1 HUKUKU Bu materyal, 6331 sayl Sal ve Gvenlii Kanununun 30 uncu, 9/1/1985 tarihli ve 3146saylalmaveSosyalGvenlikBakanlnnTekilatveGrevleriHakknda Kanunun2ve12ncimaddelerinedayanlarakkartlanGvenliiUzmanlarnn Grev,Yetki,SorumlulukveEitimleriHakkndaYnetmelik14vedevammaddeleri uyarnca verilen eitim kapsamnda hazrlanan HUKUKU ders notudur. Bu ders notu hazrlanrken nemli lde aadaki eserlerden yaralanlmtr. Saper Szek, Hukuku, stanbul, Beta Basm A.., 2013 HamdiMollamahmutolu/MuhittinAstarl,Hukuku,Ankara,Turhan Kitabevi, 2012 Nuri elik, Hukuku Dersleri, stanbul, Beta Basm A..,2013 KenanTunoma/Tankut,Centel,HukukununEsaslar,stanbul,Beta Basm A., 2013 A. Can Tuncay / mer Ekmeki, Sosyal Gvenlik Hukuku Dersleri, Beta Basm A., 2013BUDERSNOTLARIZERNDEK,FKRMLKYETHAKLARI,YRD.DO.DR.K. AHMET SEVMLYE ATTR.HAKSAHBNDENYAZILIZNALMADAN,BUDERSNOTUNUNTAMAMIVEYA HERHANGBRKISMININVEYAERNNKISMENVEYATAMAMEN, HERHANGBRAMALAKOPYALANMASI,OALTILMASI,UMUMAVENC KLERELETLMES,DAITILMASI,YAYINLANMASI,DORUDANVEYA DOLAYLIOLARAKAYNENYADABAKABREKLDEETMAMALIYADA ETMAMACIDIINDAKULLANILMASI,KRALANMASI,DN(ARYET) VERLMES, TEHR EDLMES, UYARLANMASI YASAKTIR. AKADEMK ATIFLAR YUKARIDA SIRALANAN ESERLERN LGL BLMLERNE YAPILMALIDIR. 2 NDEKLER GR ........................................................................................................................................................................................ 5 1. TEMEL KAVRAMLAR ...................................................................................................................................................... 5 1.1. VE SZLEMES ...................................................................................................................................................... 5 1.2. VEREN ........................................................................................................................................................................... 5 1.2.1.verenin Sorumluluu ............................................................................................................................................. 5 1.2.2.Asl veren Alt veren Kavramlar ....................................................................................................................... 6 1.2.2.1.Birlikte (mteselsil) Sorumluluk ............................................................................................................................................ 6 1.2.2.2.Asl veren - Alt veren likinse likin Snrlamalar ve Muvazaa ..................................................................................... 6 Muvazaa (Danklk) Durumu................................................................................................................................................ 7 1.2.2.3.Alt verenlik Szlemesi ....................................................................................................................................................... 7 1.2.3.Geici likisi (K.m.7) ....................................................................................................................................... 7 1.2.4. Baka yerlerinden almak zere Gelen alan (SGK m.6,16,17) ................................................................. 8 1.3. VEREN VEKL ............................................................................................................................................................... 8 1.3.1.veren Vekilinin Sorumluluu ................................................................................................................................. 8 1.4. YER .............................................................................................................................................................................. 8 1.4.1.yerinin kapsam ..................................................................................................................................................... 8 1.4.2.yerinin Bildirilmesi ............................................................................................................................................... 9 irketler Bakmndan Bildirim ........................................................................................................................................................... 9 Alt verenin Bildirimi zerinde Muvazaa Denetimi: ....................................................................................................................... 9 SGKna Yaplan Bildirimin yeri Bildirgesi Yerine Gemesi .......................................................................................................... 9 2. BREYSEL KANUNLARININ KAPSAMI /UYGULAMA ALANI ......................................................................... 11 2.1. KANUNU UYGULAMA ALANI ....................................................................................................................................... 11 2.1.1. Kanunu Kapsam Dnda Tutulmu ler ( K.m.4) ......................................................................................... 11 3. SZLEMESNN TRLER ..................................................................................................................................... 12 3.1. TR VE ALIMA BMLERN BELRLEME SERBESTS ( K.M.9) .................................................................................. 12 3.2. SREKL-SREKSZ SZLEMES ( K.M. 10) ............................................................................................................. 12 3.3.BELRL VE BELRSZ SREL SZLEMES ( K.M.11) ................................................................................................ 12 3.3.1.Belirli Sreli Szlemesine likin Snrlamalar ................................................................................................. 12 3.3.1.1.Yaplmas Konusundaki Snrlama ....................................................................................................................................... 12 3.3.1.2.t ste Yaplmas Konusundaki Snrlama .......................................................................................................................... 12 3.4.TAM VE KISM SREL SZLEMES ( K.M.13) .......................................................................................................... 12 3.5. ARI ZERNE ALIMA ( K.M. 14) ........................................................................................................................... 12 3.6. DENEME SREL DENEME SRESZ SZLEMELER ( K.M. 15) ................................................................................ 12 4. SZLEMESNN SONA ERMES ............................................................................................................................ 13 4.1.GENEL OLARAK SZLEMESNN SONA ERME HALLER VE FESH ................................................................................ 13 4.1.1. Taraflarn Anlamas (kle)................................................................................................................................. 13 4.1.2. inin lm ....................................................................................................................................................... 13 4.1.3. Belirli Sreli Szlemenin Sresinin Sona Ermesi ................................................................................................ 13 4.14. Fesih ...................................................................................................................................................................... 13 4.2. SREL FESH(FESH HBAR) ......................................................................................................................................... 13 4.2.1. Gvencesinin Kapsam ...................................................................................................................................... 14 4.2.2. Sreli Feshe likin Genel Kurallar ...................................................................................................................... 14 Arama zni .............................................................................................................................................................................. 14 4.2.2.2.veren Tarafndan Fesih Hakknn Ktye Kullanlmas ( Gvencesi Kapsam Dndaki iler in) ........................... 14 4.2.3. Gvencesi Kapsamndaki inin Szlemesinin Feshi ................................................................................. 15 4.2.3.1.Geerli Neden Kavram ....................................................................................................................................................... 15 4.2.3.2.Toplu ten karma ............................................................................................................................................................ 15 4.2.3.3.Geerli Neden Oluturmayan Haller .................................................................................................................................... 16 4.2.3.4.Son are (Ultima Ratio) lkesi ............................................................................................................................................. 16 4.2.3.5. Gvencesi Kapsamndaki Fesihlerde Usul ....................................................................................................................... 16 4.2.3.6.Fesih Bildirimine tiraz (m.20) ............................................................................................................................................. 17 4.2.3.7.e ade Davasnn Sonular ................................................................................................................................................ 17 b) Feshin Geersiz Saylmas Halindeki Sonular ...................................................................................................................... 17 3 4.2.3.8. Deiiklik Feshi ( K.m.22) ............................................................................................................................................... 17 4.3. HAKLI NEDENLE DERHAL FESH ..................................................................................................................................... 18 4.3.1. Kanunda Sralanm Olan Hakl Fesih Nedenleri ................................................................................................ 18 4.3.1.1. Salk Sebepleri .................................................................................................................................................................. 18 a) i Bakmndan ( K.m.24/I) ................................................................................................................................................ 18 b) veren Bakmndan ( K.m.25/I) .......................................................................................................................................... 18 4.3.1.2. Ahlak ve yi Niyet Kurallarna Uymayan Haller ve Benzerleri ........................................................................................... 18 a) i Bakmndan ( K.m.24/II)............................................................................................................................................... 