพาณชย ( Commercial Law )2.2 พระราชบญญตวาดวยสทธผบรโภค ค.ศ. 2015 ( Consumer Rights Act 2015 )

2.2.1 สญญาผบรโภค ( Consumer Contract )2.2.2 ขอสญญาทไมเปนธรรม ( Unfair terms )

2.1 กฎหมายพาณชย ( Commercial Law )ในประเทศสหราชอาณาจกร กฎหมายพาณชยเปนกฎหมายทใชบงคบกบสทธ ความ

สมพนธ การกระทำาของบคคลในการประกอบธรกจซอขายสนคาและบรการ ซงในการซอขายสนคา สทธและหนาทของคสญญามไดตกอยภายใตกฎหมายวาดวยเรองสญญาเพยงอยางเดยวแตยงตองอยภายใตบงคบแหงพระราชบญญตวาดวยเรองการซอขายสนคา ค.ศ. 1979 ( TheSale of Goods Act 1979 ) ดวย ภายใตพระราชบญญตดงกลาว สญญาซอขาย คอ สญญาทผขายโอนหรอตกลงจะโอนกรรมสทธในสนคาใหผซอ โดยผซอตกลงจะใชราคาสนคาใหผขายสญญาซอขายจะเปนสญญาทมเงอนไขกจได และจะทำาขนเปนลายลกษณอกษร หรอโดยวาจาหรอทงลายลกษณอกษรและวาจากจได หรอขอตกลงโดยปรยายจากการกระทำาของคสญญากจไดจงเหจนไดวาขอตกลงในสญญาเกดไดจากทงการแสดงออกทชดแจงของคสญญาโดยการทำาเปนลายลกษณอกษรหรอจากการเจรจาของคสญญาเอง และเกดจากขอตกลงโดยปรยาย (ImpliedTerms) ตามทกฎหมายบญญตไวหรอตามจารตประเพณทคสญญาเคยปฏบตกนมา

ขอตกลงโดยปรยาย ( Implied Terms ) ภายใตพระราชบญญตน เปนหลกทคมครองผซอใหไดรบสนคาตรงตามทผขายพรรณนาไว ใหสนคามคณสมบตเปนทพงพอใจและไดรบสนคาถกตองตามวตถประสงคทซอมาในสภาพทพรอมใชงาน รวมถงสนคามความปลอดภยทนทานตอการใชงานตามสภาพของสนคานน อนเปนการคมครองสทธผบรโภคประการหนง ซงปรากฏอยตามมาตราตางๆ ดงน

ตามมาตรา 12 (1) ในเรองกรรมสทธ (Title ) ผขายมสทธทจะขายสนคา ถอโดยปรยายวาผขายมกรรมสทธในทรพยทจะขาย6

ในคด Rowland v Duvall [1923] 2 KB 500 โจทกเปนเจาของเตจนทขายรถ ซอรถมาจากจำาเลยผขาย ซงไมใชเจาของกรรมสทธรถทแทจรง เนองจากรถถกขโมยมา ศาลวนจฉยวาโจทกสามารถเรยกเงนทชำาระไปคนจากจำาเลยได เนองจากโจทกผซอไมไดรบสงใดเปนการ

6 Sale of Goods Act 1979, section 12(1)

5

ตอบแทนจากการชำาระเงนเลย แมจำาเลยผขายจะสงมอบรถใหแลวกจตาม แตเมอผขายไมมสทธครอบครองในรถคนดงกลาวแลว กจไมสามารถสงมอบการครอบครองใหแกผซอได ดงนนโจทกผซอไมไดรบสงใดจากการชำาระเงน เนองจากจำาเลยผขายไมมกรรมสทธในทรพยทจะขายตามมาตรา 12(1)

มาตรา 13 (1) ในเรองคำาพรรณนา ( Description ) ในการขายตามคำาพรรณนา ถอโดยปรยายวาสนคาทไดรบจะตองตรงตามคำาพรรณนาทผขายใหไว ซงกรณจะเปนการขายตามคำาพรรณนาหรอไม ตองพจารณาวาผซอไดใชขอมลทผขายพรรณนาไวในการตดสนใจทำาสญญาหรอไม7

ใ น ค ด Harlingdon & Leinster Enterprise Ltd v Christopher Hull Fine ArtLtd ) ผซอเปนโจทกฟอองผขายวาสนคาซงเปนภาพเขยนไมตรงกบทพรรณนาไว ศาลวนจฉยวาผซอมความรในเรองภาพเขยนมากกวาผขาย คงไมยตธรรมทผซอจะใชสทธปฏเสธไมรบภาพเขยนโดยอางวาไมใชของจรงเพราะผซอไมไดใชถอยคำาทผขายพรรณนาในการตดสนใจซอภาพเขยน ซงผซอในคดนเปนผเชยวชาญดานภาพวาด สวนผขายไมใชและผซอไดตรวจสอบภาพวาดดงกลาวกอนทจะซอแลว ดงนนผซอไมอาจอางหลกเรองการขายผดจากคำาพรรณนาตอสผขายได8

ในคด Varley v Whipp [1900] 1 QB 513 จำาเลยตกลงซอรถตดหญาจากโจทก โดยไมเหจนสภาพรถมากอน แตโจทกบอกจำาเลยวาเปนรถรนใหม ใชงานนอย แตเมอโจทกสงรถตดหญาไปใหจำาเลยแลว แตจำาเลยปฏเสธไมรบอางวารถมสภาพเกามากและสงมอบรถคน โจทกฟอองเรยกใหจำาเลยชำาระเงน ศาลวนจฉยวา กรณดงกลาวเปนการขายตามคำาพรรณนา มาตรา13(1) เนองจากผซอไมเหจนสนคากอน แตตดสนใจซอเนองจากเชอตามคำาพรรณนาทผขายใหไวดงนนเมอจำาเลยคนสนคาใหโจทกแลว โจทกจงไมมสทธเรยกใหจำาเลยชำาระราคาได

มาตรา 14 (2) ในเรองคณสมบตเปนทพอใจ ( Satisfactory quality ) กรณผขายขายสนคาในทางการคา ยอมถอโดยปรยายวาสนคาภายใตสญญานนจะตองมคณสมบตเปนทพงพอใจแกผซอ9

ในคด William Stevenson and Anthony Stevenson v Martyn Rogers [1999]1 ALL ER 613 คดนเปนการวนจฉยวาเปนการกระทำาในทางการคาและธรกจของตนหรอไมขอเทจจจรงปรากฏวา จำาเลยประกอบธรกจประมง ขายเรอประมงใหกบโจทกเพอซอเรอลำาใหมมาใชในทางธรกจของตน แตเรอทขายไปมความเสยหาย เชนนจะถอวาการขายเรอของจำาเลยเปนการขายในทางธรกจทตองผกพนตามขอตกลงโดยปรยาย ในอนทตองสงมอบสนคาใหม

