Introduction to Linguistics

เอกสารประกอบการสอน

ภาษาศาสตร�เบ��องต�น(๒๐๙๒๐๑)

ศ�ร�พร มณี�ชู�เกต สาขาวิ�ชูาภาษาศาสตร� ภาควิ�ชูา

ภาษาคณีะมน ษยศาสตร�และ

ส'งคมศาสตร�

มหาวิ�ทยาล'ยนเรศวิร๒๕๔๒

คำ��นำ��

เอกสารประกอบการสอนภาษาศาสตร�เบ�� องต�นเล,มน�� เป-นเอกสารประกอบการสอนวิ�ชูา ๒๐๙๒๐๑ ภาษาศาสตร�เบ�� องต�น (209201 Introduction to Linguistics) ในหล'กส�ตรศ� ลปศาสตรบ'ณีฑิ�ต วิ�ชูาเอกภาษาไทย ภาควิ�ชูาภาษา คณีะมน ษยศาสตร�และส'งคมศาสตร� มหาวิ�ทยาล'ยนเรศวิร โดยม�วิ'ตถุ ประสงค�ให�ผู้��เร�ยนม�พ��นฐานด�านภาษาศาสตร� และสามารถุน6าควิามร� �ไปประย กต�ใชู�ก'บการเร�ยนในวิ�ชูาแขนงอ�7นๆ ได�

เอกสารประกอบการสอนเล,มน�� ได�รวิบรวิมเน��อหาเก�7ยวิก'บควิามร� �ท'7วิไปเก�7ยวิก'บภาษาศาสตร� , สาขาวิ�ชูาภาษาศาสตร� , เส�ยงและอวิ'ยวิะท�7ใชู�ในการออกเส�ยง , ระบบเส�ยงในภาษาไทย , ระบบค6าในภาษาไทย , ระบบไวิยากรณี� และทฤษฎี�ไวิยากรณี�

เน�7องจากผู้��เข�ยนได�เสนอเน��อหาท�7เป-นเน��อหาพ��นฐานทางด�านภาษาศาสตร�เป-นส,วินใหญ่, จ=งอาจท6าให�เอกสารประกอบการสอนเล,มน�� ไม,สมบ�รณี�และอาจม�ข�อผู้�ดพลาดซึ่=7งไม,วิ,าจะมากน�อยเพ�ยงใด ผู้��เข�ยนขอน�อมร'บไวิ�เพ�7อเป-นแนวิทางการแก�ไขในโอกาสต,อไป

ผู้��เข�ยนขอกราบขอบพระค ณีบ รพาจารย�ท กท,าน โดยเฉพาะอย,างย�7ง ขอกราบขอบพระค ณี รองศาสตราจารย�พ�นพงษ� งามเกษม และอาจารย�ด6า รงค� มะปะวิงศ� ท�7 ได�ประส�ทธิ์�Aประสาทวิ�ชูาด�านภาษาศาสตร�แก,ผู้��เข�ยน

ศ�ร�พร มณี�ชู�เกต ธิ์'นวิาคม ๒๕๔๒

2

ส�รบั�ญ

บัทท�� หนำ��๑. ควิามร� �ท'7วิไปเก�7ยวิก'บภาษาศาสตร� ๒

๑.๑ ควิามหมายของภาษาและภาษาศาสตร� ๒๑.๒ ประโยชูน�ของการศ=กษาภาษาศาสตร� ๖๑.๓ น'กภาษาศาสตร�และผู้ลงานท�7ส6าค'ญ่ ๖๑.๔ ตระก�ลภาษา ๙ แบบฝึEกห'ด ๑๓ หน'งส�ออ,านประกอบ ๑๔

๒. สาขาวิ�ชูาภาษาศาสตร� ๑๖๒.๑ ภาษาศาสตร�เชู�งประวิ'ต� ๑๗๒.๒ ภาษาศาสตร�เปร�ยบเท�ยบ ๑๘๒.๓ ภาษาศาสตร�เชู�งส'งคม ๑๙๒.๔ ภาษาศาสตร�เชู�งจ�ตวิ�ทยา ๒๑๒.๕ ภาษาศาสตร� ประย กต� ๒๑

แบบฝึEกห'ด ๒๓หน'งส�ออ,านประกอบ ๒๔

๓. เส�ยงและอวิ'ยวิะท�7ใชู�ในการออกเส�ยง ๒๖

3

๓.๑ อวิ'ยวิะท�7ส6าค'ญ่ในการออกเส�ยง ๒๖๓.๒ การท6าให�เก�ดเส�ยงพ�ด ๒๘

แบบฝึEกห'ด ๓๓หน'งส�ออ,านประกอบ ๓๔

๔. ระบบเส�ยงในภาษาไทย ๓๗๔.๑ เส�ยง ๓๗๔.๒ หน,วิยเส�ยง ๔๕๔.๓ เส�ยงย,อย ๕๐

แบบฝึEกห'ด ๕๔หน'งส�ออ,านประกอบ ๖๒

๕. ระบบค6าในภาษาไทย ๖๔๕.๑ หน,วิยค6า ๖๔๕.๒ หน,วิยค6าย,อย ๗๐

บัทท�� หนำ��แบบฝึEกห'ด ๗๓หน'งส�ออ,านประกอบ ๘๐

๖. ระบบไวิยากรณี� ๘๒๖.๑ วิล� ๘๒๖.๒ ประโยค ๘๔

แบบฝึEกห'ด ๙๐หน'งส�ออ,านประกอบ ๙๑

๗. ทฤษฎี�ไวิยากรณี� ๙๓๗.๑ ไวิยากรณี�โบราณี ๙๓๗.๒ ไวิยากรณี�โครงสร�าง ๙๕๗.๓ ไวิยากรณี�แทกม�ม�ค ๙๙๗.๔ ไวิยากรณี�ปร�วิรรต ๑๐๔๗.๕ ไวิยากรณี�การก ๑๑๐

แบบฝึEกห'ด ๑๑๘

4

หน'งส�ออ,านประกอบ ๑๑๙บรรณีาน กรม ๑๒๐

โคำรงก�รสอนำวิ�ช� ๒๐๙๒๐๑ ภ�ษ�ศ�สตร�เบั!"องต�นำจ6านวิน ๑๖ ส'ปดาห� ส'ปดาห�ละ ๓ คาบ

ส'ปดาห�ท�7 เน��อหา๑ แนะน6าเก�7ยวิก'บการเร�ยนการสอน จ ดม ,งหมายรายวิ�ชูา

ขอบข,ายของเน�� อหาการประเม�นผู้ล หน'งส�ออ, านประกอบบทท�7 ๑. ควิามร� �ท'7วิไปเก�7ยวิก'บภาษาศาสตร�

- ควิามหมายของภาษาและภาษาศาสตร�- ประโยชูน�ของการศ=กษาภาษาศาสตร�- น'กภาษาศาสตร�และผู้ลงานท�7ส6าค'ญ่- ตระก�ลภาษา

๒ บทท�7 ๒. สาขาวิ�ชูาภาษาศาสตร�- ภาษาศาสตร�เชู�งประวิ'ต�- ภาษาศาสตร�เปร�ยบเท�ยบ

5

- ภาษาศาสตร�เชู�งส'งคม- ภาษาศาสตร�เชู�งจ�ตวิ�ทยา- ภาษาศาสตร� ประย กต�

๓ บทท�7 ๓. เส�ยงและอวิ'ยวิะท�7ใชู�ในการออกเส�ยง- อวิ'ยวิะท�7ส6าค'ญ่ในการออกเส�ยง- การท6าให�เก�ดเส�ยงพ�ด

๔-๗ บทท�7 ๔. ระบบเส�ยงในภาษาไทย- เส�ยง- หน,วิยเส�ยง- เส�ยงย,อย

๘-๑๑ บทท�7 ๕. ระบบค6าในภาษาไทย- หน,วิยค6า- หน,วิยค6าย,อย

๑๒-๑๓ ๖. ระบบไวิยากรณี�- วิล�- ประโยค

๑๔-๑๕ บทท�7 ๗. ทฤษฎี�ไวิยากรณี�- ไวิยากรณี�โบราณี- ไวิยากรณี�โครงสร�าง- ไวิยากรณี�แทกม�ม�ค- ไวิยากรณี�ปร�วิรรต- ไวิยากรณี�การก

๑๖ สร ปและทบทวินบทเร�ยน

6

ส�งเขปร�ยวิ�ช�

ร�ยวิ�ช� ๒๐๙๒๐๑ ภาษาศาสตร�เบ��องต�น ( ๓ หน,วิยก�ต ๓ ชู'7วิโมง) 209201 Introduction to Lignuistics

คำ��อธิ�บั�ยร�ยวิ�ช�ศ=กษาเก�7ยวิก'บควิามร� �พ��นฐานท'7วิไปทางภาษาศาสตร� การแบ,ง

กล ,มตระก�ลภาษา แนวิค�ด และทฤษฎี�ของน'กภาษาศาสตร� และผู้ลงานท�7เก�7ยวิข�อง ส'ญ่ล'กษณี�ทางส'ทศาสตร� ตลอดจนศ=กษาเก�7ยวิก'บระบบเส�ยงและระบบไวิยากรณี�ของ ภาษาไทย หร�อภาษาอ'งกฤษจุ(ดมุ่(+งหมุ่�ยก�รเร�ยนำก�รสอนำ

๑. เพ�7อให�ผู้��เร�ยนเข�าใจควิามหมายของค6าวิ,า ภาษาศาสตร�“ ”

๒. เพ�7อให�ผู้��เร�ยนม�ควิามร� �เร�7องขอบข,ายและแขนงทางภาษาศาสตร� น'กภาษาศาสตร�ท�7ม� ชู�7อเส�ยง และผู้ลงานของน'กภาษาศาสตร�เหล,าน'�น

7

๓. เพ�7อให�ผู้��เร�ยนได�ทราบล'กษณีะส6าค'ญ่ของภาษาไทยและภาษาตระก�ลไทยตลอดจน โครงสร�างและส,วินประกอบของระบบเส�ยงและระบบไวิยากรณี�ไทย

๔. เพ�7อให�ผู้��เร�ยนได�ทราบถุ=งทฤษฎี�การศ=กษาภาษาและแนวิค�ดท�7ส6าค'ญ่ของทฤษฎี�น'�น ๆ

๕. เพ�7อให�ผู้��เร�ยนสามารถุน6าเอาควิามร� �ทางภาษาศาสตร�ไปประย กต�ใชู�ก'บการเร�ยนใน วิ�ชูาแขนงอ�7นได�

๖. เพ�7อให�ผู้��เร�ยนมองเหHนควิามส6าค'ญ่และประโยชูน�ของการศ=กษาวิ�ชูาภาษาศาสตร�ก�รประเมุ่�นำผล

๑. ประเม�นผู้ลจากการท6าแบบฝึEกห'ด ๑๐ %๒. ประเม�นผู้ลจากการท6าแบบทดสอบ ๒๐ %

๓. ประเม�นผู้ลจากการท6าข�อสอบกลางภาคเร�ยน ๓๐ %๔. ประเม�นผู้ลจากการท6าข�อสอบปลายภาคเร�ยน ๔๐ %

ก�จุกรรมุ่เสร�มุ่นำอกห�องเร�ยนำ๑. ให�น�ส�ตอ,านเอกสารและต6าราอ�7น ๆ ประกอบ๒. ให�น�ส�ตท6าแบบฝึEกห'ด๓. ให�น�ส�ตท6าปIายน�เทศ

แนำวิก�รเร�ยนำก�รสอนำบัทท�� ๑

คำวิ�มุ่ร0�ท��วิไปเก��ยวิก�บัภ�ษ�ศ�สตร�วิ�ตถุ(ประสงคำ�

๑. บอกควิามหมายของภาษาและภาษาศาสตร�ได�๒. อธิ์�บายข'�นตอนการศ=กษาภาษาด�วิยวิ�ธิ์�วิ�ทยาศาสตร�ได�

8

๓. บอกประโยชูน�ของการศ=กษาด�านภาษาศาสตร�ได�๔. บอกชู�7อน'กภาษาศาสตร�และผู้ลงานของน'กภาษาศาสตร�ได�๕. บอกตระก�ลภาษาต,าง ๆ ในโลกได�

ห�วิข�อเร!�อง ควิามหมายของภาษาและภาษาศาสตร�

ประโยชูน�ของการศ=กษาภาษาศาสตร�น'กภาษาศาสตร�และผู้ลงานท�7ส6าค'ญ่ตระก�ลภาษา

ก�จุกรรมุ่ก�รเร�ยนำก�รสอนำ๑. บรรยาย๒. อภ�ปราย ซึ่'กถุาม๓. ท6าแบบฝึEกห'ดท�ายบท๔. ค�นควิ�าเพ�7มเต�มจากหน'งส�ออ,านประกอบ

ส!�อก�รเร�ยนำก�รสอนำ๑. เอกสารการสอนและหน'งส�ออ,านประกอบ๒. แผู้,นใสประกอบการบรรยาย

ก�รประเมุ่�นำผล๑. จากการอภ�ปราย ซึ่'กถุาม และแสดงควิามค�ดเหHน๒. จากการท6าแบบทดสอบ๓. จากการท6าแบบฝึEกห'ด๔. จากการสอบประจ6าภาคเร�ยน

บัทท�� ๑คำวิ�มุ่ร0�ท��วิไปเก��ยวิก�บัภ�ษ�ศ�สตร�

๑.๑ คำวิ�มุ่หมุ่�ยของภ�ษ�และภ�ษ�ศ�สตร�

9

คำวิ�มุ่หมุ่�ยของภ�ษ�ค6าวิ,า ภาษา เด�มเป-นค6าส'นสกฤต มาจากรากศ'พท�หร�อธิ์าต วิ,า“ ”

ภาษ บาล�วิ,า ภาสา คนไทยร'บเข�ามาใชู�ในร�ปของค6าวิ,า ภาษา ซึ่=7ง‘ ’ “ ” “ ”

ม�ควิามหมายในภาษาเด�มท'�งสองวิ,า ถุ�อยค6า หร�อ ค6าพ�ด “ ” “ ” (สน�ท ต'�งทวิ� : ๒๕๒๘ , หน�า ๑)

พจนาน กรมฉบ'บราชูบ'ณีฑิ�ตยสถุาน พ.ศ. ๒๕๒๕ ได�ให�ควิามหมายไวิ�วิ,า ค�อ เส�ยงหร�อก�ร�ยาอาการท�7ท6าควิามเข�าใจก'นได�, ค6าพ�ด,

ถุ�อยค6าท�7ใชู�พ�ดก'น โดยปร�ยายหมายถุ=ง คนหร�อชูาต�ท�7พ�ดภาษาน'�น ๆ เชู,น น ,งห,มและแต,งต'วิตามภาษา หร�อหมายควิามวิ,า ม�ควิามร� � ควิามเข�าใจ

ควิามน'ยแห,งพจนาน กรมน'�น เป-นควิามหมายภาษาในวิงกวิ�าง ค�อหมายถุ=ง ส�7อต,าง ๆ ท�7ท6าให�สามารถุส�7อสารท6าควิามเข�าใจก'นได�

การส�7อสารท6าควิามเข�าใจก'นน��ม�หลายวิ�ธิ์� เชู,น ๑. ใชู�ก�ร�ยาอาการหร�อท,าทาง เร�ยกวิ,า ภาษาใบ�หร�อภาษาท,าทาง๒. ใชู�เส�ยงท�7เปล,งออกมา เร�ยกวิ,า ภาษาพ�ด๓. ใชู�เข�ยนเป-นร�ปหร�อเคร�7องหมาย เร�ยกวิ,า ภาษาภาพ๔. ใชู�ส�7งของเพ�7อม ,งให�เก�ดการส�7อควิามหมาย เร�ยกวิ,า ภาษา

วิ'ตถุ ๕. ใชู�เข�ยนเป-นต'วิหน'งส�อเพ�7อส�7อควิามหมาย เร�ยกวิ,า ภาษา

เข�ยนอย,างไรกHตาม ภาษา ย'งม�ควิามหมายในวิงแคบค�อ หมายถุ=ง“ ”

เส�ยงพ�ดท�7ม�ระเบ�ยบและม�ควิามหมาย ซึ่=7งมน ษย�ใชู�ในการส�7อควิามค�ด ควิามร� �ส=ก และในการท�7จะให�ผู้��ท�7เราพ�ดด�วิยท6าส�7งท�7เราต�องการและแทนส�7งท�7เราพ�ดถุ=ง

ภาษาตามควิามหมายในวิ�ชูาน�ร กต�ศาสตร� ได�แก, วิ�ธิ์�ท�7มน ษย�แสดงควิามในใจเพ�7อให�อ�กฝึJายหน=7งได�ร'บร� � โดยใชู�เส�ยงพ�ดท�7ม�ควิามหมายตามท�7ได�ตกลงก'น เพราะฉะน'�น ภาษาจ=งต�องม�พร�อมด�วิยองค� ๒ ตามท�7พระยาอน มานราชูธิ์นได�กล,าวิไวิ�ด'งน�� ค�อ

10

๑. เส�ยงพ�ดท�7น=กไวิ�แล�วิพ�ดออกมา แต,เส�ยงท�7หล ดปากออกมาลอย ๆ เพราะด�วิยม�อารมณี�สะเท�อนใจ ไม,ใชู,เส�ยงพ�ดตามควิามหมายน��

๒. ควิามหมายซึ่=7งผู้��พ�ดและผู้��ฟัLงหร�อผู้��ได�ย�นเข�าใจร'บร� �ตรงก'น ค�อ ฟัLงออกและผู้��ฟัLงต�องพ�ดตอบโต�ได�ด�วิย

น'กภาษาศาสตร� ม�ควิามเหHนตรงก'นวิ,า ภาษาท�7แสดงออกด�วิยเส�ยงและค6าพ�ดเท,าน'�นจ=งจะเป-นภาษาท�7แท�จร�ง ส6าหร'บเคร�7องส�7อควิามหมายอย,างอ�7น ๆ น'�นไม,สามารถุน'บได�วิ,าเป-นภาษาท�7สมบ�รณี� เชู,น การพย'กหน�า การส'7นศ�รษะ หร�อการโบกม�อน'�น น'กภาษาศาสตร�กHไม,น'บวิ,าเป-นภาษา แม�จะเป-นอาการท�7เก�อบจะเป-นสากล ท�7พอจะเข�าใจก'นท'7วิไปบ�าง แต,กHไม,ม�ระบบหร�อระเบ�ยบท�7แน,นอนและไม,ได�เป-นเส�ยงอ�กด�วิย

Edward Sapir ให�ควิามหมายของค6าวิ,าภาษาไวิ�วิ,า ภาษาเป-นวิ�ธิ์�การท�7 เป-นของมน ษย� โดยเฉพาะเท, าน'�น และไม, ใชู,ส�7งท�7 เป-นส'ญ่ชูาตญ่าณี แต,ม�ไวิ�เพ�7อเป-นเคร�7องม�อส�7อสารควิามค�ด ควิามร� �ส=กและควิามปรารถุนา และกระท6าโดยการเปล,งระบบส'ญ่ล'กษณี�เป-นเส�ยงออกมาโดยต'�งใจ

ส,วินน'กมาน ษยวิ�ทยาลงควิามเหHนวิ,า มน ษย�เท,าน'�นท�7ม�ภาษา ส6าหร'บส'ตวิ�ถุ=งแม�จะร�องได� และเข�าใจได�บ�างกHเป-นเพ�ยงการแสดงอารมณี� เชู,น ควิามกล'วิ ควิามด�ใจ ควิามโกรธิ์ จ=งถุ�อเป-นส'ญ่ญ่าณีและถุ�อเป-นส'ญ่ชูาตญ่าณี ค�อร� �เอง เป-นเอง และไม,ม�การเปล�7ยนแปลงงอกงาม เม�7อร�อยปMเป-นอย,างไร ปLจจ บ'นกHเป-นเชู,นน'�น หร�ออย,างนกแก�วิ นกข นทอง ท�7สามารถุร�องเป-นภาษามน ษย�ได� แต,นกข นทองกHไม,สามารถุท�7จะเอาค6าอ�7นไปแทนท�7ค6าหน=7งค6าใดในประโยคเพ�7อให�โต�ตอบก'นได� เราจ=งถุ�อวิ,านกแก�วิ นกข นทอง เล�ยนภาษาของมน ษย�เท,าน'�น

11

สร ป ภาษา ค�อส'ญ่ล'กษณี�อย,างหน=7งท�7ใชู�ส�7อสารระหวิ,างมน ษย�ด�วิยก'นด�วิยควิามเข�าใจไม,วิ,าจะเป-นส'ญ่ล'กษณี� ทางเส�ยง ทางม�อ ทางท,าทาง ฯลฯ

คำวิ�มุ่หมุ่�ยของภ�ษ�ศ�สตร�ศร�วิ�ไล ดอกจ'นทร� ได�พ�ดถุ=งควิามหมายของภาษาศาสตร�ใน

ภาษาและการสอนด'งน�� ค6าวิ,าภาษาศาสตร� (Linguistics) ในระด'บชูาต� ไม,วิ,าประเทศ

ใดม'กจ ะ ให�ค6า จ6า ก'ดควิามวิ, า เป-น การศ= กษาภาษา ด� วิยวิ�ธิ์�“

วิ�ทยาศาสตร� แต,ควิามเข�าใจท�7แท�จร�งเก�7ยวิก'บค6าน�� ย'งไม,แพร,หลาย”

และลงรอยก'น แม�จะม�ภาควิ�ชูาภาษาศาสตร�เก�ดข=�นในมหาวิ�ทยาล'ยอ'งกฤษมากมายและในอเมร�กาเอง จากประสบการณี�ของล�โอ ( Leo,

๑๙๗๘ ) ถุ�าบอกวิ,าสอนวิ�ชูาภาษาศาสตร�คนม'กจะง นงง และถุามวิ,า “ภาษาศาสตร�ค�ออะไร หร�อถุามต,อวิ,า สอนภาษาอะไรล,ะ” “ ?” หร�อไม,กHพ�ดวิ,า ภาษาศาสตร�ร= ศ=กษาอย,างชูอมสก�� ใชู,ไหม“ ?” เป-นต�น

ค6าวิ,า ภาษาศาสตร� ม�ข=�นเม�7อใดจากบทควิามของ Arbuckle

ค6าวิ,า ภาษาศาสตร�ปรากฏคร'�งแรกใน ปM ๑๘๓๓ เป-นภาษาฝึร'7งเศสเข�ยน Linguistique อย�,ในพจนาน กรมของ Nodier แต, Perrot

ร า ย ง า น วิ, า ค6า ค6า น�� ใ ชู� ก' น ใ น ง า น ค� น ค วิ� า ท า ง Frence

ethnographic (ชูาต�พ'นธิ์ �วิรรณีา) ต'�งแต,ต�นปM ๑๘๒๖ และเป-นค6าย�มมาจากภาษาเยอรม'น

ในสหร'ฐอเมร�กา เม�7อ ๒๐ กวิ,าปMมาน�� ม�การปร'บปร งด�านศ'พท�ข=�น เสนอให�ใชู�ค6าวิ,า “Language Sciences” ซึ่=7งม�ควิามหมายกวิ�างกวิ,าค6าวิ,า Linguistics เพ�7อท�7จะได�ครอบคล มไปถุ=งการศ=กษา ภาษาท�7เก�7ยวิข�องก'บศาสตร�ต,าง ๆ เชู,น จ�ตวิ�ทยาภาษาศาสตร� (Psycholinguistics) และส'งคมวิ�ทยาภาษาศาสตร� (Sociolinguistics) รวิมไปถุ=งการศ=กษาการส�7 อสารของส'ตวิ� และภาษาในร�ปแบบอ�7 น ๆ คงต�องการให�ค6า วิ,า Language sciences น��เข�าค�,ก'บค6าวิ,า Language arts ซึ่=7งม�

12

อย�,ในวิ�ชูาการศ=กษา ข�อเสนอน��ร �เร�7มข=�นท�7มหาวิ�ทยาล'ยอ�นเด�ยนา ด'งจะเหHนได�วิ,าวิารสารและศ�นย�วิ�จ'ยท�7น' 7นใชู�ชู�7อน��

ภาษาศาสตร�เร�7มม�ในการเร�ยนการสอนในระด'บมหาวิ�ทยาล'ยไทย ประมาณี ๓๐ กวิ,าปMมาน�� โดยก,อนหน�าน'�น เราม�วิ�ชูาน�ร กต�ศาสตร� (Etymology) วิ�ชูาท�7เก�7ยวิก'บก6า เน�ดและควิามหมายของค6า ซึ่=7งพระยาอน มานราชูธิ์น เป-นผู้��สอนอ'นเป-นวิ�ชูาท�7ม�เน��อหาในแนวิของวิ�ชูาภาษาศาสตร�

การศ=กษาภาษาของน'กภาษาศาสตร� ม�ล'กษณีะส6า ค'ญ่ ๒ ประการ ค�อ ๑. ศ=กษาภาษาด�วิยวิ�ธิ์�วิ�ทยาศาสตร� วิ�ธิ์�ศ=กษาแบบวิ�ทยาศาสตร� ม�การควิบค มต'วิแปรต,าง ๆ ในการทดลอง ตลอดจนผู้ลการศ=กษาทดลองน'�นจะต�องพ�ส�จน�ได� การศ=กษาจ=งเน�นการปฏ�บ'ต�ทดลองจร�ง ควิามเท�7ยงแท�แน,นอน และควิามเป-นวิ'ตถุ วิ�ส'ย (Objective) น'กภาษาศาสตร�น'�นเม�7อสนใจภาษาใดจะใชู�ควิามพยายามแยกแยะภาษาน'�นออกมาเพ�7 อด�วิ,าภาษาน'�นม�องค�ประกอบอย,างไร เหม�อนชู,างเคร�7องยนต�ท�7ร ��อส,วินประกอบของเคร�7องยนต�ออกมาด�

ไม,ได�หมายควิามวิ,า การศ=กษาแบบเด�มน'�นจะขาดควิามเท�7ยงตรงเสมอไป เพราะข�อม�ลจากการศ=กษาโดยวิ�ธิ์�อ�7 น ๆ ท�7 ไม,ใชู,วิ�ธิ์�วิ�ทยาศาสตร�กHม�ควิามเท�7ยงตรงได� เพ�7 อควิามเข�าใจเราอาจเปร�ยบเท�ยบการศ=กษาภาษา ๒ วิ�ธิ์� ค�อ วิ�ธิ์�วิ�ทยาศาสตร� ก'บวิ�ธิ์�มน ษยศาสตร� ซึ่=7ง ๒ วิ�ธิ์�น��ม�ควิามแตกต,างก'นมาก การศ=กษาภาษาส,วินใหญ่,ท�7ท6าก'นมาน'�น เป-นการศ=กษาทางมน ษยศาสตร� โดยม�จ ดม ,งหมายจะสร�างค ณีค,าทางมน ษยศาสตร� เป-นวิ�ธิ์�อ'ตวิ�ส'ยต�องใชู�ควิามค�ด ควิามร� �ส=กในการร'บระบบค ณีค,า ซึ่=7งเป-นบรรท'ดฐาน ด'งต'วิอย,างค6าจ6าก'ดควิามของค6านามท�7วิ,า ค6านามค�อค6าท�7ใชู�เร�ยกชู�7อ คน ส'ตวิ� ส�7งของ การ“ ”

เข�าใจเร�7องค6านาม โดยค6าจ6าก'ดควิามน��ต�องอาศ'ยควิามเข�าใจแบบอ'ตวิ�ส'ยท�7ตรงก'น น'กภาษาศาสตร�ไม,ได�ต6าหน�การศ=กษาภาษาแบบเด�ม

13

ตรงวิ�ธิ์�การท�7เป-นวิ�ธิ์�การทางมน ษยศาสตร� แต,เป-นเพราะการศ=กษาแบบเด�มน'�นม�ข�อบกพร,องในวิ�ธิ์�การ จ=งท6าให�ขาดควิามเท�7ยงตรงไป ๒. การศ=กษาภาษาศาสตร�เป-นการบรรยายภาษา ข�อแตกต,างอ�กอย,างหน=7งของการศ=กษาภาษาเชู�งภาษาศาสตร�ก'บการศ=กษาแบบเด�ม นอกจากวิ�ธิ์�การแล�วิ กHค�อล'กษณีะของผู้ลท�7ได�จากการศ=กษา กล,าวิค�อ น'กภาษาศาสตร�จะบรรยายภาษาตามผู้ลการศ=กษาทดลอง หร�อจากการส6ารวิจ ตรวิจสอบภาษา ส,วินน'กภาษาแบบเด�มจะก6าหนดหร�อส'7งภาษาโดยถุ�อเป-นหน�าท�7ของน'กไวิยากรณี�ภาษาและคร�สอนหล'กภาษาในโรงเร�ยนท'7วิ ๆ ไปท�7จะต�องให�กฎีเกณีฑิ�วิ,าควิรพ�ดอย,างไรจ=งจะถุ�ก เพราะส'งคมผู้��ใชู�ภาษาน'�น ๆ ส�7อสารก'นจะเป-นผู้��พ�จารณีาต'ดส�นผู้ลของการใชู�ภาษาส�7อสารเอง ควิามต,างก'นของน'กภาษาศาสตร�ก'บน'กไวิยากรณี�ภาษากHค�อ ควิามแตกต,างของเปIาหมายการศ=กษาวิ,า ม ,งควิามเป-นวิ�ทยาศาสตร�หร�อม ,งทางมน ษยศาสตร�ท'�ง ๒ เปIาหมายล�วินม�ควิามส6าค'ญ่ในแง,ม มของตนท'�งน'�น (ศร�วิ�ไล ดอกจ'นทร�, ๒๕๒๘ : ๑๖ – ๑๗)

การศ=กษาทางภาษาท'�งหลายน'�นอาจจะเร�ยกได�วิ,าเป-นการศ=กษาเ ชู� ง ภ า ษ า ศ า ส ต ร�ห ร�อ ไ ม, กH ไ ด� เ พ ร า ะ ค6า วิ, า ภ า ษ า ศ า ส ต ร� (Linguistics) น'�นม�ค6าจ6าก'ดควิามวิ,า เป-นการศ=กษาภาษาอย,างเป-นวิ�ทยาศาสตร� กล,าวิค�อ น6าวิ�ธิ์�การทางวิ�ทยาศาสตร�มาใชู�ในการศ=กษาภาษาอย,างมาก เพ�7อให�ผู้ลการศ=กษาน'�นม�ควิามเท�7ยงตรง โดยม�การควิบค มการศ=กษา ส'งเกตและทดลองเก�7ยวิก'บภาษาอย,างเป-นวิ�ทยาศาสตร�

ข�"นำตอนำและวิ�ธิ�ก�รศ3กษ�ภ�ษ�ด�วิยวิ�ธิ�ท�งวิ�ทย�ศ�สตร�

F ๑F ๒

ส'งเกต F ๓

14

ภาษา

F ๔F ๕

ข'�นท�7 ๑ Protocal Statement เป-นการต'�งข�อส'งเกตข�อเทHจจร�ง (Fact) ต,าง ๆ ของภาษา แ ล� วิ ต'� ง ค6า จ6า ก' ดควิามและอธิ์�บายส�7งเหล,าน'�นตามสภาพท�7เป-นจร�ง

ข'�นท�7 ๒ Hypothesis ต'�งสมม ต�ฐานข=�นจากการส'งเกตในข'�นท�7 ๑ อาจจะม�ข�อสมม ต�ฐานมาก มาย

ข'�นท�7 ๓ Verification พยายามพ�ส�จน�ข�อสมม ต�ฐานโดยอาศ'ยทฤษฎี�ต,าง ๆ ท�7ม�อย�, ถุ�าพบ วิ,าสมม ต�ฐานท�7ต' �งไวิ�ผู้�ดกHต�องกล'บไปต'�งใหม, พ�ส�จน�ใหม,

ข' �นท�7 ๔ ได�ข�อสร ปหร�อกฎีต,าง ๆ ๑.....๒.....๓, ๔, ๕ ฯลฯ เป-นกฎีท�7กล,าวิถุ=งธิ์รรมชูาต�ของ ส�7งน'�น ๆ

ข'�นท�7 ๕ เชู�7อมโยงข�อสร ปหร�อกฎีต,าง ๆ ทางภาษาท�7ด�ได� เพ�7อสร�างทฤษฎี�ทางภาษาข=�น

ผู้ลท�7ได�จากการศ=กษาอย,างเป-นวิ�ทยาศาสตร�น��กHค�อ หล'กภาษาท�7เป-นหล'กภาษาตามธิ์รรมชูาต� เพราะเป-นกฎีเกณีฑิ�หร�อหล'กการท�7ต' �งข=�นจากการศ=กษาสภาพจร�ง ค�อ บรรยาย (Describe) ภาษาวิ,า คนเราใชู�ภาษาอย,างไรตามท�7เป-นจร�ง ไม,ใชู,การบอกหร�อก6าหนดวิ,าคนเราควิรจะใชู�ภาษาอย,างไร (Prescribe) แนวิค�ดเชู,นน�� เหHนวิ,าต6า ราไวิยากรณี�กHด� พจนาน กรมกHด�ควิรจะเป-นการบรรยายพฤต�กรรมการพ�ดการใชู�ภาษาของคนเราตามจร�ง และเม�7อเก�ดการไม,สมจร�งหร�อล�าสม'ยไปแล�วิกHต�องปร'บปร งให�ท'นสม'ยเสมอ (ศร�วิ�ไล ดอกจ'นทร�, ๒๕๒๘ : ๑๘ ๑๙– )

๑.๒ ประโยชนำ�ของก�รศ3กษ�ภ�ษ�ศ�สตร�

15

โดยท'7วิไปน'กภาษาศาสตร�จะถุ�อวิ,าตนเองม�หน�าท�7ท�7จะค�นควิ�าหาค6าตอบท�7ตนสนใจจากภาษา ไม,ได�สนใจวิ,าจะน6าควิามร� �น' �นไปใชู�เป-นเคร�7องม�อท6าอะไรได�บ�าง หน�าท�7ท�7จะน6าไปประย กต�ใชู�ควิรเป-นหน�าท�7ของคร� หร�อผู้��เชู�7ยวิชูาญ่ในสาขาวิ�ชูาอ�7น ด'งท�7ม�ผู้��น6าควิามร� �ทางภาษาศาสตร�ไปประย กต�ใชู�ก'บส�7งต,อไปน��

๑. การสอนภาษาของตนเอง๒. การสอนภาษาท�7สอง๓. การแปล๔. การแปลหน'งส�อโดยใชู�เคร�7อง๕. การสร�างภาษาเข�ยนให�ก'บภาษาท�7ย'งไม,ม�ภาษาเข�ยน๖. การแก�ไขส�7งบกพร,องในการพ�ด ซึ่=7งใชู�อย�,ในวิงการแพทย�๗. การแบ,งเขตภาษาถุ�7นในวิ�ชูาภ�ม�ศาสตร�๘. การท6าพจนาน กรม (Lexicography)

๙. วิ�ศวิกรรมเก�7ยวิก'บการออกแบบจ'ดห�องโทรท'ศน�คล�7นเส�ยงโทรศ'พท� ๑๐. การวิ�เคราะห�วิรรณีคด� ๑๑. การวิ�เคราะห�ประวิ'ต�ศาสตร�และโบราณีคด�

๑.๓ นำ�กภ�ษ�ศ�สตร�และผลง�นำท��ส��คำ�ญ

สมุ่�ยกร�ก ๑. เพลโต (Plato) ๔๒๗-๓๔๗ ก,อน ค.ศ. ได�เข�ยนหน'งส�อชู ดถุาม-ตอบ ชู�7อ Cratylus เป-นหน'งส�อท�7อภ�ปราย เร�7องก6าเน�ดของค6า แนวิค�ดของเขาค�อ ค6าพ�ดเป-นไปตามธิ์รรมชูาต�หร�อเป-นไปเพราะมน ษย�ก6าหนด ๒. อร�สโตเต�ล (Aristotle) ๓๘๔-๓๒๒ ก,อน ค.ศ. สนใจด�านศ�ลปะ ตรรกศาสตร�และฟัPส�กส�มากกวิ,าภาษา แต,เขากHเชู�7อวิ,าภาษาเป-นส�7งท�7มน ษย�ก6าหนดข=�น เขาศ=กษาภาษาในแง,ปร'ชูญ่า นอกจากน��ย'งได�

16

ส6ารวิจชูน�ดของค6าพ�ดต,าง ๆ โดยบอกล'กษณีะของนาม กร�ยา การก เพศ ในภาษาอ�กด�วิย จ=งน'บได�วิ,าอร�สโตเต�ลเป-นบ�ดาแห,งไวิยากรณี�ของโลกตะวิ'นตก ๓. ไดโอน�เซึ่�ยส แทรกซึ่� (Dionysius Thrax) ๒๐๐ ปM ก,อน ค.ศ. ผู้ลงานท�7ส6าค'ญ่ค�อ เขาได�แบ,งค6าออกเป-น ๘ ชูน�ดค�อ ค6านาม ค6าสรรพนาม ค6ากร�ยา ค6าบ พบท ค6าวิ�เศษณี� ค6าส'นธิ์าน ค6าน6าหน�าหร�อตามหล'งนาม และค6าก=7งกร�ยา ก=7งค6านาม ซึ่=7งผู้ลงานชู��นน��น'บวิ,าส6าค'ญ่และม�อ�ทธิ์�พลต,อน'กภาษาร ,นหล'งจนกระท'7งท กวิ'นน��

Thrax ไม,ได�กล,าวิถุ=งเร�7องประโยคไวิ�เลย แต,ผู้ลงานการแบ,งค6านามของเขากHม�อ�ทธิ์�พลในการวิ�เคราะห�ภาษาของคนร ,นต,อมา

สมุ่�ยโรมุ่�นำ ภาษาของชูาวิโรม'น ค�อ ภาษาละต�น น'กปราชูญ่�ทางภาษาของโรม'นม� ๑. วิาร�โร (Varro) ๑๒๗-๑๑๖ ก,อน ค.ศ. ศ=กษาเร�7องท�7มาของค6า (Etymology) ค�อ การศ=กษาท�7มา ประวิ'ต�ควิามเป-นมาของค6า ศ=กษาเร�7องค6า (Morphology) ศ=กษาเร�7องการน6าค6ามาเร�ยงก'นเพ�7อให�ส�7อควิามหมายได� (Syntax)

๒. โดนาต'ส (Donatus) ผู้ลงานของเขาค�อ การแบ,งชูน�ดของค6าออกเป-น ๘ ชูน�ดตามแนวิของ Thrax

๓. พร�สเชู�ยน (Priscian) แบ,งค6า ออกเป-น ๘ ชูน�ดเหม�อน Thrax ต,างก'นท�7ของเขาไม,ม�ค6าน6าหน�าหร�อตามหล'งค6านาม แต,ม�ค6าอ ทานแทน เขาเองสนใจเร�7องหน,วิยเส�ยงและหน,วิยค6ามาก แต,สนใจเร�7องประโยคน�อย

ในำอ�นำเด�ยปาณี�น� (Panini) เป-นน'กไวิยากรณี�ท�7ม�ชู�7 อเส�ยงท�7ส ดของ

อ�นเด�ย เป-นผู้��ท�7ศ=กษาภาษาในค'มภ�ร�พระเวิท จนสามารถุเข�ยนผู้ลงาน

17

ท�7ด�ท�7ส ดค�อไวิยากรณี�ของปาณี�น�ชู�7 อวิ,า Astadhyayi หมายถุ=ง หน'งส�อ ๘ เล,ม ปาณี�น�เร�ยกภาษาท�7 เขาเข�ยนข=�นวิ,า ส6สกฤต“ ” (ส'นสกฤต) แปลวิ,า เร�ยบเร�ยงไวิ�อย,างด�แล�วิ ไวิยากรณี�ของปาณี�น�จะอธิ์�บายล'กษณีะของภาษาส'นสกฤตอย,างละเอ�ยดท กแง,ท กม ม น'บได�วิ,าเป-นไวิยากรณี�ภาษาส'นสกฤตท�7สมบ�รณี�ท�7ส ด ไวิยากรณี�ของปาณี�น�ได�กล,าวิถุ=งกฎีเก�7ยวิก'บค6าในภาษาส'นสกฤต กฎีเหล,าน��กล,าวิไวิ�ส' �น ๆ เร�ยกวิ,า ส�ตร (Sutras) ซึ่=7งม�ประมาณี ๔,๐๐๐ ข�อ ไวิยากรณี�ของปาณี�น�น'บวิ,าเป-นผู้ลงานท�7 ไม,ม�ผู้ลงานของผู้�� ใดเท�ยบเท,า แม�แต, Bloomfield น'กภาษาศาสตร�ผู้��ม�ชู�7อเส�ยงย'งกล,าวิวิ,า เป-นผู้ลงานท�7ย�7งใหญ่,ท�7ส ดของควิามร� � ควิามสามารถุของมน ษย�

ในำจุ�นำการศ=กษาภายในประเทศจ�นเร�7มข=�นเม�7อชูาวิย โรปได�เด�นทาง

เข�าไปต�ดต,อค�าขายและเผู้ยแพร,ศาสนาคร�สต� ชูาวิย โรปท�7ศ=กษาภาษาจ�น ค�อ ร�ชูชู� (Ricci) ได�เข�ยนควิามแตกต,างระหวิ,างภาษาจ�นก'บภาษาตะวิ'นออก

ฟัรานซึ่�สโก วิาโร (Francisco Varo) และ เจ เอชู เดอ พร�แมร� (J.H. de Premare) ศ=กษาภาษาจ�นในด�านต'วิอ'กษร หน,วิยเส�ยงและไวิยากรณี� และได�แต,งต6าราไวิยากรณี�ภาษาจ�นเล,มแรกท�7พ�มพ�ในภาษาย โรป

ในำย(คำกล�งและต�นำย(คำใหมุ่+น'กภาษาท�7ม�ชู�7อเส�ยงค�อ เซึ่อร�วิ�ลเล�ยมโจนส� ชูาวิอ'งกฤษ ได�

ศ=กษาภาษาส'นสกฤตอย,างแตกฉาน แต,เขากHม�ควิามเหHนวิ,า ภาษากร�ก ละต�นและส'นสกฤตม�ควิามคล�ายคล=งก'นมากในเร�7องของรากศ'พท� และไวิยากรณี�ต, าง ๆ การศ=กษาด'งกล, าวิน��ม�ล'กษณีะเหม�อนภาษาศาสตร�เปร�ยบเท�ยบ

ในำย(คำใหมุ่+

18

รามาส แรซึ่ (Ramus Rask) ชูาวิเดนมาร�ก เขาเปร�ยบเท�ยบภาษา Old Norse ซึ่=7งเป-นภาษาโบราณีของชูาวิไอร�ชูก'บภาษากร�ก

แฟัรงซึ่� บอพพ� (Franz Bopp) ชูาวิเยอรม'น เขาเร�ยนภาษาส'นสกฤตท�7ปาร�สแล�วิเข�ยนหน'งส�อเก�7ยวิก'บการประกอบค6าในภาษาส'นสกฤต และเปร�ยบเท�ยบก'บภาษากร�ก ละต�น เพอร�เชู�ยน และเจอร�มาน�ค

ยาขอบ กร�มม� (Jacob Grimm) ชูาวิเยอรม'น ศ=กษาเร�7องการกลายเส�ยงของภาษาตระก�ลอ�นโด-ย โรป ก'บกล ,มภาษาเยอรม'น

เฟัอร�ด�น'นท� เดอ ซึ่องส�ซึ่�ร� (Ferdinand de saussure)

ชูาวิสวิ�ส ศ=กษาเร�7องเส�ยงพ�ดและน6าเอาวิ�ธิ์�การทางวิ�ทยาศาสตร�มาใชู�ศ=กษาภาษา เขาได�ร'บยกย,องวิ,าเป-นผู้��วิางรากฐานการศ=กษา ภาษาสม'ยใหม,

ล� โอนาร�ด บล�มฟัPลด� (Leonard Bloomfield) เป-นผู้��น6าไวิยากรณี�โครงสร�าง (Structural Grammar)

นอม ชูอมสก�� (Noam Chomsky )เป-นผู้��น6า ไวิยากรณี�ปร�วิรรต (Transformational Grammar)

เคนเนท แอลไพค� (Kenneth L. Pike) เป-นผู้�� น6า ไวิยากรณี�แทกม�ม�ค (Tagmemics)

ชูาร�ลส ฟัPลมอร� (Charles Fillmore) เป-นผู้��น6า ไวิยากรณี�การก (Case Grammar)