18 b) veren Bakmndan ( K.m.25/II) ........................................................................................................................................ 19 4.3.1.3. Zorlayc Sebepler ............................................................................................................................................................... 19 a) i Bakmndan( K.m. 24/III) ............................................................................................................................................. 19 b) veren Bakmndan ( K.m.25/III) ....................................................................................................................................... 19 4.3.1.4. inin Gzaltna Alnmas veya Tutuklanmas ( K.m. 25/IV) ......................................................................................... 19 4.4. KIDEM TAZMNATI ......................................................................................................................................................... 20 4.4.1. Kdem Tazminatna Hak Kazanma Koullar ....................................................................................................... 20 4.4.2. Kdem Tazminatnn Miktar ve Hesaplanmas ..................................................................................................... 20 5. N DZENLENMES. ................................................................................................................................................... 21 5.1. ALIMA SRELER ( K.M.62) ..................................................................................................................................... 21 5.1.1.Haftalk Yasal alma Sresi ............................................................................................................................... 21 5.1.2.1.Haftalk alma Sresinin Gnlerine Farkl ekilde Datlmas .................................................................................... 21 5.1.2.2. Denkletirme Uygulamas ( K.m. 41, 62) ......................................................................................................................... 21 5.1.3. Telafi almas ( K.m.64) ................................................................................................................................. 21 5.1.4. Fazla alma ve Fazla Srelerle alma ........................................................................................................... 22 5.1.4.1.Olaan Fazla alma: ......................................................................................................................................................... 22 5.1.4.2.Zorunlu Nedenlerle Fazla alma ....................................................................................................................................... 22 5.1.4.3.Olaanst Hallerde Fazla alma ..................................................................................................................................... 22 5.1.4.4.Hazrlama, Tamamlama ve Temizleme lerinde Yaplan Fazla alma ............................................................................ 22 5.2. DNLENME SRELER ..................................................................................................................................................... 24 5.2.1.Ara Dinlenmesi ( K.m.68) ................................................................................................................................... 24 5.2.2. Tatiller ( K.m.46) ............................................................................................................................................... 24 5.2.2.1.Hafta Tatili ........................................................................................................................................................................... 24 5.2.2.2.Ulusal Bayram ve Genel Tatil Gnleri ( K.m. 44, 47) ....................................................................................................... 24 5.2.2.3.Yllk cretli zin ( K.m.53 vd.) ........................................................................................................................................ 24 6. SZLEMESNDEN KAYNAKLANAN HAK VE BORLARIN BAZILARI...................................................... 26 6.1.VERENN Y GZETME (KORUMA) BORCU .............................................................................................................. 26 6.1.1.Gzetme Borcunun Bir Grnm Olarak verenin Sal Ve Gvenlii nlemleri Alma Borcu .................. 26 6.1.2.verenin Kazas ve Meslek Hastal Nedeniyle Hukuki Sorumluluu .............................................................. 26 6.1.3.Sorumluluun Doumunda Kusurun Rol ............................................................................................................. 26 6.1.4.Sorumluluun Doumunda Uygun lliyet Bann (Neden Sonu likisinin) Rol................................................ 27 6.1.5. Kazas ve Meslek Hastal Durumunda Salanan Sigorta Yardmlar ............................................................. 27 6.1.5.1 Salk Hizmetleri ................................................................................................................................................................. 27 6.1.5.2. demeler ............................................................................................................................................................................ 27 A. Sigortalya yaplacak demeler .............................................................................................................................................. 27 a) Geici Gremezlik denei .......................................................................................................................................... 27 b) Srekli i gremezlik geliri ............................................................................................................................................... 28 B. len sigortalnn geride kalanlarna yaplacak demeler ....................................................................................................... 28 a) Sigortalnn hak sahiplerine gelir balanmas.................................................................................................................... 28 aaa) Ein hak sahiplii ..................................................................................................................................................... 28 bbb) ocuklarn hak sahiplii .......................................................................................................................................... 28 ccc) Ana ve babann hak sahiplii: .................................................................................................................................. 28 b) Cenaze denei ................................................................................................................................................................. 28 6.1.6. Kazas ve Meslek Hastal Nedeniyle verenden Talep Edilebilecek Tazminatlar .......................................... 29 6.1.6.1.Maddi Tazminat ................................................................................................................................................................... 29 6.1.6.2.Destekten Yoksun Kalma Tazminat .................................................................................................................................... 29 6.1.6.3.Manevi Tazminat ................................................................................................................................................................. 29 4 6.1.6..4.Sosyal Gvenlik Kurumunun Rcu Davalar ...................................................................................................................... 29 6.2. CRET ........................................................................................................................................................................... 30 6.2.1.cret ve cretin denmesi ( K.m.32) ................................................................................................................. 30 6.2.2.cretin gnnde denmemesi ( K.m.34) ............................................................................................................. 30 6.2.3. cretin Sakl Ksm ( K.m.35) ............................................................................................................................ 30 6.2.4. Asgari cret ( K.m.39) ....................................................................................................................................... 30 7. SALII VE GVENLNE LKN YKMLLK, SORUMLULUK VE YAPTIRIMLAR ................... 32 7.1. SALII VE GVENLNE LKN VERENLERN YKMLLKLER ......................................................................... 32 7.1.1. Gerekli Her Trl nlemi Alma Ykmll ..................................................................................................... 32 7.1.2. Denetleme Ykmll ....................................................................................................................................... 33 7.1.3. Eitim Verme ve Bilgilendirme Ykmll ....................................................................................................... 33 7.1.4. yerini Sal ve Gvenlii Konusunda rgtleme Ykmll .................................................................. 34 7.1.4.1. Sal ve Gvenlii Kurulu Oluturma Ykmll ve Koordinasyon ........................................................................ 34 7.1.4.2. yeri Salk ve Gvenlik Birimi Oluturma, yeri Hekimi ve Gvenlii Uzman Bulundurma Ykmll ............. 34 7.1.4.3. alanlarn Grlerinin Alnmas ve Katlmlarnn Salanmas ...................................................................................... 35 7.2. SALII VE GVENLNE LKN LERN YKMLLKLER ................................................................................ 35 7.3. SALII VE GVENLNE LKN LERN HAK VE YETKLER ................................................................................ 36 almaktan Kanma ve Hakl Nedenle Derhal Fesih Hakk ........................................................................................ 36 7.3. SALII VE GVENLNE LKN SENDKALARIN GREVLER ................................................................................... 36 7.4. SALII VE GVENLNE LKN DAR VE CEZA YAPTIRIMLAR ............................................................................... 37 7.4.1. Sal ve Gvenliine likin dari Yaptrmlar ................................................................................................ 37 7.4.1.1.dari Para Cezalar................................................................................................................................................................ 37 7.4.1.2.in Durdurulmas ................................................................................................................................................................ 37 7.4.2. Sal ve Gvenliine likin Ceza Yaptrmlar ............................................................................................... 