RİSK ANALİZİ VE DEĞERLENDİRME

6331 Göre Tehlike: İşyerinde var olan ya da dışarıdan gelebilecek, çalışanı veya işyerini

etkileyebilecek zarar veya hasar verme potansiyelini,

6331 Göre Risk: Tehlikeden kaynaklanacak kayıp, yaralanma ya da başka zararlı sonuç

meydana gelme ihtimali

TS OHSAS 18001

Türkiye’de en yaygın şekilde benimsenen ve uygulanan iş sağlığı ve güvenliği yönetim sistemi

OHSAS 18001 RİSK tanımı :Tehlikeli bir olayın olasılığı ile meydana geldiğinde oluşturacağı

sağlık bozulmasının ciddiyet derecesinin birleşimi

OHSAS 18001 Tehlike tanımı: Çalışanı etkileyebilecek zarar veya hasar verme potansiyeli

TEHLİKELER RİSKLER

Yüksekte Çalışma Düşme Sonucu Ölüm

Şantiyede Baretsiz Dolaşma Malzeme Düşmesi Sonucu Yaralanma

Tüm Makinalar Makine Çalışmasında Parmak Kopması

Kimyasallar Zehirlenme

Gürültü İşitme Kaybı

Titreşim Kas Yırtığı

Toz Akciğer Rahatsızlığı

Gaz Boğulma

*****Tehlike, neden - Risk, sonuçtur

Önleme: İşyerinde yürütülen işlerin bütün safhalarında iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili riskleri

ortadan kaldırmak veya azaltmak için planlanan ve alınan tedbirlerin tümünü,

Kabul edilebilir Risk :TS OHSAS 18001’ e göre bir kuruluşun, yasal zorunluluklara ve kendi

İSG politikasına göre, tahammül edebileceği düzeye indirilmiş riski ifade

Ramak kala olay: İşyerinde meydana gelen; çalışan, işyeri ya da iş ekipmanını zarara uğratma

potansiyeli olduğu halde zarara uğratmayan olayı,

Risk değerlendirmesi: İşyerinde var olan ya da dışarıdan gelebilecek tehlikelerin belirlenmesi,

bu tehlikelerin riske dönüşmesine yol açan faktörler ile tehlikelerden kaynaklanan risklerin analiz

edilerek derecelendirilmesi ve kontrol tedbirlerinin kararlaştırılması amacıyla yapılması gerekli

çalışmaları,

Risk Algoritmasi

Tehlike tanımla Risk Analizi Risk değerlendirme Uygulama ve önlem alma

Kontrol etme

*****İşveren; çalışma ortamının ve çalışanların sağlık ve güvenliğini sağlama, sürdürme ve

geliştirme amacı ile iş sağlığı ve güvenliği yönünden risk değerlendirmesi yapar veya

yaptırır.

*****6331 sayılı yasaya göre İşveren 1 kişi dahi çalıştırıyorsa

Risk Analizi,

Acil Durum Planı,

Eğitim ve

Sağlık Gözetimi yapmak zorundadır.

*****Risk değerlendirmesi ekibi aşağıdakilerden oluşur.

1. İşveren veya işveren vekili.

2. İşyerinde sağlık ve güvenlik hizmetini yürüten iş güvenliği uzmanları ile işyeri hekimleri.

3. İşyerindeki çalışan temsilcileri.

4. İşyerindeki destek elemanları.

5. İşyerindeki bütün birimleri temsil edecek şekilde belirlenen ve işyerinde yürütülen

çalışmalar, mevcut veya muhtemel tehlike kaynakları ile riskler konusunda bilgi sahibi

çalışanlar.

Risk değerlendirmesi; tasarım veya kuruluş aşamasından başlamak üzere

1. Tehlikeleri Tanımlama,

2. Riskleri Belirleme Ve Analiz Etme,

3. Risk Kontrol Tedbirlerinin Kararlaştırılması,

4. Uygulama Dokümantasyon,

5. Yapılan Çalışmaların Güncellenmesi, İzleme, Tekrar Etme

6. Gerektiğinde Yenileme Aşamaları İzlenerek Gerçekleştirilir.

RİSKLERİN BELİRLENMESİ VE ANALİZİ

Tespit edilmiş olan tehlikelerin her biri ayrı ayrı dikkate alınarak bu tehlikelerden

kaynaklanabilecek risklerin hangi sıklıkta oluşabileceği ile bu risklerden kimlerin, nelerin, ne

şekilde ve hangi şiddette zarar görebileceği belirlenir.

RİSK KONTROL ADIMLARI

1) Planlama

2) Risk kontrol tedbirlerinin kararlaştırılması: Riskin tamamen bertaraf edilmesi, bu

mümkün değil ise riskin kabul edilebilir seviyeye indirilmesi için aşağıdaki adımlar uygulanır.

o Tehlike veya tehlike kaynaklarının ortadan kaldırılması.

o Tehlikelinin, tehlikeli olmayanla veya daha az tehlikeli olanla değiştirilmesi.

o Riskler ile kaynağında mücadele edilmesi.

3) Risk kontrol tedbirlerinin uygulanması

4) Uygulamaların izlenmesi:

Risk değerlendirmesi asgarî aşağıdaki hususları kapsayacak şekilde dokümante edilir.

İşyerinin unvanı, adresi ve işverenin adı.

Gerçekleştiren kişilerin isim ve unvanları ile bunlardan iş güvenliği uzmanı ve işyeri

hekimi olanların Bakanlıkça verilmiş belge bilgileri.

Gerçekleştirildiği tarih ve geçerlilik tarihi.

Risk değerlendirmesi işyerindeki farklı bölümler için ayrı ayrı yapılmışsa her birinin adı.

Belirlenen tehlike kaynakları ile tehlikeler.

Tespit edilen riskler.

Risk analizinde kullanılan yöntem veya yöntemler.

Tespit edilen risklerin önem ve öncelik sırasını da içeren analiz sonuçları.

Düzeltici ve önleyici kontrol tedbirleri, gerçekleştirilme tarihleri ve sonrasında tespit

edilen risk seviyesi.

Risk değerlendirmesi dokümanının sayfaları numaralandırılarak; gerçekleştiren kişiler

tarafından her sayfası paraflanıp, son sayfası imzalanır ve işyerinde saklanır.

Risk değerlendirmesi dokümanı elektronik ve benzeri ortamlarda hazırlanıp arşivlenebilir.

*Risk algısında re aktif algılama KANIKSAMA Yaratır.

**Ramak kala formu doldurulmaya başlanmış ise önlem alınır ve kaza sayısında artış

beklenmez.

* Risklerin en etkin kontrolü tehlikeyi kaynakta yok etmek ile başlar.

* Risklerin kabul edilebilirliği hakkındaki değer yargıları algılamaya dayanır.

*GEÇERLİLİK

çok tehlikeli sınıfta en geç 2,

tehlikeli sınıfta en geç 4,

az tehlikeli sınıfta 6 yılda bir yenilenir.

*YENİLEME

İşyerinin taşınması veya binalarda değişiklik yapılması.

İşyerinde uygulanan teknoloji, kullanılan madde ve ekipmanlarda değişiklikler meydana

gelmesi.

Üretim yönteminde değişiklikler olması.

İş kazası, meslek hastalığı veya ramak kala olay meydana gelmesi.

Çalışma ortamına ait sınır değerlere ilişkin bir mevzuat değişikliği olması.

Çalışma ortamı ölçümü ve sağlık gözetim sonuçlarına göre gerekli görülmesi.

İşyeri dışından kaynaklanan ve işyerini etkileyebilecek yeni bir tehlikenin ortaya çıkması

AYNI ÇALIŞMA ALANINI BİRDEN FAZLA İŞVERENİN PAYLAŞMASI DURUMUNDA,

İşverenler ayrı ayrı risk değerlendirmesi gerçekleştirilir.

İşverenler, risk değerlendirmesi çalışmalarını, koordinasyon içinde yürütür, birbirlerini ve

çalışan temsilcilerini tespit edilen riskler konusunda bilgilendirir.

Birden fazla işyerinin bulunduğu iş merkezleri, iş hanları, sanayi bölgeleri veya siteleri

gibi yerlerde, işyerlerinde ayrı ayrı gerçekleştirilen risk değerlendirmesi çalışmalarının

koordinasyonu yönetim tarafından yürütülür.

Yönetim; bu koordinasyonun yürütümünde, gerekli tedbirleri almaları için işverenleri

uyarır.

Bu uyarılara uymayan işverenleri Bakanlığa bildirir.

Asıl işveren ve alt işveren risk değerlendirmesi

o Her alt işveren risk değerlendirmesi çalışmalarını yapar veya yaptırır.

o Alt işverenlerin risk değerlendirmesi çalışmaları konusunda asıl işverenin

sorumluluk alanları ile ilgili ihtiyaç duydukları bilgi ve belgeler asıl işverence

sağlanır.

o Asıl işveren, alt işverenlerce yürütülen risk değerlendirmesi çalışmalarını denetler

ve bu konudaki çalışmaları koordine eder.

Alt işverenler hazırladıkları risk değerlendirmesinin bir nüshasını asıl işverene verir.

Asıl işveren; bu risk değerlendirmesi çalışmalarını kendi çalışmasıyla bütünleştirerek, risk

kontrol tedbirlerinin uygulanıp uygulanmadığını izler, denetler ve uygunsuzlukların

giderilmesini sağlar.

Proaktif (kaza olmadan önce) Re aktif (kaza olduktan sonra)

Eğitim Kaza sonucu tutulan tutanak

Denetim Hastalık sonucu tutulan tutanak

Risk Analizi Ramak kala tutanağı

İsg kurul toplantıları İlk yardım faaliyeti

Gürültü ölçümü Geçmiş olsun demek

Geçmiş kayıtları inceleme Allah rahmet eylesin demek

Talimat yazma Üzülmek

RİSKLERLE MÜCADELEDE ÖNCELİK SIRASI

1) Tehlikeleri Kaynağında yok etmek

2) Tehlikeleri Kaynağında azaltmak Kaynağa yönelik TOPLU KORUMA

3) Mühendislik önlemleri almak

4) İdari uygulamalar ile önlem almak Ortama Yönelik

5) Çalışana Kişisel koruyucu donanım vermek Kişiye yönelik

RİSKLERLE MÜCADELEDE ÖNCELİK SIRASI

1. Yok etmek- Başka metot seçmek- bertaraf etmek

2. ikame- daha az zararlı metot, ürün, makine ile değiştirmek

3. İzolasyon, tecrit, kapatmak, havalandırma, aydınlatma

4. Kaynaktan uzaklaştırmak Eğitmek- çakılma süresini azaltmak- talimat vermek -

denetlemek –

5. Kişisel koruyucu donanım temin etmek, işe giriş muayenesi

6331 Sayılı Yasada Yazan Risklerden Korunma İlkeleri

İşverenin yükümlülüklerinin yerine getirilmesinde aşağıdaki ilkeler göz önünde bulundurulur:

Risklerden kaçınmak.

Kaçınılması mümkün olmayan riskleri analiz etmek.

Risklerle kaynağında mücadele etmek.

İşin kişilere uygun hale getirilmesi için işyerlerinin tasarımı ile iş ekipmanı, çalışma şekli

ve üretim metotlarının seçiminde özen göstermek, özellikle tekdüze çalışma ve üretim

temposunun sağlık ve güvenliğe olumsuz etkilerini önlemek, önlenemiyor ise en aza

indirmek.

Teknik gelişmelere uyum sağlamak.

Tehlikeli olanı, tehlikesiz veya daha az tehlikeli olanla değiştirmek.

Teknoloji, iş organizasyonu, çalışma şartları, sosyal ilişkiler ve çalışma ortamı ile ilgili

faktörlerin etkilerini kapsayan tutarlı ve genel bir önleme politikası geliştirmek.

Toplu korunma tedbirlerine, kişisel korunma tedbirlerine göre öncelik vermek.

Çalışanlara uygun talimatlar vermek.

161 sayılı ILO SÖZLEŞMESİ

Her Üye, bütün ekonomik faaliyet dallarında ve tüm işletmelerde , kamu sektörü ve üretim

kooperatifleri üyelerini de kapsayan, bütün işçiler için, iş sağlığı hizmetlerini sürekli bir şekilde

geliştirmeyi üstlenir. Sağlanan hizmet, işletmelerin kendine has risklerini karşılamaya yeterli ve

uygun olmalıdır’’ diyen ILO sözleşmesinin numarası nedir?

89/391 EEC Çerçeve Direktif

Avrupa Birliği mevzuatında Risk Değerlendirme konusunun düzenlendiği temel mevzuat

Yapı İşlerinde Sağlık ve Güvenlik Yönetmeliği

Risk değerlendirmesi sadece bir işveren yükümlülüğü olarak ifade edilmemiştir, İş veren proje

sorumlularına sorumluluk verebilir.

RİSK ANALİZİ VE DEĞERLENDİRME METOTLARI

Kalitatif: Nitel: Gözleme dayalı, renk, tat, gibi sayısal olarak ölçülemeyen özelliklere ilişkin

araştırma

Kantitatif: Nicel: Rakamların öne çıktığı, sonuçlarının istatistiksel olarak değerlendirildiği

sayısal verilere bağlı araştırmalar

Karma Metot: Hem kantitatif, Hem Kalitatif kullanır.

1- L TİPİ 5x5 MATRİS METODU:

Matris metodu, ürün, proses ve ekipman odaklı kullanımı kolay ve uygulaması en yayın

metotlardan birisidir.

Bu metot diğer birçok metodun temelini teşkil eder.

Metot sonuçların herkes tarafından farklı yorumlanabilme ve olasılık, şiddet için atanan

değerlerin istatistiksel olarak sınıflara atanan aralıkları eşit olmaması gibi sorunlardan dolayı

çalışan odaklı kullanımda çok uygun değildir.

Kantitatif özelliği baskın ama Karma metot olarak bilinir.

Geçmişe ait En az 5 yıllık kaza istatistiği ile daha doğru sonuç verir.

Risk skoru R: İ x D ile elde edilir.ir.

İ = İhtimal

D= Sonucun derecesi veya şiddeti

Sonucun Derecesi

DERECELENDİRME SONUÇ SONUCUN DERECESİ

İş Saati Kaybı Yok, İlkyardım Gerektiren Çok Hafif 1

İş Günü Kaybı Yok, İlk Yardım Gerektiren Hafif 2

Hafif Yaralanma, Tedavi Gerekir Orta 3

Ölüm, Ciddi Yaralanma, Meslek Hastalığı Ciddi 4

Birden Çok Ölüm veya Sürekli İş Göremezlik Çok Ciddi 5

Bir Olayın Gerçekleşme İhtimali

Derecelendirme - Sıklık Olabilirlik İhtimal Değeri

Yılda Bir Çok Küçük Olasılık 1

Üç Ayda Bir Küçük Olasılık 2

Ayda Bir Orta Olasılık 3

Haftada Bir Yüksek Olasılık 4

Her Gün Çok Yüksek Olasılık 5

Yeşil bölgeye düşerse en son önlem alınacak ve kabul edilebilir risk bölgesi olacaktır.

Sarı bölgeye düşerse aksiyon planına alınacak ve bu bölge dikkate değer risk bölgesi

olacaktır.

Kırmızı bölgeye düşerse iş derhal durdurulacak ve önlem alınmadan iş başlamayacak ve

bu bölge kabul edilemez risk bölgesi olacaktır.

2-KONTROL LİSTELERİ – CHEKC LİST

Bir tesisin veya prosesin tüm donanımının ve aletlerinin tam olup olmadığını veya kusursuz

işleyip işlemediğini saptar.

Check listelerindeki özel sorularla, analizi yapılan tesisin eksiklikleri saptanır.

Bir önlemler kataloğu ile, yapılması gereken düzeltmeler önerilir.

Kalitatif özellikte bir metottur. Birincil risk analizi olarak da bilinir.

3- FİNE- KİNNEY METODU Kullanımı kolay, yaygın olarak kullanılan bir metottur.

Matris temelli bir metot olan Kinney, işyeri istatistiklerinin kullanımına imkan sağlar.

Fakat, çalışan odaklı kullanım için uygun değildir.

Acil durum risk analizlerinde çevre ve doğa olayların sıklık verileri bulunabilirse

kullanılabilir.

Kantitatif bir metottur.

Ayırıcı bileşen Frekans

Olasılık= İ Şiddet= D Frekans(Maruziyet)= F

Risk Değeri= İ x F x D olarak hesaplanır.

İhtimal Skalası

Değer Kategori

0,2 Pratik Olarak İmkansız

0,5 Zayıf İhtimal

1 Oldukça Düşük İhtimal

3 Nadir fakat Olabilir

6 Kuvvetle Muhtemel

10 Çok Kuvvetli İhtimal

Frekans (Maruziyet) Skalası

Değer Açıklama Kategori

0,5 Çok Nadir Yılda bir ya da daha az

1 Oldukça Nadir Yılda bir ya da birkaç kez

2 Nadir Ayda bir ya da birkaç kez

3 Ara sıra Haftada bir ya da birkaç kez

6 Sıklıkla Günde bir ya da daha fazla

10 Sürekli Sürekli ya da saatte birden fazla

Etki/Zarar-Sonuç Skalası

Değer Açıklama Kategori

1 Dikkate Alınmalı Hafif-Zararsız veya önemsiz

3 Önemli Minör-Düşük iş kaybı, küçük hasar, ilk Yrd.

7 Ciddi Majör-Önemli Zarar, Dış tedavi, işgünü kaybı

15 Çok Ciddi Sakatlık, uzuv kaybı, çevresel etki

40 Çok Kötü Ölüm, Tam maluliyet, Ağır çevr. etkisi

100 Felaket Birden çok ölüm, önemli çevre felaketi

Risk Düzeyine Göre Karar ve Eylem

Sıra Risk Değeri Karar EYLEM

1 R<20 Kabul Edilebilir Risk Acil tedbir gerekmeyebilir

2 20<R< 70 Kesin Risk Eylem planına alınmalı

3 70 <R<200 Önemli Risk Dikkatle izlenmeli ve yıllık eylem planına alınarak giderilmeli

4 200 <R< 400 Yüksek Risk Kısa vadeli eylem planına alınarak giderilmeli

5 R>400 Çok Yüksek Risk Çalışmaya ara verilerek derhal tedbir alınmalı

HATA TÜRLERİ VE ETKİ ANALİZİ (FAİLURE MODE AND EFFECTS ANALYSİS- FMEA)

Amerikan ordusu için geliştirilmiş ve ürün tasarımında risk değerlendirmek amaçlı en

yaygın kullanılan metotlardan biridir.

Özellikle otomotiv sektöründe imalat sırasında ve sonrasında olası hataların tespit

edilmesi amacıyla çok fazla kullanılan bir metottur.

Genel manada problem çözme tekniklerinden biri olarak ta çok fazla kullanılmaktadır.

Herhangi bir sistemin tamamı veya bölümleri ele alınıp, bunlardaki kısımlar, aletler,

parçalarında ortaya çıkabilecek arızalardan hem bölümlerin hem de bütün sistemin nasıl

etkilenebileceği ve ortaya çıkabilecek sonuçlar analiz edilir.

Çalışan odaklı değildir.

Makine ve otomotiv tasarım odaklıdır.

Kantitatif metot

Ayırıcı Bileşen Tespit Edilebilirlik( Keşfedilebilirlik)

FMEA METODUNUN UNSURLARI

İhtimal: İ (1-10 )

Şiddet: D (1-10 )

Tespit edilebilirlik: T (1-10). İ x D X T: RİSK

FMEA ÇEŞİTLERİ

1) Sistem FMEA

2) Tasarım FMEA

3) Proses FMEA

4) Servis FMEA olarak gruplandırılabilir.

Sistem FMEA Şiddet Etki Sınıflaması

SİSTEM FMEA ŞİDDET ETKİ SINIFLAMASI

ETKİ ŞİDDETİN ETKİSİ DERECE

Uyarısız Gelen Tehlike

Felakete yol açabilecek etkiye sahip ve uyarısız gelen potansiyel hata 10

Uyarısız Gelen Tehlike

Yüksek hasara ve toplu ölümlere yol açabilecek etkiye sahip ve uyarısız gelen potansiyel hata

9

Çok Yüksek Sistemin tamamen hasar görmesini sağlayan yıkıcı etkiye sahip ağır

yaralanmalara,3.derece yanık, akut ölüm vb. etkiye sahip hata

8

Yüksek Ekipmanı tamamen hasar görmesine sebep olan ve ölüme, zehirlenme, 3.derece yanık, akut ölümcül hastalık vb. etkiye sahip hata

7

Orta Sistemin performansını etkileyen, uzuv ve organ kaybı, ağır yaralanma, kanser vb. yol açan hata

6

Düşük Kırık, kalıcı küçük iş görmemezlik, 2.derece yanık, beyin sarsıntısı vb. etkiye sahip hata

5

Çok Düşük İncinme, küçük kesik ve sıyrıklar, ezilmeler vb. hafif yaralanmalar ile kısa süreli rahatsızlıklara neden olan hata

4

Küçük Sistemin çalışmasını yavaşlatan hata 3

Çok Küçük Sistemin çalışmasında kargaşaya yol açan hata 2

Yok Etki yok 1

Hata Gerçekleşme Derecesi Olasılığı

HATA OLASILIĞI HKS HATA KÜMÜLATİF SAYISI

DERECE

Çok Yüksek: Kaçınılmaz Hata ½’ den fazla 10

1/3 9

Yüksek: Tekrar Tekrar Hata 1/8 8

1/20 7

Orta: Ara Sıra Olan Hata 1/80 6

1/400 5

1/2.000 4

Düşük: Nispeten Az Olan Hata 1/15.000 3

1/150.000 2

Pek Az: Olası Olmayan Hata 1/1.500.000’den düşük 1

Tespit Edilebilirlik Derecesi

Tesbit Edilebilirlik

Tesbit Edilebilirlik Olasılığı Derece

Tespit Edilemez Potansiyel hatanın nedeninin ve takip eden hatanın keşfedilebilirliği mümkün değil

10

Çok Az Potansiyel hatanın nedeninin ve takip eden hatanın keşfedilebilirliği çok uzak

9

Az Potansiyel hatanın nedeninin ve takip eden hatanın keşfedilebilirliği uzak

8

Çok Düşük Potansiyel hatanın nedeninin ve takip eden hatanın keşfedilebilirliği düşük

7

Düşük Potansiyel hatanın nedeninin ve takip eden hatanın keşfedilebilirliği

çok düşük 6

Orta Potansiyel hatanın nedeninin ve takip eden hatanın keşfedilebilirliği orta

5

Yüksek

Ortalama

Potansiyel hatanın nedeninin ve takip eden hatanın keşfedilebilirliği

yüksek ortalama

4

Yüksek Potansiyel hatanın nedeninin ve takip eden hatanın keşfedilebilirliği yüksek

3

Çok Yüksek Potansiyel hatanın nedeninin ve takip eden hatanın keşfedilebilirliği çok yüksek

2

Hemen Hemen

Kesin

Potansiyel hatanın nedeninin ve takip eden hatanın keşfedilebilirliği

hemen hemen kesin

1

Risk Öncelik Değeri (RÖD), R.Ö.D.= İ x D x T

Risk Öncelik Değeri (RÖD) Sıra Risk Öncelik Değeri Karar

1 01 - 50 arası Düşük Riskli

2 50 - 100 arası Orta Riskli

3 100 - 200 arası Yüksek Riskli

4 200 - 1000 arası Çok Yüksek Riskli

5-HATA AĞACI ANALİZİ (FAULT TREE ANALYSIS - FTA)

1962 Yılında Bell Telefon Laboratuvarlarında Amerikan Hava Kuvvetleri için geliştirilmiştir.

Bir tepe olayın gerçekleşmesi veya gerçekleşmemesi için alınması gereken önlemler

ayrıntılı bir şekilde analiz edilir.

Olmaması istenen tepe olay saptanıp, bu olaya neden olabilecek tüm faktörler analiz edilir.

Metodun çok ayrıntılı ve zaman alıcı olması nedeni ile, genellikle nükleer güç reaktörleri,

uçak sistemleri gibi karmaşık sistemlerde kullanılır.

Değişik hataların neden olabilecekleri tepe olayı eksiksiz analiz edebilmek için, çok

deneyimli analizciye gereksinme vardır.

Analiz edilecek sistemin çok iyi belirlenmesi şarttır.

Hem tek bir olaya hem de çeşitli olaylara bağlı kaza olasılıklarını analiz etmek için

uygundur. İşlem sürecini görsel olarak sergilemek için grafik model kullanır ve karma bir

metottur.

hangisi ve/veya bağlaçlarını içeren mantık diyagramlarını kullanır

Tüm faktörleri değerlendirebilme ve Görselliğe dayalı sebep-sonuç ilişkisi kullanır

Karma Metot

6-TEHLIKE VE ÇALIŞABİLİRLİK ANALİZİ (HAZARD AND OPERABILITY STUDIES-

HAZOP)

Kimya endüstrisi tarafından bu sanayinin özel tehlike potansiyelleri dikkate alınarak

geliştirilmiştir.

Belirli kılavuz kelimeler kullanarak yapılan sistemli bir beyin fırtınası çalışmasıdır.

Bir sistemde veya proseste, ham maddelerin (raw materials),ara maddelerin

(intermediates), mamul maddelerin (finished products) ve enerji, su havalandırma gibi

destekleyici sistem veya maddelerin akısını analiz eder.

Genellikle kimya endüstrisinde borular ve enstrümanlar (piping and instrumentation)

(P&IDs) diyagramlarının analizlerinde kullanılır.

Kantitatif bir metottur.

7-OLAY AĞACI ANALIZI (EVENT TREE ANALYSIS - ETA)

Her hangi bir tehlikeli olayın yaratabileceği çeşitli senaryolar analiz edilir.

Bu model ideal olarak, birden fazla proses ve koruma sistemlerinin olduğu tesislerde

kullanılır. Kazaların sıklığı ve/veya olasılıkları sayısal olarak belirlenebilir.

Karma bir metottur.

8-NEDEN – SONUÇ ANALİZİ (Cause-Consequence Analysis)

Hata Ağacı Analizi ile Olay Ağacı Analizinin bir harmanıdır.

Amacı, olaylar arasındaki zinciri tanımlarken istenilmeyen sonuçların nelerden meydana

geldiğini belirlemektir.

Balık kılçığı diyagramı olarak da bilinir.

Karma bir metottur.

En çok nükleer güç reaktörlerinin tasarımı aşamasında kullanılır.

9- TEHLİKE ANALİZİ VE KRİTİK KONTROL NOKTALARI (HACCP) ISO22000

Özel olarak yiyecek ve içecek endüstrileri için geliştirilmiş bir metottur.

Bir çok biyolojik, kimyasal, fiziksel ve mekanik tehlikeleri dikkate alır.

Adı geçen tehlikeleri ortadan kaldırmak veya azaltmak amacı ile kritik kontrol

noktaları belirlenir.

Kabul edilebilir ve edilmeyebilir tehlike limitlerini de belirler.

Kantitatif bir metottur

Gıda ve Hijyen Yönetmeliğine tabi işveren için yapılması mecburidir.

10- BİRİNCİL TEHLİKE ANALİZİ ( PrHA )

Birincil tehlike analizi, tesisin tasarım aşamasında yada daha detaylı çalışmalara

model olarak kullanılabilecek olan hızla hazırlanabilen kalitatif bir risk değerlendirme

metodolojisidir.

Kalitatif bir metottur.

11- WHAT IF (YA OLURSA?)

Beyin fırtınası metodudur.

Her kademeden çalışanın ve yönetimin katılımı ile gerçekleşen bir terminolojisi vardır.

Kalitatif bir metottur.

Çalışan odaklı kullanılabilir.

12-JOB HAZARD ANALYSİS (JHA)

Başta ABD olmak üzere gelişmiş ülkelerde uzun zamandır yaygın olarak kullanılmaktadır.

Kalitatif özellikte bir metodolojisi vardır.

Çalışanların deneyimleri risk analizinde nokta atışı için önemlidir.

JHA çalışmasında çalışanlara çalışma pozisyonları, kullandıkları 5 duyu organları, ortam

koşulları, kullandıkları donanımlar ile ilgili sorular sorulur

FİZİKSEL RİSK ETMENLERİ

İşyerinde sağlığı olumsuz etkileyebilecek fiziksel risk etmenleri

Gürültü

Vibrasyon (titreşim)

Basınçlı hava

Sıcak – Soğuk (ısı radyasyonu)Termal konfor yetersizliği

Işınlar

o İyonize ışınlar (α, β, γ, x, nötron, proton)

o Noniyonize ışınlar (IR – UV), Lazer

Diğerleri

Ülkemiz mevzuatına göre meslek hastalıkları topluca verilmiştir.

E - 1 İyonlayıcı ışınlarla olan hastalıklar

E - 2 Enfraruj ışınları ile katarakt

E - 3 Gürültü sonucu işitme kaybı

E - 4 Hava basıncındaki ani değişmeler

E - 5 Titreşim sonucu

E – 6 Kas- İskelet Rahatsızlığı

E - 6, a Sürekli lokal baskı sonucu

E - 6, b Aşırı yükleme

E - 6, c Maden ocağı ve benzeri

E - 6, d Fazla zorlama sonucu

E - 6, e Sürekli lokal baskı sonucu sinir felçleri

E - 6, f Kas krampları

E - 7 Maden işçileri nistagmusu

GÜRÜLTÜ

Gürültü: İnsanı rahatsız edecek düzeydeki sestir.

Sesin frekansı: Saniyedeki titreşim sayısıdır.

Sesin şiddeti: Ses titreşimlerinin atmosferde yaratmış olduğu basınçtır.

Ses şiddeti Logaritmik olarak dB şeklinde belirlenir. A,B,C ölçeklerine göre ölçüm yapılır.

En çok kullanılan A ölçeğidir ve sonuç; dB A şeklinde ifade edilir.

En yüksek ses basıncı (Ppeak): "C"-frekans ağırlıklı anlık gürültü basıncının maksimum

değeridir.

Sesin frekansı arttıkça (yükseldikçe) ses tizleşir, frekans düştükçe ses pesleşir.

Sağlıklı genç bir kulağın duyabildiği en düşük ses basıncı olan 20 μPa dır.

Logaritmik ifadenin bir sonucu olarak, 20 μPa 0 (sıfır) dB'e; 200 Pa da 140 dB'e karşıt

gelir.

o 0 (sıfır) dB'e işitme eşiği,

o 120 dB'e de ağrı eşiği denir.

Her üç desibellik artış sesin gücünü ikiye katlar,

her on desibellik artış ise sesin gücünü on kat artırır.

Ses şiddeti uzaklığın karesi ile orantılı olarak düşer.

Uzaklık iki katına çıkarsa ses şiddeti 6 dB azalır.

Normal sesle konuşma düzeyi 50 dB(A)

Genç ve sağlıklı bir kişi 20 μPa-200 μPa arasındaki şiddetteki sesleri duyar

İnsan kulağı 1000 Hz. den düşük frekanslı sesleri frekanslara göre belli kayıplarla duyar.

Çalışanların Gürültü İle İlgili Risklerden Korunmalarına Dair Yönetmelik

2003/10/EC sayılı Avrupa Parlamentosu ve Konseyi Direktifine paralel olarak hazırlanmıştır.