7 Sale of Goods Act 1979, section 13(1) 8 Harlingdon & Leinster Enterprise Ltd v Christopher Hull Fine Art Ltd [1991] 1 QB 5649 Sale of Goods Act 1979, section 14(2)

6

คณสมบตเปนทพงพอใจใหแกโจทกหรอไม ศาลวนจฉยวา การขายเรอประมงของจำาเลยเปนการขายในทางธรกจประมงของจำาเลย จำาเลยจงตองสงมอบสนคาใหไดมาตรฐานและมคณสมบตเปนทพงพอใจแกโจทกในการใชงาน ตามมาตรา 14(2)

ตามมาตรา 14 (2A) ใหนยามความหมายของ คณสมบตเปนทพงพอใจ ( satisfactoryquality ) วา ตองสอดคลองกบมาตรฐานของวญญชนทวไป โดยพจารณาจากลกษณะของสนคา ราคา ปจจยอนทเกยวของ ไมใชความพงพอใจแตเฉพาะผซอหรอผขายเทานน10

ตามมาตรา 14 (2B) นยามคณสมบตของสนคา ( Quality of goods ) ใหรวมถงการนำาไปใชใหสมตามวตถประสงค ( Fitness for all purposes for which goods of the kind inquestion are commonly supplied ) สนคาไมมขอชำารดบกพรอง สมบรณพรอมใชงาน( Appearance and finish ) มความปลอดภย ( Safety ) และทนทานตอการใชงานตามสภาพของสนคานนดวย ( Durability )11

ตามมาตรา 14 (3) ในเรองความถกตองตรงตามวตถประสงค ( reasonable fit forpurpose ) หากผขาย ขายสนคาในทางการคาและผซอไดแสดงออกโดยชดแจงวาตองการนำาสนคาไปใชในวตถประสงคใดโดยเฉพาะเจาะจง ถอโดยปรยายวาสนคานนจะตองตรงตามวตถประสงคทผซอตองการโดยเฉพาะเจาะจง โดยไมตองคำานงวาตรงตามวตถประสงคในการใชงานทวไปหรอไม และจะมผลผกพนผขาย12

มาตรา 15 (2) ในเรองขายตามตวอยาง ( Sale by sample ) กรณขายสนคาตามตวอยางถอโดยปรยายวาผขายรบรองวาสนคาทขายตองตรงตามตวอยาง13

หนาทของผซอและผขายภายใตพระราชบญญตน ผขายมหนาทจดหาสนคาใหผซอ ซงจะมขอพจารณาทสำาคญดงน

2.1.1 ขอตกลงยกเวนหรอจำากดความรบผด ( Exclusion clause )ตามพระราชบญญตวาดวยการซอขายสนคา ค.ศ. 1979 (The Sale of Goods Act

1979 ) มาตรา 55 บญญตไววา เมอสทธหนาทหรอความรบผดเกดขนภายใตสญญาซอขายสนคาโดยผลของกฎหมาย คความอาจตกลงใหยกเวนหรอจำากดความรบผดดงกลาวได โดยตองเปนขอตกลงทชดแจง และตองไมขดหรอแยงกบพระราชบญญตวาดวยขอสญญาทไมเปนธรรมค.ศ. 1977 ( Unfair Contract Terms Act 1977 ) ทกำาหนดใหขอตกลงยกเวนหรอจำากดความรบผดนน ตองมความสมเหตสมผล14

10 Sale of Goods Act 1979, section 14(2A) 11 Sale of Goods Act 1979, section 14(2B) 12 Sale of Goods Act 1979, section 14(3) 13 Sale of Goods Act 1979, section 15(2) 14 Sale of Goods Act 1979, section 55

7

2.1.2 การสงมอบสนคา ( Deliver the goods ) มาตรา 27 หนาทของผขายตามสญญาซอขายสนคา คอ ตองสงมอบสนคาตามทกำาหนดไวในสญญาซอขาย15ซงการสงมอบแบงเปน 3 ประเภทคอ ก. Actual delivery คอ การสงมอบสนคาทซอขายใหจรง เชน ผซอทำาสญญาซอเมลจดกาแฟ ผขายสงมอบเมลจดกาแฟใหผซอ ข. Symbolic delivery คอ การสงมอบเชงสญลกษณ เชน ทำาสญญาซอขายรถยนต ผขายสงมอบกญแจรถใหผซอ ค. Constructive delivery เชน ซอขายทดน ผขายจดทะเบยนโอนกรรมสทธทดนใหผซอ สวนระยะเวลาในการขนสง ( Shipment period ) มาตรา 29 (3) บญญตไววาระยะเวลาในการขนสงเปนสาระสำาคญในการเรยกรองคาเสยหาย ถามกำาหนดเวลาไวในสญญาถอวาเปนสาระสำาคญของขอสญญา หากไมมกำาหนดเวลาไว ตองสงสนคาภายในระยะเวลาอนสมควร ซงระยะเวลาอนสมควร ตองพจารณาจากความสมเหตสมผล ( reasonableness test )16ตวอยางเชน ในการขนสงอาหาร ระยะเวลาตามสมควรจะตองพจารณาในเรองวนหมดอายของอาหารดวย 2.1.3 ปรมาณสนคา ( Quantity ) มาตรา 30 (1) ในการสงมอบทรพยทซอ หากมปรมาณมากหรอนอยกวาตามทตกลงไวในสญญา ผซอมสทธปฏเสธไมรบสนคานน หรอรบไวและใชเงนตามจำานวนสนคาทไดรบและมสทธเรยกคาเสยหายได17

2.1.4 หนาทผซอในการชำาระเงนและการรบสนคา ( To give good title ) ผขายจะตองมกรรมสทธในทรพยทขายและมหนาทโอนกรรมสทธในทรพยนนใหแกผซอโดยปราศจากภาระผกพน 2.1.5 การชดใชเยยวยาความเสยหายใหแกผ ซอและผขาย ( Seller s remedies &buyer s remedies ) ซงจะพจารณาจากสทธของผซอและผขายดงน สทธของผขาย

1. สทธยดหนวงสนคา ( Seller 's lien ) ผขายมสทธยดหนวงสนคาไวจนกวาจะไดรบชำาระราคาครบถวน ซงผขายมสทธทจะ

บงคบชำาระหนไดดวยตนเอง ไมวากรรมสทธในทรพยจะโอนไปยงผซอแลวหรอไมกจตาม กรณมการสงมอบสนคาบางสวนแลว ผขายสามารถยดหนวงสนคาสวนทเหลอได เวนแตจะตกลงไวใน

15Sale of Goods Act 1979, section 27 16 Sale of Goods Act 1979, section 29(3) 17 Sale of Goods Act 1979, section 30(1)

8

สญญาวาไมสามารถใชสทธยดหนวงได ซงสทธยดหนวงจะสนสดลง ตอเมอผขายสงมอบสนคาใหผขนสงเพอสงตอใหผซอแลว โดยผขายไมไดสงวนสทธยดหนวงไว หรอผซอหรอตวแทนผซอไดรบสนคาไวในความครอบครองแลว หรอผขายสละสทธยดหนวง