ในำประเทศไทยพระยาอน มานราชูธิ์น ได�ร'บยกย,องวิ,าเป-นบ�ดาของการศ=กษา

ภาษาศาสตร�ภาษาไทย ผู้ลงานท�7ส6าค'ญ่ ค�อ น�ร กต�ศาสตร�อ ดม วิโรตมส�กขด�ตถุ�วิ�จ�นตน� ภาณี พงศ�วิ�ไลวิรรณี ขน�ษฐาน'นท�กาญ่จนา นาคสก ล

19

ฯลฯ

20

๑.๔ ตระก0ลภ�ษ�

ด ษฎี�พร ชู6าน�โรคสานต� ได�กล,าวิถุ=งตระก�ลภาษาต,าง ๆ ด'งน�� ในภาษาศาสตร�เชู�งประวิ'ต� และภาษาไทยเปร�ยบเท�ยบ

ภาษาต,าง ๆ ในโลกได�ม�การศ=กษาและจ'ดแบ,งเป-นตระก�ลต,าง ๆ ด'งน��

ตระก0ลภ�ษ�ในำย(โรปและตะวิ�นำออกกล�ง๑. ตระก�ลอ�นโดย โรป เป-นตระก�ลภาษาท�7ม�การศ=กษาค�นควิ�า

อย,างกวิ�างขวิางล=กซึ่=�งมากท�7ส ด ภาษาตระก�ลอ�นโดย โรปแบ,งออกเป-นตระก�ลย,อย ๆ ด'งน��

๑. อ�นโด-อ�หร,าน(อารย'น) ๖. เคลต�ค๒. อาร�เมเน�ยน ๗. เยอรม'นน�ค๓. กร�ก ๘. บ'ลโต-สลาวิ�ค๔. อ'ลบาเน�ยน ๙. โทคาเร�ยน๕. อ�ตาล� ๑๐. อนาโตเล�ยน

(ภาษาอนาโตเล�ยน เป-นภาษาเก,าแก,มากและไม,ทราบแน,วิ,าม�ควิามส'มพ'นธิ์�ก'บภาษาตระก�ลย,อยอ�7น ๆ อย,างไร และบางคนค�ดวิ,าเป-นภาษาพ�7น�องก'บภาษาอ�นโดย โรปด'�งเด�มมากกวิ,าจะเป-นภาษาล�ก)

๒.ตระก�ลเซึ่ม�ต�ค แบ,งเป-น ๓ กล ,ม ได�แก, กล ,มตะวิ'นตกเฉ�ยงเหน�อ , กล ,มตะวิ'นออกเฉ�ยงเหน�อ และกล ,มตะวิ'นตกเฉ�ยงใต�

กล ,มตะวิ'นออกเฉ�ยงเหน�อ ม�ภาษาท�7เก,าแก,ท�7ส ดค�อ อ'คคาเด�ยน ซึ่=7งได�แก, ภาษาบาบ�โลเน�ยน และภาษาอ'สซึ่�เร�ยน ภาษากล ,มตะวิ'นตกเฉ�ยงเหน�อท�7ร� �จ'กก'นมากท�7ส ดค�อ ฮิ�บร� และภาษาในกล ,มตะวิ'นตกเฉ�ยงใต�ซึ่=7งส6าค'ญ่มากท�7ส ดได�แก, ภาษาอารบ�ค

๓. ตระก�ลฮิาม�โต-เซึ่ม�ต�ค (เฮิม�น�ค-เซึ่ม�ต�ค) น'กภาษาหลายคนได�แบ,งภาษาตระก�ลน��เป-น ๕ กล ,ม ค�อ กล ,มเซึ่ม�ต�ค (ได�แก,ภาษาในตระก�ลท�7 ๒ น'7นเอง) และอ�ก ๔ กล ,ม ค�อ กล ,มเบอร�เบอร� ค�ซึ่�ต�ค แชูด และอ�ย�ปต� ภาษาซึ่=7งร� �จ'กก'นมากท�7ส ดในกล ,มเบอร�เบอร� ได�แก,ภาษา

21

ท'วิเรHค ภาษาในกล ,มค�ซึ่�ต�ค เชู,น ภาษาโชูมาล� โบโก ภาษาในกล ,มแชูดท�7ส6าค'ญ่ท�7ส ดค�อ ภาษาโฮิซึ่า และภาษากล ,มอ�ย�ปต�ซึ่=7งร� �จ'กก'นด�กHค�อ ภาษาอ�ย�ปต�โบราณี

๔. ตระก�ลซึ่�เมเร�ยน ภาษาซึ่�เมเร�ยนเป-นภาษาในด�นแดนของตระก�ลเซึ่ม�ต�ค แต, เป-นภาษาท�7 ไม,ม�ควิามส'มพ'นธิ์�ก'บภาษาอ�7 น (Language isolate)

๕. ตระก�ลฟัPนโน-อ�คร�ค (อ�ราล�ค) เป-นภาษาท�7พ�ดในย โรป แต,ไม,ใชู,ภาษาตระก�ลอ�นโดย โรป เชู,น ภาษาฮิ'งกาเร�ยน ฟัPนน�ชู เอสโตเน�ยน และแลHบ นอกจากน��ม�ภาษาอ�7น ๆ เชู,น อHอบ อ�คร�ค ซึ่=7งพ�ดอย�,ในร'สเซึ่�ย

๖. ตระก�ลอ'ลไตอ�ค แบ,งเป-น ๓ กล ,ม ได�แก, กล ,มเตอร�ก�ค มองโกเล�ยน และต นก�ซึ่ ภาษาในกล ,มเตอร�ก�ค ท�7ส6าค'ญ่ท�7ส ดได�แก, ภาษาเตอร�ก� ภาษาในกล ,มมองโกเล�ยน ซึ่=7งร� �จ'กก'นด�ได�แก, ภาษาคาสคา และภาษาท�7ร� �จ'กมากท�7ส ดในกล ,มต นก�ซึ่ค�อ ภาษาแมนจ� น'กภาษาบางคนม�ควิามเหHนวิ,าภาษาเกาหล� เป-นภาษาหน=7งในตระก�ลอ'ลไตอ�ค แต,เป-นอ�กกล ,มหน=7งต,างหากจาก ๓ กล ,มท�7ได�กล,าวิมาแล�วิ

๗. ตระก�ลบาส�ค ภาษาบาส�คพ�ดอย�,ทางใต�ของฝึร'7งเศสและตอนเหน�อของสเปน เป-นภาษาท�7ไม,ม�ควิามส'มพ'นธิ์�ก'บภาษาอ�7น

๘. ตระก�ลคอเคเชู�ยนเหน�อและคอเคเชู�ยนใต� ภาษาในกล ,มคอเคเชู�ยนเหน�อ ได�แก, ภาษาเลซึ่เจ�ยน เซึ่อคาสเชู�ยน ภาษาในกล ,มคอเคเชู�ยนใต� เชู,น ภาษาแลซึ่ ม�งเกรเล�ยน จอร�ชูเจ�ยน

ตระก0ลภ�ษ�ในำเอเช�ย ๑. ตระก�ลไซึ่โน-ธิ์�เบต'น แบ,งเป-น ๒ กล ,ม ค�อ ธิ์�เบต-พม,า และกล ,มซึ่�น�ต�ค ซึ่=7งได�แก, ภาษาจ�น น'กภาษาบางคนม�ควิามเหHนวิ,า ภาษาเยน�สเซึ่ย ออสต�ย'ค (พ�ดอย�,แถุบไซึ่บ�เร�ยตอนกลางร�มฝึL7 งน6�าเยน�สเซึ่ย) เป-นภาษาในตระก�ลไซึ่โน-ธิ์�เบต'นด�วิย บางคนม�ควิามเหHนวิ,า เป-นภาษาในตระก�ปาเลโอ-เอเซึ่�ยต�ค (ตระก�ลท�7 ๗) บางคนเหHนวิ,า เป-น

22

ภาษาท�7ไม,ม�ควิามส'มพ'นธิ์�ก'บภาษาอ�7น เหต ท�7ควิามเหHนไม,ลงรอยก'นเป-นเพราะม�ข�อม�ลจากภาษาด'งกล,าวิน�อยมาก

นอกจากน�� ย'งม�ภาษาอ�ก ๓ กล ,มท�7ไม,ทราบแน,ชู'ดวิ,าอย�,ในตระก�ลใด ได�แก, ภาษาไอน ญ่�7ป Jน และเกาหล� น'กภาษาบางคนม�ควิามเหHนวิ,าภาษาท'�งสามน��อาจม�ควิามส'มพ'นธิ์�ก'น และจ'ดเป-นกล ,มใหญ่, ซึ่=7งม�ควิามส'มพ'นธิ์�ก'บกล ,มหร�อตระก�ลอ'ลไตอ�ค ด'งน��ภ�ษ�เอเช�ยเหนำ!อด�"งเด�มุ่

อ'ลตาอ�ค ?

ตะวิ'นตก ตะวิ'นออก ไอน เกาหล� ญ่�7ป Jนเตอร�ก�ค มองโกล ต นก ซึ่

๒. ตระก�ลไทแต,เด�ม น'กภาษา (เชู,น ฟัLงกวิยล�) ม�ควิามเหHนวิ,า ภาษาตระก�ล

ไทเป-นตระก�ลย,อยในกล ,มภาษาตระก�ล Sino-Tai น'กภาษากล ,มน��ม�ควิามเหHนวิ,า ภาษาไทและจ�นม�ควิามส'มพ'นธิ์�ใกล�ชู�ดและม�ศ'พท�ท�7คล�ายคล=งก'นอย�,มากมาย อ�กกล ,มหน=7ง เชู,น Paul K. Benedict ม�ควิามเหHนวิ,า ภาษาไทน,าจะม�ควิามส'มพ'นธิ์�ก'บภาษากะได (เป-นภาษาซึ่=7งใชู�ในเวิ�ยดนามตอนเหน�อและจ�นตอนใต�) และอ�นโดเนเซึ่�ย และภาษาตระก�ลไทเป-นตระก�ลย,อยในกล ,มภาษาตระก�ล Tai-Kadai-Indonesia ซึ่=7งรวิมอย�,ในตระก�ลใหญ่, ค�อ Austro-Tai ควิามค�ดด'งกล,าวิน�� แม�จะสอดคล�องก'บควิามเหHนของน'กประวิ'ต�ศาสตร�สม'ยใหม, แต,ข�อม�ลท�7น6ามาใชู�ในการเปร�ยบเท�ยบย'งไม,มากพอ วิ�ธิ์�เสนอข�อม�ลย'งไม,เป-นระบบและการเปร�ยบเท�ยบน'�นไม,ได�เปร�ยบภาษากะได-อ�นโดน�เซึ่�ยก'บภาษาไทถุ�7นท'�ง ๓ กล ,ม (กล ,มตะวิ'นตกเฉ�ยงใต� กล ,มกลาง กล ,มเหน�อ) แต,เปร�ยบเฉพาะก'บบางภาษาในกล ,มเหน�อ

กล ,มตะวิ'นตกเฉ�ยงใต� กล ,มกลาง กล ,มเหน�อไทย ไต อ�,หม�งลาวิ โท� เชู�ยนเจ�ยง

23

ไทด6า น ง เซึ่ะเฮิงชูาน ล งเจา ล�งย นล��อ เท�ยนเปา ซึ่�หล�นไทขาวิ ย งชู น เท�ยนเจาอาหม โปอ�าย

ประการส6าค'ญ่ท�7ส ดค�อ ภาษากะได-อ�นโดน�เซึ่�ยไม,ม�วิรรณีย กต� ซึ่=7งเป-นล'กษณีะท�7ส6าค'ญ่มากของภาษาตระก�ลไท (แต,กHอาจจะเป-นได�ท�7วิ,าระบบวิรรณีย กต�เพ�7งจะพ'ฒนาข=�นหล'งจากภาษาตระก�ลไทแยกออกจากภาษาออสโตร-ไทยด'�งเด�ม) น'กภาษาบางคนได�เสนอควิามเหHนวิ,า ก,อนท�7จะเปร�ยบเท�ยบภาษาไทยก'บภาษาจ�น หร�อเปร�ยบเท�ยบภาษาไทก'บภาษากะได-อ�นโดน�เซึ่�ย ควิรจะได�เปร�ยบเท�ยบก'บภาษาท�7ม�ควิามคล�ายคล=งก'บภาษาตระก�ลไทยอย,างมากก,อน น'7นค�อ การเปร�ยบเท�ยบภาษา Tai-Mak-Kam-Sui เพ�7อส�บหาล'กษณีะของภาษาด'�งเด�ม ค�อ Proto Tai-Kam-Sui และควิามร� �ท�7 ได�อาจจะชู,วิยในการศ=กษาเปร�ยบเท�ยบภาษาไทก'บภาษาในกล ,มอ�7น เพ�7อส�บสาวิหาควิามส'มพ'นธิ์�ของภาษาตระก�ลไทก'บภาษาตระก�ลอ�7น ๆ ต,อไป ๓. ตระก�ลมอญ่-เขมร ได�แก, ภาษามอญ่ และภาษาเขมร ภาษาเวิ�ยดนามน'�นย'งไม,ทราบแน,วิ,าอย�,ในตระก�ลน��หร�อไม, อย,างไรกHตาม น'กภาษาม�ควิามเหHนวิ,า ภาษาตระก�ลไซึ่โน-ธิ์�เบต'น ไท มอญ่-เขมร และมลาโย-โพล�เนเชู�ยน น,าจะม�ควิามส'มพ'นธิ์�ก'น ๔. ตระก�ลดราวิ�เด�ยน ภาษาซึ่=7งเป-นท�7ร� �จ'กก'นด� ได�แก, ภาษาทม�ฬ เทล ค และมลายาล'ม ๕. ตระก�ลมลาโย-โพล�เนเชู�ยน ภาษากล ,มมลาย'นได�แก, ภาษามาเลย� อ�นโดเนเซึ่�ย ตากาลHอก และภาษากล ,มโพล�เนเชู�ยน ได�แก, ภาษาเมาร� ฮิาวิาย ฟัPเจ�ยน ซึ่ามวิน ๖. ตระก�ลออสเตรเล�ยนและปาปวิน ได�แก, ภาษาด'�งเด�มท�7ใชู�อย�,ในออสเตรเล�ยและน�วิก�น�

24

๗. ตระก�ลปาเลโอ-เอเซึ่�ยต�ค ได�แก, ภาษาต,าง ๆ ท�7พ�ดอย�,ทางเหน�อของไซึ่บ�เร�ยตะวิ'นออก ภาษาเหล,าน��ม'กจะเร�ยกรวิม ๆ วิ,า ปาเลโอ-เอเชู�ยต�ค ปาเลโอ-ไซึ่บ�เร�ยน หร�อไฮิเพอร�โบเร�ยน

ตระก0ลภ�ษ�ในำอ�ฟร�ก�นอกจากภาษาในตระก�ลฮิาม�โต-เซึ่ม�ต�คแล�วิ ย'งม�ภาษาตระก�ลน�

เกอร�-คองโก และโคอ�ซึ่าน ภาษาในกล ,มน�เกอร�-คองโก เชู,น ภาษาซึ่�ล� ซึ่วิาฮิ�ล�

25

ตระก0ลภ�ษ�ในำอเมุ่ร�ก� ๑. อเมร�ก'นอ�นเด�ยนเหน�อ ๒. เอสก�โม-อ'ลล�ทและอธิ์าบาสก'น ๓. อ'ลกอนเก�ยน ๔. ไอโรเควิ�ยนและม'สโกเย�ยน ๕. ซึ่�อวินและอ�โต-อ'ซึ่เตHค ๖. มาย'น ๗. อเมร�ก'นอ�นเด�ยนใต�

แบับัฝึ9กห�ด

26

๑. ภาษาและภาษาศาสตร�แตกต,างก'นอย,างไร๒. น'กภาษาศาสตร�ศ=กษาข�อเทHจจร�งทางภาษาโดยวิ�ธิ์�ใด และข�อม�ลท�7ศ=กษาน'�นได�มาจากใคร๓. ภาษาศาสตร�เก�7ยวิข�องก'บวิ�ธิ์�วิ�ทยาศาสตร�อย,างไร๔. ผู้ลท�7ได�จากวิ�ธิ์�ศ=กษาภาษาอย,างเป-นวิ�ทยาศาสตร�ค�ออะไร แตกต,างจากผู้ลท�7ได�จากการศ=กษา ภาษาแบบเด�มอย,างไร๕. จงอธิ์�บายวิ,าเราจะน6าการศ=กษาภาษาศาสตร�ไปใชู�ประโยชูน�ในการสอนภาษาท�7สองได�อย,างไร๖. ท6าไมจ=งม�ควิามค�ดท�7จะเปล�7ยนชู�7อภาษาศาสตร�เป-นวิ�ทยาศาสตร�ภาษา

27

หนำ�งส!ออ+�นำประกอบั

ด ษฎี�พร ชู6าน�โรคสานต�. ภาษาศาสตร�เชู�งประวิ'ต�และภาษาไทยเปร�ยบเท�ยบ ม.ป.ท. ๒๕๒๖.

น�สา ศ'กด�Aเดชูยนต�และคณีะ. ภาษาศาสตร�ส6าหร'บคร� กร งเทพฯ : โรงพ�มพ�อ'กษรไทย, ๒๕๒๖.

ประย ทธิ์ ก ยสาคร. ภาษาไทยเชู�งภาษาศาสตร� กร งเทพฯ : โรงพ�มพ�การศาสนา, ๒๕๒๕.

ประส�ทธิ์�A กาพย�กลอน . การศ=กษาภาษาไทยตามแนวิภาษาศาสตร� กร งเทพฯ : ไทยวิ'ฒนาพาน�ชู , ๒๕๑๖.

วิ�ไลวิรรณี ขน�ษฐาน'นท� . ภาษาและภาษาศาสตร� กร งเทพฯ : โรงพ�มพ�มหาวิ�ทยาล'ยธิ์รรมศาสตร� , ๒๕๒๗.

ศร�วิ�ไล ดอกจ'นทร�. ภาษาและการสอน กร งเทพฯ : ส ก'ญ่ญ่า , ๒๕๒๘.

สน�ท ต'�งทวิ� . ควิามร� �และท'กษะการใชู�ภาษา กร งเทพฯ : โอเด�ยนสโตร� , ๒๕๒๘.

อ ดม วิโรตมส�กขด�ตถุ� . ภาษาศาสตร�เบ��องต�น กร งเทพฯ : มหาวิ�ทยาล'ยรามค6าแหง , ๒๕๑๕.

28

แนำวิก�รเร�ยนำก�รสอนำบัทท�� ๒

ส�ข�วิ�ช�ภ�ษ�ศ�สตร�

วิ�ตถุ(ประสงคำ�๑. อธิ์�บายการศ=กษาภาษาศาสตร�เชู�งประวิ'ต�ได�๒. อธิ์�บายการศ=กษาภาษาศาสตร�เปร�ยบเท�ยบได�๓. อธิ์�บายการศ=กษาภาษาศาสตร�เชู�งส'งคมได�๔. อธิ์�บายการศ=กษาภาษาศาสตร�เชู�งจ�ตวิ�ทยาได�๕. อธิ์�บายการศ=กษาภาษาศาสตร�ประย กต�ได�

ห�วิข�อเร!�อง ภาษาศาสตร�เชู�งประวิ'ต�

ภาษาศาสตร�เปร�ยบเท�ยบภาษาศาสตร�เชู�งส'งคมภาษาศาสตร�เชู�งจ�ตวิ�ทยาภาษาศาสตร�ประย กต�

ก�จุกรรมุ่ก�รเร�ยนำก�รสอนำ๑. บรรยาย๒. อภ�ปราย ซึ่'กถุาม๓. ท6าแบบฝึEกห'ดท�ายบท๔. ค�นควิ�าเพ�7มเต�มจากหน'งส�ออ,านประกอบ

ส!�อก�รเร�ยนำก�รสอนำ

29

๑. เอกสารการสอนและหน'งส�ออ,านประกอบ๒. แผู้,นใสประกอบการบรรยาย


บัทท�� ๒ส�ข�วิ�ช�ภ�ษ�ศ�สตร�

การศ=กษาเร�7องของภาษาในสาขาวิ�ชูาภาษาศาสตร�น�� ม�เร�7องท�7ท6าการศ=กษาก'นมากมาย ซึ่=7งแต,ละเร�7องย,อมม�ควิามเก�7ยวิข�องซึ่=7งก'นและก'นอย,างใกล�ชู�ด แต,ท�7สามารถุแยกออกจากก'นเป-นเร�7อง ๆ ได�กHเพราะต�องม�จ ดเน�นโดยเฉพาะของตนค�อ ศ=กษาภาษาเหม�อนก'นแต,คนละด�าน เชู,น

- ศ= กษาทฤษฎี� การศ= กษาภาษาอ ย, างก วิ� าง ๆ เ ร�ยกวิ, า ภาษาศาสตร�ท'7วิไป (General Linguistics) จะศ=กษาทฤษฎี�ต,าง ๆ ท า ง ภ า ษ า ศ า ส ต ร�

- ศ=กษาล'กษณีะภาษาเท,าท�7 ใชู�อย�, ในส'งคมปLจจ บ'น เร�ยกวิ,า ภาษาศาสตร�วิรรณีนา (Descriptive Linguistics) เป-นวิ�ธิ์�การศ=กษาภาษาใด ภาษาหน=7ง ในระยะเวิลาเด�ยวิ การท�7เราวิ�เคราะห�ภาษากHค�อวิ�ธิ์�น��

- ศ=กษาวิ�วิ'ฒนาการทางภาษาต, างย คสม'ยก'น เร�ยกวิ,า ภาษาศาสตร�เชู�งประวิ'ต� (Historical Linguistics) เป-นการศ=กษาวิ�วิ'ฒนาการหร�อประวิ'ต�ควิามเป-นมาของภาษา เชู,น เราพ�ดถุ=งภาษาไทยวิ,าเป-นอย,างไร เร�7มแต,สม'ยไหน เปล�7ยนแปลงอย,างไร

30

- ศ=กษาภาษาโดยการเปร�ยบเท�ยบล'กษณีะของภาษา หร�อเปร�ยบเท�ยบระหวิ,างภาษาท�7ต,างก'น เร�ยกวิ,าภาษาศาสตร�เปร�ยบเท�ยบ เชู,น การเปร�ยบเท�ยบภาษาในกล ,ม ภาษา Germanic กHเร�ยกชู�7อเฉพาะลงไปวิ,า Comparative Germanic Linguistics หร�อ การน6าภาษาเด�ยวิก'น แต,ระยะเวิลาต,างก'นมาเปร�ยบเท�ยบก'นหร�อต,างภาษาในระยะเวิลาเด�ยวิก'น - ศ=กษาภาษาเพ�7อน6าไปใชู�เพ�7อการอ�7น ๆ เชู,น เพ�7อการสอน เพ�7อการท6า พจนาน กรม เพ�7 อการแบ,งเขตภาษาถุ�7น ฯลฯ เร�ยกวิ,า ภาษาศาสตร�ประย กต� (Applied Linguistics)

นอกจากน��เราอาจพ�จารณีาการศ=กษา ภาษาตามชู,วิงเวิลาของการศ=กษาด�วิย เชู,น การศ=กษาภาษาในชู,วิงเวิลาหน=7 งท�7 ไม,ม�การเปล�7ยนแปลงใด ๆ เก�ดข=�น เร�ยกวิ,า Synchronic Study ถุ�าศ=กษาภาษาท�7ม�การเปล�7ยนแปลงจากชู,วิงเวิลาหน=7งไปย'งอ�กชู,วิงเวิลาหน=7งเร�ยกวิ,า Diachronic Study

น'กภาษาศาสตร�ย,อมถุ�กเร�ยกชู�7อตามแขนงท�7ตนสนใจไปด�วิย เชู,น ผู้��ท�7สนใจศ=กษาทฤษฎี�ทางภาษา กHน'บวิ,าเป-นน'กภาษาศาสตร�ทฤษฎี� เชู,น Chomsky เป-นต�น ส,วินผู้��ท�7สนใจน6าผู้ลการศ=กษาทางภาษาศาสตร�ไปใชู�ในการอ�7น ๆ เร�ยกวิ,า น'กภาษาศาสตร�ประย กต� ซึ่=7งได�แก, ผู้��สอนภาษาตามโรงเร�ยน น'กวิ�ชูาการสาขาต,าง ๆ ท�7ท6าเก�7ยวิข�องก'บการใชู�ผู้ลการศ=กษาทางภาษาศาสตร�

ย'งม�การศ=กษาภาษาศาสตร�ท�7เก�7ยวิข�องก'บศาสตร�อ�7 น ๆ อ�กมากมายหลายสาขา ซึ่=7งแสดงถุ=งควิามเก�7ยวิข�องและควิามขยายต'วิอย,างย�7งของวิ�ชูาภาษาศาสตร�และศาสตร�ต,าง ๆ ในย คปLจจ บ'น เชู,น

๑. ส'งคมวิ�ทยาภาษาศาสตร� (Sociolinguistics) เป-นการศ=กษาเก�7ยวิก'บหน�าท�7ต,าง ๆ ของภาษาในส'งคม

๒. จ�ตวิ�ทยาภาษาศาสตร� (Psycholingtics) เป-นการศ=กษาการเร�ยนร� �ภาษาและพฤต�กรรมทางภาษาของคนเรา

31

๓ . ชู า ต� พ' น ธิ์ � ห ร� อ ม า น ษ ย วิ� ท ย า ภ า ษ า ศ า ส ต ร� (Ethnolinguistics) เป-นการศ=กษาภาษาท�7เก�7ยวิข�องก'บมน ษย�และวิ'ฒนธิ์รรม

๔. ภาษาศาสตร�เชู�งชู�วิภาพ (Biolinguistics) เป-นการศ=กษาถุ=งอวิ'ยวิะการออกเส�ยง (Speech Organ) องค�ประกอบของสมองและการเคล�7อนไหวิของเคร�7องเก�ดเส�ยงในคนเรา

๕. อวิ'จนภาษาศาสตร� (Paralinguistics) เป-นการศ=กษาภาษาท�7ไม,ใชู,ภาษาถุ�อยค6า เพราะการส�7อสารน'�นใชู�อวิ'จนภาษาถุ=ง ๗๐%

อวิ'จนภาษาท�7ม�ผู้��สนใจศ=กษาม�หลายอย,าง เชู,น - หน�าตา, ท,าทาง - ระยะห,างระหวิ,างคนท�7ส�7อสารก'น - ล'กษณีะของน6�าเส�ยงท�7ส�7อแสดงอารมณี�แม�วิ,าการศ=กษาภาษาศาสตร�จะแตกแขนงแยกควิามแตกต,าง

ออกจากก'นได�มากมาย แต,ไม,ใชู,เร�7องง,ายเลยท�7จะแบ,งแยกห'วิข�อการศ=กษา และวิ�ธิ์�การศ=กษาวิ,าเป-นของแขนงใดโดยเฉพาะ

หน�าท�7หล'กของน'กภาษาศาสตร� ค�อ การบรรยายภาษาตามระเบ�ยบวิ�ธิ์�วิ�ทยาศาสตร� การศ=กษาและบรรยายภาษา การพ'ฒนาเทคน�ควิ�ธิ์�เพ�7อใชู�ในการศ=กษาและบรรยายภาษาน�� รวิมเร�ยกวิ,าเป-นการศ=กษาภาษาเชู�งวิรรณีนา รายวิ�ชูาในแขนงภาษาศาสตร�วิรรณีนาน��จ=งเก�7ยวิก'บการฝึEกฝึนทางด�านเส�ยงในภาษา, การวิ�เคราะห�เส�ยงและไวิยากรณี�ภาษา เป-นต�น

เราอาจสงส'ยวิ,าน'กภาษาศาสตร�วิรรณีนาท6าอย,างไรในการบรรยายและวิ�เคราะห�ภาษา ม�อะไรเป-นหน,วิยในการศ=กษาวิ�เคราะห�และจ'ดประเภทข�อม�ลทางภาษาอย,างไร เทคน�คการศ=กษาน'�นมาจากไหน เป-นวิ�ธิ์�การท�7ม�แนวิค�ดอย,างไร ส�7งเหล,าน��กHได�มาจากแขนงภาษาศาสตร�ท'7วิไป ซึ่=7งหน,วิยและทฤษฎี�ทางภาษาเหล,าน��ย,อมจะไม,ให�ประโยชูน�อะไรถุ�า ไม,ม�การน6าไปใชู�ในการวิ�เคราะห�และบรรยายภาษาอย,างเป-นวิ�ทยาศาสตร� ด'งน'�น การศ=กษาภาษาในสาขาต,าง ๆ จ=ง

32

เป-นการศ=กษาใน ๒ ล'กษณีะ ค�อ ๑. ศ=กษาให�ได�ทฤษฎี� ๒. ศ=กษาเพ�7อ ใชู�ทฤษฎี�ชู,วิยบรรยายภาษา ท'�ง ๒ ล'กษณีะน��จะก�าวิหน�าได�ย,อมต�องอาศ'ยซึ่=7งก'นและก'น

๒.๑ ภ�ษ�ศ�สตร�เช�งประวิ�ต�

การศ=กษาประวิ'ต�ของภาษา โดยท'7วิไปม'กจะศ=กษาจากเอกสารหล'กฐานท�7ปรากฏอย�, เชู,น ศ�ลาจาร=ก ใบลาน การศ=กษาภาษาใดภาษาหน=7งเพ�ยงภาษาเด�ยวิ ย�อนไปในอด�ตไกลเท,าท�7ม�เอกสารเป-นหล'กฐานปรากฏอย�, เชู,น การศ=กษาภาษาไทยย�อนไปถุ=งเอกสารชู��นแรกค�อ ศ�ลาจาร=ก หล'กท�7 ๑

การศ=กษาภาษาในเชู�งประวิ'ต�เร�7มก,อต'วิเป-นร�ปร,างและม�วิ�ธิ์�การศ=กษาเป-นแบบฉบ'บของตนเองในศตวิรรษท�7 ๑๙ ปLจจ บ'นการศ=กษาภาษาเชู�งประวิ'ต� ได�กลายเป-นแขนงวิ�ชูาท�7ส6า ค'ญ่ในการศ=กษาภาษาศาสตร� การศ=กษาแขนงน��เป-นผู้ลต�ดต,อส�บเน�7องมาจากควิามพยายามท�7จะค�นควิ�าหาค6าตอบให�ก'บค6าถุามท�7วิ,า ในบรรดาภาษาท'�ง“

หลายท�7ม�พ�ดก'นอย�,น��ภาษาใดเก,าแก,ท�7ส ด ค6าถุามน��ม�ผู้��ถุามมานาน”

แล�วิต'�งแต,สม'ยโบราณี ม�เร�7องเล,าวิ,า กษ'ตร�ย�ของอ�ย�ปต�องค�หน=7งทรงม�พระราชูประสงค�จะทราบวิ,าภาษาใดเป-นภาษาท�7เก,าแก,ท�7ส ด จ=งโปรดให�เล��ยงทารกไวิ�สองคนโดยแยกไวิ�ตามล6าพ'งและให�คนคอยเฝึIาฟัLงวิ,าทารกท'�งสองน��จะเร�7มพ�ดค6าอะไรเป-นค6าแรก ปรากฏวิ,าเดHกคนหน=7งท6าเส�ยงร�องออกมา คนท�7ฟัLงอย�,จ'บได�วิ,าเป-นเส�ยง เบโคส กษ'ตร�ย�“ ”

พระองค�น��กHทรงให�คนไปส�บถุามวิ,าค6าน��ม�พ�ดอย�,ในภาษาใด เพราะจะต�องเป-นภาษาท�7เก,าแก,ท�7ส ดในโลก คนของพระองค�ไปส�บทราบมาวิ,า ค6าน��ม�พ�ดอย�,ในภาษา ฟัร�เจ�ยน พระองค�จ=งทรงร'บน'บถุ�อเอาวิ,า“ ”

ภาษาน'�นเก,าท�7ส ด และวิ�ธิ์�การของพระองค�ค�อ คอยฟัLงค6าพ�ดค6าแรกของเดHก เราอาจน'บได�วิ,าน�7เป-นวิ�ธิ์�การสม'ยโบราณี ในปLจจ บ'นการส�บหาภาษาโบราณีได�เปล�7ยนแนวิทางไปมาก

33

เด�มน'�นผู้��สนใจภาษาพยายามค�นหาวิ,าในบรรดาภาษาต,าง ๆ ท�7ใชู�พ�ดก'นอย�,น��ภาษาใดเก,าแก,ท�7ส ด แต,ต,อมาในศตวิรรษท�7 ๑๙ จากควิามพยายามค�นควิ�าศ=กษาเปร�ยบเท�ยบภาษาต,างๆ เข�าด�วิยก'น แนวิการศ=กษาได�เปล�7ยนไป จากค6าถุามท�7วิ,า ภาษาใดเก,าท�7ส ด ในต�นศตวิรรษท�7 ๑๙ กลายมาเป-น“ ”

ค6าถุามท�7วิ,า เหต ใดภาษาท�7ใชู�พ�ดอย�,ในปLจจ บ'น บางภาษาจ=งม�ควิาม“

คล�ายคล=งก'น?” “เหต ใดควิามแตกต,างระหวิ,างภาษาท�7คล�ายคล=งก'น จ=งเป-นระเบ�ยบม�กฎีเกณีฑิ�?”

ท6า อย,างไร เราจ=งจะทราบได�วิ,าภาษาท�7ม�ค6า คล�ายคล=งก'นมากมายเป-นภาษาท�7เป-นพ�7น�องก'นหร�อไม, วิ�ธิ์�การท�7จะท6าให�เราทราบได�แน,นอนค�อ วิ�ธิ์�การเปร�ยบเท�ยบ“ ” (Comparative method)

๒ .๒ ภ � ษ � ศ � ส ต ร� เ ป ร� ย บั เ ท� ย บั (Comparative Philology)

ภาษาศาสตร�เปร�ยบเท�ยบ ถุ�อเป-นแขนงหน=7งของภาษาศาสตร�ท'7วิไป เป-นการอธิ์�บายภาษาตามเหต การณี�ท�7 เก�ดข=�น เชู,น การเปล�7ยนแปลงของภาษา และควิามส'มพ'นธิ์�ของภาษาท�7เก�7ยวิข�องก'น โดยการต'�งข�อสมม ต�ฐานข=�น คล�ายก'บการต'�งสมม ต�ฐานในสาขาวิ�ทยาศาสตร� ซึ่=7งท6าให�ได�ข�อสร ปหร�อการค�นพบใหม, ๆ หร�อวิ�ธิ์�ใหม, ๆ ในการมองภาษาหร�อพบระบบข=�น เชู,น พบตระก�ลภาษาอ�นโด-ย�โรเปMยน, พบกฎีของเส�ยง เป-นต�น

ในด�านการเปล�7ยนแปลงของภาษาเราพบวิ,าไม,ใชู,เร�7องของเวิลาเท,าน'�นท�7ท6าให�เก�ดการเปล�7ยนแปลง แต,เป-นเพราะส'งคมและสภาพภ�ม�ศาสตร�ด�วิย ด�วิยเง�7อนไขท�7เฉพาะเจาะจงภาษาอาจม�การกลายมาเหม�อนก'น (Converge) หร�อท�7เคยเหม�อนก'นเปล�7ยนไปจนต,างก'น (Diverge) กHได� โดยม�เวิลาเป-นสาเหต หน=7ง

การศ=กษาในแนวิภาษาศาสตร�เปร�ยบเท�ยบ อาจเปร�ยบเท�ยบภาษาหน=7งในระยะเวิลาต,างก'นหร�อเปร�ยบเท�ยบระหวิ,างภาษากHได� ม�

34

การศ=กษาภาษาศาสตร�แนวิน��ก'นมากในศตวิรรษท�7 ๑๙ แต,ในสม'ยน'�นสนใจวิ�วิ'ฒนาการของภาษาและศ=กษาภาษาเข�ยนมากกวิ,าเพราะม�ท'ศนะวิ,า ภาษาเข�ยนส�งส,งกวิ,าภาษาพ�ด การเปล�7ยนแปลงของภาษาม'กอธิ์�บายด�วิยกฎีของเส�ยงในระด'บต'วิอ'กษรของค6า

น'กภาษาศาสตร�สม'ยใหม,เข�าใจด�วิ,าต'วิอ'กษรใชู�แทนเส�ยง และเส�ยงเป-นภาษาท�7แท� การศ=กษาของน'กภาษาสม'ยก,อนและน'กไวิยากรณี�อ�นเด�ย ท6าให�ควิามร� �เร�7องหน,วิยเส�ยงและกฎีของเส�ยงเป-นท�7น,าพอใจข=�น

ควิามเข�าใจเก�7ยวิก'บภาษาและภาษาถุ�7น ส6าเน�ยงต,าง ๆ ท6าให�เล�กค�ดวิ,า ภาษาถุ�7นขาดควิามสมบ�รณี�ท'�งควิามเป-นระบบและวิ'ฒนาการ ตลอดจนประส�ทธิ์�ภาพท�7จะใชู�ส�7อสาร ตรงก'นข�ามภาษาถุ�7นม�ระบบและควิามสมบ�รณี�ท�7จะท6าหน�าท�7ในการส�7อสารตามสภาพท�องถุ�7นน'�น ๆ อย,างด� ควิามแตกต,างของภาษาก'บส6าเน�ยงภาษาถุ�7นท�7เก�7ยวิข�องเป-นควิามแตกต,างด�านวิ'ฒนธิ์รรมและการปกครองไม, ใชู,ในด�านค ณีล'กษณีะเชู�งภาษา

ภาษามาตรฐานม'กจะหมายถุ=ง ภาษาท�7ม�ควิามส6าค'ญ่ในเชู�งวิ'ฒนธิ์รรมและการปกครอง น'กภาษาศาสตร�เร�ยนร� �วิ,า ภาษามาตรฐานของบางประเทศน'�นเก�ดมาจากภาษาถุ�7นด�วิยซึ่6�า แต,เม�7อพ�ดและใชู�โดยกล ,มคนท�7ม�สถุานะทางส'งคมส�งกวิ,าหร�อเป-นชูนชู'�นปกครองภาษากHจ=งถุ�กยกเป-นภาษามาตร-ฐานของประเทศ

น�ธิ์� เอ�ยวิศร�วิงศ� กล,าวิวิ,า การปฏ�วิ'ต�ทางการเม�องของไทยใน พ.ศ. ๒๔๗๕ ม�ผู้ลกระทบในด�านภาษาด�วิย โดยบ'งค'บให�ภาษามาตรฐานซึ่=7งค�อภาษาไทยในกร งเทพฯ และได�พ'ฒนาจนเป-นมาตรฐานโดยชูนชู'�นน6าในระบอบศ'กด�นา กลายเป-นภาษามาตรฐานของพลเม�องท'�งประเทศ

ข�อสร ปท�7วิ,าภาษาม�ระบบไวิยากรณี�เหม�อนก'น ซึ่=7งเก�ดจากน'กภาษาศาสตร�เปร�ยบเท�ยบ ย คเก,าเปร�ยบเท�ยบภาษาในวิงแคบ เฉพาะกล ,มภาษา กร�ก-ละต�น บ'ดน��ถุ�กปฏ�เสธิ์จากน'กภาษาศาสตร�สม'ยใหม,

35

เพราะน'กภาษาศาสตร�สม'ยใหม,ศ=กษาภาษาโดยการเปร�ยบเท�ยบภาษาต,าง ๆ หร�อเปร�ยบเท�ยบภาษาในชู,วิงเวิลาต,างก'นอย,างกวิ�างขวิาง ไม,อาจยอมร'บกรอบหร�อทฤษฎี�ไวิยากรณี�ท�7ต' �งข=�นโดยน'กภาษาร ,นก,อน ๆ อ�กต,อไป ท'�งน��เพราะภาษาน'�นไม,ได�ม�เพ�ยงตระก�ลเด�ยวิอย,างท�7ค�นพบคร'�งแรก (ศร�วิ�ไล ดอกจ'นทร�, ๒๕๒๘ : ๖๗ ๖๙– )

๒.๓ ภ�ษ�ศ�สตร�เช�งส�งคำมุ่ (Sociolinguistics)

ส'งคมวิ�ทยาภาษาศาสตร� ค�อ การศ=กษาเร�7องของภาษาท�7เก�7ยวิข�องก'บส'งคมหร�ออย�,ในบร�บทของส'งคม

ส'งคมวิ�ทยาภาษาศาสตร� เป-นศาสตร�ซึ่=7งเร�7มศ=กษาก'นมาเม�7อ ๓๐ กวิ,าปMมาน�� และเต�บโตมากในชู,วิงปลายปM ค.ศ.๑๙๖๐ ต�นปM ค.ศ.