En yüksek ses basıncı (Ptepe): C-frekans ağırlıklı anlık gürültü basıncının tepe değerini,

Günlük gürültü maruziyet düzeyi (LEX, 8saat) [dB(A) re. 20 µPa]: TS 2607 ISO 1999 standardında tanımlandığı gibi en yüksek ses basıncının ve anlık darbeli gürültünün de dahil olduğu A-ağırlıklı bütün gürültü maruziyet düzeylerinin, sekiz saatlik bir iş günü için zaman ağırlıklı ortalamasını,

Haftalık gürültü maruziyet düzeyi (LEX, 8saat): TS 2607 ISO 1999 standardında tanımlandığı gibi A-ağırlıklı günlük gürültü maruziyet düzeylerinin, sekiz saatlik beş iş gününden oluşan bir hafta için zaman ağırlıklı ortalamasını,

MARUZİYET EYLEM DEĞERLERİ VE MARUZİYET SINIR DEĞERLERİ

En düşük maruziyet eylem değerleri: (LEX, 8saat) = 80 dB(A) veya (Ptepe) = 112 Pa [135 dB(C) re. 20 µPa] (20 µPa referans alındığında 135 dB (C) olarak hesaplanan değer).

En yüksek maruziyet eylem değerleri: (LEX, 8saat) = 85 dB(A) veya (Ptepe) = 140 Pa [137 dB(C) re. 20 µPa].

Maruziyet sınır değerleri: (LEX, 8saat) = 87 dB(A) veya (Ptepe) = 200 Pa [140 dB(C) re. 20 µPa].

*Maruziyet sınır değerleri uygulanırken, çalışanların maruziyetinin tespitinde, çalışanın kullandığı kişisel kulak koruyucu donanımların koruyucu etkisi de dikkate alınır.

*Maruziyet eylem değerlerinde kulak koruyucularının etkisi dikkate alınmaz.

Günlük gürültü maruziyetinin günden güne belirgin şekilde farklılık gösterdiğinin kesin olarak tespit edildiği işlerde, maruziyet sınır değerleri ile maruziyet eylem değerlerinin uygulanmasında günlük gürültü maruziyet düzeyi yerine, haftalık gürültü maruziyet düzeyi kullanılabilir.

Yeterli ölçümle tespit edilen haftalık gürültü maruziyet düzeyi, 87 dB(A) maruziyet sınır değerini aşamaz.

87 dB (A) Asla geçilemeyecek değer

85 dB (A) kulaklık takma başlangıcı

80-85 dB (A) arası kulaklık hazırda bulundurulur

MARUZİYETİN BELİRLENMESİ

Gürültü ölçümünde kullanılacak yöntem ve cihazlar;

Özellikle ölçülecek olan gürültünün niteliği, maruziyet süresi, çevresel faktörler ve ölçüm

cihazının nitelikleri dikkate alınarak mevcut şartlara uygun olur.

Gürültü maruziyet düzeyi ve ses basıncı gibi parametrelerin tespit edilebilmesi ile maruziyet

sınır değerleri ve maruziyet eylem değerlerinin aşılıp aşılmadığına karar verilebilmesine

imkan sağlar.

Çalışanın kişisel maruziyetini gösterir.

Risklerin değerlendirilmesi

Anlık darbeli gürültüye maruziyet dahil maruziyetin türü, düzeyi ve süresine,

Maruziyet sınır değerleri ile maruziyet eylem değerlerine,

Başta özel politika gerektiren gruplar ile kadın çalışanlar olmak üzere tüm çalışanların

sağlık ve güvenliklerine olan etkilerine,

Teknik olarak elde edilebildiği durumlarda, işle ilgili ototoksik maddeler ile gürültü

arasındaki ve titreşim ile gürültü arasındaki etkileşimlerin, çalışanların sağlık ve güvenliğine

olan etkisine,

Kaza riskini azaltmak için kullanılan ve çalışanlar tarafından algılanması gereken uyarı

sinyalleri ve diğer seslerin gürültü ile etkileşiminin, çalışanların sağlık ve güvenliğine olan

dolaylı etkisine,

İş ekipmanlarının gürültü emisyonu hakkında, ilgili mevzuat uyarınca imalatçılardan

sağlanan bilgilerine,

Gürültü emisyonunu azaltan alternatif bir iş ekipmanının bulunup bulunmadığına,

Gürültüye maruziyetin, işverenin sorumluluğundaki normal çalışma saatleri dışında da

devam edip etmediğine,

Sağlık gözetiminde elde edinilen güncel bilgilere,

Yeterli korumayı sağlayabilecek kulak koruyucularının bulunup bulunmadığına, özel önem

verir.

Maruziyetin önlenmesi ve azaltılması İşveren, risklerin kaynağında yok edilmesini veya en aza indirilmesini sağlar.

Gürültüye maruziyetin daha az olduğu başka çalışma yöntemlerinin seçilmesi,

Yapılan işe göre mümkün olan en düşük düzeyde gürültü yayan uygun iş ekipmanının

seçilmesi,

İşyerinin ve çalışılan yerlerin uygun şekilde tasarlanması ve düzenlenmesi,

İş ekipmanını doğru ve güvenli bir şekilde kullanmaları için çalışanlara gerekli bilgi ve

eğitimin verilmesi,

Gürültünün teknik yollarla azaltılması ve bu amaçla;

Hava yoluyla yayılan gürültünün; perdeleme, kapatma, gürültü emici örtüler ve

benzeri yöntemlerle azaltılması,

Yapı elemanları yoluyla iletilen gürültünün; yalıtım, sönümleme ve benzeri

yöntemlerle azaltılması,

İşyeri, işyeri sistemleri ve iş ekipmanları için uygun bakım programlarının

uygulanması,

Gürültünün, iş organizasyonu ile azaltılması ve bu amaçla;

Maruziyet süresi ve düzeyinin sınırlandırılması,

Yeterli dinlenme aralarıyla çalışma sürelerinin düzenlenmesi, hususlarını göz

önünde bulundurur.

İşyerinde en yüksek maruziyet eylem değerlerinin aşıldığının tespiti halinde, işveren;

Bu maddede belirtilen önlemleri de dikkate alarak, gürültüye maruziyeti azaltmak için teknik

veya iş organizasyonuna yönelik önlemleri içeren bir eylem planı oluşturur ve

uygulamaya koyar.

Gürültüye maruz kalınan çalışma yerlerini uygun şekilde işaretler.

İşaretlenen alanların sınırlarını belirleyerek teknik olarak mümkün ise bu alanlara girişlerin

kontrollü yapılmasını sağlar.

Kişisel korunma

İşveren tarafından sağlanan kulak koruyucu donanımlar;

İşitme ile ilgili riski ortadan kaldıracak veya en aza indirecek şekilde seçilir.

Çalışanlar tarafından doğru kullanılır ve korunur.

Çalışana tam olarak uyar.

Hijyenik şartların gerektirdiği durumlarda çalışana özel olarak sağlanır.

MARUZİYETİN SINIRLANDIRILMASI

****Çalışanın maruziyeti, hiçbir durumda maruziyet sınır değerleri 87 dbA aşamaz.

Bütün kontrol tedbirlerinin alınmasına rağmen, maruziyet sınır değerlerinin aşıldığının tespit

edildiği durumlarda, işveren;

Maruziyeti, sınır değerlerin altına indirmek amacıyla gerekli tedbirleri derhal alır.

Maruziyet sınır değerlerinin aşılmasının nedenlerini belirler ve bunun tekrarını önlemek

amacıyla, koruma ve önlemeye yönelik tedbirleri gözden geçirerek yeniden düzenler.

Çalışanların bilgilendirilmesi ve eğitimi

İşveren, işyerinde en düşük maruziyet eylem değerlerine eşit veya bu değerlerin

üzerindeki gürültüye maruz kalan çalışanların veya temsilcilerinin gürültü maruziyeti ile

ilgili olarak ve

özellikle;

Gürültüden kaynaklanabilecek riskler,

Gürültüden kaynaklanabilecek riskleri önlemek veya en aza indirmek amacıyla alınan

tedbirler ve bu tedbirlerin uygulanacağı şartlar,

Maruziyet sınır değerleri ve maruziyet eylem değerleri,

Gürültüden kaynaklanabilecek risklerin değerlendirilmesi ve gürültü ölçümünün

sonuçları ile bunların önemi,

Kulak koruyucularının doğru kullanılması,

İşyerinde gürültüye bağlı işitme kaybı belirtisinin tespit ve bildiriminin nasıl ve neden

yapılacağı,

Çalışanların hangi şartlarda sağlık gözetimine tabi tutulacağı ve sağlık gözetiminin

amacı,

Gürültü maruziyetini en aza indirecek güvenli çalışma uygulamaları,

hususlarında bilgilendirilmelerini ve eğitilmelerini sağlar.

Çalışanların görüşlerinin alınması ve katılımlarının sağlanması

İşveren, bu Yönetmeliğin kapsadığı konularda ve özellikle;

risk değerlendirmesi,

risklerin ortadan kaldırılması veya azaltılması için alınacak önlemlerin belirlenmesi ve

uygulanacak tedbirler,

kulak koruyucularının seçilmesi, hususlarında

çalışanların veya temsilcilerinin görüşlerini alır ve katılımlarını sağlar.

en yüksek maruziyet eylem değerlerini aşan gürültüye maruz kalan çalışanlar için, işitme testleri

işverence yaptırılır.

Risk değerlendirmesi ve ölçüm sonuçlarının bir sağlık riski olduğunu gösterdiği yerlerde, en

düşük maruziyet eylem değerlerini aşan gürültüye maruz kalan çalışanlar için de işitme testleri

yaptırılabilir.

Tespit edilen işitme kaybının işe bağlı gürültü nedeniyle oluştuğunun tespiti halinde;

1. Çalışan, işyeri hekimi tarafından, kendisi ile ilgili sonuçlar hakkında bilgilendirilir.

2. İşveren;

a. İşyerinde yapılan risk değerlendirmesini gözden geçirir.

b. Riskleri önlemek veya azaltmak için alınan önlemleri gözden geçirir.

c. Riskleri önlemek veya azaltmak için çalışanın gürültüye maruz kalmayacağı başka bir

işte görevlendirilmesi gibi gerekli görülen tedbirleri uygular.

d. Benzer biçimde gürültüye maruz kalan diğer çalışanların, sağlık durumunun gözden

geçirilmesini ve düzenli bir sağlık gözetimine tabi tutulmalarını sağlar.

GÜRÜLTÜ İLE İLGİLİ ÖNEMLİ BİLGİLER

Yoğun ses basıncı kulak zarı ile birlikte orta ve iç kulağın fizyolojik yapısını tamamen bozar

ve iç kulaktaki korti organını tahrip eder.

Geçici İşitme Kaybı: Gürültüye bağlı olarak meydana gelen ve normale dönebilen işitme

kaybıdır.

İşitme Kaybı: Sürekli olarak gürültüye maruz kalan kişilerde görülen işitme yetisi kaybıdır.

Kalıcı kayıplar, geçici kayıplarda olduğu gibi;

Sesin şiddetine,

Toplam maruziyet süresine,

Gürültünün frekansına,

Gürültünün tipine,

Kulağın fizyolojik özelliklerine ve kişisel duyarlılıklara bağlı olarak değişim gösterir.

Odyometri: İşitme yetisinin düzeyini ölçmeye yarayan cihazdır.

Bu cihazla yapılan testlere de Odyometrik (Audiometric) testler denilmektedir.

Yapılan testlerde kalıcı işitme kaybının ilk görüldüğü frekans 4000 Hz'dir ve "akustik çentik"

olarak tanımlanır.

İşitilebilir frekans aralığı; Ses frekansı 20 Hertz ile 20.000 Hertz

Günlük konuşma bölgesi yaklaşık olarak 250-2000 Hertz arasındadır

Frekansı 20 Hz'den küçük olan seslere İnfrases (Infrasound),

Frekansı 20.000 Hz'den büyük olan seslere Ultrases (Ultrasound) adı verilir.

Bir ses yalnızca tek bir frekanstan oluşuyor ise bu tür seslere "saf ton" sesler adı verilir.

Gürültü genellikle değişik ses frekanslarının ve değişik ses şiddetlerin üst üste

binmesinden meydana gelir.

Ses şiddetinde şiddetler arası 10 birim artması şiddetin 10 kat olduğu anlamına gelir.

Örnek:

70 dB’lik bir ses 60 dB’lik bir sesten 10 kat daha fazladır.

90 dBlik bir ses 60 dBlik bir sesten 10X10X10=1000 kat daha şiddetlidir.

Ortamda birden fazla ses kaynağı varsa toplam gürültü ne kadar olur?

Çalışma ortamında 90 dB gürültü çıkartan 2 makine olsun… Toplam gürültü ne kadar olur?

Gürültü düzeyleri arasındaki fark alınır 90-90=0

Şekilde verilen grafikten 0 dB’in denk geldiği değer bulunur. Grafikte 0 değerine karşılık 3 dB

denk gelir,

Bulduğumuz değeri en yüksek makine sesine ekleriz. Toplam gürültü böylece; 90+3=93 dB

olur.

Ortamda 105 dB ve 80 dB gürültü yapan 2 makine varsa; 105-80=25 logaritmik tabloya göre

0,3 olur. Bu değeri 105 dB üzerine ekleriz. Toplam gürültü 105,3 dB olur.

Yüksek sese eklenecek değer grafiği Çevresel Gürlt. Değ. ve Yönetimi Yönetmeliği

Korti organındaki sensoryel hücrelerin zarara uğrar

Odiyogramda tipik olarak başlangıçta 4000 Hz.lik frekanslarda -V- şeklinde bir düşme

görülür,

Sonra bu 500-2000 Hz. lik frekans alanlarına da yayılır;

Konuşmayı işitme zorluğu bu alanlarda ortalama 35 desibellik bir işitme azalmasına uyar.

*Gürültüden ileri gelen Algı Tipi işitme kaybı, işitme organımızın İç kulaktaki duyma

hücrelerinde, bölgesinde meydana gelir.

Gürültüye maruziyet sonucunda;

İşitme yitiği yapar

Uyku sorunları ortaya çıkar;

o Uykusuzluk

o Rahat ve derin uyuyamamak

o Uykuya geç başlamak

Olarak sayılabilir.

Kalp atışlarında artış

Kan basıncında artış

Bazı hormon ve salgı bezlerinin düzenini bozabilir

Davranış bozuklukları/sinirli olma (Yorgunluk ve stress sonucu)

40 yaşından sonra her yaş için yarım desibellik düşme fizyolojik azalma olarak

hesaplanmalıdır.

Gürültü kontrolü için uyulması gereken sıra;

Tasarım aşamasındaki önlemler

Gürültü kaynağında mücadele

Sesin yayılmasının önlenmesi

Kişisel koruyucu malzemeler

Gürültüyü Kaynakta Azaltmak En etkili yoldur.

Ses Enerjisinin Yayıldığı Yolda Gürültüyü Azaltmak

Gürültüyü, Gürültüye Maruz Kalan Kişide Engellemek

1-Münkünse Gürültü çıkarmayan bir metot değişikliği

2-Gürültü çıkartan işlemi daha az gürültülü işlemle değiştirmek. Daha az gürültü çıkartan makineleri kullanmak (ikame).

1-Kaynağı izole etmek

2-Gürültü çıkartan makinelerin işleyişini yeniden düzenlemek (bakım, titreşen veya vuran bölümleri yumuşak maddelerle kaplamak, süreçte bazı değişiklikler yapmak gibi). 3-Sesin havada yayılmasını önlemek

için ses emici engeller kullanmak. 4-Sesin duvar, tavan ve taban gibi geçebileceği ve yansıyabileceği yerleri ses emici malzeme ile kaplamak veya böyle malzemelerle yapmak. 5-Gürültü kaynağını ses emici

malzeme ile kapatmak veya ayırmak.

1-Gürültü kaynağı ve ona maruz kalan kişi arasındaki uzaklığı

arttırmak. 2-Gürültüye maruz kalan kişiyi tecrit etmek. 3-Gürültüye maruziyet – sunuk kalma süresini azaltmak veya

gürültülü yerlerde rotasyonla çalıştırmak (idari kontrol). 4-İş programını değiştirmek. 5-Kişisel koruyucu kullanmak

Gürültü zararlarının meslek hastalığı sayılabilmesi için gürültülü işte en az iki yıl,

gürültü şiddeti sürekli olarak 85 desibelin üstünde olan işlerde en az 30 gün

çalışılmış olması gereklidir.

Yükümlülük süresi 6 aydır.

TİTREŞİM

Titreşim (vibrasyon), mekanik bir sistemdeki salınım hareketlerini tanımlamaktadır. Yani;

potansiyel enerjinin kinetik enerjiye, kinetik enerjinin potansiyel enerjiye dönüşmesi olayına

titreşim denir.

Endüstride iki tip titreşimden bahsedilir. Birincisi el- kol titreşimi, ikincisi tüm vücut

titreşimidir.

Gürültüde olduğu gibi, titreşimli işler de çalışanlarda meslek hastalıklarına neden olabilir.

İnsan kulağı 20-20000Hz sesleri duyarken;

Bütün vücut titreşiminde 1-80 Hz ve

El-kol titreşiminde 1-1000 Hz frekansları hissedebilir,

Vücut hareket halinde iken;

Kinetik duyu organlarında,

Kas, bağ ve eklem dokularında,

İç kulak denge organında,

Deri kıl dibinde,

Deri altı dokularda,

Kılcal damar ağında

zararlı ve kalıcı etkiler olabilir.

Titreşime bağlı meslek hastalıklarında yükümlülük süresi 2 yıldır.

Titreşimin insan vücudu üzerindeki etkisi

Fiziksel ve Biyomekanik

Psikolojik

Sensoryel şekilde olur.

Çalışanların Titreşimle İlgili Risklerden Korunmalarına Dair Yönetmelik

2002/44/EC sayılı Avrupa Parlamentosu ve Konseyi Direktifine paralel olarak,

Bütün vücut titreşimi: Vücudun tümüne aktarıldığında, çalışanın sağlık ve güvenliği için risk

oluşturan, özellikle de bel bölgesinde rahatsızlık ve omurgada travmaya yol açan mekanik titreşimi,

El-kol titreşimi: İnsanda el-kol sistemine aktarıldığında, çalışanın sağlık ve güvenliği için risk

oluşturan ve özellikle de damar, kemik, eklem, sinir ve kas bozukluklarına yol açan mekanik

titreşimi,

Maruziyet eylem değeri: Aşıldığı durumda, çalışanın

titreşime maruziyetinden kaynaklanabilecek risklerin kontrol altına alınmasını gerektiren değeri,

Maruziyet sınır değeri: Çalışanların bu değer üzerinde bir titreşime kesinlikle maruz kalmaması gereken değer

Buna göre sekiz saatlik çalışma süresi için;

El-kol titreşiminde

günlük maruziyet Sınır değeri 5 m/s2

Eylem değeri 2,5 m/s2

Bütün vücut titreşiminde

sınır değeri 1,15 m/ s2 ve

Eylem değeri 0,5 m/s2 olarak uygulanmalıdır.

*EL kol titreşiminde görülen önemli hastalığın ismi Beyaz Parmak Hastalığıdır

Maruziyetin belirlenmesi

İşveren, çalışanların maruz kaldığı mekanik titreşim düzeyini, işyerinde gerçekleştirilen risk

değerlendirmesinde ele alır, gerekiyor ise ölçümler yaptırarak mekanik titreşime maruziyeti

belirler.

Bu ölçümler İş Hijyeni Ölçüm, Test ve Analizi Yapan Laboratuvarlar Hakkında

Yönetmeliğe göre yapılır.

Mekanik titreşime maruziyet düzeyi değerlendirilirken aşağıdakiler dikkate alınır:

Kullanılan ekipmanla yapılan çalışmalardan elde edilen gözlem sonuçları.

Ekipmanın üreticisinden elde edilecek bilgi de dahil olmak üzere, ekipmanda veya ekipmanın

kullanıldığı özel koşullarda oluşabilecek titreşimin büyüklüğü hakkındaki bilgiler.

Risk değerlendirmesi

Aralıklı titreşim veya tekrarlanan şoklara maruziyet de dahil maruziyetin türü, düzeyi ve

süresine,

Maruziyet sınır değerleri ve maruziyet eylem değerlerine,

Başta özel politika gerektiren gruplar ile kadın çalışanlar olmak üzere tüm çalışanların sağlık

ve güvenliklerine olan etkilerine,

Mekanik titreşim ile çalışma ortamı arasındaki veya mekanik titreşim ile diğer iş

ekipmanları arasındaki etkileşimlerin, çalışanların sağlık ve güvenliğine olan dolaylı etkisine,

İş ekipmanlarının mekanik titreşim düzeyi hakkında, ilgili mevzuat uyarınca imalatçılardan

sağlanan bilgilere,

Mekanik titreşime maruziyet düzeyini azaltacak şekilde tasarlanmış alternatif bir iş

ekipmanının bulunup bulunmadığına,

Bütün vücut titreşimine maruziyetin, işverenin sorumluluğundaki normal çalışma saatleri

dışında da devam edip etmediğine,

Düşük sıcaklık gibi özel çalışma koşullarına,

Sağlık gözetiminden elde edilen uygun en güncel bilgilere.

Maruziyet eylem değerlerinin aşıldığının tespit edilmesi halinde;

Mekanik titreşime maruziyeti azaltan başka çalışma yöntemlerini seçmek.

Yapılan iş göz önünde bulundurularak, mümkün olan en düşük düzeyde titreşim oluşturan,

ergonomik tasarlanmış uygun iş ekipmanını seçmek.

Titreşime maruziyeti azaltmak için bütün vücut titreşimini etkili bir biçimde azaltan oturma

yerleri, el-kol sistemine aktarılan titreşimi azaltan el tutma yerleri ve benzeri yardımcı

ekipman sağlamak.

İşyeri, işyeri sistemleri ve iş ekipmanları için uygun bakım programları uygulamak.

İşyerini ve çalışma ortamını uygun şekilde tasarlamak ve düzenlemek.

Mekanik titreşime maruziyetlerini azaltmak amacıyla, iş ekipmanını doğru ve güvenli bir

şekilde kullanmalarıiçin çalışanlara gerekli bilgi ve eğitimi vermek.

Maruziyet süresi ve düzeyini sınırlandırmak.

Yeterli dinlenme aralarıyla çalışma sürelerini düzenlemek.

Mekanik titreşime maruz kalan çalışana soğuktan ve nemden koruyacak giysi sağlamak.

Maruziyetin sınırlandırılması

Çalışanın maruziyeti, hiçbir şekilde maruziyet sınır değerlerini aşmayacaktır.

*Tüm kontrol tedbirlerinin alınmasına rağmen, maruziyet sınır değerinin aşıldığının tespit edildiği

durumlarda, işveren;

a) Maruziyeti, maruziyet sınır değerinin altına indirmek üzere gerekli olan tedbirleri derhal alır.

b) Maruziyet sınır değerinin aşılmasının nedenlerini belirler ve bunun tekrarını önlemek

amacıyla, koruma veönlemeye yönelik gerekli tedbirleri alır.

Çalışanların bilgilendirilmesi ve eğitimi

Mekanik titreşimden kaynaklanabilecek riskleri önlemek veya en aza indirmek amacıyla alınan

önlemler,

maruziyet sınır değerleri ve maruziyet eylem değerleri,

Mekanik titreşimden kaynaklanabilecek risklerin değerlendirilmesi ve ölçüm sonuçları ile

kullanılan iş ekipmanlarından kaynaklanabilecek yaralanmalar,

Mekanik titreşime bağlı yaralanma belirtilerinin niçin ve nasıl tespit edileceği ve bildirileceği,

İlgili mevzuata göre, çalışanların hangi şartlarda sağlık gözetimine tabi tutulacağı,

Mekanik titreşime maruziyeti en aza indirecek güvenli çalışma uygulamaları.

Sağlık Gözetimi ve Özel Koşullar

Sağlığa zararlı bir etki ya da belirli bir hastalık ile maruziyet arasında bir ilişki olduğu

tespit edilebildiği durumlarda çalışanların titreşime maruziyeti,

Hastalığın veya etkilenmenin çalışanın özel çalışma koşullarından ortaya çıkma

ihtimalinin olması,

Hastalık veya etkilenmenin saptanması için geçerli yöntemlerin bulunduğu durumlar.

Çalışanda mekanik titreşime sonucu olarak bir hastalık saptanması halinde:

Çalışan, işyeri hekimi tarafından kendisi ile ilgili sonuçlar hakkında bilgilendirilir.

Çalışanların özellikle, maruziyetin sona ermesinin ardından yapılacak sağlık gözetimi ile ilgili

bilgi ve önerileri alması sağlanır.

İşveren, tıbbi gizlilik dikkate alınarak, sağlık gözetiminde saptanan dikkate değer

bulgular hakkında bilgilendirilir.

İşveren

1. İşyerinde yapılan risk değerlendirmesini gözden geçirir,

2. Riskleri önlemek veya azaltmak için alınan önlemleri gözden geçirir,

3. Çalışanın titreşime maruz kalmayacağı başka bir işte görevlendirilmesi de dahil, riskleri

önlemek veya azaltmak için gerekli tüm tedbirleri alır,

4. Benzer biçimde maruz kalan çalışanların sağlık durumunun gözden geçirilmesi için

düzenli bir sağlık gözetiminin uygulanmasını sağlar. Böyle durumlarda işyeri hekimi,

maruz kalan çalışanlar için tıbbi muayene isteyebilir.

Özel koşullar

a) Deniz ve hava taşımacılığında; çalışanların sağlık ve güvenliğinin korunmasıyla ilgili genel

ilkelere uyulması koşuluyla, bütün vücut titreşimi bakımından, işin ve işyerinin özellikleri

açısından, alınan tüm teknik ve idari önlemlere rağmen maruziyet sınır değerlerine

uyulmasının mümkün olmadığı koşullarda, maruziyet sınır değeri aşılarak çalışma yapılabilir.

b) Çalışanın mekanik titreşim maruziyetinin genellikle maruziyet eylem değerlerinin altında

olduğu ama zaman zaman belirgin değişiklikler gösterdiği ve maruziyet sınır değerini aştığı

durumlarda, maruziyet sınır değeri aşılarak çalışma yapılabilir

Bu durumda; 40 saatlik ortalama maruziyet değeri, maruziyet sınır değerinden düşük olmalı ve

çalışma ortamındaki farklı kaynakların neden olacağı toplam riskin, maruziyet sınır değerine

ulaşıldığında oluşabilecek riskten daha az olduğu kanıtlanmalıdır.

Yukarıda (a) ve (b) bentlerinde belirtilen uygulamaya, özel koşullar dikkate alınarak ortaya çıkan

risklerin en aza indirildiğinin ve ilgili çalışanların uygun sağlık gözetimine tabi tutulduklarının

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı iş müfettişlerince tespit edilmesi halinde dört yıl için izin

verilebilir. Mevcut durum, iyileştirici koşullar en kısa sürede sağlanarak ortadan kaldırılır.

EL – KOL TİTREŞİMİ

Maruziyetin değerlendirilmesi

El-kol titreşiminde maruziyet düzeyinin değerlendirilmesi sekiz saatlik bir referans döneme A(8)

normalize edilen günlük maruziyet değerinin hesaplanmasına dayalı olarak, frekans

ağırlıklı ivme değerlerinin karelerinin toplamının (rms) (toplam değer) kare kökü olarak ifade

edilen, TS EN ISO 5349-1 “Mekanik Titreşim – Kişilerin Maruz Kaldığı Elle İletilen Titreşimin

Ölçülmesi ve Değerlendirilmesi-Bölüm 1: Genel Kurallar” ile TS EN ISO 5349-2“Mekanik

Titreşim – Kişilerin Maruz Kaldığı, Elden Vücuda İletilen Titreşimin Ölçülmesi ve

Değerlendirilmesi –Bölüm 2: İşyerlerinde Ölçme Yapmak için Pratik Kılavuz” standartlarına ve bu

standartların en güncel hallerine göre yapılır.

Ölçüm

Kullanılan yöntemler mekanik titreşime maruz kalan çalışanların kişisel maruziyetini

belirleyebilecek nitelikte olacaktır.

TS EN ISO 5349-1 ve 2 standartlarına ve bu standartların en güncel hallerine göre, kullanılan

cihazlar ve yöntemler, ölçülecek mekanik titreşimin karakteristiğine, çevresel etkilere ve

ölçüm aygıtlarının özelliklerine uyumlu olacaktır.

Çift elle kullanılan aygıtlarda, ölçümler her el için ayrı ayrı yapılacaktır. Maruziyet, her iki eldeki

en yüksek değer esas alınarak belirlenecek ve diğer el ile ilgili bilgiler de verilecektir.

BÜTÜN VÜCUT TİTREŞİMİ

Maruziyet değerlendirmesi

Bütün vücut titreşiminde maruziyet düzeyinin değerlendirilmesi, günlük maruziyet değerinin

hesaplanmasına dayalı olarak sekiz saatlik dönemde A(8) sürekli ivme eşdeğeri cinsinden

tanımlanan en yüksek (rms) değeri olarak hesaplanan, TS EN 1032+A1:2011 “Mekanik

Titreşim – Titreşim Emisyon Değerinin Belirlenmesi Amacıyla Hareketli Makinelerin Deneye Tabi

Tutulması” ile TS ISO 2631-1 “Mekanik Titreşim ve Şok-Tüm Vücut Titreşime Maruz Kalma

Değerlendirilmesi-Bölüm 1:Genel Kurallar” standartlarına ve bu standartların en güncel hallerine

göre yapılır.

Deniz taşımacılığında, 1 Hz`in üzerindeki titreşimler değerlendirmeye alınacaktır.

Titreşimin Ölçülmesi

Titreşim ölçümlerinde, titreşim düzgün ise; etkin değer rms ivme (m/sn2) cinsinden oktav

bantları ile ölçülür.

Titreşim, insan vücudunun titreşimle temasta olduğu noktalardan ölçülür.

Titreşim, vücuda yayıldığı nokta veya bölgeye en yakın yerden ölçülür.

HAVA BASINCI DEĞİŞMELERİ

Akut:

Normal basınçtan yüksek basınca ani geçişte baş ağrısı, kulak ve diş ağrıları (özellikle

sağlam olmayan dişlerde), denge bozukluğu,

Normal basınçtan alçak basınca ani geçişte kulaklarda, yüz sinüslerinde, ağrı, karın

ağrıları, bilinç kaybı,

Yüksek basınçtan normal basınca ani geçişte

kaşıntı, subkutan anafizem, kas ve eklem ağrıları, dispne, kulak çınlaması,

İşitme kaybı, baş dönmesi, hipertermi, ödem, taşikardi, stenokardi, asfeksı, gaz

embolisi, sonucu miyokard infarktüsü, nervöz bozukluklar, (öfori, psişik bozukluklar, epilepsi,

felçler),

Felçler (en çok alt ekstremitelerde) ve (Menier sendromu kalıcıdır)

Geç zararlar:

Kemik nekrozları, epifizlerde deformasyon (en fazla pelvis ve omuz kemik ve eklemlerinde)

Yükümlülük süresi akut durumlarda 3 gün ve kronik etkiler için 10 yıldır.

BASINÇ: Newton/cm2 Birim alana yapılan kuvvet

Normal şartlarda, Deniz seviyesinde en yüksek basınç vardır.

Normal şartlarda hava basıncı 76 cm (760 mm Hg) civa basıncına eşittir.

Pascal : 1 m2 lik yüzeye etki eden 1 N’luk kuvvetin oluşturduğu basınçtır.

Atmosfer : 1 m2 lik yüzey etki eden 101.300 N’luk (105 N’luk) kuvvetin oluşturduğu basınçtır.

NOT: 1- Atmosferdeki hava moleküllerinin ağırlığı nedeniyle yeryüzündeki ve havadaki bütün

cisimlere uyguladığı basınca atmosfer basıncı denir.