38 U Y A R I !Bu ders notu hazrlanrken Saper Szek, Hukuku,Beta Basm A.., 2013 Nuri elik, Hukuku Dersleri, stanbul, Beta Basm A..,2013 Hamdi Mollamahmutolu/MuhittinAstarl,Hukuku,Ankara,TurhanKitabevi,2012KenanTunoma/Tankut,Centel,HukukununEsaslar, stanbul,BetaBasmA.,2013A.CanTuncay/merEkmeki,SosyalGvenlikHukukuDersleri,BetaBasmA.,2013,isimlieserlerden yararlanlmtr.BU DERS NOTLARI ZERNDEK, FKR VE SINAY MLKYET HAKLARI, DR. K. AHMET SEVMLYE ATTR.HAKSAHBNNYAZILIZNOLMADANBUDERSNOTUNUNTAMAMIVEYAHERHANGBRKISMININ,HERHANGBRAMALAKOPYALANMASI, OALTILMASI, UMUMA VE NC KLERE LETLMES, DAITILMASI, YAYINLANMASI, DORUDAN VEYA DOLAYLI OLARAK AYNEN YA DA BAKA BREKLDEETMAMALIYADAETMAMACIDIINDAKULLANILMASI,KRALANMASI,DN(ARYET)VERLMES,TEHREDLMES, UYARLANMASI YASAKTIR. AKADEMK ATIFLAR SIRALANAN ESERLERN LGL BLMLERNE YAPILMALIDIR. 5 GR Hukuku,iilerinhukukudur.alanlarbamlvebamsz(kendiadna)alanlarolarakikiye ayrlr.Bamlalanlarkavramnaiilerinyansra,memurlarveszlemelipersoneldedahil olmasna ramen, Hukuku sadece iilerle iverenler arasndaki ilikileri dzenlemektedir. Hukuku, kendi iinde iki ana dala ayrlmaktadr. Bunlardanbiri,tekbiriininalmakoullar vehaklarnagrehkmvedzenlemelerinyerald Bireysel (ferdi) Hukuku, Dieriise;iilerintopluhaldergtlenme,sendikakurma,topluiszlemesiyapmagibi faaliyetlerinin dzenlendii Kolektif (toplu) Hukukudur. Toplu Hukuku alanndaki temel kanun 6356 sayl Sendikalar ve Toplu Szlemesi Kanunudur.Bireysel Hukuku alanndaki temel kanunlar ise; 1) 4857 sayl Kanunu2) 854 sayl Deniz Kanunu 3) 5953 sayl Basn Kanunudur. Kanunu karsnda Borlar Kanunu genel kanun niteliindedir. Dolaysyla Kanunu kapsam dnda kalan ya da Kanununda hkm bulunmayan durumlarda Borlar Kanunu hkmleri uygulanacaktr.Bukanunlardnda,SalveGvenliiKanunu,HaftaTatiliKanunu,UlusalBayramveGenel Tatiller Hakknda Kanun, Mesleki Eitim Kanunu, Umumi Hfszshha Kanunu gibi pek ok kanun, tzk ve ynetmelikte Hukukuna dair dzenlemeler mevcuttur. 4857 sayl Kanunu, 1971 tarihinden buyana uygulanmakta olan 1475 sayl Kanununu yrrlkten kaldrmtr 1. Temel Kavramlar 1.1.i ve SzlemesiBir i szlemesine dayanarak alan gerek kiiye ii, ii ile iveren arasnda kurulan ilikiye i ilikisi denir (4857 sK.m.2/I). szlemesi, bir tarafn (ii)baml olarak i grmeyi, dier tarafn (iveren) da cret demeyi stlenmesinden oluan szlemedir (4857 sK.m.8/I). Hizmetszlemesi,iininiverenebamlolarakbelirliveyabelirliolmayansreyleigrmeyive iverenindeonazamanaveyayaplaniegrecretdemeyistlendiiszlemedir(TrkBorlar Kanunu m. 393/I).Hizmet Akdi = Hizmet Szlemesi = Szlemesi1.2. veren ialtrangerekveyatzelkiiyeyahuttzelkiiliiolmayankurumvekurulularaiveren, denir (4857 sK.m.2/I) Gerekkiiler,zelHukukveKamuHukukuTzelkiilerivehattatzelkiiliiolmayankurumve kurulular (bakanlklar, adi irketler vb.) dahi iveren olabilirler. 1.2.1.verenin Sorumluluu vereninimevzuatndandoanykmllkleriniveyaszlemelerdendoanborlarnyerine getirmemesi kendisi hakknda eitli hukuki, idari ve cezai yaptrmlarn uygulanmasna neden olur. Bir tzel kii iveren(rn:anonim irket), i yasalarnn uygulanmamasndan veya i szlemesinden doan borlarn yerine getirilmemesinden iilere kar tmhukukisorumluluklarnmuhatabdr.rnein,iilerinfazlaalmacretleri,kdemtazminatlar veya i szlemesinin geersiz veya haksz feshi ya da i kazas sonucu ortaya kan tazminatlartzel kii iveren tarafndan denir. Bununla beraber, iveren yapt demeleri aralarndaki ilikiye ve olayn U Y A R I !Bu ders notu hazrlanrken Saper Szek, Hukuku, Yenilenmi 4. Bask, stanbul, Beta Basm A.., 2013 Nuri elik, Hukuku Dersleri, Yenilenmi 22.Bas,stanbul, BetaBasmA..,2013HamdiMollamahmutolu,Hukuku,Gzden GeirilmiYenilenmi3.Bas,Ankara, TurhanKitabevi,2012 KenanTunoma/Tankut,Centel,HukukununEsaslar,stanbul,BetaBasmA.,2013A.CanTuncay/merEkmeki,SosyalGvenlik Hukuku Dersleri, Beta Basm A., 2013, isimli eserlerden yararlanlmtr.BU DERS NOTLARI ZERNDEK, FKR VE SINAY MLKYET HAKLARI,DR. K. AHMET SEVMLYE ATTR.HAK SAHBNN YAZILI ZN OLMADAN BU DERS NOTUNUN TAMAMI VEYA HERHANG BR KISMININ,HERHANGBRAMALAKOPYALANMASI,OALTILMASI,UMUMAVENCKLERELETLMES,DAITILMASI,YAYINLANMASI,DORUDANVEYADOLAYLIOLARAKAYNENYADA BAKA BR EKLDE ETM AMALI YA DA ETM AMACI DIINDAKULLANILMASI,KRALANMASI, DN (ARYET) VERLMES, TEHR EDLMES, UYARLANMASIYASAKTIR. AKADEMK ATIFLAR SIRALANAN ESERLERN LGL BLMLERNE YAPILMALIDIR. 6 zelliine gre zarara neden olanlardan (rn: iveren vekilinden) dnp isteyebilir. Trk Ceza Kanununun 20. maddesinin 1. fkras uyarnca "Ceza sorumluluu ahsidir. Kimse bakasnn fiilinden dolay sorumlu tutulamaz". Ceza hukukunun temel ilkelerinden biri ceza sorumluluunun suu oluturanfiilikusurluiradesiylegerekletirenkiiyeyklenmesidir.veren,birgerekkiiisecezai yaptrmlar da bu iverene uygulanr. "Tzel kii iverenlere ceza yaptrm uygulanamaz (TCK m.20/II). Suoluturanbirdurumortayaktndatzelkiiiverendeil,tzelkiininorganndayeralan gerek kiiler ve/veya iveren vekillerin ceza yaptrmnn muhatab olacaktr. Gerek kii iverenlere, idari yaptrmlarn ve idari para cezalarnn uygulanabilir. Ceza yaptrmlarndan farkl olarak idari para cezalarndan tzel kii iverenler (dernek, irketler, vakf vs.) de sorumludurlar. dariparacezalar,idariilemniteliitadklarndan,bunlarntzelkiilereuygulanmasnabirengel yoktur. 1.2.2.Asl veren Alt veren Kavramlar Bir iverenden, iyerinde yrtt mal veya hizmet retimine ilikin yardmc ilerinde veya asl iin bir blmnde iletmenin ve iin gerei ile teknolojik nedenlerle uzmanlk gerektiren ilerde i alan ve bu i iin grevlendirdii iilerini sadece bu iyerinde ald ite altran dier iveren alt iverendir Asl iveren - alt iveren ilikisinin doumu iin ncelikle bulunmas gereken koullar unlardr: i.liki iindekiHer ikikiininde iverenolmas; ii altrmas gerekir.Asl iverenin iyerinde mal veya hizmet retimi ilerinde alan kendi iileri de bulunmaldr. ii.Alt iveren iileri asl iverenin iyerinde almaldr. iii.yerindeyrtlenmalveyahizmetretimineilikinileralnmisebuilikidoar.Alt ivereneverileni,asliebamlveaslisrdmddetedevamedenbiri olmaldr. iv.Altivereningrevlendirdiiiilersadeceoiyerindealditealtrlyorsabuilikidoar. Altiveren,stlendiiiiingrevlendirdiiiilerinisadeceoiyerindealdite altrmaldr. 1.2.2.1.Birlikte (mteselsil) Sorumluluk Builikideasliveren,altivereniniilerinekaroiyeriileilgiliolarakbuKanundan,i szlemesinden veya alt iverenin taraf olduu toplu i szlemesinden doan ykmllklerinden alt iveren ile birlikte sorumludur. Birliktesorumluluumteselsilsorumlulukolarakanlamakgerekir.Aslivereninmteselsil sorumluluualtivereniniisininoiyerindealtsreylesnrldr.Asliverenrneinalt iverenin iisinindenmeyen cretinden veya urad i kazasndan doan tazminattan alt iverenle birlikte mteselsilen sorumludur.Asliverenlealtiverenaralarndabirszlemeyaparakmteselsilsorumlulukkuralnbertaraf edemezler, asl iverenin sorumlu tutulmayacan kararlatramazlar. 1.2.2.2.Asl veren - Alt veren likinse likin Snrlamalar ve Muvazaa Hangi ilerin alt iveren devri mmkndr? Alt iveren verilecek i; 1.yerinde mal veya hizmet retiminin yardmc ileri olabilir. 2.Asl iin blnerek alt iverene verilmesi durumunda ise, verilen i, iletmenin ve iin gerei ile teknolojiknedenlerleuzmanlkgerektirenbirilerolmaldr.letmeninveiingereiile teknolojiknedenlerleuzmanlkgerektirenilerdndaasliblnerekaltiverenlere verilemez letmeninveiingereiileteknolojiksebeplerleuzmanlkgerektireni;malveyahizmet retimininzorunluunsurlarndanolan,iinniteliigereiiletmeninkendiuzmanldndaayr bir uzmanlk gerektiren itir(Alt verenlik Yn. m.11).verenin kendi iileri veynetimorganizasyonu ile mal veya hizmetretimi yapmas esastr. Ancak asli;iletmeninveiingereiveteknolojiksebeplerleuzmanlkgerektirmesi,artlarnnbirlikte gereklemesi hlinde blnerek alt iverene verilebilir. U Y A R I !Bu ders notu hazrlanrken Saper Szek, Hukuku, Yenilenmi 4. Bask, stanbul, Beta Basm A.., 2013 Nuri elik, Hukuku Dersleri, Yenilenmi 22.Bas,stanbul, BetaBasmA..,2013HamdiMollamahmutolu,Hukuku,Gzden GeirilmiYenilenmi3.Bas,Ankara, TurhanKitabevi,2012 KenanTunoma/Tankut,Centel,HukukununEsaslar,stanbul,BetaBasmA.,2013A.CanTuncay/merEkmeki,SosyalGvenlik Hukuku Dersleri, Beta Basm A., 2013, isimli eserlerden yararlanlmtr.BU DERS NOTLARI ZERNDEK, FKR VE SINAY MLKYET HAKLARI,DR. K. AHMET SEVMLYE ATTR.HAK SAHBNN YAZILI ZN OLMADAN BU DERS NOTUNUN TAMAMI VEYA HERHANG BR KISMININ,HERHANGBRAMALAKOPYALANMASI,OALTILMASI,UMUMAVENCKLERELETLMES,DAITILMASI,YAYINLANMASI,DORUDANVEYADOLAYLIOLARAKAYNENYADA BAKA BR EKLDE ETM AMALI YA DA ETM AMACI DIINDAKULLANILMASI,KRALANMASI, DN (ARYET) VERLMES, TEHR EDLMES, UYARLANMASIYASAKTIR. AKADEMK ATIFLAR SIRALANAN ESERLERN LGL BLMLERNE YAPILMALIDIR. 7 Muvazaa (Danklk) Durumu Kanunda ( K.m.2) aka belirtildii zere, 1.Aslivereniniilerininaltiverentarafndaniealnarakaltrlmayadevamettirilmesi suretiyle haklar kstlanamaz veya2.Dahanceoiyerindealtrlankimseilealtiverenilikisikurulamaz.Ancakdahanceo iyerindealtrlaniininbilaharetzelkiiirketinyadaadiortaklnhissedarolmas,alt iveren ilikisi kurmasna engel tekil etmez. Aksi halde ve genel olarak asl iveren alt iveren ilikisinin muvazaal ileme dayand kabul edilir. 3.Ayrca,Alt verenlik Yn. m.3 uyarnca, iyerinde yrtlen mal veyahizmetretimine ilikin asl iin bir blmnde uzmanlk gerektirmeyen ilerin alt iverene verilmesi ve4.Kamusalykmllklerdenkanmakveyaiileriniszlemesi,topluiszlemesiyahut almamevzuatndan kaynaklanan haklarn kstlamak ya daortadan kaldrmak gibi taraflarn gerek iradelerini gizlemeye ynelik ilemleri muvazaal saylr. 5.Dahas,AltverenlikYn.m.12uyarncaaltivereneverileniteasliverenadna koordinasyon ve denetimle grevlendirilenlerden baka asl iverenin iisinin alyor olmas da muvazaa belirtisi olarak kabul edilmitir. MUVAZAALISAYILANASILVEREN-ALTVERENLKLERNDE,ALTVERENNLER BALANGITAN TBAREN ASIL VERENN S SAYILARAK LEM GRRLER. 1.2.2.3.Alt verenlik Szlemesi Alt verenlik Szlemesi, Alt verenlik Yn. m.3, 9 ve 10 uyarnca, asl iveren ile alt iveren arasnda yazl olarak yaplan ve aada belirtilen hususlar ihtiva etmek zorunda olan szlemedir. Alt iverenlik szlemesinde; Asl iveren ile alt iverenin iyeri unvan ve adresi, Asliverenilealtiverenintzelkiiliiyadatzelkiiliiolmayankurumvekuruluolmas hlinde iveren vekillerinin ad soyad ve adresi, yerinde yrtlen asl iin ne olduu, Alt iverene verilen iin ne olduu, Altivereneasliinbirblmveriliyorise;verileniiniletmeninveiingereiile teknolojik sebeplerle uzmanlk gerektirme kouluna ilikin teknik aklama,Taraflarca ngrlm ise iin balama ve biti tarihleri,Alt iverenin faaliyetlerini iyerinin hangi blmnde gerekletirecei, K.m.2deyeralan;asliverenin,altivereniniilerinekaroiyeriyleilgiliolarak Kanundan,iszlemesindenveyaaltiverenintarafolduutopluiszlemesindendoan ykmllklerinden, alt iveren ile birlikte sorumlu olaca, Altiverenlikszlemesininyaplmasndannceasliverentarafndanaltrlaniilerinalt iveren tarafndan ie alnmas hlinde, bu iilerin haklarnn kstlanamayaca, Alt iverene verilen iin taraflar asndan yrtlme esaslar, Asl iveren veya vekili ile alt iveren veya vekilinin imzas, hususlarna yer verilir. Bir iyerinde, iletmenin ve iin gerei ile teknolojik sebeplerle uzmanlk gerektiren bir iin altivereneverilmesihlinde,altivereninuzmanlnbelgelendirmesiamacylaszleme kapsamndaki ie uygun; i ekipman listesi, i bitirmebelgesi, operatr ve teknik eleman sertifikalar szlemeye eklenir. 