๑๙๗๐ ควิามสนใจทางส'งคมวิ�ทยาภาษาศาสตร�ขยายวิงกวิ�างออกไป น'กภาษาศาสตร�และน'กมาน ษยวิ�ทยาม�ควิามส6าน=กจะต�องศ=กษาด�านน�� เพราะเป-นพ��นฐานของการศ=กษาทางภาษาและมาน ษยวิ�ทยา ต'วิอย,างเชู,น การท6าควิามเข�าใจภาษาถุ�7นของภาษาใดภาษาหน=7งน'�น เราไม,อาจหาค6าอธิ์�บายได�โดยปราศจากควิามร� �ด�านส'งคมวิ�ทยา ท'�งน��เน�7องจากภาษาถุ�7นเก�7ยวิข�องเป-นอ'นมากก'บวิ'ฒนธิ์รรมและประวิ'ต�ศาสตร� เราต�องศ=กษาอด�ตจ=งจะสามารถุอธิ์�บาย ปLจจ บ'น วิ�ชูาส'งคมวิ�ทยาภาษาศาสตร�จ=งเจร�ญ่อย,างรวิดเรHวิ

ถุ�าเราศ=กษางานของน'กภาษาศาสตร�แรกเร�7ม แม�แต,งานของ Chomsky เราจะพบวิ,าภาษาย'งถุ�กแยกจากบร�บททางส'งคม ภาษาท�7เขาศ=กษาก'นจ=งม�ล'กษณีะเป-นภาษาในเชู�งอ ดมคต� เก�ดจากผู้��ใชู�ภาษาท�7ไม,ม�อย�,จร�งในส'งคม ค�อ ม�ควิามสมบ�รณี�แบบ เป-นภาษาท�7ใชู�ก'นในส'งคมท�7ม�ภาษาอย�,ภาษาเด�ยวิและระด'บเด�ยวิ และด�เหม�อนวิ,าท กคนในส'งคมน'�นร� �ภาษาของตนเองอย,างด�เย�7ยม สามารถุใชู�ภาษาอย,างถุ�กต�องตรงตามไวิยากรณี�

36

Trudgill กล,าวิวิ,าภาษาม�หน�าท�7 ๒ อย,าง ค�อ๑. หน�าท�7ของภาษาในการสร�างควิามส'มพ'นธิ์�และร'กษาไวิ�ซึ่=7ง

ควิามส'มพ'นธิ์�ท�7ด�ก'บบ คคลอ�7น ๆ

๒. หน�าท�7ของภาษาในการส�7อสาร ด'งน'�นเราจ=งเร�7มศ=กษาภาษาในบร�บททางส'งคม ด�วิยเหต ผู้ลท�7ภาษาไม,เพ�ยงแต,ม�หน�าท�7ในการส�7อสารเท,าน'�นแต,ม�หน�าท�7เชู�งส'งคมด�วิย และภาษาเป-นส�7งหน=7งท�7ชู,วิยแบ,งแยกกล ,มคนออกเป-นส'งคม จะเหHนได�วิ,าเราจ'ดกล ,มคนกล ,มหน=7ง ๆ ท�7ใชู�ภาษาเด�ยวิก'นเป-นส'งคมเด�ยวิก'น เป-นต�น

ข�อสมม ต�ฐานของ Sapir และ Whorf (Edward Sapir)

(Benjamin Lee Whorf) กล, าวิวิ, า ท'ศนะของคนท�7 ม�ต, อส�7 งแวิดล�อมอาจถุ�กจ6าก'ดหร�อวิางเง�7อนไขโดยภาษา และย'งม�ผู้ลกระทบจากส'งคมต,อภาษา ซึ่=7งส�7งเหล,าน��จะสะท�อนให�เหHนได�ทางภาษา เชู,น ม�การแบ,งแยกค6าบางค6าได�แตกต,างก'นไปมากมายในส'งคมท�7เก�7ยวิข�องก'บค6าน'�นมาก ๆ เชู,น พวิกเอสก�โมสามารถุแยกแยะควิามแตกต,างระหวิ,างห�มะแบบต,าง ๆ ออกไปได�มากมาย , พวิกชูาวิแลปปT (Northern Scandinavia) กHม�ค6า ใชู�เร�ยกกวิาง (Reindeer)

หลายต,อหลายค6าและพวิกเบด�อ�น (Arabic) กHม�ศ'พท�เก�7ยวิข�องก'บอ�ฐอย�,จ6านวินมาก กล,าวิก'นวิ,าอาหารไทยม�รสชูาต�หลายหลาก ภาษาไทยจ=งม�ค6าบอกรสหลายหลากไปด�วิย เป-นต�น

ควิามจร�งภาษาศาสตร�ส'งคม เป-นแขนงหน=7งของภาษาศาสตร� แต,โดยท'7วิไปการศ=กษาแขนงอ�7น ๆ ส,วินใหญ่,ในภาษาศาสตร�ม'กม ,งวิ�เคราะห�ร�ปหร�อโครงสร�างของภาษา โดยไม,สนใจบร�บททางส'งคม วิ'ตถุ ประสงค�หล'กของน'กภาษาศาสตร�โดยท'7วิไปค�อ วิ�เคราะห�ร�ปของภาษาใดภาษาหน=7ง ในด�านใดด�านหน=7งแล�วิสร ปกฎีของภาษาด�านน'�นออกมา

ฟัPชูแมน (Fishman ๑๙๖๘ : ๗) วิ�จารณี�ภาษาศาสตร�โดยเฉพาะภาษาศาสตร�ในอเมร�กา ในคร=7งแรกของคร�สตศตวิรรษท�7 ๒๐

37

วิ,าเป-นสาขาวิ�ชูาท�7เน�นร�ป (Formal discipline) ซึ่=7งจ'ดอย�,ในแนวิเด�ยวิก'บคณี�ตศาสตร�บร�ส ทธิ์�Aได� ฟัPชูแมนวิ�เคราะห�วิ,า น'กภาษาศาสตร�ม ,งหาหน,วิยและแบบแผู้น ซึ่=7งอย�,นอกเหน�อจากการใชู�จร�งและต'วิผู้��ใชู� บร�บททางส'งคมและทางจ�ตวิ�ทยาไม,เพ�ยงแต,จะถุ�กต'ดท��ง แต,ย'งถุ�กโจมต�โดยน'กภาษาศาสตร�ชูาวิอเมร�ก'นท�7ม�ชู�7 อเส�ยงบางคนวิ,าเป-นอ'นตรายและท6าให�ภาษา-ศาสตร� เด�นทางผู้�ด

เม�7 อเท�ยบก'บภาษาศาสตร�แขนงอ�7 น ๆ โดยเฉพาะสาขาเชู�งทฤษฎี� เชู,น วิากยส'มพ'นธิ์� ภาษาศาสตร�ส'งคมด�อ,อนวิ'ยกวิ,ามากในแง,ทฤษฎี�หร�อกรอบการวิ�เคราะห� (Framework) อย,างไรกHตาม หล'งจากม�ผู้ลงานออกมาเป-นจ6านวินมากในคร=7งหล'งของทศวิรรษท�7 ๑๙๗๐ และในทศวิรรษท�7 ๑๙๘๐ เราอาจกล,าวิได�วิ,า ภาษาศาสตร�ส'งคมในอนาคตจะม�ร�ปจ6าลอง (model) ให�เป-นแนวิทางมากข=�น

๒.๔ ภ�ษ�ศ�สตร�เช�งจุ�ตวิ�ทย� (Psycholinguistics)

ภาษาศาสตร�เชู�งจ�ตวิ�ทยา เป-นศาสตร�ท�7เก�ดใหม,ม�อาย น�อย ซึ่=7งบางค6าถุามกHย'งหาค6าตอบไม,ได� แต,เป-นศาสตร�ท�7เป-นพ��นฐานส6าค'ญ่ต,อการเร�ยนการสอนภาษาและภาษาศาสตร�ท'7วิไปด�วิย Green

Judith (๑๙๗๙) เหHนวิ,า ภาษาศาสตร�เชู�งจ�ตวิ�ทยาน��เป-นสาขาหน=7งของวิ�ชูาจ�ตวิ�ทยา แต,กHม�ควิามส'มพ'นธิ์�ก'บวิ�ชูาภาษาศาสตร� เพราะน'กจ�ตวิ�ทยาจะต�องศ=กษาเร�7องของภาษาท�7 เก�7ยวิข�องก'บทฤษฎี�ทางจ�ตวิ�ทยา อ'นเน�7องด�วิยพฤต�กรรมทางภาษาของมน ษย�

ศ'พท� psycholinguistics ใชู�คร'�งแรกเม�7 อม�การส'มมนาท�7มหาวิ�ทยาล'ยอ�นเด�ยนา Osgood และ Sebeok ได�เข�ยนหน'งส�อรวิบรวิมจากเร�7องท�7ส'มมนาต�พ�มพ�ข=�นในปM ๑๙๕๔

ค6า psycholinguistics ในคร'�งแรกท�7 ใชู�น' �นม ,งพรรณีนาภาษาของคนท�7พ�ดออกมา (Output) โดยแบ,งเป-นหน,วิยทางการวิ�เคราะห�เป-น หน,วิยเส�ยง หน,วิยค6า และ ข�อควิาม ซึ่=7งชู'ดเจน“ ” “ ” “ ”

กวิ,าค6าวิ,า ต'วิอ'กษร ค6า และ ประโยค“ ” “ ” “ ”

38

การศ=กษาภาษาศาสตร�เชู�งจ�ตวิ�ทยา ได�แบ,งเป-น ๒ กล ,ม ค�อ ๑. กล ,มของ Skinner เชู�7อวิ,า พฤต�กรรมทางภาษาเก�7ยวิข�องก'บการกระต �นและการวิางเง�7อนไข ๒.กล ,มของ Chomsky เชู�7อวิ,า เจ�าของภาษาม�ควิามสามารถุเชู�งสร�างสรรค�ทางภาษา น'7นค�อสมองม�ควิามส6าค'ญ่ และคล�าย ๆ ก'บเคร�7องคอมพ�วิเตอร�ท�7จะท6างานได�กHต,อเม�7อม�การวิางแผู้นหร�อต'�งโปรแกรมให�ม'นท6างาน มน ษย�เราพ�ดได�เพราะถุ�กวิางโปรแกรมมาแล�วิ โดยเฉพาะค�อ สมองมน ษย�ถุ�กสก'ดมาให�ม�เคร�7องม�อท6างานด�านภาษา

๒.๕ ภ�ษ�ศ�สตร�ประย(กต� (Applied Linguistics)

ภาษาศาสตร�ประย กต� เป-นวิ�ชูาภาษาศาสตร�ท�7น6าเอาควิามร� �จากภาษาศาสตร�สาขาต,าง ๆ มาใชู�เป-นประโยชูน�ในเฉพาะด�าน เชู,น การสอนภาษาแรกและการสอนภาษาท�7สอง การสร�างภาษาเข�ยนให�ก'บภาษาท�7ย'งไม,ม�ต'วิเข�ยน การแบ,งเขตภาษาถุ�7น การแก�ไขข�อบกพร,องในการพ�ดของผู้��ปJวิย และการแปล เป-นต�น

ด�านประย กต� ภาษาม�ประโยชูน�และม�ควิามส6าค'ญ่มากมาย แต,เราอาจจะค�ดไม,ถุ=งหร�อไม,ค,อยจะค�ด เพราะเป-นไปอย,างปรกต� เหม�อนม�สมองและม�ดวิงตาท�7ท6างานได�ปรกต�ด�อย�,เราจ=งไม,เด�อดร�อน

เราม'กจะส'งเกตภาษา วิ�ตกก'บม'น สงส'ยหร�อใคร,ร� �เร�7องของภาษาข=�นมา ต,อเม�7อม�การล�มเหลวิเก�ดข=�นในการใชู�ภาษาส�7อสาร

เราจะเหHนควิามส6าค'ญ่และควิามซึ่'บซึ่�อนของภาษาได�ชู'ดต,อเม�7อควิามสามารถุทางภาษาของเราหย ดชูะง'ก หร�อส�ญ่เส�ยไปในท'นท� หร�อหย ดพ'ฒนาการ เชู,น กรณี�ของคนสมองเส�ยท�7เก�ดจากอ บ'ต�เหต ท6าให�พ�ดไม,ได� หร�อโรคภ'ยไข�เจHบบางอย,างไปกระทบก'บเร�7องการพ�ดภาษาจนคนอาจเร�7มพ�ดไม,ร� �เร�7อง ควิบค มค6าพ�ดไม,ได� เหต การณี�เชู,นน��จะท6าให�เราต�องศ=กษาและเร�ยนร� �เร�7องภาษา และควิามสามารถุทางภาษา

39

เพ�7อน6าไปประย กต� ใชู�แก�ปLญ่หาในการบ6าบ'ดร'กษาผู้��ปJวิย หร�อผู้��ท�7ม�ควิามผู้�ดปกต�ทางภาษา ภ�ษ�ศ�สตร�ประย(กต�ก�บัก�รสอนำภ�ษ� (ศร�วิ�ไล ดอกจ'นทร�, ๒๕๒๘ : ๙๘ ๙๙– )

การประย กต�ภาษาศาสตร�ก'บการสอนภาษาน'�นต�องค6าน=งวิ,าหล'กส�ตรม ,งสอนภาษาเพ�7ออะไร เพราะการศ=กษาภาษา เราศ=กษาก'น ๒ แนวิ ค�อ

๑. ศ=กษาภาษาของตนหร�อภาษาต,างประเทศ เพ�7อจะน6ามาเป-นเคร�7องม�อ ส6าหร'บส�7อควิามค�ดเปร�ยบได�ก'บการเร�ยนข'บรถุ ค�อ ให�ม�ท'กษะในการใชู�ภาษาเป-นเคร�7องม�อส�7อสารท�7ม�ประส�ทธิ์�ภาพ

๒. ศ=กษาภาษาเพ�7อร� �และเข�าใจล'กษณีะของภาษาในฐานะท�7ม'นสามารถุท6าหน�าท�7เป-นส�7อหร�อเป-นต'วิกลางให�มน ษย�ได�ใชู�ต�ดต,อส�7อสารก'นได� ค�อ ศ=กษาการท6างานและหน�าท�7กลไก ซึ่=7งเป-นส,วินประกอบต,างๆ ท�7ส6าค'ญ่ของภาษา เปร�ยบได�ก'บการศ=กษากลไกของรถุท�7ท6าให�รถุแล,นได�

ศร�วิ�ไล ดอกจ'นทร� (๒๕๒๓) กล,าวิวิ,า หล'กส�ตรการสอนภาษาไทย ระด'บม'ธิ์ยมศ=กษาม ,งเน�นการศ=กษาอย,างข�อแรกมากกวิ,าข�อสอง ค�อ เป-นไปเพ�7อการใชู�ภาษามากกวิ,าการวิ�เคราะห�ของภาษา

จ�นดา งามส ทธิ์� (อ�างในศร�วิ�ไล ดอกจ'นทร�, ๒๕๒๓) ถุ�อวิ,า ภาษาศาสตร�ประย กต�เป-นภาคปฏ�บ'ต�อย,างแท�จร�ง ม�ได�เป-นทฤษฎี�แต,เป-นการใชู�ทฤษฎี�

40


๑. ภาษาศาสตร�วิรรณีนาก'บภาษาศาสตร�ท'7วิไปม�ควิามเก�7ยวิข�องก'นอย,างไร๒. น'กภาษาศาสตร�จะไม,สนใจศ=กษาภาษาถุ�7น จร�งหร�อไม, ท6าไม๓. หน�าท�7หล'กของน'กภาษาศาสตร�ค�ออะไร๔. ภาษาถุ�7น ก'บภาษามาตรฐาน ม�ควิามเหม�อน และควิามต,างก'นอย,างไร๕. ควิามร� �ด�านส'งคมวิ�ทยาจ6าเป-นพ�ยงใดในการศ=กษาภาษาถุ�7น

41



พ�ณีท�พย� ทวิยเจร�ญ่. ภาษาศาสตร�เชู�งจ�ตวิ�ทยา กร งเทพฯ : เทพมงคลการพ�มพ� , ๒๕๒๘.

วิ�ไลวิรรณี ขน�ษฐาน'นท� . ภาษาศาสตร�เชู�งประวิ'ต� กร งเทพฯ : โรงพ�มพ�มหาวิ�ทยาล'ยธิ์รรมศาสตร�, ๒๕๒๖.

ศร�วิ�ไล ดอกจ'นทร�. ภาษาและการสอน กร งเทพฯ : ส ก'ญ่ญ่า , ๒๕๒๘.

อมรา ประส�ทธิ์�Aร 'ฐส�นธิ์ � . ภาษาศาสตร�ส'งคม กร งเทพฯ : โรงพ�มพ�จ ฬาลงกรณี�มหาวิ�ทยาล'ย ,

๒๕๓๖.

42

แนำวิก�รเร�ยนำก�รสอนำบัทท�� ๓

เส�ยงและอวิ�ยวิะท��ใช�ในำก�รออกเส�ยง

วิ�ตถุ(ประสงคำ�๑. บอกระบบอวิ'ยวิะท�7ใชู�ในการออกเส�ยงได�๒. อธิ์�บายอวิ'ยวิะท�7ใชู�ในการออกเส�ยงได�๓. อธิ์�บายต6าแหน,งของการเก�ดเส�ยงและล'กษณีะของการเก�ด

เส�ยงได�ห�วิข�อเร!�อง อวิ'ยวิะท�7ส6าค'ญ่ในการออกเส�ยง

การท6าให�เก�ดเส�ยงพ�ดก�จุกรรมุ่ก�รเร�ยนำก�รสอนำ

๑. บรรยาย๒. อภ�ปราย ซึ่'กถุาม๓. ท6าแบบฝึEกห'ดท�ายบท๔. ค�นควิ�าเพ�7มเต�มจากหน'งส�ออ,านประกอบ



43

บัทท�� ๓เส�ยงและอวิ�ยวิะท��ใช�ในำก�รออกเส�ยง

๓.๑ อวิ�ยวิะท��ส��คำ�ญในำก�รออกเส�ยง

เส�ยงท�7มน ษย�เปล,งออกมาน'�นเป-นเส�ยงท�7ผู้ล�ตข=�นโดยอวิ'ยวิะชู ดหน=7งของร,างกายโดยเฉพาะ แต,ส�7งท�7น,าสนใจค�อวิ,า มน ษย�ไม,ได�ม�อวิ'ยวิะชู ดใดชู ดหน=7งท�7ถุ�กสร�างข=�นมาเพ�7อไวิ�ใชู�ในการออกเส�ยงพ�ดโดยเฉพาะแต,เพ�ยงอย,างเด�ยวิ แต,อวิ'ยวิะต,าง ๆ ของร,างกายท�7มน ษย�ใชู�ในการออกเส�ยงพ�ดในภาษาน'�นม�หน�าท�7หล'กทางชู�วิวิ�ทยา เพ�7 อท6าหน�าท�7ส6าค'ญ่ต,าง ๆ ในการด6ารงอย�,ของร,างกายท'�งส��น เชู,น การหายใจ , การเค��ยวิอาหาร , การกล�น , การอม แต,การท�7อวิ'ยวิะเหล,าน'�นมาท6าหน�าท�7ในการออกเส�ยงพ�ดน��เป-นเพ�ยงหน�าท�7รอง หร�อหน�าท�7โดยอ�อมของอวิ'ยวิะเหล,าน'�นเท,าน'�น ค�อ ใชู�ระบบการท6างานต,าง ๆ อย�, แล�วิด'ดแปลงการท6างานเหล,าน'�นให�เหมาะสมจนเก�ดเป-นภาษาพ�ดข=�นมา น'7นหมายควิามวิ,า การพ�ดได�พ'ฒนาข=�นภายหล'ง แต,กHม�คนบางกล ,มไม,เชู�7อควิามค�ดด'งกล,าวิ จ=งพยายามค�นควิ�าหาข�อค'ดค�านวิ,าการพ�ดก'บการก�นน'�นเก�ดข=�นมาพร�อม ๆ ก'น

โดยท'7วิไป อวิ'ยวิะท�7เราใชู�พ�ดม�ล'กษณีะเหม�อนก'นท กคน และท6างานในล'กษณีะเด�ยวิก'น ผู้ลท�7ตามมา ค�อ ใครกHสามารถุออกเส�ยงท�7เป-นภาษาของมน ษย�ได�อย,างไม,ย ,งยาก เพ�ยงแต,อาจจะจ6าก'ดในขอบเขตของอาย เชู,น การท�7เดHกสามารถุเร�ยนร� �ภาษาท�7ตนเข�าไปอย�,ในส'งคมน'�น ๆ ได�ด� เม�7อเท�ยบก'บผู้��ใหญ่,ท�7ต�องเร�ยนร� �ภาษาต,างประเทศ ควิามสามารถุในการเร�ยนร� �ภาษาใหม,ของผู้��ใหญ่,จะประสบก'บควิาม

44

ยากล6าบากกวิ,าเดHก การพ'ฒนาทางภาษาของเดHก ๆ จะเล�ยนเส�ยงผู้��ใหญ่,ท�7อย�,รอบต'วิเขา โดยเดHกจะเล�อกออกเส�ยงท�7เหมาะสมก'บต'วิเอง เม�7อเดHกพ�นจากวิ'ยร ,นควิามสามารถุทางภาษาจะน�อยลง นอกจากน��อวิ'ยวิะท�7ใชู�ในการออกเส�ยงของแต,ละบ คคลน'�นย'งม�ขนาดไม,เท,าก'นอ�กด�วิย เส�ยงพ�ดของคนเราม�ควิามแตกต,างก'น เราจ=งสามารถุจ6าเส�ยงพ�ดและวิ�ธิ์�การพ�ดของคนท�7ค �นเคยก'นได� น'กภาษาศาสตร�เหHนวิ,า เส�ยงพ�ดเป-นภาษาท�7สมบ�รณี�ท�7ส ดและม�ค ณีสมบ'ต�ท�7จะอธิ์�บายได�ตามหล'กเกณีฑิ�ทางวิ�ทยาศาสตร� น'กภาษาศาสตร�จ=งให�ควิามสนใจศ=กษาเร�7องราวิเก�7ยวิก'บเส�ยงพ�ดอย,างกวิ�างขวิาง

อวิ'ยวิะท�7เข�ามาเก�7ยวิข�องในการออกเส�ยงของมน ษย�ม�มากกวิ,าคร=7งหน=7งของร,างกาย ต'�งแต, ศ�รษะถุ=งชู,องท�อง อวิ'ยวิะท�7ใชู�ในการออกเส�ยงน�� สามารถุแบ,งออกเป-นระบบท�7ส6าค'ญ่ ๓ ระบบ ค�อ ๑. ระบบหายใจ (Respiratory System)

๒. ระบบการเก�ดเส�ยง (Phonatory System)

๓. ระบบการเปล,งเส�ยง (Articulatory System)

๑. ระบับัห�ยใจุ (Respiratory System) ท�7ต' �งของระบบน��อย�,ในชู,วิงอก (thorax) หมายถุ=ง กระบ'งลม (diaphragm) ปอด (lungs) และหลอดลม (trachea , windpipe) ปอด (lungs) เป-นอวิ'ยวิะท�7ส6าค'ญ่ในการผู้ล�ตเส�ยงพ�ด เป-นต�นก6าเน�ดใหญ่,ของพล'งงานท�7ท6าให�เก�ดเส�ยง บร�เวิณีใต�ปอดจะเป-นกระบ'งลม ซึ่=7งม�ล'กษณีะคล�ายโคมหร�อฝึาชู�ควิ67า ต'วิปอดเองเคล�7อนไหวิไม,ได� แต,เน��อเย�7อของปอดย�ดหย ,นได�ด�วิยการท6างานของอวิ'ยวิะอ�7น ๆ เชู,น กล�ามเน��อระหวิ,างกระด�กซึ่�7โครง และกระบ'งลม

ในการหายใจเข�าออก เม�7อหายใจเข�าอากาศกHจะเข�าไปส�,ปอดท6าให�ปอดขยายต'วิ แต,พอหายใจออกอากาศในปอดกHม�น�อยท6าให�ปอดหดต'วิ ในการพ�ดเป-นการบ'งค'บให�ลมออกจากปอดเป-นชู,วิง ๆ

45

หลอดลม (trachea) เป-นหลอดยาวิท�7ม�ควิามอ,อนน�7ม เป-นชู,องทางเด�นของอากาศท�7เชู�7อมโยงระหวิ,างกล,องเส�ยงไปย'งปอด โดยการเชู�7อมโยงของท,อเลHก ๆ ในปอดขณีะท�7ม�การก�นอาหารหร�อการกล�นอาหาร ชู,องทางเข�าหลอดลมจะถุ�กปPดโดย ล��นปPดเปPดกล,องเส�ยง (epiglottis) ซึ่=7งจะชู,วิยปIองก'นไม,ให�เก�ดอาการส6าล'ก อ'นเน�7องมาจากอาหารตกลงไปในหลอดลมได� ๒. ระบับัก�รเก�ดเส�ยง (Phonatory System) ท�7ต' �งของระบบน��อย�,ท�7ล6าคอ หมายถุ=ง กล,องเส�ยงและส,วินประกอบต,าง ๆ ของกล,องเส�ยง เชู,น เส�นเส�ยง กล,องเส�ยง (larynx) เป-นอวิ'ยวิะท�7อย�,ตอนบนส ดของหลอดลม ม�ควิามซึ่'บซึ่�อน ภายในต'วิกล,องเส�ยง ประกอบด�วิยกระด�กอ,อนหลายชู��นจ'ดต'วิเร�ยงก'นอย�,ในล'กษณีะชู,วิงบนกวิ�าง ชู,วิงล,างแคบ ย=ดต�ดก'นโดยเอHน, พ'งผู้�ด, กล�ามเน��อ และข�อต,อ

กระด�กชู��นส6าค'ญ่ ๆ ท�7ประกอบก'นเป-นกล,องเส�ยงม� ๔ ชู��น ค�อ - Hyoid bone เป-นกระด�กท�7อย�,บนส ดของกล,องเส�ยงและเป-นท�7เกาะของกล�ามเน��อล��นปPดเปPดกล,องเส�ยง - Thyroid cartilage อย�,ทางด�านหน�า ส,วินหน=7ง ค�อ บร�เวิณีท�7เร�ยกวิ,า ล�กกระเด�อก (Adam’s apple)

- Cricoid cartilage เป-นกระด�กอ,อนท�7เลHกแต,หนาและแขHงแรงมาก อย�,ในระด'บท�7ต67าท�7ส ดของกล,องเส�ยง ท6าหน�าท�7เป-นฐานของกล,องเส�ยง - Arytenoid cartilage เป-นกระด�กอ,อนชู��นเลHก ๆ ๒ ชู��น ร�ปร,างคล�ายปMราม�ด อย�,ต�ดก'บผู้�วิด�านหล'งตอนบนของ Cricoid cartilage

ภายในกล,องเส�ยงจะม�อวิ'ยวิะท�7ท6าหน�าท�7ส6าค'ญ่มากในการพ�ด ค�อ เส�นเส�ยง (vocal cord)

วิางพาดอย�, เส�นเส�ยงม�ล'กษณีะเป-นกล�ามเน��อค�,พ�เศษ ซึ่=7งประกอบด�วิยแผู้,นเน��อเย�7อ (tissue) และเอHนขนาดของเส�นเส�ยงน��จะแตกต,างก'นตามอาย เพศ และพ'ฒนาการทางกายภาพของแต,ละบ คคลอ�ก

46

ด�วิย โดยปกต�เดHกและผู้��หญ่�งจะม�เส�นเส�ยงท�7ส' �นและเลHกกวิ,าผู้��ชูาย โดยท'7วิไปเส�ยงเดHกจะส�งกวิ,าเส�ยงผู้��หญ่�ง และเส�ยงผู้��หญ่�งจะส�งกวิ,าเส�ยงผู้��ชูาย ๓. ระบับัก�รเปล+งเส�ยง (Articulatory System) ท�7ต' �งของระบบน��อย�,ส,วินศ�รษะ หมายถุ=ง ชู,องปากและส,วินต,าง ๆ ภายในชู,องปาก (Oral Cavity) และชู,องจม�ก (Nasal Cavity)

ช+องป�กและส+วินำต+�ง ๆ ภ�ยในำช+องป�ก ร�มุ่ฝึ<ป�กท�"งสอง (lips) ร�มฝึMปากม�หน�าท�7ในการปPดชู,องปากในขณีะท�7ก6า ล'งท6า เส�ยงพย'ญ่ชูนะอย�, ร�มฝึMปากท'�งสองน��อาจอย�, ในล'กษณีะ ร�มฝึMปากห,อกลม ขณีะก6าล'งออกเส�ยงพย'ญ่ชูนะบางต'วิ“ ” เม�7อใดกHตามท�7ม�การใชู�ร�มฝึMปากท'�งสองเป-นฐานกรณี� เราจะเร�ยกเส�ยงน'�นวิ,า bilabial sound

ฟ=นำ (teeth) เป-นอวิ'ยวิะอ�กชู��นหน=7งท�7ม�บทบาทในการท6าให�เก�ดเส�ยงพ�ด เส�ยงท�7เก�ดท�7ฐานฟัLนเร�ยกวิ,า dental sound ส,วินมากในการท6าให�เก�ดเส�ยงในภาษาน'�น ฟัLนบนจะม�บทบาทกวิ,าฟัLนล,าง ล�"นำ (tongue) เป-นอวิ'ยวิะออกเส�ยงท�7ม�ควิามอ,อนพล��วิมากท�7ส ด ในบรรดาอวิ'ยวิะออกเส�ยงท'�งหมด เน�7องจากล��นเป-นอวิ'ยวิะท�7ม�ควิามย�ดหย ,นต'วิส�ง จ=งท6าให�ล��นเป-นต�นก6าเน�ดเส�ยงพ�ดจ6านวินมาก ท'�งน��กHเน�7 องจากการใชู�ต6าแหน,งต,าง ๆ และการจ'ดต'วิท,าต,าง ๆ ของล��นน'7นเอง ป(>มุ่เหง!อก (alveolar) ค�อ ส,วินท�7อย�,ต,อจากฟัLนบน เพด�นำแข@ง (palate) ค�อ ส,วินท�7เร�7มต�นจากปลายส ดของป Jมเหง�อกมาย'งส,วินต�นของเพดานอ,อน เพด�นำอ+อนำ (soft palate , velar) ค�อ ส,วินของเพดานปากท�7อย�,ต,อจากเพดานแขHง เพดานอ,อนสามารถุเล�7อนข=�นลงได� ถุ�าเพดานอ,อนลดระด'บลงมา กHจะท6าให�ม�ชู,องทางของอากาศออกส�,โพรงจม�ก ท6าให�เก�ดเส�ยงนาส�ก (nasal sound) แต,ถุ�าเพดานอ,อนยกต'วิข=�นไปปPดก'�นทางเด�นของอากาศท�7จะเข�าส�,โพรงจม�ก ท6าให�อากาศระบายออก

47

ทางชู,องปากได�ทางเด�ยวิ ท6าให�เก�ดเป-นเส�ยงพย'ญ่ชูนะท�7เร�ยกวิ,า เส�ยงชู,องปาก (oral sound) และถุ�าม�ลมระบายออกทางปากและจม�กพร�อม ๆ ก'น กHอาจเก�ดเป-นพย'ญ่ชูนะหร�อสระแบบท�7ม�เส�ยงข=�นจม�ก (nasalized sound) เส�ยงเก�ดการเคล�7 อนต'วิของล��นส,วินหล'งส�,เพดานเร�ยกวิ,า velar sound ส,วินปลายส ดของเพดานอ,อนท�7เป-นต�7งห�อยลงมาค�อ ล��นไก, (uvula) และเส�ยงท�7ล��นไก,ท6าหน�าท�7เป-นส,วินฐานกรณี�จะม�ชู�7อวิ,า uvular sound

ช+องจุมุ่0ก (nasal cavity) ค ณีสมบ'ต�หร�อล'กษณีะของเส�ยงพ�ดท�7เก�ดข=�น จะแปรผู้'นไปตามการปPดเปPดของชู,องทางออกของอากาศท�7จะออกส�,โพรงจม�ก ซึ่=7งเป-นผู้ลมาจากการยกข=�นหร�อเล�7อนลงของเพดานอ,อน

๓.๒ ก�รท��ให�เก�ดเส�ยงพ0ด (Speech Production)

ถุ�าจะพ�จารณีาในแง,การเก�ดเส�ยงพ�ด กHค�อลมหายใจ ท�7ถุ�กด'ดแปลงไปโดยม�กระแสอากาศ ซึ่=7งถุ�กข'บเคล�7อนโดยการท6างานของอวิ'ยวิะออกเส�ยง ซึ่=7งท6าหน�าท�7เป-นแหล,งก6าเน�ดพล'งงานต,าง ๆ เป-นองค�ประกอบท�7ส6าค'ญ่ท�7ท6าให�เก�ดเป-นเส�ยงข=�นมา

ข'�นตอนท�7ท6าให�เก�ดเส�ยงพ�ดม� ๓ ข'�นตอน ด'งน��๑ . ก า ร ข' บ เ ค ล�7 อ น ก ร ะ แ ส อ า ก า ศ (Air-stream

Mechanism)๒. การท6าให�เป-นเส�ยงแบบต,าง ๆ (Phonation)

๓. การแปรเส�ยงหร�อการกล,อมเกลาเส�ยง (Articulation)

๑ . ก � ร ข� บั เ คำ ล!� อ นำ ก ร ะ แ ส อ � ก � ศ (Air-stream Mechanism)

ปLจจ'ยท�7ท6าให�เก�ดเส�ยงข=�นได�ค�อ อากาศ เพราะเส�ยงกHค�ออากาศท�7ถุ�กผู้ล'กด'นให�เคล�7อนท�7และถุ�กด'ดแปลงหร�อแปรให�เป-นเส�ยงประเภทต,าง ๆ โดยการท6างานของฐานกรณี�ต,าง ๆ ถุ�าไม,ม�อากาศกHจะไม,ม�

48

เส�ยงเก�ดข=�น การข'บเคล�7 อนกระแสอากาศม�ต�นก6าเน�ดพล'งงานจากต6าแหน,งท�7ต,างก'น เส�ยงท�7เก�ดข=�นจ=งแตกต,างก'นไป

แหล,งพล'งงาน ม� ๓ แหล,งด�วิยก'นค�อ แหล,งพล'งงานจากปอด , แหล,งพล'งงานจากกล,องเส�ยง และแหล,งพล'งงานจากเพดานอ,อน ๒. ก�รท��ให�เปAนำเส�ยงแบับัต+�ง ๆ (Phonation)

การเก�ดเส�ยงพ�ดน��จะเก�7ยวิข�องก'บการท6างานของเส�นเส�ยงโดยตรงน'7นค�อ การจะเก�ดเส�ยงแบบต,าง ๆ ข=�นอย�,ก'บการด'ดแปลงร�ปแบบการส'7นของเส�นเส�ยง โดยปกต�ภาษาม�เส�ยง ๒ ประเภท ค�อ เส�ยงก�อง (voiced sound) จะเก�ดข=�นโดยม�การส'7นของเส�นเส�ยงร,วิมด�วิย และเส�ยงไม,ก�อง (voiceless sound) จะเก�ดข=�นโดยไม,ม�การส'7นของเส�นเส�ยง ๓. ก�รแปรเส�ยงหร!อก�รกล+อมุ่เส�ยง (Articulation)

เม�7อกระแสอากาศจากแหล,งพล'งงานต,าง ๆ ซึ่=7งส,วินใหญ่,หมายถุ=ง ปอด เคล�7 อนข=�นส�,กล,องเส�ยง และถุ�กด'ดแปลงค ณีภาพเส�ยงให�แตกต,างไปตามร�ปแบบการท6างานแบบต,าง ๆ ของเส�นเส�ยง แล�วิต,อมาอากาศกHจะเด�นทางเข�าส�,ชู,องปาก ซึ่=7งประกอบด�วิยอวิ'ยวิะแปรเส�ยงหร�อฐานกรณี�มากมาย ซึ่=7งท6าหน�าท�7ในการกล,อมเกลาเส�ยงให�ออกมาม�ค ณีล'กษณีะแตกต,างก'น ท'�งน��ข=�นอย�,ก'บล'กษณีะวิ�ธิ์�ออกเส�ยงด�วิย

การแปรเส�ยงหร�อกล,อมเกลาเส�ยงเป-นแบบต,าง ๆ ข=�นอย�,ก'บ- ต6าแหน,งของการเก�ดเส�ยง (Place of Articulation)

- ล'กษณีะของการเก�ดเส�ยง (Manner of Articulation)

ต��แหนำ+งของก�รเก�ดเส�ยง (Place of Articulation)

ค6าน��ถุ�าจะเร�ยกให�ส' �นและย,อกHค�อ ฐานกรณี�น'7นเอง หมายถุ=ง อวิ'ยวิะแปรเส�ยงหร�อกล,อมเกลาเส�ยงโดยรวิม แต,ถุ�าแยกกล ,มของอวิ'ยวิะแปรเส�ยงออกมาตามล'กษณีะของการเคล�7อนไหวิจะแปรได� ๒ กล ,ม ค�อ

49

๑. กล ,มท�7เคล�7 อนท�7ไม,ได� (Passive Articulator) เร�ยกวิ,า ฐาน ได�แก,

- ร�มฝึMปากบน (upper lip)

- ฟัLนบน (upper teeth)

- ป Jมเหง�อก (alveolar ridge)

- เพดานแขHง (hard palate)

- เพดานอ,อน (soft palate หร�อ velum)

- ล��นไก, (uvula) อวิ'ยวิะชู��นน��แม�จะถุ�กจ'ดอย�,ในกล ,มท�7เร�ยกวิ,า อวิ'ยวิะท�7อย�,ส,วินบนของชู,องปากกHตาม แต,กHเป-นอวิ'ยวิะท�7สามารถุเคล�7อนท�7ได�

๒. กล ,มท�7เคล�7 อนท�7ได� (Active Articulator) เร�ยกวิ,า กรณี� ได�แก,

- ร�มฝึMปากล,าง (lower lip)

- ฟัLนล,าง (lower teeth)

- ล��น (tongue)

การเก�ดเส�ยง กระแสอากาศจะต�องถุ�กก'กก'�นในล'กษณีะใดล'กษณีะหน=7ง การก'กก'�นกระแสอากาศกHจะท6า ได�โดยอวิ'ยวิะกล ,มท�7เคล�7อนท�7ได� จะเคล�7อนท�7เข�าไปหา , เข�าไปใกล� หร�อเข�าไปชู�ดอวิ'ยวิะกล ,มท�7เคล�7อนท�7ไม,ได� ก,อให�เก�ดเส�ยงพย'ญ่ชูนะประเภทต,าง ๆ ท�7แตกต,างก'นไปตามร�ปแบบของการก'กก'�นกระแสอากาศ หร�อท�7เร�ยกวิ,าล'กษณีะวิ�ธิ์�ออกเส�ยงน'�นเอง และค6าท�7ใชู�ส6าหร'บเร�ยกชู�7อพย'ญ่ชูนะ ส,วินหน=7งกHมาจากค6าระบ ต6าแหน,งของการก'กก'�นกระแสอากาศด'งกล,าวิ ได�แก,

Bilabial เก�ดจากร�มฝึMปากล,างเคล�7 อนเข�าไปหาร�มฝึMปากบน ได�แก, เส�ยง m , p , b

Labio dental (เส�ยงท�7เก�ดจากร�มฝึMปากล,างและฟัLนบน) เก�ดจากร�มฝึMปากล,างเคล�7อนเข�าไปหาฟัLนบนด�านหน�า ได�แก, เส�ยง , f, v

50

Dental (เส�ยงท�7เก�ดจากปลายล��นหร�อส,วินถุ'ดปลายล��นก'บฟัLนบน) เก�ดจากปลายล��นหร�อส,วินถุ'ดจากปลายล��น เคล�7อนเข�าไปหาฟัLนบนด�านหน�า ได�แก, เส�ยง ,

Alveolar (เส�ยงท�7เก�ดจากปลายล��นหร�อส,วินถุ'ดปลายล��นก'บป Jมเหง�อก) เก�ดจากปลายล��น หร�อส,วินถุ'ดปลายล��น เคล�7อนเข�าไปหาป Jมเหง�อก ได�แก, n, t, d, s, z, , l, r,

Retroflex (เส�ยงท�7เก�ดจากปลายล��นหร�อส,วินใต�ล��นก'บส,วินปลายส ดของป Jมเหง�อกท�7ต,อก'บเพดานแขHง) เก�ดจากการใชู�ปลายล��น ซึ่=7งอาจจะเป-นผู้�วิบนหร�อส,วินใต� , หร�อผู้�วิด�านล,างของปลายล��นเคล�7อนเข�าไปหาส,วินปลายส ดของป Jมเหง�อกท�7ต,อก'บเพดานแขHงได�แก, เส�ยง , , , , , , เส�ยง ร หร�อ ส ในต6าแหน,งต�นของภาษาไทยถุ�7นใต�

Palato-Alveolar (เส�ยงท�7เก�ดจากส,วินถุ'ดจากปลายล��นก'บส,วินปลายส ดของป Jมเหง�อก) เก�ดจากการใชู�ส,วินถุ'ดปลายล��นเคล�7อนเข�าไปหาส,วินปลายส ดของป Jมเหง�อกท�7ต,อก'บเพดานแขHงได�แก,เส�ยง ,

Palatal (เส�ยงท�7เก�ดจากล��นส,วินต�นก'บเพดานแขHง) เก�ดจากการใชู�ล��นส,วินต�นเคล�7อนเข�าไปหาเพดานแขHง ได�แก, เส�ยง , , , , ,

Velar (เส�ยงท�7เก�ดจากล��นส,วินหล'งก'บเพดานอ,อน) เก�ดจากการเคล�7อนล��นส,วินหล'งเข�าไปหาเพดานอ,อน ได�แก, k , kh

Uvular (เส�ยงท�7เก�ดจากล��นส,วินหล'งก'บล��นไก,) เก�ดจากการยกล��นส,วินหล'งเข�าไปหาล��นไก, ได�แก, เส�ยง N, q, G

Pharyngeal (เส�ยงท�7เก�ดจากโคนล��นก'บผู้น'งชู,องคอด�านหล'ง) เก�ดจากการด=งโคนล��นไปทางด�านหล'งเข�าหาผู้น'งชู,องคอด�านหล'ง ได�แก,เส�ยง ,

Glottal (เส�ยงท�7เก�ดจากเส�นเส�ยง) เก�ดจากการเคล�7อนเข�าหาก'นของเส�นเส�ยงท'�งค�, โดยอาจจะเคล�7อนเข�ามาใกล�ก'นหร�อเคล�7อนเข�ามาต�ดก'น ได�แก, เส�ยง , h

51

ล�กษณะของก�รเก�ดเส�ยงหร!อประเภทของเส�ยงต+�ง ๆ ๑ . เส�ยงห ย( ด , เส�ยง ก� ก หร!อ เส�ยงระ เ บั�ด (Stop, Plosive)

เป-นเส�ยงพย'ญ่ชูนะประเภทหน=7ง ท�7เก�ดจาก ฐานกรณี� (ฐานก'บกรณี�) บรรจบก'น ก'กอากาศไวิ�ชู'7วิขณีะ เม�7อฐานกรณี�แยกจากก'น เก�ดภาวิะลมทะล'กออกหร�อระเบ�ดออก จ=งเร�ยกเส�ยงน��วิ,า เส�ยงก'ก, หย ด หร�อระเบ�ด

เส�ยงหย ดน�� สามารถุเก�ดได�ต'�งแต, ร�มฝึMปาก, ป Jมเหง�อก,

เพดานแขHง, เพดานอ,อน และเส�นเส�ยง ๒. เส�ยงนำ�ส�ก (Nasal)

เส�ยงนาส�ก ม�ล'กษณีะทางธิ์รรมชูาต�เหม�อนเส�ยงหย ดท กประการ ต,างก'นตรงท�7ขณีะเก�ดเส�ยงนาส�กน'�น เพดานอ,อนได�ท��งต'วิลง ท6าให�ชู,องอากาศทางจม�กเปPด จ=งเป-นเส�ยงนาส�ก ๓. เส�ยงเส�ยดแทรก (Fricative)

เส�ยงเส�ยดแทรก เก�ดจากการท�7ฐานกรณี�ค�,ท�7ท6าให�เก�ดเส�ยง เข�ามาใกล�ชู�ดก'นในระยะท�7สามารถุท6าให�อากาศท�7ไหลผู้,านถุ�กเส�ยดส� และฐานกรณี�ค,อย ๆ แยกต'วิออกจากก'นอย,างชู�า ๆ ๔. เส�ยงร�วิล�"นำ, เส�ยงกระดกล�"นำ และเส�ยงกวิ�ดล�"นำ (Trill, Tap, Flap)

- เส�ยงร�วิล�"นำ (Trill) หมายถุ=ง เส�ยงท�7เก�ดจากการปPดเปPดชู,องทางของอากาศอย,างรวิดเรHวิหลาย ๆ คร'�ง ต�ดต,อก'น (เส�ยง ร มาตรฐาน)

- เส�ยงกระดกล�"นำ (Tap) ม�ล'กษณีะคล�ายเส�ยง trill ต,างก'นตรงท�7เส�ยง tap เก�ดจากปลายล��นไปแตะป Jมเหง�อกเพ�ยงคร'�งเด�ยวิ (เส�ยง ร ของคนไทยบางคน)

- เส�ยงกวิ�ดล�"นำ (Flap) ใชู�ม�วินปลายล��นไปส'มผู้'สเพดานแขHง เชู,น เส�ยง r ในภาษาอ'งกฤษส6าเน�ยงอเมร�ก'น

52

๕. เส�ยงข��งล�"นำ (Lateral)

การใชู�ปลายล��นเข�าไปต�ดก'บป Jมเหง�อก แล�วิปล,อยลมออกทางข�างล��นพร�อมก'บแยกฐาน-กรณี�ออกจากก'น ๖. เส�ยงก3�งสระ (Approximant หร!อ semi-vowel)

ภาษาไทยเร�ยกวิ,า อ'ฒสระ ชู,องวิ,างระหวิ,างฐานกรณี�ม�ขนาดใหญ่, ลมจ=งออกสะดวิกไม,ถุ�กก'กหร�อเส�ยดส�ก'บอวิ'ยวิะค�,ใดเลย แต,ควิามใกล�ชู�ดของฐานกรณี�จะม�มากกวิ,าเส�ยงสระแต,ไม,ใกล�มาก ๗. เส�ยงก3�งเส�ยดแทรก (Affricate)

เก�ดจากการท6างานของฐานกรณี� ซึ่=7งใชู�ล'กษณีะในการออกเส�ยงสองล'กษณีะ ค�อ เร�7มต�นด�วิยล'กษณีะเส�ยงหย ด และจบลงด�วิยเส�ยงเส�ยดแทรก

53


๑. ท6าไมเดHกจ=งเร�ยนร� � ภาษาใหม,ได�ง,ายกวิ,าผู้��ใหญ่,๒. “เส�ยงเดHกจะส�งกวิ,าเส�ยงผู้��หญ่�งและเส�ยงผู้��หญ่�งจะส�งกวิ,าเส�ยงผู้��ชูาย เพราะเหต ใด”

๓. การท6าให�เป-นเส�ยง ก�อง หร�อไม,ก�อง อย�,ในข'�นตอนใดของการท6าให�เก�ดเส�ยงพ�ด๔. คนท�7ม�เพดานโหวิ,จะท6าให�เก�ดปLญ่หาในการเปล,งเส�ยงอย,างไร๕. ล��นไก,เป-นอวิ'ยวิะท�7สามารถุเคล�7อนไหวิได� แต,ท6าไมจ=งจ'ดให�อย�,ในกล ,มเคล�7อนไหวิไม,ได�

54



เร�องเดชู ปLนเข�7อนข'ต�ย� . ภาษาศาสตร�ภาษาไทย นครปฐม : สถุาบ'นวิ�จ'ยภาษาและ วิ'ฒนธิ์รรมเพ�7อพ'ฒนาชูนบท มหาวิ�ทยาล'ยมห�ดล , ๒๕๔๑.

วิ�ไลวิรรณี ขน�ษฐาน'นท� . ภาษาและภาษาศาสตร� กร งเทพฯ : โรงพ�มพ�มหาวิ�ทยาล'ยธิ์รรมศาสตร� , ๒๕๒๗.