2. สทธในการระงบการสงสนคา ( Right of stoppage in transit )หากสนคาอยระหวางการขนสง ผขายสามารถแจงผขนสงใหหยดการขนสงไดจนกวา

ผขายจะไดรบชำาระราคาสนคาจากผซอแลว3. สทธในการขายสนคาใหบคคลอน ( Right to resell ) เมอผขายใชสทธยดหนวงสนคาหรอระงบการสงสนคาใหผซอแลว ผขายสามารถนำา

สนคาไปขายใหบคคลอนได แตผขายตองระบชดแจงไวในสญญาวา หากผซอผดสญญาผขายสามารถนำาสนคาไปขายใหมได แมขายสนคาใหบคคลภายนอกแลว แตไมตดสทธผขายทจะเรยกคาเสยหายจากผซอได ในกรณสนคาจะเสอมสภาพหรอไดรบความเสยหายและผขายแจงใหผซอทราบวาจะนำาสนคาไปขายแลว แตผซอยงไมชำาระราคาให ผขายสามารถนำาสนคาไปขายแกบคคลภายนอกได และสามารถเรยกคาเสยหายทเกดขนจากผซอไดเชนกน บคคลภายนอกทซอสนคาไปแลวมสทธดกวาผซอเดม แมสนคาจะอยระหวางการขนสงกจตาม

4. สทธปฏเสธการโอนกรรมสทธ (Reservation on title clause) คสญญาจะตองระบในสญญาวากรรมสทธยงไมโอนไปยงผซอ เวนแตจะไมมเหตการณ

ใดเกดขน5. สทธเรยกรองราคาทรพย (Action for price)เมอผขายสงมอบทรพยสนหรอโอนกรรมสทธในทรพยใหผซอแลว ผซอไมชำาระราคา

หรอในกรณผซอไมยอมรบสนคาทสงซอและไมชำาระเงนคาสนคา ผขายมสทธเรยกรองราคาทรพยโดยการฟอองรองคด

สทธของผซอ1. สทธบอกเลกสญญา (Terminate ) เมอผขายละเลยไมสงมอบสนคา และผซอมสทธ

ฟอองเรยกรองคาเสยหายทผขายไมสงมอบสนคา2. สทธในการปฏเสธไมรบสนคา 3. สทธเรยกคาเสยหาย ( Damage ) ซงมขอควรพจารณาคอ ขอสญญาม 3 ประเภท ไดแก 1. ขอสญญาทเปนเงอนไข ( Condition ) ซงเปนสาระสำาคญของสญญา หากผด

เงอนไขคสญญาอกฝาายบอกเลกสญญาและเรยกคาเสยหายได2. ขอสญญาทเปนคำารบรอง ( Warrenty ) หากคสญญาฝาายใดผดคำารบรอง คสญญา

อกฝาายหนงบอกเลกสญญาไมได มสทธเพยงเรยกคาเสยหาย3. ขอสญญาทเปนขอตกลงอนๆ

9

2.1.6 ความเสยงภยและความรบผด18

การโอนความเสยงภย ใชหลกเสยงภยโอนพรอมกรรมสทธ ( res perit domino) คอใหผขายเปนผรบความเสยงภยตลอดเวลาทยงเปนเจาของกรรมสทธอย ผขายจงตองเปนผรบภยพบตทเกดขนกบสนคานน โดยไมตองคำานงวาจะมการสงมอบสนคาแลวหรอไม เวนแตจะมขอตกลงเปนอยางอน ซงบญญตอยใน The Sale of Goods Act 1979 มาตรา 20 (1) วา “ภยพบตตกอยแกผขายจนกวากรรมสทธในสนคานนจะโอนไปยงผซอ แตเมอกรรมสทธโอนไปยงผซอแลวภยพบตยอมตกอยแกผซอ ไมวาจะไดมการสงมอบสนคานนแลวหรอไม ทงนเวนแตจะมการตกลงกนเปนอยางอน และถาการสงมอบสนคานนลาชาเนองจากความผดของผซอและผขาย ภยพบตในตวสนคา ยอมตกอยแกฝาายเทาทเปนความผดของฝาายนน” แตในบางกรณหากผซอตกลงกบผขายวา ใหผขายขนสงสนคาโดยสงมอบใหกบผขนสง ความเสยงภยกจตกไดแกผซอนบตงแตผขายสงมอบสนคาใหแกผขนสงเสรจจสน

ในคด Stearn Ltd. v Vickers Ltd. [1923] 1 KB 78 ตดสนวาภยพบตโอนไปยงผซอแลวทงทความเปนจรงกรรมสทธยงไมโอนไปยงผซอ โดยขอเทจจจรงในคดน จำาเลยขายเหลาใหโจทกโดยเกจบไวทคลงสนคาของบคคลทสาม โดยจำาเลยออกใบรบรองใหโจทกวาบคคลทสามยนยอมสงมอบเหลาใหแกโจทก แตโจทไมมารบและทงเหลาไวจนเสอมสภาพ เชนนศาลตความวาผขายทำาหนาทครบถวนแลว โดยการออกใบรบสนคาใหผซอ แตผซอไมรบมอบสนคาภายในเวลาอนควรทำาใหสนคาไดรบความเสยหาย ดงนนความเสยงภยตกอยทโจทกซงเปนผซอ อนเปนการยกเวนหลกความเสยงภยโอนพรอมกรรมสทธ

สวนในคด Head v Tattersall [1871],L.R.7.EX.7 ศาลวนจฉยวา แมกรรมสทธโอนไปยงผซอแลว แตความเสยงภยยงอยทผขาย ซงขอเทจจจรงในคดนโจทกซอมามาจากจำาเลย ซงจำาเลยอางวาเปนมาพนธด โจทกสามารถคนมาไดภายในหนงอาทตย หากมาไมดจรง แตภายในระยะเวลาหนงอาทตย มามอาการบาดเจจบใหเหจน ไมดตามทผขายอาง เชนนความเสยงภยยงคงตกอยทผขาย แมจะสงมอบมาใหผซอแลว ผซอสามารถเรยกเงนคนไดเตจมจำานวน

2.2 พระราชบญญตวาดวยสทธผบรโภค ค.ศ. 2015 ( Consumer Rights Act 2015 ) 19มผลใชบงคบเมอวนท 1 ตลาคม 2015 พระราชบญญตฉบบนตราขนเพอรวบรวม

กฎหมายเกยวกบการคมครองผบรโภคทมอยคอ พระราชบญญตวาดวยการซอขายสนคา( Sale of Goods Act ) ขอบงคบวาดวยเรองขอสญญาทไมเปนธรรมในสญญาผบรโภค