Balon ve uçak gibi araçlarla süratle yükseklere çıkılması halinde, doğal olarak atmosfer basıncı

düşer

Vücuttaki oksijen basıncının düşmesi sonucu anoksemi, taşikardi görülebilir.

Not: Kalbin atım sayısının 100’ün üstünde olmasına taşikardi denir. Taşikardi görülen

kişilerin kalp krizi geçirme oranı çok daha yüksektir

Denizaltı personeli, dalgıçlar, gemi kurtarıcılarında ise, deniz dibine inildikçe vücut üzerindeki

basınç artması olur.

Bu basıncın 4 atmosferi aşması halinde, kişi solunum ile fazla azot alacağından, azot

narkozu içine düşebilir.

İnsan organizmasında sağlık sorunu yaratabilmesi için Basınç değişikliğinin 4,5 N/cm2 daha

yüksek olması gerekir.

IŞINLAR İyonlaştırıcı ışınlar

İyonlaştırmayan ışınlar

Ortamdaki ışınların;

Dalga boyu

Yoğunluğu

Etkileşim süresi Önem taşımaktadır.

*İnsan gözünün görebileceği ışınlar 380 – 780 nm dalga boyu arasındadır

*Nanometre (nm). Bir milimetrenin milyonda biridir. Gözle göremediğimiz maddeleri (atom, vb)

ölçmek için kullanılır. 1 nm =0,000000001 m

İyonlaştırıcı ışınlar

Bu ışınlar hücre içeriğindeki iyonların ayrışmasına neden olur.

İyonlaştırıcı ışınları 2 grup halinde inceleyebiliriz;

1 - Elektromanyetik ışınlar (x ve γ ışınları)

2 - Korpüsküler ışınlar (α, β ışınları, nötron ve protonlar)

Elektron ışın kaynağında da x ışınları oluşmaktadır. TIG kaynağında kullanılan toryumlu

tungsten elektrotta kopma ve parçalanma olmasıyla oluşur. (bu parçalar radyoaktiftir.)

X ışınları

Akut ışın sendromu

Akciğer kanseri

Kemik iliği inhibisyonu yapar.

İYONLAYICI IŞINLARLA OLAN HASTALIKLAR

Akut ışın sendromu

Deri ve mukozala hastalıkları

Göz hastalıkları

Hematopoez bozuklukları

Akciğer kanseri

Kemik hastalıkları

Gonadların tutulumu

Akut ışın sendromu: Doza ve süreye bağlı olarak değişik fazlarda ve değişik belirtiler vererek

ölüme kadar gidebilen bir hastalıktır. Yükümlülük süresi 2 aydır.

1 rad: iyonize ışın etkisindeki cismin bir gr. nın soğurduğu 100 erglik enerjiye eşittir. Değişik

dozda değişik tablolar açığa çıkar.

Üreme organlarına etki: fertiliteyi(doğurganlık) azaltan en küçük doz 150 rad'dır.

NON İYONİZE IŞINLAR

MOR ÖTESİ (UV)

KIZILÖTESİ (IR),

RADYO DALGALARI,

MİKRO DALGALARIDIR ışınlarıdır.

Kızılötesi ışınlar

Gözde katarakt;

Görme zorluğu,

Ciltte;

o Yüz cildinde;

o Kahverengi, kırmızı pigmentasyon,

o Telenjiektaziler

Mor ötesi ışınlar (UV)

Göz kamaşmasına neden olur (Arc Eye, Welders Flash).

Göz içinde kum veya çakıl tanesi varmış gibi kaşıntı

Net görememe

Şiddetli sızı

Gözde yaşarma ve yanma

Baş ağrısı

UV (Mor Ötesi Işın); kalıcı körlük yapabilir.

Deride güneş yanığına benzer yanıklar oluşturarak deri kanseri riskini artırır.

LAZER IŞINI Işık enerjisinin ısıya dönüşmesiyle etki gösterirler. Lazerlerin gücü Watt veya Joule cinsinden

söylenir

Lazer ışınının yoğunluğu yüksek, dalga boyu kısa ve tek renklidir.

Lazer ışınları elde edildikleri maddelere göre dörde ayrılırlar:

Katı cisimden çıkan lazerler

Sıvı cisimden çıkan lazerler

Gaz cisimden çıkan lazerler

Yarı iletkenlerden oluşan lazerler.

Lazer sınıflaması

EN 60825-1:2007 ve TS EN 60825-1:2008 sınıflaması Potansiyel olarak “Biyolojik hasar verme” gücüne göre sınıflama yapılmıştır.

Sınıf 1 Kullanımı her koşulda güvenlidir. Maruziyet sınırı yoktur.

Sınıf 1 M

Sınıf 2 İşaretleme Gereklidir, Zararsızdır.

Sınıf 2 M

Sınıf 3 R Göz koruması gerekir.

Sınıf 3 B Göz koruması gerekir.

Sınıf 4 3 B üzerinde güce sahip bütün lazerler bu sınıfa girer. Mutlaka kilitleme sistemi

olmalıdır.

Sınıf 2 ve daha üzeri lazerler kullanıldığında mutlaka uygun işaretleme yapılmalıdır.

Uygun göz koruması Sınıf 3 ten itibaren kullanılmalıdır

Cilt koruması

o Kıyafetler (sınıf 4 için yanmaz olmalı)

o Eldivenler (sık dokuma ve opak olmalı)

o Koruyucu kremler

Bariyerler

Havalandırma (zorlu emiş…)

TS 5559- EN 207 göz koruyucularının özelliklerini deney metotlarını ve işaretlemesini kapsar.

TS EN 208- Lazere uygun filtreleri ve göz koruyucularını kapsar.

TERMAL KONFOR

Hava sıcaklığı (kuru termometre ile ölçülür)

Nem (psikrometre veya higrometre ile ölçülür)

Hava akım hızı (anemometre ile ölçüşür)

Termal radyasyon (Glob Termometre ile ölçülür)

uygun değilse; İnsanın çalışma kapasitesi ve iş verimi düşer .

Uygun ısı (Hava sıcaklığı) belirleme

Yapılan işin niteliği (Ağır veya Hafif iş olması)

Çalışanın fiziki ve ruhi yapısı (zayıf, şişman, sakin, heyecanlı, tez canlı, v.s.)

Kişinin sağlık durumu (Hasta veya sağlıklı olması)

Çalışanın giyim durumu (Kalın veya ince giymiş olması)

Çalışanın beslenme durumu (Yapılan işe uygun veya uygun olmayan beslenme)

Endüstride genellikle yüksek sıcaklık problemi vardır

Termal Konfor Bölgesini etkileyen faktörler;

Ortam sıcaklığı

Ortamın nem durumu

Hava akım hızı

Yapılan işin niteliği

Çalışanın giyim durumu

Çalışanın yaşı ve cinsiyeti

Çalışanın beslenmesi

Çalışanın fiziki durumu

Çalışanın sağlık durumu

*Efektif sıcaklık:

o Hava sıcaklığı,

o havanın nem oranı ve

o hava akım hızının beraberce kişi üzerinde yarattığı sıcaklık etkisine denir.

Yüksek sıcaklıkta;

Nabız yükselir

Sinirlilik duygusu artar

Kan dolaşımı hızlanır

Terleme artar

Tuz ve sıvı kaybı meydana gelir

Dikkat azalması

Fiziksel ve zihinsel verim düşüklüğü

o Hatalar

o İş kazaları

Düşük sıcaklıkta;

Soğuk algınlıkları

Donma

Soğuk yanıkları

Dikkat azalması

o Hata artışı

o İş kaza riski artışı

El ayak parmaklarındaki donma

nedeni ile verim düşer

Tepki yeteneği azalmış olur

NEM

Sıcaklık yanında nemin de etkisi büyüktür.

Havadaki nem miktarı mutlak ve bağıl nem olarak ifade edilir.

Mutlak nem: Birim havadaki su miktarıdır.

Bağıl nem:Havadaki nem miktarının, aynı sıcaklıkta doymuş havadaki mutlak nemin yüzde

kaçını ihtiva ettiğini gösterir.

İSG yönünden bağıl nemin değeri önemlidir. Bağıl nem %30 ila %80 arasında olmalıdır.

Yüksek bağıl nem;

Ortam sıcaklığının yüksek olması durumunda bunaltır.

Düşük olması durumunda ise üşüme ve ürperme hissi verir.

WHO tarafından önerilen nem ve hava akım hızları

Ancak bu hava akımı 0,5 metre/saniyeyi aşması

durumunda rahatsız edici esintiler meydana gelir.

HAVALANDIRMA

Temiz hava nedir: Normal şartlarda (Büro ortamında), CO2 miktarının binde birin üstüne

çıkmayan havaya temiz hava denir.

Ortamda zararlı gaz, toz ve koku bulunan ortamlarda, söz konusu gaz, toz ve kokunun kabul

edilebilir sınırların altında olması gereklidir.

Yetişkin bir insanın saatte 30 m3 temiz havaya ihtiyacı vardır

Normal şartlarda doğal havalandırma ile ortam havasının saatte 2-3 defa değiştiği kabul

edilmektedir

Çalışma yerlerinde kişi başına düşen hava hacmi 10 m3 olmalıdır

Koğuşlarda “ “ “ “ “ 12 m3 “

(Bu hava hacminin hesabında tavan yüksekliğinin 4 metreden fazlası hesaba

katılmaz)

Normal şartlarda işyerinin tavan yüksekliği en az 3 m olmalıdır.

Zararlı toz ve gazların bulunduğu ortamlarda tavan yüksekliği en az 3,5 m olmalıdır.

İşyerlerinde kişi başına düşen serbest alan miktarı en az 2,5 m2 olmalıdır.

*Burada ölçmeye dayalı verilen değerler öneri boyutundadır.(İşçi sağlığı ve iş güvenliği

tüzüğünde değinildiği için hükümsüzlerdir.)

Havalandırma metotları

Doğal Havalandırma

Cebri Havalandırma

Kapalı Çalışma Metotları

CEBRİ HAVALANDIRMA

Havalandırmanın doğal havalandırma ile yeterli şekilde yapılamadığı durumlarda cebri

havalandırmaya başvurulur.

TOZ* Tane büyüklüğü 5 µ ile 0.5 µ arasındaki tozlar, akciğerlere kadar ulaşan tozlardır.

Alveollerde toplanırlar ve çalışanlar için en zararlı ve tehlikeli olan tozlardır.

Tane büyüklüğü 0.5 µ. dan küçük olan tozlar vücut için zararsız olan tozlardır, vücuda girip

çıkarlar.

*Tozlar esas olarak kimyasal risk etkenleri içinde değerlendirilmelidir.

Fibrojenik tozlar: Silikoz, asbestoz gibi pnömokonyoza sebep olan tozlardır.

İnert tozlar: Akciğerlerde birikebilen, fakat herhangi bir hastalık yapmayan tozlardır.

Alerjik toz: Hayvan Yemleri, Ot, Tahıl, Pamuk, Keten, Kenevir,Un

*Zararlı Tozlarla Meydana Gelen Mesleki Akciğer Hastalıkları (PNÖMOKONYOZ)

SİLİKOZ(Saf silikoz): (SiO2 )(Silis) kristallerinin solunması sonucu akciğer hastalığıdır.

1. Asbestoz: Asbest (Amyant) tozlarının solunması sonucu meydana gelir.

2. Baritoz: Baryum sülfat tozlarının yığılması,

3. Sideroz: Demir oksit tozlarının yığılması,

4. Stannoz: Kalay tozlarının yığılması,

5. Antrakoz: Kömür tozlarının yığılması

En zararlı tozların başında kuvars tozları gelir.

PNÖMOKONYOZLARDA TEKNİK KORUMA

Sulu çalışma (yaş metot)

Uygun havalandırma yapılması

İşçilerin hiperventilasyonunun (Fazla soluma, şiddetli soluma) önlenmesi

Kapalı çalışma metodu

Ara odacıklar

İkame çalışmalarının yapılması

Atmosferdeki partiküllerin sayısı ve çaplarının iyice tespit edilmesi (Çapları 10

mikrondan küçük olan tozlar, zararlı ve tehlikeli tozlar olarak kabul edilmelidir)

Kişisel korunma araçlarının kullanılması

Hangi Tür Toz Olursa Olsun,

tozun yapısına,

tozun yoğunluğuna,

maruziyet suresine göre sağlık açısından sakıncalıdır.

Kişisel faktörler olarak ise

kişinin genel yapısı,

sağlık durumu,

kişisel direnç-duyarlılık,

alışkanlıklar (sigara vb.) hastalık oluşumunda pay sahibidirler.

Solunum yoluyla

akciğerlere giren tozların verdiği zarar derecesini belirleyen faktörler

Toz tane boyutu

Toza karşı kişisel duyarlılık

Tozu oluşturan kayacın petrografik içeriği

TOZLA MÜCADELE MEVZUATI

Asbest:

Aktinolit Asbest,

Antofilit Asbest,

Grünerit Asbest (Amosit)

Krizotil,

Krosidolit,

Tremolit Asbest,, lifli silikatlarıdır.

İnert toz: Solunumla akciğerlere ulaşmasına rağmen akciğerlerde yapısal ve/veya

fonksiyonel bozukluk yapmayan tozlar, Örn: Baryum Bileşenleri, Kireçtaşı, Mermer, Alçı

Tozları

Kristal yapıda SiO2: Kuvars, tridimit ve kristobalit

Lifsi tozlar: Uzunluğu beş mikrondan daha büyük, eni üç mikrondan daha küçük ve

boyu eninin üç katından büyük olan parçacıklar

Okuyucu: ILO Uluslararası Pnömokonyoz Radyografileri Sınıflandırılması konusunda

eğitim almış hekim

Pnömokonyoz (Akciğer Toz Hastalığı): Akciğerlerde tozun birikmesi sonucu ortaya

çıkan doku reaksiyonu ile oluşan hastalık

Solunabilir toz: Aerodinamik eşdeğer çapı 0,1–5,0 mikron büyüklüğünde kristal veya

amorf yapıda toz ile çapı üç mikrondan küçük, uzunluğu çapının en az üç katı olan lifsi

tozlar

Standart akciğer radyografisi: En az 35x35 cm ebadında ILO Uluslararası

Pnömokonyoz Radyografileri Sınıflandırılması kriterlerine göre değerlendirilebilir akciğer

radyografisini veya dijital akciğer radyografisini

Toz: Bu Yönetmeliğe göre işyeri ortam havasına yayılan veya yayılma potansiyeli olan

parçacıklar

Toz ölçümü: İşyeri ortam havasındaki toz miktarının gravimetrik esasa veya lifsi

tozlarda lif sayısına göre belirlenmesini,

Tozla Mücadele Komisyonu (TMK): Bu Yönetmelik çerçevesinde çalışma hayatında tozla ilgili

konularda ihtiyaç ve öncelikleri belirleyerek teknik ve tıbbi açıdan görüş ve öneri hazırlamak

amacıyla Bakanlıkça oluşturulan komisyon

Zaman Ağırlıklı Ortalama Değer (ZAOD/TWA): Günlük 8 saatlik zaman dilimine göre

ölçülen veya hesaplanan zaman ağırlıklı ortalama değer

İşverenin yükümlülükleri

Risk değerlendirmesinde aşağıda belirtilen hususlar özellikle dikkate alınır

Tozun çeşidi

Tozun sağlık ve güvenlik yönünden tehlike ve zararları

Maruziyetin düzeyi, süresi ve sıklığı

Yönetmeliğin ekinde yer alan mesleki maruziyet sınır değerleri

Toz ölçüm sonuçları

Alınması gereken önleyici tedbirleri

Varsa daha önce yapılmış olan sağlık gözetimlerinin sonuçları

Tozdan kaynaklanan maruziyetin önlenmesinde ayrıca;

İkame yöntemi uygulamak

Riski kaynağında önlemek;

Uygun iş organizasyonu ve toplu koruma yöntemleri

Toz çıkışını önlemek için uygun mühendislik yöntemleri

İşe göre, ihtiyaç duyulan yeterli temiz havanın bulunması

Alınan önlemlerin yeterli olmuyorsa uygun KKD

Alınan önlemlerin etkinliğini ve sürekliliğini sağlamak üzere yeterli kontrol, denetim ve

gözetim yapılması

İşyerlerinde oluşan atıkların, Çevre ve Şehircilik Bakanlığının ilgili mevzuatına uygun olarak

bertaraf edilmesi

Tozla mücadele komisyonu

İSGGM Genel Müdürü veya Genel Müdürün görevlendireceği bir

Genel Müdür Yardımcısı başkanlığında bir komisyon kurulur

Bu komisyon üyelerinin görev süresi üç yıldır

Süresi bitenler yeniden görevlendirilebilir

Komisyon üyeleri

Sağlık Bakanlığı

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı

Çevre ve Şehircilik Bakanlığı

Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı

İş Teftiş Kurulu Başkanlığından İSG yönünden teftiş yapmaya yetkili bir iş müfettişi

SGK’den bir temsilci

Genel Müdürlükten bir hekim ile bir mühendis veya bir İSG uzmanı

En çok üyesi olan çalışan ve işveren konfederasyonlarından birer temsilci

Bakanlıkça uygun görülecek tozla mücadele ve toza bağlı meslek hastalıkları konularında

çalışmaları bulunan üniversitelerin tıp ve mühendislik fakültelerinden birer öğretim üyesinin

katılımıyla bir komisyon kurulur.

TOZ ÖLÇÜMLERİ

İş Hijyeni Ölçüm, Test ve Analizi Yapan Laboratuvarlar Hakkında Yönetmelik hükümleri

saklı kalmak kaydıyla;

Risk değerlendirmesi sonucuna göre belirlenen periyodik aralıklarla toz ölçümlerinin

yapılması

Toz maruziyetinin bulunduğu koşullarda herhangi bir değişiklik olduğunda bu ölçümlerin

tekrarlanması

Ölçüm sonuçlarının, ekte belirtilen mesleki maruziyet sınır değerleri dikkate alınarak

değerlendirilmesi

Yapılacak denetimler için toz ölçümlerinin Genel Müdürlükçe ön yeterlik veya yeterlik belgesi

verilen laboratuvarlarca yapılması

Akciğer radyografilerinin değerlendirilmesi

Asbest ve türleri, kuvars içeren tozların bulunabileceği işyerlerinde çalışanların standart

akciğer radyografileri okuyucu tarafından ILO Uluslararası Pnömokonyoz Radyografi

Sınıflandırılmasına göre değerlendirilir.

Asbest ve türleri, kuvars içeren tozlar hariç diğer tozların bulunduğu işyerlerinde çalışanların

ILO Uluslararası Pnömokonyoz Radyografi Sınıflandırılmasına uygun standartlarda akciğer

radyografisi işyeri hekimi tarafından maruz kalınan tozun özellikleri de dikkate

alınarak değerlendirilir

Pnömokonyoz olgularının belirlenmesi

Kategori 0 olarak değerlendirilenlerin; aralıklı muayenelerle takibinin yapılmasını,

Kategori 1 ve üzeri olarak değerlendirilenlerin; SGK tarafından yetkilendirilen sağlık hizmet

sunucularına sevkini sağlar.

Kayıtların saklanması

İşveren, işyerinde çalışanın işten ayrılma tarihinden itibaren on beş yıl süreyle saklar.

Pnömokonyoz okuyucu eğitimi

ILO Uluslararası Pnömokonyoz Radyografi Sınıflandırılması Okuyucu eğitimi İSGÜM

tarafından düzenlenir

AYDINLATMA

Vücudumuzun en çok zorlanan bölümü gözdür. dış dünyayı %80-90 oranında göz ile

algılarız.

Gözün en iyi görebileceği bakış açısı: Yatay eksenden 300-400 aşağısıdır.

Doğal aydınlatma =Güneş ışığı ile yapılır

Yapay aydınlatma=Işık kaynakları kullanılarak yapılır

Genel aydınlatma

Genel aydınlatma ile destekli yöresel aydınlatma

Yöresel aydınlatma

Aydınlatma araçları arasında olması gereken uzaklık:

Aydınlatılan yüzey yüksekliğinin 1,5 katını geçmemelidir.

yükseklik 2 m. ise armatürler (lambalar) arası mesafe 3 m olmalıdır.

Gerektiğinde bu mesafe azaltılabilir.

AYDINLATMA KURALLARI

Aydınlatma araçlarından çıkan ışık ışınları direkt veya yansıyarak göze gelmemelidir.

Yapay aydınlatma doğal aydınlatmaya yakın olmalıdır.

Çalışma alanında keskin gölgeler oluşmamalıdır.

Aydınlatmada titreşim (pırıldama) olmamalıdır.

Stroboskobik etki:Makinelerin hareketli aksamının aydınlatılmasında ışıksal görüntü

yanılmalarını (stroboskobik etkileri) önlemek için;

Uygun lamba seçmek

Balast kullanma (Faz kaydırıcı-Dekatörlü)

Çok fazlı besleme biçimi uygulamak gibi önlemler alınır.

Işık şiddeti : Birimi :candela

Işık akısı: Birimi : lümen

Aydınlanma şiddeti: (bir yüzey üzerine düşen ışık akısının yoğunluğu). Birimi: lüks

Kontrast: İki parlaklığın oranıdır.

Aydınlatma şiddetinin birimi lüks'tür ve lüksmetre denilen cihazla ölçülür.

ACİL DURUM PLANLAMA

Acil Durum : İşyerinin tamamında veya bir kısmında meydana gelebilecek yangın,patlama,

tehlikeli kimyasal maddelerden kaynaklanan yayılım, doğal afet gibi acil müdahale, mücadele,

ilkyardım veya tahliye gerektiren olaylara Acil Durum denir.

Acil Durum Planı : İşyerlerinde meydana gelebilecek acil durumlarda yapılacak iş ve işlemler

dahil bilgilerin ve uygulamaya yönelik eylemlerin yer aldığı plana Acil Durum Planı denir.

Güvenli Yer :Acil durumların olumsuz sonuçlarından çalışanların etkilenmeyeceği mesafede

veya korunakta belirlenmiş yere Güvenli Yer denir

İşverenin acil durumlara ilişkin yükümlülükleri aşağıda belirtilmiştir:

Çalışma ortamı, kullanılan maddeler, iş ekipmanı ile çevre şartlarını dikkate alarak

meydana gelebilecek ve çalışan ile çalışma çevresini etkileyecek acil durumları önceden

değerlendirerek muhtemel acil durumları belirler.

Acil durumların olumsuz etkilerini önleyici ve sınırlandırıcı tedbirleri alır.

Acil durumların olumsuz etkilerinden korunmak üzere gerekli ölçüm ve değerlendirmeleri

yapar.

Acil durum planlarını hazırlar ve tatbikatların yapılmasını sağlar.

Acil durumlarla mücadele için

işyerinin büyüklüğü

iş yerinin taşıdığı özel tehlikeler,

yapılan işin niteliği,

çalışan sayısı ile

işyerinde bulunan diğer kişileri dikkate alarak;

o önleme,

o koruma,

o tahliye,

o yangınla mücadele,

o ilk yardım konularında

uygun donanıma sahip ve bu konularda eğitimli yeterli sayıda çalışanı görevlendirir ve

her zaman hazır bulunmalarını sağlar.

Özellikle

İlk Yardım,

Acil Tıbbi Müdahale,

Kurtarma ve

Yangınla Mücadele konularında, işyeri dışındaki kuruluşlarla irtibatı sağlayacak gerekli

düzenlemeleri yapar.

Acil durumlarda enerji kaynaklarının ve tehlike yaratabilecek sistemlerin olumsuz

durumlar yaratmayacak ve koruyucu sistemleri etkilemeyecek şekilde devre dışı

bırakılması ile ilgili gerekli düzenlemeleri yapar.

Varsa alt işveren ve geçici iş ilişkisi kurulan işverenin çalışanları ile müşteri ve ziyaretçi

gibi işyerinde bulunan diğer kişileri acil durumlar konusunda bilgilendirir.

Acil durumlarla ilgili özel görevlendirilen çalışanların sorumlulukları işverenlerin konuya

ilişkin yükümlülüğünü ortadan kaldırmaz.

İşveren, çalışanların kendileri veya diğer kişilerin güvenliği için ciddi ve yakın bir

tehlike ile karşılaştıkları ve amirine hemen haber veremedikleri durumlarda;

istenmeyen sonuçların önlenmesi için, bilgileri ve mevcut teknik donanımları

çerçevesinde müdahale edebilmelerine imkân sağlar.

Böyle bir durumda çalışanlar, ihmal veya dikkatsiz davranışları olmadıkça yaptıkları

müdahaleden dolayı sorumlu tutulamaz.

Acil durum planı

Tüm İşyerleri İçin Tasarım veya Kuruluş Aşamasından Başlar

1. Acil Durumların Belirlenmesi,

2. Bunların Olumsuz Etkilerini Önleyici Ve Sınırlandırıcı Tedbirlerin Alınması,

3. Görevlendirilecek Kişilerin Belirlenmesi,

4. Acil Durum Müdahale Ve Tahliye Yöntemlerinin Oluşturulması,

5. Dokümantasyon,

6. Tatbikat

7. Acil Durum Planının Yenilenmesi Aşamaları İzlenerek Hazırlanır.

Acil durumların belirlenmesi

Risk değerlendirmesi sonuçları.

Yangın, tehlikeli kimyasal maddelerden kaynaklanan yayılım ve patlama ihtimali.

İlk yardım ve tahliye gerektirecek olaylar.

Doğal afetlerin meydana gelme ihtimali.

Sabotaj ihtimali.

*Alınacak tedbirler, risklerden korunma ilkelerine uygun olur ve toplu korumayı esas alır.

Acil Durum Müdahale Ve Tahliye Yöntemleri

İşverence acil durumların meydana gelmesi halinde

Uyarı Verme,

Arama,

Kurtarma,

Tahliye,

Haberleşme,

İlk Yardım

Yangınla Mücadele için Acil Durum Müdahale Yöntemleri Belirler

Yazılı hale getirilir.

Tahliye sonrası, işyeri dâhilinde kalmış olabilecek çalışanların belirlenmesi için sayım da dâhil

olmak üzere gerekli kontroller yapılır.

İşveren, işyerinde acil durumların meydana gelmesi halinde çalışanların bu durumun

olumsuz etkilerinden korunması için bulundukları yerden güvenli bir yere gidebilmeleri

amacıyla izlenebilecek uygun tahliye düzenlemelerini acil durum planında belirtir ve

çalışanlara önceden gerekli talimatları verir.

İşyerlerinde yaşlı, engelli, gebe veya kreş var ise çocuklara tahliye esnasında refakat

edilmesi için tedbirler alınır.

Acil durum müdahale ve tahliye yöntemleri oluşturulurken Binaların Yangından Korunması

Hakkında Yönetmelik hükümleri dikkate alınır.

Acil durum müdahale ve tahliye yöntemleri oluşturulurken çalışanlar dışında müşteri,

ziyaretçi gibi işyerinde bulunması muhtemel diğer kişiler de göz önünde bulundurulur.

Görevlendirilecek çalışanların belirlenmesi

Çok Tehlikeli Sınıfta Yer Alan İşyerlerinde 30 Çalışana,

Tehlikeli Sınıfta Yer Alan İşyerlerinde 40 Çalışana

Az Tehlikeli Sınıfta Yer Alan İşyerlerinde 50 Çalışana Kadar;

a) Arama, kurtarma ve tahliye,

b) Yangınla mücadele,

konularının her biri için uygun donanıma sahip ve özel eğitimli en az birer çalışanı destek

elemanı olarak görevlendirir.

İşyerinde bunları aşan sayılarda çalışanın bulunması halinde,

tehlike sınıfına göre her 30, 40 ve 50’ye kadar çalışan için birer destek elemanı daha

görevlendirir.

İşveren, ilkyardım konusunda İlkyardım Yönetmeliği esaslarına göre destek elemanı

görevlendirir.

Her konu için birden fazla çalışanın görevlendirilmesi gereken işyerlerinde bu çalışanlar

konularına göre ekipler halinde koordineli olarak görev yapar.

Her ekipte bir ekip başı bulunur.

İşveren tarafından acil durumlarda ekipler arası gerekli koordinasyonu sağlamak üzere

çalışanları arasından bir sorumlu görevlendirilir.

10’dan az çalışanı olan ve az tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde birinci fıkrada

belirtilen yükümlülüğü yerine getirmek üzere bir kişi görevlendirilmesi yeterlidir.

Dokümantasyon

a) İşyerinin unvanı, adresi ve işverenin adı.

b) Hazırlayanların adı, soyadı ve unvanı.

c) Hazırlandığı tarih ve geçerlilik tarihi.

ç) Belirlenen acil durumlar.

d) Alınan önleyici ve sınırlandırıcı tedbirler.

e) Acil durum müdahale ve tahliye yöntemleri.

f) Aşağıdaki unsurları içeren işyerini veya işyerinin bölümlerini gösteren kroki:

1) Yangın söndürme amaçlı kullanılacaklar da dâhil olmak üzere acil durum

ekipmanlarının bulunduğu yerler.

2) İlkyardım malzemelerinin bulunduğu yerler.

3) Kaçış yolları, toplanma yerleri ve bulunması halinde uyarı sistemlerinin de yer

aldığı tahliye planı.

4) Görevlendirilen çalışanların ve varsa yedeklerinin adı, soyadı, unvanı, sorumluluk

alanı ve iletişim bilgileri.

5) İlk yardım, acil tıbbi müdahale, kurtarma ve yangınla mücadele konularında işyeri

dışındaki kuruluşların irtibat numaraları.

Acil durum planının sayfaları numaralandırılarak;

hazırlayan kişiler tarafından her sayfası paraflanıp, son sayfası imzalanır

söz konusu plan, acil durumla mücadele edecek ekiplerin kolayca ulaşabileceği şekilde

işyerinde saklanır.

Acil durum planı kapsamında hazırlanan kroki bina içinde kolayca görülebilecek yerlerde asılı

olarak bulundurulur.

Tatbikat

*Yılda en az bir defa olmak üzere tatbikat yapılır,

Birden fazla işyerinin bulunduğu iş merkezleri, iş hanlarındaki işyerlerinde tatbikatlar

yönetimin koordinasyonu ile yürütülür.

Acil durum planının yenilenmesi

İşyerinde, belirlenmiş olan acil durumları etkileyebilecek veya yeni acil durumların ortaya

çıkmasına neden olacak değişikliklerin meydana gelmesi halinde etkinin büyüklüğüne göre

acil durum planı tamamen veya kısmen yenilenir.

YENİLEME

o çok tehlikeli, en geç İKİ,

o tehlikeli en geç DÖRT,

o az tehlikeli işyerlerinde en geç ALTI yılda bir yenilenir.

Çalışanların bilgilendirilmesi ve eğitim

Acil Durum Planları

Arama,

Kurtarma

Tahliye,

Yangınla Mücadele,

İlkyardım Konularında Görevlendirilen Kişiler Hakkında Bilgilendirilir.

Çalışanlara, eğitimlerin işyerinde iş güvenliği uzmanı veya işyeri hekimi tarafından

verilmesi halinde, bu durum işveren ile eğitim verenlerce imzalanarak

belgelendirilir.

Birden Fazla İşveren Olması Durumunda Acil Durum Planları

Acil durum planı işverenlerce ortaklaşa hazırlanır.

Birden fazla işyerinin bulunduğu iş merkezleri, iş hanları, sanayi bölgeleri veya sitelerinin

işyerlerince hazırlanan acil durum planlarının koordinasyonu yönetim tarafından yürütülür.