อมร ทวิ�ศ'กด�A . ส'ทศาสตร� นครปฐม : สถุาบ'นวิ�จ'ยภาษาและวิ'ฒนธิ์รรมเพ�7อพ'ฒนาชูนบท

มหาวิ�ทยาล'ยมห�ดล , ๒๕๓๕.


55

แนำวิก�รเร�ยนำก�รสอนำบัทท�� ๔

ระบับัเส�ยงในำภ�ษ�ไทย

วิ�ตถุ(ประสงคำ�๑. บอกเส�ยงพย'ญ่ชูนะ ,สระ และวิรรณีย กต�ในภาษาไทยได�๒. อธิ์�บายค ณีสมบ'ต�ของเส�ยงพย'ญ่ชูนะต�น,พย'ญ่ชูนะ

ท�าย,สระและวิรรณีย กต�ในภาษา ไทยได�๓. บ'นท=กค6าด�วิยส'ทอ'กษรได�๔. วิ�เคราะห�โครงสร�างพยางค�ได�๕. วิ�เคราะห�หาหน,วิยเส�ยงได�๖. วิ�เคราะห�เส�ยงย,อยและบอกเง�7อนไขการเก�ดเส�ยงย,อยได�

ห�วิข�อเร!�อง เส�ยง - เส�ยงพย'ญ่ชูนะ

- เส�ยงสระ- เส�ยงวิรรณีย กต�หน,วิยเส�ยงเส�ยงย,อย

ก�จุกรรมุ่ก�รเร�ยนำก�รสอนำ๑. บรรยาย๒. อภ�ปราย ซึ่'กถุาม๓. ฝึEกบ'นท=กเส�ยงและบ'นท=กค6าด�วิยส'ทอ'กษร๔. ฝึEกหาหน,วิยเส�ยงและเส�ยงย,อย๕. ท6าแบบฝึEกห'ดท�ายบท

56

๖. ค�นควิ�าเพ�7มเต�มจากหน'งส�ออ,านประกอบส!�อก�รเร�ยนำก�รสอนำ

๑. เอกสารการสอนและหน'งส�ออ,านประกอบ๒. แผู้,นใสประกอบการบรรยาย


57

บัทท�� ๔ระบับัเส�ยงในำภ�ษ�ไทย

๔.๑ เส�ยง (Phone)

เส�ยงในภาษาท'7วิไป สามารถุแบ,งเป-นประเภทของเส�ยง ประเภทใหญ่, ๆ ได� ๒ ประเภท ค�อ

๑. ประเภทอ�สระ (Segmental Features) ค�อ เส�ยงท�7คนเราสามารถุเปล,งออกมาได�อย,างอ�สระ โดยไม,ต�องม�เส�ยงอ�7นมาชู,วิย ได�แก, เส�ยงพย'ญ่ชูนะ ก'บเส�ยงสระ

๒. ประเภทไม,อ�สระ (Supra-segmental Features) ค�อ เส�ยงท�7ออกมาพร�อมก'บเส�ยงประเภทอ�สระ น'7นหมายควิามวิ,า เส�ยงประเภทน��ไม,สามารถุออกตามล6าพ'งได� เชู,น เส�ยงวิรรณีย กต� (tone) , ท,วิงท6านองเส�ยง (intonation) , เส�ยงเน�นหน'ก (stress) เป-นต�น

ระบบเส�ยงในภาษาไทย ประเภทอ�สระ ค�อ เส�ยงพย'ญ่ชูนะ และเส�ยงสระ ประเภทไม,อ�สระ ค�อ เส�ยงวิรรณีย กต� ต,อไปน��จะกล,าวิถุ=งระบบเส�ยงท'�ง ๓ โดยละเอ�ยด

เส�ยงพย�ญชนำะ (Consonant)

ด'งท�7ทราบก'นวิ,า พย'ญ่ชูนะไทยม�ท'�งหมด ๔๔ ร�ป แต,เม�7อเปล,งเส�ยงออกมาแล�วิ ม�เพ�ยง ๒๑ เส�ยงเท,าน'�น ด'งแสดงให�เหHนในตารางข�างล,างน��

Bilabial

Labio-dental

Alveolar

Palatal

Velar

Labial Velar

Glottal

Nasal

58

m n Stop p

pht th k

kh

b

d

Fricative

f s h

Affricate

t th

Lateral l

Trill r

Semi-vowel

j

w

หนำ��ท��ของเส�ยงพย�ญชนำะ ๑. เป-นเส�ยงแรกของพยางค�หร�อเส�ยงพย'ญ่ชูนะต�น ซึ่=7ง ดร.อ ดม วิโรตมส�กขด�ตถุ� เร�ยกวิ,า เส�ยงทาบหน�า ในภาษาไทยท กพยางค�ต�องม�เส�ยงพย'ญ่ชูนะต�น โดยแยกออกเป-น ๒ ล'กษณีะ ค�อ เส�ยงพย'ญ่ชูนะต�นท�7เป-นเส�ยงเด�7ยวิ ก'บเส�ยงพย'ญ่ชูนะต�นท�7เป-นเส�ยงค�, หร�อท�7เร�ยกวิ,า เส�ยงควิบกล6�าน'7นเอง

เส�ยงพย'ญ่ชูนะต�นเด�7ยวิ ท'�ง ๒๑ เส�ยง สามารถุเป-นพย'ญ่ชูนะต�นเด�7ยวิได�ท'�งหมด ด'งน�� 1. [m-] = ม เส�ยงนาส�ก, ร�มฝึMปากท'�งค�,, ก�อง

2. [n-] = ณี,น เส�ยงนาส�ก, ป Jมเหง�อก, ก�อง 3. [-] = ง เส�ยงนาส�ก, เพดานอ,อน, ก�อง 4. [p-] = ป เส�ยงหย ด, ร�มฝึMปากท'�งค�,, ไม,ก�อง, ไม,พ,นลม

59

5. [ph-] = ผู้,พ,ภ เส�ยงหย ด, ร�มฝึMปากท'�งค�,, , ไม,ก�อง, พ,นลม 6. [b-] = บ เส�ยงหย ด, ร�มฝึMปากท'�งค�,, ก�อง 7. [t-] = ฏ,ต เส�ยงหย ด, ป Jมเหง�อก, ไม,ก�อง, ไม,พ,นลม 8. [th-] = ฐ,ฑิ,ฒ,ถุ,ท,ธิ์ เส�ยงหย ด, ป Jมเหง�อก, ไม,ก�อง, พ,นลม 9. [d-] = ฎี,ด เส�ยงหย ด, ป Jมเหง�อก, ก�อง10. [k-] = ก เส�ยงหย ด, เพดานอ,อน,ไม,ก�อง, ไม,พ,นลม11. [kh-] = ข,ฃ,ค,ฅ,ฆ เส�ยงหย ด, เพดานอ,อน,ไม,ก�อง, พ,นลม12. [-] = อ เส�ยงหย ด, เส�นเส�ยง13. [f-] = ฝึ,ฟั เส�ยงเส�ยดแทรก, ร�มฝึMปากล,างฟัLนบน,

ไม,ก�อง14. [s-] = ซึ่,ศ,ษ,ส เส�ยงเส�ยดแทรก, ป Jมเหง�อก ไม,ก�อง15. [h-] = ห,ฮิ เส�ยงเส�ยดแทรก, เส�นเส�ยง, ไม,ก�อง16. [t-] = จ เส�ยงก=7งเส�ยดแทรก, เพดานแขHง, ไม,ก�อง,

ไม,พ,นลม17. [th-] = ฉ,ชู,ฌ เส�ยงก=7งเส�ยดแทรก, เพดานแขHง, ไม,ก�อง,

พ,นลม18. [l-] = ล,ฬ เส�ยงข�างล��น, ป Jมเหง�อก, ก�อง19. [r-] = ร เส�ยงร'วิล��น, ป Jมเหง�อก, ก�อง20. [j-] = ญ่,ย เส�ยงก=7งสระ, เพดานแขHง, ก�อง21. [w-] = วิ เส�ยงก=7งสระ, ร�มฝึMปากเพดานอ,อน, ก�อง

เส�ยงพย'ญ่ชูนะต�นควิบกล6�า ในภาษาไทยพย'ญ่ชูนะควิบกล6�าม� ๑๒ เส�ยง โดยจะเก�ดได�ในต6าแหน,งต�นของพยางค�เท,าน'�น พย'ญ่ชูนะควิบกล6�า ประกอบด�วิยเส�ยงท�7 ๑ ก'บเส�ยงท�7 ๒

เส�ยงท�7 ๑ ม�เพ�ยง ๖ เส�ยง ค�อ [p, ph, t, th, k, kh]

60

เส�ยงท�7 ๒ ม�เพ�ยง ๓ เส�ยง ค�อ [r, l, w]

พย'ญ่ชูนะเส�ยงท�7 ๑ พย'ญ่ชูนะเส�ยงท�7 ๒ r l w ๑. p pr- pl- -

๒. ph phr- phl- -

๓. t tr- - -

๔. th thr- - -

๕. k kr- kl- kw-

๖. kh khr- khl- khw-

ต'วิอย,าง[pr-] = [pra: ] ปราง [pra p ]

ปร'บ[pl-] = [pla:w] เปล,า [pla:j]ปลาย[phr-] = [phruan] พรวิน

[phra] พระ[phl-] = [phla:t] พลาด

[phlop] พลบ[tr-] = [tro] ตรง [tri:]

ตร�[thr-] = [tanthra:] จ'นทรา

[thritsadi:] ทฤษฎี�[kr-] = [krot] กรด [kr: ]กรอง[kl-] = [kl:] เกล�อ [kl: ]กลอง

61

[kw-] = [kwa:] กวิ�าง

[kw: ] แกวิ,ง[khr-] = [khra:w] คราวิ

[khr: ] ครอง[khl-] = [khl: ] คลอง

[khluk] คล ก[khw-] = [khwe:] เขวิ

[khwan] ขวิ'ญ่

คำ(ณสมุ่บั�ต�ของเส�ยงพย�ญชนำะต�นำการอธิ์�บายค ณีสมบ'ต�ของเส�ยงพย'ญ่ชูนะต�น อธิ์�บายได� ๒-๔

ค ณีสมบ'ต� ด'งน��๑. ล'กษณีะของการเก�ดเส�ยง (Manner of Articulation)

๒. ต6าแหน,งของการเก�ดเส�ยง (Place of Articulation)

๓. การส'7นสะเท�อนของเส�นเส�ยง หร�อการก�องของเส�นเส�ยง (Voicing) ค�อ เส�ยงก�อง (Voiced Sound)

ก'บเส�ยงไม,ก�อง (Voiceless Sound)

๔. การพ,นลม (Aspiration) ค�อ เส�ยงพ,นลม (Aspirated

Sound) ก'บเส�ยงไม,พ,นลม (Unaspirated Sound)

ท�7กล,าวิวิ,าอธิ์�บายได� ๒-๔ ค ณีสมบ'ต� หมายควิามวิ,า เส�ยงท�7อธิ์�บายได�เพ�ยง ๒ ค ณีสมบ'ต� ค�อ เส�ยง [ -] โดยบอกล'กษณีะของการเก�ดเส�ยงก'บต6าแหน,งของการเก�ดเส�ยงเท,าน'�น ท'�งน��เพราะ [ -] ไม,ม�ค ณีสมบ'ต�ของควิามก�องหร�อไม,ก�อง เพราะขณีะออกเส�ยง [ -] ล'กษณีะของเส�นเส�ยงอย�,ในสภาพชู�ดก'น ไม,ส' 7น และไม,แยกจากก'น ส,วินค ณีสมบ'ต�การพ,นลมน'�น เส�ยง [ -] ไม,ม� จ=งไม,จ6าเป-นต�องอธิ์�บาย

เส�ยงท�7อธิ์�บายได� ๓ ค ณีสมบ'ต� ค�อ เส�ยง [m-, n-, -, b-,

d-, f-, s-, h-, l-, r-, j-, w-] เส�ยงเหล,าน��ในภาษาไทยไม,จ6าเป-นต�องอธิ์�บายค ณีสมบ'ต�การพ,นลม

62

เส�ยงท�7อธิ์�บายได� ๔ ค ณีสมบ'ต� ค�อ เส�ยง [p-, ph-], [t-,

th-], [k-, kh-], [t-, th-] เพราะเส�ยงแต,ละค�,ม�ค ณีสมบ'ต�ท�7 ๑-๓ เหม�อนก'นท กประการ จะต,างก'นกHตรงค ณีสมบ'ต�ท�7 ๔ หากไม,อธิ์�บายค ณีสมบ'ต�ท�7 ๔ เรากHไม,สามารถุแยกควิามแตกต,างของเส�ยง ๒ เส�ยง ในแต,ละค�,ได�

๒. เป-นเส�ยงท�ายของพยางค�หร�อพย'ญ่ชูนะท�าย หร�อต'วิสะกด ดร.อ ดม วิโรตมส�กขด�ตถุ� เร�ยกวิ,า เส�ยงทาบหล'ง

เส�ยงท�7สามารถุเป-นเส�ยงพย'ญ่ชูนะท�ายม�ด'งน�� ๑. [-p] = บ,ป,พ,ฟั,ภ เส�ยงหย ด, ร�มฝึMปากท'�งค�, ๒. [-t]= จ,ชู,ซึ่,ฎี,ฏ,ฐ,ฑิ,ฒ,ด,ต,ถุ,ท,ธิ์,ศ,ษ,สเส�ยงหย ด, ป Jมเหง�อก ๓. [-k] = ก,ข,ค,ฆเส�ยงหย ด, เพดานอ,อน ๔. [- ] = เก�ดก'บพยางค�ท�7ลงท�ายด�วิยสระเส�ยงส'�น

เส�ยงหย ด, เส�นเส�ยง ๕. [-m] = ม เส�ยงนาส�ก, ร�มฝึMปากท'�งค�, ๖. [-n] = ญ่,ณี,น,ร,ล,ฬ เส�ยงนาส�ก, ป Jมเหง�อก ๗. [-]= ง เส�ยงนาส�ก, เพดานอ,อน ๘. [-j] = ย เส�ยงก=7งสระ, เพดานแขHง ๙. [-w] = วิ เส�ยงก=7งสระ, ร�มฝึMปากเพดานอ,อน

การก6าหนดจ6านวินเส�ยงพย'ญ่ชูนะท�ายท6าได�หลายล'กษณีะ ท'�งน��ข=�นอย�,ก'บผู้��ศ=กษาวิ�เคราะห�วิ,าต�องการก6าหนดเส�ยงพย'ญ่ชูนะท�ายก�7เส�ยง ด'งน��

๑. ก6าหนดให�ม� ๙ เส�ยง ค�อ [-p, -t, -k, -, -m, -n, -, -j, -w] โดยเส�ยง [-] จะเก�ดก'บพยางค�ท�7ลงท�ายด�วิยสระเส�ยงส'�นเท,าน'�น

๒. ก6าหนดให�ม� ๘ เส�ยง ค�อ [-p, -t, -k, -m, -n, -, -j, -w]

ไม,ม�เส�ยง [-] ด�วิยเหต ผู้ลท�7วิ,า เส�ยง [- ] ตามสระเส�ยงยาวิไม,ได� อ�กเหต ผู้ลหน=7งกHค�อ ควิามแตกต,างทางควิามหมาย ระหวิ,างเต�มก'บไม,

63

เต�ม เส�ยง [-] หล'งพยางค�ท�7ลงท�ายด�วิยสระเส�ยงส'�นน'�นไม,ม� เม�7อไม,ม�ควิามแตกต,างทางควิามหมาย เพ�7อควิามประหย'ดจ=งไม,บรรจ เส�ยง [-] ลงไปในเส�ยงพย'ญ่ชูนะท�าย

๓. ก6าหนดให�ม� ๗ เส�ยง ค�อ [-p, -t, -k , -, -m, -n, - ] ไม,ม�เส�ยง [-j, -w] ด�วิยเหต ผู้ลท�7วิ,า ๒ เส�ยงน��เป-นเส�ยงก=7งสระ ด'งน'�นจ=งสามารถุเปล�7ยน [-j] เป-น [-i- ] และเปล�7ยน [-w] เป-น [-u-] ได� แต,ข�อเส�ยของการก6าหนดล'กษณีะน��กHค�อ ท6าให�ม�สระประสมจ6านวินมาก เชู,น [-ui-], [-i-], [-oi-],[-ai-], [-i-], [-iu-], [-eu-], [-au-], [-u-], [-ai-], [-uai-], [-iau-]

๔. ก6าหนดให�ม� ๖ เส�ยง ค�อ [-p, -t, -k, -m, -n, -] ไม,ม�เส�ยง [-, -j, -w] ข�อเส�ยเชู,นเด�ยวิก'บล'กษณีะท�7 ๓ ค�อม�สระประสมจ6านวินมาก

ในท�7น��ขอเล�อกใชู�ล'กษณีะท�7 ๒ ค�อ ม� ๘ เส�ยง ค�อ ไม,ม�เส�ยง [-] เพ�7อควิามประหย'ด และให�เส�ยง [-j, -w] เป-นเส�ยงพย'ญ่ชูนะท�าย เพ�7อท�7จะไม,ม�สระประสมมากเก�นไป

คำ(ณสมุ่บั�ต�ของเส�ยงพย�ญชนำะท��ยเน�7องจากเส�ยงพย'ญ่ชูนะท�ายในภาษาไทย ม�ล'กษณีะเป-นเส�ยง

อ บ (Unreleased Sound) ค�อ ไม,ม�การปล,อยลม ด'งน'�นการอธิ์�บายค ณีสมบ'ต�ของเส�ยงพย'ญ่ชูนะท�าย จ=งม�เพ�ยง ๒ ค ณีสมบ'ต� ค�อ ล'กษณีะของการเก�ดเส�ยง ก'บต6าแหน,งของการเก�ดเส�ยง

เส�ยงสระ (Vowel)

เส�ยงสระในภาษาไทย ม� ๒ ประเภท ค�อ สระเด�7ยวิ ก'บสระประสม สระเด�7ยวิ ม� ๑๘ เส�ยงด�วิยก'น ด'งตารางข�างล,างน�� ส,วินของล��นระด'บของล��น

หน�า (Front)

กลาง (Central)

หล'ง (Back)

64

ส�ง (High) i i: : u u:

กลาง (Mid) e e: : o o:

ต67า (Low) : a a: :

ร�มฝึMปากเหย�ยด (unrounded)

ร�มฝึMปากห,อ(rounded)

๑. [-i-] = อ� หน�า, ส�ง, เหย�ยด, ส'�น ๒. [-i:-] = อ� หน�า, ส�ง, เหย�ยด, ยาวิ ๓. [-e-] = เอะ หน�า, กลาง, เหย�ยด, ส'�น ๔ [-e:-] = เอ หน�า, กลาง, เหย�ยด, ยาวิ ๕. [--] = แอะ หน�า, ต67า, เหย�ยด, ส'�น ๖. [- :-] = แอ หน�า, ต67า, เหย�ยด, ยาวิ ๗. [--] = อ= กลาง, ส�ง, เหย�ยด,ส'�น ๘. [-:-] = อ�อ กลาง, ส�ง, เหย�ยด, ยาวิ ๙. [--] = เออะ กลาง, กลาง, เหย�ยด, ส'�น ๑๐. [-:-] = เออ กลาง, กลาง, เหย�ยด, ยาวิ ๑๑. [-a-] = อะ กลาง, ต67า, เหย�ยด, ส'�น ๑๒. [-a:-] = อา กลาง, ต67า, เหย�ยด, ยาวิ ๑๓. [-u-] = อ หล'ง, ส�ง, ห,อ, ส'�น ๑๔. [-u:-] = อ� หล'ง, ส�ง, ห,อ, ยาวิ ๑๕. [-o-] = โอะ หล'ง, กลาง, ห,อ, ส'�น ๑๖. [-o:-] = โอ หล'ง, กลาง, ห,อ, ยาวิ ๑๗. [--] = เอาะ หล'ง, ต67า, ห,อ, ส'�น ๑๘. [-:-] = ออ หล'ง, ต67า, ห,อ, ยาวิ

สระประสมสระประสม ม� ๖ เส�ยง ด'งน��

65

[-ia-] = เอ�ยะ [-ia:-] = เอ�ย [-a-] = เอ�อะ [-a:-] = เอ�อ [-ua-] = อ'วิะ [-ua:-] = อ'วิ

ค ณีสมบ'ต�ของเส�ยงสระการอธิ์�บายค ณีสมบ'ต�ของเส�ยงสระ ม�ด'งน��

๑. ส,วินของล��น ๒. ระด'บของล��น ๓. ล'กษณีะร�มฝึMปาก ๔. ควิามส'�น-ยาวิ

การอธิ์�บายค ณีสมบ'ต�ของเส�ยงสระประสม ให�อธิ์�บายท�ละเส�ยง

เส�ยงวิรรณย(กต� (Tone)

เส�ยงวิรรณีย กต�ในภาษาไทยม� ๕ เส�ยง ค�อ สาม'ญ่, เอก, โท,

ตร�, จ'ตวิา ส'ญ่ล'กษณี�ท�7ใชู�แทนเส�ยงวิรรณีย กต�ม� ๔ ล'กษณีะด�วิยก'น

๑. ใชู�เส�นบอกระด'บ เส�ยงส�ง = ตร� เชู,น น�า

na: เส�ยงกลาง = สาม'ญ่ ปา

pa: เส�ยงต67า = เอก ปJา

pa: เส�ยงกลางค,อนส�ง-->ต67า = โท

ปIา pa: เส�ยงต67า-->กลางค,อนส�ง = จ'ตวิาหนา na : ๒. ใชู�แท,งวิรรณีย กต� (Tone Stick)

เส�ยงส�ง เชู,น น�า na:

66

เส�ยงกลาง ปา pa: เส�ยงต67า ปJา pa:

เส�ยงกลางค,อนส�ง-->ต67า ปIา pa:

เส�ยงต67า-->กลางค,อนส�ง หนา na: ๓. ใชู�ต'วิเลขบอกระด'บเส�ยง ๕ เส�ยงส�ง ๔ เส�ยงกลางค,อนส�ง ๓ เส�ยงกลาง ๒ เส�ยงกลางค,อนต67า ๑ เส�ยงต67า ๕ = เส�ยงตร� ๔๑ = เส�ยงโท ๓ = เส�ยงสาม'ญ่ ๑๔ = เส�ยงจ'ตวิา ๑ = เส�ยงเอก๔. ใชู�ส'ญ่ล'กษณี� ซึ่=7งด'ดแปลงมาจากการใชู�แท,งวิรรณีย กต� น'7น

ค�อ ต'ดเส�นแนวิต'�งท��งไป แต,เม�7อต'ดแท,งแนวิต'�งท��งไป จะเก�ดปLญ่หาเส�ยงกลางก'บเส�ยงต67า จ=งจ'ดส'ญ่ล'กษณี�ใหม, ด'งน��

[ - ] = เส�ยงสาม'ญ่ (mid tone)

[ ] = เส�ยงเอก (low tone)

[ ] = เส�ยงโท (falling tone)

[ ] = เส�ยงตร� (high tone)

[ ] = เส�ยงจ'ตวิา (rising tone)

ท'�ง ๔ ล'กษณีะน�� เหมาะแก,การใชู�งานท�7ต,างก'นออกไป เชู,น ล'กษณีะท�7 ๑-๓ เหมาะท�7จะน6าไปใชู�เกHบข�อม�ลด�บ ส,วินล'กษณีะท�7 ๔ เหมาะท�7จะน6าไปใชู�งานท�7ผู้,านการวิ�เคราะห�จนเป-นระบบแล�วิ อย,างไรกHตามในท�7น��จะใชู�ล'กษณีะท�7 ๔

67

การใชู�ส'ญ่ล'กษณี�เส�ยงวิรรณีย กต� จะน6าไปใส,เหน�อสระของแต,ละพยางค� โคำรงสร��งพย�งคำ� (Syllabic Pattern)

พยางค�ในภาษาไทย อย,างน�อยต�องประกอบด�วิยเส�ยงพย'ญ่ชูนะ , เส�ยงสระ และเส�ยงวิรรณีย กต� ส'ญ่ล'กษณี�ท�7ใชู�แทนเส�ยงพย'ญ่ชูนะ , สระ และวิรรณีย กต� เพ�7อน6าไปวิ�เคราะห�โครงสร�างพยางค� ม�ด'งน��

C (Consonant) C = พย'ญ่ชูนะต�นเด�7ยวิ , พย'ญ่ชูนะท�าย

CC = พย'ญ่ชูนะต�นควิบกล6�าV (Vowel) V = สระเด�7ยวิเส�ยงส'�น

V: = สระเด�7ยวิเส�ยงยาวิ VV = สระประสมเส�ยงส'�น VV: = สระประสมเส�ยงยาวิ

T (Tone) = เส�ยงวิรรณีย กต�

ต�วิอย+�งก�รบั�นำท3กคำ��ด�วิยส�ทอ�กษร

ภาษ� [pha:/si:] [CV:/CV:]

[ph-] เส�ยงหย ด , ร�มฝึMปากท'�งค�, , ไม,ก�อง , พ,นลม[-a:-] เส�ยงกลาง , ต67า , เหย�ยด , ยาวิ[ - ] เส�ยงสาม'ญ่[s-] เส�ยงเส�ยดแทรก , ป Jมเหง�อก , ไม,ก�อง[-i:-] เส�ยงหน�า , ส�ง , เหย�ยด , ยาวิ[ ] เส�ยงจ'ตวิา

กล�วิย [ kluaj ] [ CCVVC ]

[k-] เส�ยงหย ด , เพดานอ,อน , ไม,ก�อง , ไม,พ,นลม

68

[l-] เส�ยงข�างล��น , ป Jมเหง�อก , ก�อง[-ua-]-->[-u-] เส�ยงหล'ง , ส�ง , ห,อ , ส'�น [-a-] เส�ยงกลาง , ต67า , เหย�ยด , ส'�น[-j] เส�ยงก=7งสระ , เพดานแขHง[ ] เส�ยงโท

ล�น [ lon ] [ CVC ]

[l-] เส�ยงข�างล��น , ป Jมเหง�อก , ก�อง[-o-] เส�ยงหล'ง , กลาง , ห,อ , ส'�น[-n] เส�ยงนาส�ก , ป Jมเหง�อก[ ] เส�ยงตร�

แทรก [ s:k ] [ CV:C ]

[s-] เส�ยงเส�ยดแทรก , ป Jมเหง�อก , ไม,ก�อง[-:-] เส�ยงหน�า , ต67า , เหย�ยด , ยาวิ[-k] เส�ยงหย ด , เพดานอ,อน[ ] เส�ยงโท

เบ�7อ [ ba:] [ CVV: ]

[b-] เส�ยงหย ด , ร�มฝึMปากท'�งค�, , ก�อง[-a:-]->[-:-] เส�ยงกลาง , ส�ง , เหย�ยด , ยาวิ [-a:-] เส�ยงกลาง , ต67า , เหย�ยด , ยาวิ [ ] เส�ยงเอก

๔.๒ หนำ+วิยเส�ยง (Phoneme)

คำวิ�มุ่หมุ่�ยของหนำ+วิยเส�ยง

69

หน,วิยเส�ยง หมายถุ=ง เส�ยงท�7ท6าให�ค6าท�7เป-นค�,เท�ยบเส�ยงหร�อกล ,มเท�ยบเส�ยง ซึ่=7งอย�,ในส�7งแวิดล�อมเด�ยวิก'น ม�ควิามหมายต,างก'น วิ�ธิ�วิ�เคำร�ะห�หนำ+วิยเส�ยง

หล'กเกณีฑิ�ในการวิ�เคราะห�หน,วิยเส�ยงม�อย�,วิ,า เส�ยงสองเส�ยงหร�อหลายเส�ยง จะเป-นคนละหน,วิยเส�ยงได�กHต,อเม�7อ ท6าให�ค�,เท�ยบเส�ยง (minimal pair) หร�อกล ,มเท�ยบเส�ยง (minimal set) ท�7อย�,ในส�7งแวิดล�อมเด�ยวิก'น (identical environment) ม�ควิามหมายต,างก'น (contrast)

ค�,เท�ยบเส�ยง (minimal pair) หมายถุ=ง ค6าสองค6าท�7น6ามาเท�ยบเส�ยงก'น เชู,น [ ma: ] “มา ”

เร�ยกวิ,า ค�,เท�ยบเส�ยง (minimal pair)

[ pa: ] “ปา”

[ pi: ] “ปM”[ di: ] “ด�”

เร�ยกวิ,า กล ,มเท�ยบเส�ยง (minimal set)

[ ti: ] “ต�”ค�,เท�ยบเส�ยง ม� ๒ ล'กษณีะ ค�อ ค�,เท�ยบเหม�อน ก'บค�,เท�ยบคล�าย

ค�,เท�ยบเหม�อน หมายถุ=ง ค6าสองค6าเม�7อน6ามาเท�ยบเส�ยงก'น จะม�จ ดท�7แตกต,างก'นเพ�ยง หน=7งจ ด เท,าน'�น เชู,น [ ma: ] “มา”

สองค6าน��ม�จ ดต,างท�7 พย'ญ่ชูนะต�น เพ�ยงจ ดเด�ยวิ

[ pa: ] “ปา”

ค�,เท�ยบคล�าย หมายถุ=ง ค6าสองค6า เม�7อน6ามาเท�ยบเส�ยงก'น จะม�จ ดท�7แตกต,างก'น มากกวิ,าหน=7งจ ด เชู,น [ hak ] “ห'ก”

70

สองค6าน��ม�จ ดต,างท�7สระ ก'บพย'ญ่ชูนะท�าย[ ha:] “ห,าง”

ในการวิ�เคราะห�หาหน,วิยเส�ยง จะน�ยมใชู�ค�,เท�ยบเหม�อนมากกวิ,าค�,เท�ยบคล�าย ยกเวิ�นในกรณี�ท�7หาค�,เท�ยบเหม�อนไม,ได� กHสามารถุใชู�ค�,เท�ยบคล�ายมาแทนได�

ส�7งแวิดล�อมเด�ยวิก'น (identical environment) หมายถุ=ง ค�,เท�ยบเส�ยงน'�นจะม�จ ดต,างเพ�ยงจ ดเด�ยวิเท,าน'�น กHจะถุ�อวิ,าม�ส�7งแวิดล�อมเด�ยวิก'น

ด'งน'�น ค�,เท�ยบเหม�อน จ=งม�ส�7งแวิดล�อมเด�ยวิก'น เชู,น [ ma:] “มา” ท'�งค�,ม�ส�7งแวิดล�อมท�7เหม�อนก'น ค�อ [_a:]

[ pa:] “ปา”

ควิามหมายต,างก'น (contrast) หมายถุ=ง เม�7อเราน6าเส�ยงสองเส�ยงไปบรรจ ลงในส�7งแวิดล�อมท�7เหม�อนก'น ท6าให�ควิามหมายต,างก'นได� เชู,น สมม ต�วิ,าม�เส�ยง [ m- ] ก'บเส�ยง [ p- ] เม�7อน6าแต,ละเส�ยงไปบรรจ ลงส�7งแวิดล�อม

[ _a:] --> [ ma: ] “มา”ควิามหมายท�7ได�ออกมาต,างก'น

[ pa: ] “ปา”

71

น'7นแสดงวิ,า เส�ยง [ m- ] และเส�ยง [ p- ] เป-นหน,วิยเส�ยงพย'ญ่ชูนะต�นคนละหน,วิยเส�ยง ( / m- / , /p- / )

ต'วิอย,างการวิ�เคราะห�หาหน,วิยเส�ยงข�อม�ลท�7 ๑ ๑. [ to:t ] “โจทย�” ๑๑. [ phla:j ]

“พลาย”

๒. [ lo:t ] “โลด” ๑๒. [ rian ] “เร�ยน”

๓. [ t:t ] “จอด” ๑๓. [ so:t ] “โสด”

๔. [ tha:p ] “ทาบ” ๑๔. [ thuan ]

“ชูวิน”

๕. [ sa:p ] “ทราบ” ๑๕. [ sa:t ]“ศาสตร�”๖. [ th:n ] “เชู�ญ่” ๑๖. [ sa:p ] “สาป”

๗. [ khra:p ] “คราบ” ๑๗. [ th:t ] “ถุอด”

๘. [ lia: ]“เล�ย” ๑๘. [ th:j ] “เชูย”

๙. [ rian ] “เหร�ยญ่” ๑๙. [ phlia: ] “เพล�ย”

๑๐. [ l:] “แล” ๒๐. [ phl:j ] “พลอย ”

ค�,เท�ยบเส�ยง ได�หน,วิยเส�ยง จากส�7งแวิดล�อม ๑. [ to:t ] / -o:- , -:- / [ t_t ] ๓. [ t:t ] ๑. [to:t ] / t - , s- / [ _o:t ]๑๓. [ so:t ] ๓. [ t:t ] / t- , th- / [ _ :t ]๑๗. [ th:t ]

72

๔. [ tha:p ] / th- , s- / [ _a:p ]

๕. [ sa:p ] ค�,เท�ยบเส�ยง ได�หน,วิยเส�ยง จากส�7งแวิดล�อม๕. [ sa:p ] / , / [ sa:p ]

๑๖. [ sa:p ]

๖. [ th:n ] / -n , -j / [ th:_ ]

๑๘. [ th:j ] ๘. [ lia: ] / -ia:- , - :- / [ l_ ]๑๐. [ l: ]๑๑. [ phla:j ] / -a:- , - :- / [ phl_j ]๒๐. [ phl:j ] ๙. [ rian ] / , / [ rian ]

๑๒. [ rian ]

๖. [ th:n ] / - :- , -ua- / [ th_n ]

๑๔. [ thuan ]

๑๓. [ so:t ] / -o:- , -a:- / [ s_t ]๑๕. [ sa:t ]๑๕. [ sa:t ] / -t , -p / [ sa:_ ]๑๖. [ sa:p ]

สร ป จากข�อม�ลจะได� หน,วิยเส�ยงพย'ญ่ชูนะต�น ๓ หน,วิยเส�ยง / t- , s- , th- /

หน,วิยเส�ยงสระ ๗ หน,วิยเส�ยง / -o:- , - :- , -ia:- , - :- , -a:- , - :- ,

-ua- / หน,วิยเส�ยงพย'ญ่ชูนะท�าย ๔ หน,วิยเส�ยง / -n , -

j , -t , -p / หน,วิยเส�ยงวิรรณีย กต� ๔ หน,วิยเส�ยง / ,

, , /

73

ข�อม�ลท�7 ๒

๑. [ kh:p ] “แคบ” ๒. [ l:k ]

“แลก”

๓. [ pl:k ] “แปลก” ๑๒. [ pl ak ]

“เปล�อก”

๔. [ wi ] “วิ�7ง” ๑๓. [ fa:j ]“ฝึJาย”

๕. [ tr: ] “ตรอง” ๑๔. [ kh ] “แข�ง”

๖. [ sut ] “ทร ด” ๑๕. [ na ]“น'7ง”

๘. [ lak ] “เหล�อก” ๑๗. [ nut ] “น ชู”

๙. [ ni ] “น�7ง” ๑๘. [ tr :m ]

“ตรอม”

๑๐. [fa:j ] “ฝึาย” ๑๙. [ l :k ]

“แหลก ”

๑๑. [ fa ] “ฝึLง” ๒๐. [ fa ]“ฝึLง”

ค�,เท�ยบเส�ยง ได�หน,วิยเส�ยง จากส�7งแวิดล�อม

๒. [ l : k ] / , / [ l : k ]

๑๙. [ l : k ]

๓. [ pl :k ]

๑๒. [ plak ] / - :- , -a- , - :- / [ pl _ k ]

๑๖. [pl :k ]

๔. [ wi ] / w- , n- / [ _ i ] ๙. [ ni ] ๕. [ tr : ] / - , -m / [ tr :_ ]

74

๑๘. [ tr :m ]

๖. [ sut ] / s- , n- / [ _ut ]๑๗. [ nut ] ๗. [ na ] / n- , f- / [ -a ]๑๑. [ fa ]

๗. [ na ] / , / [ na ]๑๕. [ na ] ๘. [ lak ] / -a- , - :- / [ l_k ]

๑๙. [ l :k ]

๙. [ ni ] / -i- , -a- / [ n_ ]๑๕. [ na ]๑๐. [ fa:j ] / , / [ fa:j ]

๑๓. [ fa:j ]๑๑. [ fa ] / , / [ fa ]๒๐. [ fa ] สร ป จากข�อม�ลจะได� หน,วิยเส�ยงพย'ญ่ชูนะต�น ๔ หน,วิยเส�ยง / w- , n- , s- , f- /

หน,วิยเส�ยงสระ ๕ หน,วิยเส�ยง / - :- , - a- , - :- , -i- , -a- /

หน,วิยเส�ยงพย'ญ่ชูนะท�าย ๒ หน,วิยเส�ยง / - , -m /

หน,วิยเส�ยงวิรรณีย กต� ๓ หน,วิยเส�ยง / , , /๕.๓ เส�ยงย+อย (Allophone)

คำวิ�มุ่หมุ่�ยของเส�ยงย+อยดร.วิ�ไลวิรรณี ขน�ษฐาน'นท� (๒๕๒๗ : ๑๖๘) ได�ให�ควิามหมาย

ของเส�ยงย,อย (allophone) ในภาษาและภาษาศาสตร� ด'งน��allophone ค�อ ร�ปหร�อเส�ยงของหน,วิยเส�ยง ซึ่=7งหน,วิยเส�ยง

หน,วิยหน=7งอาจม�มากกวิ,าหน=7งร�ป หร�อออกเส�ยงได�มากกวิ,าหน=7งเส�ยง

75

ได� ในกรณี�ท�7หน,วิยเส�ยงหน,วิยหน=7งม�หลาย allophone หร�อออกได�หลายเส�ยง แต,ละเส�ยงจะม�ต6าแหน,งท�7เก�ดตายต'วิ เชู,น t ในภาษาอ'งกฤษออกเส�ยงต,างก'นได�ถุ=ง ๓ เส�ยง ten , stop และ pat ด'งน�� เร�ยกวิ,า หน,วิยเส�ยง / t / ม� allophone ๓ หน,วิย ซึ่=7งม�ต6าแหน,งท�7เก�ดตายต'วิค�อ (ส�ถุ�ล) aspirated “th” เก�ดในต6าแหน,งต�นค6า unaspirated (ธิ์น�ต) “t” เก�ดตามหล'งเส�ยง s และ t ในต6าแหน,งท�ายค6าอาจม�เส�ยง released (ปล,อยเส�ยง) หร�อไม,กHได�

สร ป กHค�อ เส�ยงย,อย (allophone) ค�อ เส�ยงของหน,วิยเส�ยงเด�ยวิก'น เป-นส�7งท�7ต,างก'น แต,ไม,ท6าให�ควิามหมายต,างก'น

เกณฑ์�ในำก�รวิ�เคำร�ะห�ห�เส�ยงย+อยเส�ยงสองเส�ยงอาจเป-นเส�ยงย,อยของหน,วิยเส�ยงเด�ยวิก'น เม�7อ

ม�ควิามคล�ายก'นทางส'ทศาสตร� (phonetic similarity) และเก�ดในแบบส'บหล�ก (complementary distribution) หร�อ แปรอ�สระ (free variation)

ควิามคล�ายก'นทางส'ทศาสตร� (phonetic similarity) ค�อ ม�ค ณีสมบ'ต�ทางด�านส'ทศาสตร� เหม�อนก'นอย,างน�อย ๑ อย,าง กHเร�ยกวิ,าคล�ายก'นทางส'ทศาสตร�

ส'กน�ด --> ส'กต�Yด[ n ] --> [ t ] เส�ยง [ n ] และ [ t ] คล�าย

ก'นตรงท�7ม�ค ณีสมบ'ต�ของต6าแหน,งการออกเส�ยงเหม�อนก'น ค�อ ป Jมเหง�อก

อย,างน�� --> อย,างง��[ n ] -- > [ ] เส�ยง [ n ] และ [ ] คล�าย

ก'นตรงท�7ม�ค ณีสมบ'ต�ของล'กษณีะการเก�ดเส�ยงเหม�อนก'น ค�อ เส�ยงนาส�ก

76

เก�ดในแบบส'บหล�ก (complementary distribution) ค�อ จะไม,เก�ดในต6าแหน,งเด�ยวิก'น หร�อถุ�าเก�ดในต6าแหน,งเด�ยวิก'น กHจะต�องม�ส�7งแวิดล�อมท�7ต,างก'น

เช+นำ หนำ+วิยเส�ยง / p / ในำภ�ษ�อ�งกฤษ มุ่� ๒ เส�ยงย+อย คำ!อ [ p- ] เก�ดตามหล'งเส�ยง s [ ph- ] เก�ดในท�7อ�7น ๆ

แปรอ�สระ (free variation) ค�อ เก�ดในต6าแหน,งเด�ยวิก'น แต,ออกเส�ยงต,างก'น

เชู,น หน,วิยเส�ยง / th / ในค6าวิ,า / tha: / “ชู�าง ออก”

เป-น [ t h a: ] [ t a: ] “ชู�าง” [ sa: ]ล'กษณีะน��เร�ยกวิ,า เส�ยงพย'ญ่ชูนะต�น ม�ล'กษณีะการแปรอ�สระ

จะออกเส�ยง [ th ] หร�อ [ t ] หร�อ [ s ] กHได�

สร ป แบบส'บหล�กเป-นการเก�ดท�7ต�องม�เง�7อนไข ส,วินแปรอ�สระเป-นการเก�ดแบบไม,ม�เง�7อนไข

วิ�ธิ�วิ�เคำร�ะห�ห�เง!�อนำไขในำก�รส�บัหล�กของเส�ยงย+อย ๑. แบ,งข�อม�ลท�7เส�ยงย,อยแต,ละเส�ยงเก�ด๒. เม�7อแบ,งข�อม�ลแล�วิ จะพบวิ,า ส�7งแวิดล�อมของเส�ยงย,อยแต,ละเส�ยงน'�นต,างก'น ถุ�าโจทย�ท�7ให�บอก วิ,า เส�ยงย,อยเป-นพย'ญ่ชูนะต�น ส�7งแวิดล�อมกHจะต�องเป-นสระ และหร�อพย'ญ่ชูนะท�าย และหร�อ วิรรณีย กต�

77

๓. สร ปจ ดต,างของส�7งแวิดล�อมของเส�ยงย,อย ให�ออกมาเป-นเง�7อนไขท�7ครอบคล ม ต'วิอย,าง

ข�อม�ล ภาษาสมม ต� เส�ยง [ u ] และ [u: ] เป-นเส�ยงย,อยของ / u / จงหาเง�7อนไขการส'บหล�กของเส�ยง [ u ] และ [ u: ]

ข�อม�ล ๑. [ du:p ] “๑” ๗. [ fut ] “๗”

๒. [ kud ] “๒” ๘. [ tuf ] “๘”

๓. [ hup ] “๓” ๙. [ bu:k ] “๙”

๔. [ wu:n ] “๔” ๑๐. [ phun ] “๑๐”

๕. [ mu:t ] “๕” ๑๑. [ tus ] “๑๑”

๖. [ lu:n ] “๖” ๑๒. [ tun ] “๑๒”

๑. แบ,งข�อม�ลเป-น ๒ กล ,ม กล ,มท�7 [ u ] เก�ด กล ,มท�7 [ u: ] เก�ด

๒. [ kud ] ๑. [ du:p ]

๓. [ hup ] ๔. [ wu:n ]

๗. [ fut ] ๕. [ mu:t ]๘. [ tuf ] ๖. [ lu:n ]

๑๐. [ phun ] ๙. [ bu:k ]

๑๑. [ tus ]

๑๒. [ tun ]

78

๒. ส�7งแวิดล�อมของ [ u ] และ [ u: ] ค�อ พย'ญ่ชูนะต�น,

พย'ญ่ชูนะท�าย และวิรรณีย กต� ส�7งแวิดล�อมของ [ u ] ส�7งแวิดล�อมของ [ u: ]

พย'ญ่ชูนะต�น พย'ญ่ชูนะท�าย วิรรณีย กต� พย'ญ่ชูนะต�น พย'ญ่ชูนะท�าย วิรรณีย กต� [ k- ] [ -d ] [ ] [ d- ] [ -p ] [ ] [ h- ] [ -p ] [ ] [ w- ] [ -n ] [ ] [ f- ] [ -t ] [ ] [ m- ] [ -t ]