18 ฤทยรตน ตยะวชรานนท, “ปญหาการโอนความเสยงภยตามพระราชบญญตสญญาซอขายลวงหนา พ.ศ. 2546”, ( วทยานพนธปรญญานตศาสตรมหาบณฑต จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2550), น.104-107.19https://www.dmhstallard.com/DMHStallard/media/Documents/Assets/Consumer_Rights_Act_2015_An_overview.pdf

10

( Unfair Terms in Consumer Contract Regulation ) และพระราชบญญตวาดวยการจดหาสนคาและบรการ ( Supply of Goods and Services Act ) เขาดวยกนและปฏรปใหมความทนสมยยงขน โดยเพมหลกการคมครองผบรโภคในเรองของขอมลดจตอลและใหคำานยามขอมลดจตอลไวอยางชดแจงในบทท 1 ซงพระราชบญญตฉบบนประกอบดวย 3 สวนหลก คอ สวนท1 วาดวยเรองสญญาผบรโภค ( Consumer Contract ) สวนท 2 วาดวยเรองขอสญญาทไมเปนธรรม ( Unfair Terms ) และสวนท 3 วาดวยเรองขอกำาหนดอนๆ

2.2.1 สวนท 1 วาดวยเรองสญญาผบรโภคในการซอสนคา ขอมลดจตอลและบรการ ( Consumer Contract )

พระราชบญญตวาดวยสทธผบรโภค ค.ศ. 2015 สวนท 1 บทท 1 มาตรา 1 ใหพระราชบญญตนใชบงคบกบขอตกลงระหวางผประกอบการกบผบรโภคในกรณทผประกอบการจะตองจดหามาซงสนคา ขอมลดจตอลหรอบรการ20และใหใชบงคบไมวาสญญาจะทำาขนเปนลายลกษณอกษร หรอดวยวาจาหรอโดยปรยายจากการกระทำาของคสญญา หรอจะทงดวยวาจาและทำาเปนลายลกษณอกษรกจได21โดยใหนยามความหมายตางๆดงน

ผประกอบการ หมายถง บคคลทกระทำาการโดยมวตถประสงคในทางการคาธรกจหรอวชาชพไมวาจะกระทำาการเองหรอผานตวแทน22

ผบรโภค หมายถง ปจเจกชนทกระทำาการโดยมไดมวตถประสงคทงหมดหรอสวนใหญในทางการคาธรกจหรอวชาชพ23

ขอมลดจตอล หมายถง ขอมลทผลตและใชในรปดจตอล24

ซงพระราชบญญตฉบบนใหสญญาซอขายเปนนตกรรมสญญาทตกอยในบงคบแหงพระราชบญญตน โดยมหลกเรองขอตกลงโดยปรยายในทำานองเดยวกบพระราชบญญตวาดวยการซอสนคา ค.ศ. 1979 ( The Sale of Goods Act 1979 ) ปรากฏอยในมาตราเหลานคอ

ตามมาตรา 9 (1)(2) ในสญญาทจะตองจดสงสนคานน ใหถอโดยปรยายวา มขอตกลงเรองคณสมบตของสนคาตองเปนทพอใจอยในสญญาดวย ( Goods to be of satisfactoryquality ) ซงคณสมบตของสนคาตองเปนทพอใจ หมายถง สนคาเหมาะสมกบวตถประสงคทจะนำาไปใช มสภาพสมบรณพรอมใชงาน ไมมขอบกพรอง มความปลอดภยในการใช และใชงานไดทนทาน ซงตองพจารณาจากมาตรฐานของวญญชน โดยคำานงถงรายละเอยดของสนคา ราคาทตกลงและพฤตการณอนๆ ประกอบดวย25

20 Consumer Rights Act 2015, section 1 (1) 21 Consumer Rights Act 2015, section 1(2) 22 Consumer Rights Act 2015, section 2 (2) 23 Consumer Rights Act 2015, section 2(3) 24 Consumer Rights Act 2015, section 2(9) 25 Consumer Rights Act 2015, section 9(1)(2)

11

ตามมาตรา 10 (1) ใชกบสญญาทจะตองจดสงสนคา ในกรณทผบรโภคแจงใหผประกอบการทราบกอนทำาสญญาถงวตถประสงคทเฉพาะเจาะจงในการทำาสญญาซอสนคาแลวใหถอโดยปรยายวามขอตกลงวาสนคาตองถกตองตามวตถประสงคทซอไป โดยไมคำานงวาตรงตามวตถประสงคในการใชงานทวไปหรอไม ( Goods to be fit for particular purpose )26

ตามมาตรา 11 (1) ในสญญาทจะตองจดสงสนคานน ใหถอโดยปรยายวา มขอตกลงวาสนคาจะตรงตามคำาพรรณนาทใหไว ( Goods to be as describe )27

นอกจากการซอสนคาและบรการทพระราชบญญตนใหความคมครองแลว ขอมลดจตอล ( digital content ) เปนคำานยามใหมทถกนำามาบญญตไว โดยมการใหนยามขอมลดจตอล คอ ขอมลทจดทำาขนและใชในรปดจตอล ตวอยางเชน ซอฟตแวร เกมส แอพพลเคชนหนงสออเลจกทรอนกส สอดจตอล เชน เพลง หนง ทว ซงอาจอยในรปแบบทจบตองไดและจบตองไมได เชน การดาวนโหลดเพลง หนง หรอการเขาใชผานเวจบไซต ขอมลดจตอลทผบรโภคจะไดรบความคมครองตามพระราชบญญตนตองไดมาโดยเสยคาตอบแทนตามสญญา และรวมถงการใหบรการทางดจตอล เชน ซอฟตแวร สอ เกมสหรอบรการทางเวจบไซตทใหบรการโดยไมเสยคาใชจาย แตหากผบรโภคตองการบรการเสรมหรอเพมเตมสงทมอย และจะตองเสยคาบรการเพมใหรวมอยในนยามของขอมลดจตอลตามพระราชบญญตนดวย ซงพระราชบญญตฉบบนรบรองสทธของผบรโภคในการไดรบและใชขอมลดจตอล โดยมหลกการเดยวกบสญญาจดหาสนคาคอ ผบรโภคตองไดรบขอมลดจตอลตรงตามคำาพรรณนาทผขายใหไว ขอมลดจตอลตองมคณสมบตเปนทพงพอใจและถกตองตรงตามวตถประสงคของผบรโภค หากผบรโภคไดรบความเสยหายจากการไดรบขอมลไมครบถวนตามสญญาหรอไดรบความเสยหายจากการใชขอมลดจตอล มสทธเรยกใหผประกอบการซอมแซมหรอเปลยนขอมล สทธทจะไดรบการลดราคา หรอสทธทจะไดรบเงนคนบางสวน28 หากผบรโภคไดรบความเสยหายจากการดาวนโหลดขอมลดจตอล ผบรโภคมสทธเรยกใหผประกอบการซอมแซม เปลยน ลดราคาหรอไดเงนบางสวนคน ผบรโภคไมอาจปฏเสธไมรบขอมลดจตอลได ตวอยางเชน ผบรโภคซอแอพพลเคชนในการจดเกจบเพลงและรปภาพ แตเมอดาวนโหลดแอพพลเคชนดงกลาวแลว ปรากฏวาไปลบเพลงและรปภาพของผบรโภค เชนนแลวผประกอบการจะตองรบผดในการกเพลงและรปภาพ หรอชดใชคาเสยหายใหผบรโภคพอสมควรจากเหตทเพลงและรปภาพหายไป ภายในระยะเวลาอนสมควร29