1.2.3.Geici likisi (K.m.7) veren,devirsrasndayazlrzasnalmaksuretiylebiriiyi;holdingbnyesiiindeveya ayn irketler topluluuna bal baka bir iyerinde veya yapmakta olduu ie benzer ilerde altrlmaskouluylabakabirivereneigrmeediminiyerinegetirmekzeregeiciolarak devrettiinde geici i ilikisi gereklemi olur.Bu halde i szlemesi devam etmekle beraber, ii bu szlemeye gre stlendii iin grlmesini, U Y A R I !Bu ders notu hazrlanrken Saper Szek, Hukuku, Yenilenmi 4. Bask, stanbul, Beta Basm A.., 2013 Nuri elik, Hukuku Dersleri, Yenilenmi 22.Bas,stanbul, BetaBasmA..,2013HamdiMollamahmutolu,Hukuku,Gzden GeirilmiYenilenmi3.Bas,Ankara, TurhanKitabevi,2012 KenanTunoma/Tankut,Centel,HukukununEsaslar,stanbul,BetaBasmA.,2013A.CanTuncay/merEkmeki,SosyalGvenlik Hukuku Dersleri, Beta Basm A., 2013, isimli eserlerden yararlanlmtr.BU DERS NOTLARI ZERNDEK, FKR VE SINAY MLKYET HAKLARI,DR. K. AHMET SEVMLYE ATTR.HAK SAHBNN YAZILI ZN OLMADAN BU DERS NOTUNUN TAMAMI VEYA HERHANG BR KISMININ,HERHANGBRAMALAKOPYALANMASI,OALTILMASI,UMUMAVENCKLERELETLMES,DAITILMASI,YAYINLANMASI,DORUDANVEYADOLAYLIOLARAKAYNENYADA BAKA BR EKLDE ETM AMALI YA DA ETM AMACI DIINDAKULLANILMASI,KRALANMASI, DN (ARYET) VERLMES, TEHR EDLMES, UYARLANMASIYASAKTIR. AKADEMK ATIFLAR SIRALANAN ESERLERN LGL BLMLERNE YAPILMALIDIR. 8 iszlemesinegeiciiilikisikurulaniverenekaryerinegetirmekleykmlolur. Geici i ilikisi kurulan iveren iiye talimat verme hakkna sahiptir. Geiciiilikisialtaygememekzereyazlolarakyaplr,gerektiindeenfazlaikidefa yenilenebilir.verenin,cretidemeykmlldevameder.Geiciiilikisikurulaniveren,iinin kendisindealtsrededenmeyencretinden,iiyigzetmeborcundanvesosyal sigorta primlerinden iveren ile birlikte sorumludur.1.2.4. Baka yerlerinden almak zere Gelen alan (SGK m.6,16,17) SalveGvenliiKanunundageenancaktanmyaplmambirkavramdr.Bukavramn,alt iveren iileri ve geici i ilikisi uyarnca iyerine gelen iiler dahil iyerine almak zere gelen tm alanlar kapsadn kabul etmek gerekir. 1.3. veren Vekili K.m.2/IV,V uyarnca, veren adna hareket eden ve iin, iyerinin ve iletmenin ynetiminde grev alan kimselere (genel mdr, mdr, ef, amir, usta ba vb.) iveren vekili denir.veren Vekilinin Sorumluluu Temsilinsonucu:verenvekilininbusfatlaiilerekarilemveykmllklerindendorudan iveren sorumludur (K. m.2).Buradadzenlenenhukukisorumluluktur.verenvekilininiverenadnahareketederkenyapt ilemlernedeniyleiilerekarhukuki(zelhukuktandoan)sorumluluuyokturverenvekilinin, iverenintemsilcisisfatylaiilerekaryaptborcaaykrlkierendavranlarnedeniyleiveren sorumlu olur. Alacak ve tazminat talepleri iverene yneltilir. Cezai Sorumluluk:Bu Kanunda(Kanunu)iveren iinngrlen her eitsorumluluk ve zorunluluklar iverenvekilleri hakknda da uygulanr (K. m.2). verenvekiliimevzuatndandoanykmllkleriniyerinegetirmediitakdirdeidariyaptrmlarn yani idari para cezalarnn muhatabdr. Ayn ekilde cezalarn kiisellii ilkesi gerei cezai bakmdan da sorumludur. Kanununun idari para cezalarn dzenleyen hkmleri incelendiinde cezann iveren veya iveren vekiliiinngrldgrlecektir.Aynekilde,TrkCezaKanunuhkmlerideiverenvekilleri hakknda da uygulanabilir. 1.4. yeri [ Kanunu m.2, Sal ve Gvenlii Kanunu m.3(1)h] veren tarafndanmal veya hizmet retimine ynelik teknik bir amacn gerekletirilmesi iinmadd olan (bina, makina, ara ve gereler, ham madde vb.) veolmayanunsurlar(deneyim,bulular,retimyntemleri,mterilerleilikiler,patent,alacak haklar vb.) ile iinin birlikte rgtlendii birime iyeri denir.1.4.1.yerinin kapsam vereniniyerinderettiimalveyahizmetilenitelikynndenballbulunanveayn ynetim altnda rgtlenen yerler (iyerine bal yerler) ileDinlenme, ocuk emzirme, yemek, uyku, ykanma, muayene ve bakm, beden ve meslek eitim ve avlu gibi dier eklentiler veAralar da iyerinden saylr.yeri, iyerine bal yerler, eklentiler ve aralar ile oluturulan i organizasyonu kapsamnda bir btndr. U Y A R I !Bu ders notu hazrlanrken Saper Szek, Hukuku, Yenilenmi 4. Bask, stanbul, Beta Basm A.., 2013 Nuri elik, Hukuku Dersleri, Yenilenmi 22.Bas,stanbul, BetaBasmA..,2013HamdiMollamahmutolu,Hukuku,Gzden GeirilmiYenilenmi3.Bas,Ankara, TurhanKitabevi,2012 KenanTunoma/Tankut,Centel,HukukununEsaslar,stanbul,BetaBasmA.,2013A.CanTuncay/merEkmeki,SosyalGvenlik Hukuku Dersleri, Beta Basm A., 2013, isimli eserlerden yararlanlmtr.BU DERS NOTLARI ZERNDEK, FKR VE SINAY MLKYET HAKLARI,DR. K. AHMET SEVMLYE ATTR.HAK SAHBNN YAZILI ZN OLMADAN BU DERS NOTUNUN TAMAMI VEYA HERHANG BR KISMININ,HERHANGBRAMALAKOPYALANMASI,OALTILMASI,UMUMAVENCKLERELETLMES,DAITILMASI,YAYINLANMASI,DORUDANVEYADOLAYLIOLARAKAYNENYADA BAKA BR EKLDE ETM AMALI YA DA ETM AMACI DIINDAKULLANILMASI,KRALANMASI, DN (ARYET) VERLMES, TEHR EDLMES, UYARLANMASIYASAKTIR. AKADEMK ATIFLAR SIRALANAN ESERLERN LGL BLMLERNE YAPILMALIDIR. 9 1.4.2.yerinin Bildirilmesi K.m. 3 uyarnca, Kanunu kapsamna giren nitelikte bir iyerini(Bildirim ykmlln douran durumlar nelerdir?) kuran,her ne suretle olursa olsun devralan,alma konusunu ksmen veya tamamen deitiren veyaherhangi bir sebeple faaliyetine son veren ve iyerini kapatan iveren,(Bildirimin erii nedir?) iyerinin unvan ve adresini, altrlan ii saysn, alma konusunu, iin balama veya bitme gnn, kendi adn ve soyadn yahut unvann, adresini, varsaiverenvekiliveyavekillerininad,soyadveadreslerinibirayiindeblgemdrlne bildirmek zorundadr. Alt iveren de kendi iyerinin tescili iin asl iverenden ald yazl alt iverenlik szlemesi ve gerekli belgelerle birlikte, yukardaki hkme gre bildirim yapmakla ykmldr. irketler Bakmndan Bildirim irketlerintescilkaytlar,ticaretsicilimemurluklarnngnderdiibelgelerzerindenyaplrvebu belgeler ilgili ticaret sicili memurluunca bir ay iinde alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl ilgili blge mdrlklerine gnderilir. Alt verenin Bildirimi zerinde Muvazaa Denetimi: Yukardabelirtildiizere,altiverendekendiiyerinintesciliiinasliverendenaldyazlalt iverenlik szlemesi ile birlikte, bildirim yapmakla ykmldr. Blgemdrlncetesciliyaplanbuiyerineaitbelgelergerektiindeimfettilerinceincelenir. ncelemesonucundamuvazaal ilemin tespiti halinde, bu tespite ilikin gerekeli mfetti raporuasl iveren ve alt iverene tebli edilir.Bu rapora kar tebli tarihinden itibaren alt ign iinde asl iveren ve /veya alt iverence yetkili i mahkemesineitirazedilebilir.tirazzerineverilenkararlarkesindir.Raporaaltigniindeitiraz edilmemi veya mahkeme muvazaal ilemin tespitini onam ise tescil ilemi iptal edilir ve alt iverenin iileri balangtan itibaren asl iverenin iileri saylr. SGKna Yaplan Bildirimin yeri Bildirgesi Yerine Gemesi 5510 sayl Sosyal Sigortalar ve Genel Salk Sigortas Kanunu uyarnca (m.11) veren,rneiKurumcahazrlanacakiyeribildirgesiniengesigortal(ii)altrmayabalad tarihte,Kurumavermekleykmldr.irketkuruluuaamasnda,altracasigortalsaysnve bunlarn ie balamatarihini, ticaret sicili memurluklarnabildiren iverenlerin, bu bildirimleri Kuruma yaplmsaylr.Ticaretsicilimemurluklar,kendilerineyaplanbubildirimiengeongniinde Kuruma bildirmek zorundadr. yerinin faaliyette bulunduu adresten baka bir ildeki adrese nakledilmesi, sigortal altrlan bir iin veyaiyerininbakabiriverenedevredilmesiveyaintikaletmesihalinde,iyerininnakledildii,yeni ivereniniiveyaiyerinidevraldtarihitakipedenongniinde,iyerininmirasyoluylaintikali halinde ise miraslar, lm tarihinden itibaren en ge ay iinde, iyeri bildirgesini Kuruma vermekle ykmldr. U Y A R I !Bu ders notu hazrlanrken Saper Szek, Hukuku, Yenilenmi 4. Bask, stanbul, Beta Basm A.., 2013 Nuri elik, Hukuku Dersleri, Yenilenmi 22.Bas,stanbul, BetaBasmA..,2013HamdiMollamahmutolu,Hukuku,Gzden GeirilmiYenilenmi3.Bas,Ankara, TurhanKitabevi,2012 KenanTunoma/Tankut,Centel,HukukununEsaslar,stanbul,BetaBasmA.,2013A.CanTuncay/merEkmeki,SosyalGvenlik Hukuku Dersleri, Beta Basm A., 2013, isimli eserlerden yararlanlmtr.BU DERS NOTLARI ZERNDEK, FKR VE SINAY MLKYET HAKLARI,DR. K. AHMET SEVMLYE ATTR.HAK SAHBNN YAZILI ZN OLMADAN BU DERS NOTUNUN TAMAMI VEYA HERHANG BR KISMININ,HERHANGBRAMALAKOPYALANMASI,OALTILMASI,UMUMAVENCKLERELETLMES,DAITILMASI,YAYINLANMASI,DORUDANVEYADOLAYLIOLARAKAYNENYADA BAKA BR EKLDE ETM AMALI YA DA ETM AMACI DIINDAKULLANILMASI,KRALANMASI, DN (ARYET) VERLMES, TEHR EDLMES, UYARLANMASIYASAKTIR. AKADEMK ATIFLAR SIRALANAN ESERLERN LGL BLMLERNE YAPILMALIDIR. 10 Altiveren,aslivereniniyerindealtrdsigortallar,iverenlearalarndayaptklarszlemenin ibraz kaydyla, Kurumdan alaca zel bir numara ile asl iverenin kaytl olduu dosyadan bildirir. 21.7.2009tarihlive27295ResmiGazetedeyaynlananynetmelik(m.7)uyarnca1)verenler tarafndanveyaticaretsicilimemurluklarnca5510saylKanunm.11uyarncaiyerlerine ilikin Kuruma yaplan bildirimler, Kanununun 3 nc maddesi uyarnca Bakanln ilgili blge mdrlklerine yaplmas gereken bildirimler yerine geer. 1Sosyal Gvenlik KurumunaYaplan Sigortal Veyeri Bildirimlerinin Baz KurumlaraYaplmas Gereken Bildirimler Yerine Gemesine Dair Usul Ve Esaslar Hakknda Ynetmelik U Y A R I !Bu ders notu hazrlanrken Saper Szek, Hukuku, Yenilenmi 4. Bask, stanbul, Beta Basm A.., 2013 Nuri elik, Hukuku Dersleri, Yenilenmi 22.Bas,stanbul, BetaBasmA..,2013HamdiMollamahmutolu,Hukuku,Gzden GeirilmiYenilenmi3.Bas,Ankara, TurhanKitabevi,2012 KenanTunoma/Tankut,Centel,HukukununEsaslar,stanbul,BetaBasmA.,2013A.CanTuncay/merEkmeki,SosyalGvenlik Hukuku Dersleri, Beta Basm A., 2013, isimli eserlerden yararlanlmtr.BU DERS NOTLARI ZERNDEK, FKR VE SINAY MLKYET HAKLARI,DR. K. AHMET SEVMLYE ATTR.HAK SAHBNN YAZILI ZN OLMADAN BU DERS NOTUNUN TAMAMI VEYA HERHANG BR KISMININ,HERHANGBRAMALAKOPYALANMASI,OALTILMASI,UMUMAVENCKLERELETLMES,DAITILMASI,YAYINLANMASI,DORUDANVEYADOLAYLIOLARAKAYNENYADA BAKA BR EKLDE ETM AMALI YA DA ETM AMACI DIINDAKULLANILMASI,KRALANMASI, DN (ARYET) VERLMES, TEHR EDLMES, UYARLANMASIYASAKTIR. AKADEMK ATIFLAR SIRALANAN ESERLERN LGL BLMLERNE YAPILMALIDIR. 11 2. Bireysel Kanunlarnn Kapsam /Uygulama Alan 2.1. Kanunu Uygulama Alan K.m.1/II:Kanunu4ncmaddesindekiistisnalardndakalanbtniyerlerine,buiyerlerinin iverenleri ile iveren vekillerine ve iilerine faaliyet konularna baklmakszn uygulanr. 2.2. Kanunu Kapsam Dnda Tutulmu ler ( K.m.4) 1. Deniz Tama leri Deniz Tama ilerinde Kanunu uygulanmaz.Ancak -Kylardaveyalimanveiskelelerdegemilerdenkarayavekaradangemilereyaplanyklemeve boaltma ileri - Deniz Kanunu kapsamna girmeyen ve tarm ilerinden saylmayan, denizlerdealan su rnleri reticileri ile ilgili iler Kanunu kapsamndadr. 2. Hava tama ileri Hava tama ilerinde de Kanunu uygulanmaz. (pilot, hostes, makinist, telsizci) Ancak - Havacln btn yer tesislerinde yrtlen iler, Kanunu kapsamndadr. 3. Tarm ve Orman leri 50vedahaaziialtrlantarmveormanilerininyapldiyerlerindeveya iletmelerinde Kanunu uygulanmaz. Ancak, -Tarmsanatlar(konservecilik,pastrizest,peynir,yourtretimi)iletarmaletleri,makineve paralarnn yapld atlye ve fabrikalarda (pulluk, traktr vb.)grlen iler,-Tarmiletmelerindeyaplanyapileri,(Aileekonomisisnrlariindekalantarmlailgiliher eit yap ileri kapsam dndadr.) -HalknfaydalanmasnaakveyaiyerinineklentisidurumundaolanparkvebaheileriKanunu kapsamndadr. 4. Aile i El Sanatlar Biraileninyelerive3ncdereceyekadar(3ncderecedahil)hsmlararasnda dardanbakabirikatlmayarakevlerdeveelsanatlarnnyapldilerdeKanunu uygulanmaz. 5. Ev leri Ev hizmetlerinde (amar, t, yemek, ocuk bakm vb. gndelik ev ilerinde) Kanunu uygulanmaz. 6.Esnaf ve Kk Sanatkrlarn leri 5362saylEsnafveSanatkrlarMeslekKurulularKanunununtarifineuygunkiininalt iyerlerinde Kanunu uygulanmaz. 6. Mesleki Eitim leri raklar ve Stajyerler hakknda, Kanunu uygulanmaz. raklarn bazlarna Mesleki Eitim Kanunu bazlarna Borlar Kanunu uygulanr. 