Asıl İşveren Ve Alt İşveren İlişkisinin Bulunduğu İşyerlerinde Acil Durum Planları

Acil durum planlarının hazırlanması konusunda işyerinin bütünü için asıl işveren, kendi

çalışma alanı ve yaptıkları işler ile sınırlı olmak üzere alt işverenler sorumludur.

Bir Aydan Kısa Süreli Geçici İşlerde Acil Durum Planlaması

İşyerinin veya yapılacak işin mahiyeti itibarıyla çalışanları doğrudan etkilemesi muhtemel acil

durumlar için bu Yönetmelik kapsamında yapılan özel görevlendirmeler işverence yapılır ve

çalışanlar özel görevi bulunanlar ve acil durumlar ile ilgili bilgilendirilir.

Mevcut Acil Durum Planları Ve Tatbikatlar

6331 sayılı Kanun gereğince ve bu Yönetmeliğin yayım tarihi öncesinde;

Hazırlanmış olan acil durum planları bir yıl içerisinde Yönetmeliğe göre gözden

geçirilerek revize edilir.

İşyerlerinde gerçekleştirilmiş olan tatbikatlar süresince geçerli sayılır.

Ekip Eğitimlerinin Tamamlanması

Bu Yönetmelik kapsamında kurulacak olan ekiplerin eğitimleri, bu Yönetmeliğin yayımı

tarihinden itibaren bir yıl içinde tamamlanır.

Acil Durum Kaçış Sistemleri

Acil Durum Aydınlatma Sistemleri

Acil Anons Sistemleri

Kurtarma ekibinin görevleri

Can kurtarma faaliyetleri ve enkaz kaldırmasına yardımcı olacaktır

Enkaz altında kalanların kurtarılmasında diğer personele kılavuzluk yapar

İtfaiye gelince tesisin kurtarma ekibi İtfaiye Amiri talimatına göre görevine devam eder

PATLAYICI ORTAMLARDA İSG PATLAYICI ORTAM

Yanıcı maddelerin gaz, buhar, sis ve tozlarının atmosferik şartlar altında hava ile oluşturduğu ve

herhangi bir tutuşturucu kaynakla temasında tümüyle yanabilen karışımdır

Patlamadan korunma dokümanı: İşyerlerinde oluşabilecek patlayıcı ortamların

tehlikelerinden çalışanların sağlık ve güvenliğini korumak amacıyla hazırlanan dokümanı,

Yönetmelik kapsamında olmayanlar

Hastalara tıbbi tedavi uygulamak için ayrılan yerler ve tıbbi tedavi uygulanması,

Gaz Yakan Cihazlara Dair Yönetmelik kapsamında yer alan cihazların kullanılması,

Patlayıcı maddelerin ve kimyasal olarak kararsız halde bulunan maddelerin üretilmesi,

işlemlerden geçmesi, kullanımı, depolanması ve nakledilmesi,

Sondaj yöntemiyle maden çıkarma işleri ile yeraltı ve yerüstü maden çıkarma işleri,

Patlayıcı ortam oluşabilecek yerlerde kullanılan her türlü taşıma aracı hariç, uluslararası

antlaşmaların ilgili hükümlerinin uygulandığı kara, hava ve su yolu taşıma araçlarının

kullanılması,

bu Yönetmelik kapsamı dışındadır.

DİREKTİF

1999/92/EC sayılı Avrupa Parlamentosu ve Konseyi Direktifine paralel olarak hazırlanmıştır.

İşveren, patlamaların önlenmesi ve bunlardan korunmayı sağlamak amacıyla,

Patlayıcı ortam oluşmasını önlemek,

Yapılan işlemlerin doğası gereği patlayıcı ortam oluşmasının önlenmesi mümkün değilse

patlayıcı ortamın tutuşmasını önlemek,

Çalışanların sağlık ve güvenliklerini sağlayacak şekilde patlamanın zararlı etkilerini azaltacak

önlemleri almak.

PATLAMA RİSKİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ

İşveren, risklerin değerlendirmesinde aşağıdaki hususları da dikkate alır:

Patlayıcı ortam oluşma ihtimali ve bu ortamın kalıcılığı,

Statik elektrik de dâhil tutuşturucu kaynakların bulunma, aktif ve etkili hale gelme ihtimalleri,

İşyerinde bulunan tesis, kullanılan maddeler, prosesler ile bunların muhtemel karşılıklı

etkileşimleri,

Olabilecek patlama etkisinin büyüklüğü.

Parlama veya patlama riski değerlendirilirken patlayıcı ortamların oluşabileceği yerlere açık olan

veya açılabilen yerler de dikkate alınarak bir bütün olarak değerlendirilir.

Bir işyerinde birden fazla işverene ait çalışan bulunması durumunda, her işveren kendi

kontrol alanına giren tüm hususlardan sorumlu olur.

Asıl işveren alt işveren ilişkisinin bulunduğu işyerlerinde

Asıl işveren, çalışanların sağlık ve güvenliklerine ilişkin tedbirlerin uygulanmasını koordine eder

Patlamadan Korunma Dokümanında bu koordinasyonun amacı ve uygulanması için gerekli usul

ve tedbirleri belirtir.

Birden fazla işyerinin bulunduğu iş merkezleri, iş hanları, sanayi bölgeleri veya siteleri gibi

yerlerde, işyerlerinin bu Yönetmeliğin uygulanması ile ilgili koordinasyon yönetim tarafından

sağlanır.

Yönetim, işyerlerinde patlayıcı ortamlarla ilgili diğer işyerlerini etkileyecek tehlikeler hususunda

gerekli tedbirleri almaları için işverenleri uyarır.

Bu uyarılara uymayan işverenleri Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına bildirir.

Patlamadan korunma dokümanı

Patlama riskinin belirlendiği ve değerlendirildiği hususu,

alınacak önlemler,

İşyerinde sınıflandırılmış yerler,

asgari gereklerin uygulanacağı yerler,

Çalışma yerleri ve uyarı cihazları da dahil olmak üzere iş ekipmanının tasarımı, işletilmesi,

kontrolü ve bakımının güvenlik kurallarına uygun olarak sağlandığı,

İşyerinde kullanılan tüm ekipmanın İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik

Şartları Yönetmeliğine uygunluğu, yazılı olarak yer alır.

Patlamadan korunma dokümanı, işin başlamasından önce hazırlanır

o İşyerinde

o iş ekipmanında

o veya iş organizasyonunda önemli değişiklik, genişleme veya tadilat yapıldığı hallerde

yeniden gözden geçirilerek güncellenir.

Patlayıcı ortam oluşabilecek yerler

Çalışanların sağlık ve güvenliğini korumak için özel önlem alınmasını gerektirecek miktarda

patlayıcı ortam oluşabilecek yerler, bu Yönetmeliğe göre tehlikeli kabul edilir.

Çalışanların sağlık ve güvenliğini korumak için özel önlem alınmasını gerektirecek miktarda

patlayıcı ortam oluşma ihtimali bulunmayan yerler bu Yönetmeliğe göre tehlikesiz kabul

edilir.

Parlayıcı ve/veya yanıcı maddelerin hava ile yaptıkları karışımların, bağımsız olarak bir

patlama meydana getirmeyecekleri yapılacak araştırmalarla kanıtlanmadıkça, bu maddeler

patlayıcı ortam oluşturabilecek maddeler olarak kabul edilir.

TEHLİKELİ YERLERİN SINIFLANDIRILMASI

Bölge 0

Gaz, buhar ve sis halindeki yanıcı maddelerin hava ile karışımından oluşan patlayıcı ortamın

sürekli olarak veya uzun süreli ya da sık sık oluştuğu yerler.

Bölge 1

Gaz, buhar ve sis halindeki yanıcı maddelerin hava ile karışımından oluşan patlayıcı ortamın

normal çalışma koşullarında ara sıra meydana gelme ihtimali olan yerler.

Bölge 2

Gaz, buhar ve sis halindeki yanıcı maddelerin hava ile karışarak normal çalışma koşullarında

patlayıcı ortam oluşturma ihtimali olmayan yerler ya da böyle bir ihtimal olsa bile patlayıcı

ortamın çok kısa bir süre için kalıcı olduğu yerler.

Bölge 20

Havada bulut halinde bulunan tutuşabilir tozların, sürekli olarak veya uzun süreli ya da sık sık

patlayıcı ortam oluşturabileceği yerler.

Bölge 21

Normal çalışma şartlarında, havada bulut halinde bulunan tutuşabilir tozların ara sıra

patlayıcı ortam oluşturabileceği yerler.

Bölge 22

Normal çalışma şartlarında, havada bulut halinde bulunan tutuşabilir tozların patlayıcı ortam

oluşturma ihtimali bulunmayan ancak böyle bir ihtimal olsa bile bunun yalnızca çok kısa bir

süre için geçerli olduğu yerler.

Not:Tabaka, tortu veya yığın halinde tutuşabilir tozların bulunduğu yerler, patlayıcı ortam

oluşturabilecek diğer bir kaynak olarak dikkate alınmalıdır.

PATLAMADAN KORUNMA ÖNLEMLERİ

Patlama tehlikesine neden olabilecek yanıcı gazlar, buharlar, sisler veya tutuşabilir tozların

isteyerek veya istemeyerek ortaya çıkması halinde,

bunların güvenli bir yere uygun şekilde yönlendirilmesi veya uzaklaştırılması sağlanır,

bunun yapılması pratik olarak mümkün değilse yayılmalarını önleyecek başka uygun önlemler

alınır.

Eğer patlayıcı ortam birkaç çeşit parlayıcı ve/veya yanıcı gazlar, buharlar, sisler veya

tozlardan oluşuyorsa, alınacak koruyucu önlem en yüksek riske uygun olur.

Özellikle, çalışanların ve çalışma ortamının statik elektrik taşıyıcısı veya üreticisi olabileceği

durumlarda belirtilen tutuşturma riskinin önlenmesinde, statik elektrik boşalmaları da dikkate

alınır.

Tesis, ekipman, koruyucu sistemler ve bunlarla bağlantılı cihazların patlayıcı ortamda güvenle

kullanılabileceğinin, Patlamadan Korunma Dokümanında belirtilmesi halinde bunlar hizmete

sokulabilir.

Bu kural Muhtemel Patlayıcı Ortamda Kullanılan Teçhizat ve Koruyucu Sistemlerle İlgili

Yönetmeliğe (94/9/AT) göre ekipman veya koruyucu sistem sayılmayan ancak tesiste

yerleştirildikleri yerlerde kendileri bir tutuşturma tehlikesi oluşturan iş ekipmanları ve bağlantı

elemanları için de geçerlidir.

.

Yapılan risk değerlendirmesinin gerektirmesi halinde;

Her hangi bir güç kesilmesinin ilave risklere neden olabileceği durumlarda, bu durumda

kullanılacak ekipmanın ve güvenlik sistemlerinin, tesisin diğer kısımlarından bağımsız olarak

güvenli bir şekilde çalışmasını sürdürmesi mümkün olmalıdır.

Otomatik proseslerde amaçlanan çalışma koşullarından her hangi bir sapma meydana

geldiğinde, otomatik sistemle bağlantılı ekipmana ve koruyucu sistemlere güvenliği tehlikeye

atmamak şartıyla el ile müdahale yapılabilir. Bu müdahale sadece bu işte yetkili çalışanlar

tarafından yapılır.

Sistemin acil durdurulması halinde, biriken enerji mümkün olduğu kadar çabuk ve güvenli bir

şekilde boşaltılır veya tehlike oluşturmayacak şekilde izole edilir.

EKİPMANLARIN VE KORUYUCU SİSTEMLERİN SEÇİMİNDE UYULACAK KRİTERLER

Özellikle gazlar, buharlar, sisler ve tozlar için aşağıda belirtilen bölgelerde, karşılarında verilen

kategorideki ekipman kullanılır.

Bölge 0 veya Bölge 20: Kategori 1 ekipman,

Bölge 1 veya Bölge 21: Kategori 1 veya 2 ekipman,

Bölge 2 veya Bölge 22: Kategori 1, 2 veya 3 ekipman.

Kategori M1

Kömür madenlerinde Muhtemel Patlayıcı ortamlarda sürekli çalışması gereken teçhizatlar

Kategori M2

Kömür madenlerinde Muhtemel Patlayıcı ortam algılandığı zaman çalışması gereken teçhizatlar

PATLAYICI ORTAM OLUŞABİLECEK YERLER İÇİN UYARI İŞARETİ

Patlayıcı ortam oluşabilecek yerler için uyarı işareti; üçgen şeklinde, siyah kenarlı, sarı zemin

üzerine siyah yazılı ve sarı zeminin işaret alanının en az %50’ si olacak şekilde aşağıda belirtilen

şekil ve renklerde olur.

KAPALI ORTAMLARDA İSG

Zehirli Gazlar

Karbonmonoksit

Azot oksitleri

Hidrojensülfür

Kükürtdioksit

Radon gazları Hidrojen siyanür

Boğucu Gazlar

Metan

Etan

Propan

Bütan

Asetilen

Argon

Helyum

Karbondioksit

Azot

Havadan Ağır Gazlar

Etan

Propan

Bütan

Argon

Karbondioksit

Azot

Azot oksitleri

Hidrojensülfür

Kükürtdioksit Radon gazları

Patlayıcı Gazlar

Metan

Etan

Propan

Bütan

Asetilen

Hidrojen

Karbonmonoksit

Hidrojensülfür

LPG

DOĞALGAZ

Havadan Hafif Gazlar

Metan

Karbonmonoksit

Helyum

Asetilen

Doğalgaz

Hidrojen

Amonyak

Kapalı Alan Çalışmaları öncesinde ortam

atmosferinde bulunan parlayıcı, patlayıcı gaz

konsantrasyonu ölçümünde kullanılan Cihaza Explozimetre denir.

Karbonmonoksit: Kanda hemoglobin ile

birleşerek karboksihemoglobin bileşimine

neden olan madde, Tam olmayan

yanmalarda açığa çıkar. Havadan çok az hafiftir.

Karbondioksit sadece BOĞUCUDUR

Zehirli ve patlayabilir gaz girişi olan Kapalı alanlarda çalışmalarda yapılması gereken

doğru işlem sırası

Alanı tehlikelerden izole et

Alanı havalandır

iç atmosferi test et

Kapalı alana gir

Zehirli ve patlayabilir gaz girişi olan Kapalı alanlarda çalışmalarda

LEL: 0 veya Gas free olmadan asla ısıl işlem izni verilmez

Gas free: Kapalı alanlarda patlayıcı gazı sıfırlayıp temizleme işleminin bilinen ismi

Oksijen basılarak havalandırmaya izin verilmez.

Kullanılan havalandırma tertibatları exproff olacaktır.

24 volt değerinde seyyar akülü lambalar kullanılmalıdır

Metan

Renksiz, Kokusuz ve havadan hafiftir

Metan gazının alt patlama limiti % 5 kabul edilir

Metan gazının üst patlama limiti % 15 kabul edilir

Yer altı Kömür madenlerinde Metan gazının en şiddetli patlama konsantrasyonu % 9,5

kabul edilir

Karbondioksit

Atmosfer havasında, hacim bakımından % 0.3-0.4 oranında bulunur

Renksiz ve kokusuzdur

Havadan ağırdır

Karbondioksit

Atmosfer havasında, hacim bakımından % 0.3-0.4 oranında bulunur

Renksiz ve kokusuzdur

Havadan ağırdır

**Kapalı alanlarda asla yalnız çalışılmamalıdır, En az 1 kişi dışarıda kalmalıdır

***Kapalı alanlarda Havalandırma yapılamıyorsa;

Solunum ekipmanları kullanılmalıdır Dikkat!

Oksi-gaz kaynağı, Alevle kesme ve ısıtma işlemleri yaparken havalandırmaya özel bir

önem gösterilmelidir! Yoksa; nitrik-oksitlerin değerleri limitleri aşabilir

YÜKSEKTE ÇALIŞMALARDA İSG

YÜKSEKLİK:

İnsandan insana değişen yükseklik kavramı; İnsanların ikinci bel omurunu geçen yerler

yüksek olarak kabul edilir.

YÜKSEKTE ÇALIŞMA:

Yapı işlerinde iş sağlığı ve güvenliği yönetmeliğine göre Yüksekte çalışma ;

Seviye farkı bulunan ve düşme sonucu yaralanma ihtimalinin oluşabileceği her türlü alanda

yapılan çalışma; yüksekte çalışma olarak kabul edilir.

Not : Yönetmelikte yüksekte çalışma ile ilgili hiçbir sınır rakamsal değer verilmemiştir.

Yüksekten düşmeyi durdurucu ve önleyici bir kişisel koruyucu donanımlar;

Paraşüt tipi emniyet kemeri,

Geri sarmalı düşmekten koruyucu makara sistemi

Şok emici halat ,

Lanyard,

Karabina,

D halkası,

Bel tipi emniyet kemeri,

Yatay ve Düşey Yaşam Hatları

Oturma kuşakları

Kurtarıcı yelekler

Ankraj noktaları

NOT: Güvenlik ağları kişisel koruyucu donanım değildir, ortama yönelik koruma yaparlar.

Yüksekte çalışmalarda emniyet kemerleri sadece;

Sağlam ve standartlara uygun iskelelere

Kolon ve kirişler, döşeme, perde gibi yapısal elemanlara

Çelik konstrüksiyon elemanlarına

Oluşturulmuş standart ankrajlara bağlanabilir.

Yüksekte çalışmalarda kullanılan emniyet kemerleri ;

Emniyet kemerleri KKD yönetmeliğine göre kategori 3 te yer alır

Kapalı alanlarda kullanılan emniyet kemerlerinin kullanılması sırasında genellikle diğer kişisel

koruyuculardan (maskeler, solunum cihazları vb.) birlikte kullanılmalıdır

Emniyet kemerleri her kullanımdan önce kontrol edilmelidir

Emniyet kemerleri standartlara uygun ve CE işaretlemesi yapılmış olacaktır.

4703 sayılı Kanunun 11. ve 12. maddesinde Kategori III içerisinde yer alan fakat CE işareti

taşımayan KKD’ler hakkında cezai yaptırımlar bulunmaktadır.

KKD Kategorizasyon Rehberine Dair Tebliğ içerisindeki kategorilerde işaretleme:

Kategori I - Yalnızca CE işareti zorunluluğu

Kategori II ve III - CE işareti zorunluluğu, Onaylanmış kuruluş inceleme zorunluluğu, AT

incelemesi

Kategori III - CE işareti zorunluluğu, Onaylanmış kuruluş inceleme zorunluluğu, AT

incelemesi ve ISO 9001

İSG kuralları açısından, 50 km/saat rüzgar hızından daha fazla hızlarda yüksekte çalışma

yapılmamalıdır

Dış cephe asansörüne yalnızca Teras ve zeminden binilir ve inilir.

Dış cephe asansörüne (Asma iskele) 45 km/saat rüzgar hızından daha fazla hızlarda

çalışma yapılmamalıdır

Çalışan, İş güvenliği ekipmanları sağlam olarak teslim aldığı ve kullanımı eğitim olarak

verildiği zaman düzenlenen forma; Kişisel Koruyucu Donanım Taahhüt ve Tesellüm Formum

denir.

Bazı önemli Ekipman Standartları

EN 361 : Paraşüt tipi emniyet kemeri Standart numarasıdır.

TS EN 1263-1 ve TS EN 1263-2: güvenlik ağlarının standart numarası

Yapı alanında kullanılan güvenlik ağının kullanma kılavuzu işyerinde bulundurulur.

EN 355: Yüksekten Ani Düşmeyi Önleyici Şok (Enerji)Absorberların standart numarası

İskele Platformun korkulukları 1 metre yüksekte olmalı ve kenar süpürgelikleri en az

15 cm yükseklikte olmalıdır.

Merdivenlerde 4/1 kuralı

El merdivenin düzgün ve yatay bir alana, alt kısmı ile duvar arasındaki mesafe Dikey

boyunun yaklaşık dörtte biri olacak şekilde yerleştirilmiş olacaktır.

Merdivenlere tırmanırken daima 2 el ve bir ayak veya 2 ayak ve bir el kesinlikle merdivene

tutunmalıdır.

Yüksekte yapılan geçici işlerde, iş ekipmanının kullanımı ile ilgili olarak düşmeleri önleyen

toplu korumaya yönelik koruyucular Seyyar ve sabit merdiven başlarında zorunlu kesintiye

uğrayabilir.

YAPI İŞLERİNDE İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ

YAPI İŞLERİNDE İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ YÖNETMELİĞİ;

YOL YAPIM İŞLERİ,

METRO,

İSKELE,

BARAJ,

TÜNEL,

KONUT,

YER ALTI, YER ÜSTÜ TÜNEL,

GEMİ İNŞA,

YIKIM,

KAZI,

SÖKME

KUYU AÇMA

BOYA işlerini YAPI İŞİNDEN SAYAR.

*Madenlerin yeraltı veya yerüstünden çıkarılması , Madenlerin sondaj kuyuları açılarak

çıkarılması , Arama amacıyla sondaj yapılması Yapı işi SAYILMAZ!!

BİLDİRİM

İşveren Yapı işine Başlamadan Önce,

Yapı işi 30 günden fazla sürecek ve devamlı olarak en az 20 işçi çalışacak

Veya işin büyüklüğü 500 yevmiyeyi aşacak durumda ise; (İşçi bir günlük çalışması

karşılığı 1 yevmiye ücret alır)

işyerinin bağlı bulunduğu Çalışma İş Kurumu İl Müdürlüğüne bildirim yapılacaktır

Bildirim İçeriğinde

İşverenin ad ve adresi(mahalle, cadde, sokak, numara, ada, parsel, semt, ilçe ve il adları)

Görevlendirilmesi halinde proje sorumlusunun adı ve adresi

Proje uygulama safhasındaki sağlık ve güvenlik koordinatörünün veya koordinatörlerinin adı

ve adresi

İşin şekli ( yol, baraj, tünel vb…)

İşin başlama ve bitiş tarihi

Alt işverenlerin ismi

Çalışan Sayısı olacaktır.

Proje sorumlusu: İşveren tarafından görevlendirilen ve işveren adına projenin

hazırlanmasından, uygulanmasından ve uygulamanın kontrolünden sorumlu gerçek veya tüzel

kişiyi,

Sağlık ve güvenlik koordinatörü: Projenin hazırlık ve uygulama aşamalarında, işveren veya

proje sorumlusu tarafından sorumluluk verilen ve bu belirtilen sağlık ve güvenlikle ilgili görevleri

yapan gerçek veya tüzel kişileri,

Uygulama Koordinatörü : Projenin uygulanması aşamasında işveren veya proje sorumlusu

tarafından sorumluluk verilen ve sağlık ve güvenlikle ilgili görevleri yapan gerçek veya tüzel kişi

Sağlık ve güvenlik planı: Muhtemel risklerin değerlendirilip, alınacak tedbirlerin, organizasyon

yapısının, çalışma yöntemlerinin ve bunlara ilişkin işlerin ne zaman ve kim tarafından

yapılması gerektiğinin belirlendiği, alt işverenler, kendi nam ve hesabına çalışan kişiler ve

farklı çalışma ekipleri arasında sağlık ve güvenliğe dair hususların koordinasyonunun

sağlanması amacıyla işveren veya proje sorumlusu tarafından hazırlanan veya

hazırlanması sağlanan planı,

İşveren veya Proje Sorumlusu Yapı işine başlamadan hazırlık aşamasında SAĞLIK GÜVENLİK

PLANI hazırlayacaktır.

Proje sorumlusu ve İşverenlerin sorumlulukları

İşveren, yükümlülükleri bizzat yerine getirebileceği gibi, kendi adına hareket

etmek üzere, gerekli fenni yeterliliğe sahip olan bir veya daha fazla proje sorumlusu

tayin edebilir.

Sağlık ve güvenlik koordinatörleri atanmış olması ve sağlık ve güvenlik koordinatörlerinin kendi

görevlerini yapmaları, alt işverenlerin sorumluluğunu etkilemez.

Sağlık ve güvenlik koordinatörlerinin proje hazırlık aşamasındaki görevleri

Sağlık ve güvenlik koordinatörleri Sağlık ve güvenlik planını hazırlar veya hazırlanmasını sağlar.

Proje süresince, birbirini takip eden veya daha sonra yapılacak işler sırasında dikkate

alınmak üzere sağlık ve güvenlik bilgilerini içeren sağlık ve güvenlik dosyası hazırlar.

Aynı dosyanın proje tamamlandıktan sonra temizlik, bakım, tadilat, yenileme, yıkım işleri gibi

her türlü yapı işinin güvenli bir şekilde yerine getirilmesi için ihtiyaç duyulan bilgileri de içermesi

sağlanır.

Aynı anda veya birbiri ardına yapılacak iş ve iş aşamalarının belirlendiği iş programlarının

oluşturulması için teknik ve organizasyona yönelik kararların koordinasyonunu

İşin ya da iş aşamalarının tamamlanması için ilgili meslek disiplinindeki kriterler de dikkate

alınarak yapılacak süre hesabında görevlidir.

İzin verilen kişiler dışındakilerin yapı alanına girmesini önlemek üzere gerekli düzenlemeleri

yapar.

İşverenlerin gerekli tedbirleri uygulamasını ve gerektiğinde çalışanların ve kendi nam ve

hesabına çalışanların korunmasını, belirtilen sağlık ve güvenlik planının yapılmasının gerektiği

durumlarda bu planın uygulanmasını koordine eder.

Aynı yapı alanında, işe sonradan katılanlarda dâhil olmak üzere, işveren veya alt işverenler

arasında organizasyonu sağlar, iş kazaları ve meslek hastalıklarından çalışanları korumak üzere

işverenlerce yapılan çalışmaları koordine eder

Özetle Uyulacak kuralları yazılı olarak işverene veya proje sorumlusuna bildirir,

işverenin bunları yapıp yapmadığını kontrol eder.

*Yapı işyeri işverenlerinin veya proje sorumlularının bazı şartlara

bağlı olmak kaydıyla yükümlü olduğu hususlar

I- Koordinatör atanması

II- Sağlık ve güvenlik planı hazırlanması

III- Çalışma İş Kurumu İl Müdürlüğüne Bildirim

İSKELELER

İSKELE KONTROLÜ

Kullanılmaya başlamadan önce

Haftada bir

Üzerinde değişiklik yapıldığında veya belli bir süre kullanılmadığında,

Kötü hava şartları veya sismik sarsıntıya veya sağlamlığını ve dayanıklılığını

etkileyebilecek diğer koşullara maruz kaldığında kontrol edilecektir.

KORKULUKLAR

Platformdan korkuluk en az 100 cm. yükseklikte olmalıdır.

Herhangi bir yönden gelebilecek en az 125 kilogramlık yüke dayanıklı ana korkuluk

olmalıdır.

Korkuluk Platformuna bitişik, en az 15 santimetre yüksekliğinde topuk levhası olmalıdır

Topuk levhası ile ana korkuluk arasında açıklıklar 47 santimetreden fazla olmayacak şekilde

konulan ara korkuluk bulunması sağlanır.

İskelelerde geçiş amacıyla en az 60 santimetre genişliğinde geçitler kullanılır.

Ön yapımlı bileşenlerden oluşan cephe iskelelerinde taşıyıcı sisteme ait dairesel kesitli düşey

ve yatay elemanların anma dış çapının en az 48,3 milimetre olması, anma et

kalınlıklarının ise malzeme cinsine ve en küçük akma dayanımına uygun olması sağlanır.

Ön yapımlı bileşenlerden oluşan cephe iskeleleri ve iskele şeklinde kullanılan geçici iş

ekipmanlarının, TS EN standartlarına ve ilgili diğer ulusal standartlara, uygun değilse

kullanılamaz.

Seçilen iskelenin kurulum ve kullanım şekline göre sağlamlık ve dayanıklılık hesapları

üreticiden temin edilir, mevcut değilse yapılır veya yaptırılır. Bu hesaplar yapılmadan veya

yapılan hesaplar sonucunda iskelenin güvenli olmadığının tespit edilmesi halinde iskeleler

kullanılamaz.

İskele sistemlerinin kurulması, kullanılması ve sökümünde İş Ekipmanlarının

Kullanımında Sağlık Güvenlik Şartları Yönetmeliğinde belirtilen hükümlere uyulur.

İskelelerin taşıyabilecekleri azami ağırlıklar, levhalar üzerine yazılarak iskelelerin uygun ve

görülebilir yerlerine asılır. Belirtilen bu ağırlıkları aşan yükler iskelelere yüklenmez.

İskelelerin üzerine moloz ve artıklar ile geçişi engelleyecek malzemeler bırakılmaz.

Madeni cephe iskeleleri statik elektriğe karşı uygun şekilde topraklanır.

Asma İskeleler(dış cephe cam temizliğinde kullanılan iskeleler) çalışma konumunda devreye

sokulabilecek durdurma fren sistemleriyle donatılır. Ayrıca iskelelerde düşmeyi önleyici

teçhizat ve ikincil fren sistemleri bulunur.

Güç tahrikli halatlı asma iskele sistemlerinde, aşırı yük algılama sistemleri, otomatik hız

algılayıcı sistemler, en düşük ve en yüksek çalışma seviyelerinde devreye girecek halat sonu

gibi güvenlik sistemleri bulunur.

İskele sistemlerinde çalışan sayısı kadar dikey yaşam hattı oluşturulur. 3 çalışan varsa

3 halat olacaktır.

Ön yapımlı bileşenlerden oluşan cephe iskeleleri ve iskele şeklinde kullanılan geçici iş

ekipmanlarının,

TS EN 12810-1, TS EN 12810-2,

TS EN 12811-1, TS EN 12811-2 -TS EN 12811-3

standartlarına ve ilgili diğer ulusal standartlara, konu ile ilgili ulusal standart bulunmaması

halinde ilgili uluslararası standartlara uygun olması sağlanır.

İskele kontrol ve bakımları TS EN 1495 + A2, TS EN 1808 ve TS EN 12811-3 standartlarında

belirtilen kriterlere uygun olarak yapılır.

En az 6 ayda bir kere muayene ve kontrol edilecek ve sonuçlar yapı iş defterine yazılacaktır

İskelelerin kurulması, sökülmesi veya üzerinde önemli değişiklik yapılması,

görevli inşaat mühendisi,

inşaat teknikeri veya yüksek teknikeri;

tersanelerde ise gemi inşaatı mühendisi gözetimi altında

ve özel riskleri ve ayrıca aşağıda belirtilen hususları kapsayan konularda yapacakları işle ilgili

yeterli eğitim almış çalışanlar tarafından yapılır.

İskelelerin kurulması, sökülmesi veya değişiklik yapılması ile ilgili planların anlaşılması,

İskelelerin kurulması, sökülmesi veya değişiklik yapılması sırasında güvenlik,

Çalışanların veya malzemelerin düşme riskini önleyecek tedbirler,

İskelelerde güvenliği olumsuz etkileyebilecek değişen hava koşullarına göre alınacak

güvenlik önlemleri,

İskelelerin taşıyabileceği yükler,

İskelelerin kurulması, sökülmesi veya değişiklik yapılması işlemleri sırasında ortaya çıkabilecek

diğer riskler.

Yüksekte yapılan çalışmalar işveren tarafından görevlendirilen ehil bir kişinin gözetim ve

kontrolü altında gerçekleştirilir.

Yapı alanında kullanılan güvenlik ağıları standartlara uymak zorundadır.

Güvenlik ağlarının kullanma kılavuzu işyerinde bulundurulur.

Herhangi bir sebeple betonarme platform kenarında güvenli korkuluğun bir kısmının

geçici olarak kaldırılmasının gerektiği durumlarda güvenlik ağı kullanılarak çalışma yapılabilir.

Dinlenme ve barınma yerleri

Barınma amacıyla çadır ve branda kullanılmaz.