26 Consumer Rights Act 2015, section 10(1) 27 Consumer Rights Act 2015, section 11(1) 28 https://www.rocketlawyer.co.uk/article/consumer-rights-when-purchasing-digital-content.rl29 https://www.citizensadvice.org.uk/Global/Migrated_Documents/corporate/cra2015-practicalexamples.pdf

12

2.2.2 สวนท 2 วาดวยเรองขอสญญาทไมเปนธรรม ( Unfair terms )30กอนทประเทศสหราชอาณาจกรจะตราพระราชบญญตวาดวยสทธผบรโภค ค.ศ. 2015

นน การวนจฉยขอสญญาทไมเปนธรรมตกอยใตบงคบพระราชบญญตวาดวยขอสญญาทไมเปนธรรม ค.ศ.1977 (Unfair Contract Terms Act 1977 ) ซงบทบญญตดงกลาววางกฎเกณฑเฉพาะขอยกเวนความรบผดทมลกษณะไมเปนธรรมทปรากฏในสญญาประเภทตางๆ ซงการวนจฉยขอสญญาวาเปนธรรมหรอไมนนแบงเปน 2 ประเภท คอ

1 ขอสญญาทไมมผลใชบงคบโดยเดจดขาด ซงปรากฏอยในมาตรา 2 ทวา บคคลไมอาจอางขอตกลงยกเวนหรอจำากดความรบผดในความตายหรอการไดรบบาดเจจบอนเปนผลมาจากความประมาทเลนเลอของตนได

2 ขอสญญาทตองตกอยภายใตการทดสอบความสมเหตสมผล (The Test ofReasonableness) กลาวคอ ขอตกลงยกเวนหรอจำากดความรบผดนน จะมผลใชไดตองมความเปนธรรมและสมเหตสมผล ซงเกณฑในการพจารณาจะดจากพฤตการณแวดลอมแตละกรณไปซงหากเปนขอสญญาตองดความเปนธรรมและความสมเหตสมผลขณะทำาสญญานน วาคสญญาไดรหรอควรรขอมลตางๆทสำาคญกอนเขาทำาสญญาหรอไม และมโอกาสไดไตรตรองขอมลนนกอนตดสนใจทำาสญญาหรอไม31

ซงตอมามการตราพระราชบญญตวาดวยสทธผบรโภค ค.ศ. 2015 (Consumer RightsAct 2015) ขน ซงพระราชบญญตฉบบนไดรวบรวมหลกเกณฑและกฎหมายคมครองผบรโภคทมอยเขาดวยกน โดยนำาหลกขอสญญาทไมเปนธรรมของพระราชบญญตขอสญญาทไมเปนธรรมค.ศ.1977 (The Unfair Contract Terms 1977) มารวมไวในพระราชบญญตน และไดเพกถอนหลกเกณฑขอสญญาทไมเปนธรรมในสญญาผบรโภค ค.ศ. 1999 (The Unfair Terms inConsumer Contract Regulation 1999) โดยใหใชพระราชบญญตนกบสญญาระหวางผประกอบการกบผบรโภคแตไมรวมถงสญญาจางแรงงาน กรณทขอสญญาและคำาประกาศไมเปนธรรม จะไมมผลผกพนผบรโภค เวนแตผบรโภคจะยอมรบขอตกลงนน

หลกทวไปเกยวกบความเปนธรรมของขอสญญาปรากฏอยในมาตราตางๆดงน มาตรา 62 (1)(3) ขอตกลงในสญญาและคำาประกาศจะตองเปนธรรม มเชนนนจะไมม

ผลผกพนผบรโภค เวนแตผบรโภคเองยนยอมทจะผกพนตามขอตกลงนน32

30 https://united-kingdom.taylorwessing.com/documents/get/13/consumer-rights-act-2015-unfair-contract-terms.pdf/show_on_screen31 วฒนา เทพวฒสถาพร, “แนวความคดและวธการเพอการวนจฉยความเปนธรรมตามพระราชบญญตวาดวยขอสญญาทไมเปนธรรมพ.ศ. 2540”, (วทยานพนธปรญญามหาบณฑตจฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2545),น. 67-75. 32 Consumer Rights Act 2015, section 62(1)(3)

13

มาตรา 62 (4) ขอตกลงไมเปนธรรมตอเมอขดหรอแยงกบหลกสจรต เปนผลใหเกดความไมเทาเทยมกนระหวางสทธและความรบผดของคสญญาภายใตสญญา ทำาใหผบรโภคไดรบความเสยหาย33

มาตรา 65 ขอตกลงยกเวนหรอจำากดความรบผดในความตาย หรอไดรบบาดเจจบแกกายอนเกดจากความประมาทเลนเลอเปนโมฆะ34

มาตรา 67 หากขอตกลงยกเวนหรอจำากดความรบผดไมมผลบงคบ อนเนองมาจากขอสญญาทไมเปนธรรมแลว ขอสญญาอนยงมผลบงคบไดเทาทพอสมควรแกกรณ35

มาตรา 68 ขอตกลงเปนลายลกษณอกษรในสญญาผบรโภคหรอคำาประกาศเปนลายลกษณอกษรตองชดเจน36

มาตรา 69 ในกรณทมขอสงสย ใหตความขอตกลงยกเวนหรอจำากดความรบผดในทางทเปนคณแกฝาายผบรโภค37

ตามตาราง 2 ของพระราชบญญตน บญญตถอยคำาในสญญาทอาจเปนขอตกลงทไมเปนธรรมไว38 ตวอยางเชน

ขอ 1 ขอตกลงทยกเวนหรอจำากดความรบผดของผประกอบการในความตายหรอบาดเจจบของผบรโภคในกรณทเกดจากการกระทำาโดยจงใจหรอละเมดของผประกอบการ

ขอ 4 ขอตกลงทใหผประกอบการยดเงนทผบรโภคชำาระไวได ในกรณทผบรโภคตดสนใจไมทำาสญญา และไมจดใหผบรโภคไดรบเงนคนในอตราสวนทเทากน กรณทผประกอบการเปนผยกเลกสญญา

ขอ 12 ขอตกลงทใหผประกอบการกำาหนดสาระสำาคญใดภายหลงทผบรโภคผกพนตามสญญาแลว

ขอ 14 ขอตกลงทใหผประกอบการกำาหนดราคาภายหลงจากทผบรโภคผกพนตามสญญาแลว

33 Consumer Rights Act 2015, section 62(4) 34 Consumer Rights Act 2015, section 65 35 Consumer Rights Act 2015, section 67 36 Consumer Rights Act 2015, section 68 37 Consumer Rights Act 2015, section 6938 Consumer Rights Act 2015, Schedule 2