7. Profesyonel Sporcular Profesyonel Sporcular hakknda Kanunu uygulanmaz.Futbolcular iin PFT ve TBK uygulanr.8. e Altrlanlar Hastalarn salklarna kavuturulmas iin yaptrlan faaliyetler kapsam dndadr. U Y A R I !Bu ders notu hazrlanrken Saper Szek, Hukuku, Yenilenmi 4. Bask, stanbul, Beta Basm A.., 2013 Nuri elik, Hukuku Dersleri, Yenilenmi 22.Bas,stanbul, BetaBasmA..,2013HamdiMollamahmutolu,Hukuku,Gzden GeirilmiYenilenmi3.Bas,Ankara, TurhanKitabevi,2012 KenanTunoma/Tankut,Centel,HukukununEsaslar,stanbul,BetaBasmA.,2013A.CanTuncay/merEkmeki,SosyalGvenlik Hukuku Dersleri, Beta Basm A., 2013, isimli eserlerden yararlanlmtr.BU DERS NOTLARI ZERNDEK, FKR VE SINAY MLKYET HAKLARI,DR. K. AHMET SEVMLYE ATTR.HAK SAHBNN YAZILI ZN OLMADAN BU DERS NOTUNUN TAMAMI VEYA HERHANG BR KISMININ,HERHANGBRAMALAKOPYALANMASI,OALTILMASI,UMUMAVENCKLERELETLMES,DAITILMASI,YAYINLANMASI,DORUDANVEYADOLAYLIOLARAKAYNENYADA BAKA BR EKLDE ETM AMALI YA DA ETM AMACI DIINDAKULLANILMASI,KRALANMASI, DN (ARYET) VERLMES, TEHR EDLMES, UYARLANMASIYASAKTIR. AKADEMK ATIFLAR SIRALANAN ESERLERN LGL BLMLERNE YAPILMALIDIR. 12 3. Szlemesinin Trleri3.1. Tr ve alma biimlerini belirleme serbestisi ( K.m.9) Taraflariszlemesini,Kanunhkmleriylegetirilensnrlamalarsaklkalmakkouluyla, ihtiyalarna uygun trde dzenleyebilirler. szlemeleri belirli veya belirsiz sreli yaplr. Bu szlemeler alma biimleri bakmndan tam sreli veya ksm sreli yahut deneme sreli ya da dier trde oluturulabilir. 3.2. Srekli-Sreksiz Szlemesi ( K.m. 10) Nitelikleribakmndanenokotuzignsrenileresreksizi,bundanfazladevamedenleresrekli i denir. Kanununun3, 8, 12, 13, 14, 15, 17, 23, 24, 25, 26, 27, 28, 29, 30, 31, 34, 53, 54, 55, 56, 57, 58, 59, 75, 80 ve geici 6 ncmaddeleri sreksiz ilerde yaplan i szlemelerinde uygulanmaz. Sreksiz ilerde, bu maddelerde dzenlenen konularda Borlar Kanunu hkmleri uygulanr. 3.3.Belirli ve Belirsiz Sreli Szlemesi ( K.m.11) ilikisinin bir sreye bal olarak yaplmad halde szleme belirsiz sreli saylr. Trk Hukukunda asl olan belirsiz sreli i szlemesidir. Belirli sreli i szlemesi ise istisnadr. 3.3.1.Belirli Sreli Szlemesine likin Snrlamalar 3.3.1.1.Yaplmas Konusundaki SnrlamaBelirlisreliiszlemesi,belirlisreliilerdeveyabellibiriintamamlanmasveyabelirlibir olgunun ortaya kmas gibi OBJEKTF KOULLARA BALI olarak yaplabilir. 3.3.1.2.t ste Yaplmas Konusundaki Snrlama Belirlisreliiszlemesi,ESASLIBRNEDENOLMADIKA,birdenfazlastste(zincirleme) yaplamaz. Aksi halde i szlemesi balangtan itibaren belirsiz sreli kabul edilir. 3.4.Tam ve Ksmi Sreli Szlemesi ( K.m.13) inin normal haftalk alma sresinin, tam sreli i szlemesiyle alan emsal iiye gre nemli lde daha az belirlenmesi durumunda szleme ksm sreli i szlemesidir. Kanununa likin alma Sreleri Ynetmelii (RG, 6.4.2004/25425) m.6 uyarnca yerinde tamsreliiszlemesiileyaplanemsalalmannteikisiorannakadaryaplanalmaksmi sreli almadr. 3.5. ar zerine alma ( K.m. 14) Yazl szleme ile iinin yapmay stlendii ile ilgili olarak kendisine ihtiya duyulmas halinde i grmeedimininyerinegetirileceininkararlatrldiilikisi,arzerinealmayadayal ksmi sreli bir i szlemesidir. Hafta,ayveyaylgibibirzamandilimiiindeiininnekadarsreylealacantaraflar belirlemedikleritakdirde,haftalkalmasresiyirmisaatkararlatrlmsaylr.arzerine altrlmak iin belirlenen srede ii altrlsn veya altrlmasn crete hak kazanr. Aksikararlatrlmadka,iveren,ary,iininalacazamandanenazdrtgnnce yapmak zorundadr. Szlemede gnlk alma sresi kararlatrlmam ise, iveren her arda iiyignde en az drt saat st ste altrmak zorundadr. 3.6. Deneme sreli Deneme Sresiz i szlemeleri ( K.m. 15) Deneme sresi kararlatrp kararlatrmama noktasnda taraflar serbesttir.Deneme sresi en ok iki ay olabilir. Ancak deneme sresi toplu i szlemeleriyle drt aya kadar uzatlabilir. Aksine szleme hkmnn yerini yasadaki sre alr. Sre kesindir. Uzatlamaz.Deneme sresi iinde taraflar i szlemesini bildirim sresine gerek olmakszn ve tazminatsz feshedebilir. inin alt gnler iin cret ve dier haklar sakldr. U Y A R I !Bu ders notu hazrlanrken Saper Szek, Hukuku, Yenilenmi 4. Bask, stanbul, Beta Basm A.., 2013 Nuri elik, Hukuku Dersleri, Yenilenmi 22.Bas,stanbul, BetaBasmA..,2013HamdiMollamahmutolu,Hukuku,Gzden GeirilmiYenilenmi3.Bas,Ankara, TurhanKitabevi,2012 KenanTunoma/Tankut,Centel,HukukununEsaslar,stanbul,BetaBasmA.,2013A.CanTuncay/merEkmeki,SosyalGvenlik Hukuku Dersleri, Beta Basm A., 2013, isimli eserlerden yararlanlmtr.BU DERS NOTLARI ZERNDEK, FKR VE SINAY MLKYET HAKLARI,DR. K. AHMET SEVMLYE ATTR.HAK SAHBNN YAZILI ZN OLMADAN BU DERS NOTUNUN TAMAMI VEYA HERHANG BR KISMININ,HERHANGBRAMALAKOPYALANMASI,OALTILMASI,UMUMAVENCKLERELETLMES,DAITILMASI,YAYINLANMASI,DORUDANVEYADOLAYLIOLARAKAYNENYADA BAKA BR EKLDE ETM AMALI YA DA ETM AMACI DIINDAKULLANILMASI,KRALANMASI, DN (ARYET) VERLMES, TEHR EDLMES, UYARLANMASIYASAKTIR. AKADEMK ATIFLAR SIRALANAN ESERLERN LGL BLMLERNE YAPILMALIDIR. 13 4. Szlemesinin Sona Ermesi 4.1.Genel Olarak Szlemesinin Sona Erme Halleri ve FesihSzlemesi,eitliekillerdesonaerebilir.Sonaermeekli,iszlemesinintrileilgiliolarak farkllaabilir. 4.1.1. Taraflarn Anlamas (kle) szlemeleritaraflarnanlamasylaherzamansonaerdirilebilir.AncakYargtay,zelliklei gvencesi hkmlerinin dolanld endiesiyle ikale yoluyla sona ermelere kukuyla yaklamaktadr. 4.1.2. inin lm inin lm de i szlemesini sona erdiren hallerden biri olarak karmza kmaktadr. Buna karn ivereninlm,kuralolarakiszlemesinisonaerdirmez.Ancakiszlemesiivereninahsgz nnde tutularak yaplm ise iverenin lm de i szlemesini sona erdirecektir4.1.3. Belirli Sreli Szlemenin Sresinin Sona Ermesi Bir dier fesih d sonaerme hali ise belirli sreli i szlemelerindesrenin sonaermesidir. Srenin sona ermesi, kural olarak szlemenin kendiliinden sona ermesi sonucunu douracaktr. 4.14. Fesih Uygulamada en ok grlen sona erme ekli taraflardan birinin szlemeyi feshetmesidir. Fesih: Szleme taraflarndan birinin, tek tarafl ve kar tarafa varmakla hkm doran bir irade aklamasylaszlemeyisonaerdirmesidir.Buiradeaklamasderhalyadabelirlibirsrenin gemesiyle szlemeyi sona erdirir. SZLEMESNN VEREN TARAFINDAN FESH SREL FESH (m.17) HAKLI NEDENLE DERHAL FESH (m.25) Gvencesi Kapsam Dndaki inin Szlemesinin Feshi Gvencesi Kapsamndaki inin Szlemesinin Feshi Salk sebepleri Ahlak ve iyi niyet kurallarna uymayan haller ve benzerleri Zorlayc sebepler inin gzaltna alnmas veya tutuklanmas SZLEMESNN TARAFINDAN FESH SREL FESH (m.17) HAKLI NEDENLE DERHAL FESH (m.24) Salk sebepleri Ahlak ve iyi niyet kurallarna uymayan haller ve benzerleri Zorlayc sebepler 4.2. Sreli Fesih(Feshi hbar) Sresibelirliolmayaniszlemelerinde,esasolanfesihtr,srelifesihtir(m.17).Yasada dzenlenendierfesihtrise,srelifeshegreistisnainitelikteolan,haklnedenlederhal fesihtir (m.24, 25). Sreli fesih iin belirsiz sreli ve srekli bir i szlemesi bulunmaldr. Butrfesihtetaraflardanbiri(iiyadaiveren)belirlibirsrencesindediertarafaszlemeyi U Y A R I !Bu ders notu hazrlanrken Saper Szek, Hukuku, Yenilenmi 4. Bask, stanbul, Beta Basm A.., 2013 Nuri elik, Hukuku Dersleri, Yenilenmi 22.Bas,stanbul, BetaBasmA..,2013HamdiMollamahmutolu,Hukuku,Gzden GeirilmiYenilenmi3.Bas,Ankara, TurhanKitabevi,2012 KenanTunoma/Tankut,Centel,HukukununEsaslar,stanbul,BetaBasmA.,2013A.CanTuncay/merEkmeki,SosyalGvenlik Hukuku Dersleri, Beta Basm A., 2013, isimli eserlerden yararlanlmtr.BU DERS NOTLARI ZERNDEK, FKR VE SINAY MLKYET HAKLARI,DR. K. AHMET SEVMLYE ATTR.HAK SAHBNN YAZILI ZN OLMADAN BU DERS NOTUNUN TAMAMI VEYA HERHANG BR KISMININ,HERHANGBRAMALAKOPYALANMASI,OALTILMASI,UMUMAVENCKLERELETLMES,DAITILMASI,YAYINLANMASI,DORUDANVEYADOLAYLIOLARAKAYNENYADA BAKA BR EKLDE ETM AMALI YA DA ETM AMACI DIINDAKULLANILMASI,KRALANMASI, DN (ARYET) VERLMES, TEHR EDLMES, UYARLANMASIYASAKTIR. AKADEMK ATIFLAR SIRALANAN ESERLERN LGL BLMLERNE YAPILMALIDIR. 14 feshedeceini bildirir. Bu sreye bildirim neli; nel sresi ya da ihbar neli denir. zellikle iverenin feshi bakmndan iinin i gvencesi hkmleri kapsamnda olup olmamas ciddifarklardourur.verenigvencesikapsamdndakiiininiszlemesinifeshederken neden gstermek zorunda deildir. 4.2.1. Gvencesinin Kapsam inin i gvencesi hkmlerinden yararlanabilmesi iin, 1.4857 sayl Yasas kapsamnda bir ii olmas2,2. szlemesinin sresi belirli olmayan (belirsiz sreli) i szlemesi olmas,3.yerinde otuz veya daha fazla ii alyor olmas, [verenin ayn ikolunda birden fazla iyerinin bulunmas halinde, iyerindealan ii says, bu iyerlerinde alan toplam ii saysna gre belirlenecektir (m.18/IV). Kanunu , tarm ve orman ilerinin yapld iyerlerinde veya iletmelerinde ancak 50den fazla ii alyoriseuygulanabileceinden(m.4/I/b),butrilerdealanlarasndanigvencesinden yararlanma olanann da 50 ii saysnn almasna bal olduu unutulmamaldr.] 4. inin alt aylk kdeminin bulunmas (m.18/I),[inin alt aylk kdemi,ayn iverenin bir veya deiik iyerlerinde geen sreler birletirilerek hesap edilecektir.] 5.letmenin btnn sevk ve idare eden iveren vekili veya yardmcs ya da iyerinin btnnsevkveidareedenveiiyiiealmaveitenkarmayetkisibulunan iveren vekili niteliklerini tamamas (m.18/son) gerekmektedir. 4.2.2. Sreli Feshe likin Genel KurallarSresibelirliolmayaniszlemelerininfeshindenncedurumundiertarafabildirilmesigerekir (m.17/I).Bildirimin ne kadar sre nce yaplaca iinin kdemine gre belirlenmitir.i6 aydan az srm olan ii iin 2 hafta, 6 aydan 1,5 yla kadar srm olan ii iin 4 hafta, 1,5 yldan 3 yla kadar srm olan ii iin 6 hafta, 3yldanfazlasrmiiiin8haftancesindeniszlemesininbusrelersonundasona erecei bildirilmelidir (m.17/II).Bu sreler asgari olup szlemelerle artrlabilir (m.17/III). hbar neli boyunca i szlemesi tm hak ve borlaryla birlikte devam etmektedir. Arama zni Bildirim sreleri iinde iveren, iiye yeni bir i bulmas iin gerekli olani arama iznini i saatleri iindevecretkesintisiyapmadanverecektir.aramaiznininsresigndeikisaattenaz olamaz.VERENE TANINAN HAK: veren bildirim sresine ait creti pein vermek suretiyle i szlemesini feshedebilir. 4.2.2.2.verenTarafndanFesihHakknnKtyeKullanlmas(GvencesiKapsamDndaki iler in) Usulne uygun yadausulszfeshi ihbar yoluylafesihte bu hakkn ktye kullanlmas sz konusu olabilir.Fesihbirhaktr,ancakherhakgibiMKm.23snrlardahilindekullanlmaldr.Hakkar tarafa salt zarar vermek kastyla kullanlamaz. gvencesihkmleriuygulamaalandndakalaniileriniszlemesinin,fesihhakknn 2BasnK.m.6/sonuyarnca4857saylYasasnn18,19,20,21ve29uncumaddesihkmlerikyasyoluylabuyasa kapsamnda alanlara da uygulanacaktr. (Y. m.116; BasnY. m.6/son). 3 Herkes, haklarn kullanrken ve borlarn yerine getirirken drstlk kurallarna uymak zorundadr. Bir hakkn aka ktye kullanlmasn hukuk dzeni korumaz. (Medeni Kanun m.2) U Y A R I !Bu ders notu hazrlanrken Saper Szek, Hukuku, Yenilenmi 4. Bask, stanbul, Beta Basm A.., 2013 Nuri elik, Hukuku Dersleri, Yenilenmi 22.Bas,stanbul, BetaBasmA..,2013HamdiMollamahmutolu,Hukuku,Gzden GeirilmiYenilenmi3.Bas,Ankara, TurhanKitabevi,2012 KenanTunoma/Tankut,Centel,HukukununEsaslar,stanbul,BetaBasmA.,2013A.CanTuncay/merEkmeki,SosyalGvenlik Hukuku Dersleri, Beta Basm A., 2013, isimli eserlerden yararlanlmtr.BU DERS NOTLARI ZERNDEK, FKR VE SINAY MLKYET HAKLARI,DR. K. AHMET SEVMLYE ATTR.HAK SAHBNN YAZILI ZN OLMADAN BU DERS NOTUNUN TAMAMI VEYA HERHANG BR KISMININ,HERHANGBRAMALAKOPYALANMASI,OALTILMASI,UMUMAVENCKLERELETLMES,DAITILMASI,YAYINLANMASI,DORUDANVEYADOLAYLIOLARAKAYNENYADA BAKA BR EKLDE ETM AMALI YA DA ETM AMACI DIINDAKULLANILMASI,KRALANMASI, DN (ARYET) VERLMES, TEHR EDLMES, UYARLANMASIYASAKTIR. AKADEMK ATIFLAR SIRALANAN ESERLERN LGL BLMLERNE YAPILMALIDIR. 