Meskûn mahal dışında, yol, demiryolu, köprü inşaatı gibi açık havada yapılan çalışmalarda,

barınma ve benzeri ihtiyaçları gidermek amacıyla, sadece yanmaz malzemelerden yapılmış

çadırlar kullanılabilir.

Dinlenme ve barınma yerlerinde sigara içmeyenlerin sigara dumanından korunmaları için

gerekli tedbirler alınır.

Kazı İşleri

Kazı (yan) yüzlerinde aşağıda belirtilen durumlarda genel kontrol yapılır, kontrol

sonucunda çalışma ortamının güvenli olduğu belirtilmeden çalışmaya başlanılmaz;

a) Her vardiyadan önce,

b) Patlatma yapılıyorsa her patlatmadan sonra,

c) Beklenmedik parça düşmelerinden sonra,

ç) Desteklerdeki önemli bir zarardan sonra,

d) Şiddetli yağış, don ve kardan sonra.

Meskûn mahallerde kazı üzerinden geçişlerin sağlanması için ahşap veya metalden yapılmış

asgari 80 santimetre eninde ve her iki tarafı korkuluklu geçitler kullanılır,

Açıkta yapılan 150 santimetreden daha derin kazı işlerinde ve her derinlikte yapılan temel ve

kanal kazılarında yan yüzeylerin altlarının şerit gibi kazılarak yukarıdan çökertilmesi şeklinde

çalışma yapılması engellenir.

Havalandırma sisteminin arızalanması durumunda, yer altı çalışmaları durdurulur ve bütün

çalışanlar tahliye edilir, uygun havalandırma sağlanıncaya kadar kimsenin içeri girmesine izin

verilmez

Kazı işlerinde, 1,5 m. metre derinlikten sonra işçilerin inip çıkmaları için el merdivenleri

bulundurulmalıdır

Yapı alanındaki çalışma yerlerinin, barakaların ve yolların aydınlatılması

Gün ışığına yakın parlak renkte olmalı

Şantiyeye giren yabancı ve misafir kişiler

İş güvenliği yönünden bilgilendirilir.

Eğitime dair tutanak tutulur,

Nezaretçi ile yönlendirilip,

Kişisel koruyucular verilir.

KKD ile zimmet tutanağı doldurulur.

Şantiye içerisinde motorlu taşıtlar

Şantiye hız sınırına uyulmalıdır

Araç özel sinyal sistemlerine sahip olmalı ve sürücüsü şantiyede tehlike işaretlerine dikkat

etmelidir

Araç ile manevra yapılırken ve yük taşınırken yönetici ve yönlendirici personel olmalıdır

Merdivenler

Merdivenler uzatılmak amacıyla birbirlerine eklenemez.

Sabit Merdivenler 4 basamaktan sonra trabzan yapılacak

4 metreden uzun taşınır merdivenlerle el merdivenleri, çelik boru veya profilden yapılacaktır.

10 metre yüksekliğini geçen sabit merdivenlerde, her 10 metrede bir dinlenme platformu

yapılacaktır.

Yıkım İşleri

Yıkım sırasında çıkan taş, tuğla, demir ve moloz gibi artıklar kat döşemelerinde

yığılmayacaktır.

Yıkılan kısmın malzeme ve molozları kattan kata veya yere güvenlik tedbirleri alındıktan

sonra atılacaktır.

Binadaki merdivenler ve bunların dayanakları en sonra yıkılacaktır.

İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ RİSKLERİNİ İÇEREN ÇALIŞMALARIN LİSTESİ

1–Özellikle, çalışanların toprak altında kalma, bataklıkta batma veya yüksekten düşme

gibi risklerin fazla olduğu işler.

2– Çalışanın kimyasal ve biyolojik özelliklerinden dolayı çalışanların sağlık ve güvenlikleri

için risk oluşturan maddelerle yapılan işler.

3–Radyasyon Güvenliği Yönetmeliği uyarınca, denetimli ve gözetimli alanların

belirlenmesini gerektiren iyonlaştırıcı radyasyonla çalışılan işler.

4–Yüksek gerilim hatları yakınındaki işler.

5–Boğulma riski bulunan işler.

6–Kuyu, yer altı kazıları ve tünel işleri.

7–Hava beslemeli sistem kullanan dalgıçların yaptığı işler.

8–Basınçlı hava sağlanarak keson içinde yapılan işler.

9–Patlayıcı madde kullanımını gerektiren işler.

10–Fiziksel özelliklerine bağlı olarak yüksek ses, titreşim, basınç farkı, toz oluşması gibi

risklerin fazla olduğu işler.

11–Ağır prefabrike elemanların montaj ve söküm işleri.

MADENLERDE İSG

MADEN İŞYERLERİNDE İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ YÖNETMELİĞİ

92/104/EEC sayılı Avrupa Birliği Direktifi ile

92/91/EEC Avrupa Birliği Direktifine paralel olarak, hazırlanmıştır.

Ateşleme: Kazı işlerinde deliklere doldurulmuş olan patlayıcı maddelerin patlatılmasını,

Ateşleyici: Patlayıcı madde kullanılması koşullarını yerine getirmek üzere, yeterlik belgesine

sahip kişiyi,

Ayak: Maden içerisinde iki galeri arasında cephe halinde üretim yapılan yeri,

Baca: Maden içerisinden sürülen galeriyi,

Baraj: Yeraltında yangın, su, zararlı gaz ve diğer tehlikeleri önleyici engelleri,

Bür: Yerüstüyle bağlantısı olmayan kuyuyu,

Cep: Galeri, varagel ve vinç dip ve başlarıyla ara katlarında ve ızgaralarda görevli çalışanların ve

ateşleme görevlilerinin korunmaları amacıyla serbestçe sığınabilecekleri biçimde yapılan

yuvaları,

Çatlak: Ana kütleden ayrılmış, her an düşebilecek parçaları,

Çatlak sökümü: Bir kademenin kazı işlerinin devamı sırasında ana kitleden ayrılmış,

düşebilecek durumdaki parçaların temizlenmesini,

Freno: Varagel üzerinde taşımayı sağlayan sistemi,

Grizu: Metanın havayla karışımını,

Kademe: Açık işletmelerde belirli aralık, kot ve eğimlerle meydana getirilen

basamak şeklindeki çalışma yerlerini,

Lağım: Taş içerisinde sürülen galeriyi,

Nefeslik: Ocak havasının giriş ve çıkış yolunu,

Ocak: Kuyuları ve giriş çıkış yollarıyla yeraltındaki bütün kazıları, bu kazılardan çıkan

pasanın çıkartıldığı yatımlıve düz galerileri, diğer yolları ve üretim yerlerini, çıkarma, taşıma,

havalandırma tesislerini, yeraltında kullanılan enerjinin sağlanmasında ve iletilmesinde kullanılan

sabit tesisleri, açık işletmelerde giriş çıkış yolları ile tüm maden kazıları, bu kazılardan çıkan

pasanın döküldüğü döküm sahalarını,

Röset: Kuyu ve başaşağıların dip ve başlarının katlardaki yatay yollarla olan bağlantı yerlerini,

Sıkılama: Lağım deliklerine patlayıcı madde konulduktan sonra kalan boşluğun gerektiği

biçimde doldurulmasını,

Sondajla maden çıkarma işlerinin yapıldığı işyerleri:

Madenlerin sondaj kuyuları açılarak çıkarılması,

Arama amacıyla sondaj yapılması,

Çıkarılan madenlerin işlenmesi hariç

Satışa hazırlanması işlerini kapsar.

Şev: Kademe, alın ve yüzlerindeki eğimi,

Topuk: İşletmelerde güvenlik için bırakılan maden kısımlarını,

Varagel: Dolu araba aşağıya inerken boş arabanın yukarıya çıkmasını sağlayan ve

karşılıklı ağırlık esasına göre, eğimli düzey üzerinde fren ve halat kullanılarak yapılan taşıma

yerini,

Yeraltı ve yerüstü maden işlerinin yapıldığı işyerleri:

Madenlerin yeraltı veya yerüstünden çıkarılması,

madenlerin çıkarma amacıyla araştırılması,

çıkarılan madenlerin işlenmesi hariç,

satışa hazırlanması işlerini, ifade eder.

Teknik Nezaretçi :İş sağlığı ve güvenliği gereklerinin yerine getirilmesinden ve işletmenin

teknik esaslar çerçevesinde çalıştırılmasından sorumlu, maden mevzuatına göre görevlendirilmiş

maden mühendisine;

Teknik nezaretçi, en az 15 günde bir, ocağın işçi çalıştırılan yerlerini denetlemek, sonucunu,

noterce onaylı teknik nezaretçi rapor defterine, öngöreceği öneri ve önlemlerle birlikte yazıp

imzalamak zorundadır.

Deneyimli işçi: Ocak içinde, herhangi bir işte, en az 6 ay çalıştıktan sonra, bu işi yalnız

başına yapabileceklerine ve ocağın güvenlik ve çalışma koşullarına uyum sağladıklarına

yetkililerce kanaat getirilen işçiler deneyimli işçidir.

İşveren,

Sağlık ve güvenlik dokümanı hazırlanmasını ve güncellenmesini sağlar.

Sağlık ve güvenlik dokümanında özellikle aşağıdaki hususların yer almasını sağlar:

Çalışanların işyerinde maruz kalabilecekleri psikososyal riskler dahil olmak üzere risklerin

belirlenmesi ve değerlendirilmesi.

Alınacak uygun tedbirler ile hazırlanması gereken yönergelerin ve planların hazırlanması.

Çalışma yerlerinin ve ekipmanın güvenli şekilde düzenlenmesi, kullanılması ve bakımının

yapılması.

Sağlık ve güvenlik dokümanının işyerinde çalışmaya başlanılmadan önce hazırlanmasını ve

önemli değişiklikler veya ilave yapıldığında ya da işyerinde meydana gelen iş kazası; çalışan,

işyeri ya da iş ekipmanını zarara uğratma potansiyeli olduğu halde zarara uğratmayan

olaylardan sonra gözden geçirilmesini ve ihtiyaç halinde revize edilmesini sağlar.

İşveren, gerekli kayıt ve bildirimleri yapar.

Bir işyerinde birden çok işverene ait çalışanların bulunması durumunda,

Her işveren kendi kontrolü altındaki işlerden sorumludur.

Ancak işyerinin tamamından sorumlu olan işveren, çalışanların sağlık ve güvenliğinin

korunması ile ilgili tedbirlerin uygulanmasını koordine eder.

Kendisine ait sağlık ve güvenlik dokümanında koordinasyonun amacını ve bu koordinasyonu

sağlamak için alınacak tedbirler ile uygulanacak yöntemleri belirler.

Bu koordinasyon her bir işverenin Kanunda belirtilen sorumluluğunu etkilemez.

Daha önce hazırlanan mevcut sağlık ve güvenlik dokümanları bir yıl içerisinde bu

Yönetmelik hükümlerine uygun hale getirilir.

Sondajla Maden Çıkarmada İSG

Sağlık ve güvenlik dokümanında, gerekli görülmesi halinde çalışılan yerler gözetim yapan kişi

tarafından her vardiyada en az bir defa kontrol edilir.

Tek vardiyayla çalışılan işyerlerinde veya tatil gibi güvenliği riske sokacak kadar ara

verilmesinden sonra, çalışanlar ocağa girmeden ve herhangi bir faaliyete başlanmadan önce,

sorumlu kişiler tarafından ocağın her yeri sağlık ve güvenlik yönünden denetlenir;

çalışamaya uygun şartların varlığı tespit edilmeden ocağa girilmesine izin verilmez.

Her işyeri için çalışanların

o Sağlık Ve Güvenliklerinin Korunması,

o Patlayıcı Maddelerin Taşınması,

o Depo Edilmesi

o İş Ekipmanlarının Güvenli Bir Şekilde Kullanılması İçin Gerekli Kuralları Belirleyen

Yazılı Talimatlar Hazırlanır.

o Bu Talimatlar, Acil Durum Ekipmanlarının Kullanımına Ve İşyerinde Veya İşyeri

Yakınındaki Herhangi Bir Acil Durumda Nasıl Hareket Edileceğine İlişkin Bilgileri De

Kapsar.

o Sağlık Ve Güvenlik Dokümanında, Gerekli Görülmesi Halinde,

o Hem Tehlikeli İşlerin Yapılmasında

o Hem De Diğer İşlerle Etkileşmesi Sonucu Ciddi Tehlikelere Neden Olabilecek Rutin

İşlerin Yapılmasında Bir Çalışma İzin Sistemi Uygulanır.

o Yapılacak işten önce, iş sırasında ve iş bitiminde uyulacak şartları ve alınacak

tedbirleri belirten çalışma izni, çalışmaya başlanmadan önce yetkili bir kişi tarafından

yazılı olarak verilir.

Mekanik ve elektrikli ekipman

Mekanik ve elektrikli ekipmanın seçimi, kurulması, uygun yerlere yerleştirilmesi, hizmete

alınması, işletilmesi ve bakımında, çalışanların sağlık ve güvenliği için,

Makina Emniyeti Yönetmeliği

İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği hükümleri dikkate

alınır.

İşyerinde, elektrik şebekesini ve şebekedeki sabit aygıt ve tesislerin yerlerini gösteren, ölçekli,

ayrıntılı ve güncel bir plan bulundurulur.

Yeraltı ocaklarında kullanılacak ekipman ve tesisatlar ile bu tip madenlerin grizu gazı ve/veya

yanıcı tozlar tarafından muhtemel tehlike oluşturabilecek yerüstü tesislerinde kullanılan parçalar

Muhtemel Patlayıcı Ortamda Kullanılan Teçhizat ve Koruyucu Sistemler ile İlgili

Yönetmelik (94/9/AT)’te belirtilen I. Grup Teçhizat kategorisine uygun olmalıdır.

Çalışma gerilimi 42 voltun üzerinde ise, elektrik kaçağı yapabilecek elektrikli aygıtlar ve

madeni kısımlar, topraklamayla güvenlik altına alınır.

Ocak içi şebekesine ve buna bağlı devrelere ait topraklama iletkenlerinde kesiklik veya kopukluk

bulunmayacak; kablo ekleme kutuları veya başlıklarında, güvenli biçimde köprüleme yapılır.

Bağlantı yerlerinde boya, oksit ve pas nedeniyle topraklama direncinin yükselmesine izin

verilmez.

Elektrik tesisatıyla ilgili mevzuat, başka bir topraklama sistemine izin vermedikçe, ocak içi

şebekesinin herhangi bir noktasındaki topraklama, ancak ocak dışındaki bir

topraklama tesisiyle birleştirilerek yapılabilir.

Sağlık ve güvenlik dokümanında gerekli görülmesi halinde,

Elektrikli tesisatlar ve içten patlamalı motorların gücünü otomatik olarak kesen aygıtlar,

belirlenmiş yerlerdeki gaz birikimlerini otomatik ve devamlı olarak ölçen kontrol aygıtları ve

otomatik alarm sistemleri sağlanır.

Otomatik ve mekanik ölçüm sonuçları sağlık ve güvenlik dokümanında öngörüldüğü şekilde

kayıt altına alınır ve saklanır.

Zararlı ortam havasından korunma

Zararlı maddelerin çıkışının kaynağında engellenmesi,

Kaynağından emilmesi veya uzaklaştırılması,

Bu maddelerin ortam havasındaki yoğunluğunun azaltılması, gibi tedbirler alınarak

çalışanların risk altında olması önlenir.

Patlayıcı maddeler ve ateşleyiciler

Patlayıcı maddelerin ve ateşleyicilerin

depolanması,

taşınması ve

kullanılması,

sadece bu konuda yetkili ve ehil kişiler tarafından yapılır.

Bu işler, çalışanlar için risk oluşturmayacak şekilde organize edilir ve yürütülür.

İşletmelerin yapısına uygun nitelikte patlayıcı maddeler ve kapsüller kullanılır.

Patlayıcı maddeleri yeterlilik belgesine sahip ateşleyicilerden başkasının almasına ve

ateşlemesine izin verilmemelidir.

PATLAYICI MADDE DEPOSU

50 kilogramdan az patlayıcı madde bulunan depolara ana yoldan 90 derecelik bir,

Daha çok patlayıcı madde bulunan depolara 90 derecelik iki dirsek oluşturan yolla

girilmeli ve patlayıcı madde deponun son kısmına konulmalıdır.

Bir patlama olasılığına karşı, patlayıcı madde depolarının karşısına, dirseklerden en az üç

metre derinlikte hız kesici cepler yapılmalıdır.

Yeraltı deposunda, sıcaklığın 8 dereceden aşağı ve 30 dereceden yukarı olmaması

sağlanır.

Patlayıcı madde dağıtımı, depo çıkışındaki özel bir cepte yapılır ve buralarda statik elektrik

boşalmasına karşı gereken tedbirler alınır.

Patlayıcı maddeler özel sandıklar içinde taşınır ve bu sandıkların içine başka bir madde

konulamaz.

Kapsüllerle diğer patlayıcı maddeler aynı kap içinde bir arada bulundurulamaz ve

taşınamaz.

Ateşleyici, manyeto ve sandıkların anahtarlarını kendi üzerinde bulundurur.

Ateşleyicinin vücudundaki statik elektriğin boşaltılması için gerekli tedbirler alınır.

Bir kişinin taşıyabileceği patlayıcı madde miktarı 10 kilogramı geçemez.

Patlayıcı madde depolarında, patlayıcı madde ve bu maddelerin tüketim kaydı tutulur.

Sıkılama maddesinin boyu 40 santimetreye kadar olan kartuşlar için 35

santimetredir.

Fazla her kartuş için, kartuş boyunun yarısı kadar, sıkılama maddesi eklenir.

Patlayıcı maddenin boyu, delik derinliğinin yarısını geçemez.

Artan boşluk, sıkılama maddesiyle doldurulur.

Lağım deliklerinin doldurulması ve sıkılanması, bizzat ateşleyici veya onun gözetim ve

sorumluluğu altında bu konuda deneyimli usta veya çalışan tarafından yapılır.

Sıkılama iletken olmayan özel çubuklarla yapılır.

Fitiller ve kapsüller özel kapsül pensesiyle sıkıştırılır.

Kapsüller kartuşlara ateşleme yapılacağı sırada yerleştirilir ve lağım delikleri ancak

ateşlenecekleri zaman doldurulur.

Kapsül tellerinin uçlarının temizlenmesi, birbirlerine ve ateşleme tellerine bağlanması ve

ateşlenmesi işini bizzat ateşleyici yapar.

Lağım atılacak yeri en son ateşleyici terk eder.

Beşten çok lağımın aynı zamanda ateşlenmesi seri halinde elektrikle yapılır.

Yanıcı ve parlayıcı gazlar bulunan tozların yanması ve patlaması tehlikesi olan ocaklarda,

fitille ateşleme yapılamaz.

Elektrikli kapsülle ateşleme yapılan yerlerde lağım deliklerine teknik amonyum nitratın

doldurulmasında kullanılan pnömatik ve mekanik araçlar uygun biçimde topraklanır.

Doldurulacak lağım sayısı, elektrikli ateşleme aracının patlatabileceği kapsül sayısının

yarısını geçemez.

Ateşlemeden önce, bütün bağlantılar gözden geçirilir ve özel ölçüm aygıtları ile devre

kontrolü yapılır.

Lağım atıldıktan sonra, elektrikli ateşlemede en az 5 dakika,

fitil veya benzeri ateşlemede 1 saat geçmeden ve yetkili kimseler tarafından dikkatle

muayene edilip tehlike kalmadığı bildirilmedikçe ateşleme alanına kimsenin girmesine izin

verilmez.

Patlamamış patlayıcı madde artıkları, bir sorumlu kişinin gözetiminde, mümkünse o lağımı

delen çalışan tarafından, patlamamış lağım deliğinin en az 30 santimetre yakınında, ona

paralel başka bir delik delinip doldurularak ateşlenir.

Ateşleyici, lağım deliğinde kalan patlamamış patlayıcı maddeleri zararsız hale sokamazsa,

bacadaki çalışmayı durdurur;

Patlayıcı maddelere ilişkin yönerge:

Bu Yönergede;

o Patlayıcı madde depolarının yerini gösterir planlar,

o Ateşleyiciler ile patlayıcı madde depolarına girmeye yetkili çalışanların listesi,

o Patlayıcıları nem, bozulma ve donmaya karşı korumak için alınacak tedbirler,

o Patlayıcı madde tüketim planı,

o Tecrit (ayırma) tedbirleri,

o Havalandırma,

o Patlama ve yangına karşı alınacak tedbirler,

o Yangın halinde gaz ve dumanların boşaltılması,

o Patlayıcı maddelerin taşınmasına dair kuralları, ile ilgili hususlar yer alır.

Taşıma ile ilgili hususlar

Kurtarma işleri gibi özel durumlar hariç olmak üzere çalışanlar sadece insan taşımak için imal

edilmiş araçlarla taşınır.

Lokomotiflerin önünde beyaz veya sarı, son arabanın arkasında da kolay görülür kırmızı bir

işaret lambası bulundurulur.

Arama, kurtarma ve tahliye

İşveren Arama, kurtarma ve tahliye konusunda yeterli sayıda destek elemanı görevlendirilir.

İşyerlerinde Acil Durumlar Hakkında Yönetmelik kapsamında destek elemanı görevlendirme

zorunluluğunun 10’dan az olduğu ve çalışan sayısının da 10’dan az olduğu ocaklarda en az

10 çalışanın konu ile ilgili eğitim alması sağlanır.

Şaşırmayın Yönetmelikte Aynen bu ifade var. İnanmıyorsanız açın bakın

Kaçışın zor olduğu, zaman aldığı veya sağlığa zararlı havanın solunabileceği veya

oluşabileceği yerlerde, temiz hava sağlayan taşınabilir solunum cihazları bulundurulur.

Bu cihazlar en kısa sürede ve kolaylıkla ulaşılabilir ve kullanıma hazır şekilde muhafaza edilir.

Yer altı ve yerüstü maden işyerlerinde arama, kurtarma ve tahliye ekiplerinin hızlı ve etkili

bir şekilde müdahale edebilmesi için uygun bir kurtarma istasyonu kurulur.

Ancak, yarıçapı en çok 50 kilometre olan alan içinde bulunan maden işyerleri, merkezi bir

yerde, ortaklaşa bir kurtarma istasyonu kurabilirler.

Bu hüküm, aynı işyerinin çeşitli ocakları için de geçerlidir.

İşyerleri, bu istasyonun kuruluş ve yönetim giderlerini, çalıştırdıkları çalışanların sayısına

göre aralarında paylaşırlar.

Dinlenme yerleri

Yapılan işin özelliği nedeniyle çalışanların sağlığı ve güvenliği açısından gerekli hallerde

veya 10 ve daha fazla çalışanın bulunduğu işyerlerinde uygun bir dinlenme yeri sağlanır.

YERÜSTÜ MADEN İŞLERİNİN YAPILDIĞI İŞYERLERİNDE UYGULANACAK

ASGARİ ÖZEL HÜKÜMLER

Çalışma yapılan her kademeye ait en az bir adet çalışma yolu olur.

Yıldırım düşmesi tehlikesi varsa; elektrikli kapsülle ateşleme yapılan açık ocaklarda, lağım

delikleri gerekli tedbirler alınmadan doldurulmaz.

Tehlike lağımın doldurulması sırasında meydana gelmişse doldurma işlemi derhal durdurulup,

patlamanın olağan etki alanı dışına çıkılır ve tehlike geçinceye kadar bu alana kimsenin

girmemesi için gerekli tedbirler alınır.

Kazı ya da lağımlarla oyularak kademe alınlarının askıya alınması (ters ıskarpa) suretiyle

çalışılması yasaktır.

Elle kazı ve yükleme yapılan açık ocaklarda kademe yüksekliği 3 metreyi geçemez.

Bu ocaklarda şev açısı ise, jeolojik ve yapısal özellikler de dikkate alınarak,

sağlam arazide 60 dereceyi,

çöküntülü ve ezik arazide, kum, çakıl ve dere tortuları olan yerlerde, killi tabakalarda,

ayrışıma uğramış kalkerlerde, parçalanmış volkanik taş ve tüflerde 45 dereceyi,

kaygan ve sulu yerlerde 30 dereceyi geçemez.

Açık işletmelere ilişkin yönerge: Kazıcı ve doldurucu makinaların çalıştırıldığı veya derin

lağım deliklerinin uygulandığı işyerlerinde yönerge hazırlanır.

Kademelere verilecek en çok yükseklik,

Güvenle çalışmaya imkan verecek kademe düzlüğü, genişliği,

Çalışılan yerin özelliğine, jeolojik, tektonik yapısına ve fiziksel özelliğine göre kademelere

verilmesi gereken şev derecesi,

Lağım atılacak yerin özelliğine göre, lağım derinliği, lağım aralıkları ve lağım deliğiyle

kademe yüzünün dibi arasındaki uzaklık ve buna göre konulması gereken patlayıcı madde

miktarı,

Ateşleme sırasında çalışanların ve makinaların güvenlikleri için alınması gereken tedbirler,

Makinaların çalışma koşulları, manevra yerleri, yükleme, taşıma ve boşaltma işlerinde

uygulanacak güvenlik tedbirleri,

Patlayıcı madde doldurma, sıkılama ve ateşleme sırasında alınacak güvenlik tedbirleri,

Çalışma yerlerine görevlilerden başkalarının girmesine karşı tedbirler,

Patlayıcı maddelerin depolanması, kullanılacakları yere güvenli biçimde taşınmaları ve

kullanılmalarına ilişkin tedbirler, gibi hususlar yer alır.

YERALTI MADEN İŞLERİNİN YAPILDIĞI İŞYERLERİNDE UYGULANACAK

ASGARİ ÖZEL HÜKÜMLER

Yeraltı çalışma planları (imalat haritası)

Yeraltı çalışmalarını açıkça gösterecek ölçekli bir yeraltı çalışma planı hazırlanır.

Yeraltı çalışma planları en geç ayda bir güncelleştirilir ve işyerinde bulundurulur.

Tüm yeraltı çalışmalarında, çalışanların kolayca ulaşabileceği, birbirinden bağımsız ve

güvenli yapıda en az iki ayrı yoldan yerüstü bağlantısı bulunur.

Bu yollar arasındaki topuk 30 metreden aşağı olmaz, bu yolların ağızları aynı çatı

altında bulundurulmaz.

Yeraltı çalışma yerleri ve yollar

Taşıma elle veya bir mekanik araçla yapıldığı takdirde,

yaya yolları galeri tabanından en az 180 santimetre yükseklikte

ve araçlarla galerinin yan duvarlarından birisi arasında en az 60 santimetre mesafe

kalacak şekilde bırakılır.

Yaya yolu bırakılmasına imkan yoksa ve taşıma sırasında çalışanların geliş ve gidişine

veya çalışmasına izin verilmişse, yolların yan duvarlarında, uygun aralıklarla, en az iki

kişinin sığabileceği yeterli boyutlarda cepler yapılır.

Bu cepler boş ve temiz tutulur ve kolayca görünür hale getirilir.

Taşımanın bantlarla yapıldığı yollar bu hükmün dışındadır.

Nakliyat

Tek çıkarma sistemli kuyularda insan taşınması süresince, malzeme taşınması yasaktır.

İki çıkarma sistemli kuyularda kompartımanların birinde insan taşınırken diğerinde

malzeme taşınabilir.

Taşıma yollarındaki hava içinde patlamaya neden olabilecek miktarda kömür tozu

bulunan veya metan oranı % 0.3’ü geçen kömür ocaklarıyla kükürt tozu bulunan

kükürt ocaklarında, elektrikli lokomotifler kullanılmaz.

Kömür ve kükürt ocaklarında, benzinli lokomotiflerin ve benzinle çalışan araçların

kullanılması yasaktır.

Dizel lokomotiflerde egzoz gazlarının tehlikesine karşı, uygun sistemler kullanılması

zorunludur.

Freno ve vinçlerle taşıma yapılırken çalışanların vinç ve varageller ile taşıma yapılan

yollardan yürüyerek iniş çıkışı yasaktır.

Vinç ve varagellere ancak taşıma durdurulduğu zaman ve saççının izni alınarak girilir.

İlgililer, bu durumlarda, önceden, gerekli güvenlik tedbirlerini alırlar.

Ocaklarda kullanılacak mekanik taşıt sistemi için yönerge hazırlanır.

Bu Yönergede;

o İnsan taşıması sırasında alınacak güvenlik tedbirleri,

o Taşıma yapılan yerlerde uyulacak kurallar, görevlendirilen kişiler,

o Elle veya mekanik vasıtalarla taşımalar sırasında kullanılacak güzergahlar,

o Bakım ve onarım gibi durumlarda görevlendirilecek kişiler,

o Zorunlu hallerde taşıma vasıtalarının hareketlerinin düzenlenmesi, kancalama ve

kanca kesilmesi ve durdurulması için gerekli araç ve gereçler,

o Nakliyat sırasında uygun kesit, ebat ve eğimde yolun bulunması ile ilgili hususlar,

o Hız ile ilgili hususlar,

o Freno ve vinçlerle taşıma yapılırken çalışanların yürüyerek iniş çıkışı ile ilgili gerekli

güvenlik tedbirleri,

o Her kafeste veya kafesin her katında taşınabilecek çalışan sayısı ile kafesler ve

halatlarla ilgili güvenlik tedbirleri,

gibi hususlar yer alır.

Kuyularda taşıma

Taşıma halatıyla kafes arasındaki bağlayıcı parçaların (koşum düzeni) maruz kalabilecekleri

dinamik çarpma ve gerilmeler de hesaba katılmış olmak koşuluyla, yapımda uygulanacak

güvenlik katsayısı, kafesin taşıyacağı en çok statik yüke nazaran en az 12 olmalıdır.

Taşıyıcı halatla kafes arasındaki koşum düzeni, altı ayda en az bir kez, zincirler,

ayırma kancaları ve diğer parçalar sökülmek, parçaların kesitleri uygun aletlerle ölçülmek

suretiyle aşınma, pas ve çatlak bulunup bulunmadığı yönünden muayene edilir.

Doldurma istasyonları ve garajlar

Akümülatörlü lokomotiflerin akümülatörlerinin ocak içerisinde doldurulmaları ve değiştirilmeleri

aşağıda belirtilen koşullarda ve doldurma istasyonlarında yapılır:

Doldurma odaları ve istasyonları amaca uygun biçimde donatılır.

Buralar iyice havalandırılır ve çıkan hava doğrudan ana hava dönüş yoluna verilir.

Oda ve istasyonlar yanmaz malzemeden yapılır.

Elektrolitle yapmalara karşı koruma tedbirleri alınır.

Elektrik tesisatı bu gibi yerler için kabul edilir tipten olur.

Aydınlatma armatörlerinin bakımı düzenli olarak yapılır.

Tahkimat

Ocak grizulu veya damar kendi kendine yanmaya elverişli ise ayak arkası, tavan veya

yanlarda meydana gelen boşluklar sıkıca doldurulur ve diğer sağlık ve güvenlik tedbirleri

alınır.

Yeraltı maden ocaklarında açık tutulması gereken her yerde tavan kendini taşıyacak kadar

sağlam olmadıkça tahkimat yapılması zorunludur.

Tahkimat yapılması zorunlu olan ocaklarda yönerge hazırlanır ve çalışanların görebileceği

yerlere asılır.