[ ] [ t- ] [ -f ] [ ] [ l- ] [ -n ] [ ] [ ph- ] [ -n ] [ ] [ b- ]

[ -k ] [ ] [ t- ] [ -s ] [ ] [ t- ] [ -n ] [ ]

จะพบวิ,าส�7งแวิดล�อมของท'�ง ๒ เส�ยง ท�7เป-นพย'ญ่ชูนะท�ายไม,ส'บหล�กก'น น'7นค�อ เส�ยง ๒ เส�ยง เก�ดก'บพย'ญ่ชูนะท�าย [ -p, -t, -n ]

ได�ส�7งแวิดล�อมท�7เป-นวิรรณีย กต�กHไม,ส'บหล�กก'น น'7นค�อ เส�ยง ๒

เส�ยง เก�ดก'บวิรรณีย กต� [ , , , , ] ได�ด'งน'�น ส�7งแวิดล�อมท�7ส'บหล�ก ค�อ พย'ญ่ชูนะต�น

ส�7งแวิดล�อมท�7เป-นพย'ญ่ชูนะต�น ของ [ u ] ค�อ [ k-, h-, f-, t-, ph- ]ส�7งแวิดล�อมท�7เป-นพย'ญ่ชูนะต�น ของ [ u- ] ค�อ [ d-, w-, m-, l-, b- ]๓. ส�7งแวิดล�อมของ [ u ] และ [ u: ] ต,างก'นแน,นอน เพราะไม,ม�เส�ยงพย'ญ่ชูนะต�นใดซึ่6�าก'นเลย ข'�นส ดท�ายน��ต�องสร ปเป-นเง�7อนไขของการส'บหล�ก ต�องมาพ�จารณีาด�วิ,า ส�7งแวิดล�อมของแต,ละเส�ยงม�ค ณีสมบ'ต�ร,วิมอะไร โดยด�ค ณีสมบ'ต�ของเส�ยงพย'ญ่ชูนะต�น

79

๑. ล'กษณีะของการเก�ดเส�ยง ๒. ต6าแหน,งของการเก�ดเส�ยง

๓. ควิามก�องไม,ก�องของเส�ยง๔. การพ,นลมของเส�ยง

เราจะเอาล'กษณีะของการเก�ดเส�ยงมาเป-นเง�7อนไขไม,ได�เพราะเส�ยง [k

-, t-,ph-] ก'บ [d-,b-] เป-นเส�ยงหย ดเหม�อนก'น จ=งไม,ส'บหล�กเราจะเอาต6าแหน,งของการเก�ดเส�ยงมาเป-นเง�7อนไขกHไม,ได� เพราะเส�ยง [ t-] ก'บ [ d- , l-] เป-นเส�ยงท�7เก�ดจากป Jมเหง�อกเหม�อนก'น หร�อ [ ph-]

ก'บ [ m- , b-] เป-นเส�ยงท�7เก�ดจากร�มฝึMปากเหม�อนก'น แต,เราสามารถุน6าเอาค ณีสมบ'ต�ก�องไม,ก�องมาเป-นเง�7อนไขได� น'�นค�อ ส�7งแวิดล�อมของ [u] ค�อ [ k- , h- , f-, t, ph- ] เป-นเส�ยงไม,ก�อง ส�7งแวิดล�อมของ [u] ค�อ [ d- , w- , m- ,l- , b-] เป-นเส�ยงก�อง เพราะฉะน'�น จากข�อม�ล หน,วิยเส�ยง /u/ ม�เส�ยงย,อย ๒ เส�ยง ค�อ [ u]

ก'บ [ u:] โดย ๒ เส�ยงน��เก�ดการส'บหล'กก'น [ u] จะเก�ดก'บส�7งแวิดล�อมท�7เป-นพย'ญ่ชูนะต�น เส�ยงไม,ก�อง เท,าน'�น [u:] จะเก�ดก'บส�7งแวิดล�อมท�7เป-นพย'ญ่ชูนะต�นเส�ยงก�องเท,าน'�น [u] / เก�ดก'บพย'ญ่ชูนะต�นเส�ยงไม,ก�อง/u/

[u:] / เก�ดก'บพย'ญ่ชูนะต�นเส�ยงก�อง

80


๑. ส'ทอ'กษรต,อไปน��สามารถุเป-นพย'ญ่ชูนะต�นอะไรได�บ�าง

๑. [ w ] ๖. [ h ] ๑๑. [ r ] ๑๖. [ d ]

๒. [ t ] ๗. [ ] ๑๒. [ j ] ๑๗. [ kh ]

๓. [ n ] ๘. [ f ] ๑๓. [ p ] ๑๘. [ ]๔. [ l ] ๙. [ th ] ๑๔. [ k ] ๑๙. [ t ]๕. [ ph ] ๑๐. [ s ] ๑๕. [ th ] ๒๐. [ b

]

๒. ส'ทอ'กษรต,อไปน��สามารถุเป-นพย'ญ่ชูนะท�ายอะไรได�บ�าง

๑. [ p ] ๕. [ n ]

๒. [ t ] ๖. [ ]๓. [ k ] ๗. [ w ]

๔. [ m ] ๘. [ j ]

๓. จงบอกเส�ยงพย'ญ่ชูนะต�น , สระ และพย'ญ่ชูนะท�ายของค6าต,อไปน��ด�วิยส'ทอ'กษร

๑. หย ด ๖. เพชูร ๑๑. ขวิา ๑๖. ไหล,๒. ฤทธิ์�A ๗. หมาก ๑๒. พร�อม ๑๗. กวิง๓. เป-ด ๘. ห ,น ๑๓. ฝึZด ๑๘. งาม๔. สาม ๙. เค�ยวิ ๑๔. ทรง ๑๙. ด�ด๕. แฟัIม ๑๐. บวิบ ๑๕. ฌาน ๒๐. ถุ'ก

๔. จงบอกเส�ยงพย'ญ่ชูนะต�น , สระ และพย'ญ่ชูนะท�ายของค6าต,อไปน��ด�วิยส'ทอ'กษร

81

๑. มวิย ๔. จร ๗. มาร ๑๐. พระ๒. ภาพ ๕. รถุ ๘. วิ'ฒน� ๑๑. กาล๓. อาจ ๖. กฎี ๙. เปล�7ยวิ ๑๒. แฟัลต๑๓. แบงค� ๑๕. กอล�ฟั ๑๗. เมฆ ๑๙. บ'ตร๑๔. เท ๑๖. ราษฎีร� ๑๘. เพชูร ๒๐. ดาวิ

๕. จงอธิ์�บายเส�ยงพย'ญ่ชูนะต�นและพย'ญ่ชูนะท�ายของค6าต,อไปน��

๑. หก ๖. เจHบ ๑๑. พ�ด ๑๖. เง�น๒. ใต� ๗. เคย ๑๒. น6�า ๑๗. เหง�อก๓. จร ๘. เลวิ ๑๓. อ[อย ๑๘. เม�ย๔. ห'วิ ๙. แทรก ๑๔. น��วิ ๑๙. เล,า๕. เชู�ง ๑๐. เก�อบ ๑๕. ใบ ๒๐. เมฆ

๖. จงอธิ์�บายเส�ยงสระของค6าต,อไปน��

๑. ฉ�7ง ๖. ท,าน๒. ภ'ย ๗. ใคร,๓. กH ๘. เชู�า๔. สวิย ๙. หมวิก๕. เชู�7อ ๑๐. เหย�ยบ

๗. จงบอกเส�ยงวิรรณีย กต�ด�วิยส'ทอ'กษร

๑. กวิ,า ๖. รวิน๒. หวิ'ด ๗. ง,วิง

๓. เท�า ๘. เคร,ง๔. แกล�ง ๙. เชู,น๕. สอง ๑๐. ครก

82

๘. จงบอกเส�ยงสระด�วิยส'ทอ'กษร

๑. ฝึZน ๖. ปล�น ๒. กราบ ๗. ตรวิจ๓. จร�ง ๘. กวิาง๔. สร�าง ๙. ด'ง

๕. เคล�7อน ๑๐. หวิ'ง๙. จงถุ,ายทอดเส�ยงของค6าต,อไปน��

๑. ไกล ๖. รถุ๒. ส�บ ๗. หนาวิ๓. โชูค ๘. หญ่�ง๔. พ�ชู ๙. สร�อย๕. เชู�ง ๑๐. ฬ่,อ

๑๐. จงถุ,ายทอดค6าและวิ�เคราะห�พยางค�ของค6าต,อไปน��

๑. เขย,า ๖. เสน,ห� ๑๑. ระอ ๑๖. พฤกษา๒. จร�ต ๗. เศรษฐ� ๑๒. มารค ๑๗. เพล�ย๓. เฉล�7ย ๘. ร'กเร, ๑๓. ครรไล ๑๘. โบน'ส๔. แควิ�น ๙. ร6าคาญ่ ๑๔. ครวิญ่ ๑๙. พ'สด ๕. ประด�ษฐ� ๑๐. เด�]ยวิ ๑๕. อาวิรณี� ๒๐. เขยก

๑๑. จงอธิ์�บายเส�ยงพย'ญ่ชูนะต�น , สระ , พย'ญ่ชูนะท�ายและวิรรณีย กต�ของค6าต,อไปน��

๑. เขย,า ๕. ร6าคาญ่ ๙. จร�ต ๑๓. เด�]ยวิ ๒. เฉล�7ย ๖. ระอ ๑๐. แควิ�น ๑๔. มารค๓. ประด�ษฐ�๗. ครรไล ๑๑. เสน,ห� ๑๕. ครวิญ่๔. เศรษฐ� ๘. อาวิรณี� ๑๒. ร'กเร, ๑๖. พฤกษา

83

๑๒. จงหาหน,วิยเส�ยงพย'ญ่ชูนะต�นจากข�อม�ลต,อไปน��

๑. ยาวิ ๖. จร ๑๑. ดาวิ ๑๖. ฟัIา

๒. นอน ๗. วิอน ๑๒. กาวิ ๑๗. ค�า๓. ล�า ๘. ด�าย ๑๓. ราวิ ๑๘. ลาวิ

๔. ใต� ๙. งอน ๑๔. พร ๑๙. พร�า ๕. ฝึIาย ๑๐. ชู�า ๑๕. ปIาย ๒๐. กร

๑๓. จงหาหน,วิยเส�ยงพย'ญ่ชูนะท�ายจากข�อม�ลต,อไปน��

๑. ลง ๔. ลม ๗. อ'น ๑๐. เลHง๒. เอา ๕. เลHน ๘. ไอ ๑๑. ชู ก๓. ชู บ ๖. ชู ด ๙. ลน ๑๒. เลHม

๑๔. จงหาหน,วิยเส�ยงสระจากข�อม�ลต,อไปน��

๑. เส�ย ๖. โทน ๑๑. ท น ๑๖. ข ด๒. ปอด ๗. ชูวิด ๑๒. เกรง ๑๗. กร�ชู๓. ท'น ๘. ข�ด ๑๓. เปPด ๑๘. เกรHด๔. ขอน ๙. เล�อก ๑๔. เชู�อด ๑๙. ขวิ'ญ่๕. เกรHง ๑๐. สวิย ๑๕. ทาน ๒๐. กร�ด

๑๕. จงหาหน,วิยเส�ยงวิรรณีย กต�จากข�อม�ลต,อไปน��

๑. ส�อม ๖. นอง ๑๑. หนา ๑๖. พาล๒. เพชูร ๗. เลHก ๑๒. กวิ�าง ๑๗. หนอง๓. ถุ=ง ๘. นา ๑๓. เหลHก ๑๘. ท=�ง๔. หน�า ๙. กวิาง ๑๔. น�อง ๑๙. น,อง

84

๕. ซึ่�อม ๑๐. ผู้,าน ๑๕. เผู้Hด ๒๐. น�า

๑๖. จงหาหน,วิยเส�ยงจากข�อม�ลต,อไปน��

๑. ข,า ๖. ชู�อน ๑๑. ฆ�อน ๑๖. แถุวิ ๒๑. ค,า ๒๖. แสบ

๒. ของ ๗. หน�า ๑๒. เกHบ ๑๗. ตาก ๒๒.

แตก ๒๗. เถุา๓. แสก ๘. เทา ๑๓. สาก ๑๘. ค,อน ๒๓.

เจHบ ๒๘. ย�ม๔. จ'บ ๙. ข�7 ๑๔. ล�ม ๑๙. เถุ�า

๒๔. ค,อย ๒๙. ฆ�อง๕. สอย ๑๐. แจ[วิ ๑๕. ปIา ๒๐. ฆ,า ๒๕.

สอง ๓๐. แถุม

๑๗. หน,วิยเส�ยง / t / ม�เส�ยงย,อย 2 เส�ยง ค�อ [ t ] และ [ t ] จงอธิ์�บายการส'บหล�กของ 2 เส�ยงน��

๑. [ ta: ] ตา ๗. [ t:m ] ตอม๒. [ t i: ] ต� ๘. [ t ] ต=ง๓. [ tu:m ] ต�ม ๙. [ t :m] เต�ม๔. [ to: ] โต ๑๐. [ tem ] เตHม๕. [ ta:m ] ตาม ๑๑. [ t ia ] เต�ยง๖. [ t:n ] แตน ๑๒. [ t :n ] ต�7น

85

๑๘. หน,วิยเส�ยง / t / ม� ๒ เส�ยงย,อย ค�อ [ th ] และ [ t ] จงอธิ์�บายการส'บหล�กของ ๒ เส�ยงน�� ภาษาโบโร (Boro) ตระก�ลธิ์�เบต พม,า พ�ดในแควิ�นอ'สส'ม–

๑. [ thu ] แทง ๕. [ thuti] คาง๒. [ tau ] ส�บแปด ๖. [ othai ] ท'�งมวิล๓. [ mutkhi ] ต ,มใหญ่, ๗. [ zotha ] รองเท�า๔. [ mtpa ] หน'งส�อ

๑๙. หน,วิยเส�ยง / b / ม�เส�ยงย,อย ๒ เส�ยง ค�อ [ ] และ [ b ]

จงอธิ์�บายการส'บหล�กของ ๒ เส�ยงน��

๑. [ de’es ] เป-นหน�� ๔. [ ’bomba

] เคร�7องส�บน6�า๒. [ ’bala ] ล�กกลม ๆ ๕. [ el’eso ]

จ�บ (นาม)

๓. [ ’ua ] อง ,น ๖. [ ’komba ]

เชู�อกส6าหร'บกระโดด ๗. [ ’beo ] ฉ'นด�7ม ๑๑. [ xa’ on ]

สบ�,๘. [ un’loo ] ส น'ขปJา ๑๒. [ unba’lon ]

ล�กฟั ตบอล๙. [ ’buro ] ท6า ๑๓. [ ’a lo ]

ฉ'นพ�ด ๑๐. [ un’basode’ino ] ถุ�วิยใส,ไวิน� ๑๔.

[ ’ba a ] เชู�อก

86

๒๐. หน,วิยเส�ยง / r / ม� ๓ เส�ยงย,อย ค�อ [ r ] [ ] และ [ l ] ท'�ง ๓ เส�ยงเป-นเส�ยงย,อยแบบใด จงอธิ์�บายวิ�ธิ์�การแบบน'�น

๑. [ am ] ร6า ๖. [ la: ] เร�อ๒. [ lam ] ร6า ๗. [ ra: ] เร�อ๓. [ lak ] ร'ก ๘. [ ak ]ร'ก๔. [ a: ] เร�อ ๙. [ rak ] ร'ก๕. [ ram ] ร6า

๒๑. หน,วิยเส�ยง / -n / ม�เส�ยงย,อย ๒ เส�ยง ค�อ [ -n ] และ [ -n: ]

จงอธิ์�บายการส'บหล�ก ภาษาซึ่'มเหน�อ พ�ดในซึ่'มเหน�อ ลาวิ

๑. [ sin: ] เน��อ ๗. [ kan: ] ก'นและก'น๒. [ ka:n ] ก�าน ๘. [ k:n ] กล�น๓. [ pin ] เปล�7ยน ๙. [ pi:n ]ควิ67า๔. [ thu n ] ไม�ไผู้,ท�7ใชู�ท6าฟัZน๑๐. [ khan: ] ข'น

(กร�ยา)๕. [ khon: ] คน ๑๑. [ man: ] ล�กไหน (ผู้ล

ไม�)๖. [ mn: ] หมอน ๑๒. [ in: ] ได�ย�น

๒๒. หน,วิยเส�ยง / e: / ม�เส�ยงย,อย ๒ เส�ยง ค�อ [ e: ] และ [ ^ ]

จงอธิ์�บายการส'บหล�ก

๑. [ s ^t ] เสรHจ ๔. [ kr ^t ] เกรHด๒. [ he:t ] เหต ๕. [ se:t ]เศษ๓. [ kre:t ] เกรด ๖. [ h ^t ] เหHด

87

๒๓. หน,วิยเส�ยง / / ม� ๒ เส�ยงย,อยค�อ [ ] และ [ ] จงอธิ์�บายการส'บหล�ก

๑. [ ph ] ร'กเหม�อนเพ�7อน ๔. [ pn ] แผู้,นกระดาน๒. [ dn ] หน�าผู้าก ๕. [ p ] ซึ่,อมแซึ่ม๓. [ k ] แก,ง ๖. [ tm ] วิาด

๒๔. หน,วิยเส�ยง / a: / ม� ๒ เส�ยงย,อย ค�อ [ a: ] และ [ a: ] หน,วิยเส�ยง / : / ม� ๒ เส�ยงย,อย ค�อ [ : ] และ [ : ] จงอธิ์�บายการส'บหล'กของเส�ยงย,อย ๒ ค�,น�� ภาษาอาค�า Akha ธิ์�เบตพม,า พ�ดใน ไทย ลาวิ พม,า และจ�น ๑. [ pha: : ] เปล�7ยน ๔.

[p: ] เส�ยงอ'นเก�ดจากการย�งล�กศร

๒. [ ph : : ] ด�วิยก'น ๕. [pa: : ] ม�ส,วินร,วิม

๓. [ pa: : ] ผู้�ก ๖. [ pha: ]

ครอบคร'วิแตกแยก

๒๕. หน,วิยเส�ยง / a / ม�เส�ยงย,อย ๒ เส�ยง ค�อ [ ] และ [ a ] จงอธิ์�บายการส'บหล�ก ภาษา Aymara พ�ดใน เปร�, โบล�เวิ�ย

๑. [ ’joq ] ล�กชูาย ๘. [’khaja ] ท�7อย�,ทางโน�น

๒. [ ’uka ] น'�น ๙. [ ’uk ] อย,างเพ�ยงพอ

๓. [ tha’qa ] มองหา ๑๐. [ xa’laa ] วิ�7ง

88

๔. [ ’qhna ] ชู'ดเจน ๑๑. [ ’xaju ] เกล�อ๕. [ ’laq ] รวิดเรHวิ ๑๒. [ xut’a ] กล'บมา๖. [ ’t hiqh ] เป-ด ๑๓. [ ’qpha ]

คล,องแคล,วิ๗. [ ’q la ] ห�น ๑๔. [ ’katha ] อย,างชู�า

ๆ

๒๖. หน,วิยเส�ยง / a / ม�เส�ยงย,อย ๓ เส�ยง ค�อ [ ] [ a ] และ [ ] จงอธิ์�บายการส'บหล�ก ภาษามอญ่

๑. [ hech ] ควิามเปร��ยวิ ๗. [ mat] ใกล�๒. [ h c ] ต'ดส�น ๘. [ s ]

สร�าง๓. [ th h ] ถุ,าน ๙. [ phi ] แยก๔. [ th ] เท,าน'�น ๑๐. [ kam ] แกลบ๕. [ th k ] ควิ�าเอา ๑๑. [ at ] เหHน๖. [ pan ]ต�ด ๑๒. [ krap ] บ�บ

๒๗. หน,วิยเส�ยงวิรรณีย กต� / ต67า / ม� ๒ เส�ยงย,อย ค�อ ต67าคงท�7 [ _ ]

และต67าตก [ ] จงอธิ์�บาย

๑. [ tap ] ต'บ ๗. [ s:t ] แสด๒. [ kop ] กบ ๘. [ p:p ]

ปอบ

89

๓. [ s :p ] แสบ ๙. [ kot ] กด๔. [ tat ] ต'ด ๑๐. [ kok ] กก

๕. [ s :k ] แสก ๑๑. [ p:t ] ปอด๖. [ tak ] ต'ก ๑๒. [ p:k ] ปอก

๒๘. หน,วิยเส�ยง / ส�ง / ม�เส�ยงย,อย ๒ เส�ยง ค�อ ส�งคงท�7 [ ] และส�งข=�น [ ] จงอธิ์�บายการส'บหล�ก

๑. [ nak ] น'ก ๙. [ nat ] น'ด๒. [ na: ] น�า ๑๐. [ nk ]

น=ก๓. [ na:m ] น6�า ๑๑. [ nop ] นบ๔. [ n:y ] น�อย ๑๒. [ nut ] น ชู๕. [ n: ] น�อง ๑๓. [ nan ] น'�น๖. [ na ] นะ ๑๔. [no:t ] โน�ต๗. [ nap ] น'บ ๑๕. [ nt ] น�อต๘. [ n:m ] น�อม ๑๖. [ na:w ] น�าวิ


90

จ�มม�7 จ�. แฮิร�ส และธิ์�ระพ'นธิ์� วิงศ�ไทย. แบบฝึEกห'ดการวิ�เคราะห�เส�ยงในภาษา กร งเทพฯ : โรงพ�มพ�

ค ร สภา ลาดพร�าวิ, ๒๕๑๖.


เร�องเดชู ปLนเข�7อนข'ต�ย� . ภาษาศาสตร�ภาษาไทย นครปฐม : สถุาบ'นวิ�จ'ยภาษาและ วิ'ฒนธิ์รรมเพ�7อพ'ฒนาชูนบท มหาวิ�ทยาล'ยมห�ดล , ๒๕๔๑.

อมร ทวิ�ศ'กด�A . ส'ทศาสตร� นครปฐม : สถุาบ'นวิ�จ'ยภาษาและวิ'ฒนธิ์รรมเพ�7อพ'ฒนาชูนบท

มหาวิ�ทยาล'ยมห�ดล , ๒๕๓๕.


91

แนำวิก�รเร�ยนำก�รสอนำบัทท�� ๕

ระบับัคำ��ในำภ�ษ�ไทย

วิ�ตถุ(ประสงคำ�๑. อธิ์�บายค6าน�ยามของหน,วิยค6าและหน,วิยค6าย,อยได�๒. อธิ์�บายกฎีเกณีฑิ�ในการหาหน,วิยค6าได�๓. วิ�เคราะห�หาหน,วิยค6าและหน,วิยค6าย,อยได�๔. บอกเง�7อนไขการเก�ดหน,วิยค6าย,อยได�

ห�วิข�อเร!�อง๑. หน,วิยค6า๒. หน,วิยค6าย,อย

ก�จุกรรมุ่ก�รเร�ยนำก�รสอนำ๑. บรรยาย๒. อภ�ปราย ซึ่'กถุาม๓. ฝึEกวิ�เคราะห�หาหน,วิยค6าและหน,วิยค6าย,อย๔. ท6าแบบฝึEกห'ดท�ายบท๕. ค�นควิ�าเพ�7มเต�มจากหน'งส�ออ,านประกอบ



92

บัทท�� ๕ระบับัคำ��ในำภ�ษ�ไทย

๕.๑ หนำ+วิยคำ�� (morpheme)

เร�7องของหน,วิยค6าเป-นเร�7องท�7ส�บเน�7องมาจากหน,วิยเส�ยง และวิ�ธิ์�การหาหน,วิยเส�ยง น'กภาษาศาสตร�พวิกเน�นโครงสร�าง (Structuralists) เป-นผู้��พ'ฒนาควิามค�ดในวิ�ชูาท�7วิ,าด�วิย หน,วิยค6า (Morphology) น��ข=�น เป-นระบบกลางระหวิ,างระบบเส�ยง และระบบวิากยส'มพ'นธิ์� ผู้��ท�7ม�ชู�7อเส�ยงท�7ส ดท�7ได�ศ=กษาเก�7ยวิก'บหน,วิยค6า ค�อ Eugene A. Nida ซึ่=7งเข�ยนหน'งส�อ “Morphology” ให�กฎีเกณีฑิ�ในการวิ�เคราะห�หน,วิยค6าอย,างละเอ�ยด

คำวิ�มุ่หมุ่�ยของ หนำ+วิยคำ�� “ ” (morpheme)

ม�ผู้��ให�ควิามหมายของหน,วิยค6าด'งน��ดร.อ ดม วิโรตมส�กขด�ตถุ�

“หน,วิยค6า เป-นหน,วิยทางภาษาท�7ม�ขนาดเลHก ม�ควิามหมายคงเด�ม ไม,วิ,าจะปรากฏ ณี ท�7ใด”

วิ�ไลวิรรณี ขน�ษฐาน'นท�“หน,วิยค6า เป-นหน,วิยทางภาษาท�7ม�ขนาดเลHกท�7ส ด ซึ่=7งม�หน�า

ท�7ทางไวิยากรณี� และม�ควิามหมายอย�,ในต'วิ ม�ค ณีสมบ'ต� ๓ ประการ ค�อ

๑. ประกอบข=�นด�วิยเส�ยง๒. ม�ควิามแตกต,างก'น๓. ม�ควิามหมาย

ในหน'งส�อค6าศ'พท�เฉพาะภาษาศาสตร�ของวิ�สม'ย มโนม'ยพ�บ�ลย� บอกวิ,า

“หน,วิยค6า ค�อ หน,วิยท�7ม�ควิามหมายท�7เลHกท�7ส ด อาจจะเป-นค6า หร�อเป-นส,วินของค6า ควิามหมายของหน,วิยค6าจะคงเด�มเสมอไม,วิ,าจะอย�,ท�7ใดของประโยค หน,วิยค6าม�หลายขนาด บางท�เป-นเพ�ยงส,วินของ

93

ค6าเท,าน'�น จะต'ดส�นวิ,าเป-นหน,วิยค6าได�หร�อไม, ข=�นอย�,ก'บการพ�จารณีาวิ,าค6าน'�นสามารถุแยกออกเป-นส,วินท�7เลHก โดยม�ควิามหมายได�อ�กหร�อไม, ถุ�าไม,สามารถุแยกให�เลHกลงได�อ�กโดยม�ควิามหมายแล�วิ กHถุ�อวิ,าเป-นหน,วิยค6า เชู,น ประต� ถุ�อวิ,าเป-น ๑ หน,วิยค6า เพราะถุ=งแม�แยกเป-น ประ และ ต� ได�กHม�ควิามหมายเป-นอย,างอ�7น โรงเร�ยน ถุ�อเป-น ๒ หน,วิยค6า ค�อ โรง และ เร�ยน เพราะ สามารถุแยกออกได� ในภาษาอ'งกฤษ dogs

“s” แสดงควิามหมายเป-นพห�พจน� ส น'ขหลายต'วิถุ�อวิ,า “ – s” เป-นหน,วิยค6า หน,วิยค6าแบ,งเป-นกล ,มใหญ่, ๆ ๒ กล ,ม ค�อ หน,วิยค6าอ�สระ ค�อ เก�ดล6าพ'งได� และหน,วิยค6าไม,ม�อ�สระ ค�อ เก�ดล6าพ'งไม,ได�”

สมเก�ยรต� ภ�,พ'ฒน�วิ�บ�ลย� (วิารสารภาษาและวิ'ฒนธิ์รรม ปMท�7 ๖ ฉบ'บท�7 ๒) ได�กล,าวิถุ=งหน,วิยค6าด'งน��

จากแนวิค�ดของผู้��ท�7ศ=กษาเก�7ยวิก'บเร�7องของการวิ�เคราะห�หน,วิยค6า ต,างกล,าวิพร�อมก'นวิ,าสาเหต ท�7หน,วิยค6าเลHกท�7ส ดน'�น เพราะ

- หน,วิยค6าประกอบด�วิย หน,วิยเส�ยง มาเร�ยงต'วิก'น- หน,วิยค6าหน=7งหน,วิยค6า จะม�ควิามหมายได�เพ�ยงหน=7งควิาม

หมายเท,าน'�น- เราไม,สามารถุแยกหน,วิยค6าต,อไปได�อ�กแล�วิ

สร ปแล�วิ หน,วิยค6า ค�อ องค�ประกอบท�7เลHกท�7ส ดของระบบ“

ไวิยากรณี� เก�ดจากการเร�ยงต'วิต,อก'นของหน,วิยเส�ยงอย,างม�ระบบ ม�ควิามหมายในต'วิเอง ไม,สามารถุแยกต,อไปได�อ�ก ถุ�าแยกจะท6าให�ควิามหมายของหน,วิยค6าหายไปหร�อผู้�ดไปจากควิามหมายเด�ม ส6าหร'บควิามหมายให�หมายถุ=ง ท'�งควิามหมายทาง ค6าศ'พท� และควิามหมายทางไวิยากรณี�”

ล�กษณะของหนำ+วิยคำ�� ๑. หน,วิยเส�ยง เชู,น - s

หน,วิยเส�ยงท�7ม�ควิามหมาย เป-นหน,วิยค6าหน,วิยเส�ยงท�7ไร�ควิามหมาย เป-นหน,วิยเส�ยง

94

๒. กล ,มหน,วิยเส�ยง กล ,มท�7มากกวิ,า ๑ หน,วิยเส�ยง และม�ควิามหมาย เชู,น นาฬ่�กา, and

ก�รจุ��แนำกหนำ+วิยคำ��หน,วิยค6าในภาษาม�หลายชูน�ด อาจจ6าแนกด�วิยวิ�ธิ์�ต,าง ๆ ด'งต,อ

ไปน��ก. จ6าแนกตามการปรากฏ

การปรากฏในท�7น�� หมายถุ=ง การปรากฏของหน,วิยค6าตามล6าพ'ง โดยวิ�ธิ์�น��จะจ6าแนกหน,วิยค6าเป-น ๒ ชูน�ด ค�อ หน,วิยค6าอ�สระ และหน,วิยค6าไม,ม�อ�สระ

๑. หน,วิยค6าอ�สระ (Free morpheme) ค�อหน,วิยค6าท�7ปรากฏตามล6าพ'งได� หร�อปรากฏร,วิมก'บหน,วิยค6าอ�7น บางหน,วิยค6าท�7ปรากฏตามล6าพ'งไม,ได� ให�สามารถุใชู�ในภาษาได� เชู,น

ก. ท�7น�7ย งชู มมากข. คณีะกรรมการก6าล'งประชู มพ�จารณีาเร�7องน��

หน,วิยค6า / ชู ม / เป-นหน,วิยค6าอ�สระ ซึ่=7งปรากฏตามล6าพ'งได� ในประโยค ก ส,วินในประโยค ข หน,วิยค6า / ชู ม / ประกอบเข�าก'บหน,วิยค6า / ประ / ซึ่=7งปรากฏตามล6าพ'งไม,ได� ท6าให�ม�ค6าวิ,า ประชู ม ใชู�ในภาษา

๒. หน,วิยค6าไม,อ�สระ (Bound morpheme) ค�อ หน,วิยค6าท�7ไม,อาจปรากฏตามล6าพ'งในประโยคได� ต�องปรากฏร,วิมก'บหน,วิยค6าอ�7น ซึ่=7งจะเป-นหน,วิยค6าอ�สระหร�อไม,อ�สระกHได� เชู,น

ก. ชูาวิไทย ต,างจงร'กภ'กด�องค�ประม ขของชูาต�ข. น'กเลง ถุ�7นน��ถุ�กต6ารวิจจ'บแล�วิ

ในประโยค ก หน,วิยค6า ชูาวิ เป-นหน,วิยค6าไม,อ�สระ ซึ่=7งจะ“ ”

ปรากฏตามล6าพ'งไม,ได� ต�องปรากฏร,วิมก'บหน,วิยค6าอ�สระ ไทย“ ”

แต,ในประโยค ข ท'�งหน,วิยค6า น'ก และ เลง เป-นหน,วิยค6าไม,“ ” “ ”

อ�สระ เม�7อประกอบเข�าด�วิยก'น เป-น น'กเลง แล�วิเป-นค6าท�7ม�ใชู�ในภาษาข. จ6าแนกตามการประกอบค6า

95

การจ6าแนกโดยพ�จารณีาจากวิ�ธิ์�การประกอบค6าน'�น หน,วิยค6าจะแบ,งเป-น ๒ ชูน�ด ค�อ หน,วิยค6าหล'กและหน,วิยค6าประกอบ

๑. หน,วิยค6าหล'ก (Base morpheme) ค�อ หน,วิยค6าท�7จะใชู�เป-นควิามหมายหล'ก ในการน6าหน,วิยค6าต'�งแต, ๒ หน,วิยค6ามาประกอบเข�าด�วิยก'นน'�น จะม�หน,วิยหน=7งเป-นหน,วิยค6าหล'ก เชู,น โรงเร�ยน น'กดนตร� ชูาวินา แม,ท'พ

๒. หน,วิยค6าประกอบ (Affix)

หนำ+วิยคำ��ก�บัคำ��คงม�ผู้��สงส'ยต,อไปอ�กวิ,า หน,วิยค6าแตกต,างไปจากค6าอย,างไร

ก,อนท�7จะอธิ์�บายถุ=งควิามแตกต,างของค6าศ'พท�ท'�ง ๒ ขออธิ์�บายถุ=งควิามหมายของค6าวิ,า ค6า เส�ยก,อน เพ�7อง,ายแก,ควิามเข�าใจ ค6า “ ” “ ”

หร�อ “word” หมายถุ=ง กล ,มของเส�ยงท�7เก�ดจากหน,วิยเส�ยงมาเร�ยงต'วิต,อก'นอย,างม�ระบบ ค6าม�ควิามหมายใน ต'วิเอง และสามารถุเก�ดได�ตามล6าพ'ง โดยไม,จ6าเป-นต�องเก�ดร,วิมก'บหน,วิยค6าหร�อค6าด�วิยก'นเอง

ข�อจ6าก'ดของค6าและหน,วิยค6าย,อมแตกต,างก'น ถุ=งแม�วิ,าท'�งสองจะม�ส,วินท�7ร ,วิมก'น กHค�อ เก�ดจากเส�ยงและม�ควิามหมาย หน,วิยค6าเป-นองค�ประกอบทางไวิยากรณี�ท�7เลHกกวิ,าค6า หน,วิยค6าเก�ดจากการเร�ยงต'วิก'นของหน,วิยเส�ยง เป-นกล ,มของเส�ยง ม�ควิามหมายในต'วิเอง อาจจะเก�ดตามล6าพ'งหร�อเก�ดร,วิมก'บหน,วิยค6าอ�7น ๆ กHได� ส,วินค6าน'�น ถุ=งแม�วิ,าจะเก�ดจากการเร�ยงต'วิก'นของหน,วิยเส�ยงอย,างม�ระบบ และม�ควิามหมายเชู,นเด�ยวิก'บหน,วิยค6ากHตาม แต,ค6าต�องสามารถุเก�ดได�ตามล6าพ'งเท,าน'�น ค6าท�7ม�ควิามหมายท�7ไม,สามารถุเก�ดตามล6าพ'งได�จ=งม�ค,าเท,าก'บหน,วิยค6าเท,าน'�น ด'งน'�น ค6าจ=งเป-นหน,วิยท�7ใหญ่,กวิ,าหน,วิยค6า เพราะม�ข�อจ6าก'ดมากกวิ,า

ค6าอาจจะประกอบด�วิยหน,วิยค6า ๑ หน,วิยค6า หร�อมากกวิ,า ๑ หน,วิยค6ากHได� แต,หน,วิยค6าจะประกอบด�วิยหน,วิยค6ามากกวิ,า ๑ หน,วิยค6าไม,ได�

96

น'กเร�ยน ค6าน��ประกอบด�วิย หน,วิยค6า ๒ หน,วิยค6า ค�อ น'ก, เร�ยนdisagreement ประกอบด�วิย dis ‘ไม, ’ agree ‘เหHนด�วิย ’

ment ‘หน,วิยค6าเต�มสร�างค6านาม’

สร(ปหน,วิยค6าอ�สระ ม�ฐานะเท,าก'บค6า ค6าหน=7งส,วินค6าจะประกอบด�วิยหน,วิยค6าเพ�ยง ๑ หน,วิยค6า หร�อมากกวิ,า

กHได�เกณฑ์�ท��ใช�ห�หนำ+วิยคำ��

กฎีส6าค'ญ่ ๆ ในการพ�จารณีาวิ�เคราะห�หาหน,วิยค6า ของ Nida

ค�อกฎท�� ๑ ร�ป (form) ใดท�7ม�ควิามหมายเหม�อนก'น และม�เส�ยง

เหม�อนก'น ไม,วิ,าจะเก�ดข=�นท�7ใดให�ถุ�อวิ,าเป-นหน,วิยค6าเด�ยวิก'นเชู,น ต,อ ใน เขาต,อเชู�อก ก'บ เขาต,อเวิลาให� เป-นหน,วิย“ ” “ ” “ ”

ค6าเด�ยวิก'น แต,ม�ใชู,หน,วิยค6าเด�ยวิก'บค6าวิ,า ต'วิต,อ หร�อ ท6าด�ต,อ“ ” “ ”

กฎท�� ๒ ร�ปท�7ม�ควิามหมายเหม�อนก'น แต,ม�เส�ยงต,างก'น อาจเป-นหน,วิยค6าเด�ยวิก'นได� ถุ�าสามารถุอธิ์�บายการแจกแจงของควิามแตกต,างน'�นได�ด�วิยกฎีเกณีฑิ�ของเส�ยง

เชู,น อ ปสรรค เขมร บ'งเก�ด บ'นเท�ง บ6าเรอ ซึ่=7งสามารถุอธิ์�บายได�วิ,ามาจากรากศ'พท�เด�ยวิก'น แต, เป-น บ'ง เม�7ออย�,หน�าพย'ญ่ชูนะวิรรค ก และ บ'น เม�7ออย�,หน�าพย'ญ่ชูนะวิรรค ต และเป-น บ6า ในกรณี� อ�7น ๆ

จากต'วิอย,าง แสดงให�เหHนร�ปท�7ม�ควิามหมายเหม�อนก'น และเส�ยงกHคล�ายคล=งก'นด�วิย และพ�ส�จน�ได�ด�วิยกฎีเกณีฑิ�ทางเส�ยงวิ,าเป-นหน,วิยค6าเด�ยวิก'น อาจม�กรณี�อ�7น ท�7ควิามหมายเหม�อนก'น แต,ไม,ม�ควิามคล�ายคล=งก'นทางส'ทศาสตร�มากเท,าก'บต'วิอย,างข�างต�นกHได� ถุ�าหากสามารถุพ�ส�จน�ได�ด�วิยกฎีเกณีฑิ�ทางเส�ยงกHอน โลมวิ,าเป-นหน,วิยค6าเด�ยวิก'นได�

ส�7งแวิดล�อมทางเส�ยงท�7อาจเอามาอ�างเป-นกฎีเกณีฑิ�บ'งค'บได� ม�

97

๑. การกลมกล�นเส�ยง (Assimilation) ค�อ การท�7เส�ยงกลายไปเหม�อนหร�อคล�ายก'บเส�ยงท�7ตามมา หร�อน6ามาข�างหน�าเพ�7อควิามสะดวิกในการออกเส�ยง เชู,น ค ณีแม, --> ค มแม,, ส�บเอHด --> ส�บเบHด

๒. การผู้ล'กเส�ยง (Dissimilation) ค�อ การท�7เส�ยงกลายไปในแนวิทางตรงก'นข�าม

๓. การส�ญ่หน,วิยเส�ยง (Loss of Phonemes) ค�อ การท�7หน,วิยเส�ยงสระ หร�อพย'ญ่ชูนะในค6าหร�อส,วินของค6าหายไป เม�7อน6าหน,วิยค6ามาต�ดต,อก'นเข�า เชู,น พณีห'วิเจ�าท,าน --> ฯพณีฯท,าน,

พระพ ทธิ์เจ�าข�า --> พะยะค,ะ, สตางค� --> ต'ง๔. การเปล�7ยนเป-นเส�ยงท�7เพดานแขHง (Palatalization) ค�อ

การท�7เส�ยงกลายเป-นเส�ยงท�7เพดานแขHง หร�อใกล�เค�ยง เพราะเส�ยงสระหน�า หร�อ j เชู,น วิ�ทยาล'ย --> วิ�ชูชูาล'ย, ท�เด�ยวิ --> เชู�ยวิ

๕. การส'บเส�ยง (Metathesis) ค�อ การท�7หน,วิยเส�ยงคงท�7 แต,เส�ยงส'บล6าด'บท�7เปล�7ยนแปลงจากเด�ม เม�7อม�หน,วิยค6าอ�7นเข�ามาเร�ยงต�ดต,อก'น เชู,น ตะกร ด --> กะต ด, ตะกร�า --> กะต�า

กฎท�� ๓ ร�ปซึ่=7งม�ควิามหมายเหม�อนก'น แต,ม�เส�ยงต,างก'น อ'นไม,สามารถุพ�ส�จน�ได�ด�วิยกฎีเกณีฑิ�ทางเส�ยง อาจรวิมเป-นหน,วิยค6าเด�ยวิก'นได� หากพ�ส�จน�ได�วิ,าเก�ดข=�นด�วิยการแจกแจงแบบส'บหล�ก อน=7งการท�7รวิมเป-นหน,วิยค6าเด�ยวิก'นได�น�� ม�ข�อบ'งค'บวิ,าต�องอย�,ในโครงสร�างชู ดเด�ยวิก'น เชู,น เป-นปLจจ'ยบอกพห�พจน�เหม�อนก'น หร�อค6าบอกกาลเชู,นเด�ยวิก'น

กฎท�� ๔ ร�ปท�7ม�เส�ยงพ�องก'น อาจเป-นหน,วิยค6าเด�ยวิก'นหร�อต,างหน,วิยค6าได� ข=�นอย�,ก'บควิามหมายเป-นส6าค'ญ่ หากควิามหมายต,างก'น ให�ถุ�อวิ,าต,างหน,วิยค6าก'น เชู,น ก'น – (ฉ'น) และ ก'น – (ก�ดก'น) ถุ�าควิามหมายเหม�อน หร�อคล�ายคล=ง หร�อม�ควิามส'มพ'นธิ์�ก'น กHเป-นหน,วิยค6าเด�ยวิก'น เชู,น ข�7รถุ และ กดข�7

98

หล�กในำก�รวิ�เคำร�ะห�หนำ+วิยคำ��สมทรง บ ร ษพ'ฒน� (๒๕๓๖ : ๑๕ ๑๗– ) ได�กล,าวิถุ=งหล'กในการ

วิ�เคราะห�หน,วิยค6าด'งน��เน�7องจากหน,วิยค6าประกอบก'นข=�นเป-นค6า เราจ=งต�องน6าค6ามา

วิ�เคราะห�เพ�7อด�หน�าท�7 ชูน�ด และควิามหมายของหน,วิยค6า ซึ่=7งประกอบก'นเป-นค6าน'�น ๆ อย,างไรกHด� เราจะต�องไม,ล�มวิ,า ค6าอาจประกอบข=�นมาจากหน,วิยค6าเพ�ยงหน,วิยค6าเด�ยวิกHได�

หล'กส6าค'ญ่ในการวิ�เคราะห�หน,วิยค6า ม� ๒ ประการค�อ การแทนท�7 (substitution) และการเปร�ยบเท�ยบการปรากฏซึ่6�า (comparing recurring partials)

เม�7อได�ข�อม�ลซึ่=7งเป-นค6าจ6านวินหน=7ง เราเร�7มการวิ�เคราะห�หน,วิยค6าด�วิยการเปร�ยบเท�ยบส,วินประกอบของค6าท�7เหม�อนก'นและต,างก'น ส,วินประกอบท�7เหม�อนก'นจะปรากฏซึ่6�าในค6าหลาย ๆ ค6า เราเร�ยกส,วินท�7เหม�อนก'นน��วิ,า กรอบ (Frame)

ส,วินประกอบอ�กส,วินจะม�ล'กษณีะต,างก'น ซึ่=7งเร�ยกวิ,า การเปร�ยบต,าง (contrast) และจะมาแทนท�7ก'น ในขณีะท�7กรอบของค6าจะคงท�7 ด'งในต'วิอย,างภาษาอ'งกฤษ ต,อไปน��

กรอบค6า การเปร�ยบต,าง (ส,วินท�7ปรากฏซึ่6�า) (ส,วินท�7แทนท�7)

un- trueun- happyun- kindun- holy

99

จากต'วิอย,างน��เราได�วิ�เคราะห�ค6าวิ,า untrue, unhappy,

unkind และ unholy ด�วิยหล'กเกณีฑิ� ๒ ประการข�างต�น และปรากฏผู้ลวิ,าค6าเหล,าน��ประกอบไปด�วิย หน,วิยค6า ๒ หน,วิย หน,วิยค6าแรกเป-นส,วินประกอบท�7เหม�อนก'น และปรากฏซึ่6�าในท กค6า ได�แก, หน,วิยค6า un- หน,วิยค6าท�7 ๒ จะเปร�ยบต,างก'นในท กค6า และปรากฏแทนท�7ก'น ได�แก, หน,วิยค6า true, happy, kind และ holy หน,วิยค6าเหล,าน��สามารถุปรากฏอ�สระตามล6าพ'งได� จ=งม�ฐานะเป-นค6าได�ด�วิย

การเปร�ยบต,างก'นของหน,วิยค6าท�7แทนท�7ก'น อาจจะม�การเปร�ยบต,างก'บศ�นย� ค�อ ควิามวิ,างเปล,า ไม,ม�อะไรเลยกHได� เชู,น

กรอบค6า การเปร�ยบต,าง (ส,วินท�7ปรากฏซึ่6�า) (ส,วินท�7แทนท�7)

cat -scat #

ข�อม�ลชู ดน�� ประกอบด�วิยค6า ๒ ค6า ค�อ cats ก'บ cat ค6าแรกประกอบข=�นด�วิย ๒ หน,วิยค6า ค�อ cat ซึ่=7งแปลวิ,า แมวิ และ “ ” –s ซึ่=7งเป-นปLจจ'ยแสดงพห�พจน� ค6าท�7สอง cat ประกอบข=�นด�วิย หน,วิยค6าเด�ยวิไม,ม�ปLจจ'ยท�7แสดงเอกพจน� ส,วินท�7ปรากฏซึ่6�าของ ๒ ค6าน�� ได�แก, cat และส,วินท�7เปร�ยบต,างก'น ค�อ ปLจจ'ย –s และศ�นย� ค�อ ไม,ม�อะไรเลยท�7ปรากฏท�ายค6า cat

ต,อไปน�� จะแสดงต'วิอย,าง การวิ�เคราะห�หน,วิยค6าในภาษา Sierra Popolucaข�อม�ล

๑. ika ° ma his cornfield

๒. iko ° ya his rabbit

๓. way hair

๔. ka ° pay sister - in - law

ค6า ๔ ค6าน�� จะเหHนวิ,า ค6าท�7 ๑ และ ๒ ม�หน,วิยค6าท�7เหม�อนก'นและต,างก'น ค�อ

ik a ° ma

100

ik o ° y aส,วินท�7เหม�อนก'น ได�แก, ik........a และท�7ต,างก'น ค�อ a ° m

และ o ° y ด'งน'�นจากข�อม�ลเพ�ยง ๔ ค6า เราอาจสร ปได�วิ,า ส,วินท�7เหม�อนก'นให�ควิามหมายวิ,า “his” และส,วินท�7ต,างก'น ค�อ a ° m

หมายถุ=ง cornfield o ° y หมายถุ=ง rabbit เพ�7อให�แน,ใจ เราจะต�องเกHบข�อม�ลเพ�7มเต�ม ซึ่=7งได�แก,

101

๕. iway his hair

๖. ika ° pay his sister - in - law

๗.ka ° ma cornfield

๘. ko ° ya rabbit

เม�7อเปร�ยบเท�ยบค6าท�7 ๑ และ ๒ ก'บค6าท�7 ๔ และค6าท�7 ๖ พบวิ,า แท�จร�งแล�วิ ส,วินประกอบท�7ปรากฏซึ่6�าในค6าท'�ง ๔ ค�อ i- ซึ่=7งแปลวิ,า his

ไม,ใชู, ik......a ด'งท�7วิ�เคราะห�ไวิ�ตอนแรก เพราะ k.......a เป-นส,วินประกอบของค6าวิ,า ka ° ma และ ko ° ya ในค6าท�7 ๗ และ ๘ ตามล6าด'บ

เม�7อเราเพ�7มข�อม�ลเข�าไปอ�ก เราสามารถุวิ�เคราะห�หาหน,วิยค6าอ�7น ๆ ได� ด�วิยวิ�ธิ์�การข�างต�น ด'ง ข�อม�ลเพ�7มเต�ม ต,อไปน��

๙. aka ° ma my cornfield

๑๐. ako ° ya my rabbit

๑๑. away my hair

๑๒.aka ° pay my sister - in - law

๑๓. ika ° ma your cornfield

๑๔. iko ° ya your rabbit

๑๕. iway your hair

๑๖. ika ° pay your sister - in - lawเม�7อน6าค6าท�7 ๙, ๑๐, ๑๑, ๑๒ มาเปร�ยบเท�ยบก'น ส,วินประกอบท�7

ปรากฏซึ่6�า ค�อ a- ให�ควิามหมายวิ,า “my” ส,วินถุ'ดไปกHจะเป-นส,วินประกอบท�7เปร�ยบต,าง ในท6านองเด�ยวิก'น ค6าท�7 ๑๓, ๑๔, ๑๕, ๑๖ ม�ส,วินประกอบท�7ปรากฏซึ่6�า ค�อ i- ให�ควิามหมายวิ,า “your”

๕.๒ หนำ+วิยคำ��ย+อย (allomorph)

คำวิ�มุ่หมุ่�ยของหนำ+วิยคำ��ย+อย

102

เชู,นเด�ยวิก'บเร�7องของหน,วิยเส�ยงท�7ม�เส�ยงย,อย หน,วิยค6ากHม�หน,วิยค6าย,อย (allomorph) ล'กษณีะของหน,วิยค6าย,อยกHม�ล'กษณีะเชู,นเด�ยวิก'บหน,วิยค6า ค�อ เก�ดจากการท�7หน,วิยเส�ยงมาเร�ยงต'วิต,อก'น ท6าให�เก�ดควิามหมายและไม,สามารถุจะแยก หร�อแบ,งให�เลHกลงกวิ,าน��ได� แต,อย,างไรกHตาม หน,วิยค6าย,อยกHแตกต,างไปจากหน,วิยค6า ในแง,ท�7วิ,า หน,วิยค6า ๑ หน,วิยค6า จะม�ร�ปหร�อเส�ยงได� ๑ ร�ป หร�อ ๑ เส�ยง แต,หน,วิยค6าย,อยจะม�หลายร�ปหร�อหลายเส�ยง ในขณีะท�7ม�ควิามหมายเด�ยวิเท,าน'�น เชู,น หน,วิยค6าย,อยท�7ท6าให�ค6านามเอกพจน� เป-นนามพห�พจน� ในภาษาอ'งกฤษม�ท'�งการเต�ม เส�ยง s / z / iz ฯลฯ หน,วิยค6าย,อยม�อย�,ด�วิยก'น ๒ ชูน�ด ค�อ

๑. หน,วิยค6าย,อยท�7เก�ดจากเง�7อนไขของเส�ยง (Phonologically Conditioned Allomorph)

๒. หน,วิยค6าย,อยท�7เก�ดจากเง�7อนไขของหน,วิยค6า (Morphologically Conditioned Allomorph)

สร ปแล�วิ หน,วิยค6าย,อยกHค�อ เส�ยงท�7มาเร�ยงต'วิต,อก'นในล'กษณีะต,าง ๆ จนเก�ดควิามหมาย แต,เส�ยงในล'กษณีะต,าง ๆ น'�น ม�ควิามหมายร,วิมก'น

หล'กเกณีฑิ�ในการพ�จารณีาวิ,า หน,วิยค6าย,อยใดเป-นหน,วิยค6าเด�ยวิก'น ประกอบด�วิย

ก. หน,วิยค6าย,อยเหล,าน'�น จะต�องม�ควิามหมายเหม�อนก'น เชู,น หน,วิยค6าท�7แสดงพห�พจน� ในภาษาอ'งกฤษ ในค6าวิ,า

cats จะออกเส�ยง ไม,ก�อง [s]

dogs จะออกเป-นเส�ยงก�อง [z]

หน,วิยค6าย,อย [s] และ [z] เป-นหน,วิยค6าย,อยของค6าเด�ยวิก'น เพราะแสดงควิามหมายเหม�อนก'น ค�อ พห�พจน� เพ�ยงแต,ม�ร�ปต,างก'นเท,าน'�น

ข. หน,วิยค6าย,อยเหล,าน'�น จะต�องไม,เปร�ยบต,างก'น ค�อ จะต�องม�ล'กษณีะการแจกแจงส'บหล�กหร�อปรากฏในสภาพแวิดล�อมท�7ต,างก'นน'7นเอง (complementary distribution หร�อ mutually

103

exclusive in their environment) เชู,น ต'วิอย,างภาษาอ'งกฤษข�างต�น ในค6า cats และ dogs หน,วิยค6าย,อย [s] จะปรากฏเฉพาะท�ายค6าท�7ลงท�ายด�วิยเส�ยงพย'ญ่ชูนะ เส�ยงไม,ก�อง ในท�7น��ค�อ เส�ยง [t] และหน,วิยค6าย,อย [z] จะปรากฏเฉพาะท�ายค6าท�7ลงท�ายด�วิยเส�ยงพย'ญ่ชูนะ เส�ยงก�อง ในท�7น�� ค�อ เส�ยง [g] ด'งน'�น จะเหHนได�วิ,า หน,วิยค6าย,อยท'�งสองจะปรากฏในสภาพแวิดล�อมท�7หล�กล�อหร�อแจกแจงส'บหล�กก'น

หล�กในำก�รวิ�เคำร�ะห�หนำ+วิยคำ��ย+อยกHไม,แตกต,างจากการวิ�เคราะห�หน,วิยค6าเท,าไรน'ก จะแตกต,างก'น

กHในข�อปล�กย,อย กล,าวิค�อ ผู้��วิ�เคราะห�ต�องพ�จารณีาข�อม�ลในภาษาน'�น ๆ และพ�จารณีาค6าแปล หร�อพ�จารณีาควิามหมายของข�อม�ลน'7นเอง เพ�7อค�นหาวิ,าหน,วิยค6าไหนม�ควิามหมายเหม�อนก'นบ�าง น'7นย,อมแสดงวิ,า หน,วิยค6า น'�น ๆ เป-นหน,วิยค6าย,อยของหน,วิยค6าเด�ยวิก'น ต,อจากน'�นกHพยายามหาข�อสร ปให�ได�วิ,า หน,วิยค6าย,อยแต,ละต'วิม�ต6าแหน,งท�7เก�ดอย,างไร หร�อเร�ยกตามภาษาของการวิ�เคราะห�หน,วิยค6าวิ,า การหาการกระจายของหน,วิยค6าย,อย

104

ต�วิอย+�งก�รวิ�เคำร�ะห�หนำ+วิยคำ��ย+อยต,อไปน��จะเป-นต'วิอย,างการวิ�เคราะห�หน,วิยค6าย,อย โดยใชู�ภาษา

สมม ต� (Artificial Language => ภาษาสมม ต� ส,วินใหญ่,ใชู�เพ�7ออธิ์�บายให�เข�าใจทฤษฎี� หร�อใชู�เพ�7อการทดลอง เพราะภาษาสมมต�น'�น เราสร�างข=�นมาเอง และเป-นภาษาบร�ส ทธิ์�A ไม,ม�ล'กษณีะทางการกลายเส�ยง การเปล�7ยนแปลงเพราะอ�ทธิ์�พลอ�7น ๆ เชู,น อ�ทธิ์�พลของวิ'ฒนธิ์รรม เป-นต�น)

มา ก�น อ�มมา ก�นในอด�ตนา นอน อ�นนา นอนในอด�ตดา น'7ง อ�นดา น'7งในอด�ตลา เด�น อ�นลา เด�นในอด�ตรา ฝึLน อ�นรา ฝึLนในอด�ตฟัา วิ�7ง อ�มฟัา วิ�7งในอด�ตงา ร�อง อ�งงา ร�องในอด�ตปา ตาย อ�มปา ตายในอด�ตกา แพ� อ�งกา แพ�ในอด�ตตา ชูนะ ตา ชูนะในอด�ตจากข�อม�ลน�� ผู้��วิ�เคราะห�ไม,ม�ควิามจ6าเป-นต�องวิ�เคราะห� เพ�7อหา

หน,วิยค6า เพราะข�อม�ลได�บอกเอาไวิ�อย,างละเอ�ยดแล�วิ แต,ส�7งท�7ผู้��วิ�เคราะห�ต�องค�นหา ค�อ หน,วิยค6าย,อยของหน,วิยค6าเต�มสร�างกร�ยาในอด�ต (Past Tense Maker Morpheme) และเม�7อพ�จารณีาข�อม�ลท'�งหมดพบวิ,า ม�กล ,มของเส�ยง ๔ กล ,ม ท�7ม�ควิามหมายเด�ยวิก'น หร�อพ�ดอ�กอย,างหน=7งกHค�อ ม�หน,วิยค6าย,อย ๔ หน,วิยค6าย,อยและเป-นหน,วิยค6าย,อยของหน,วิยค6าเต�มสร�างกร�ยาในอด�ต หน,วิยค6าย,อยท'�ง ๔ ได�แก,

อ�มอ�น หน,วิยค6าเต�มสร�างกร�ยาในอด�ตอ�ง

105

ข'�นต,อไปค�อ หาข�อสร ปให�ได�วิ,า หน,วิยค6าย,อย อ�ม อ�น และ อ�ง ม�การกระจายอย,างไร ส,วิน น'�น ไม,ม�ควิามจ6าเป-นต�องหาการกระจาย เพราะเป-นหน,วิยค6าย,อยท�7เก�ดจากเง�7อนไขทางหน,วิยค6า

หน,วิยค6าย,อย อ�ม อ�น และอ�ง ม�การกระจายท�7แตกต,างก'น เพราะอ�ทธิ์�พลของเส�ยงท�7อย�,รอบข�าง กล,าวิค�อ เส�ยงพย'ญ่ชูนะต�นของพยางค�ท�7ตามมา ท6าให�ล'กษณีะทางส'ทศาสตร�ของหน,วิยค6าเต�มสร�างกร�ยาในอด�ตกลายเส�ยงไป ซึ่=7งในคร'�งเร�7มแรกท'�งเส�ยง อ�ม อ�น และอ�ง คงจะออกเส�ยงเหม�อนก'น สมม ต�ให�เป-นเส�ยงอ�ม แต,เน�7องจากเส�ยงอ�ม หร�อหน,วิยค6า อ�ม น��ถุ�กน6าไปเต�มในค6ากร�ยาต,าง ๆ เพ�7อท6าให�กร�ยาน'�น ๆ เป-นกร�ยาในอด�ต ด'งท�7ได�แสดงไวิ�ในข�อม�ลข�างต�น เส�ยงอ�มกHเลยกลายเส�ยงเป-นอ�นบ�าง อ�งบ�าง เพ�7อต�องการปร'บเส�ยงให�เหม�อนหร�อใกล�เค�ยงเส�ยงท�7ตามมา การกลายเส�ยงกHเพ�7อต�องการให�การออกเส�ยงง,ายข=�น หร�อฟัLงแล�วิไพเราะข=�น การกลายเส�ยงท�7เก�ดข=�นก'บอ�มน�� เราเร�ยกวิ,าการกลมกล�นเส�ยงไปด�านหล'ง (Regressive Assimilation)

จากข�อม�ลด'งกล,าวิ สร ปการกระจายของหน,วิยค6าย,อย อ�ม, อ�น และอ�ง ด'งต,อไปน��

(อ�ม) อ�ม อ�น อ�งอ�ม เก�ดหน�าเส�ยงฐาน bilabial

อ�น เก�ดหน�าเส�ยงฐาน alveolar

อ�ง เก�ดหน�าเส�ยงฐาน velar

ส�ตรน��อ,านได�วิ,า หน,วิยค6าอ�ม ประกอบด�วิย หน,วิยค6าย,อยท�7เก�ดจากเง�7อนไขทางด�านเส�ยง ๓ หน,วิยค6าย,อย ค�อ อ�ม, อ�น และอ�ง

และหน,วิยค6าย,อยท�7เก�ดจากเง�7อนไขทางด�านหน,วิยค6า ๑ หน,วิยค6าย,อย ค�อ

106


๑. จงหาหน,วิยค6าจากข�อม�ลต,อไปน��

Agatu-Nigeria (Tone not marked)๑. c l ‘ชูายคนน'�น’ ๒. c nhi n ‘ชูายใหญ่,คนน��’๓. ugwu h ‘ไก, ๕ ต'วิ’ ๔. ugwu oye ‘ไก, ๑ ต'วิ’

๕. ugwu h du l‘ไก,ท'�งหมด ๕ ต'วิเหล,าน'�น ๖’ .c nh oye ‘ชูายขาวิ ๑ คน’

๗.gwa nhi l ‘ง�ใหญ่,ต'วิน'�น’ ๘. gwa

‘ง�’๙. gwa nobi du ‘ง�ด6าท'�งหมด’ ๑๐.

gwa n ‘ง�ต'วิน��’๑๑. gwa nobi n ‘ง�ด6าต'วิน��’ ๑๒.

gw nhi oye ‘ง�ใหญ่, ๑ ต'วิ’

๑๓. ugwu du ‘ไก,ท'�งหมด’

Tibetan๑. yaa naqo จามร�ส�ด6า๒. yaa thi จามร�ต'วิน��๓. yaa naqo sum จามร�ส�ด6า ๓ ต'วิ๔. yaa sumpo thi จามร� ๓ ต'วิ เหล,าน��๕. kheraa qhi yaa qaapo qu จามร�ส�ขาวิ ๙ ต'วิของค ณี๖. qhoo qhi yaa qaapo qupo thi จามร�ส�ขาวิ ๙ ต'วิเหล,าน��ของเขา๗.yaa qupo thi qhi suqu หางของจามร� ๙ ต'วิเหล,าน��

107

๘. kheraa qhi yaa qhi suqu หางของจามร�ของค ณี

Vietnamese๑. xoai lon มะม,วิงล�กใหญ่,๒. xoai lon do มะม,วิงล�กใหญ่,น'�น๓. hai xoai มะม,วิง ๒ ล�ก๔. hai xoai do มะม,วิง ๒ ล�กเหล,าน'�น๕. hai xoai lon มะม,วิงล�กใหญ่, ๒ ล�ก

108

๒. จากข�อม�ลต,อไปน�� จงหาเง�7อนไขการเก�ดหน,วิยค6าย,อยของหน,วิยค6า ท6าให�“ ”

๑. [ kus ] ร�อน ๑๑. [ kusi ] ท6าให�ร�อน ๒. [ sit ] สวิย ๑๒. [ situb ] ท6าให�สวิย๓. [ son ] ส ก ๑๓. [ sonib ] ท6าให�ส ก๔. [ vov ] บ�า ๑๔.[ vovib ] ท6าให�บ�า๕. [ tus ] เปMยก ๑๕.[ tusi ] ท6าให�เปMยก๖. [ sak ] ขาวิ ๑๖.[ sakub ] ท6าให�ขาวิ๗.[ lef ] ด� ๑๗. [ lefub ] ท6าให�ด�๘. [ ip ] ด6า ๑๘. [ ipub ] ท6าให�ด6า๙. [ tu ] เหมHน ๑๙.[ tuib ] ท6าให�เหมHน๑๐. [ fo ] ด ๒๐. [ foib ] ท6าให�ด

๓. จากข�อม�ลต,อไปน��จงหาหน,วิยค6าYipounou a language of the Gaban, Africa

๑. gobul ร'กษา ๘. nyimamugobula

ฉ'นร'กษาเขาแล�วิ๒. gobulu ถุ�กร'กษา ๙. nyimakegobula ฉ'นร'กษาต'วิเองแล�วิ๓. nyugobulu ฉ'นจะถุ�กร'กษา ๑๐.

nyukegobula ฉ'นจะร'กษาต'วิเอง๔. nyugobula ฉ'นระร'กษา ๑๑.

amagobula เขาร'กษาแล�วิ๕. nyigobulu ฉ'นถุ�กร'กษา

๑๒.amamugobula เขาร'กษาเขาแล�วิ

109

๖. nyimagobulu ฉ'นถุ�กร'กษาแล�วิ ๑๓.

amakegobula เขาร'กษาต'วิเองแล�วิ๗.nyimagobula ฉ'นร'กษาแล�วิ

110

๔. จากข�อม�ลต,อไปน�� จงหาหน,วิยค6าและหน,วิยค6าย,อย โดยแสดงการส'บหล�กของหน,วิยค6าย,อย

Tojolabal ของ Mexico

๑. hman ฉ'นซึ่��อ ๑๐. yu เขาด�7ม๒. kil ฉ'นเหHน ๑๑. yal เขาพ�ด๓. ku ฉ'นด�7ม ๑๒. yil เขาเหHน๔. hlap ฉ'นใส, ๑๓. awal

ค ณีพ�ด ๕. hkan ฉ'นต�องการ ๑๔.awil ค ณีเหHน๖. kal ฉ'นพ�ด ๑๕. alap

ค ณีใส,๗.sman เขาซึ่��อ ๑๖.awu ค ณีด�7ม ๘. slap เขาใส, ๑๗. akan

ค ณีต�องการ๙. skan เขาต�องการ ๑๘. aman

ค ณีซึ่��อ

๕. ไทยกร งเทพฯ

โจทย� : ค6าค ณีศ'พท�ในภาษาไทย เชู,น ด� สวิย เลวิ ฯลฯ เวิลาต�องการเน�นวิ,า ด�เหล�อเก�น สวิยเหล�อเก�น เลวิเหล�อเก�น ม�วิ�ธิ์�ซึ่6�าค6าและเปล�7ยนเส�ยงวิรรณีย กต� จงให�กฎีการเปล�7ยนเส�ยงของค6าต,อไปน��

ควิามหมาย ควิามหมาย๑. / di: / ด� ๑ก. / di:di: / ด�เหล�อเก�น๒. / suj / สวิย ๒ก. / sujsuj /

สวิยเหล�อเก�น

111

๓. / le:w /เลวิ ๓ก. / le:wle:w / เลวิเหล�อเก�น๔. / ba: /บ�า ๔ก. / ba:ba: / บ�าเหล�อเก�น๕. / put / ปวิด ๕ก. /

putput / ปวิดเหล�อเก�น๖. / cha: / ชู�า ๖ก. / cha:cha: / ชู�าเหล�อเก�น

112

๖. อ'งกฤษ (English)

โจทย� : จงให�กฎีการลงเส�ยงหน'กท�7ส ด (primary stress) และการเปล�7ยนเส�ยง ในค6าค ณีศ'พท� และค6านามท�7เป-นค�,ก'นในภาษาอ'งกฤษ

ควิามหมาย ควิามหมาย๑. / frml / อย,างเป-นพ�ธิ์�การ ๑ก. /

frmltij / พ�ธิ์�การ๒. / mejd r / ใหญ่, ๒ก. / md

rtij / ส,วินใหญ่,๓. / nrml / ปกต� ๓ก. /

nrmltij / ควิามเป-นปกต�๔. / lijgl / เก�7ยวิก'บกฎีหมาย ๔ก. /

lijgltij /ควิามถุ�กต�องตามกฎีหมาย๕. / majnr / น�อย ๕ก. / majnrtij / ส,วินน�อย

๗.กาล�งกะ (Kalinga ภาษาในตระก�ลมลาโย-โปล�เนเซึ่�ยน พ�ดก'นในหม�,เกาะฟัPล�ปปPนส�)

โจทย� : จงอธิ์�บายเง�7อนไขทางเส�ยงท�7ท6าให�ค6านามกลายเป-นค6ากร�ยา

ควิามหมาย ควิามหมาย๑. / baal / ผู้�าคาดพ ง ๑ก. /

mambaal / เอาผู้�าคาดพ ง๒. / muma / หมาก ๒ก. /

mammuma / เค��ยวิหมาก๓. / pada / ควิามเหม�อนก'น ๓ก. /

mampada / เหม�อนก'น

113

๔. / tadum / ควิามคม ๔ก. /

mantadum / คม๕. / dagsun / ควิามหน'ก ๕ก. /

mandagsun / หน'ก๖. / niot / ควิามเหน�ยวิ ๖ก. /

manniot / เหน�ยวิ๗. / omos / การอาบน6�า ๗ก. /

manomos / อาบน6�า๘. / kapi / กาแฟั ๘ก. /

makapi / ชูงกาแฟั๙. / gidu / การเคล�7อนไหวิทางร,างกาย

๙ก. / magidu / เคล�7อนไหวิ๑๐. / ina / การซึ่��อขาย ๑๐ก. /

maina / ซึ่��อ๑๑. / libbat / การล กข=�นจากการน'7งอย�,

๑๑ก. / mallibbat / เร�7มออก (เด�นทาง)

๑๒. / japit / ควิามผู้อม ๑๒ก. /

majjapit / ผู้อม

๘. ย�กาเตHก มาย'น (Yucatec Mayan เป-นภาษาหน=7งท�7พ�ดก'นในเมHกซึ่�โก)

โจทย� : หน,วิยค6าแสดงบ ร ษท�7หน=7งเอกพจน� ม�หน,วิยค6าย,อยเป-นสมาชู�กอย�, ๓ หน,วิยค6าย,อย ซึ่=7งท'�งน��ข=�นอย�,ก'บเง�7อนไขทางเส�ยง จงอธิ์�บายการเก�ดของหน,วิยค6าย,อยท'�ง ๓ น'�นและล'กษณีะการกลมกล�นเส�ยง

ควิามหมาย ควิามหมาย๑. / kol / ท ,งนา ๑ก. / ikol / ท ,งนาของฉ'น๒. / pal / ล�กชูาย ๒ก. / impal /ล�กชูายของฉ'น

114

๓. / bat / ขวิาน ๓ก. / imbat / ขวิานของฉ'น๔. / ts’on / ปZน ๔ก. / ints’on /

ปZนของฉ'น๕. / lak / ชูาม ๕ก. / inlak / ชูามของฉ'น๖. / si / ไม� ๖ก. / insi / ไม�ของฉ'น๗./ k’ab / ม�อ ๗ก. / ik’ab /ม�อของฉ'น

๙. โบโร (Boro ภาษาในตระก�ลธิ์�เบต-พม,า พ�ดก'นในแควิ�นอ'สส'ม)

โจทย� : จงหาหน,วิยค6าย,อยซึ่=7งเป-นสมาชู�กของหน,วิยค6าท�7ม�ควิามหมายวิ,า ท6าให� และอธิ์�บายการเปล�7ยนเส�ยงท�7เก�ดข=�น“ ”

ควิามหมาย ควิามหมาย๑. / der / ใหญ่, ๑ก. / peder / ท6าให�ใหญ่,๒. / mn /ส ก (ห งต�ม) ๒ก. / pmn / ท6าให�ส ก๓. / ham / ด� (สภาพ) ๓ก. /

paham / ท6าให�ด�๔. / zo / น'7ง ๔ก. / pozo / ท6าให�น' 7ง๕. / tw / ล=ก ๕ก. / ptw / ท6าให�ล=ก๖. / lir / หน'ก ๖ก. / pilir / ท6าให�หน'ก๗./ du / ร�อนข=�น ๗ก. / pudu / ท6าให�ร�อนข=�น

115

๑๐. อ�นโดเนเซึ่�ยน (Indonesian)

โจทย� : ภาษาอ�นโดเนเซึ่�ยนม�วิ�ธิ์�การอย,างไรในการเปล�7ยนค6านามเอกพจน�ให�เป-นพห�พจน�

ควิามหมาย ควิามหมาย๑. / kursi/ เก�าอ�� ๑ก. / kursikursi

/ เก�าอ��หลายต'วิ๒. / lalat / แมลงวิ'น ๒ก. /

lalatlalat / แมลงวิ'นหลายต'วิ๓. / ibu / แม, ๓ก. / ibuibu /แม,หลายคน๔. / gajah / ชู�าง ๔ก. / gajahgajah

/ ชู�างหลายเชู�อก๕. /rumah / บ�าน ๕ก. /

rumahrumah /บ�านหลายหล'ง๖. / meja/ โต̂ะ ๖ก. / mejameja

/ โต̂ะหลายต'วิ

๑๑. เฮิาสะ (Hausa ภาษาราชูการของประเทศไนจ�เร�ย)

โจทย� : ในภาษาเฮิาสะ เม�7อเต�มปLจจ'ยแสดงควิามเป-นเจ�าของท�7ศ'พท�ต'วิใดกHตามจะเก�ดการกลมกล�นเส�ยงข=�น จงอธิ์�บายและให�กฎีการเปล�7ยนเส�ยง

ควิามหมาย๑. / uwakka / แม,ของเธิ์อ๒. / uwai /แม,ของเขา (ผู้��ชูาย)

๓. / uwatta / แม,ของเขา (ผู้��หญ่�ง)

๔. / uwammu / แม,ของเรา๕. / uwassu / แม,ของเขา (ท'�งหลาย)

116

๖. / ubaka / พ,อของเธิ์อ๗./ ubai / พ,อของเขา (ผู้��ชูาย)

๘. / ubanta / พ,อของเขา (ผู้��หญ่�ง)

๙. / ubammu / พ,อของเรา๑๐. / ubansu / พ,อของเขา (ท'�งหลาย)

117

๑๒. ซึ่ามวิน (Samoan ภาษาหน=7งของปาซึ่�ฟัPคใต�)

โจทย� : จงอธิ์�บายการเปล�7ยนเส�ยงท�7ท6าให�ประธิ์านเอกพจน�กลายเป-นประธิ์านพห�พจน�

ควิามหมาย ควิามหมาย๑. / galue / เขาท6างาน ๑ก. /

galulue / เขาท'�งหลายท6างาน๒. / atamai / เขาฉลาด ๒ก. /

atamamai / เขาท'�งหลายฉลาด๓. / alofa / เขาร'ก ๓ก. /

alolofa / เขาท'�งหลายร'ก๔. / taoto / เขาโกหก ๔ก. / taooto

/ เขาท'�งหลายโกหก

๑๓. ต รก� (Turkish)

โจทย� : จงให�กฎีการกลมกล�นเส�ยงสระในภาษาต รก� เม�7อเต�มปLจจ'ยซึ่=7งแสดงพห�พจน�

ควิามหมาย ควิามหมาย๑. / kedi / แมวิ ๑ก. / kediler /

แมวิหลายต'วิ๒. / gece / กลางค�น ๒ก. /

geceler /กลางค�นหลายค�น๓. / ku / นก ๓ก. / kular / นกหลายต'วิ๔. / masa / โต̂ะ ๔ก. / masaler /

โต̂ะหลายต'วิ๕. / di / ฟัLน ๕ก. / diler / ฟัLนหลายซึ่�7

118


จ�มม�7 จ�. แฮิร�ส และธิ์�ระพ'นธิ์� วิงศ�ไทย. แบบฝึEกห'ดการวิ�เคราะห�เส�ยงในภาษา กร งเทพฯ : โรงพ�มพ�ค ร สภา ลาดพร�าวิ, ๒๕๑๖.

ด�เรกชู'ย มห'ทธิ์นะส�น. หน,วิยค6าภาษาไทย กร งเทพฯ : บ�รพาสาสน�, ๒๕๒๘.

วิ�ไลวิรรณี ขน�ษฐาน'นท�. ภาษาและภาษาศาสตร� กร งเทพฯ : โรงพ�มพ�มหาวิ�ทยาล'ยธิ์รรมศาสตร�, ๒๕๒๗.

สมเก�ยรต� ภ�,พ'ฒน�วิ�บ�ลย�. “การวิ�เคราะห�หน,วิยค6าก'บการเร�ยนภาษา ”

ภาษาและวิ'ฒนธิ์รรม ๖/๒ : ๖๑ ๖๒ สถุาบ'นวิ�จ'ยภาษาและ–

วิ'ฒนธิ์รรมเพ�7อพ'ฒนาชูนบท มหาวิ�ทยาล'ยมห�ดล, ๒๕๒๙.

สมทรง บ ร ษพ'ฒน�. วิากยส'มพ'นธิ์� นครปฐม : สถุาบ'นวิ�จ'ยภาษาและวิ'ฒนธิ์รรมเพ�7อพ'ฒนาชูนบท มหาวิ�ทยาล'ยมห�ดล, ๒๕๓๖.

Eugene A. Nida. Morphology The University of Michigan Press, 1974.

119

แนำวิก�รเร�ยนำก�รสอนำบัทท�� ๖

ระบับัไวิย�กรณ�

วิ�ตถุ(ประสงคำ�๑. บอกค6าน�ยามของวิล� และประโยคได�๒. บอกชูน�ดของวิล�และประโยคได�๓. บอกหน�าท�7และชูน�ดของค6าในวิล�หร�อประโยคได�

ห�วิข�อเร!�องวิล�ประโยค

ก�จุกรรมุ่ก�รเร�ยนำก�รสอนำ๑. บรรยาย๒. อภ�ปราย ซึ่'กถุาม๓. ฝึEกวิ�เคราะห�วิล�และประโยค๔. ท6าแบบฝึEกห'ดท�ายบท๕. ค�นควิ�าเพ�7มเต�มจากหน'งส�ออ,านประกอบ


ก�รประเมุ่�นำ๑. จากการอภ�ปราย ซึ่'กถุาม และแสดงควิามค�ดเหHน๒. จากการท6าแบบทดสอบ๓. จากการท6าแบบฝึEกห'ด๔. จากการสอบประจ6าภาคเร�ยน

120

บัทท�� ๖ระบับัไวิย�กรณ�

๖.๑ วิล� (phrase)

คำวิ�มุ่หมุ่�ยของวิล�พจนาน กรมฉบ'บราชูบ'ณีฑิ�ตยสถุาน พ.ศ. ๒๕๒๕ ได�ให�ควิาม

หมายของวิล�วิ,า วิล� ค�อ ค6าหลายค6าท�7เร�ยบเร�ยงข=�นเป-นหม�, ซึ่=7งย'งไม,ได�กระแสควิามเตHม ค�อย'งไม,เป-นประโยค

วิล� ค�อ กล ,มค6าซึ่=7งเก�ดข=�นจากการน6าค6าขยายมาขยายค6าหล'ก (นวิวิรรณี พ'นธิ์ เมธิ์า ๒๕๒๗ : ๙๓)

วิล� ค�อ ค6าค6าเด�ยวิ หร�อค6าค6าเด�ยวิก'บส,วินขยาย (วิ�จ�นตน� ภาณี พงศ� ๒๕๒๗ : ๗๙)

เร�องเดชู ปLนเข�7อนข'ต�ย� (๒๕๔๑ : ๒๐๗) ได�กล,าวิถุ=งควิามหมายของวิล�ไวิ�ในหน'งส�อภาษาศาสตร�ภาษาไทยวิ,า ม� ๒ ควิามหมาย ค�อ วิล�ในควิามหมายเก,าก'บวิล�ในควิามหมายใหม,

วิล�ในควิามหมายเก,า น'กภาษาไทยสม'ยก,อน หมายถุ=ง ก,อนสม'ยท�7น6าวิ�ธิ์�การศ=กษาภาษาไทยตามแนวิภาษาศาสตร�มาใชู� ม�ควิามเข�าใจค6าวิ,า วิล� หมายถุ=ง กล ,มของค6าท�7ย'งไม,ได�ใจควิามเตHมหร�อกล ,มค6าท�7“ ”

ย'งไม,เป-นประโยควิล�ในควิามหมายใหม, หมายถุ=ง วิล�ตามท'ศนะของน'ก

ภาษาศาสตร�สม'ยใหม, หมายถุ=ง ค6าค6าเด�ยวิ หร�อค6าค6าเด�ยวิก'บส,วินขยาย ซึ่=7งท6าหน�าท�7เป-น ส,วินของประโยค“ ”

ในท�7น��จะกล,าวิถุ=งวิล� ตามควิามหมายของน'กภาษาศาสตร�สม'ยใหม,

หนำ��ท��ของวิล�วิล�ในฐานะท�7เป-นส,วินประกอบของประโยคจ=งม�หน�าท�7หล'กอย�, ๔

ประการ ค�อ

121

๑. ท6าหน�าท�7เป-นหน,วิยหล'กของประโยค หน,วิยหล'กของประโยคม� ๒ หน�าท�7 ค�อ

- ท6าหน�าท�7เป-นภาคประธิ์านของประโยค ได�แก, นามวิล�- ท6าหน�าท�7เป-นภาคแสดง ได�แก, กร�ยาส6าค'ญ่ของประโยค

ได�แก, กร�ยาวิล� ด�วิยเหต ท�7ประโยคแต,ละประโยคม�หน,วิยหล'กอย�, ๒ ภาค ค�อ ภาคประธิ์าน (นาม) และภาคแสดง (กร�ยา) ด'งน'�น วิล�ใดท�7ท6าหน�าท�7ท'�งสองภาคน��จ=งถุ�อวิ,าม�หน�าท�7เป-นหน,วิยหล'กของประโยค

122

๒. ท6าหน�าท�7เป-นหน,วิยเสร�มหน,วิยหล'ก ค�อ- เสร�มหร�อขยายภาคประธิ์าน เชู,น คนท�7ย�นอย�,น' 7นเป-นพ�7

ชูายเขา ค6าวิ,า ท�7ย�นอย�,น' 7น ท6าหน�าท�7เสร�มนามวิล� ค�อ ประธิ์าน ได�แก, “ ”

คน‘ ’

- เสร�มหร�อขยายภาคแสดง ซึ่=7งม� ๒ ล'กษณีะค�อ เสร�มเพ�7อท6าหน�าท�7เป-นกรรม ในกรณี�ท�7ประโยคน'�นม�กร�ยาส6าค'ญ่ท�7เร�ยกหากรรม ได�แก, นามวิล� เชู,น เขาชูอบก�นข�าวิผู้'ดแหนม ค6าวิ,า ข�าวิผู้'ดแหนม ‘ ’

เป-นนามวิล�ท�7ท6าหน�าท�7เป-นหน,วิยเสร�มกร�ยา ค�อเป-นกรรมของประโยคและเสร�มหร�อขยายกร�ยาส6าค'ญ่ของประโยค เชู,น เขาท6างานหน'กเหล�อเก�น ค6าวิ,า หน'กเหล�อเก�น ท6าหน�าท�7ขยายกร�ยา ได�แก, ท6างาน“ ” “

เป-นกร�ยาวิ�เศษณี�วิล�”

๓. ท6าหน�าท�7เสร�มประโยคท6าหน�าท�7เป-นหน,วิยเสร�มประโยค วิล�ท�7ท6าหน�าท�7น��จะเสร�มท'�ง

ประโยค ค�อ ท'�งภาคประธิ์านและภาคแสดง วิล�ท�7ท6าหน�าท�7น��ได�แก, วิล�ท�7บอกสถุานท�7 ได�แก, สถุานวิ�เศษณี� เชู,น ท�7เชู�ยงราย ในบ�าน ในสวิน บนต��เยHน ใกล�ส�7แยก เหน�อยอดดอย ฯลฯ วิล�บอกเวิลา ได�แก, กาลวิ�เศษณี� เชู,น เวิลาห�าโมงเยHน เวิลาเท�7ยง เวิลาเชู�า เวิลาร'บประทานอาหารเชู�า ฯลฯ และเป-นค6าพ�เศษวิ�เศษณี�เสร�มประโยค เชู,น โดยท'7วิไป โดยปรกต� ส,วินมาก ส,วินใหญ่, ฯลฯ ค6าวิล�เหล,าน��จะท6าหน�าท�7เสร�มประโยคให�ม�ควิามหลากหลายและสมบ�รณี�ด�ข=�น

๔. ท6าหน�าท�7เป-นค6าร�องเร�ยก วิล�ท�7ท6าหน�าท�7น��ส,วินมากจะม�ค6าลงท�ายตามหล'งค6าวิล�น'�น ท6าหน�าท�7เป-นค6าหมาย (marker) บอกให�ร� �วิ,าเป-นค6าเร�ยกขานหร�ออน พากย� ซึ่=7งจะท6าหน�าท�7เสร�มประโยคท�7จะตามมาให�ม�ควิามสมบ�รณี�ในการส�7อควิามหมาย เชู,น ค ณีพ,อคร'บ ข�าแต,ท,านผู้��เจร�ญ่ ท,านประธิ์านท�7เคารพ ท,านผู้��ม�เก�ยรต�ท'�งหลาย เป-นต�น

ชนำ�ดของวิล�วิ�จ�นตน� ภาณี พงศ� (๒๕๒๗ : ๗๙) แบ,งวิล�ออกเป-น ๕ ชูน�ด ตาม

หน�าท�7ซึ่=7งเป-นส,วินของประโยค ค�อ

123

๑. นามวิล� ๓. พ�เศษวิล� ๕. กาลวิล�๒. กร�ยาวิล� ๔. สถุานวิล�

124

นำ�มุ่วิล� หมายถุ=ง ค6านามค6าเด�ยวิ ค6าสรรพนามค6าเด�ยวิ ค6านามก'บส,วินขยายหร�อค6าสรรพนามก'บส,วินขยาย ซึ่=7งท6าหน�าท�7เป-น ส,วิน“

ของประโยค ชูน�ดใดชูน�ดหน=7งใน ๔ ชูน�ดน�� ค�อ หน,วิยประธิ์าน หน,วิย”

กรรมตรง หน,วิยกรรมรอง และหน,วิยนามเด�ยวิต'วิอย,าง

ค6านามค6าเด�ยวิ = พ,อ, แม,, น6�า, เส��อค6าสรรพนามค6าเด�ยวิ = เธิ์อ, ฉ'น, เขาค6านาม + ส,วินขยาย = พ,อของเธิ์อ, แก�วิส�ด6าค6าสรรพนาม + ส,วินขยาย = เขาคนน'�น

กร�ย�วิล� หมายถุ=ง ค6ากร�ยาค6าเด�ยวิ หร�อค6ากร�ยาก'บส,วินขยาย ซึ่=7งท6าหน�าท�7เป-น ส,วินของประโยค ชูน�ดใดชูน�ดหน=7งใน ๓ ชูน�ดน�� ค�อ “ ”

หน,วิยอกรรม หน,วิยสกรรม และหน,วิยทวิ�กรรมต'วิอย,าง

หน,วิยอกรรม = แห�งแล�วิ, ย'งไม,ส ก, นอนบนเส�7อหน,วิยสกรรม = ไม,ท��งขยะ, ต�ล�ก, เดHดดอกไม�หน,วิยทวิ�กรรม= อยากสอนหน'งส�อเดHก, ให�ก6าไลฉ'น

วิ�เศษณ�วิล� หมายถุ=ง ค6าวิ�เศษณี�ค6าเด�ยวิ หร�อค6าวิ�เศษณี�ก'บส,วินขยาย ซึ่=7งท6าหน�าท�7เป-น ส,วินของประโยค ชูน�ดหน,วิยเสร�ม“ ”

วิ�เศษณี� เชู,น เก,ามาก, ไหม�แล�วิ, อย,างรวิดเรHวิสถุ�นำวิล� หมายถุ=ง

๑. ค6าบ พบทก'บนามวิล� ซึ่=7งท6าหน�าท�7เป-น ส,วินของ“

ประโยค ชูน�ดหน,วิยเสร�มบอกสถุานท�7 โดยท�7อาจจะม�บ พบทค6าเด�ยวิ ”

๒ ค6า หร�อ ๓ ค6ากHได� เชู,น ท�7บ�าน, บนเก�าอ��, ในต��๒. ค6าบ พบท ๒ ค6าเร�ยงก'น ซึ่=7งท6าหน�าท�7เป-น ส,วินของประโยค“ ”

ชูน�ดหน,วิยเสร�มบอกสถุานท�7 เชู,น ข�างนอก, ข�างบน, ข�างในก�ลวิล� หมายถุ=ง ค6าบอกเวิลาค6าเด�ยวิ หร�อหลายค6า หร�อค6า

บอกเวิลาก'บส,วินขยาย ซึ่=7งท6าหน�าท�7เป-น ส,วินของประโยค ชูน�ด“ ”

หน,วิยเสร�มบอกเวิลา เชู,น กลางค�น, บางวิ'น, เม�7อก��น��

125

๖.๒ ประโยคำในวิ�ชูาไวิยากรณี� ประโยค ค�อ ถุ�อยค6าหร�อค6าพ�ดท�7ม�เน��อควิาม

บร�บ�รณี� น�7เป-นควิามหมายของประโยคในท'ศนะของน'กไวิยากรณี�เด�ม ค�อ เน�นกล ,มค6าท�7ม�เน��อควิามสมบ�รณี� ส,วินน'กไวิยากรณี�ร ,นใหม,ไม,เน�นในแง,กล ,มค6าท�7ม�เน��อควิามสมบ�รณี� แต,เน�นในแง,ควิามเข�าใจระหวิ,างผู้��พ�ดก'บผู้��ฟัLงเป-นส6าค'ญ่ หร�อเน�นล'กษณีะประโยคภาษาพ�ดมากกวิ,าประโยคทางไวิยากรณี�

ชนำ�ดของประโยคำด ษฎี�พร ชู6าน�โรคสานต� (๒๕๑๒ : ๒๐) ได�แบ,งประโยคออกเป-น

๓ ชูน�ด ค�อ ประโยคสาม'ญ่, ประโยคซึ่'บซึ่�อน, และประโยคผู้สม๑. ประโยคำส�มุ่�ญ (Simple Sentence) ได�แก, ประโยค

ท�7ประกอบด�วิยหน,วิยประโยคหน,วิยเด�ยวิ หร�อหลายหน,วิยเร�ยงก'นเป-นแบบของประโยคเร�7ม

๒. ประโยคำซั�บัซั�อนำ (Complex Sentence) ได�แก, ประโยคท�7ประกอบด�วิยอน พากย�ต,างชูน�ดก'น ๒ อน พากย�ข=�นไป แต,ละอน พากย�อาจจะม�อน พากย�อ�7นซึ่�อนอย�,ด�วิยกHได� ประโยคซึ่'บซึ่�อนม�โครงสร�างท�7ต,างไปจากโครงสร�างของประโยคสาม'ญ่

ต'วิอย,างฉ'นชูอบเดHกท�7มาหาค ณีเม�7อวิานน��เดHกท�7ก6าล'งเล,นต ^กตาท�7ค ณีซึ่��อให�น,าร'กมากการท�7เธิ์อไม,พ�ดก'บฉ'นแสดงวิ,าเธิ์อย'งโกรธิ์ฉ'นอย�,

๓. ประโยคำผสมุ่ (Compound Sentence) ได�แก, ประโยคท�7ประกอบด�วิยอน พากย�ต'�งแต, ๒ อน พากย�ข=�นไป

ต'วิอย,างเธิ์อจะไปก'บฉ'นหร�อวิ,าจะอย�,ท�7น�7ฉ'นจะไปซึ่��อผู้�าแล�วิจะไปด�หน'งแล�วิกHจะไปท6าผู้ม

126

การแบ,งประโยคอ�กล'กษณีะหน=7งค�อ แบ,งเป-น ๒ ชูน�ด ด'งน�� ประโยคเร�7มก'บประโยคไม,เร�7ม โดยอาศ'ยควิามหมายของประโยค และสถุานการณี�ท�7ใชู�ประโยคน'�น ๆ เป-นหล'ก

๑. ประโยคำเร��มุ่ หมายถุ=ง ประโยคซึ่=7งเราใชู�เร�7มต�นบทสนทนาได� เพราะเม�7อพ�ดแล�วิผู้��พ'งจะเข�าใจควิามหมายได�ท'นท� ไม,ต�องอาศ'ยค6าพ�ดท�7มาก,อน เชู,น ขณีะท�7ค ยก'บเพ�7อนคนหน=7ง เราอาจจะเร�7มต�นสนทนาด�วิยประโยควิ,า เธิ์อเคยไปเชู�ยงใหม,ไหม เพ�7อนกHจะเข�าใจท'นท� “ ”

ประโยคน��ถุ�อวิ,าเป-นประโยคเร�7มอย,างไรกHด� ประโยคเร�7มไม,จ6าเป-นต�องใชู�เร�7มบทสนทนาเสมอไป

อาจจะใชู�ตอนกลางของบทสนทนากHได� เชู,น ประโยคท�7 ๓ ในต'วิอย,างข�างล,างน�� ถุ�อวิ,าเป-นประโยคเร�7ม ท'�ง ๆ ท�7ไม,ได�เป-นประโยคแรกของบทสนทนาน'�น

127

๑. ก. พ�ด เธิ์อเคยไปเชู�ยงใหม,ไหมประโยคเร�7มซึ่=7งใชู�เร�7มบทสนทนา

๒. ข. พ�ด เคยไป ประโยคไม,เร�7ม๓. ข. พ�ด ฉ'นชูอบไปดอยส เทพจ'ง

ประโยคเร�7มซึ่=7งอย�,กลางบทสนทนา๔. ก. พ�ด เธิ์อไปถุ=งภ�พ�งค�ไหม ประโยคไม,เร�7ม๕. ข. พ�ด ไปถุ=งแต,ไม,ได�เข�าไป ประโยคไม,เร�7ม๖. ข. พ�ด เส�ยดายออก ประโยคไม,เร�7ม๗.ข. พ�ด วิ'นหล'งจะไปอ�ก ประโยคไม,เร�7ม

๒. ประโยคำไมุ่+เร��มุ่ อาจแบ,งได�เป-น ๒ อย,าง๒.๑ ประโยคำไมุ่+เร��มุ่แบับัปกต� ได�แก, ประโยคไม,เร�7ม ซึ่=7ง

ใชู�เร�7มต�นบทสนทนาไม,ได� จะต�องใชู�เป-นประโยคตาม จะเหHนได�วิ,าในสถุานการณี�โดยท'7วิ ๆ ไป ถุ�าใชู�ประโยคไม,เร�7มเพ�7อเร�7มบทสนทนาแล�วิ ผู้��ฟัLงจะไม,เข�าใจควิามหมาย เชู,น ประโยควิ,า เคยไป ในต'วิอย,างข�าง“ ”

บนน�� ถุ�าพ�ดเป-นประโยคแรก ผู้��ฟัLงกHจะงงเพราะไม,ทราบวิ,าหมายควิามวิ,าอย,างไร เน�7องจากควิามหมายของประโยคน��ข=�นอย�,ก'บค6าพ�ดหร�อประโยคท�7มาก,อน ต'วิอย,างน��กHข=�นอย�,ก'บประโยควิ,า เธิ์อเคยไป“

เชู�ยงใหม,ไหม แต,ถุ�าหากพ�ดตามหล'ง ประโยคน��กHจะม�ควิามหมาย”

ชู'ดเจน ผู้��ฟัLงกHจะเข�าใจ จะเหHนได�วิ,าประโยคท�7มาก,อนน'�น อาจจะเป-นประโยคเร�7มหร�อไม,เร�7มกHได�

๒.๒ ประโยคำไมุ่+เร��มุ่แบับัพ�เศษ ได�แก, ประโยคไม,เร�7มซึ่=7งใชู�เร�7มต�นบทสนทนาได� แต,ต�องใชู�ในสถุานการณี�พ�เศษ เป-นต�นวิ,า

- ในสถุานการณี�ซึ่=7งเราก6าล'งพ�ดถุ=งหร�อท6า ส�7งท�7เราสามารถุร'บร� �ก'นได�ด�วิยประสาทท'�ง ๕ ค�อ เหHน ได�ย�น ได�กล�7น ได�รส ได�ส'มผู้'ส โดยท�7ไม,ต�องเอ,ยถุ=งส�7งท�7พ�ดถุ=งหร�อท6า

128

ต'วิอย,างประโยค สถุานการณี�ท�7ใชู�

๑. ย'งไม,ตรง ขณีะท�7คนหน=7งก6าล'งลากเส�นตรง (เหHน)

๒. ด'งไปแล�วิ ขณีะท�7คนหน=7งก6าล'งปร'บเคร�7องร'บวิ�ทย (ได�ย�น)

๓. หอมนะ ขณีะท�7คนหน=7งก6าล'งดมก หลาบ (ได�กล�7น)

๔. หวิานจ'ง หล'งจากผู้��พ�ดชู�มขนม (ได�รส)

๕. หน'กเหล�อเก�น ขณีะท�7ผู้��พ�ดก6าล'งห��วิของ (ได�ส'มผู้'ส)

129

- ในสถุานการณี�ซึ่=7งผู้��พ�ด พ�ดถุ=งส�7งท�7พ�ดค�างก'นไวิ� หร�อเคยพ�ดถุ=งมาก,อนแล�วิ

ต'วิอย,างประโยค สถุานการณี�ท�7ใชู�

๖. ตกลงจะไปไหม ก,อนหน�าน�� ผู้��พ�ดได�เคยพ�ดก'บผู้��ฟัLงแล�วิถุ=งเร�7องท�7จะไปเท�7ยวิต,างจ'งหวิ'ดก'น แต,ผู้��ฟัLงย'งไม,ได�ให�ค6าตอบวิ,า จะไปได�หร�อไม,

๗.ฉ'นย'งไม,พบเขาเลย ผู้��พ�ดเคยบอกผู้��ฟัLงแล�วิวิ,า ต�องการพบใคร แต,ขณีะน��ย'งไม,พบ

- ในสถุานการณี�ซึ่=7งผู้��พ�ดพ�ดถุ=งส�7งท�7ร� � ๆ ก'นอย�,ต'วิอย,าง

ประโยค สถุานการณี�ท�7ใชู�๘. ในวิ'นงานหวิ'งวิ,าฝึนคงไม,ตก ผู้��พ�ดและผู้��ฟัLงร� �วิ,าพ�ดถุ=ง

วิ'นในงานอะไร

วิ�ธิ�วิ�เคำร�ะห�วิล�และประโยคำ๑. พ�จารณีาวิ,าประโยคน'�นเป-นประโยคชูน�ดใด๒. แยกส,วินประกอบของประโยค

ประโยคสาม'ญ่ แยก ภาคประธิ์าน ก'บ ภาคแสดงประโยคซึ่'บซึ่�อน แยก ภาคประธิ์าน ก'บ ภาคแสดงประโยคผู้สม แยก ประโยค, ค6าเชู�7อม, ประโยค

๓. แยกส,วินประกอบของภาคประธิ์าน และของภาคแสดงวิ,า ประกอบด�วิยวิล�อะไรบ�าง

ต�วิอย+�ง ก�รวิ�เคำร�ะห�ประโยคำ๑. ประโยคสาม'ญ่

- ฉ'นไปโรงเร�ยนภาคประธิ์าน = ฉ'น (สรรพนาม)

ภาคแสดง = ไปโรงเร�ยน (กร�ยาวิล�)

130

กร�ยาวิล� --> ไป (กร�ยา)โรงเร�ยน (สถุานวิล�)

131

- พ,อขายหน'งส�อท�7ตลาดภาคประธิ์าน = พ,อ (นาม)

ภาคแสดง = ขายหน'งส�อท�7ตลาด (กร�ยาวิล�)กร�ยาวิล� --> ขายท�7ตลาด (กร�ยาวิล�)

หน'งส�อ (นาม)

กร�ยาวิล� --> ขาย (กร�ยา)ท�7ตลาด (สถุานวิล�)

สถุานท�7 --> ท�7 (บ พบท)

ตลาด (นาม)

๒.ประโยคำซั�บัซั�อนำ- คนท�7ขายของได�มากท�7ส ดเม�7อวิานน��จะได�ร'บรางวิ'ล

ภาคประธิ์าน = คนท�7ขายของได�มากท�7ส ดเม�7อวิานน�� (นามวิล�)

ภาคแสดง = จะได�ร'บรางวิ'ล (กร�ยาวิล�)นามวิล� --> คน (นาม)

ท�7ขายของได�มากท�7ส ดเม�7อวิานน�� (อน พากย�)

อน พากย� --> ภาคประธิ์าน = ท�7 (ประพ'นธิ์สรรพนาม)

ภาคแสดง = ขายของได�มากท�7ส ดเม�7อวิานน�� (กร�ยาวิล�)

กร�ยาวิล� --> ขายได�มากท�7ส ดเม�7อวิานน�� (กร�ยาวิล�)ของ (นาม)

กร�ยาวิล� --> ขายได� (กร�ยาวิล�) ขาย (กร�ยา)ได� (หล'งกร�ยา)

มากท�7ส ด (วิ�เศษณี�วิล�)เม�7อวิานน�� (กาลวิล�)

กร�ยาวิล� --> จะได�ร'บ (กร�ยาวิล�) จะ (กร�ยาชู,วิย)

ได�ร'บ (กร�ยา)

132

รางวิ'ล (นาม)

133

- แม,อยากจะแจกสม ดและด�นสอเดHกท�7ยากจนภาคประธิ์าน = แม, (นาม)

ภาคแสดง = อยากจะแจกสม ดและด�นสอเดHกท�7ยากจน (กร�ยาวิล�)

กร�ยาวิล� --> อยากจะแจก (กร�ยาวิล�)อยากจะ (กร�ยาชู,วิย)

แจก (กร�ยา)นามวิล� --> กรรมตรง = สม ดและด�นสอ (นาม

วิล�)กรรมรอง = เดHกท�7ยากจน (นาม

วิล�)นามวิล� --> สม ด (นาม)

และ (ส'นธิ์าน)

ด�นสอ (นาม)

นามวิล� --> เดHก (นาม)

ท�7ยากจน(อน พากย�)อน พากย� --> ภาคประธิ์าน = ท�7

(ประพ'นธิ์สรรพนาม)

ภาคแสดง = ยากจน (กร�ยา)๓. ประโยคำผสมุ่

- ฉ'นจะไปเท�7ยวิ ถุ�าค ณีแม,อน ญ่าตอน พากย� = ฉ'นจะไปเท�7ยวิส'นธิ์าน = ถุ�าอน พากย� = ค ณีแม,อน ญ่าต

ภาคประธิ์าน = ฉ'น (สรรพนาม)

จะ (กร�ยาชู,วิย)

ภาคแสดง = จะไปเท�7ยวิ (กร�ยาวิล�) ไป (หน�ากร�ยา)เท�7ยวิ (กร�ยา)

134

ภาคประธิ์าน = ค ณีแม, (นาม)

ภาคแสดง = อน ญ่าต (กร�ยา)

135

- เขาเป-นล�กท�7ด�ของครอบคร'วิ แต,เขาม'กเป-นคนท�7เหHนแก,ต'วิของเพ�7อน ๆ

อน พากย� = เขาเป-นล�กท�7ด�ของครอบคร'วิส'นธิ์าน = แต,อน พากย� = เขาม'กเป-นคนท�7เหHนแก,ต'วิของเพ�7อน ๆภาคประธิ์าน = เขา (สรรพนาม)

ภาคแสดง = เป-นล�กท�7ด�ของครอบคร'วิ (กร�ยาวิล�)กร�ยาวิล� --> เป-น (กร�ยา)

ล�กท�7ด�ของครอบคร'วิ (นามวิล�)นามวิล� --> ล�กท�7ด� (นามวิล�)

ของครอบคร'วิ (วิล�แสดงควิามเป-นเจ�าของ)

นามวิล� --> ล�ก (นาม)

ท�7ด� (อน พากย�)อน พากย� --> ภาคประธิ์าน = ท�7

(ประพ'นธิ์สรรพนาม)

ภาคแสดง = ด� (กร�ยา)วิล�แสดงควิามเป-นเจ�าของ --> ของ (ค6าแสดงควิามเป-น

เจ�าของ)

ครอบคร'วิ (นาม)

ภาคประธิ์าน = เขา (สรรพนาม)

กร�ยาวิล� --> ม'กเป-น (กร�ยาวิล�) ม'ก (กร�ยาชู,วิย)

เป-น (กร�ยา)คนท�7เหHนแก,ต'วิของเพ�7อน ๆ (นามวิล�)

นามวิล� --> คน (นาม)

ท�7เหHนแก,ต'วิ (อน พากย�)อน พากย� --> ภาคประธิ์าน = ท�7 (ประ

พ'นธิ์สรรพนาม)

ภาคแสดง = เหHนแก,ต'วิ (กร�ยา)

136

วิล�แสดงควิามเป-นเจ�าของ --> ของ (ค6าแสดงควิามเป-นเจ�าของ)

เพ�7อน ๆ (นาม)

137


จุงวิ�เคำร�ะห�ประโยคำต+อไปนำ�"ให�ละเอ�ยด

๑. วิ'ดเป-นสถุานท�7ซึ่=7งเป-นบ,อเก�ดของศ�ลปะและวิ�ทยาการ๒. คนฟัLงมองหน�าคนพ�ดอย,างสนใจ๓. ส น'ขท�7ห�วิโซึ่ต'วิน'�นก6าล'งค �ยขยะ๔. หน'งส�ออย�,บนโต̂ะท�7อย�,ม มห�อง๕. เส��อผู้�าของเดHกท�7มาหาค ณีเก,าจ'ง๖. ฉ'นต�องข=�นรถุเมล�เพราะฉ'นขายรถุยนต�ไปแล�วิ๗.อากาศวิ'นท�7ส ดาไปต,างประเทศด�มาก๘. ฉ'นไม,เชู�7อข,าวิเคร�7องบ�นตกท�7เชู�ยงใหม,๙. ค ณีนายจะฟัIองต6ารวิจถุ�าค ณีไม,ท6าตามส'ญ่ญ่า๑๐. ฉ'นอาจจะไปกร งเทพฯ หล'งจากค ณีกล'บมาแล�วิ

138


ด ษฎี�พร ชู6าน�โรคสานต�. อน พากย�ในภาษาไทย วิ�ทยาน�พนธิ์�มหาบ'ณีฑิ�ต, จ ฬาลงกรณีมหาวิ�ทยาล'ย,

๒๕๑๒.

นวิวิรรณี พ'นธิ์ เมธิ์า. โครงสร�างของหน,วิยแก,นของกร�ยาวิล�. วิ�ทยาน�พนธิ์�มหาบ'ณีฑิ�ต, จ ฬาลงกรณีมหาวิ�ทยาล'ย, ๒๕๑๐.

________________. ไวิยากรณี�ไทย กร งเทพฯ : ร ,งเร�องสาส�นการพ�มพ�, ๒๕๒๗.

เปล��อง ณี นคร. ภาษาวิรรณีนา กร งเทพฯ : เยลโล,การพ�มพ�, ๒๕๔๒.

เร�องเดชู ปLนเข�7อนข'ต�ย�. ภาษาศาสตร�ภาษาไทย นครปฐม : สถุาบ'นวิ�จ'ยภาษาและวิ'ฒนธิ์รรมเพ�7อพ'ฒนาชูนบท มหาวิ�ทยาล'ยมห�ดล, ๒๕๔๑.

วิ�จ�นตน� ภาน พงศ�. ระบบไวิยากรณี� กร งเทพฯ : มหาวิ�ทยาล'ยรามค6าแหง, ๒๕๒๗.

139

แนำวิก�รเร�ยนำก�รสอนำบัทท�� ๗

ทฤษฎ�ไวิย�กรณ�

วิ�ตถุ(ประสงคำ�๑. บอกแนวิค�ด, ผู้��น6า, ข�อด�ข�อเส�ย ของแต,ละทฤษฎี�ไวิยากรณี�

ได�๒. วิ�เคราะห�ประโยค โดยใชู�ทฤษฎี�ไวิยากรณี�โครงสร�าง,

ทฤษฎี�ไวิยากรณี�แทกม�ม�ค, ทฤษฎี�ไวิยากรณี�ปร�วิรรต และทฤษฎี�ไวิยากรณี�การกได�

ห�วิข�อเร!�อง๑. ไวิยากรณี�โบราณี๒. ไวิยากรณี�โครงสร�าง๓. ไวิยากรณี�แทกม�ม�ค๔. ไวิยากรณี�ปร�วิรรต๕. ไวิยากรณี�การก

ก�จุกรรมุ่ก�รเร�ยนำก�รสอนำ๑. บรรยาย๒. อภ�ปราย ซึ่'กถุาม๓. ฝึEกวิ�เคราะห�ประโยคโดยใชู�ทฤษฎี�ไวิยากรณี�โครงสร�าง,

ทฤษฎี�ไวิยากรณี�แทกม�ม�ค, ทฤษฎี�ไวิยากรณี�ปร�วิรรต, ทฤษฎี�ไวิยากรณี�การก

๔. ท6าแบบฝึEกห'ดท�ายบท๕. ค�นควิ�าเพ�7มเต�มจากหน'งส�ออ,านประกอบ

ส!�อก�รเร�ยนำก�รสอนำ๑. เอกสารการสอนและหน'งส�ออ,านประกอบ

140

๒. แผู้,นใสประกอบการบรรยายก�รประเมุ่�นำผล

๑. จากการอภ�ปราย ซึ่'กถุาม และแสดงควิามค�ดเหHน๒. จากการท6าแบบทดสอบ๓. จากการท6าแบบฝึEกห'ด๔. จากการสอบประจ6าภาคเร�ยน

141

บัทท�� ๗ทฤษฎ�ไวิย�กรณ�

๗.๑ ไวิย�กรณ�โบัร�ณ (Traditional Grammar)

ค�อ ระบบไวิยากรณี�ท�7ให�ค6าน�ยามส,วินต,าง ๆ ของค6าพ�ด ไวิยากรณี�ด'�งเด�มส,วินใหญ่,ม'กจะย=ดภาษาอ�7นเป-นหล'ก เชู,น ภาษาอ'งกฤษย=ดภาษาละต�นเป-นร�ปแบบ เป-นต�น ผู้��น6าของทฤษฎี�น�� ค�อ Dionysius Thrax

Thrax เข�ยนหน'งส�อไวิยากรณี�ของภาษากร�ก ชู�7อ Grammar งานของ Thrax ได�ร'บการแปลเป-นภาษาละต�น โดย Remmius Palaemon ภายใต�ชู�7อวิ,า Ars Grammatica ในศตวิรรษท�7 ๑ A.D. และไวิยากรณี�ของ Thrax น�7เอง เป-นแบบอย,างของไวิยากรณี�ต,าง ๆ ท�7เหHนก'นอย�,ท'7วิ ๆ ไปในปLจจ บ'น (ส จร�ตล'กษณี� ด�ผู้ด ง, ๒๕๓๙ : ๑๕)

การวิ�เคราะห�ของทฤษฎี�น�� จะย=ดค6าน�ยามส,วินต,าง ๆ ของประโยค ๘ ส,วินด�วิยก'น ค�อ ค6านาม, ค6าสรรพนาม, ค6ากร�ยา, ค6าวิ�เศษณี�, ค6าส'นธิ์าน, ค6าบ พบท, ค6าน6าหน�าหร�อตามหล'งนาม, ค6าก=7งกร�ยาก=7งค6านาม ส6าหร'บค6าก=7งกร�ยาก=7งค6านาม ส จร�ตล'กษณี� ด�ผู้ด ง (๒๕๓๙ : ๑๕) เร�ยกวิ,า ค6ากร�ยาสมบ�รณี�

วิ�ไลวิรรณี ขน�ษฐาน'นท� (๒๕๒๗ : ๑๕๓-๑๔๔) ได�กล,าวิถุ=งค6าน�ยามของส,วินต,าง ๆ ของประโยคไวิ�ด'งน��

คำ��นำ�มุ่ ใชู�บอกถุ=งคนและส�7งของ ท'�งชู��เฉพาะและท'7วิ ๆ ไป ค6าประเภทน��ม�การแสดง เพศ พจน� การก ร�ป ชูน�ด เพศ แบ,งออกเป-น“ ” เพศหญ่�ง เพศชูาย เพศกลาง เพศรวิม พจน� แบ,งออกเป-น “ ”

เอกพจน� พห�พจน� และทวิ�พจน� การก แบ,งออกเป-น กรรต การก “ ” “

ผู้��กระท6า กรรมการก ผู้��ร 'บการกระท6า ” “ ” ...

คำ��กร�ย� เป-นส,วินของประโยคท�7ใชู�บ,ง กาล บ ร ษ พจน� “ ” “ ” “ ”

มาลา ประเภท ชูน�ด และเป-นค6าท�7ผู้'นได� กาล แบ,งออกเป-น “ ” “ ” “ ” “ ”

ปLจจ บ'น อด�ต และอนาคต พจน� แบ,งออกเป-น เอกพจน� พห�พจน� “ ”

142

และทวิ�พจน� ประเภท แบ,งออกเป-น ผู้��กระท6า ผู้��ถุ�กกระท6า และ“ ”

ประเภทกลาง ๆ ค�อ ม�ท'�งผู้��กระท6าและผู้��ถุ�กกระท6าในเวิลาเด�ยวิก'น ชู“

น�ด แบ,งออกเป-นแรกเร�7ม ” (origin) และเต�มแต,ง (derived)...

คำ��สรรพนำ�มุ่ เป-นส,วินของประโยคท�7ใชู�แทนค6านามบ,งต'วิบ คคล ค6าประเภทน��ม�ล'กษณีะใชู�บ,ง บ ร ษ เพศ พจน� ฯลฯ

คำ��บั(พบัท เป-นค6าท�7สามารถุเก�ดหน�าส,วินใดของประโยคกHได�คำ��วิ�เศษณ� เป-นส,วินของประโยคท�7ไม,ม�การเต�มค6าหร�อใชู�วิ�ภ'ตต�-

ปLจจ'ยเพ�7อบอก เพศ พจน� การก ฯลฯคำ��ส�นำธิ�นำ เป-นค6าชูน�ดหน=7ง ซึ่=7งใชู�เชู�7อมโยงควิามค�ดเข�าด�วิยก'น

ตามล6าด'บต,าง ๆ การเชู�7อมบางอย,างแสดงเหต ผู้ล บางอย,างแสดงผู้ลท�7ตามมา บางอย,างแสดงข�อแม�...

คำ��ก3�งกร�ย�ก3�งคำ��นำ�มุ่ เป-นค6าประเภทท�7ม�ค ณีสมบ'ต�เหม�อนท'�งค6านามและค6ากร�ยา และไม,ม�ล'กษณีะบ,ง บ ร ษ และ มาลา“ ” “ ”

คำ��นำ��หนำ��หร!อต�มุ่หล�งคำ��นำ�มุ่ ค6าประเภทน��ม�ล'กษณีะบ,ง เพศ พจน� และ การก “ ” “ ” “ ”

นอกจากน�� Thrax ย'งได�เข�ยนเก�7ยวิก'บเร�7องเส�ยงและค6าอ�กด�วิย เขาได�แบ,งเส�ยงพย'ญ่ชูนะออกเป-น ๓ กล ,ม ค�อ

๑. กล ,มเส�ยงเร�ยบ ได�แก, p, t, c

๒. กล ,มเส�ยงไม,เร�ยบ ได�แก, ph, th, ch

๓. กล ,มเส�ยงกลาง ได�แก, b, d, g

และเขาได�แบ,งพยางค�ออกเป-น ๒ ชูน�ด ค�อ๑. พยางค�ท�7แท�จร�ง ค�อ การเชู�7อมโยงระหวิ,างสระและพย'ญ่ชูนะ๒. พยางค�ไม,แท� ค�อ ม�เส�ยงสระเพ�ยงต'วิเด�ยวิค6า ค�อ หน,วิยท�7เลHกท�7ส ดของประโยค

ข�อด�ของทฤษฎี�น�� ค�อ เป-นการบรรยายภาษาท�7ง,าย, ส'�น และกระชู'บ เป-นการวิ�เคราะห�ภาษาท�7ท6าให�เรามองเหHนส,วินส6าค'ญ่ต,าง ๆ ของภาษา การแบ,งค6าของ Thrax เป-นวิ�ธิ์�การท�7เหมาะสมในการ

143

ศ=กษาภาษากร�กมาก การแบ,งส,วินต,าง ๆ ของประโยคของ Thrax

น'บได�วิ,าม�อ�ทธิ์�พลต,อน'กไวิยากรณี�ร ,นหล'งต,อมาอย,างไรกHตาม ทฤษฎี�ไวิยากรณี�โบราณีกHม�ข�อบกพร,องด'งท�7

อ'ญ่ชูล� ส�งห�น�อย (๒๕๓๗ : ๓๑) ได�สร ปเป-นข�อ ๆ ด'งน��๑. ไวิยากรณี�แนวิเด�มไม,ได�เป-นการบรรยายภาษาตามล'กษณีะท�7

เป-นจร�งของภาษาน'�น ๆ เน�7องจากไวิยากรณี�แนวิเด�มพ'ฒนามาจากไวิยากรณี�กร�กและละต�น กHถุ�อเอาไวิยากรณี�ของสองภาษาน��เป-นบรรท'ดฐาน โดยไม,ตระหน'กถุ=งควิามแตกต,างก'นของแต,ละภาษา

๒. ไวิยากรณี�แนวิเด�มอธิ์�บายภาษาอย,างไม,เป-นระบบและร'ดก มเพ�ยงพอ เชู,น การใชู�เกณีฑิ�หลายเกณีฑิ�ในการจ6าแนกชูน�ดของค6า ค6าบางประเภทใชู�ต6าแหน,งในประโยคเป-นเกณีฑิ� ค6าบางประเภทใชู�ควิามหมายเป-นเกณีฑิ� และค6าบางประเภทใชู�หน�าท�7ในประโยคเป-นเกณีฑิ� เป-นต�น

๓. ไวิยากรณี�แนวิเด�มไม,ได�ม�จ ดประสงค�เพ�7อต�องการบรรยายล'กษณีะภาษาโดยตรง หากแต,เพ�7อเป-นเคร�7องม�อชู,วิยให�บรรล จ ดม ,งหมายอย,างอ�7น เชู,น ชู,วิยให�เข�าใจวิรรณีคด�โบราณี ชู,วิยให�เร�ยนภาษาละต�นได�เข�าใจ หร�อชู,วิยให�ใชู�ภาษาได�ถุ�กต�อง จ=งไม,อาจถุ�อเป-นไวิยากรณี�ท�7ให�ควิามร� �ทางภาษาโดยตรง

๔. น'กไวิยากรณี�แนวิเด�มไม,สนใจถุ=งควิามแตกต,างระหวิ,างภาษาพ�ดและภาษาเข�ยน มองเหHนควิามส6าค'ญ่ของภาษาเข�ยนย�7งกวิ,าภาษาพ�ด จ=งม ,งศ=กษาแต,ภาษาเข�ยนเท,าน'�น

๗.๒ ไวิย�กรณ�โคำรงสร��ง (Structural Grammar)

ค�อ ไวิยากรณี�ท�7ใชู�การแทนท�7ของค6า เพ�7อทดสอบส,วินต,าง ๆ ของค6าพ�ด ผู้��น6าทฤษฎี�ไวิยากรณี�โครงสร�าง ค�อ Leonard Bloomfield

ภาษาศาสตร�โครงสร�าง (Structural Grammar) ถุ�อวิ,าเป-นภาษาระบบของควิามส'มพ'นธิ์�ร'บเอาวิ�ธิ์�การศ=กษาบางส,วินมาจากน'กภาษาเชู�งประวิ'ต� น'7นค�อ เร�7องการเกHบข�อม�ลและการวิ�เคราะห�ข�อม�ล

144

แต,ในขณีะเด�ยวิก'นกHต�องการท6าให�การศ=กษาภาษาเป-นวิ�ทยาศาสตร�มากข=�น ด'งน'�นกHร'บเอาวิ�ธิ์�การทางวิ�ทยาศาสตร�บางส,วินมาใชู� (ส จร�ตล'กษณี� ด�ผู้ด ง, ๒๕๓๙ : ๓๔)

วิ�ธิ์�การวิ�เคราะห�ประโยคของไวิยากรณี�โครงสร�าง ได�ใชู�ทฤษฎี�วิ�เคราะห�ส,วินประชู�ด (Immediate Constituent Analysis) มาวิ�เคราะห�

น�สา ศ'กด�Aเดชูยนต� และคณีะ (๒๕๒๖ : ๗๗) ได�อธิ์�บายการวิ�เคราะห�ส,วินประชู�ดวิ,า ค�อ การวิ�เคราะห�ประโยคให�เหHนโครงสร�างอย,างชู'ดเจนวิ,า เม�7อแยกย,อยให�เลHกลงกวิ,าเด�มแล�วิ ส,วินประกอบใดจะส'มพ'นธิ์�ใกล�ชู�ดก'บส,วินใดมากกวิ,าส,วินอ�7น ๆ ในประโยคเด�ยวิก'น

ข�อด�ของไวิย�กรณ�โคำรงสร��ง๑. เป-นการศ=กษาท�7ศ=กษาจากส�7งท�7ปรากฏอย�,จร�ง ม�ควิามชู'ดเจน สม67าเสมอ ในการด6าเน�นวิ�ธิ์�การ รวิมท'�งข'�นตอนในการวิ�เคราะห�๒. สามารถุพ�ส�จน�ได�๓. ท6าให�เหHนล'กษณีะส6าค'ญ่ และควิามต,างของแต,ละภาษาได�๔. ท6าให�เหHนควิามส'มพ'นธิ์�ของค6าในประโยค

ข�อเส�ยของไวิย�กรณ�โคำรงสร��ง๑. เน�นข'�นตอนการวิ�เคราะห�มากจนเก�นไป๒. ไม,สนใจศ=กษาเร�7องของควิามหมาย๓. ไม,สามารถุแก�ปLญ่หาในกรณี�ท�7ส,วินประชู�ดอย�,แยกก'นในประโยค๔. วิ�เคราะห�ได�แต,โครงสร�างผู้�วิ

ต�วิอย+�ง ก�รวิ�เคำร�ะห�ประโยคำโดยใช�ก�รวิ�เคำร�ะห�ส+วินำประช�ด

145

๑. อะไรท�7ม�ควิามส ข โดยไม,ต�องใชู�เง�น น'�น น,าจะเป-นส�7งท�7ฉ'นปรารถุนาอย,างย�7ง

อะไร ท�7 ม� ควิามส ข โดยไม,ต�องใชู�เง�น

น'�น

อะไร

ท�7 ม� ควิามส ข โดยไม,ต�องใชู�เง�น

ท�7

ม� ควิามส ข

ม� ควิามส ข

ม�

ควิามส ข

โดย

ไม,ต�องใชู�

ไม,ต�อง

ใชู�

เง�น

น,าจะ เป-น

น,าจะ

เป-น

146

ส�7ง

ท�7 ฉ'น

ปรารถุนา อย,างย�7ง

ปรารถุนา

อย,างย�7ง

147

๒. กนกพงศ� ด6าเน�นด�วิยกลวิ�ธิ์�การเข�ยนท�7ด=งด�ดควิามสนใจของผู้��อ,าน

ด6าเน�น

ด�วิย

กลวิ�ธิ์� การเข�ยน

กลวิ�ธิ์�

การเข�ยน

ท�7

ด=งด�ด

ควิามสนใจ

ของ

ผู้��อ,าน

148

๓. ส�7งหน=7งท�7ท6าให�ผู้มร� �ส=กวิ,าสงครามก'บงานสวินสน กไม,ต,างก'น ค�อกล�7นเย�7ยวิ

ส�7งหน=7ง

ท�7

ท6าให�

ผู้ม

ร� �ส=กวิ,า

สงครามก'บงานสวินสน ก

สงคราม

ก'บ

งานสวินสน ก

ไม,

ต,าง ก'น

ค�อ

149

กล�7น

เย�7ยวิ

150

๔. ทฤษฎี�ท�7แบ,งแยกควิามสามารถุของหญ่�งและชูาย

ทฤษฎี�ท�7แบ,งแยกควิามสามารถุของหญ่�งและชูาย

ทฤษฎี�

ท�7

แบ,งแยก

ควิามสามารถุ

ของ

หญ่�ง

และ

ชูาย

. ม'กจะอ�างเก�7ยวิก'บควิามแตกต,างทางธิ์รรมชูาต�ของสองเพศด'งกล,าวิ

ม'กจะ อ�าง

ม'กจะ

อ�าง

151

เก�7ยวิก'บ

ควิามแตกต,างทางธิ์รรมชูาต�

ควิามแตกต,าง

ทางธิ์รรมชูาต�

ของ

สองเพศ

ด'งกล,าวิ

สอง

เพศ

ด'งกล,าวิ

152

๕. บทโฆษณีาท�7ด� ค�อบทโฆษณีาท�7ท6าให�ผู้��ชูมรายการร� �จ'กและเข�าใจส�นค�าน'�น ๆ

บทโฆษณีา

ท�7

ด�

ค�อ

บทโฆษณีา

ท�7

ท6าให�

ผู้��ชูมรายการ

ผู้��

ชูม

รายการ

ร� �จ'กและเข�าใจ

ร� �จ'ก

และ

เข�าใจ

153

ส�นค�า

น'�น ๆ

154

๖. เขาชู'กจ�งให�ผู้��ชูมรายการซึ่��อส�นค�าหร�อใชู�บร�การจากบร�ษ'ทท�7เพ�7งสร�างเม�7อเด�อนต ลาคม

เขา

ชู'กจ�ง ให�

ชู'กจ�ง

ให�

ผู้��ชูมรายการ

ผู้��

ชูม

รายการ

ซึ่��อส�นค�าหร�อใชู�บร�การ

ซึ่��อส�นค�า

ซึ่��อ

ส�นค�า

หร�อ

ใชู�บร�การ

จาก

155

บร�ษ'ท

ท�7

เพ�7ง สร�าง

เพ�7ง

สร�าง

เม�7อ

เด�อนต ลาคม

156

๗.๓ ไวิย�กรณ�แทกมุ่�มุ่�คำ (Tagmemics)

ทฤษฎี�น��ได�แตกแขนงมาจากทฤษฎี�ไวิยากรณี�โครงสร�าง ด�วิยจ ดประสงค�เพ�7อขจ'ดควิามส'บสนระหวิ,างหน�าท�7ของค6าและชูน�ดของค6าในประโยคซึ่=7งเป-นปLญ่หาท�7พบในการวิ�เคราะห�ภาษาของน'กภาษาทฤษฎี�ไวิยากรณี�โครงสร�าง ผู้��น6าทฤษฎี�แทกม�ม�คค�อ Kenneth L. Pike

น'กภาษาศาสตร�ชูาวิอเมร�ก'นข�อด�ของไวิย�กรณ�แทกมุ่�มุ่�คำ๑. ม�วิ�ธิ์�การวิ�เคราะห�ท�7ชู'ดเจน เข�าใจง,าย ไม,ซึ่'บซึ่�อน๒. ชู,วิยให�เราเข�าใจธิ์รรมชูาต�ของภาษา๓. เหมาะส6าหร'บวิ�เคราะห�ภาษาท�7ย'งไม,ม�ภาษาเข�ยน หร�อภาษาของชูนกล ,มน�อย๔. แสดงให�เหHนหน�าท�7และชูน�ดของค6าในประโยควิ�ธิ�ก�รวิ�เคำร�ะห�

สมทรง บ ร ษพ'ฒน� (๒๕๓๖ : ๙๕-๙๖) กล,าวิวิ,าหล'กส6าค'ญ่ ๆ ในการวิ�เคราะห�โครงสร�างของหน,วิยในภาษาซึ่=7งรวิมนามวิล� และหน,วิยอ�7น ๆ ได�แก,๑. วิ�เคราะห�หาส,วินประกอบ (elements)

๒. วิ�เคราะห�หาควิามส'มพ'นธิ์�ระหวิ,างส,วินประกอบเหล,าน'�น ซึ่=7งได�แก,- สถุานะของส,วินประกอบ (status of elements) ส,วิน

ประกอบบางส,วินจ6าเป-นต�องปรากฏ (obligatory) ในโครงสร�างในขณีะท�7ส,วินประกอบอ�7น ๆ ไม,จ6าเป-นต�องปรากฏ (optional)

นอกจากน�� ส,วินประกอบบางส,วินอาจท6าหน�าท�7เป-นแก,น (nuclear

หร�อ head) และส,วินประกอบอ�7นท6าหน�าท�7เป-นส,วินประกอบรอง (peripheral หร�อ attribute) ของโครงสร�าง

- การเร�ยงล6าด'บของส,วินประกอบ (order of elements)

ส,วินประกอบของโครงสร�างจะปรากฏในต6าแหน,งท�7คงท�7 เชู,น ในภาษาอ'งกฤษ นามวิล�ท�7ท6าหน�าท�7เป-นประธิ์านจะปรากฏหน�าค6ากร�ยา

- ควิามส'มพ'นธิ์�อ�7น ๆ

157

ควิามส'มพ'นธิ์�ระหวิ,างส,วินประกอบด�วิยก'น อาจจะแสดงโดยหน,วิยค6าพ�เศษ เชู,น หน,วิยค6าท�7ปรากฏก'บนามวิล� เพ�7อแสดงวิ,านามวิล�น'�นเป-นประธิ์านหร�อกรรมของประโยค เป-นต�น

ข�"นำตอนำก�รวิ�เคำร�ะห�๑. ท6าตารางเร�ยงข�อม�ลด�บตามท�7ปรากฏ (Etic chart)

๒. ท6าตารางใหม,โดยจ'ดค6าชูน�ดเด�ยวิก'นไวิ�ในชู,องเด�ยวิก'น (Emic chart)

๓. วิ�เคราะห�หน�าท�7และชูน�ดของส,วินประกอบ

158

หนำ��ท��ของคำ�� (Slots) ชนำ�ดของคำ�� (Fillers)

ประธิ์าน (Subject) นามวิล� (Noun Phrase)

ภาคแสดง (Predicate) นาม (Noun)

กรรม (Object) กร�ยาวิล� (Verb Phrase)

ส,วินประกอบ (Adjunct) กร�ยา (Verb)

แก,น (Head) รากค6า (Root)

ส,วินขยาย (Modifier) อ ปสรรค (Prefix)

แสดงล'กษณีะ (Qualifier) อาคม (Infix)

แสดงปร�มาณี (Quantity) ปLจจ'ย (Suffix)

แสดงการบ,งชู�� (Identifier) ค ณีศ'พท� (Adjective)

แสดงควิามเป-นเจ�าของ (Possession) วิ�เศษณี� (Adverb)

แก,น (Nucleus) จ6านวินน'บเฉพาะ (Specific Number)ส,วินประกอบ (Margin) จ6านวินน'บท'7วิไป (General Number)การปฏ�เสธิ์ (Negation) ควิามเป-นเจ�าของ (Possessor)

ค6าแสดงควิามเป-นเจ�าของ (Possessive Marker)เวิลา (Time)

สถุานท�7 (Location)

บ พบท (Preposition)

อน ภาค (Particle)

ส'นธิ์าน (Conjunction)

ค6าบ,งชู�� (Determiner)

ค6าเน�น (Intensifier)

ค6าเสร�มสร�อย (Expressive)

ค6าสรรพนาม (Pronoun)

ค6านามเฉพาะ (Propernoun)

159

ล'กษณีนาม (Classifier)

กร�ยาชู,วิย (Auxiliary)

ค6าปฏ�เสธิ์ (Negative)

160

๔. เข�ยนส�ตรแสดงหน�าท�7ชูน�ดของค6า ด'งน��S = (สถุานะของส,วินประกอบ เป-น + หร�อ ±) หน�าท�7

(Slot) : (สถุานะของส,วินประกอบเป-น + หร�อ ±) ชูน�ด (filler)

S ในท�7น��ค�อ Sentence “ประโยค เป-นหน,วิยทางภาษา ”

อาจเป-นวิล�หร�อค6า๕. เข�ยนส�ตรแล�วิท6ารายการค6าพร�อมท'�งควิามหมาย โดยแยก

ชูน�ดของค6าด�วิยต'วิอย,างการวิ�เคราะห�ประโยค

ข�อมุ่0ล๑. แมวิ ๓ ต'วิวิ�7งเล,นบนท�7นอนของฉ'น๒. หมาจ'บแมวิเลHกส�เทา เม�7อวิานน��๓. หมาด6า ๒ ต'วิ จ'บแมวิเม�7อวิานน��๔. แม,นอนหล'บหน�าจอท�วิ�๕. แม,จะกวิาดมดพร ,งน��๖. วิ'นน��แมวิของฉ'น ๓ ต'วิ ซึ่น๗. เม�7อวิานน�� พ,อของเธิ์อ เด�นเล,นท�7สนามหญ่�า๘. แม,ก6าล'งท6าก'บข�าวิ๙. แม,เยHบเส��อ๑๐. แม,ท6าก'บข�าวิ เม�7อวิานน��

161

ข�"นำตอนำก�รวิ�เคำร�ะห�ท6าตารางเร�ยงข�อม�ลด�บ

๑ ๒ ๓ ๔ ๕ ๖ ๗ ๘ ๙๑ แมวิ ๓ ต'วิ วิ�7ง เล,น บน ท�7นอ

นของ ฉ'น

๒ หมา จ'บ แมวิ เลHก ส�เทา เม�7อวิานน��

๓ หมา ด6า ๒ ต'วิ จ'บ แมวิ เม�7อวิานน��

๔ แม, นอนหล'บ

หน�า จอท�วิ�

๕ แม, จะ กวิาด

มด พร ,งน��

๖ วิ'นน�� แมวิ ของ ฉ'น ๓ ต'วิ ซึ่น๗ เม�7อ

วิานน��พ,อ ของ เธิ์อ เด�น เล,น ท�7 สนา

มหญ่�า

๘ แม, ก6าล'ง

ท6า ก'บข�าวิ

๙ แม, เยHบ เส��อ๑๐

แม, ท6า ก'บข�าวิ

เม�7อวิานน��

ท6าตารางใหม, โดยจ'ดตารางตามโครงสร�างของประโยคจากต'วิอย,างข�อม�ลสามารถุจ'ดกล ,มประโยคได�กล ,มด'งน��กล ,มท�7 ๑ ข�อ ๑, ๔, ๖, ๗