15 ktyekullanlaraksonaerdirildiidurumlardaiiyebildirimsresininkattutarnda tazminat denir.Fesih iin bildirim artna da uyulmamas ayrca ihbar tazminat denmesini gerektirir. Ktniyettazminatsadeceiverentarafndanfesihdurumundaveigvencesikapsam dndaki iiler iin sz konusu olabilir. 4.2.3. Gvencesi Kapsamndaki inin Szlemesinin Feshi gvencesikapsamndakiiileriniszlemelerininSreliFeshindeiveren,geerlibirsebebe dayanmak zorundadr ( K.m.18/I).Bakabiranlatmla,buszlemelerinfeshindegeerlibirsebebedayanlmamasveyadayanlan sebebin geerli olmamas feshin geersiz saylmas sonucunu douracaktr. 4.2.3.1.Geerli Neden Kavram Geerli nedenler Yasada ana balk altnda toplanmaktadr.Bunlar,NN YETERLL,NN DAVRANILARI veLETMENN, YERNN veya N GEREKLER olarak sralanmaktadr. kanununun 18. madde gerekesinde geerli nedenlere aadaki rnekler verilmektedir NN KLNDEN KAYNAKLANAN GEERL NEDENLER LETMENN, YERNN VEYA N GEREKLERNDEN KAYNAKLANAN GEERL NEDENLER inin Yeterliliinden Kaynaklanan Geerli Nedenler inin Davranlarndan Kaynaklanan Geerli Nedenler4 yeri iinden kaynaklanan geerli nedenler yeri dndan kaynaklanan geerli nedenler Ortalama olarak benzer ii grenlerden daha az verimli alma; Gsterdii niteliklerden beklenenden daha dk performansa sahip olma, e younlamasnn giderek azalmas;e yatkn olmama; renme ve kendini yetitirme yetersizlii;Sk sk hastalanma; alamaz duruma getirmemekle birlikte iini gerektii ekilde yapmasn devaml olarak etkileyen hastalk, Uyum yeterliliinin azl, yerinden kaynaklanan nedenlerle yaplacak fesihlerde emeklilik yana gelmi olmaverene zarar vermek ya da zararn tekrar tedirginliini yaratmak; yerinde rahatszlk yaratacak ekilde alma arkadalarndan bor para istemek; Arkadalarn iverene kar kkrtmak; ini uyarlara ramen eksik, kt veya yetersiz olarak yerine getirmek; yerinde i akn ve i ortamn olumsuz etkileyecek bir biimde dier kiilerle ilikilere girmek; in akn durduracak ekilde uzun telefon grmeleri yapmak; Sk sk ie ge gelmek ve iini aksatarak iyerinde dolamak;Amirleri veya i arkadalar ile ciddi geimsizlik Yeni alma yntemlerinin uygulanmas; yerinin daraltlmas; yeni teknolojinin uygulanmas; yerlerinin baz blmlerinin kapatlmas;Baz i trlerinin kaldrlmas Srm ve sat olanaklarnn azalmas; Talep ve sipari azalmas; Enerji sknts,lkede yaanan ekonomik kriz, Piyasada genel durgunluk, D pazar kayb, Ham madde sknts 4.2.3.2.Toplu ten karma letmenin,iyerininveyaiingereklerindenkaynaklanangeerlinedenlerlekarlacakiisaysnn belli rakamlara ulamas halinde, bu fesihler 4857 sayl Kanunda zel bir prosedre tabi tutulmulardr. yerinde alan ii says, 20 ile 100 ii arasnda ise, en az 10 iinin, 101 ile 300 ii arasnda ise, en %10 orannda iinin, 301 ve daha fazla ise en az 30 iinin, iine sreli fesih yoluyla vebiraylksreiindeayntarihteveyafarkltarihlerdesonverilmesitopluiikarmasaylr 4 Kanunu m.25/II de belirtilen derhal fesih iin ngrlen hakl nedenlerle ok benzeirler ancak onlar kadar ar deildirler. U Y A R I !Bu ders notu hazrlanrken Saper Szek, Hukuku, Yenilenmi 4. Bask, stanbul, Beta Basm A.., 2013 Nuri elik, Hukuku Dersleri, Yenilenmi 22.Bas,stanbul, BetaBasmA..,2013HamdiMollamahmutolu,Hukuku,Gzden GeirilmiYenilenmi3.Bas,Ankara, TurhanKitabevi,2012 KenanTunoma/Tankut,Centel,HukukununEsaslar,stanbul,BetaBasmA.,2013A.CanTuncay/merEkmeki,SosyalGvenlik Hukuku Dersleri, Beta Basm A., 2013, isimli eserlerden yararlanlmtr.BU DERS NOTLARI ZERNDEK, FKR VE SINAY MLKYET HAKLARI,DR. K. AHMET SEVMLYE ATTR.HAK SAHBNN YAZILI ZN OLMADAN BU DERS NOTUNUN TAMAMI VEYA HERHANG BR KISMININ,HERHANGBRAMALAKOPYALANMASI,OALTILMASI,UMUMAVENCKLERELETLMES,DAITILMASI,YAYINLANMASI,DORUDANVEYADOLAYLIOLARAKAYNENYADA BAKA BR EKLDE ETM AMALI YA DA ETM AMACI DIINDAKULLANILMASI,KRALANMASI, DN (ARYET) VERLMES, TEHR EDLMES, UYARLANMASIYASAKTIR. AKADEMK ATIFLAR SIRALANAN ESERLERN LGL BLMLERNE YAPILMALIDIR. 16 (m.29/II). veren; ekonomik, teknolojik, yapsal ve benzeri iletme, iyeri veya iin gerekleri sonucu toplu ii karmak istediinde, bunu en az otuz gn nceden bir yaz ile, iyeri sendika temsilcilerine, ilgili blge mdrlne ve Trkiye Kurumuna bildirir (m.29/I).Yaplacakbubildirimlerdebundanetkilenecekiisaysvegruplarileiesonvermeilemlerinin hangi zaman diliminde gerekleeceine ilikin bilgilerin bulunmas zorunludur (m.29/III).Bildirimdensonraiyerisendikatemsilcileriileiverenarasndayaplacakgrmelerde,topluii karmannnlenmesiyadakarlacakiisaysnnazaltlmasyahutkarmanniilerasndan olumsuz etkilerinin en azaindirilmesi konular ele alnr. Grmelerin sonunda, toplantnn yapldn gsteren bir belge dzenlenir (m.29/IV). Fesihbildirimleri,iverenintopluiikarmaisteiniblgemdrlnebildirmesindenotuzgn sonra hkm dourur (m.29/V). verentopluiikarmannkesinlemesindenitibarenaltayiindeaynniteliktekiiiin yeniden ii almak istedii takdirde nitelikleri uygun olanlar tercihen ie arr (m.29/VI). veren toplu ii karlmasna ilikin hkmleri i gvencesi hkmlerinin uygulanmasn engellemek amacyla kullanamaz; aksi halde ii bu maddelere gre dava aabilir (m.29/son). 4.2.3.3.Geerli Neden Oluturmayan Haller Belirtmekgerekirki,iininyetersizliiveyadavranlarndankaynaklanannedenlerlei szlemesinin18.maddeyegrefeshindearanacakkstas,buhalleriniyeriasndanolumsuz sonular dourup dourmayacadr. Bununyansra,Yasadageerlinedenolarakkabulgrmeyecekhallerinbazlarakasralanm bulunmaktadr.Bunagre,zellikleaadakihususlarfesihiingeerlibirnedenoluturmaz (m.18/III):Sendikayeliiveyaalmasaatleridndaveyaivereninrzasilealmasaatleriiinde sendikal faaliyetlere katlmak. yeri sendika temsilcilii yapmak.Mevzuattanveyaszlemedendoanhaklarntakipveyaykmllkleriniyerinegetirmekiin iverenaleyhineidariveyaadlimakamlarabavurmakveyabuhusustabalatlmsrece katlmak. Irk,renk,cinsiyet,medenihal,aileykmllkleri,hamilelik,doum,din,siyasigrve benzeri nedenler.Kanunumadde74uyarncakadniilerinaltrlmasnnyasakolduusrelerdeie gelmemek.Hastalkveyakazanedeniyle25incimaddenin(I)numaralbendinin(b)altbendinde ngrlen bekleme sresinde ie geici devamszlk. Bunlarigvencesikapsamdndakiiilerbakmndanfeshinktniyetliolupolmadnakarar verilirken kullanlabilecek kstaslardr. 4.2.3.4.Son are (Ultima Ratio) lkesi gvencesikurumununmantgereigeerlinedenkavramnauygunyorumyaparkensrekli olarakfesihtenkanmaolanannolupolmadaratrlacak;feshinsonare(UltimaRatio) olarak kullanlp kullanlmadna da baklacaktr. 4.2.3.5. Gvencesi Kapsamndaki Fesihlerde Usul verenfesihbildiriminiYAZILIyapacakvebildirimdeFESHSEBEBNAIKVEKESNbirekilde belirtecektir (m.19/I). YazlBildiriminnotermarifetiyleyaplmasolanakdahilindeolduugibi,m.109dabelirtilenbildirim U Y A R I !Bu ders notu hazrlanrken Saper Szek, Hukuku, Yenilenmi 4. Bask, stanbul, Beta Basm A.., 2013 Nuri elik, Hukuku Dersleri, Yenilenmi 22.Bas,stanbul, BetaBasmA..,2013HamdiMollamahmutolu,Hukuku,Gzden GeirilmiYenilenmi3.Bas,Ankara, TurhanKitabevi,2012 KenanTunoma/Tankut,Centel,HukukununEsaslar,stanbul,BetaBasmA.,2013A.CanTuncay/merEkmeki,SosyalGvenlik Hukuku Dersleri, Beta Basm A., 2013, isimli eserlerden yararlanlmtr.BU DERS NOTLARI ZERNDEK, FKR VE SINAY MLKYET HAKLARI,DR. K. AHMET SEVMLYE ATTR.HAK SAHBNN YAZILI ZN OLMADAN BU DERS NOTUNUN TAMAMI VEYA HERHANG BR KISMININ,HERHANGBRAMALAKOPYALANMASI,OALTILMASI,UMUMAVENCKLERELETLMES,DAITILMASI,YAYINLANMASI,DORUDANVEYADOLAYLIOLARAKAYNENYADA BAKA BR EKLDE ETM AMALI YA DA ETM AMACI DIINDAKULLANILMASI,KRALANMASI, DN (ARYET) VERLMES, TEHR EDLMES, UYARLANMASIYASAKTIR. AKADEMK ATIFLAR SIRALANAN ESERLERN LGL BLMLERNE YAPILMALIDIR. 17 usulneuyulmasdayeterlidir.109.maddeuyarncabildirimlerinilgiliyeyazlolarakveimza karlnda yaplmas gerekir. Bildirim yaplan kii bunu imzalamazsa, durum o yerde tutanakla tespit edilir.Szleme,iinindavranveyaverimiileilgilibirnedenlefeshediliyorise,onancehakkndaki iddialarakarSAVUNMAFIRSATIverilecektir(m.19/II).Savunmaalnmadanyaplanfesihlersaltbu nedenlegeersizlikyaptrmylakarlar.Savunmannyazlalnmasndaispatasndanfayda bulunmaktadr. 4.2.3.6.Fesih Bildirimine tiraz (m.20) verenfesihbildirimindenedengstermemiveyaii,gsterilensebebingeerliolmad inancndaise,fesihbildirimininyazltebliitarihindenitibarenbirayiindeimahkemesinde dava alabilecektir(m.20/I). Davannuygulamadakiadieiadedavasdr.Talepedilenyaplanfeshingeersizolduunun;i szlemesinin feshedilmemi gibi devam ettiinin tespit edilmesidir. Feshin geerli bir sebebe dayandn ispat ykmll iverene aittir.Ancak, ii, feshin baka bir sebebe dayandn iddia ettii takdirde, bu iddiasn ispatla ykmldr (m.20/II). Dava seri muhakeme usulne greiki ay iinde sonulandrlr. Mahkemece verilen kararn temyizi halinde, Yargtay bir ay iinde kesin olarak karar verir (m.20/III). 4.2.3.7.e ade Davasnn Sonular a) Sebebin Geerli Olmas Halindeki Sonular Geerlinedenedayananfesihlerdeaslensrelifesihniteliindedirveusulneuygunve kantlanabilirbirgeerlinedenedayanlarakyapldndasonular,igvencesikapsamndaolmayan iilerin i szlemelerinin feshiyle ayndr. Bu tr sreli fesihte, gerekli artlar tayorsa iiye kdem tazminat denmesi gerekecektir ( K.m.120,1475saylK.m.14).Ayrcaihbarneliverilmedenpeindemeyolunagidilmek isteniyorsaiininkdeminegrebelirleneceksreyeilikincretidetamolarakdenmelidir.Aksi halde ihbar tazminat deme ykmll doacaktr.b) Feshin Geersiz Saylmas Halindeki Sonular Geerli neden gsterilmedii veya gsterilen sebebin geerli olmad mahkemece tespit edilerek feshingeersizliinekararverildiinde,iveren,bavurusuzerineiiyibirayiindeie balatmak zorundadr ( K.m.21/I, V). ikesinleenmahkemekararnntebliindenitibarenonigniindeiebalamakiin iverenebavurudabulunmakzorundadr.ibusreiindebavurudabulunmazise,iverence yaplm olan fesih geerli bir fesih saylr ve iveren sadece bunun hukuki sonular ile sorumlu olur ( K.m.21/V). GVENCES TAZMNATI: iyi bavurusu zerine iveren bir ay iinde ie balatmaz ise, iiye enazdrtaylkveenoksekizaylkcretitutarndatazminatdemekleykmlolur. Mahkeme, feshin geersizliine karar verdiinde, iinin ie balatlmamas halinde denecek tazminat miktarn da belirler (m.21/I). Kararn kesinlemesine kadar altrlmad sre iin iiye en ok drt aya kadar domu bulunancretvedierhaklardenir.Bumiktar,iiiebalatlsnyadabalatlmasnheriki durumdadadenecektir.vereninbudemeylesorumlututulabilmesiiiniinin10ignlk sre ierisinde bavuruda bulunmu olmas gerekir.Ancakiiiebalatlrsa,peinolarakdenenbildirimsresineaitcretilekdem tazminat,budemelerdenmahsupedilir.Bunakarlk,iebalatlmayaniiyebildirimsresi verilmemi veya bildirim sresine ait cret pein denmemise, ihbar tazminat ve kdem tazminat ayrca denir (m.20/IV). 4.2.3.8. Deiiklik Feshi ( K.m.22) veren,iszlemesiyleveyaiszlemesininekiniteliindekipersonelynetmeliivebenzeri kaynaklaryadaiyeriuygulamasylaoluanalmakoullarndaesaslbirdeiikliiancak durumu iiye yazl olarak bildirmek suretiyle yapabilir.Buekleuygunolarakyaplmayanveiitarafndan altigniindeyazlolarak kabul U Y A R I !Bu ders notu hazrlanrken Saper Szek, Hukuku, Yenilenmi 4. Bask, stanbul, Beta Basm A.., 2013 Nuri elik, Hukuku Dersleri, Yenilenmi 22.Bas,stanbul, BetaBasmA..,2013HamdiMollamahmutolu,Hukuku,Gzden GeirilmiYenilenmi3.Bas,Ankara, TurhanKitabevi,2012 KenanTunoma/Tankut,Centel,HukukununEsaslar,stanbul,BetaBasmA.,2013A.CanTuncay/merEkmeki,SosyalGvenlik Hukuku Dersleri, Beta Basm A., 2013, isimli eserlerden yararlanlmtr.BU DERS NOTLARI ZERNDEK, FKR VE SINAY MLKYET HAKLARI,DR. K. AHMET SEVMLYE ATTR.HAK SAHBNN YAZILI ZN OLMADAN BU DERS NOTUNUN TAMAMI VEYA HERHANG BR KISMININ,HERHANGBRAMALAKOPYALANMASI,OALTILMASI,UMUMAVENCKLERELETLMES,DAITILMASI,YAYINLANMASI,DORUDANVEYADOLAYLIOLARAKAYNENYADA BAKA BR EKLDE ETM AMALI YA DA ETM AMACI DIINDAKULLANILMASI,KRALANMASI, DN (ARYET) VERLMES, TEHR EDLMES, UYARLANMASIYASAKTIR. AKADEMK ATIFLAR SIRALANAN ESERLERN LGL BLMLERNE YAPILMALIDIR. 