Bu Yönergede;

Ocakta tahkimat gerektiren her kısımda (ayak, tavan vb.) tahkimattan sorumlu çalışanın

belirlenmesi,

Tahkimatın yapılması sırasında çevre güvenliğinin alınması,

Çalışma yapılan her ayakta uygun nitelik, miktar ve ebatlarda tahkimat malzemesinin

bulunması,

Çalışılan yerin özelliğine, jeolojik, tektonik yapısına ve fiziksel ve kimyasal özelliğine göre

kademelere uygun tahkimat yapılması ile ilgili gerekli tedbirler,

Kendiliğinden yanmaya meyilli ve grizulu ocaklarda tahkimat yapılması ile ilgili gerekli

tedbirler,

Güvenle çalışmaya imkan verecek arın düzlüğü ile ayak baş ve dibi arasındaki hiza

genişliği ilgili tedbirler,

Tavan tahkimatının geri kazanılması,

Ayak arkasının düşürülmesi ile ilgili hususlar yer alır.

Havalandırma

Mekanik havalandırma sistemi kullanılan ocaklarda hava akımı mümkünse doğal hava akımı

doğrultusunda yönlendirilir.

Havalandırma sistemlerinin devre dışı kalmaması için bu sistemler devamlı surette izlenir ve

istenmeyen devre dışı kalmaları bildirecek otomatik alarm sistemi bulunur.

İnsan ve malzeme taşımasında kullanılan kuyularda, lağımlarda, ana nefeslik yollarında,

eğimli ve düz yollarda, hava hızı, saniyede 8 metreyi geçmez.

Havasında % 19’dan az oksijen,

% 2’den çok metan,

% 0.5’den çok karbondioksit,

50 ppm (%0.005) den çok karbonmonoksit ve diğer tehlikeli gazlar bulunan

yerlerde ÇALIŞILMAZ.

8 saatlik çalışma için müsaade edilen en yüksek hidrojensülfür oranı 20 ppm (%

0,002)’dir.

Ana vantilatör ve aspiratörler birbirinden bağımsız iki ayrı enerji kaynağına bağlanır.

Ocağın çeşitli kısımlarında, sıcaklık ve nem oranı düzenli olarak ölçülür.

Nem oranı göz önünde bulundurularak hava sıcaklığının sağlığa zararlı düzeye yükselmemesi

için gerekli tedbirler alınır.

Bu düzeye yaklaşıldığında ölçme işlemi her gün gerekli görülecek aralıklarla yapılır ve ölçme

sonuçları havalandırma defterine yazılır.

Hava giriş kuyusundan kömür tozu girmesini önlemek üzere yerüstünde gerekli tedbirler

alınır. Ayrıca kuyular ve çevreleri belirli aralıklarla toz birikintilerinden temizlenir.

Tozların havaya karışmasına engel olacak tedbirler alınmadığı takdirde ocak dışında hava

giriş kuyusuna 80 metreden daha yakın eleme ve ayıklama tesisi kurulmaz.

Havalandırma ile ilgili yönerge hazırlanır ve çalışanların görebileceği yerlere asılır.

Bu Yönergede;

Havalandırma sisteminin doğal ya da cebri olarak sağlandığına dair bilgi,

Havalandırma planı hakkında bilgi,

Havalandırmayı etkileyebilecek durumlar, Havalandırmanın yapılmadığı bölgeler,

Hava ölçümlerinin kim tarafından, hangi aralıklarla ve nerelerde yapılacağı,

Yapılacak gaz ölçümleri,

Ölçümler sonrasında alınacak tedbirler, ile ilgili hususlar yer alır.

Patlayıcı madde kullanım yasağı Patlayıcı madde;

o Emniyet lambası veya metan detektörleriyle yapılan ölçümlerde % 1 veya daha çok

metan bulunan kısımlarda,

o Grizu bulunması muhtemel yerler, grizu kontrolü yapılamayan eski veya yeni imalat

boşlukları veya çatlakları olan yerlerde,

o Tıkanmış kömür, bür ve siloların açılmasında,

o Kapatılmış yangın barajlarının açılmasında,

KULLANILMAZ.

Yeraltı Kömür madenlerinde yapılacak bir patlama için;

Patlatma yapılabilmesi için Ateşçinin yeterlilik C belgesi olmalıdır

Ateşçi yeterlilik belgesi sınavlarının ve diğer faaliyetlerin Yürütücüsü İç işleri Bakanlığıdır

Ateşçi olmak isyetenlerin en az ilkokul mezunu ve 18 yaşını doldurması gerekir

Yeraltı kömür ocaklarında “kömürün kendi kendine yanması” işleminde,

Kömürün kül içeriği

Kömür içinde prit oranının yüksek olması

Kömürün uçucu madde oranının yüksek olması önemlidir

Grizulu maden ocakları

Bacalar, ani grizu boşalabilecek yönlerde veya grizu bulunabilecek eski çalışma yerlerinde

devam ettirildiği takdirde, yapısal özellikler göz önünde bulundurularak en az 25

metre boyunda kontrol sondajları yapılması sağlanır.

Kontrol sondaj deliklerinde, grizu veya tehlikeli gazların varlığı anlaşılırsa, iş

durdurulur;

Grizulu ocaklarda havalandırma ile ilgili değerler her vardiyada ölçülür, metan gazı ölçümleri

bu ölçümlerle beraber yapılır.

Havada % 1’den çok metan gazı tespitinde, bu oran % 1’in altına düşünceye kadar

ölçümler aralıksız sürdürülür.

Üretim ünitelerinden dönüş havası içinde ve üretim yerlerindeki gazların birikebileceği

yerlerde metan gazı seviyesi sürekli olarak izlenir.

Bütün grizulu ocakların, havalandırma planında tespit edilen istasyonlarında, en geç 10

günde bir gerekli ölçümler yapılır

Tali havalandırma sadece ana havalandırma akışı ile bağlantısı bulunan, ilerleme çalışmaları

ve kurtarma çalışmalarının yapıldığı yerlerde uygulanır.

Üretim yapılan yerlerde sadece çalışanların sağlık ve güvenliği için yeterli ek tedbirler

alınması şartıyla tali havalandırma yapılabilir.

Tali havalandırmada kısa devreyi önleyecek tedbirler alınır.

Havalandırma esas itibariyle aşağıdan yukarıya doğru yapılır.

Eğimi hiçbir kısımda % 10’ u geçmeyen kesitinin herhangi bir noktasında grizu

toplanmasına imkân bulunmayan ve grizu birikimini önleyecek hava akımı sağlanan galeriler

havalandırma bakımından düz sayılır.

Hazırlık işleri veya grizu birikimlerini dağıtmak amacıyla yapılan işler dışında, bölmeyle veya

borularla havalandırma yapılmaz.

Aynı hava akımından yararlanan ayaklarda ve damar içindeki düz ve eğimli yollarda

metan oranı % 1,5’u, bunların bağlandığı hava dönüş yollarında % 1’i geçmez.

Grizulu ve yangına elverişli kömür damarlarının bulunduğu ocaklarda, tüm çalışanlar,

çalışma süresince, yanlarında karbonmonoksit maskesi veya ferdi oksijen

kurtarıcıları taşır ve gerektiğinde kullanır.

Bütün grizulu ocaklarda her biri tek başına ocağın havalandırılmasını sağlayacak güçte,

birinin herhangi bir nedenle durması halinde diğeri derhal çalışacak durumda iki

havalandırma grubu bulunur.

Havasında % 2’den çok metan tespit edilen ocaklarda veya ocak kısımlarında,

çalışanların kurtarılması ve grizunun temizlenmesi dışında çalışma yapılmaz.

Metan oranının çalışma ortamında sık sık değiştiği hallerde, metan oranına göre ayarlı, ses

ve ışık uyarısı yapan metan dedektörü bulundurulur veya bir merkezden izlenebilecek

otomatik kontrol sistemi kurulur.

Genel havasındaki metan oranı % 1,5’i geçen yerlerdeki iletkenlerin ve elektrikli

aygıtların gerilimi derhal kesilir ve şartlar düzelmedikçe yeniden verilmez.

Ateşleyici grizulu ocaklarda lağım deliklerini doldurmadan önce 25 metre

yarıçapındaki bir alan içinde ve özellikle tavandaki boşluklar, çatlaklar ve oyuklarda grizu

ölçümü yapar.

Bu ölçmede % 1 veya daha yüksek oranda metan tespit edilirse lağımlar

doldurulmaz.

Ateşleyici, lağımların doldurulmasından sonra ve ateşlemeden önce ölçümü tekrarlar.

Metan oranı % 1’in altındaysa lağımlar ateşlenir, üstündeyse % 1’in altına

düşünceye kadar ateşleme yapılmaz.

Kömür tozu bulunan veya kömür tozu oluşabilecek kömür damarlarının bulunduğu ocaklarda,

ateşlenecek yerlerde lağım delikleri doldurulmadan önce taş tozu serpmek, sulamak gibi

koruyucu tedbirler alınır.

Yanıcı toz bulunan maden ocakları Zincirleme toz patlamalarına neden olabilecek yanıcı toz ve/veya grizu patlamalarının

yayılması patlama barajları yapılarak önlenir.

Kömür ocaklarındaki arabalar, içlerinden kömür tozu dökülmeyecek biçimde olur.

Üretim, yükleme, taşıma, aktarma ve boşaltma yapılan yerlerde tozun havaya yayılmasını

önlemek için pülverize su fisketeleri gibi gerekli tedbirler alınır.

Kullanılacak taş tozu, olabildiğince nem tutmayacak, silis içermeyecek, içinde %

1,5’dan çok organik madde bulunmayacak ve sağlığa zararlı etki yapmayacak

nitelikte olur.

Gaz kaçağı, göçük veya su baskını

Yanıcı toz ve/veya grizu patlamalarının olabileceği veya yeraltı suyunun tehlikeye neden

olacağı ocaklarda çalışılmakta olan yerler yakınında, zararlı gazların bulunma ihtimali olan su

birikintilerinde, eski çalışma yerleri ve buralardaki sularda uzunlukları 25 metreden aşağı

olmamak üzere alın yönünde kontrol sondajı yapılır.

Denizlerdeki Tesislerde Uygulanacak Asgari Özel Hükümler Sağlık ve güvenlik dokümanında riskli olarak belirlenen tüm yerler, uygun yangın algılama ve

yangından korunma, yangınla mücadele ve alarm sistemleri ile donatılır.

Bu sistemler en az aşağıdakileri kapsar:

Yangın algılama sistemleri.

Yangın alarmları.

Yangın için ana su borusu.

Yangın vanaları ve hortumları.

Basınçlı su sistemleri ve göstergeleri.

Otomatik sprink sistemleri.

Gazlı söndürme sistemleri.

Köpük sistemleri.

Taşınabilir yangın söndürücüler.

İtfaiyeci ekipmanları.

Tahliye ve kaçış

Cankurtaran sandalı, botu, can simidi ve yeleği ile ilgili asgari gerekler aşağıda belirtilmiştir:

Yeterli bir süre hayatta kalmayı sağlayacak uygunlukta ve donanımda olur.

Bütün çalışanlara yetecek sayıda olur.

İşyerine uygun özellikte olur.

İşlevleri ve kullanılacakları koşullar dikkate alınarak uygun malzemeden yapılmış olur ve

kullanım için hazır bulundurulur.

Kullanıldıklarında dikkat çekici renklerde olacak ve kurtarma ekibinin dikkatini çekmekte

kullanılacak araçlarla donatılır.

Bu barınaklar aşağıdaki özelliklere sahip olur. Sağlık ve güvenlik dokümanında belirtildiği şekilde, patlamaların etkisine, duman ve gaz

sızmalarına ve yangın çıkmasına ve yangının yayılmasına karşı uygun şekilde korunur.

Uygun havalandırma, ısıtma ve aydınlatma sistemleri ile donatılır.

Her katta, kaçış yollarına açılan birbirinden bağımsız en az iki çıkış yeri bulunur.

Diğer alanlardan gelebilecek, sağlığa zararlı gürültü, koku ve dumana ve sert hava koşullarına

karşı korunmalı olur.

Tehlikeli alanlardan uzakta ve çalışma yerlerinden ayrı olur.

Sınavlarda sorulmuş Problem Çözümleri

SORU- Yeraltı kömür ocağında bir ayakta (kömür üretilen yer ), ayak içine sızan metan gazı

miktarı 0,05 m³ / sn dir. Dönüş havasında metan oranının % 0,8 'i geçmemesi için ayağa ne

kadar temiz hava gönderilmelidir?

Cevap : Burada Q: istenilen hava ise cevap 100 x 0.05 m³ / sn Q: ............................ = 6,25 m³/sn

0,8

SORU- Bir galeride çalışmalar sırasında devamlı olarak 2,4 gr/dk toz oluşmaktadır.

Toz konsantrasyonunu 5mg/m³ ten aşağıda tutabilmek için en az ne kadar temiz hava

gönderilmelidir?

Cevap - 2.4 gr= 2400 mg 1 dakika= 60 sn. 2400mg/60 sn = 40mg / sn

A= 40mg /sn Np= 5 mg/m3

40 mg/sn

Q = .................................... = 8,00 m³/sn 5 mg /m3 - 0

YANGIN Yanma

Yanıcı madde, ısı ve O2’ nin oluşturduğu kimyasal zincirleme egzotermik (ısı veren)

reaksiyon.

Bir kimyasal olaydır.

Yanıcı maddelerin belirli bir ısı seviyesinde oksijen (O2) ile birleşmesidir.

Ortam havasındaki oksijen miktarının, yanmayı sağlayacak seviyenin üstünde olması

(genelde %16’nın üstü) gereklidir.

Yangın, kontrol dışı yanma olayıdır.

Yanmanın başlangıcı alevlenme ısısına ihtiyaç duyan yani endotermiktir.

*Tüm maddeler gaz ve buhar fazda yanmaya başlar

Hızlı Yanma

Yanma olayının bütün belirtileriyle başladığı olaydır. Yanmanın tüm belirtileri mevcut olup,

bunlar alev, ısı, ışık ve korlaşmadır.

Parlama

Parlayıcı maddelerin belli oranda hava ile karışımları çok kolay bir şekilde alev alarak

yanmalarına sebep olur. Bu tür yanma olayına parlama denir (benzin buharlarının sebep olması

gibi.).

Parlama kolayca ateş alan maddelerde görülen bir olaydır

Yanıcı bir sıvıya ilişkin buharın, hava ile yanıcı bir karışım oluşturması halinde, sıvı

yüzeyine yakın bir tutuşturucu kaynağın etkisiyle, bu karışımın yanmaya başladığı en

düşük sıcaklık "parlama noktası" olarak adlandırılır

Genel olarak bir sıvının parlama noktası ne denli düşükse, yangına neden olma riski o

denli büyüktür

Kolayca ateş alan maddelerin yangın ve patlama riski katı maddelerden daha yüksektir

Yanma olayının yangına dönüşmesi için Zincirleme reaksiyon gereklidir

Bir sıvı veya gazın Parlama noktasında ısı uzaklaştırılır ise yanma kendi kendine

devam Etmez

Bir sıvı veya gazın Tutuşma veya Alevlenme noktasında ısı uzaklaştırılır ise yanma

kendi kendine devam Eder.

Alevlenme noktası:

Isınan maddeden çıkan gazların, bir alevin geçici olarak yaklaştırılıp uzaklaştırılması sonucunda

yanmayı sürdürdüğü en düşük sıcaklığı,

Alt Patlama Limiti -The Lower Explosive (flammable) Limit (LEL) :

Bir tutuşturma kaynağı ile temas halinde yanan veya patlayan hava karışımındaki en düşük

buhar konsantrasyonu

Üst Patlama (alevlenme) Limiti - The Upper Explosive (flammable) Limit (UEL) :

Bir tutuşturma kaynağı ile temas halinde yanan veya patlayan hava karışımındaki en yüksek

buhar konsantrasyonu

BLEVE : boiling liquid expandıng vapour explosion – kaynayan sıvı genleşen buhar

patlaması ile tankın infilak etmesi

Jet fire, ince uzun alevle yanar ve gaz borusu kaçaklarının tutuşmasında görülür.

UVCE : unlimited vapour cloud exploiıon – sınırlandırılamayan buhar bulutu

patlaması

Patlama

Ortama kontrolsüz bir şekilde çok büyük miktarda ısı salındığında basıncın aşırı yükselmesi

sonucunda patlama oluşur.

İdeal karışımda tutuşan parlayıcı maddenin çok hızlı ve kontrol edilemeyen enerji açığa

çıkarmasıdır.

Patlama şiddeti ayrıca, parlayıcı maddenin cinsi, miktarı, uygun karışım özellikleri ile de

doğru orantılıdır.

Detanasyon Hızı: Patlama basıncının yayılma hızı.

Patlayıcı maddeler;

Sürtme, darbe ve ısı etkisi altında başka bir maddenin katılmasına gerek olmadan hızla

reaksiyona giren ve çevreye zarar veren maddelerdir.

Yavaş yanma

Ortamdaki ısı ve oksijenin yeterli olmadığı durumda meydana gelir.

Yanmanın belirtileri olan ısı, ışık, korlaşma ve gaz buhar oluşumu yavaş yanmada

görülmez

Demirin ve bakırın paslanması(oksitlenmesi) ve hücresel solunum yavaş yanmaya en iyi

örnektir

Kendi kendine Yanma olayı

Yavaş yanmanın zaman içerisinde hızlı yanma olayına dönüşmesi halidir.

Kendi kendine yanmaya örnek ise bitkisel kökenli yağlı maddelerin, hava içerisindeki

oksijenle normal hava ısısında birleşerek çürümeye (oksitlenmeye) başlamasıdır.

Bu oksitlenme ile zaman içerisinde ortamdaki ısı yükselir, şayet ısı alev almaya yetecek

dereceye ulaşırsa kendi kendine yanma gerçekleşir.

Yanıcı maddenin yapısı gereği, yanıcı buhar veya gaz oluşturmadığı durumlar sonrasında

kendi kendine yanma oluşur

YANGIN

Yangının hızı lineer değil, ivmelidir.

Her 10 oC’lik sıcaklık artışı ile yangının reaksiyon hızın tahmini ikiye katlanır.

Yanmanın tüm belirtileri mevcut olup, bunlar alev, ısı, ışık ve korlaşma olan durma hızlı

yanma denir

OKSİJEN

O2 havada doğal olarak bulunur ve yaklaşık oranı %21 dir.

O2 sanayide donma noktasının altında havanın damıtılması ile elde edilir.

Saf O2 yanmaz ve patlamaz.

O2 bir “hızlandırıcı” dır, temas ettiği her şeyin daha sıcak ve hızlı yanmasına neden olur.

Oksitleyici Maddeler

Oksijen açığa çıkartmak suretiyle yanmayı kolaylaştırıcı bir ortam meydana getirirler.

Bu nedenle yanıcı maddelerin yanına istiflenmemelidirler

Bu sınıfa dahil maddeler:

Nitrat

Suni Gübre

Amonyum Sülfat

Baryum Klorat vb.

Katı haldeki yanıcı maddeler

ısı etkisi ile yanıcı buhar veya gaz çıkartmakta halinde yanma meydana gelmektedir

Parafin, mum, katı yağlar gibi bazı yanıcı maddeler ise önce eriyerek sıvı hale geçmekte

daha sonra buhar haline geçerek yanmaktadır

Bazıları ise Naftalin gibi doğrudan buhar haline geçerek yanmaktadır.Süblimleşme.

Sıvı haldeki yanıcı maddeler

Sıvı yanıcı maddeler buharlaştıktan sonra yanarlar. Bunların pek çoğu normal havada

buharlaşırlar

Sıvı haldeki yanıcıların parlama noktalarında ısı uzağa çekilirse yanma kendi kendine

devam etmez

Bu gruptaki yanıcılar, katı yanıcı maddelere göre daha kolay ve hızlı yanarlar

Sıvı yanıcı maddelerin çoğunluğunun buharı (Benzin, mazot, tiner vs.) havadan

AĞIRDIR.

**Petrol sondaj kule yangınlarında kullanılan en etkin söndürme maddesi Nitrogliserindir

Dinamit, 3 ölçü nitrogliserin, 1 ölçü diatomit ve küçük bir miktar sodyum

karbonatın karıştırılmasıyla elde edilir.

Gaz haldeki yanıcı maddeler

Diğer yanıcı maddelere oranla daha kolay ve daha hızlı yanarlar

Oksijenle temasa getirilmeleri çok küçük kütleler halinde olmalıdır. Aksi halde yanmaları

patlama şeklinde olacaktır.

Gaz halindeki yanıcı maddeler çoğu zaman çeşitli gazların karışımından meydana

gelmektedir

Kararsız yapıdaki roket yakıtı, kara barut veya nitrogliserin esaslı patlayıcı vb. maddelerin

patlama işlevinin Hava oksijeni olmaksızın da patlaması mümkündür.

****Yangın ile ilgili tüm tesisatların periyodik kontrolleri en az yılda 1 defa yapılır.

Yanma olayının yangına dönüşmesinde ısının ortama yayılması 3 yolla olur.

- Kondüksiyon (hava yoluyla transfer)

- Konveksiyon (temas yoluyla transfer)

- Radyasyon ( ışıma yoluyla transfer)

Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmeliğe 4 yangın sınıfı vardır.

A sınıfı katı madde yangını

B sınıfı sıvı madde yangın

C sınıfı gaz madde yangın

D sınıfı metal madde yangını

TS EN 2 VE TS EN 2/A1 göre 5 yangın sınıfı vardır.

A SINIFI: Normal olarak kor şeklinde yanan genellikle organik yapıdaki katı madde yangınlarını

kapsar

B SINIFI: Sıvı veya sıvılaşabilen katı madde yangınlarını kapsar

C SINIFI: Gaz yangınlarını kapsar

D SINIFI: Metal yangınlarını kapsar

F SINIFI: Pişirme aletleri içindeki bitkisel ve hayvansal pişirme yağlarının yangınlarını kapsar.

NOT: E sınıfı elektrik yangınları bizim mevzuatımızda bir yangın sınıfı değildir.

SÖNDÜRME MADDELERİ, CİHAZLARI VE SİSTEMLERİ

Su

Sadece A sınıfı yangınlarda kullanılır.

Diğer yangınlarda sadece yangın bitiminde soğutma amacı ile kullanılır.

Köpük

En iyi şekilde sıvı akaryakıt (B) yangınlarında kullanılır.

AliminyUm sülfat ve sodyum bikarbonat karışımı vardır tüp içinde.

Yağ veya sudan daha düşük yoğunlukta,

düşey veya yatay yüzeylere yapışabilen,

yanan sıvının üzerinde bir örtü meydana getirerek havanın içeri girmesini,

yanıcı buharların dışarı çıkmasını önleyen, bu özelliklerini uzun süre devam ettiren, küçük

kabarcıklardan meydana gelen kararlı bir kütledir.

Köpük tüpünde itici gaz olarak Azot N2 veya CO2 Kullanılır.

Kuru Kimyevi Toz

Agırlıklı olarak sıvı ve gaz yangınlarında kullanılır.

Gaz yangınlarında önerilmez.

Elektronik cihazlarda önerilmez. Hijyen ve sağlık gerektiren ortamlarda önerilmez

A-B-C-D yangılarında kullılanının içinde Mono amonyum fosfat bulunur.

B-C yangınlarında ise ağırlıklı olarak tüpte Sodyum Bikarbonat, Potasyum Bikarbonat ve

Potasyum Klorür bulunur

Kuru kimyevi tozlarda itici gaz olarak Azot N2 Kullanılır.

Bikarbonat esaslı tozlar asitleri nötr haline getirir.

KKT

Soğutma özelliği

Zincirleme yanma olayını engelleme özelliği

Boğma özelliği sağlar

CO2 ve diğer inert gazlar:

Sıvı ve gaz yangınlarında kullanılır.

D Tozu:

Magnezyum, çinko gibi metaller ve sodyum bi karbonat vardır tüpün içinde.

Taşınabilir Yangın Söndürme Cihazları Duvara bağlantı asma halkası duvardan kolaylıkla alınabilecek şekilde yerleştirilir ve 4 kg’dan

daha ağır ve 12 kg’dan hafif olan cihazların zeminden olan yüksekliği yaklaşık 90 cm’yi

aşmayacak şekilde montaj yapılır.

Düşük tehlike sınıfında her 500 m² 1 adet olmak üzere, uygun tipte 6 kg’lık

Orta tehlike ve yüksek tehlike sınıfında her 250 m² yapı inşaat alanı için 1 adet olmak

üzere, uygun tipte 6 kg’lık kuru kimyevî tozlu veya eşdeğeri gazlı yangın söndürme

cihazları bulundurulması gerekir.

Otoparklarda, depolarda, tesisat dairelerinde ve benzeri yerlerde ayrıca tekerlekli tip

söndürme cihazı bulundurulması mecburidir.

Söndürme cihazlarına ulaşma mesafesi en fazla 25 m. olur.

Taşınabilir yangın söndürme cihazlarının TS 862- EN 3 kalite belgeli olması şarttır.

Yangın söndürme cihazlarının periyodik kontrolü ve bakımı TS ISO 11602-2 standardına

göre yapılır.

Söndürme cihazlarının standartlarda belirtilen hususlar doğrultusunda yılda bir kez yerinde

genel kontrolleri yapılır

Dördüncü yılın sonunda içindeki söndürme maddeleri yenilenerek hidrostatik

testleri yapılır.

**Elektrik kontağından çıkan yangınlarını söndürmek için C02, Kuru Kimyevi toz ve FM200

gazlı yangın söndürücüler kullanılabilir.

**Kuru kimyevi tozlar ve CO2 yangın söndürücülerin

1000 V altı elektrik yangınlarında yaklaşma mesafesi 1 metre

1000 V üstü elektrik yangınlarında yaklaşma mesafesi 5 metredir.

YANGINI SÖNDÜRMEK İÇİN

Soğutma

Yanıcı maddeden ısı alınarak, sıcaklığını tutuşma derecesinin altına düşürmektir.

Soğutma teknikleri

Su ile soğutma

Kuvvetli üfleme

Yanıcı maddeyi dağıtma

Boğma

Oksijen konsantrasyonunu yanma için gerekli oranın altına indirmektir.

Oksijenin oranını Oksijenin sıfırlanması gerekmez.

Oksijen oranı % 16’nın altına azaltıldığında yangın sönecektir.

Yakıtı Giderme

Bazı durumlarda, yakıt kaynağını ortadan kaldırarak yangın etkin şekilde söndürülür.

Yakıt kaynağını yok etmek için sıvı ya da gaz akışı durdurulur.

Mesela Doğalgaz vanasının kapatılması ile yakıt kesilecektir.

Zincirleme Reaksiyonu Engelleme

Kuru Kimyevi Tozlar ve Co2 söndürme maddeleri yanıcı madde ile ısı üretmeyen

reaksiyonlar meydana getirerek, alev üreten kimyasal reaksiyonu keserler,

alevlenmeyi durdururlar.

BİNALARIN YANGINDAN KORUNMASI HAKKINDA YÖNETMELİK

Bu Yönetmelik;

Ülkedeki her türlü yapı, bina, tesis ile açık ve kapalı alan işletmelerinde alınacak yangın

önleme ve söndürme tedbirlerini kapsar

Türk Silahlı Kuvvetlerince kullanılan yapı, bina ve tesisler ile eğitim ve tatbikat alanlarında

uygulanacak yangın önlemleri, bu Yönetmelik hükümleri de dikkate alınarak yapının

özelliklerine göre Millî Savunma Bakanlığınca belirlenir.

Yönetmelik,

7126 sayılı Sivil Savunma Kanununun İçişleri Bakanlığı Teşkilat ve Görevleri Hakkında

Kanunun

180 sayılı Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde

Kararnamenin 30/A maddesine dayanılarak hazırlanmıştır.

Yangın Ekipleri

Yapı yüksekliği 30.50 m’den fazla olan konut binaları

içinde 50 kişiden fazla insan bulunan konut dışı her türlü yapıda, binada, tesiste,

işletmede

içinde 200’den fazla kişinin barındığı sitelerde aşağıdaki acil durum ekipleri oluşturulur.

Söndürme ekibi, en az 3 kişi

Kurtarma ekibi, en az 3 kişi

Koruma ekibi, en az 2 kişi

İlk yardım ekibi. en az 2 kişi

*TATBİKAT Binada senede en az 1 kez söndürme ve tahliye tatbikatı yapılır.

Kaçış Yolları

Kaçış yolları, bir yapının devamlı ve engellenmemiş yolun tamamıdır. Kaçış yolları kapsamına;

Oda ve diğer bağımsız mekânlardan çıkışlar,

Her kattaki koridor ve benzeri geçitler,

Kat çıkışları,

Zemin kata ulaşan merdivenler,

Zemin katta merdiven ağızlarından aynı katta yapı son çıkışına götüren yollar,

Son çıkış, dâhildir.

Asansörler kaçış yolu olarak kabul edilmez.

Kaçış yollarının belirlenmesinde

Yapının Kullanım Sınıfı,

Kullanıcı Yükü,

Kat Alanı,

Çıkışa Kadar Alınacak Yol Ve Çıkışların Kapasitesi Esas Alınır.

Her Katta, O Katın Kullanıcı Yüküne Ve En Uzun Kaçış Uzaklığına Göre Çıkış İmkânları

Sağlanır.

Kaçış merdivenleri bodrum katlar dahil bütün katlara hizmet verebilir.

Tuvaletler, soyunma odaları, depolar ve personel kantinleri gibi mekânlar, holler ve

koridorlar gibi diğer mekânlara hizmet veren ancak diğer mekânlar ile aynı katta olduğu

hâlde aynı zamanda kullanılmayan mekânların döşeme alanları, yer aldıkları katın kullanıcı

yükü hesaplanmalarında dikkate alınmayabilir.

Bir katı geçmeyen açık merdivenler ile bir kat inilerek veya çıkılarak bina dışına tahliyesi olan

kata ulaşılan yürüyen merdivenler ve rampalar, bina dışına ulaşım noktasına veya korunmuş

kaçış noktasına olan uzaklıklar, tek yönde ve iki yönde korunmuş kaçış yollarına ikinci kaçış

yolu olarak kabul edilir.”

ÇIKIŞ KAPASİTESİ VE KAÇIŞ UZAKLIĞI

Yangına en az 60 dakika dayanıklı ve duman geçişi önlenmiş yatay tahliye alanı

sağlanan hastane gibi yerlerde kaçış uzaklığı, yatay tahliye alanına götüren koridorun

çıkış kapısına kadar olan ölçüdür.

Zemin kattaki dükkân ve benzeri yerlerde kişi sayısı 50’nin altında ve kaçış uzaklığı en

uzak noktadan dış ortama açılan kapıya olan uzaklık 25 m’den az ise, bina dışına

tek çıkış yeterli kabul edilir.

KAÇIŞ YOLU SAYISI VE GENİŞLİĞİ

Hiçbir çıkış veya kaçış merdiveni veyahut diğer kaçış yolları, 80 cm’den daha

dar genişlikte olamaz.

Toplam kullanıcı sayısı 50 kişiden fazla olan katlarda bir kaçış yolunun genişliği

100 cm'den az olmayacak şekilde çıkış sayısı bulunur.

Kaçış yolu, bu özelliği dışında, yapının mekânlarına hizmet veren koridor ve hol olarak

kullanılıyor ise, 110 cm’den az genişlikte olamaz.

Yüksek binalarda kaçış yollarının ve merdivenlerin genişliği 120 cm’den az olamaz.

Kaçış yolu koridoru yüksekliği 210 cm’den az olamaz.

İki çıkış gereken mekânlarda, her bir çıkışın toplam kullanıcı yükünün en az yarısını

karşılayacak genişlikte olması gerekir.

Genişlikler, temiz genişlik olarak ölçülür.

Tek kanatlı bir çıkış kapısının temiz genişliği 80 cm’den az ve 120 cm’den çok

olamaz.