14

2.2.3 สวนท 3 วาดวยเรองเบจดเตลจดและบทบญญตอนๆ39

ในสวนน บญญตมาตรการบงคบใชกฎหมายเพมขน รวมถงอำานาจในการสบสวนสอบสวน มการขยายขอบเขตการชดใชเยยวยาคาเสยหายในทางแพง เชน การชดใชคาเสยหายสวนคดอาญามการเพมโทษปรบและโทษจำาคก และมมาตรการทบงคบรฐและเอกชนกรณกระทำาละเมดกฎหมายผบรโภค

39https://www.dmhstallard.com/DMHStallard/media/Documents/Assets/Consumer_Rights_Act_2015_An_overview.pdf

15

บทท 1�许榼��@�������Set" 3 เปร 1�许榼��@�������Setยบเท 1�许榼��@�������Setยบแนวควโมคด ทฤษฎ 1�许榼��@�������Set กบกระบวนกโรท 1�许榼��@�������Set"เก 1�许榼��@�������Set"ยวของท 1�许榼��@�������Set"ม 1�许榼��@�������Setอยทในประเทศไทย วเครโะห

ควโมเหมอนตทโงของระบบกฎหมโย รวมทงขอด 1�许榼��@�������Setและขอเส 1�许榼��@�������Setย

จากทไดศกษาหลกเบองตนของกฎหมายพาณชยและกฎหมายทเกยวของกบการคมครองบรโภคผของประเทศสหราชอาณาจกรแลว ในบทนจงเปนการเปรยบเทยบหลกทไดศกษามากบหลกกฎหมายในประเทศไทย โดยขอวเคราะหความเหมอนและความตางใน 2หวขอ ดงน

3.1 นยามคดผบรโภค 3.2 ขอสญญาทไมเปนธรรม วาดวยเรองขอตกลงยกเวนหรอจำากดความรบผด

3.1 นยามคดผบรโภคพระราชบญญตวธพจารณาคดผบรโภคพ.ศ. 2551 ใหนยามความหมายของคดผบรโภค

ไวในมาตรา 3 วา “คดผบรโภค” หมายความวา(1) คดแพงระหวางผบรโภคหรอผมอำานาจฟอองคดแทนผบรโภคตามมาตรา 19 หรอ

ตามกฎหมายอน กบผประกอบธรกจซงพพาทกนเกยวกบสทธหรอหนาทตามกฎหมาย อนเนองมาจากการบรโภคสนคาหรอบรการ

(2) คดแพงตามกฎหมายเกยวกบความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย

(3) คดแพงทเกยวพนกบคดตาม (1) หรอ (2) (4) คดแพงทมกฎหมายบญญตใหใชวธพจารณาตามพระราชบญญตนเปนทสงเกตวาตาม (1) ขอทผบรโภคกบผประกอบการพพาทกนตองสบเนองมาจาก

การบรโภคสนคาหรอบรการ ซงตามพระราชบญญตคมครองผบรโภค พ.ศ. 2522 มาตรา 3 ใหคำานยามคำาวา สนคา หมายความวา สงของทผลตหรอมไวเพอขาย และพระราชบญญตความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย พ.ศ. 2551 มาตรา 4 ใหคำานยามคำาวาสนคา หมายความวา สงหารมทรพยทกชนดทผลตหรอนำาเขาเพอขายรวมทงผลผลตเกษตรกรรมและใหหมายความรวมถงกระแสไฟฟอาดวย ดงนนสนคาอาจเปนสงหารมทรพยหรออสงหารมทรพย หรอเปนทรพยทจบตองไดหรอจบตองไมไดตามความหมายของสนคาทไมปลอดภย ภายใตพระราชบญญตความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภยพ.ศ. 2551 สวนบรการ นน พระราชบญญตคมครองผบรโภค พ .ศ. 2522 มาตรา 3 ใหคำานยามคำาวา บรการ หมายความวา การรบจดทำาการงาน การใหสทธใดๆ หรอการใหใช หรอใหประโยชนในทรพยสนหรอกจการใดๆ โดยเรยกคาตอบแทนเปนเงนหรอผลประโยชนอน แตไมรวมถงการจางแรงงานตามกฎหมายแรงงาน ซงการบรการอาจมทรพยเขามาเกยวของ เชน ขน

16

สนคา เชาซอรถยนต เชาบาน หรอบรการทไมมทรพยเขามาเกยวของ เชน การกยม การใหสนเชอบตรเครดต การประกนวนาศภย การประกนชวต การประกอบธรกจทองเทยว การใหบรการทางการแพทย40

สวนพระราชบญญตวาดวยสทธผบรโภค ค.ศ. 2015 ( Consumer Rights Act 2015 )ของประเทศสหราชอาณาจกร ใชบงคบระหวางผประกอบการกบผบรโภค ทผประกอบการเปนผจดหาสนคาขอมลดจตอลหรอบรการใหผบรโภค โดยมการใหคำานยามวา สนคา หมายถงสงหารมทรพยทจบตองได และใหรวมถงนำา กาาซและไฟฟอาดวย สวนขอมลดจตอล หมายถงขอมลทผลตและใชในรปดจตอล จะเหจนไดวาตามสภาพแลวขอมลดจตอลเปนทรพยทจบตองไมได จงไมใชสนคาตามคำานยามในพระราชบญญตน และการซอขายสนคาหรอบรการผานระบบอเลจกทรอนกสกจมใชเปนการบรโภคขอมลดจตอล แตเปนการบรโภคสนคาหรอบรการโดยผานรปแบบการซอขายทางระบบอเลจกทรอนกสเทานน แตขอมลดจตอลจะอยในรปแบบการดาวนโหลดขอมล เชน ดาวนโหลดหนงหรอเพลง41 ดงนนพระราชบญญตฉบบนจงมบทบญญตไวเฉพาะในเรองการบรโภคขอมลดจตอลและการชดใชเยยวยาความเสยหายอนเกดจากไดรบขอมลดจตอลไมสมบรณตามสญญา ซงรปแบบการชดใชเยยวยาความเสยหายทเกดขนอาจมลกษณะแตกตางไปจากความเสยหายทเกดจากการบรโภคสนคาหรอบรการ ซงในประเทศไทยไมมบทบญญตคมครองการบรโภคขอมลดจตอลไวโดยเฉพาะ อาจตองอาศยการตความวาการบรโภคขอมลดจตอลเปนการรบบรการอยางหนงไดหรอไม และวธการเยยวยาความเสยหายทมอยในกฎหมายไทยจะเพยงพอและสอดคลองกบความเสยหายทเกดขนหรอไม จงสมควรศกษาและใหคำานยามคำาวาขอมลดจตอลในแงมมของการคมครองผบรโภคภายใตกฎหมายคมครองผบรโภค รวมถงแนวทางในการเยยวยาผบรโภคทไดรบความเสยหายจากการบรโภคขอมลดจตอลใหมความสมพนธกบความเสยหายทเกดขน เพอใหกอใหเกดประโยชนสงสดแกผบรโภค