18 edilmeyendeiiklikleriiyibalamaz.ideiikliknerisinibusreiindekabuletmezse, iverendeiikliingeerlibirnedenedayandnveyafesihiinbakabirgeerlinedenin bulunduunu yazl olarak aklamak ve bildirimsresine uymaksuretiyle i szlemesini feshedebilir. i bu durumda 17 ila 21 inci madde hkmlerine gre dava aabilir (ie iade davas). Taraflar aralarnda anlaarak alma koullarn her zaman deitirebilir. alma koullarnda deiiklik gemie etkili olarak yrrle konulamaz. 4.3. Hakl Nedenle Derhal Fesih SreliFesih(Feshihbar)SresiBelirliolmayaniszlemeleriiinngrlmbirfesihtrdr. Hakl nedenle derhal fesih ise belirli ya da belirsiz sreli tm szlemeler iin sz konusu olabilir. Sreli fesihten farkl olarak feshin hkm dourmas iin belli bir srenin gemesi gerekmez. HaklfesihiinnedenoluturanhallerKanunundaiiveivereniinkategorikekilde sralanmtr. 4.3.1. Kanunda Sralanm Olan Hakl Fesih Nedenleri 4.3.1.1. Salk Sebepleri a) i Bakmndan ( K.m.24/I) szlemesinin konusunun olan iin yaplmas iin niteliinden doan bir sebeple iinin sal veya yaay iin tehlikeli olmas ininsrekliolarakyakndanvedorudanbuluupgrtiverenyahutbakabiriinin bulac veya iinin ii ile badamayan bir hastala tutulmas b) veren Bakmndan ( K.m.25/I) inin kendi kastndan veya derli toplu olmayan yaayndanyahut ikiye dknlnden doacak bir hastala veya sakatla uramas halinde, bu sebeple doacak devamszln ard ardna i gn veya bir ayda be i gnnden fazla srmesi. inintutulduuhastalntedaviedilemeyeceknitelikteolduuveiyerindealmasnda saknca bulunduunun Salk Kurulunca saptanmas durumunda. ininkusuruolmaksznhastalk,kaza,doumvegebelikgibihallerdeivereniini szlemesinibildirimsizfesihhakk;belirtilenhalleriniininiyerindekialmasresinegre17nci maddedeki bildirim srelerini alt hafta amasndan sonra doar. Doum ve gebelik hallerinde bu sre gebe kadnlarn altrlmasnn yasak olduu srenin bitiminde balar. 4.3.1.2. Ahlak ve yi Niyet Kurallarna Uymayan Haller ve Benzerleri a) i Bakmndan ( K.m.24/II) veren i szlemesi yapld srada bu szlemenin esasl noktalarndan biri hakknda yanl vasflarveyaartlargstermekyahutgereeuygunolmayanbilgilervermekveyaszlersylemek suretiyle iiyi yanltrsa. vereniininveyaailesiyelerindenbirininerefvenamusunadokunacakekildeszler syler, davranlarda bulunursa veya iiye cinsel tacizde bulunursa. veren iiye veya ailesi yelerinden birine kar satamada bulunur veya gzda verirse, yahut iiyi veya ailesi yelerinden birini kanuna kar davrana zendirir, kkrtr, srkler, yahut iiye ve ailesiyelerindenbirinekarhapsigerektirenbirsuilerseyahutiihakkndaerefve haysiyet krc aslsz ar isnad veya ithamlarda bulunursa. inin dier bir ii veya nc kiiler tarafndan iyerinde cinsel tacize uramas ve bu durumu iverene bildirmesine ramen gerekli nlemler alnmazsa. verentarafndaniinincretikanunhkmleriveyaszlemeartlarnauygunolarakhesap edilmez veya denmezse, cretinparabanaveyaitutarzerindendenmesikararlatrlpdaiverentarafndaniiye yapabilecei say ve tutardan az i verildii hallerde, aradaki cret fark zaman esasna gre denerek iinin eksik ald cret karlanmazsa, yahut alma artlar uygulanmazsa. U Y A R I !Bu ders notu hazrlanrken Saper Szek, Hukuku, Yenilenmi 4. Bask, stanbul, Beta Basm A.., 2013 Nuri elik, Hukuku Dersleri, Yenilenmi 22.Bas,stanbul, BetaBasmA..,2013HamdiMollamahmutolu,Hukuku,Gzden GeirilmiYenilenmi3.Bas,Ankara, TurhanKitabevi,2012 KenanTunoma/Tankut,Centel,HukukununEsaslar,stanbul,BetaBasmA.,2013A.CanTuncay/merEkmeki,SosyalGvenlik Hukuku Dersleri, Beta Basm A., 2013, isimli eserlerden yararlanlmtr.BU DERS NOTLARI ZERNDEK, FKR VE SINAY MLKYET HAKLARI,DR. K. AHMET SEVMLYE ATTR.HAK SAHBNN YAZILI ZN OLMADAN BU DERS NOTUNUN TAMAMI VEYA HERHANG BR KISMININ,HERHANGBRAMALAKOPYALANMASI,OALTILMASI,UMUMAVENCKLERELETLMES,DAITILMASI,YAYINLANMASI,DORUDANVEYADOLAYLIOLARAKAYNENYADA BAKA BR EKLDE ETM AMALI YA DA ETM AMACI DIINDAKULLANILMASI,KRALANMASI, DN (ARYET) VERLMES, TEHR EDLMES, UYARLANMASIYASAKTIR. AKADEMK ATIFLAR SIRALANAN ESERLERN LGL BLMLERNE YAPILMALIDIR. 19 b) veren Bakmndan ( K.m.25/II) szlemesiyapldsradabuszlemeninesaslnoktalarndanbiriiingereklivasflarveya artlarkendisindebulunmadhaldebunlarnkendisindebulunduunuilerisrerek,yahutgeree uygun olmayan bilgiler veya szler syleyerek iinin ivereni yanltmas. inin,iverenyahutbunlarnaileyelerindenbirininerefvenamusunadokunacakszler sarfetmesiveyadavranlardabulunmas,yahutiverenhakkndaerefvehaysiyetkrcaslsz ihbar ve isnadlarda bulunmas. inin iverenin baka bir iisine cinsel tacizde bulunmas. inin iverene yahut onun ailesi yelerinden birine yahut iverenin bakaiisine satamas veya iki ve uyuturucu yasaklarna aykr hareket etmesi. inin,ivereningveniniktyekullanmak,hrszlkyapmak,ivereninmesleksrlarn ortaya atmak gibi doruluk ve balla uymayan davranlarda bulunmas. inin,iyerinde,yedigndenfazlahapislecezalandrlanvecezasertelenmeyenbirsu ilemesi. inin iverenden izin almakszn veya hakl bir sebebe dayanmakszn ard ardna iki ign veya birayiindeikidefaherhangibirtatilgnndensonrakiign,yahutbiraydaign iine devam etmemesi. inin yapmakla devli bulunduu grevleri kendisine hatrlatld halde yapmamakta srar etmesi. ininkendiisteiveyasavsamasyzndeniingvenliinitehlikeyedrmesi,iyerininmal olanveyamalolmaypdaelialtndabulunanmakineleri,tesisatveyabakaeyavemaddeleri otuz gnlk cretinin tutaryla deyemeyecek derecede hasara ve kayba uratmas. Ahlakveiyiniyetkurallarnauymayanhalleredayanarakiiveyaivereniintannmolan szlemeyifesihyetkisi,ikitaraftanbirininbueitdavranlardabulunduunudiertarafn rendiigndenbalayarakaltigngetiktenveherhaldefiilingereklemesinden itibaren bir yl sonra kullanlamaz. Ancak iinin olayda maddi kar salamas halinde bir yllk sre uygulanmaz (m.26/I). Dier hakl nedenlerle yaplacak fesihlerde bu sre uygulanmaz. Srenin balamas iin Failin ve fiilin renildii tarih esastr. Failini ya da fiili tespit, soruturmay gerekli klyorsa bu sre soruturma sonrasnda ilemeye balar. AhlakveyiNiyetKurallarnaUymayanHallersebebiyleiiyahutiverendeniszlemesini6 ignlk sre iinde feshedenlerin dier taraftan maddi ve manevi tazminat haklar sakldr. 4.3.1.3. Zorlayc Sebeplera) i Bakmndan( K.m. 24/III) ininaltiyerindebirhaftadanfazlasreileiindurmasngerektirecekzorlaycsebepler ortaya karsa rn.:Kar,subaskn,iyerineelkoyulmasvs.Dikkatburadakinedenleriyerinietkileyenzorlayc nedenlerdir. b) veren Bakmndan ( K.m.25/III) iyi iyerinde bir haftadan fazla sre ile almaktan alkoyan zorlayc bir sebebin ortaya kmas Dikkat buradaki nedenler iiyi etkileyen zorlayc nedenlerdir. 4.3.1.4. inin Gzaltna Alnmas veya Tutuklanmas ( K.m. 25/IV) Devamszln zel bir tr 25/IVde dzenlenmitir. inin gzaltna alnmas veya tutuklanmas halinde devamszln bildirim sresini amas da iveren iin derhal fesih nedeni oluturur. U Y A R I !Bu ders notu hazrlanrken Saper Szek, Hukuku, Yenilenmi 4. Bask, stanbul, Beta Basm A.., 2013 Nuri elik, Hukuku Dersleri, Yenilenmi 22.Bas,stanbul, BetaBasmA..,2013HamdiMollamahmutolu,Hukuku,Gzden GeirilmiYenilenmi3.Bas,Ankara, TurhanKitabevi,2012 KenanTunoma/Tankut,Centel,HukukununEsaslar,stanbul,BetaBasmA.,2013A.CanTuncay/merEkmeki,SosyalGvenlik Hukuku Dersleri, Beta Basm A., 2013, isimli eserlerden yararlanlmtr.BU DERS NOTLARI ZERNDEK, FKR VE SINAY MLKYET HAKLARI,DR. K. AHMET SEVMLYE ATTR.HAK SAHBNN YAZILI ZN OLMADAN BU DERS NOTUNUN TAMAMI VEYA HERHANG BR KISMININ,HERHANGBRAMALAKOPYALANMASI,OALTILMASI,UMUMAVENCKLERELETLMES,DAITILMASI,YAYINLANMASI,DORUDANVEYADOLAYLIOLARAKAYNENYADA BAKA BR EKLDE ETM AMALI YA DA ETM AMACI DIINDAKULLANILMASI,KRALANMASI, DN (ARYET) VERLMES, TEHR EDLMES, UYARLANMASIYASAKTIR. AKADEMK ATIFLAR SIRALANAN ESERLERN LGL BLMLERNE YAPILMALIDIR. 20 4.4. Kdem Tazminat 4.4.1. Kdem Tazminatna Hak Kazanma Koullar 1475sayleskiKanunununhalenyrrlkteolantekmaddesikdemtazminatndzenleyen14. maddedir. Buhkmuyarncaiininiszlemesisonaerdiindekdemtazminatnahak kazanabilmesi iin, Kanunu / Deni Kanunu ya da Basn Kanunu kapsamnda almas i olarak alm olmas(memur, szlemeli personel vs. iin kdem tazminat sz konusu olmaz) En az bir yl boyunca ayn iverenin nezdinde alm olmas ve i szlemesinin 1475 sayl Kanun m.14te belirtilen ekillerde sona ermesi gerekir. szlemesiaadaaklananekillerdesonaermivedierkoullardatayorsa,iikdem tazminatna hak kazanr:veren tarafndan fesihAhlak ve yi Niyet Kurallarna Uymayan Haller ( K.m.25/II) ve Yasad grev (2822 m.45) nedenlerine dayananlar dndaki, iveren tarafndan yaplan tm fesihler kdem tazminatna hak kazandrr. i tarafndan fesih i tarafndan yaplan tm hakl nedenle derhal fesihler kdem tazminatna hak kazandrr. Ayrca1475saylKanun14.maddedeufesihhallerinindekdemtazminatnahakkazandraca belirtilmitir. Muvazzaf askerlik hizmeti dolaysyla fesih Balbulunduukurumdanyallk,emeklilikveyamalllkaylyahuttoptandemealmak amacyla fesih; Emeklilikveyayallkaylalmakiinngrlmolanyadndakalandierartlar tamamlayarak fesih, Kadn ii iin evlendii tarihten itibaren bir yl ierisinde kendi arzusu ile fesih ininlm:ininlmhalindekdemtazminatmiraslarnadenir.lmnedeninemli deildir.4.4.2. Kdem Tazminatnn Miktar ve Hesaplanmas Asgari:e balad tarihten itibaren i szlemesinin devam sresince her geen tam yl iin iverence iiye 30 gnlk creti tutarnda denir. Azami:Kdem tazminat ile ilgili 30 gnlk sre hizmet akitleri veya toplu i szlemeleri ileii lehine deitirilebilir. Topluszlemelerleveiszlemesiylebelirlenenkdemtazminatlarnnyllkmiktar, DevletMemurlarKanunu'natabienyksekdevletmemuruna5434saylT.C.EmekliSand Kanunu hkmlerine gre bir hizmet yl iin denecek azami emeklilik ikramiyesini geemez. U Y A R I !Bu ders notu hazrlanrken Saper Szek, Hukuku, Yenilenmi 4. Bask, stanbul, Beta Basm A.., 2013 Nuri elik, Hukuku Dersleri, Yenilenmi 22.Bas,stanbul, BetaBasmA..,2013HamdiMollamahmutolu,Hukuku,Gzden GeirilmiYenilenmi3.Bas,Ankara, TurhanKitabevi,2012 KenanTunoma/Tankut,Centel,HukukununEsaslar,stanbul,BetaBasmA.,2013A.CanTuncay/merEkmeki,SosyalGvenlik Hukuku Dersleri, Beta Basm A., 2013, isimli eserlerden yararlanlmtr.BU DERS NOTLARI ZERNDEK, FKR VE SINAY MLKYET HAKLARI,DR. K. AHMET SEVMLYE ATTR.HAK SAHBNN YAZILI ZN OLMADAN BU DERS NOTUNUN TAMAMI VEYA HERHANG BR KISMININ,HERHANGBRAMALAKOPYALANMASI,OALTILMASI,UMUMAVENCKLERELETLMES,DAITILMASI,YAYINLANMASI,DORUDANVEYADOLAYLIOLARAKAYNENYADA BAKA BR EKLDE ETM AMALI YA DA ETM AMACI DIINDAKULLANILMASI,KRALANMASI, DN (ARYET) VERLMES, TEHR EDLMES, UYARLANMASIYASAKTIR. AKADEMK ATIFLAR SIRALANAN ESERLERN LGL BLMLERNE YAPILMALIDIR. 21 5. in Dzenlenmesi. 5.1. alma Sreleri ( K.m.62) 5.1.1.Haftalk Yasal alma Sresi Genel bakmdan alma sresi haftada en ok krk be saattir ( K.m. 63/I). ngrlen bu sre szleme ile 45in altna drlebilir5.5.1.2. Haftalk Yasal alma Sresinin Gnlere Dalm Aksi kararlatrlmamsa haftalk 45 saatlik sre, iyerlerinde haftann allan gnlerine eit lde blnerek uygulanr. Haftannignlerindenbirindeksmenallaniyerlerinde,busrehaftalkalmasresinden dldktensonra,allansreninallangnsaysnablnmesi suretiylegnlkalmasreleri belirlenir. Salkkurallarbakmndangndeancakyedibuuksaatveyadahaazallmasgerekeniler,ayn ismitayanynetmeliktegsterilmitir.Butrilerde,iinin,ynetmeliktegsterilengnlk alma sresi (7,5 saat ya da daha az) alarak altrlmas mmkn deildir. 5.1.2.1.Haftalk alma Sresinin Gnlerine Farkl ekilde Datlmas Haftalk alma sresinin gnlere eit ekilde datlmasna ilikin kural, emredici deildir. Bu kuraldan farkl bir dalm zerinde ii ve iveren anlaabilir. Yeter ki, haftalk 45; ve gnlk 11 saatlik sreler almasn. 