İki kanatlı kapıda temiz genişlik, her iki kanat 90 derece açık durumdayken kanat

yüzeyleri arasındaki ölçüdür.

ACİL ÇIKIŞ ZORUNLULUĞU

Bütün yapılarda, aksi belirtilmedikçe, en az 2 çıkış tesis edilmesi ve çıkışların

korunmuş olması gerekir.

Aksi belirtilmedikçe, 25 kişinin aşıldığı yüksek tehlikeli mekânlar ile 50 kişinin aşıldığı her

mekânda en az 2 çıkış bulunması şarttır.

Kişi sayısı 500 kişiyi geçer ise en az 3 çıkış ve 1000 kişiyi geçer ise en az 4 çıkış

bulunmak zorundadır.

Çıkışların birbirinden olabildiğince uzakta olması gerekir.

Bölünmemiş tek mekânlarda 2 çıkış gerekiyor ise çıkışlar arasındaki mesafe yağmurlama

sistemi bulunmadığı takdirde diyagonal mesafenin 1/2’sinden ve yağmurlama sistemi

mevcut ise diyagonal mesafenin 1/3’ünden az olamaz.

Çıkış mesafelerinin kapıdan alındığı bina kullanım sınıflarında, bir koridor içindeki 2 kaçış

merdiveni arasındaki mesafe, yağmurlama sistemi olmayan yapılarda koridor

uzunluğunun yarısından ve yağmurlama sistemi olan yapılarda ise koridor uzunluğunun

1/3’ünden az olamaz.”

KAÇIŞ MERDİVENİ ÖZELLİKLERİ

Kaçış merdivenlerinin kapasite ve sayı bakımından en az yarısının doğrudan bina dışına

açılması gerekir.

Bina yüksekliği 15.50 m’den veya bir kattaki kullanıcı sayısı 100 kişiden fazla olan

binalarda dengelenmiş kaçış merdivenlerine izin verilmez.

Herhangi bir kaçış merdiveninde basamak yüksekliği 175 mm’den çok ve basamak

genişliği 250 mm’den az olamaz.

DIŞ KAÇIŞ MERDİVENLERİ

Dışarıda yapılan açık kaçış merdiveni, ilgili gereklere uyulması şartıyla iç kaçış

merdivenleri yerine kullanılabilir.

Dış kaçış merdiveninin korunumlu yuva içinde bulunması şart değildir.

Bina yüksekliği 21.50 m’den fazla olan binalarda, bina dışında açık merdivenlere izin

verilmez.

DAİRESEL MERDİVEN

Dairesel merdivenler; yanmaz malzemeden yapılmaları ve en az 100 cm genişlikte

olmaları hâlinde, kullanıcı yükü 25 kişiyi aşmayan herhangi bir kattan, ara kattan veya

balkonlardan zorunlu çıkış olarak hizmet verebilir.

Belirtilen şartları sağlamayan dairesel merdivenler, zorunlu çıkış olarak kullanılamaz.

Dairesel merdivenler 9.50 m'den daha yüksek olamaz.

Basamağın kova merkezinden en fazla 50 cm uzaklıktaki basış genişliği 250 mm’den az

olamaz.

Basamak yüksekliği 175 mm'den çok olamaz.

Baş kurtarma yüksekliği 2.50 m'den az olamaz.

KAÇIŞ YOLU KAPILARI

Kaçış yolu kapılarının en az temiz genişliği 80 cm’den ve yüksekliği 200 cm’den

az olamaz.

Kaçış yolu kapılarında eşik olmaması gerekir. Dönel kapılar ile turnikeler, çıkış kapısı

olarak kullanılamaz.

Kaçış yolu kapıları kanatlarının, kullanıcıların hareketini engellememesi gerekir.

Kullanıcı yükü 50 kişiyi aşan mekânlardaki çıkış kapılarının kaçış yönüne doğru

açılması şarttır.

Kaçış merdiveni ve yangın güvenlik holü kapılarının; duman sızdırmaz ve 4 kattan daha

az kata hizmet veriyor ise en az 60 dakika, bodrum katlara ve 4 kattan daha fazla

kata hizmet veriyor ise en az 90 dakika yangına karşı dayanıklı olması şarttır.

Kaçış kapısında, tek kanatlı kapıda temiz genişlik, kapı kasası veya lamba çıkıntısı ile 90

derece açılmış kanat yüzeyi arasındaki ölçüdür.

Tek kanatlı bir çıkış kapısının temiz genişliği 80 cm’den az ve 120 cm’den çok

olamaz.

İki kanatlı kapıda temiz genişlik, her iki kanat 90 derece açık durumda iken, kanat

yüzeyleri arasındaki ölçüdür.

ACİL DURUM AYDINLATMASI SİSTEMİ

Aşağıda belirtilen binalarda, acil durum aydınlatması yapılması şarttır:

Hastaneler ve huzur evlerinde ve eğitim amaçlı binalarda,

Kullanıcı yükü 200'den fazla olan bütün binalarda,

Zemin seviyesinin altında 50 veya daha fazla kullanıcısı olan binalarda,

Penceresiz binalarda,

Otel, motel ve yatakhanelerde,

Yüksek tehlikeli yerlerde,

Yüksek binalarda.

Acil durum aydınlatmasının normal aydınlatmanın kesilmesi hâlinde en az 60 dakika

süreyle sağlanması şarttır.

Acil durum çalışma süresinin kullanıcı yükü 200’den fazla olduğu takdirde en az

120 dakika olması gerekir.

Kaçış yolları üzerinde aydınlatma ünitesi seçimi ve yerleştirmesi, tabanlarda,

döşemelerde ve yürüme yüzeylerinde, kaçış yolunun merkez hattı üzerindeki herhangi bir

noktada acil durum aydınlatma seviyesi en az 1 lux olacak şekilde yapılır.

Acil durum çalışma süresi sonunda bu aydınlatma seviyesinin herhangi bir noktada 0.5

lux’den daha düşük bir seviyeye düşmemesi gerekir

En yüksek ve en düşük aydınlatma seviyesine sahip noktalar arasındaki aydınlatma

seviyesi oranı 1/40’dan fazla olamaz.

ACİL DURUM YÖNLENDİRMESİ

Acil durum yönlendirmesinin normal aydınlatmanın kesilmesi hâlinde en az 60 dakika

süreyle sağlanması gerekir.

Kullanıcı yükünün 200’den fazla olması hâlinde, acil durum yönlendirmesinin

çalışma süresinin en az 120 dakika olması şarttır.

Yönlendirme işaretleri; yeşil zemin üzerine beyaz olarak, ilgili yönetmelik ve standartlara

uygun sembolleri ve normal zamanlarda kullanılacak çıkışlar için “ÇIKIŞ”, acil durumlarda

kullanılacak çıkışlar için ise, “ACİL ÇIKIŞ” yazısını ihtiva eder.

Yönlendirme işaretleri, yerden 200 cm ilâ 240 cm yüksekliğe yerleştirilir.

ALGILAMA VE UYARI SİSTEMİ

Yangın uyarı butonları yerden en az 110 cm ve en fazla 130 cm yüksekliğe yerleştirilir.

Aşağıda belirtilen binalarda yangın uyarı butonlarının kullanılması mecburidir:

Konutlar hariç, kat alanı 400 m2’den fazla olan iki kat ile dört kat arasındaki

bütün binalarda,

Konutlar hariç, kat sayısı dörtten fazla olan bütün binalarda,

Konutlar dâhil bütün yüksek binalarda.

Binalarda bulunan yangın dolaplarının ve hortum makara sistemlerinin TS EN 671-3

standardında yaptırılması mecburidir.

YAĞMURLAMA SİSTEMİ

Yağmurlama sistemi elamanlarının TS EN 12259’a uygun olması şarttır.

Aşağıda belirtilen yerlerde otomatik yağmurlama sistemi kurulması mecburidir:

Yapı yüksekliği 30.50 m’den fazla olan konut haricindeki bütün binalarda,

Yapı yüksekliği 51.50 m’yi geçen konutlarda,

Alanlarının toplamı 600 m2’den büyük olan kapalı otoparklarda ve 10’dan fazla aracın

asansörle alındığı kapalı otoparklarda,

Birden fazla katlı bir bina içerisindeki yatılan oda sayısı 100’ü veya yatak sayısı 200’ü

geçen otellerde, yurtlarda, pansiyonlarda, misafirhanelerde ve yapı yüksekliği 21.50

m’den fazla olan bütün yataklı tesislerde,

Toplam alanı 2000 m2’nin üzerinde olan katlı mağazalarda, alışveriş, ticaret ve

eğlence yerlerinde,

Toplam alanı 1000 m2’den fazla olan, kolay alevlenici ve parlayıcı madde üretilen

veya bulundurulan yapılarda.

Yağmurlama sistemi tasarımının TS EN 12845’e göre yapılması gerekir.

Düşük Tehlike ve Orta Tehlike-1 kullanım alanlarında, bir adet standart yağmurlama başlığı

en çok 21 m2 alanı koruyacak şekilde yerleştirilebilir.

Yangın güvenlik sisteminin sürekliliğini sağlamak için 6 adetten az olmamak kaydıyla

sistemin büyüklüğüne göre yeterli miktarda yedek yağmurlama başlığı ve başlığın

değiştirilmesi için özel anahtarlar bulundurulur.

Köpüklü, gazlı ve kuru tozlu sabit otomatik söndürme sistemleri

Gazlı yangın söndürme sistemlerinin tasarımında TS ISO 14520 standardı esas alınır.

ALARMLAR

Sesli uyarı cihazları binanın her yerinde, yerden 150 cm yükseklikte ölçülecek ve ses

seviyesi ortalama ortam ses seviyesinin en az 15 dBA üzerinde olacak şekilde

yerleştirilir.

Uyuma maksatlı bölümler ile banyo ve duşlarda, ses seviyesinin en az 75 dBA olması

gerekir.

Sesli uyarı cihazlarının 3 m uzaklıkta en az 75 dBA ve en çok 120 dBA ses seviyesi

elde edilecek özellikte olması şarttır.

Acil anons sistemi hoparlörü olan hacimlerde ayrıca siren sistemi konulması gerekli

değildir.

ANONS SİSTEMLERİ KURULMASI MECBURİ YERLER

Binadaki yatak sayısı 200’den fazla olan otel, motel ve yatakhanelerde,

Yapı inşaat alanı 5000 m2’den büyük olan veya toplam kullanıcı sayısı 1000 kişiyi aşan

topluma açık binalarda, alışveriş merkezlerinde, süpermarketlerde, endüstri tesislerinde

ve benzeri binalarda,

Yapı yüksekliği 51.50 m’yi geçen bütün binalarda.

Yangın algılama sisteminin ve parçalarının TS EN 54’e ve TS EN 54-14’ uygun olarak

üretilmesi, tasarlanması, tesis edilmesi ve işletilmesi şarttır.

YANGIN KOMPARTIMANLARI

Bina yüksekliği 21.50 m’den fazla olan konut harici binalarda

bina yüksekliği 30.50 m’den fazla olan konut binalarında

Atriumlu bölüm hariç olmak üzere, 21.50 m’den daha yukarıda olan katlarında

En çok 3 kat bir yangın kompartımanı olarak düzenlenir.

YANGIN DUVARLARI

Bitişik nizam yapıları birbirinden ayıran yangın duvarları, yangına en az 90 dakika

dayanıklı olarak projelendirilir.

Yüksek binalarda, çöp, haberleşme, evrak ve teknik donanım gibi, düşey tesisat şaft ve

baca duvarlarının yangına en az 120 dakika ve kapaklarının en az 90 dakika dayanıklı

ve duman sızdırmaz olması gerekir.

YANGIN GÜVENLİK HOLÜ

Yangın güvenlik hollerinin duvar, tavan ve tabanında hiçbir yanıcı malzeme kullanılamaz

ve bu hollerin, yangına en az 120 dakika dayanıklı duvar ve en az 90 dakika

dayanıklı duman sızdırmaz kapı ile diğer bölümlerden ayrılması gerekir.

Yangın güvenlik hollerinin taban alanı, 3 m²’den az, 6 m2’den fazla ve kaçış yönündeki

boyutu ise 1.8 m’den az olamaz.

Acil durum asansörü önünde yapılacak yangın güvenlik holü alanı, 6 m2’den az, 10

m2’den çok ve herhangi bir boyutu 2 m’den daha az olamaz.

KAÇIŞ RAMPALARI

Kaçış rampalarının eğimi % 10'dan daha dik olamaz. Kaçış rampaları düz kollu olur ve

doğrultu değişiklikleri sadece sahanlıklarda yapılır.

Ancak, herhangi bir yerindeki eğimi 1/12'den daha fazla olmayan kaçış rampaları

kavisli yapılabilir.

KONUTLAR

Konut içindeki herhangi bir noktadan konut çıkış kapısına kadar olan uzaklığın 20

m’yi, yağmurlama sistemi olan konutlarda 30 m’yi geçmemesi gerekir.

Kaçış mesafeleri uygun olmak şartıyla, binaların sadece konut bölümlerine hizmet veren kaçış

merdivenleri aşağıdaki şekilde düzenlenir:

Yapı yüksekliği 21.50 m’nin altındaki konutlarda korunumsuz normal merdiven kaçış yolu

olarak kabul edilir ve ikinci çıkış aranmaz.

Yapı yüksekliği 21.50 m’den fazla ve 30.50 m’den az olan konutlarda, en az 2 merdiven

düzenlenmesi, merdivenlerden en az birisinin korunumlu olması ve her daireden 2

merdivene de ulaşılması gerekir.

Yapı yüksekliği 30.50 m’den fazla ve 51.50 m’den az olan konutlarda, birbirlerine

alternatif, her ikisi de korunumlu ve en az birinde yangın güvenlik holü düzenlenmiş veya

basınçlandırma uygulanmış 2 kaçış merdiveni yapılması mecburidir.

Kattaki konutların her birinin içinden bir yangın güvenlik holünden geçilerek yangın

merdivenine ulaşılıyor ise binanın genel merdiveninin korunumlu olması gerekli değildir.

Yapı yüksekliği 51.50 m’den yüksek olan konutlarda, birbirlerine alternatif ve yangın

güvenlik holü olan ve basınçlandırılan en az 2 kaçış merdiveni yapılması şarttır.

KAZAN DAİRELERİ

Kazan dairesi, binanın diğer kısımlarından, yangına en az 120 dakika dayanıklı

bölmelerle ayrılmış olarak merkezi bir yerde ve bütün hâlinde bulunur.

Bina dilatasyonu, kazan dairesinden geçemez.

Isıl kapasiteleri 50 kW-350 kW arasında olan kazan dairelerinde en az bir kapı, döşeme

alanı 100 m2’nin üzerindeki veya ısıl kapasitesi 350 kW’ın üzerindeki kazan dairelerinde

en az 2 çıkış kapısı olur.

Çıkış kapılarının olabildiği kadar birbirinin ters yönünde yerleştirilmesi, yangına en az

90 dakika dayanıklı, duman sızdırmaz ve kendiliğinden kapanabilecek özellikte olması

gerekir.

DOĞALGAZ VE LPG TESİSATLI KAZAN DAİRELERİ

Sayaçların kazan dairesi dışına yerleştirilmesi gerekir.

Gaz kullanılan kapalı bölümlerde, gaz kaçağına karşı doğal veya mekanik havalandırma

sağlanması gerekir.

Kazan dairesinde doğalgaz veya LPG kullanılması hâlinde, bu gazları algılayacak gaz

algılayıcıların kullanılması şarttır.

LPG kullanılan kazan daireleri bodrum katta yapılamaz.

Bodrumlarda LPG tüpleri bulundurulamaz.

Tüpler, yangına en az 120 dakika dayanıklı

ayrı binalarda veya bölmelerde, radyatör ve benzeri ısı kaynaklarından uzakta

bulundurulur

Tüplerin devrilmemesi veya yuvarlanmaması için gerekli tedbirler alınır.

LPG DEPOLANACAK BİNALARIN;

Müstakil ve tek katlı olması, Döşemesinin, tavanın ve duvarlarının yangına en az 120

dakika dayanıklı malzeme ile yapılması,

Çatısında hafif malzemeler kullanılması,

Dış duvarlarında veya çatısında, her 3 m³ depo hacmi için en az 0.2 m²'lik kırılmaz cam

veya benzeri hafif malzeme ile kaplanmış bir boşluk bırakılması,

Depo kapılarının yangına karşı en az 90 dakika dayanıklı malzemeden yapılması, şarttır

LPG PERAKENDE SATIŞ YERLERİ

Perakende satış yerlerinde en çok 500 kg LPG bulundurulabilir.

LPG bayilerine ait özel depolar var ise, 750 kg daha LPG bulundurulabilir.

Perakende satış yerlerinin kapalı mahallerinde ticari propan tüpü bulundurulamaz.

Perakende satış yerlerinin başka bir işyeri veya mesken ile kapı veya pencere ile

bağlantısının bulunmaması gerekir.

Perakende satış yerleri bodrumlarda, zemin üstü asma katlarda veya halkın rahatlıkla

tahliyesine imkân verecek genişlikte çıkışı olmayan yerlerde tesis edilemez.

Perakende satış yerleri en az 120 dakika yangına dayanıklı binalarda kurulur ve bir

başka işyeri veya konut ve benzeri yerlere ahşap kapı veya ahşap veya madeni çerçeveli

camekân bölme ile irtibatlı olamaz.

Şayet bölme gerekli ise en az 90 dakika yangına dayanıklı malzemeden yapılması

şarttır.

LPG TÜPLERİNİN KULLANILMASI

Evlerde 2’den fazla LPG tüpü bulundurulamaz.

LPG tüpleri dik konumda bulundurulur.

Tüp ile ocak, şofben, kombi ve katalitik gibi cihazlar arasında hortum kullanılması

gerektiğinde, en fazla 150 cm uzunluğunda ve ilgili standartlara uygun eksiz hortum

kullanılır ve bağlantılar kelepçe ile sıkılır.

Tüpler, mümkünse balkonlarda bulundurulur. Kapalı veya az havalanan bir yerde tüp

bulundurulacak ise bu bölümün havalandırılması sağlanır.

LPG kullanılan sanayi tipi büyük mutfaklarda gaz kaçağını tespit eden ve sesli olarak

uyaran gaz uyarı cihazının bulundurulması mecburidir.

İşyeri veya topluma açık her türlü binada zemin seviyesinin altında kalan tam bodrum

katlarında LPG tüpü bulundurulamaz.

Tüpler ve bunlarla birlikte kullanılan cihazlar, uyuma mahallerinde bulundurulamaz.

Kesme, kaynak ve tavlama gibi ısıya bağlı işlemler sırasında, oksijen tüplerinin ve

beraberinde kullanılan LPG tüplerinin bağlantılarında alev tutucu emniyet valflerinin takılı

olması gerekir.

ASANSÖRLERİN ÖZELLİKLERİ

Aynı kuyu içinde 3’den fazla asansör kabini düzenlenemez.

4 asansör kabini düzenlendiği takdirde, ikişerli gruplar hâlinde araları yangına 60

dakika dayanıklı bir malzeme ile ayırılır.

Yüksek binalarda ve topluma açık yapılarda kullanılan asansörlerin aşağıda belirtilen esaslara

uygun olması gerekir:

Asansörlerin, yangın uyarısı alındığında, kat ve koridor çağrılarını kabul etmemesi

gerekir.

Birinci ve ikinci derece deprem bölgelerinde bulunan yüksek binalarda, deprem

sensöründen uyarı alarak asansörlerin deprem sırasında durabileceği en yakın kata gidip,

kapılarını açıp, hareket etmeyecek tertibat ve programa sahip olması gerekir.

Asansör kapısı, yangın merdiven yuvasına açılamaz.

Asansör kapılarının yangına karşı en az 30 dakika dayanıklı ve duman sızdırmaz

olması, yapı yüksekliği 51.50 m’den yüksek binalarda yangına karşı en az 60

dakika dayanıklı ve duman sızdırmaz olması gerekir.

ACİL DURUM ASANSÖRÜ

Asansör, aynı zamanda normal şartlarda binada bulunanlar tarafından da kullanılabilir.

Ancak, bir yangın veya acil durumda, asansörün kontrolü acil durum ekiplerine geçer.

Yapı yüksekliği 51.50 m'den daha fazla olan yapılarda, en az 1 asansörün acil

hâllerde kullanılmak üzere acil durum asansörü olarak düzenlenmesi şarttır.

Acil durum asansörleri önünde, aynı zamanda kaçış merdivenine de geçiş sağlayacak şekilde,

her katta 6 m2’den az, 10 m2’den çok ve herhangi bir boyutu 2 m’den az olmayacak yangın

güvenlik holü oluşturulur.

Acil durum asansörünün kabin alanının en az 1.8 m², hızının zemin kattan en üst kata 1

dakikada erişecek hızda olması ve enerji kesilmesi hâlinde, otomatik olarak devreye girecek

özellikte ve 60 dakika çalışır durumda kalmasını sağlayacak bir acil durum jeneratörüne

bağlı bulunması gerekir.

Acil durum asansörlerinin elektrik tesisatının ve kablolarının yangına karşı en az 60 dakika

dayanıklı olması ve asansör boşluğu içindeki tesisatın sudan etkilenmemesi gerekir.

Acil durum asansörünün makina dairesi ayrı olur ve asansör kuyusu basınçlandırılır.

TRANSFORMATÖR

Transformatörün kurulacağı odanın bütün duvarları, tabanı ve tavanı en az 120 dakika

süreyle yangına dayanabilecek şekilde yapılır.

JENERATÖR

Bir mahal içerisinde tesis edilen birincil veya ikincil enerji kaynağı olarak jeneratör

kullanılan bütün bina ve yapılarda aşağıdaki tedbirlerin alınması şarttır

Jeneratörün kurulacağı odanın duvarları, tabanı ve tavanı en az 120 dakika süreyle

yangına dayanabilecek şekilde yapılır.

Bütün yangın kontrol panellerine ve tekrarlayıcı panellere enerji sağlayan besleme

kablolarının, yangına karşı en az 60 dakika dayanabilecek özellikte olması şarttır.

Yapı yüksekliği 51.50 m’nin üzerinde olan binaların hol ve koridor gibi ortak alanlarında

duman kontrol sistemi yapılması mecburîdir.

BASINÇLANDIRMA SİSTEMİ

Konutlar hariç olmak üzere, bütün binalarda, merdiven kovasının yüksekliği 30.50

m’den fazla ise, kaçış merdivenlerinin basınçlandırılması gerekir.

Bodrum kata ve üst katlara hizmet veren kaçış merdiveni aynı yuvada olsa bile, zemin

seviyesinde, yangına 120 dakika dayanıklı ve duman sızdırmaz bir duvar ile

ayrılmış ve ayrı çıkış düzenlenmiş ise, merdiven yuvası için üst katların yüksekliği esas

alınır.

Bodrum kat sayısı 4’den fazla olan binalarda bodrum kata hizmet veren kaçış

merdivenleri basınçlandırılır.

Yapı yüksekliği 51.50 m’den yüksek olan konutların kaçış merdivenlerinin

basınçlandırılması şarttır.

Yangın anında acil durum asansör kuyularının yangın etkisi altında kalmaması için acil

durum asansörü kuyularının basınçlandırılması gerekir.

İTFAİYE SU VERME BAĞLANTISI

Yüksek binalarda veya bina oturma alanı 1000 m2’den büyük binalarda veya cephe

genişliği 75 m’yi aşan binalarda, itfaiyenin sisteme dışarıdan su basabilmesi için, sulu

yangın söndürme sistemlerine en az 100 mm nominal çapında itfaiye su verme bağlantısı

yapılması şarttır.

İtfaiye araçlarının bağlantı ağzına ulaşma mesafesi 18 m’den fazla olamaz.

Köpüklü, Gazlı ve Kuru Tozlu Sabit Otomatik Söndürme Sistemleri

Gazlı yangın söndürme sistemlerinin tasarımında TS ISO 14520 standardı esas alınır.

BAZI ÖNEMLİ TANIMLAR VE BİLGİLER

Kaçış uzaklığı: Herhangi bir katta bir mekân içinde durulabilen en uzak noktada bulunan bir

kullanıcının kendisine en yakın kat çıkışına kadar almak zorunda olduğu yürüme yolunun

uzunluğunu,

Kaçış yolu: Oda ve diğer müstakil hacimlerden çıkışlar, katlardaki koridor ve benzeri geçişler,

kat çıkışları, zemin kata ulaşan merdivenler ve bina son çıkışına giden yollar dâhil olmak üzere

binanın herhangi bir noktasından yer seviyesindeki cadde veya sokağa kadar olan ve hiçbir

şekilde engellenmemiş bulunan yolun tamamını,

Kullanıcı yükü: Herhangi bir anda, bir binada veya binanın esas alınan belirli bir bölümünde

bulunma ihtimali olan toplam insan sayısını,

Kullanıcı yük katsayısı: Yapılarda kişi başına düşen kullanım alanının metrekare cinsinden

m2/kişi olarak ifadesini,

Yangın kompartımanı: Bir bina içerisinde, tavan ve taban döşemesi dâhil olmak üzere, her

yanı en az 60 dakika yangına karşı dayanıklı yapı elemanları ile duman ve ısı geçirmez alanlara

ayrılmış bölgeyi,

Yangın yükü: Bir yapı bölümünün içinde bulunan yanıcı maddelerin kütleleri ile alt ısıl değerleri

çarpımları toplamının, plandaki toplam alana bölünmesi ile elde edilen ve MJ/m2 olarak ifade

edilen büyüklüğü,

Yüksek bina: Bina yüksekliği 21.50 m’den, yapı yüksekliği 30.50 m’den fazla olan

binaları,

Eğitim tesisleri: Eğitim ve öğretim faaliyetlerinin yürütüldüğü yerlerdir. Eğitim amaçlı binalar;

ilköğretim, ortaöğretim kurumları ve yüksek öğretim kurumları dâhil olmak üzere, altı veya

daha fazla kişi tarafından günde 4 saat veya daha fazla bir süre ile veya haftada 12

saatten fazla bir süre ile eğitim amacı ile kullanılan binalar veya binaların bu amaçla kullanılan

bölümlerini kapsar.

YÜKSEK TEHLİKELİ YERLER

Parlayıcı ve patlayıcı maddeler ile akaryakıtların imal edildiği, depolandığı,

doldurma-boşaltma ve satış işlerinin yapıldığı yerler yüksek tehlikeli yerler olarak

değerlendirilir.

Aşağıda belirtilen yerler bu sınıfa girer.

Parlayıcı ve patlayıcı gazlarla ilgili yerler, LPG, doğalgaz ve benzeri gazların

depolama, taşıma, doldurma-boşaltma ve satış işlerinin yapıldığı yerlerdir.

Patlayıcı maddelerle ilgili yerler, ısı ve basınç tesiri ile kolay tutuşabilen ve patlayabilen

maddelerin bulunduğu yerlerdir. Mermi, barut, dinamit kapsül ve benzeri maddelerin imal

ve muhafaza edildiği ve satıldığı yerler bu yerlerdendir.

Yanıcı sıvılarla ilgili yerler, yanıcı sıvıların üretildiği, depolandığı ve hizmete sunulduğu

satış tesisleri ve benzeri yerlerdir.

Parlayıcı ve patlayıcı maddeler üretilen veya işlenen veya depolanan tek katlı binalarda

duvarların yanmaz veya yangına 120 dakika dayanıklı olması gerekir.

BİNALAR

Yeni planlanan alanlarda bitişik nizamda teşekkül edecek imar adalarının uzunluğu 75

m’den fazla olamaz.

Uzunluğu 75 m’den fazla olan bitişik nizam yapı adalarında, yangına karşı güvenliğe ve

erişim kontrolüne ilişkin düzenlemeler yapılır ve alınması gereken tedbirler plan müellifi

tarafından plan notunda belirtilir.

Çevreye yangın yayma tehlikesi olmayan ve yangın sırasında içindeki yanıcı maddeler

çelik elemanlarında 540 0C üzerinde bir sıcaklık artışına sebep olmayacak bütün çelik

yapılar, yangına karşı dayanıklı kabul edilir.

Yanma hızı 0.6 ilâ 0.8 mm/dak kabul edilip; ahşap elemanın bu şekilde azalan en

kesitiyle ve güvenlik katsayısı 1.00'e eşit alınarak, üzerine gelen gerçek yükü taşıyabildiği

süre yangın mukavemet süresi kabul edilir.

Kritik sıcaklığı 10 ºC'ın altında olan gazlara basınçlı gazlar

Kritik sıcaklığı 10 ºC'ın üzerinde olup mutlak buhar basınçları 50 ºC de 300 kPa'ı aşan gazlar

sıvılaştırılmış gazlar olarak isimlendirilir.

MEVCUT VE ESKİ BİNALAR

Yönetmelik yayımı tarihinden önce yürürlüğe konulmuş bulunan imar, yapı, deprem ve afet ile

ilgili yönetmeliklerin bu Yönetmeliğe aykırı olan hükümleri, ilgili idarelerce Yönetmeliğin yayımı

tarihinden itibaren 1 yıl içinde bu Yönetmeliğe uygun hâle getirilir.

RAKAMLARLA ÖZEL NOT

9.50 Dairesel merdivenler 9.50 m'den daha yüksek olamaz

21.50 Yüksek bina: Bina yüksekliği 21.50 m’den binalar

Bina yüksekliği 21.50 m’den fazla olan binalarda, bina dışında açık merdivenlere izin

verilmez.

Yapı yüksekliği 21.50 m’nin altındaki konutlarda korunumsuz normal merdiven kaçış

yolu olarak kabul edilir ve ikinci çıkış aranmaz.

25 Söndürme cihazlarına ulaşma mesafesi en fazla 25 m. olur.

30,50 Yüksek bina: yapı yüksekliği 30.50 m’den fazla olan binaları,

Yapı yüksekliği 30.50 m’den fazla olan konut binaları yangın ekibi kurulur

Yapı yüksekliği 30.50 m’den fazla olan konut haricindeki bütün binalarda yağmurlama

sistemi olacak

50 Yönetmelikte kişi sayısı ile 50 rakamı özdeş.

Kişi sayısından soru gelirse büyük ihtimalle 50 den az veya 50 den fazla rakamı akla

gelmeli

51,50 Yapı yüksekliği 51.50 m’den yüksek olan konutların kaçış merdivenlerinin

basınçlandırılması şarttır.

Yapı yüksekliği 51.50 m’nin üzerinde olan binaların hol ve koridor gibi ortak alanlarında

duman kontrol sistemi yapılması mecburîdir

Asansör kapılarının yapı yüksekliği 51.50 m’den yüksek binalarda yangına karşı

en az 60 dakika dayanıklı ve duman sızdırmaz olması gerekir.

Yapı yüksekliği 51.50 m'den daha fazla olan yapılarda, en az 1 asansörün acil

hâllerde kullanılmak üzere acil durum asansörü olarak düzenlenmesi şarttır.

Yapı yüksekliği 51.50 m’yi geçen konutlarda yağmurlama sistemi mecburidir.

60 Acil aydınlatmaların en az yanma süresi 60 dakika.

Kapıların yanmaya dayanma süresi en az 60 dakika

Kaçış merdiveni ve yangın güvenlik holü kapılarının; duman sızdırmaz ve 4 kattan daha

az kata hizmet veriyor ise en az 60 dakika dayanıklı olacak.

Acil durum asansörlerinin elektrik tesisatının ve kablolarının yangına karşı en az 60

dakika dayanıklı olması

80

Tüm Çıkış kapılarını en az genişliği 80 cm.