3.2 ขอสญญาทไมเปนธรรม วาดวยเรองขอตกลงยกเวนหรอจำากดความรบผดเดมกอนมการตราพระราชบญญตวาดวยขอสญญาทไม เปนธรรม พ .ศ. 2540

ประเทศไทยอาศยหลกความสงบเรยบรอยหรอศลธรรมอนดของประชาชน ในการวนจฉยขอสญญาวาเปนธรรมหรอไม ซงหากการใดมวตถประสงคเปนการตองหามชดแจงโดยกฎหมายเปนการพนวสย หรอเปนการขดตอความสงบเรยบรอยหรอศลธรรมอนดของประชาชน การนนเปนโมฆะ ตามทบญญตไวประมวลกฎหมายแพงและพาณชยมาตรา 150 ซงแสดงใหเหจนวาค

40 ไพโรจน วายภาพ, “คำาอธบายกฏหมายวธพจารณาคดผบรโภค”, พมพครงท 3 (กรงเทพมหานคร: สำานกพมพบรษทกรงสยาม พบลชชง จำากด, 2559), น. 34-49.41https://www.rocketlawyer.co.uk/article/consumer-rights-when-purchasing-digital-content.rl

17

สญญามเสรภาพในการทำาสญญาตราบเทาทไมขดกบบทบญญตดงกลาว แมวาจะมขอตกลงททำาใหคสญญาอกฝาายหนงเสยเปรยบกจตาม แตเมอมไดทำาใหบคคลทวไปทมใชคสญญาไดรบความเสยหายดวยแลว ขอตกลงนนมผลใชบงคบได นอกจากนศาลยงอาศยหลกการตความหากกรณมขอสงสยในสญญานน เพอใหเกดความเปนธรรมตามสญญานน ซงปรากฏตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 11 ทใหตความไปในทางทเปนคณแกคกรณฝาายซงจะเปนผตองเสยในมลหนนน นอกจากนหลกขอตกลงยกเวนความรบผดตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 373 ไดถกนำามาใชวนจฉยในเรองขอสญญาทไมเปนธรรม โดยใหความตกลงลวงหนายกเวน มใหลกหนตองรบผดเพอกลฉอฉลหรอความประมาทเลนเลออยางรายแรงของตน ตกเปนโมฆะ42จากทกลาวมาจะเหจนไดวาศาลไทยจะใชบทบญญตภายใตประมวลกฎหมายแพงและพาณชยในการวนจฉยวาขอสญญาเปนธรรมหรอไม

ตอมาเมอมการตราพระราชบญญตขอสญญาทไมเปนธรรม พ.ศ. 2540 ขนแลว การวนจฉยวาขอสญญาเปนธรรมหรอไม และผลของขอสญญาทไมเปนธรรมจะเปนประการใด จงตกอยภายใตบงคบแหงพระราชบญญตดงกลาว โดยมาตรา 4 ไดบญญตหลกการสำาคญไววา ขอตกลงในสญญาระหวางผบรโภคกบผประกอบธรกจการคา ททำาใหผประกอบธรกจการคาไดเปรยบคสญญาอกฝาายหนงเกนสมควร เปนขอสญญาทไมเปนธรรม และใหมผลบงคบไดเพยงเทาทเปนธรรมและพอสมควรแกกรณ ซงองคประกอบของขอสญญาทไมเปนธรรม ตามมาตรานจะตองเปนขอสญญาทไดเปรยบและเกนสมควร โดยทมาตรา 4 วรรคสาม ใหถอวาขอตกลงททำาใหไดเปรยบคสญญานน ตองมลกษณะใหคสญญาฝาายหนงปฏบตหรอรบภาระเกนกวาวญญชนทจะพงคาดหมายไดตามปกต สวนอยางไรทเกนสมควรนน ตามมาตรา 4 วรรคทายใหพเคราะหถงพฤตการณทงปวง รวมทงความสจรต อำานาจตอรอง ฐานะทางเศรษฐกจ ความรความเขาใจ ทางไดเสย ปกตประเพณของสญญาชนดนน เวลาและสถานทในการทำาสญญาหรอการรบภาระทหนกกวามากของคสญญาฝาายหนง เมอเปรยบเทยบกบคสญญาอกฝาายหนงตามทบญญตไวในมาตรา 10 นอกจากนในวรรคสองของมาตรา 4 ยงบญญตรบรองหลกการตความสญญาไวเชนเดยวกบประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 11 ทหากกรณมขอสงสย ใหตความใหไปในทางทเปนคณแกผซงมไดเปนผกำาหนดสญญาสำาเรจจรปนนเ43

ซงหลกตามมาตรา 4 ดงกลาวสอดคลองกบหลกการในพระราชบญญตวาดวยสทธผบรโภค ค.ศ. 2015 ในมาตรา 62 (4) ทวา ขอตกลงไมเปนธรรม ตอเมอขดหรอแยงกบหลกสจรต เปนผลใหเกดความไมเทาเทยมกนระหวางสทธและความรบผดของคสญญาภายใตสญญา

42 วฒนา เทพวฒสถาพร, “แนวความคดและวธการเพอการวนจฉยความเปนธรรมตามพระราชบญญตวาดวยขอสญญาทไมเปนธรรมพ.ศ. 2540”, (วทยานพนธปรญญามหาบณฑตจฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2545),น. 197-206.43 เรองเดยวกน ,น.209-218

18

ทำาใหผบรโภคไดรบความเสยหาย และมาตรา 69 ทวา ในกรณทมขอสงสย ใหตความขอตกลงยกเวนหรอจำากดความรบผดในทางทเปนคณแกฝาายผบรโภค

นอกจากนพระราชบญญตขอสญญาทไมเปนธรรม พ.ศ. 2540 มาตรา 8 บญญตหลกเรองขอตกลงยกเวนความรบผดไว โดยแยกความรบผดไดเปนสองสวน คอ ความรบผดทไมอาจยกเวนหรอจำากดความรบผดได ตามมาตรา 8 วรรคหนง ทหามไมใหทำาขอตกลงไวลวงหนา เพอยกเวนหรอจำากดความรบผดเพอละเมดหรอผดสญญาในความเสยหายตอ ชวตรางกายหรออนามยของผอน อนเกดจากการกระทำาโดยจงใจหรอประมาทเลนเลอของผตกลง ซงเครงครดกวาหลกยกเวนความรบผดตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 373 และความรบผดทยกเวนหรอจำากดความรบผดได แตมผลใชบงคบไดเพยงเทาทเปนธรรมและพอสมควรแกกรณตามมาตรา 8 วรรคสอง ทเปนขอตกลงยกเวนความรบผดกรณอนนอกจากวรรคหนง ซงไมเปนโมฆะ เชน ขอตกลงยกเวนความรบผดในความเสยหายตอทรพยสน เปนตน 44 ซงปรากฏหลกการดงกลาวอยในพระราชบญญตวาดวยสทธผบรโภค ค.ศ. 2015 ( Consumer Rights Act2015) มาตรา 65 ขอตกลงยกเวนหรอจำากดความรบผดในความตายหรอไดรบบาดเจจบแกกายอนเกดจากความประมาทเลนเลอเปนโมฆะ และมาตรา 67 ทวาหากขอตกลงยกเวนหรอจำากดความรบผดไมมผลบงคบอนเนองมาจากขอสญญาทไมเปนธรรมแลว ขอสญญาอนยงมผลบงคบไดเทาทพอสมควรแกกรณ