5.1.2.2. Denkletirme Uygulamas ( K.m. 41, 62) Kanunutaraflarnyazlanlamasilevebellibirzamandilimiiindekalmakkouluylaiyerinde baz haftalar daha youn (45 saatten ok) baz haftalar ise daha az allmasna olanak salamaktadr. Budurumda,younlatrlmihaftasveyahaftalarndansonrakidnemdeiinindahaazsrelerle altrlmassuretiyle,toplamalmasresi,almasgerekentoplamnormalsreyigemeyecek ekilde denkletirilmelidir. Denkletirmeuygulamasnagidilmesihalinde,ikiaylksreiindeiininhaftalkortalamaalma sresi, normal haftalk alma sresini aamaz. Denkletirme sresi toplu i szlemeleri ile drt aya kadar artrlabilir. KanununalikinalmaSreleriYnetmeliindekideyimleyounlatrlmihaftasndahaftalk alma sresi 66 saate kadar kabilecektir. Ancak, denkletirme dnemi iinde kalan dier haftalarda ii 45 saatten az altrlacaktr. 5.1.3. Telafi almas ( K.m.64) Zorunlu nedenlerle iin durmas,Ulusal bayram ve genel tatillerden nce veya sonra iyerinin tatil edilmesi veya benzer nedenlerle, yerindenormalalmasrelerininnemlildealtndaallmasveyatamamentatil edilmesi ya da, inintalebiilekendisine4857saylKanunu,iszlemelerivetopluiszlemeleriile ngrlenyasalizinleridndaizin verilmesi hallerinde, iinin almad bu srelerin telafisi iin iiye yaptrlacak alma, telafi almasdr. Telafialmasyaptracakiveren;bualmann4857saylKanununun64ncmaddesinde saylan nedenlerden hangisine dayandn ak olarak belirtmek, hangi tarihte almaya balanacan, ilgili iilere bildirmek zorundadr. Telafialmas,kaynanoluturanzorunlunedeninortadankalkmasveiyerininnormal almadneminebalamasntakipeden2ayierisindeyaptrlr.Telafialmas,gnlkenok alma sresi olan 11 saati amamak koulu ile gnde 3 saatten fazla olamaz. Telafi almas, tatil gnlerinde yaptrlamaz. 5 Bkz.: Ksmi Sreli i szlemesi. U Y A R I !Bu ders notu hazrlanrken Saper Szek, Hukuku, Yenilenmi 4. Bask, stanbul, Beta Basm A.., 2013 Nuri elik, Hukuku Dersleri, Yenilenmi 22.Bas,stanbul, BetaBasmA..,2013HamdiMollamahmutolu,Hukuku,Gzden GeirilmiYenilenmi3.Bas,Ankara, TurhanKitabevi,2012 KenanTunoma/Tankut,Centel,HukukununEsaslar,stanbul,BetaBasmA.,2013A.CanTuncay/merEkmeki,SosyalGvenlik Hukuku Dersleri, Beta Basm A., 2013, isimli eserlerden yararlanlmtr.BU DERS NOTLARI ZERNDEK, FKR VE SINAY MLKYET HAKLARI,DR. K. AHMET SEVMLYE ATTR.HAK SAHBNN YAZILI ZN OLMADAN BU DERS NOTUNUN TAMAMI VEYA HERHANG BR KISMININ,HERHANGBRAMALAKOPYALANMASI,OALTILMASI,UMUMAVENCKLERELETLMES,DAITILMASI,YAYINLANMASI,DORUDANVEYADOLAYLIOLARAKAYNENYADA BAKA BR EKLDE ETM AMALI YA DA ETM AMACI DIINDAKULLANILMASI,KRALANMASI, DN (ARYET) VERLMES, TEHR EDLMES, UYARLANMASIYASAKTIR. AKADEMK ATIFLAR SIRALANAN ESERLERN LGL BLMLERNE YAPILMALIDIR. 22 5.1.4. Fazla alma ve Fazla Srelerle almaFazla alma: Kanununda yazl koullar erevesinde haftalk 45 saati aan almalardr.Anmsatalmki,denkletirmeesasnnuygulandhallerde,iininhaftalkortalamaalmasresi, normalhaftalkisresiniamamakkouluile,bazhaftalardatoplamkrkbesaatiasadahibu almalar fazla alma saylmaz.Fazlasrelerlealma:Haftalkalmasresininszlemelerle45saatinaltndabelirlendii durumlarda, bu alma sresini aan ve 45 saate kadar yaplan almalardr. 5.1.4.1.Olaan Fazla alma: lkenin genelyararlar yahut iin nitelii veya retimin artrlmas gibi nedenlerle yaplan fazla almadr. Herbirsaatfazlaalmaiinverilecekcret,normalalmacretininsaatbanaden miktarnn yzde elli ykseltilmesi suretiyle denir. Fazlasrelerlealmalardaise,herbirsaatfazlaalmaiinverilecekcretnormalalma cretinin saat bana den miktarnn yzde yirmi be ykseltilmesiyle denir. Fazlaalmaveyafazlasrelerlealmayapaniiisterse,bualmalarkarlzamlcret yerine,fazlaalthersaatkarlndabirsaatotuzdakikay,fazlasrelerlealthersaat karlndabirsaatonbedakikay,altayzarfnda,almasreleriiindevecretindebir kesinti olmadan serbest zaman olarak kullanabilir.Doaldrki,salkkurallarbakmndangndeancakyedibuuksaatveyadahaazallmas gereken ilerde ve gece allan ilerde fazla alma yaplamaz. Fazlaalmak ya da fazlasrelerle almak iiniinin onaynnalnmas gerekir. Fazlaalma ya da fazla srelerle alma ihtiyac olan iverence bu onayher yl banda iilerden yazl olarak alnr ve iinin zlk dosyasnda saklanr. Bir iinin fazla alma sresinin toplam bir ylda iki yz yetmi (270) saatten fazla olamaz. 5.1.4.2.Zorunlu Nedenlerle Fazla alma Gerek bir arza srasnda, gerek bir arzann mmkn grlmesi halinde yahut makineler veya aravegereiinhemenyaplmasgerekliaceleilerde,yahutzorlaycsebeplerinortaya kmasnda, iyerinin normal almasn salayacak dereceyi amamak koulu ile iilerin hepsi veyabirksmnafazlaalmayaptrlabilir.Budurumdafazlaalmayapaniilereuygunbir dinlenme sresi verilmesi zorunludur. cret olaan fazla almadaki gibi denir. Bu tr fazla alma iin iinin onay aranmaz. 5.1.4.3.Olaanst Hallerde Fazla alma Seferberlik srasnda ve bu sreyi amamak artyla yurt savunmasnn gereklerini karlayan iyerlerindefazlaalmayalzumgrlrseilerineidineveihtiyacnderecesinegreBakanlar Kurulu gnlk alma sresini, iinin en ok alma gcne karabilir. Bu tr fazla almaya Bakanlar Kurulu karar verir. cret olaan fazla almadaki gibi denir. inin onay aranmaz. 5.1.4.4.Hazrlama, Tamamlama ve Temizleme lerinde Yaplan Fazla almaHazrlama,tamamlamavetemizlemeilerininfazlaalmahalinialmas,szkonusuilerin grevleriyalnzbuileriyapmaklasnrlolaniilereyaptrlmayarak,iyerininasliilerine yrttkleriilereekolarak,isaatlerindennceveyasonrayaptrlmasnabaldr.Yoksa grevlerihazrlama,tamamlamavetemizlemeileriniyapmakolanayriilermevcutisesaltbuii yapyor olmalar fazla altklar anlamna gelmez. Hazrlama, tamamlama ve temizleme ilerinin, asl ie ilikin gnlk alma srelerinden nce veya sonra yaptrlabilmesi, teknik bir zorunluluun bulunmasna veya bu ilerin, asl iin yrtm srasnda yaplmasnn salk ve gvenlik ynnden sakncal olmasna baldr. Hazrlama,tamamlamavetemizlemeileridedahilolmakzere,gnlkalmasresi11saati U Y A R I !Bu ders notu hazrlanrken Saper Szek, Hukuku, Yenilenmi 4. Bask, stanbul, Beta Basm A.., 2013 Nuri elik, Hukuku Dersleri, Yenilenmi 22.Bas,stanbul, BetaBasmA..,2013HamdiMollamahmutolu,Hukuku,Gzden GeirilmiYenilenmi3.Bas,Ankara, TurhanKitabevi,2012 KenanTunoma/Tankut,Centel,HukukununEsaslar,stanbul,BetaBasmA.,2013A.CanTuncay/merEkmeki,SosyalGvenlik Hukuku Dersleri, Beta Basm A., 2013, isimli eserlerden yararlanlmtr.BU DERS NOTLARI ZERNDEK, FKR VE SINAY MLKYET HAKLARI,DR. K. AHMET SEVMLYE ATTR.HAK SAHBNN YAZILI ZN OLMADAN BU DERS NOTUNUN TAMAMI VEYA HERHANG BR KISMININ,HERHANGBRAMALAKOPYALANMASI,OALTILMASI,UMUMAVENCKLERELETLMES,DAITILMASI,YAYINLANMASI,DORUDANVEYADOLAYLIOLARAKAYNENYADA BAKA BR EKLDE ETM AMALI YA DA ETM AMACI DIINDAKULLANILMASI,KRALANMASI, DN (ARYET) VERLMES, TEHR EDLMES, UYARLANMASIYASAKTIR. AKADEMK ATIFLAR SIRALANAN ESERLERN LGL BLMLERNE YAPILMALIDIR. 23 aamaz. Gnlk normal alma sresi dnda yaplan hazrlama, tamamlama ve temizleme ileri ile yaplan fazla alma srelerinin toplam ylda iki yz yetmi (270) saati geemez. Yukardaaklananekildehazrlama,tamamlamavetemizlemeileriniyapacakolaniiler,bu ilerde gnde en ok iki saat altrlabilir. ilerin, bu ilerde geirdikleri srenin her bir saati iin denecek cret, o iyerindeki asl ilerine ait normal alma cretinin saat bana den tutarnn yzde elli ykseltilmesi suretiyle verilir. U Y A R I !Bu ders notu hazrlanrken Saper Szek, Hukuku, Yenilenmi 4. Bask, stanbul, Beta Basm A.., 2013 Nuri elik, Hukuku Dersleri, Yenilenmi 22.Bas,stanbul, BetaBasmA..,2013HamdiMollamahmutolu,Hukuku,Gzden GeirilmiYenilenmi3.Bas,Ankara, TurhanKitabevi,2012 KenanTunoma/Tankut,Centel,HukukununEsaslar,stanbul,BetaBasmA.,2013A.CanTuncay/merEkmeki,SosyalGvenlik Hukuku Dersleri, Beta Basm A., 2013, isimli eserlerden yararlanlmtr.BU DERS NOTLARI ZERNDEK, FKR VE SINAY MLKYET HAKLARI,DR. K. AHMET SEVMLYE ATTR.HAK SAHBNN YAZILI ZN OLMADAN BU DERS NOTUNUN TAMAMI VEYA HERHANG BR KISMININ,HERHANGBRAMALAKOPYALANMASI,OALTILMASI,UMUMAVENCKLERELETLMES,DAITILMASI,YAYINLANMASI,DORUDANVEYADOLAYLIOLARAKAYNENYADA BAKA BR EKLDE ETM AMALI YA DA ETM AMACI DIINDAKULLANILMASI,KRALANMASI, DN (ARYET) VERLMES, TEHR EDLMES, UYARLANMASIYASAKTIR. AKADEMK ATIFLAR SIRALANAN ESERLERN LGL BLMLERNE YAPILMALIDIR. 24 5.2. Dinlenme Sreleri 5.2.1.Ara Dinlenmesi ( K.m.68) Gnlk alma sresinin ortalama bir zamannda o yerin gelenekleri ve iin gereine gre ayarlanmak suretiyle iilere;Drt saat veya daha ksa sreli ilerde onbe dakika,Drtsaattenfazlaveyedibuuksaatekadar(yedibuuksaatdahil),sreliilerdeyarm saat,Yedi buuk saatten fazla sreli ilerde bir saat, ara dinlenmesi verilir. Bu sreler en az olup; kural olarak aralksz verilir. Ara dinlenmesi sresi szlemelerle arttrlabilir ancak azaltlamaz. Ancakbusreler,iklim,mevsim,oyerdekigeleneklerveiinniteliigznndetutularak szlemeler ile aral olarak kullandrlabilir.Dinlenmeler bir iyerinde iilere ayn veya deiik saatlerde kullandrlabilir. Ara dinlenmeleri alma sresinden saylmaz. crete hak kazandrmaz. Bu sre boyunca ii serbesttir. Kural olarak iyeri dna da kabilir. inin bu sre iinde altrlmas halinde koullar varsa fazla alma cretine hak kazanr. 5.2.2. Tatiller ( K.m.46) 5.2.2.1.Hafta Tatili Kanunukapsamnagireniyerlerinde,iileretatilgnndennce,ignlerindealm olmalarkouluile,yedignlkbirzamandilimiiindekesintisizenazyirmidrtsaat dinlenme (hafta tatili) verilir. allmayanhaftatatiligniiniverentarafndanbirikarlolmaksznognn creti tam olarak denir.5.2.2.2.Ulusal Bayram ve Genel Tatil Gnleri ( K.m. 44, 47) Ulusal bayram sadece 29 Ekim gndr. Dier resmi ve dini bayram gnleri ise genel tatildir. Ulusal bayram ve genel tatil gnlerinde iyerlerinde allp allmayaca toplu i szlemesi veya iszlemeleriilekararlatrlr.Szlemelerdehkmbulunmamashalindeszkonusugnlerde allmas iin iinin onay gereklidir. Kanunukapsamnagireniyerlerindealaniilere,kanunlardaulusalbayramvegeneltatil gnolarakkabuledilengnlerdealmazlarsa,birikarlolmaksznognncretleritam olarak, tatil yapmayarak alrlarsa, ayrca allan her gn iin bir gnlk cret denir. 5.2.2.3.Yllk cretli zin ( K.m.53 vd.) yerindeiebaladgndenitibaren,denemesresideiindeolmakzere,enazbiryl alm olan iilere yllk cretli izin verilir. i her alma ylnda hak kazand yllk cretli izni, bir sonraki yl kullanr. Yllk cretli izine hak kazanmak iin gerekli srenin hesabnda iilerin, ayn iverenin bir veya eitliiyerlerindealtklarsrelerbirletirilerekgznnealnr.ukadarki,biriverenin KanunukapsamnagireniyerindealmaktaolaniilerinaynivereniniyerlerindeKanunu kapsamna girmeksizin geirmi bulunduklar sreler de hesaba katlr. ilere verilecek yllk cretli izin sresi, hizmet sresi;Bir yldan be yla kadar (be yl dahil) olanlara ondrt gnden, Be yldan fazla onbe yldan az olanlara yirmi gnden, Onbe yl (dahil) ve daha fazla olanlara yirmialt gnden, az olamaz. Ancakonsekiz(18)vedahakkyatakiiilerleelli(50)vedahayukaryataki iilere verilecek yllk cretli izin sresi yirmi gnden az olamaz.U Y A R I !Bu ders notu hazrlanrken Saper Szek, Hukuku, Yenilenmi 4. Bask, stanbul, Beta Basm A.., 2013 Nuri elik, Hukuku Dersleri, Yenilenmi 22.Bas,stanbul, BetaBasmA..,2013HamdiMollamahmutolu,Hukuku,Gzden GeirilmiYenilenmi3.Bas,Ankara, TurhanKitabevi,2012 KenanTunoma/Tankut,Centel,HukukununEsaslar,stanbul,BetaBasmA.,2013A.CanTuncay/merEkmeki,SosyalGvenlik Hukuku Dersleri, Beta Basm A., 2013, isimli eserlerden yararlanlmtr.BU DERS NOTLARI ZERNDEK, FKR VE SINAY MLKYET HAKLARI,DR. K. AHMET SEVMLYE ATTR.HAK SAHBNN YAZILI ZN OLMADAN BU DERS NOTUNUN TAMAMI VEYA HERHANG BR KISMININ,HERHANGBRAMALAKOPYALANMASI,OALTILMASI,UMUMAVENCKLERELETLMES,DAITI