162

กาล(Time word)

นามวิล� (Noun Phrase)

กร�ยาวิล� (Verb

Phrase)

สถุานวิล� (Location Phrase)

๑ แมวิ

๓ ต'วิ วิ�7ง เล,น

บน ท�7นอน

ของ

ฉ'น

๔ แม,

นอน

หล'บ

หน�า

จอท�วิ�

๖ วิ'นน�� แมวิ

ของ

ฉ'น ๓ ต'วิ ซึ่น

๗ เม�7อวิานน��

พ,อ

ของ

เธิ์อ เด�น

เล,น

ท�7 สนาม

หญ่�า

163

ส�ตรท�7ได�ค�อS ๑ = ± Adjt ๑ : TW + Subj : NP + Pred : VP ±

Adjt ๒ : LPNP = + H:N ± Poss : {+PossMK + Pro} ± Quant : {+ Num + Class}VP = + H : V ± Mod : VLP = + Mod : Prep + H : NP

กล ,มท�7 ๒ ข�อ ๒, ๓, ๕, ๘, ๙, ๑๐


กร�ยาวิล�

(Verb Phras

e)


กาล (Tim

e Word

)

๒ หมา จ'บ แมวิ เลHก ส�เทา เม�7อวิานน��

๓ หมา ด6า

๒ ต'วิ จ'บ แมวิ เม�7อวิานน��

๕ แม, จะ กวิาด

มด พร ,งน��

๘ แม, ก6าล'ง ท6า

ก'บข�าวิ

๙ แม, เยHบ เส��อ๑๐

แม, ท6า ก'บข�าวิ เม�7อวิานน��

ส�ตรท�7ได�ค6าS ๒ = + Subj : NP + Pred : VP + Obj : NP ± Adjt : TW

164

NP = + H:N ± Qual ๑ : Adj size ± Qual ๒ : Adj Color ± Quant : {+ Num + Class}VP = ± Mod : Aux + H : V

165

รายการค6าคำ��นำ�มุ่ คำ��สรรพนำ�มุ่ คำ��คำ(ณศ�พท� คำ��จุ��นำวินำนำ�บั

ล�กษณนำ�มุ่แมวิ ฉ'น เลHก ๓ ต'วิท�7นอน เธิ์อ ส�เทา ๒หมา ด6าแม, คำ��แสดงคำวิ�มุ่เปAนำเจุ��ของ คำ��กร�ย� คำ��กร�ย�ช+วิย คำ��หล�งกร�ย�จอท�วิ� ของ วิ�7ง จะ เล,นมด จ'บ ก6าล'งพ,อ นอนหล'บ คำ��แสดงเวิล� คำ��บั(พบัทสนามหญ่�า กวิาด เม�7อวิานน�� บนก'บข�าวิ ซึ่น พร ,งน�� หน�าเส��อ เด�น วิ'นน�� ท�7

ท6าเยHบ

๗.๔ ไวิย�กรณ�ปร�วิรรต (Transformational Grammar)

ค�อ ไวิยากรณี�ท�7สร�างข=�นมา โดยม�จ ดม ,งหมาย ค�อ การต'�งทฤษฎี�ทางภาษา (Theory of Language) ข=�นมาเพ�7ออธิ์�บายปรากฏการณี�ต,าง ๆ ในภาษาวิ,าภาษาค�ออะไร ประกอบข=�นด�วิยอะไร ค ณีสมบ'ต�อะไร ท�7ภาษาม�เหม�อนๆ ก'น อะไรท�7ท6าให�ภาษาแตกต,างก'น อะไรค�อประโยคท�7ถุ�กหร�อผู้�ดในภาษา ในอ ดมคต�แล�วิทฤษฎี�น��ต�องม�ควิามง,ายด�วิย (วิ�ไลวิรรณี ขน�ษฐาน'นท�, ๒๕๒๗ : ๑๖๑)

ผู้��น6าทฤษฎี�น�� ค�อ Noam Chomsky โดยเขาได�มองวิ,าภาษาของมน ษย�ม�อย�, ๒ ระด'บ ค�อ ระด'บโครงสร�างล=ก (Deep

structure) และระด'บโครงสร�างผู้�วิ (Surface Structure)

166

ระด'บโครงสร�างล=กเปร�ยบได�ก'บควิามร� �ในภาษา (Competence) ซึ่=7งเป-นส�7งท�7ถุ�กต�อง ม�กฎีเกณีฑิ� ม�ควิามสมบ�รณี� จ=งม�ล'กษณีะเป-นนามธิ์รรม ส,วินระด'บโครงสร�างผู้�วิ เปร�ยบได�ก'บการใชู�ภาษา (Performance) ซึ่=7งเป-นการใชู�ภาษาจร�ง ๆ ม�ล'กษณีะเป-นร�ปธิ์รรม มน ษย�เราม�ควิามร� �ในภาษาอย�,ในสมองแต,เม�7อใชู�ภาษาจร�ง ๆ อาจไม,ถุ�กต�องสมบ�รณี�ด'งท�7เราม�ควิามร� � ท'�งน��เพราะอาจเป-นควิามเผู้อเรอ, เหน�7อยล�า ฯลฯ

167

ด'งน'�นเม�7อเราวิ�เคราะห�ภาษาท�7ใชู�ก'นอย�, ซึ่=7งถุ�อเป-นโครงสร�างผู้�วิเราจ6าเป-นต�องวิ�เคราะห�โครงสร�างล=กด�วิย การท�7เราวิ�เคราะห�โครงสร�างล=กจะท6าให�เราเหHนควิามถุ�กต�องของกฎีไวิยากรณี� นอกจากน�� ย'งชู,วิยแก�ไขปLญ่หาในกรณี�ท�7โครงสร�างผู้�วิน'�น ก6ากวิม ไม,วิ,าจะ ค6าก6ากวิม หร�อ โครงสร�างก6ากวิม

การวิ�เคราะห�จากโครงสร�างล=กไปโครงสร�างผู้�วิหร�อจากโครงสร�างผู้�วิไปโครงสร�างล=กน'�น จะต�องผู้,านกฎีการปร�วิรรต (Transform) กฎีการปร�วิรรต ค�อ การลด การเพ�7ม หร�อการย�ายท�7

โคำรงสร��งล3ก

กฎก�รปร�วิรรต

โครงสร�างผู้�วิ

Chomsky ได�มองเหHนข�อบกพร,องของการวิ�เคราะห�ภาษาโดยใชู�ทฤษฎี�ไวิยากรณี� โครงสร�างวิ,า วิ�เคราะห�ได�เฉพาะโครงสร�างผู้�วิเท,าน'�น

เชู,น ประโยค เขาก�นข�าวิเขาก�นม�อ

ท'�ง ๒ ประโยค หากใชู�การวิ�เคราะห�ส,วินประชู�ดของไวิยากรณี�โครงสร�าง ผู้ลการวิ�เคราะห�จะเหม�อนก'น แต,ถุ�าถุามเจ�าของภาษา ค6าตอบท�7ได�ค�อ ๒ ประโยคน��มาจากโครงสร�างล=กท�7ต,างก'น จะเหHนได�วิ,าการวิ�เคราะห�ภาษาของไวิยากรณี�ปร�วิรรต จ=งเหมาะสมท�7จะให�เจ�าของภาษาวิ�เคราะห� เพราะเจ�าของภาษาจะร� �ควิามหมายท�7แท�จร�งของประโยคด�วิย

เชู,น ประโยค วิ'นน��วิ'นศ กร�วิ'นน��เป-นวิ'นศ กร�

อาจม�ผู้��วิ�เคราะห�ท�7ไม,ใชู,คนไทย กล,าวิวิ,า ท'�ง ๒ ประโยค มาจากโครงสร�างล=กท�7ต,างก'น แต,ถุ�าคนไทยได�อ,านกHสามารถุบอกได�วิ,า ๒

168

ประโยคน�� ม�ควิามหมายเหม�อนก'น เพราะในภาษาไทย บางประโยค สามารถุ ละค6ากร�ยา ค�อ“ ”, “เป-น ได�”

169

ต'วิอย,างการวิ�เคราะห�ประโยค๑. ประโยคโครงสร�างผู้�วิ : เส��อส�ขาวิฉ'นชูอบมาก

ประโยคโครงสร�างล=กในร�ปของต�นไม� :

S

NP VP

Pro VP NP

ฉ'น V Int N Adj

ชูอบ มาก เส��อ ส�ขาวิ

๒. ประโยคโครงสร�างผู้�วิ : เขาไปบ�านประโยคโครงสร�างล=กในร�ปของต�นไม� :

S

NP VP

Pro V Prep P

เขา ไป Prep LW

ท�7 บ�าน

170

๓. ประโยคโครงสร�างผู้�วิ : เน��อส น'ข ข�าพเจ�าชูอบก�นมากประโยคโครงสร�างล=กในร�ปของต�นไม� :

S

NP VP

Pro VP NP

ข�าพเจ�า V Int N Adj

Aux V V มาก เน��อ Poss MK N

ชูอบ ก�น ของส น'ข

S

NP VP

N Poss P VPNP

ส น'ข Poss MK Pro VP Int เน��อ

ของ ข�าพเจ�า Aux V V มาก

ชูอบ ก�น

171

๔. ประโยคโครงสร�างผู้�วิ : เม�ยผู้มไม,ม�ประโยคโครงสร�างล=กในร�ปของต�นไม� :

S

NP VP

Pro VP N

ผู้ม Aux V V เม�ย

ไม, ม�

S

NP VP

เม�ย VP NP

Aux V V เส�นผู้ม

ไม, ม�

172

๕. ประโยคโครงสร�างผู้�วิ : กระถุางข�างบ'นไดแตกแล�วิประโยคโครงสร�างล=กในร�ปของต�นไม� :

S

NP VP

N Rel Cl V Adv

กระถุาง Rel MK VP แตกแล�วิ

ท�7 V Prep P

อย�, Prep N

ข�าง บ'นได

173

๗.๕ ไวิย�กรณ�ก�รก (Case Grammar)

Charles Fillmor ผู้��น6าของทฤษฎี�ไวิยากรณี�การกไม,ได�คงควิามหมายเตHมของค6าวิ,า การก อย,างเคร,งคร'ด ชู�7อ การกบางชู�7อ “ ”

เชู,น Dative กHเพ�ยงแต,ย�มมาเพ�7อใชู�ในควิามหมายใหม, เขาเพ�ยงแต,น6าควิามค�ดพ��นฐานของการก อ'นเป-นควิามส'มพ'นธิ์�ของนามก'บกร�ยา มาขยายควิามและเพ�7มเต�มเอาเอง โดยเน�นควิามส'มพ'นธิ์�ของควิามหมายและวิากยส'มพ'นธิ์� (Semantic Syntactic

Relationship) ซึ่=7งเขาเข�ยนวิ,าส�7งเหล,าน��อย�,ในระด'บโครงสร�างล=ก (น�สา ศ'กด�Aเดชูยนต� และคณีะ, ๒๕๒๖ : ๘๙) ทฤษฎี�น��จ=งถุ�อวิ,าค6านามท�7ปรากฎีในโครงสร�างล=กจะม�ควิามส'มพ'นธิ์�ก'บค6ากร�ยา

Fillmor ได�ชู��ถุ=งข�อบกพร,องของไวิยากรณี� ปร�วิรรต ของ Noam Chomsky ในปM ๑๙๖๕ วิ,า ได�บอกหน�าท�7และควิามหมายขององค�ประกอบน�อยมาก

นอกจากน�� Fillmor ย'งแสดงให�เหHนข�อบกพร,องของไวิยากรณี�ปร�วิรรตของ Chomsky (๑๙๖๕) อ�ก เชู,น ไวิยากรณี�ปร�วิรรต (๑๙๖๕) ไม,สามารถุอธิ์�บายข�อม�ลต,อไปน��ในภาษาอ'งกฤษได�ชู'ดเจน

๗)In the room

๘) Towards the moon

๙) On the next day

๑๐) In a careless way

๑๑) With a sharp knife

๑๒) By my brother

จะเหHนได�วิ,าในบ พบท วิล�ข�อ (๗) ถุ=ง (๑๒) ข�างบนน�� ตามร�ป (form) แล�วิ เป-นบ พบทวิล�ท'�งหมด แต, แต,ละต'วิอย,างท6าหน�าท�7ต,างก'นไป ซึ่=7งถุ�าวิ�เคราะห�ตามแนวิไวิยากรณี�ปร�วิรรต ในโครงสร�างล=กของ ข�อ (๗) ถุ=ง ข�อ (๑๒) กHจะเป-นโครงสร�างของบ พบทเร�ยงต,อด�วิยนามวิล�เท,าน'�น แต,ตามควิามหมายของแต,ละต'วิอย,างแล�วิ ข�อ (๗

174

) แสดง Location ข�อ (๘) แสดง Direction ข�อ (๙) แสดง Time ข�อ (๑๐) แสดง Manner ข�อ (๑๑) แสดง Instrument

และ ข�อ (๑๒) แสดง Agent (ส จร�ตล'กษณี�, ๒๕๓๙ : ๖๘)

Fillmor ได�แบ,งการกไวิ�ใน The Case For Case เป-น ๖ การก ด�วิยก'นด'งน��

๑. Agentive (A) หมายถุ=ง ผู้��กระท6ากร�ยา เป-นส�7งม�ชู�วิ�ต๒. Instrumental (I) หมายถุ=ง เคร�7องม�อท�7ใชู�ท6ากร�ยา

น'�น ๆ เป-นส�7งไม,ม�ชู�วิ�ต๓. Dative (D) หมายถุ=ง ผู้��ร 'บการกระท6าน'�น ๆ เป-นส�7ง

ม�ชู�วิ�ต๔. Factitive (F) หมายถุ=ง ผู้ลท�7เก�ดจากการกระท6า

กร�ยาน'�น ๆ๕. Locative (L) หมายถุ=ง สถุานท�7เก�ดกร�ยาน'�น ๆ๖. Objective (O) หมายถุ=ง ผู้��ถุ�กกระท6า จากกร�ยาน'�น ๆ

หร�อแสดงสภาพตามกร�ยาน'�น ๆไวิยากรณี�การก ม�ข�อด� ค�อ ง,ายไม,ซึ่'บซึ่�อน ค6านามม�บทบาทท�7

แน,นอนไม,วิ,าจะปรากฏ ณี ท�7ใดในประโยค แต,ม�ข�อบกพร,อง ค�อการอ�งเข�าหาควิามหมายซึ่=7งถุ�อวิ,าอย�,ในโครงสร�างล=กน'�น อาจก,อปLญ่หาในการต'ดส�นวิ,าจะให�เป-นการกใด ท6าให�เก�ดควิามเหHนไม,ตรงก'น นอกจากน�� ย'งเก�ดปLญ่หาเร�7องจ6านวินของการกวิ,าควิรม�จ6านวินเท,าไร แม�แต, Fillmore เอง ภายหล'งย'งค�ดการกเพ�7มข=�นอ�ก

ด'งน'�นจากเอกสารการสอนชู ดวิ�ชูาภาษาไทย ๓ (ส โขท'ยธิ์รรมาธิ์�ราชู มหาวิ�ทยาล'ย, ๒๕๒๖: ๒๑๙ ๒๒๒– ) จ=งได�กล,าวิถุ=งควิามส'มพ'นธิ์�ระหวิ,างหน,วิยนามก'บหน,วิยกร�ยาโดยได�น6าควิามค�ดจากน'กไวิยากรณี�หลายท,านมารวิมก'บควิามค�ดของผู้��เข�ยนเอกสารการสอนชู ดวิ�ชูาภาษาไทย ๓ ออกมาเป-นควิามส'มพ'นธิ์�ระหวิ,างหน,วิยนามก'บหน,วิยกร�ยาในภาษาไทยซึ่=7งม�ด'งต,อไปน��

๑)หนำ+วิยนำ�มุ่บัอกผ0�ท��

175

หน,วิยนามบอกผู้��ท6า หมายถุ=ง ผู้��กระท6ากร�ยา หน,วิยนามจะเป-นส�7งม�ชู�วิ�ตหร�อไม,ม�ชู�วิ�ตกHได� แต,ม�พล'งท�7จะท6าให�เก�ดเหต การณี�ข=�น และเหต การณี�น'�นจะเก�ดข=�นโดยควิามต'�งใจของผู้��ท6าหร�อไม,กHได�ต'วิอย,าง

๑. น6�าเซึ่าะตล�7ง๒. คร�สอนเลขน'กเร�ยน ๓. แม,วิางจานบนโต̂ะก�นข�าวิ๔. คนงานล�างห�องน6�า๕. ต�7งชูนต�อยหน,วิยนามท�7ข�ดเส�นใต�บอกผู้��ท6า น,าส'งเกตวิ,า น6�า ในประโยคท�7 ๑

เป-นส�7งไม,ม�ชู�วิ�ตซึ่=7งสามารถุเซึ่าะตล�7งท6าให�ตล�7งพ'งทลายลงได� น6�าไม,ได�กระท6าโดยต'�งใจ ส,วิน คร� แม, และ คนงาน ในประโยคท�7 ๒ ๔ เป-นส�7ง–

ม�ชู�วิ�ต กระท6ากร�ยาโดยต'�งใจ ต�7ง ในประโยคท�7 ๕ เป-นส�7งม�ชู�วิ�ตเชู,นก'น แต,ประโยคน��ต�ควิามหมายได�เป-น ๒ น'ย ค�อ ต�7งชูนต�อยโดยต'�งใจ หร�อต�7งชูนต�อยโดยไม,ต'�งใจ

176

๒)หนำ+วิยนำ�มุ่บัอกผ0�ถุ0กหน,วิยนามบอกผู้��ถุ�ก หมายถุ=ง ส�7งท�7เปล�7ยนสภาพ เปล�7ยน

ประสบการณี� เปล�7ยนอาก'ปก�ร�ยา เปล�7ยนเจ�าของหร�อเปล�7ยนสถุานท�7 ซึ่=7งเป-นผู้ลจากกร�ยาของประโยคต'วิอย,าง

๑. พ�7ร�ดเส��อ๒. จ�อยโยนก�อนห�น๓. น�อยซึ่��อหน'งส�อจากเพ�7อน๔. จ�อยผู้ล'กน�อย

หน,วิยนามท�7ข�ดเส�นใต�บอกผู้��ท6า เส��อ ในประโยคท�7 ๑ จะเปล�7ยนสภาพ ค�อเร�ยบกวิ,าเด�ม ก�อนห�น ในประโยคท�7 ๒ จะเปล�7ยนสถุานท�7อย�,ห,างไปจากเด�ม หน'งส�อ ในประโยคท�7 ๓ จะเปล�7ยนเจ�าของ กลายเป-นของน�อย ในประโยคท�7 ๔ จะเปล�7ยนอาก'ปก�ร�ยา อาจจะเซึ่ไป หร�อหกล�ม

๓) หนำ+วิยนำ�มุ่บัอกผ0�ประสบัหน,วิยนามบอกผู้��ประสบ หมายถุ=ง ผู้��ท�7ม�อารมณี� ม�ควิาม

ร� �ส=ก หร�อม�ควิามค�ดอย,างใดอย,างหน=7ง ซึ่=7งอาจเป-นเพราะการกระท6าของผู้��อ�7น หร�อเป-นปฏ�ก�ร�ยาต,อส�7งแวิดล�อมต'วิอย,าง

๑. ฉ'นห�วิน6�าจ'ง๒. ค ณีเหHนรถุค'นน'�นไหม๓. เขาคงจะเส�ยใจมาก๔. ค ณีแม,ร� �จ'กค ณีปIาของค ณีด�๕. ฉ'นไม,เข�าใจเขาเลยหน,วิยนามท�7ข�ดเส�นใต�บอกผู้��ประสบ เพราะปรากฏร,วิมก'บ

หน,วิยกร�ยาท�7ม�ค6ากร�ยาแสดงควิามร� �ส=ก ได�แก, ห�วิ ค6ากร�ยาท�7แสดงอารมณี� ได�แก, เส�ยใจ ค6ากร�ยาท�7แสดงประสาทส'มผู้'ส ได�แก, เหHน และค6ากร�ยาท�7แสดงสมรรถุภาพทางสมอง ได�แก, ร� �ส=ก และ เข�าใจ

177

๔) หนำ+วิยนำ�มุ่บัอกผ0�มุ่�สภ�พหน,วิยนามบอกผู้��ม�สภาพ หมายถุ=ง ผู้��ม�สภาพอย,างใด

อย,างหน=7งหร�ออย�,ท�7ใดท�7หน=7งต'วิอย,าง

๑. งานขนด�นของพ,อเสรHจแล�วิ๒. น6�าในการ�อน๓. ค ณีเคยอย�,ท�7น�7หร�อ๔. ละครเร�7องน��สน กมาก๕. จานแตก ๒ ใบ แล�วิวิ'นน��หน,วิยนามท�7ข�ดเส�นใต�บอกผู้��ม�สภาพเพราะปรากฎีร,วิมก'บ

หน,วิยกร�ยาท�7แสดงสภาพ

๕) หนำ+วิยนำ�มุ่บัอกผ0�เสร�มุ่หน,วิยนามบอกผู้��เสร�ม หมายถุ=ง ส�7งท�7มาชู,วิยเสร�มควิาม

หมายของหน,วิยกร�ยาให�สมบ�รณี�ข=�นหร�ออ�กน'ยหน=7งท6าให�ควิามหมายของกร�ยาแคบลงต'วิอย,าง

๑. น�องคงห�วิข�าวิ๒. อาจารย�พ�ดเร�7องธิ์รรมะ๓. ฉ'นได�ย�นเส�ยงกร�7งโทรศ'พท�หน,วิยนามท�7ข�ดเส�นใต�บอกผู้��เสร�ม น,าส'งเกตวิ,าหน,วิยนาม

เหล,าน��ไม,ได�แสดงถุ=งส�7งท�7เปล�7ยนแปลงไปเพราะกร�ยา จ=งไม,ถุ�อวิ,าเป-นผู้��ร 'บ

๖) หนำ+วิยนำ�มุ่บัอกสถุ�นำท��หน,วิยนามบอกสถุานท�7 หมายถุ=ง สถุานท�7เก�ดเหต การณี�

ข=�น ม'กม�ค6าบ พบทหร�อเร�ยกอ�กหน=7งวิ,าค6าเชู�7อมบอกสถุานท�7 เชู,น ใน ใกล� หน�า หล'ง บน ท�7 อย�,ต�นหน,วิยนาม

๑. รถุเมล�ชูนเดHกน'กเร�ยนท�7หน�าตลาด

178

๒. ส ภาเกHบของท�7ระล=กไวิ�ในต��ในห�องร'บแขก๓. เขาท��งกล�องถุ,ายร�ปไวิ�ในรถุ๔. บนเต�ยงไม,ม�ท�7นอน๕. น�ดน'7งข�างบ'นไดหน,วิยนามท�7ข�ดเส�นใต�บอกสถุานท�7 หน,วิยนามท�7บอกสถุาน

ท�7แต,ละหน,วิยม�ค6าเชู�7อมบอกสถุานท�7อย�,ต�นหน,วิย

179

๗) หนำ+วิยนำ�มุ่บัอกเวิล�หน,วิยนามบอกเวิลา หมายถุ=ง เวิลาท�7เก�ดเหต การณี�ข=�น

หน,วิยนามท�7บอกเวิลาจะประกอบด�วิยค6านามท�7ม�ควิามหมายเก�7ยวิก'บเวิลา เชู,น เชู�า กลางค�น เยHน และอาจจะม�หร�อไม,ม�ค6าเชู�7อมบอกเวิลา เชู,น ตอน เม�7อ หร�อ ค6าเชู�7อมบอกสถุานท�7 เชู,น ใน ท�7 ใกล� หน,วิยนามท�7บอกเวิลาอาจแสดงเวิลาในปLจจ บ'น เชู,น เด�]ยวิน�� ตอนน�� เยHนน�� แสดงเวิลาในอด�ต เชู,น เม�7อคร� ,น�� เม�7อเด�อนก,อน แสดงเวิลาในอนาคต เชู,น อ�กไม,ชู�า อ�ก ๔ ชู'7วิโมง อ�กเด�อนหน=7งต,อมา แสดงเวิลาท�7เก�ดเหต การณี� เชู,น ตอนสาย เวิลา ๒ ยาม ในเด�อนธิ์'นวิาคม ก,อน ๑๑ โมง หร�อแสดงระยะเวิลาท�7เก�ดเหต การณี� เชู,น ๓ ชู'7วิโมง ๔ วิ'น ต'�งแต,เชู�าจนค67า ตลอดเด�อน ต'วิอย,าง

๑. จ ไรไม,สบายตลอดอาท�ตย� ๒. เม�7อวิานน��นายแสงจ'บนกได�ต'วิหน=7ง๓. เขาโทรศ'พท�มาตอน ๒ ยาม๔. อาท�ตย�หน�า เราจะไประยองก'น๕. เม�7อ ๒ วิ'นก,อน ขโมยข=�นบ�านพ�7ชูายฉ'นหน,วิยนามท�7ข�ดเส�นใต�เป-นหน,วิยนามบอกเวิลาหน,วิยนาม

บางหน,วิยม�ค6าเชู�7อมอย�,ด�วิย บางหน,วิยกHไม,ม�

๘) หนำ+วิยนำ�มุ่บัอกแหล+งเด�มุ่หน,วิยนามบอกแหล,งเด�ม หมายถุ=ง แหล,งเด�มก,อนท�7จะม�

การเปล�7ยนเจ�าของหร�อเปล�7ยนสถุานท�7ต'วิอย,าง

๑. พ,อซึ่��อรถุจากนายธิ์นาคารคนหน=7ง๒. น�อง ๆ ออกจากบ�านแต,เชู�า๓. น�ดตกบ'นได๔. น'กก�ฬาต'�งต�นวิ�7งจากดอนเม�อง๕. จ�ตรร'บตะป�จากน�องชูาย

180

หน,วิยนามท�7ข�ดเส�นใต�บอกแหล,งเด�ม ค�อ เป-นเจ�าของเด�มหร�อเป-นสถุานท�7เด�มก,อนการเปล�7ยนเจ�าของหร�อเปล�7ยนสถุานท�7

181

๙) หนำ+วิยนำ�มุ่บัอกท��หมุ่�ยหน,วิยนามบอกท�7หมาย หมายถุ=ง จ ดหมายหล'งการ

เปล�7ยนเจ�าของหร�อเปล�7ยนสถุานท�7ต'วิอย,าง

๑. นายธิ์นาคารคนหน=7งขายรถุให�พ,อ๒. เดHก ๆ ไปท�7หอนาฬ่�กา๓. ล�กธิ์น�แล,นส�,เปIา๔. เจ�าส'ตวิ�ประหลาดม ,งไปย'งสระน6�า๕. ล�ก ๆ ไปโรงเร�ยนก'นแล�วิหน,วิยงานท�7ข�ดเส�นใต�บอกจ ดหมาย ค�อ เป-นเจ�าของใหม,

หร�อเป-นสถุานท�7ใหม,หล'งการเปล�7ยนเจ�าของหร�อเปล�7ยนสถุานท�7

๑๐) หนำ+วิยนำ�มุ่บัอกเคำร!�องมุ่!อหน,วิยนามบอกเคร�7องม�อ หมายถุ=ง เคร�7องม�อท�7ใชู�ท6า

กร�ยา ซึ่=7งอาจเป-นส�7งไม,ม�ชู�วิ�ตหร�ออวิ'ยวิะของผู้��ท6ากร�ยาน'�น ๆ เอง ม'กม�ค6าเชู�7อม ด�วิย หร�อ ก'บ อย�,ต�นหน,วิยนาม ต'วิอย,าง

๑. คนร�ายต�เจ�าทร'พย�ด�วิยท,อนเหลHก๒. เขาต'ดเชู�อกด�วิยม�ด๓. น�องเข�ยนหน'งส�อด�วิยม�อซึ่�าย๔. ผู้มได�ย�นเร�7องน��ก'บห�๕. ฉ'นเล��ยงม'นมาก'บม�อหน,วิยนามท�7ข�ดเส�นใต�บอกเคร�7องม�อ หน,วิยนามท�7ข�ดเส�น

ใต�ในประโยคท�7 ๓ ๕ เป-นชู�7ออวิ'ยวิะ ส,วินหน,วิยนามอ�7น ๆ เป-นชู�7อ–

ส�7งของท�7ใชู�เป-นเคร�7องม�อ

182

๑๑) หนำ+วิยนำ�มุ่บัอกส�เหต(หน,วิยนามบอกสาเหต หมายถุ=ง สาเหต ของสภาพหร�อ

เหต การณี�ต'วิอย,าง

๑. เขาพ�ดด�วิยควิามอ�จฉา๒. ค ณีกานต�ต�องตายเพราะฉ'น๓. เขากล'บต'วิได�เพราะควิามด�ของค ณี๔. ผู้มต�องเป-นผู้��ร �ายด�วิยควิามจ6าเป-น

หน,วิยนามท�7ข�ดเส�นใต�บอกสาเหต จะเหHนวิ,าหน,วิยนามบางหน,วิยม�ค6าเชู�7อม ด�วิย อย�,ต�นหน,วิย หน,วิยนามบางหน,วิยม�ค6าเชู�7อม เพราะ อย�,ต�นหน,วิย แต,บางหน,วิยกHไม,ม�ค6าเชู�7อมอย�,ต�นหน,วิยเลย

๑๒) หนำ+วิยนำ�มุ่บัอกผ0�ร�บัประโยชนำ�หน,วิยนามบอกผู้��ร 'บประโยชูน� หมายถุ=ง ผู้��ร 'บประโยชูน�ใน

การกระท6ากร�ยาน'�น ๆ ม'กม�ค6าเชู�7อม ให� ส6าหร'บ เพ�7อ เผู้�7อ อย�,ต�นหน,วิยต'วิอย,าง

๑. พ,อแม,ท6างานหน'กเพ�7อล�ก๒. ฉ'นซึ่��อขนมเผู้�7อค ณีด�วิย๓. ค ณีชู,วิยหากระดาษให�ฉ'นหน,อย๔. เขาจ'ดอาหารไวิ�ส6าหร'บเพ�7อน ๆ๕. จ�ราเตร�ยมเคร�7องเร�อนไวิ�ส6าหร'บบ�านใหม,

หน,วิยนามท�7ข�ดเส�นใต�บอกผู้��ร 'บประโยชูน� ม�ค6าเชู�7อม เพ�7อ เผู้�7อ ให� และ ส6าหร'บ อย�,ต�นหน,วิยตามล6าด'บ

183

๑๓) หนำ+วิยนำ�มุ่บัอกล�กษณะหน,วิยนามบอกล'กษณีะ หมายถุ=ง ล'กษณีะของการกระท6า

ม'กม�ค6าเชู�7อม ด�วิย หร�อ โดย มาข�างหน�าต'วิอย,าง

๑. ค ณีป�Jตายโดยสงบ๒. อ�สระฟัLงค6าบอกเล,าด�วิยควิามพ�ศวิง๓. น'กเร�ยนควิรจะเร�ยนด�วิยควิามต'�งใจ๔. ชูายหน ,มผู้��น' �นล กข=�นโดยด�๕. เจ�าเปMY ยกพ�ดโดยซึ่�7อ

หน,วิยนามท�7ข�ดเส�นใต�บอกล'กษณีะ ม�ค6าเชู�7อม ด�วิย อย�,ต�นหน,วิยนามบ�าง และม�ค6าเชู�7อม โดย อย�,ต�นหน,วิยนามบ�าง

๑๔) หนำ+วิยนำ�มุ่บัอกผลหน,วิยนามบอกผู้ล หมายถุ=ง ส�7งท�7เป-นผู้ลเก�ดข=�นจาก

การกระท6าท�7แสดงโดยค6ากร�ยาต'วิอย,าง

๑. พ,อสร�างบ�าน๒. คนงานข ดหล ม๓. เขาแต,งเร�7องน��เม�7อ พ.ศ. ๒๕๑๐๔. ค ณีล งแต,งเพลงไวิ�หลายเพลง๕. เดHก ๆ ก,อเจด�ย�ทราย

หน,วิยนามท�7ข�ดเส�นใต�บอกผู้ล จะเหHนวิ,าหน,วิยนามท�7บอกผู้ลไม,ม�ค6าเชู�7อมอย�,ต�นหน,วิย ในท�7น��จะใชู�หน,วิยนามท'�ง ๑๔ หน,วิยข�างต�นมาวิ�เคราะห�ประโยค

184

ต�วิอย+�งก�รวิ�เคำร�ะห�ประโยคำ๑. เจ�านายม'กเหHนใจ คน ท�7พ�การ

เจ�านาย = หน,วิยนามบอกผู้��ประสบคน = หน,วิยนามบอกผู้��เสร�มท�7 = หน,วิยนามบอกผู้��ม�สภาพ

๒. เด�อนท�7แล�วิ เราเคยม�ส�นค�า ท�7 ท,าน ก6าล'งมองหาอย�,เด�อนท�7แล�วิ = หน,วิยนามบอกเวิลาเรา = หน,วิยนามบอกผู้��ม�สภาพส�นค�า = หน,วิยนามบอกผู้��เสร�มท�7 = หน,วิยนามบอกผู้��เสร�มท,าน = หน,วิยนามบอกผู้��ท6า

๓. น6�า ในห�องน��ไหลไม,หย ดน6�า = หน,วิยนามบอกผู้��ม�สภาพห�องน�� = หน,วิยนามบอกสถุานท�7

๔. แดงย�มหน'งส�อจากเพ�7อนแดง = หน,วิยนามบอกผู้��กระท6าหน'งส�อ = หน,วิยนามบอกผู้��ถุ�กเพ�7อน = หน,วิยนามบอกแหล,งเด�ม

๕. โรคมะเรHงท6าให�เขาต�องท กข�ทรมานโรคมะเรHง = หน,วิยนามบอกสาเหต เขา = หน,วิยนามบอกผู้��ม�สภาพ

๖. ดร . เพ��ยน ประด�ษฐ� ห ,นยนต� อย,างต'�งใจดร.เพ��ยน = หน,วิยนามบอกผู้��ท6าห ,นยนต� = หน,วิยนามบอกผู้ลอย,างต'�งใจ = หน,วิยนามบอกล'กษณีะ

185

๗. เก�าอ��ต'วิน�� เขา ท6ามาก'บม�อ เพ�7อให�ล�กสาวิของเขาเก�าอ��ต'วิน�� = หน,วิยนามบอกผู้ลเขา = หน,วิยนามบอกผู้��ท6าม�อ = หน,วิยนามบอกเคร�7องม�อล�กสาวิของเขา= หน,วิยนามบอกผู้��ร 'บประโยชูน�

๘. กะลาส� ห'นห'วิเร�อไป ทางท�ศตะวิ'นออกกะลาส� = หน,วิยนามบอกผู้��ท6าห'วิเร�อ = หน,วิยนามบอกผู้��ถุ�กท�ศตะวิ'นออก = หน,วิยนามบอกท�7หมาย

186


1. จงใชู�การวิ�เคราะห�ส,วินประชู�ดวิ�เคราะห�ประโยคต,อไปน��- วิ'ดเป-นสถุานท�7ซึ่=7งเป-นบ,อเก�ดของศ�ลปะและวิ�ทยาการ- เชู�ยงใหม,เป-นเม�องใหญ่,ท�7อย�,ในประเทศไทย- เขาจะไปกร งเทพฯ ในวิ'นพร ,งน��- เขาจะฉลาดถุ�าเขาม�ประสบการณี�- มะม,วิงท�7บ�านของฉ'นก6าล'งส ก

2. จงใชู�ทฤษฎี�ไวิยากรณี�ปร�วิรรตวิ�เคราะห�ประโยคต,อไปน��- นายร�อยคนน'�นไปหานายก- เขาไปเย�7ยมค ณียายท�7เขาร'กเป-นบางคราวิ- ส น'ขท�7ห�วิโซึ่ต'วิน'�นก6าล'งค �ยขยะ- ผู้��ท�7ได�รางวิ'ลจะได�ร'บงานท�7ม�ค ณีค,า- เขาพยายามถุอดสล'กอย,างระม'ดระวิ'ง

๓. จงใชู�ทฤษฎี�ไวิยากรณี�การกวิ�เคราะห�ประโยคต,อไปน��- น�องตกต�นไม�- จ�ตร'บตะป�จากน�องชูาย- เพ�7อล�กเคร�7องประด'บท กชู��นค ณีสายใจต�องสละ- จ�อยใชู�ม�อผู้ล'กจ [มอย,างแรง- ผู้�าท�7ค ณีให�ฉ'นส�ตก

๔. จงใชู�ทฤษฎี�ไวิยากรณี�แทกม�ม�ควิ�เคราะห�ประโยคต,อไปน��- เขาไปฟัาร�มเม�7อวิานน��- ฉ'นก6าล'งจะอ,านหน'งส�อ- จามร�ส�ขาวิ ๕ ต'วิของค ณีไม,อยากก�นอาหาร- ฉ'นจะไปตลาดก'บเพ�7อนของฉ'น- หล,อนเพาะควิามหวิ'งในห'วิใจ

187





ส โขท'ยธิ์รมาธิ์�ราชู, มหาวิ�ทยาล'ย. สาขาวิ�ชูาศ=กษาศาสตร�. เอกสารการสอนชู ดวิ�ชูาภาษาไทย ๓ หน,วิยท�7 ๗ ๑๕– , ๒๕๒๖.

ส จร�ตล'กษณี� ด�ผู้ด ง. ทฤษฎี�วิากยส'มพ'นธิ์� นครปฐม : สถุาบ'นวิ�จ'ยภาษาและวิ'ฒนธิ์รรมเพ�7อพ'ฒนาชูนบท มหาวิ�ทยาล'ยมห�ดล,

๒๕๓๙.

อ'ญ่ชูล� ส�งห�น�อย. แนวิค�ดทางไวิยากรณี� : การศ=กษาเชู�งวิ�วิ'ฒนาการ พ�ษณี โลก : มหาวิ�ทยาล'ยนเรศวิร, ๒๕๓๗.

อ ดม วิโรตมส�กขด�ตถุ�. ภาษาศาสตร�เบ��องต�น กร งเทพฯ : มหาวิ�ทยาล'ยรามค6าแหง, ๒๕๑๕.

188

บัรรณ�นำ(กรมุ่

จ�มม�7 จ�. แฮิร�ส และธิ์�ระพ'นธิ์� วิงศ�ไทย. แบบฝึEกห'ดการวิ�เคราะห�เส�ยงในภาษา กร งเทพฯ : โรงพ�มพ� ค ร สภา ลาดพร�าวิ, ๒๕๑๖.

ด�เรกชู'ย มห'ทธิ์นะส�น. หน,วิยค6าภาษาไทย กร งเทพฯ : บ�รพาสาสน�, ๒๕๒๘.


__________________ . อน พากย�ในภาษาไทย วิ�ทยาน�พนธิ์�มหาบ'ณีฑิ�ต, จ ฬาลงกรณี�มหาวิ�ทยาล'ย, ๒๕๑๒.

นวิวิรรณี พ'นธิ์ เมธิ์า. โครงสร�างของหน,วิยแก,นของกร�ยาวิล� วิ�ทยาน�พนธิ์�มหาบ'ณีฑิ�ต, จ ฬาลงกรณี�มหาวิ�ทยาล'ย, ๒๕๑๐.

________________. ไวิยากรณี�ไทย กร งเทพฯ : ร ,งเร�องสาส�นการพ�มพ�, ๒๕๒๗.


ประย ทธิ์ ก ยสาคร. ภาษาไทยเชู�งภาษาศาสตร� กร งเทพฯ : โรงพ�มพ�การศาสนา, ๒๕๒๕.

ประส�ทธิ์�A กาพย�กลอน. การศ=กษาภาษาไทยตามแนวิภาษาศาสตร� กร งเทพฯ : ไทยวิ'ฒนาพาน�ชู, ๒๕๑๖.

เปล��อง ณี นคร. ภาษาวิรรณีนา กร งเทพฯ : เยลโล,การพ�มพ�, ๒๕๔๒.

พ�ณีท�พย� ทวิยเจร�ญ่. ภาษาศาสตร�เชู�งจ�ตวิ�ทยา กร งเทพฯ : เทพมงคลการพ�มพ�, ๒๕๒๘.

เร�องเดชู ปLนเข�7อนข'ต�ย�. ภาษาศาสตร�ภาษาไทย นครปฐม : สถุาบ'นวิ�จ'ยภาษาและวิ'ฒนธิ์รรมเพ�7อพ'ฒนาชูนบท มหาวิ�ทยาล'ยมห�ดล, ๒๕๔๑.

วิ�จ�นตน� ภาน พงศ�. ระบบไวิยากรณี� กร งเทพฯ : มหาวิ�ทยาล'ยรามค6าแหง, ๒๕๒๗.

189


__________________ . ภาษาศาสตร�เชู�งประวิ'ต� กร งเทพฯ : โรงพ�มพ�มหาวิ�ทยาล'ยธิ์รรมศาสตร�, ๒๕๒๖.

วิ�สม'ย มโนม'ยพ�บ�ลย�. ค6าศ'พท�เฉพาะภาษาศาสตร� กร งเทพฯ : มหาวิ�ทยาล'ยเกษตรศาสตร�, ๒๕๒๘.

ศร�วิ�ไล ดอกจ'นทร�. ภาษาและการสอน กร งเทพฯ : ส ก'ญ่ญ่า, ๒๕๒๘.

สน�ท ต'�งทวิ�. ควิามร� �และท'กษะการใชู�ภาษา กร งเทพฯ : โอเด�ยนสโตร�, ๒๕๒๘.

สมเก�ยรต� ภ�,พ'ฒน�วิ�บ�ลย�. “การวิ�เคราะห�หน,วิยค6าก'บการเร�ยนภาษา ”

ภาษาและวิ'ฒนธิ์รรม ๖/๒ : ๖๑ ๘๒ สถุาบ'นวิ�จ'ยภาษาและ–

วิ'ฒนธิ์รรมเพ�7อพ'ฒนาชูนบท มหาวิ�ทยาล'ยมห�ดล, ๒๕๒๙.


ส โขท'ยธิ์รมาธิ์�ราชู, มหาวิ�ทยาล'ย. สาขาวิ�ชูาศ=กษาศาสตร�. เอกสารการสอนชู ดวิ�ชูาภาษาไทย ๓ หน,วิยท�7 ๗ ๑๕– , ๒๕๒๖.

ส จร�ตล'กษณี� ด�ผู้ด ง. ทฤษฎี�วิากยส'มพ'นธิ์� นครปฐม : สถุาบ'นวิ�จ'ยภาษาและวิ'ฒนธิ์รรมเพ�7อพ'ฒนาชูนบท มหาวิ�ทยาล'ยมห�ดล,

๒๕๓๙.

อมร ทวิ�ศ'กด�A. ส'ทศาสตร� นครปฐม : สถุาบ'นวิ�จ'ยภาษาและวิ'ฒนธิ์รมเพ�7อพ'ฒนาชูนพบ มหาวิ�ทยาล'ยมห�ดล, ๒๕๓๕.

อมรา ประส�ทธิ์�Aร 'ฐส�นธิ์ �. ภาษาศาสตร�ส'งคม กร งเทพฯ : โรงพ�มพ�จ ฬาลงกรณี�มหาวิ�ทยาล'ย, ๒๕๓๖.

อ'ญ่ชูล� ส�งห�น�อย. แนวิค�ดทางไวิยากรณี� : การศ=กษาเชู�งวิ�วิ'ฒนาการ พ�ษณี โลก : มหาวิ�ทยาล'ยนเรศวิร, ๒๕๓๗.

อ ดม วิโรตมส�กขด�ตถุ�. ภาษาศาสตร�เบ��องต�น กร งเทพฯ : มหาวิ�ทยาล'ยรามค6าแหง, ๒๕๑๕.

Eugene A. Nida. Morphology The University of Michigan Press, 1974.

190

191

Documents

Introduction to Linguistics