นอกจากนยงปรากฏบทบญญตทคมครองผบรโภคในเรองขอสญญาทไมเปนธรรมในพระราชบญญตอนๆของประเทศไทยอกดงน

พระราชบญญตความรบผดตอความเสยหายทเกดขนจากสนคาทไมปลอดภย พ .ศ.2551 มาตรา 9 ขอตกลงระหวางผบรโภคกบผประกอบการทไดทำาไวลวงหนากอนเกดความเสยหาย และประกาศหรอคำาแจงความของผประกอบการเพอยกเวนหรอจำากดความรบผดของผประกอบการตอความเสยหายอนเกดจากสนคาทไมปลอดภย จะนำามาอางเปนขอยกเวนหรอขอจำากดความรบผดไมได

พระราชบญญตคมครองผบรโภค พ.ศ. 2522 มาตรา 22 การโฆษณาจะตองไมใชขอความทเปนการไมเปนธรรมตอผบรโภคหรอใชขอความทอาจกอใหเกดผลเสยตอสงคมเปนสวนรวม

มาตรา 35 ทว วรรคสอง ในการประกอบธรกจทควบคมสญญา สญญาทผประกอบธรกจทำากบผบรโภคจะตองมลกษณะดงตอไปน (1) ใชขอสญญาทจำาเปน ซงหากมไดใชขอสญญานนจะทำาใหผบรโภคเสยเปรยบผประกอบธรกจเกนสมควร (2) หามใชขอสญญาทไมเปนธรรมตอผบรโภค

44 เรองเดยวกน, น. 225-226

19

พระราชบญญตวาดวยขอสญญาทไมเปนธรรม พ.ศ. 2540 มาตรา 9 ความตกลงหรอความยนยอมของผเสยหายสำาหรบการกระทำาทตองหามชดแจงโดยกฎหมาย หรอขดตอความสงบเรยบรอย หรอศลธรรมอนดของประชาชน จะนำามาอางเปนเหตยกเวนหรอจำากดความรบผดเพอละเมดมได ซงเมอพจารณาหลกขอสญญาทไมเปนธรรมของทงสองประเทศแลว เหจนไดวา แมคสญญาจะมเสรภาพในการทำาสญญาอยางไรกจตาม แตยงตองอยบนพนฐานของความเปนธรรมทไมใหฝาายหนงฝาายใดเสยเปรยบและรบภาระจนเกนสมควร เมอพจารณาถงอำานาจตอรองระหวางคสญญาทงสองฝาายและปกตประเพณของสญญาประเภทนนๆ อกทงตองอยบนหลกความสงบเรยบรอยหรอศลธรรมอนดของประชาชน ทมงเนนการคมครองชวต รางกายและอนามยของคสญญา มใหมขอตกลงใดทจะกระทบถงสทธดงกลาวได มฉะนนขอตกลงดงกลาวจะเปนโมฆะ ซงในคดผบรโภคฝาายทเปนผประกอบการยอมมอำานาจตอรองทางเศรษฐกจทเหนอกวา มความรความเขาใจและความชำานาญในทางธรกจมากกวาผบรโภค ทำาใหสามารถคาดหมายทางไดเสยของสญญาไดดกวาผบรโภค ดงนนบทบญญตในเรองขอสญญาทไมเปนธรรมของทงสองประเทศจงเปนเครองมอชวยคมครองผบรโภคมใหถกแสวงหาประโยชนอนไมเปนธรรมและขดตอความสงบเรยบรอยของประชาชนเชนเดยวกน แตบทบญญตอาจมรายละเอยดแตกตางกนไป เนองจากมบรบททางสงคมและการพฒนาทางกฎหมายทแตกตางกน แตอยางไรกจตาม ยงคงไวซงหลกการพนฐานทมงเนนคมครองสทธของผบรโภคใหไดรบความเปนธรรมในการทำาสญญาเชนเดยวกน

20

กโรศกษโดงโนท 1�许榼��@�������Set" Royal Court of Justice

Royal Court of Justice ตงอยทกรงลอนดอน และเปนทตงของ High Court และCourt of Appeal of England and Wales

High Court เปนศาลชนตนประกอบดวย 3 แผนก คอ Queen 's Bench Division,the Chancery Division และ Family Division ซงทง 3 แผนกอาจมเขตอำานาจคาบเกยวกนหากคดเรมตนทศาลใดแลว อาจถกโอนคดไปยงศาลอนไดตามความเหมาะสม แตละแผนกมกระบวนวธพจารณาซงแตกตางกน การดำาเนนกระบวนพจารณาคดใน High Court กระทำาโดยผพพากษานายเดยว แตการดำาเนนกระบวนพจารณาบางคดใน Queen 's Bench Divisionอาจมผพพากษาสองนายหรอมากกวานน ในบางคดศาลตองนงพจารณากบลกขน ยกเวนคดหมนประมาทหรอคดทฟอองพนกงานตำารวจ โดยหลกคำาพพากษาของ High Court ตองถอตามแนวคำาพพากษาในคดกอน การอทธรณคำาพพากษาของ High Court ในคดแพง โดยทวไปแลวตองอทธรณไปยง Appeal Court แตหากเปนคดสำาคญใหอทธรณไปยง Supreme Court

The Court of Appeal ชอเปนทางการคอ Her Majesty 's Court of Appeal inEngland เปนศาลสงสดใน Senior Court’s of England and Wales และเปนศาลอนดบสองรองจากศาล Supreme Court of the United Kingdom กอ ตง ขนในป 1875 ปจจบนประกอบดวยผพพากษา 39 นาย แบงเปนสองแผนกคอแผนกคดอาญาและแผนกคดแพงแผนกคดอาญารบอทธรณจาก Crown Court สวนแผนกคดแพงรบอทธรณจาก CountyCourt, High court of Justice และ Family Court การอทธรณตองไดรบอนญาตจากทงศาลชนตนและศาลอทธรณ สวนการฎกาตองไดรบอนญาตจากศาลฎกา45

45https://en.wikipedia.org/wiki/Royal_Courts_of_Justice

21