Tek kanatlı bir çıkış kapısının temiz genişliği 80 cm’den az olamaz

90 Bitişik nizam yapıları birbirinden ayıran yangın duvarları, yangına en az 90 dakika

dayanıklı olarak projelendirilir.

4 kg’dan daha ağır ve 12 kg’dan hafif olan cihazların zeminden olan yüksekliği yaklaşık

90 cm’yi aşmayacak şekilde montaj yapılır.

Kaçış merdiveni ve yangın güvenlik holü kapılarının; duman sızdırmaz ve 4 kattan daha

fazla kata hizmet veriyor ise en az 90 dakika yangına karşı dayanıklı olması şarttır.

İki kanatlı kapıda temiz genişlik, her iki kanat 90 derece açık durumdayken kanat

yüzeyleri arasındaki ölçüdür.

120 Parlayıcı ve patlayıcı maddeler üretilen veya işlenen veya depolanan tek katlı binalarda

duvarların yanmaz veya yangına 120 dakika dayanıklı olması gerekir.

Tüpler, yangına en az 120 dakika dayanıklı ayrı binalarda veya bölmelerde, radyatör

ve benzeri ısı kaynaklarından uzakta bulundurulur

LPG depolanacak binaların; Döşemesinin, tavanın ve duvarlarının yangına en az 120

dakika dayanıklı malzeme i

Kazan dairesi, binanın diğer kısımlarından, yangına en az 120 dakika dayanıklı

bölmelerle ayrılmış olarak merkezi bir yerde ve bütün hâlinde bulunur.

Yüksek binalarda kaçış yollarının ve merdivenlerin genişliği 120 cm’den az olamaz.

Tek kanatlı bir çıkış kapısının temiz genişliği 120 cm’den çok olamaz

Yüksek binalarda, çöp, haberleşme, evrak ve teknik donanım gibi, düşey tesisat şaft ve

baca duvarlarının yangına en az 120 dakika dayanıklı olması gerekir.

İŞ GÜVENLİĞİ UZMANLARININ GÖREV YETKİ VE SORUMLUKLARI İSG HİZMETLERİ YÖNETMELİĞİ Bu Yönetmelik; 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu

3146 sayılı Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında

Kanununa dayanılarak hazırlanmıştır.

Eğiticilerin eğitimi belgesi: En az kırk saatlik eğitim sonunda kamu kurum ve

kuruluşları, üniversiteler veya 5580 sayılı Özel Öğretim Kurumları Kanununa göre

yetkilendirilen kurumlar tarafından tek bir program sonucunda verilen eğiticilerin eğitimi

belgesini,

İŞ GÜVENLİĞİ UZMANI

Mühendislik veya mimarlık (iç mimar, peyzaj mimarı, şehir bölge planlamacı)mezunu

Teknik eleman: Teknik öğretmenler, fizikçi, kimyager, biyolog iş sağlığı ve güvenliği programı

mezunlarını, ifade eder.

İşveren belirtilen niteliklere ve gerekli belgeye sahip olması halinde, kendi işyerinde, iş

güvenliği uzmanlığı görevini kendi üstlenebilir.

İşyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanının tam süreli görevlendirilmesi gereken durumlarda;

işveren, işyeri sağlık ve güvenlik birimi kurar.

İşveren, görevlendirdiği kişi veya hizmet aldığı kurum ve kuruluşlar tarafından iş sağlığı

ve güvenliği ile ilgili mevzuata uygun olan ve yazılı olarak bildirilen tedbirleri yerine

getirir.

İşveren, yerine getirilmeyen hususlar varsa gerekçesi ile birlikte talepte bulunan kişiye

yazılı olarak bildirir ve bu yazışmaların işyerinde düzenli olarak arşivlenmesini sağlar.

İş güvenliği uzmanlarından;

C sınıfı belgeye sahip olanlar az tehlikeli sınıfta,

B sınıfı belgeye sahip olanlar az tehlikeli ve tehlikeli sınıflarda,

A sınıfı belgeye sahip olanlar ise bütün tehlike sınıflarında yer alan işyerlerinde

çalışabilirler.

Birden fazla iş güvenliği uzmanının görevlendirilmesinin gerektiği işyerlerinde, sadece

tam süreli olarak görevlendirilen iş güvenliği uzmanının, işyerinin tehlike sınıfına

uygun belgeye sahip olması yeterlidir.

A sınıfı iş güvenliği uzmanlığı belgesi;

B sınıfı iş güvenliği uzmanlığı belgesiyle en az dört yıl fiilen görev yaptığını iş

güvenliği uzmanlığı sözleşmesi ile belgeleyen,

Mühendislik veya mimarlık eğitimi veren fakülte mezunları ile teknik elemanlardan; iş

sağlığı ve güvenliği veya iş güvenliği programında doktora yapmış olanlara,

Genel Müdürlük veya bağlı birimlerinde en az on yıl görev yapmış mühendislik veya

mimarlık eğitimi veren fakülte mezunları ile teknik elemanlara,

İş sağlığı ve güvenliği alanında müfettiş yardımcılığı süresi dâhil en az on yıl görev

yapmış mühendis, mimar veya teknik eleman olan iş müfettişlerine,

Genel Müdürlük ve bağlı birimlerinde uzman yardımcılığı süresi dâhil en az on yıl fiilen

görev yapmış mühendislik veya mimarlık eğitimi veren fakülte mezunları ile teknik

elemanı olan iş sağlığı ve güvenliği uzmanlarına,

B sınıfı iş güvenliği uzmanlığı belgesi;

C sınıfı iş güvenliği uzmanlığı belgesiyle en az üç yıl fiilen görev yaptığını iş

güvenliği uzmanlığı sözleşmesi ile belgeleyen ve (B) sınıfı iş güvenliği uzmanlığı eğitimine

katılarak yapılacak (B) sınıfı iş güvenliği uzmanlığı sınavında başarılı olan mühendislik

veya mimarlık eğitimi veren fakültelerin mezunları ile teknik elemanlara,

İş sağlığı ve güvenliği veya iş güvenliği programında yüksek lisans yapmış mühendislik

veya mimarlık eğitimi veren fakültelerin mezunları ile teknik elemanlardan (B) sınıfı iş

güvenliği uzmanlığı için yapılacak sınavda başarılı olanlara,

İş sağlığı ve güvenliği alanında teftiş yapan mühendis, mimar veya teknik eleman olan iş

müfettişleri hariç, Bakanlık ve ilgili kuruluşlarında müfettiş yardımcılığı süresi dahil en az

on yıl görev yapan müfettişlerden (B) sınıfı iş güvenliği uzmanlığı eğitimine katılarak

yapılacak (B) sınıfı iş güvenliği uzmanlığı sınavında başarılı olanlara,

C sınıfı iş güvenliği uzmanlığı belgesi;

C sınıfı iş güvenliği uzmanlığı eğitimine katılarak yapılacak (C) sınıfı iş güvenliği uzmanlığı

sınavında başarılı olan mühendislik veya mimarlık eğitimi veren fakültelerin mezunları ile

teknik elemanlara,

İş sağlığı ve güvenliği alanında teftiş yapan mühendis, mimar veya teknik eleman olan iş

müfettişleri hariç Bakanlık ve ilgili kuruluşlarında müfettiş yardımcılığı süresi dâhil en az

on yıl görev yapan müfettişlerden (C) sınıfı iş güvenliği uzmanlığı eğitimine katılanlara,

İş güvenliği uzmanlarının görevleri

Rehberlik; makine, kimyasal, organizasyon ve kkd seçiminde rehberlik.

Risk değerlendirmesi; çalışmaya katılır ve yazılı öneri verir

Çalışma ortamı gözetimi; ortam ölçümü, bakım, onarım ve kontrol

Eğitim, bilgilendirme ve kayıt;

İlgili birimlerle işbirliği;

İş güvenliği uzmanlarının yetkileri

İşverene yazılı olarak bildirilen alınması gereken tedbirlerden hayati tehlike arz edenlerin,

iş güvenliği uzmanı tarafından belirlenecek makul bir süre içinde işveren tarafından

yerine getirilmemesi hâlinde, bu hususu işyerinin bağlı bulunduğu çalışma ve iş

kurumu il müdürlüğüne bildirmek.

İşyerinde belirlediği hayati tehlikenin ciddi ve önlenemez olması ve bu hususun acil

müdahale gerektirmesi halinde işin durdurulması için işverene başvurmak.

Tam süreli iş sözleşmesi ile görevlendirilen iş güvenliği uzmanları, çalıştıkları

işyeri ile ilgili mesleki gelişmelerini sağlamaya yönelik eğitim, seminer ve panel gibi

organizasyonlara katılma hakkına sahiptir. Bu gibi organizasyonlarda geçen sürelerden

bir yıl içerisinde toplam beş iş günü kadarı çalışma süresinden sayılır ve bu süreler

sebebiyle iş güvenliği uzmanının ücretinden herhangi bir kesinti yapılamaz.

İş güvenliği uzmanlarının yükümlülükleri

Çalışanın ölümü veya maluliyetiyle sonuçlanacak iş kazası veya meslek hastalığının

meydana gelmesinde ihmali tespit edilen iş güvenliği uzmanının yetki belgesinin

geçerliliği altı ay süreyle askıya alınır.

Bu konudaki ihmalin tespitinde kesinleşmiş yargı kararı, malullüğün belirlenmesinde ise

5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 25 inci

maddesindeki kriterler esas alınır.

İş güvenliği uzmanlarının çalışma süreleri

10’dan az çalışanı olan ve az tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde çalışan başına yılda en

az 60 dakika.

Az tehlikeli sınıfta yer alanlarda, çalışan başına ayda en az 6 dakika.

Tehlikeli sınıfta yer alanlarda, çalışan başına ayda en az 8 dakika.

Çok tehlikeli sınıfta yer alanlarda, çalışan başına ayda en az 12 dakika.

Az tehlikeli sınıfta yer alan 2000 ve daha fazla çalışan

Tehlikeli sınıfta yer alan 1500 ve daha fazla çalışan

Çok tehlikeli sınıfta yer alan 1000 ve daha fazla çalışanı olan işyerlerinde

Tam süreli uzman çalışacaktır.

Birden fazla işyeri ile kısmi süreli iş sözleşmesi yapıldığı takdirde bu işyerleri arasında

yolda geçen süreler haftalık kanuni çalışma süresinden sayılmaz.

İş güvenliği uzmanlarının sertifikalarını aldıkları tarihten itibaren 5 yıllık periyotlarla,

Bakanlıkça düzenlenen bilgi yenileme eğitimine katılmaları zorunludur

Eğitim kurumu yeri ve yerleşim planında aranacak şartlar

Derslik ve diğer bölümlerde aranan şartlar

Dersliklerde 25’ten fazla kursiyer bulunamaz.

Dersliklerde kursiyer başına en az 10 metreküp hava hacmi bulunur ve derslikler ile

diğer bölümlerin tavan yükseklikleri 2,40 metreden az olamaz.

4 metre üzerinde olan yükseklikler hacim hesabında dikkate alınmaz.

Derslik pencerelerinin; pencere alanının bulunduğu bölümün taban alanının %10’undan

az olmaması ve yerden yüksekliğinin 90 santimetreden fazla olmaması gerekir.

Derslik kapılarının genişliği 80 santimetreden az olamaz ve kapı kasasının içten içe

ölçülmesiyle belirlenir.

Eğitim kurumlarının eğitici kadrosu

İş güvenliği uzmanlığı ve diğer sağlık personeli eğitimi için bu Yönetmelikte belirtilen

eğitici belgesine sahip olan en az dört eğiticiyle tam süreli iş sözleşmesi yapar.

Bu eğiticilerden en az biri mühendis olmak zorunda olup en fazla ikisi aynı meslek

dalından olabilir.

İSG HİZMETLERİ YÖNETMELİĞİ

Sağlık ve güvenlik kayıtları ve onaylı deftere ilişkin uygulamalar

İşveren işten ayrılma tarihinden itibaren en az 15 yıl süreyle çalışanların kişisel

sağlık dosyalarını saklar.

Çalışanın işyerinden ayrılarak başka bir işyerinde çalışmaya başlaması halinde, yeni

işveren çalışanın kişisel sağlık dosyasını yazılı olarak talep eder, önceki işveren dosyanın

bir örneğini onaylayarak bir ay içerisinde gönderir.

Onaylı deftere yazılan tespit ve öneriler işverene tebliğ edilmiş sayılır.

Defterin imzalanması ve düzenli tutulmasından İşveren uzmanı sorumludur.

Teftişe yetkili iş müfettişlerinin her istediğinde işveren onaylı defteri göstermek

zorundadır.

İşveren tespit ve öneri için kullanacağı onaylı defteri

Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlükleri, İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü veya

Noter onaylar

İSGB asıl işin yürütüldüğü mekânda ve giriş katta kurulması esastır.

Bu birimlerde 8 metrekareden az olmamak üzere bir iş güvenliği uzmanı odası ile

işyeri hekimi tarafından kullanılmak üzere bir muayene odası ve

12 metrekareden az olmamak üzere bir ilkyardım ve acil müdahale odası bulunur.

Tam zamanlı görevlendirilecek her işyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanı için aynı şartlarda

ayrı birer oda tahsis edilir.

İSGB’ler araç ve gereçler ile donatılır ve işyerinde çalışanların acil durumlarda en yakın

sağlık birimine ulaştırılmasını sağlamak üzere uygun araç bulundurulur.

50 ve daha fazla çalışanı olan işyerlerinde işveren, İşyeri hekimi ile diğer sağlık personeline ve

iş güvenliği uzmanına 8 metrekareden az olmamak üzere toplam iki oda temin eder.

50’den az çalışanı olan işyerlerinde işveren, işyeri hekimi, iş güvenliği uzmanı ve diğer sağlık

personelini için uygun bir yer sağlar.

Tam süreli işyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanı görevlendirilmesi gerekli olmayan

haller

Tam süreli işyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanı görevlendirilmesi zorunlu olmayan hallerde,

işyerinde bu maddeye göre oluşturulan ve belirtilen şartları karşılayan birim, düzenlenen

sağlık raporları bakımından İSGB olarak kabul edilir.

OSGB kurulabilmesi için tam süreli iş sözleşmesiyle çalışan,

İşyeri hekimi,

İş güvenliği uzmanı,

Diğer sağlık personeli, olmalıdır.

OSGB Bölümleri

İşyeri hekimi tarafından kullanılmak üzere en az 10 metrekarelik bir muayene odası,

10 metrekarelik iş güvenliği uzmanı odaları

12 metrekarelik bekleme yeri, uygun büyüklükte arşiv odası ve en az bir tuvalet ve

lavabodan oluşur.

15 metrekarelik ilkyardım ve acil müdahale odası

OSGB’lerin yetki aldıkları adresin bulunduğu il sınırlarına komşu illerde hizmet

verebilirler.

Niteliği gereği birden fazla ilde yürütülmesi gereken raylı sistem, yol ve nakil

hattı inşası veya bakımı ve onarımı gibi işlerde hizmet alınan OSGB’nin işin

yapıldığı illerden herhangi birisinde yetkilendirilmiş olması yeterlidir.

OSGB’ler yetkilendirildikleri il sınırı içerisinde izinsiz şube açamayacağı gibi herhangi

bir şekilde irtibat bürosu da açamazlar.

OSGB’ler tapu kütüğüne işyeri olarak kayıtlı bölümleri hariç mesken olarak kullanılan çok

katlı binalarda ve işyeri olarak kayıtlı olsa dahi bodrum katlarda kurulamaz.

OSGB’lerin zemin katta veya müstakil binalarda kurulması esastır.

BİLDİRİM ( 30 gün RAKAMI)

OSGB’lerde adres veya unvan değişikliği

Şirket ortaklarında değişiklik

faaliyetlerini bırakmaları

belirtilen şartlara uygun olmaması

Uzman, heki değişikliği

OSGB başvurularında tespit edilen eksikliklerin giderilmesi

İle ilgili durumlar 30 gün içerisinde tamamlanır veya Genel Müdürlüğe bildirilir.

5 GÜN ÖNEMLİ RAKAM

OSGB’lerce istihdam edilen kişilere ilişkin sözleşmeler,

Genel Müdürlük Gerekli şartları taşıması halinde, İSG-KATİP üzerinden bildirimi

5 iş günü içerisinde Genel Müdürlüğe bildirilir.

İşyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanı tarafından saklanması gereken onaylı defter suretleri, OSGB

arşivinde tutulur ve istenmesi halinde denetime yetkili memurlara gösterilir.

Kendilerinden talep edilmese dahi, sözleşme süresi sonunda bütün kayıt ve

dosyalar OSGB’lerce işverene teslim edilir.

OSGB’lerce istihdam edilen kişilere ilişkin sözleşmeler İSG-KATİP üzerinden

Sözleşme ve görevlendirme belgeleri üç nüsha halinde düzenlenir.

OSGB ile işveren arasında sözleşme düzenlenir ve nüshalardan biri işveren tarafından,

biri OSGB tarafından saklanır. Son nüsha beş işgünü içinde işveren veya OSGB tarafından

Genel Müdürlüğe bildirilir.

Kamuya ait işyerlerinde 657 sayılı Kanuna tabi çalışanlar arasından görevlendirme

yapılması durumunda, görevlendirme yapılan kurum tarafından işyeri hekimi, iş güvenliği

uzmanı ve diğer sağlık personeli ile görevlendirme belgesi düzenlenir ve bu belgenin bir

nüshası kurum tarafından, biri sözleşme yapılan kişiler tarafından saklanır. Son nüsha

kurum tarafından beş işgünü içinde Genel Müdürlüğe bildirilir.

Gerekli şartları taşıması halinde, yazılı olarak bildirilenler ise 7 iş günü içinde Genel

Müdürlükçe onaylanır ve durum ilgili taraflara bildirilir.

İş güvenliği uzmanı, işyeri hekimi ve diğer sağlık personeline, iş sağlığı ve güvenliği ile

ilgili çalışmaları yaptığı süre içinde başka görev verilemez.

OSGB başvurularında tespit edilen eksikliklerin giderilmesi için her defasında 30 günden

fazla olmamak üzere en fazla iki defa süre verilir.

Belirlenen sürelerde eksiklikler giderilmez ise dosya iade edilir ve iadeden itibaren bir yıl

boyunca yapılan başvurular, bir yılın tamamlanmasına kadar askıya alınır.

OSGB’nin başvuru dosyasında belirtilen adres ve unvana münhasıran, en geç on

iş günü içerisinde Genel Müdürlükçe uygun yetki belgesi düzenlenir. Başka bir

adreste şube açılması istendiği takdirde, aynı usul ve esaslar dâhilinde işlem yapılır.

Yetki belgeleri, OSGB tarafından 5 yılda bir vize ettirilir.

İsim ve unvanlar Türkçe olarak tescil ettirilir. İsim ve unvanların incelenmesinde Türk Dil

Kurumunca yayınlanan Büyük Türkçe Sözlük esas alınır ve kısaltmalar isim ve unvan

olarak kullanılamaz.

OSGB sorumlu müdürü;

OSGB personelinin görevlendirilmesinin takibinden,

OSGB kayıtlarının tutulması ve düzenli olarak arşivlenmesinden,

Genel Müdürlük tarafından istenen belgelerin hazırlanmasından,

OSGB’lerin başvuru, yetkilendirme, vize işlemlerinin takibinden, sorumludur.

OSGB’lerce talep edilen veya bildirilen her türlü bilgi ve belgeye ilişkin iş ve işlemlerde,

Genel Müdürlük tarafından sadece sorumlu müdür muhatap kabul edilir.

OSGB’de sorumlu müdür olarak görevlendirilen kişinin değişmesi veya bu kişinin

görevinden ayrılması durumunda, 30 iş günü içerisinde yeni sorumlu müdür atanır ve

durum Genel Müdürlüğe yazıyla bildirilir

ÇALIŞAN TEMSİLCİLERİ

İş Sağlığı ve Güvenliği İle İlgili Çalışan Temsilcisinin Nitelikleri ve Seçilme Usul ve

Esaslarına İlişkin Tebliğinin Dayandığı KANUNLAR

6331 İSG Kanununu - 3146 Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri

Hakkında Kanun

İş Sağlığı ve Güvenliği İle İlgili Çalışan Temsilcisinin Nitelikleri ve Seçilme Usul ve

Esaslarına İlişkin Tebliğe göre

İşveren, işyerinde yetkili sendika veya sendikalar bulunması halinde işyeri sendika

temsilcisini çalışan temsilcisi olarak görevlendirir.

İki ile elli arasında çalışanı bulunan işyerlerinde bir.

Ellibir ile yüz arasında çalışanı bulunan işyerlerinde iki.

Yüzbir ile beşyüz arasında çalışanı bulunan işyerlerinde üç.

Beşyüzbir ile bin arasında çalışanı bulunan işyerlerinde dört.

Binbir ile ikibin arasında çalışanı bulunan işyerlerinde beş.

İkibinbir ve üzeri çalışanı bulunan işyerlerinde altı çalışan temsilcisi seçilir.

Çalışan temsilcisi aday başvurularının yapılması için yedi günden az olmamak üzere süre

tanınarak işveren tarafından işyerinde ilân edilir.

Aday sayısı işyerinde zorunlu çalışan temsilcisi sayısının 3 katından fazla olamaz.

Örnek

300 çalışan varsa 3 çalışan temsilcisi seçilir ve seçime en fazla 9 aday başvurabilir.

Fazla olması halinde çalışan temsilcisi adayları; öğrenim durumu, işyerindeki deneyim süresi

ve yaş kriterleri esas alınarak belirtilen sürenin bitiminden itibaren en fazla üç gün içinde

işveren tarafından ilân edilir.

ÇALIŞAN TEMSİLCİSİ NİTELİKLERİ

İşyerinin tam süreli daimi çalışanı olması,

En az 3 yıllık iş deneyiminin bulunması, ve en az ortaokul düzeyinde öğrenim

görmüş olması.

Belirli süreli veya geçici işlerde, tam süreli ve en az 3 yıl çalışma koşulu aranmaz

İşyerinde 3 yıllık iş deneyimi bulunmayan çalışan veya aday bulunmaması halinde

deneyim aranmaz

Çalışanlar veya adaylar arasında yeterli eğitim düzeyine sahip kişi bulunmaması halinde

en az ortaokul mezuniyeti aranmaz

Yetkili sendika temsilcisinin çalışan temsilcisi olarak görev yapması halinde sayılan tüm

nitelikler aranmaz.

Seçim, işyerindeki çalışanların en az yarıdan bir fazlasının katılacağı bir oylamayla

yapılır.

Örnek

300 çalışan varsa oylamaya (300/2)+1 = 151 kişi katılır.

Oylamanın gizli yapılması esastır.

Vardiya usulü çalışılan işyerlerinde ise seçimler tüm vardiyalarda çalışanların da oy

kullanmasına imkân verilecek şekilde düzenlenir.

Oyların eşitliği durumunda çalışan temsilcisi; adayların öğrenim durumu, işyerindeki deneyim

süresi ve benzeri kriterleri esas alınarak işverence belirlenir.

Seçim, sonuçları itibariyle 5 yıl geçerlidir.

Çalışan temsilcisinin, herhangi bir nedenle görevinden ayrılması durumunda, daha önce

yapılan seçim sonuçlarına göre en fazla oy alan sıradaki aday atanır.

Sendika temsilci sayısının zorunlu çalışan temsilci sayısından az olması durumunda diğer

çalışan temsilcisi veya temsilcileri dengeli dağılıma özen göstermek kaydıyla işveren

tarafından görevlendirilir.

Sendika temsilci sayısının zorunlu çalışan temsilci sayısından çok olması durumunda ise

yetkili sendikanın önerisi doğrultusunda çalışan temsilcileri işveren tarafından görevlendirilir.

Sendika temsilci sayısının zorunlu çalışan temsilci sayısından çok olması durumunda en çok

üyeye sahip yetkili sendika temsilcisi çalışan temsilcisi olarak atanır.

Birden fazla çalışan temsilcisinin bulunması durumunda baş temsilci, çalışan temsilcileri

arasında yapılacak seçimle belirlenir. Oyların eşitliği durumunda, baş temsilci kura

yöntemiyle belirlenir.

İşyerindeki yetkili sendikanın yetkisini kaybetmesi veya bir başka sendikanın yetkili sendika

olarak ilân edilmesi durumunda 30 günlük süre içerisinde işveren çalışan temsilcisi

veya temsilcilerinin görev yapmasını sağlar.

Tutanaklar ile oylamaya katılanların imzalı listesi bir sonraki seçime kadar işyerinde saklanır.

Örnek 1 Toplam çalışan sayısı: 2000

İş sözleşmeli çalışanların sayısı: 1100

Diğer (statü hukukuna bağlı) çalışanların sayısı: 900

Görevlendirilecek çalışan temsilcisi sayısı: 5

Yetkili sendika sayısı: 2

Formül:

Çalışan temsilcisi sayısı = (22/5/2003 tarihli ve 4857 sayılı İş Kanunu ve diğer (iş akdi/hizmet

akdi/iş sözleşmesi v.b.) çalışanların sayısı veya Diğer (statü hukukuna bağlı) çalışanların

sayısı/Toplam çalışan sayısı) * Görevlendirilecek çalışan temsilcisi sayısı

Hesaplama:

A Sendikası (6356 sayılı Kanuna göre yetkili) çalışan temsilci sayısı için;

(1100/2000) * 5 = 2,75 ≈ 3 Çalışan Temsilcisi

B Sendikası (4688 sayılı Kanuna göre yetkili) çalışan temsilci sayısı için;

(900/2000) * 5 = 2,25 ≈ 2 Çalışan Temsilcisi

Örnek 2

Toplam çalışan sayısı: 800

A sendikasına üye 500,

B sendikasına üye 300 çalışan

Görevlendirilecek çalışan temsilcisi sayısı: 4

A sendikası (500/800)*4=2,5 ( 2 Çalışan temsilcisi)

B sendikası (300/800)*4=1,5 (1 Çalışan temsilcisi)

Kalan 1 temsilci kura yöntemiyle belirlenir

KİŞİSEL KORUYUCU DONANIM KİŞİSEL KORUYUCU DONANIMLARIN İŞYERLERİNDE KULLANILMASI HAKKINDA

YÖNETMELİK

Yönetmelik, aşağıda belirtilen kişisel koruyucu donanımları KAPSAMAZ.

Özel olarak çalışanın sağlığını ve güvenliğini korumak üzere yapılmamış sıradan iş

elbiseleri ve üniformalar,

Afet ve acil durum birimlerinin müdahale faaliyetlerinde kullandıkları ekipman,

Türk Silahlı Kuvvetleri, genel kolluk kuvvetleri ve Milli İstihbarat Teşkilatı Müsteşarlığı gibi

kamu düzeninin sağlanmasına yönelik kurumların faaliyetlerinde kullandıkları kişisel

koruyucular,

Kara taşımacılığında kullanılan kişisel koruyucular,

Spor ekipmanı,

Nefsi müdafaayı veya caydırmayı hedefleyen ekipman,

Riskleri ve istenmeyen durumları saptayan ve ikaz eden taşınabilir cihazlar.

DİREKTİF

89/656/EEC sayılı Avrupa Birliği Konsey Direktifi

89/686/EEC sayılı Avrupa Birliği Konsey Direktifine paralel olarak, hazırlanmıştır.

Kişisel koruyucu donanım:

Çalışanı, yürütülen işten kaynaklanan, sağlık ve güvenliği etkileyen bir veya birden fazla

riske karşı koruyan, çalışan tarafından giyilen, takılan veya tutulan, bu amaca uygun olarak

tasarımı yapılmış tüm alet, araç, gereç ve cihazları,

Kişiyi bir veya birden fazla riske karşı korumak amacıyla üretici tarafından bir bütün haline

getirilmiş cihaz, alet veya malzemeden oluşmuş donanımı,

Belirli bir faaliyette bulunmak için korunma amacı olmaksızın taşınan veya giyilen donanımla

birlikte kullanılan, ayrılabilir veya ayrılamaz nitelikteki koruyucu cihaz, alet veya malzemeyi,

Kişisel koruyucu donanımın rahat ve işlevsel bir şekilde çalışması için gerekli olan ve sadece

bu tür donanımlarla kullanılan değiştirilebilir parçalarını, ifade eder.

Kişisel koruyucu donanım, risklerin, toplu korunmayı sağlayacak teknik önlemlerle veya iş

organizasyonu ve çalışma yöntemleriyle önlenemediği, tam olarak sınırlandırılamadığı

durumlarda kullanılır.

Kişisel koruyucu donanım, iş kazası ya da meslek hastalığının önlenmesi, çalışanların sağlık

ve güvenlik risklerinden korunması, sağlık ve güvenlik koşullarının iyileştirilmesi amacıyla

kullanılır. İşveren, toplu korunma tedbirlerine, kişisel korunma tedbirlerine göre öncelik

verir.

Kişisel koruyucu donanımların işyerlerinde kullanımı ile ilgili olarak aşağıdaki hususlara uyulur;

Tüm kişisel koruyucu donanımlar;

Kendisi ek risk oluşturmadan ilgili riski önlemeye uygun olur.

İşyerinde var olan koşullara uygun olur.

Kullananın ergonomik gereksinimlerine ve sağlık durumuna uygun olur.

Gerekli ayarlamalar yapıldığında kullanana tam uyar.

Kişisel Koruyucu Donanım Yönetmeliği kapsamına giren ürünlerde uygun şekilde CE

işareti ve Türkçe kullanım kılavuzu bulundurur.

Birden fazla riskin bulunduğu ve çalışanın bu risklere karşı aynı anda birden fazla

kişisel koruyucu donanımı kullanmasını gerektiren durumlarda, bir arada kullanılmaya

uygun olan ve bir arada kullanıldığında söz konusu risklere karşı koruyuculuğu

etkilenmeyen kişisel koruyucu donanımlar seçilir.

Kişisel koruyucu donanımların kullanım şartları ve özellikle kullanılma süreleri;

Riskin Derecesi,

Maruziyet Sıklığı,

Her Bir Çalışanın İş Yaptığı Yerin Özellikleri

Kişisel Koruyucu donanımın performansı dikkate alınarak belirlenir.

Tek kişi tarafından kullanılması esas olan kişisel koruyucu donanımların, zorunlu

hallerde birden fazla kişi tarafından kullanılmasını gerektiren durumlarda, bu

kullanımdan dolayı sağlık ve hijyen problemi doğmaması için her türlü önlem alınır.

Kişisel koruyucu donanımlar,

işveren tarafından ücretsiz verilir,

imalatçı tarafından sağlanacak kullanım kılavuzuna uygun olarak bakım, onarım

ve periyodik kontrolleri yapılır,

ihtiyaç duyulan parçaları değiştirilir,

hijyenik şartlarda muhafaza edilir ve kullanıma hazır bulundurulur.

Kişisel koruyucu donanımlar, istisnai ve özel koşullar hariç, sadece amacına uygun

olarak kullanılır.

Kişisel koruyucu donanımların değerlendirilmesi ve seçimi

Diğer yöntemlerle önlenemeyen risklerin analiz ve değerlendirmesi,

Kişisel Koruyucu Donanımın kendisinden kaynaklanabilecek riskler

Seçilecek kişisel koruyucu donanımın özellikleri

KİŞİSEL KORUYUCU DONANIM KULLANILMASININ GEREKLİ OLABİLECEĞİ İŞLER VE

SEKTÖRLER

AYAK KORUYUCULARI

Delinmez tabanlı emniyet ayakkabıları

Karkas ve temel işleri, yol çalışmaları

İskelelerde yapılan çalışmalar

Karkas yapıların yıkım işleri

Kalıp yapma ve sökme işlerini de kapsayan beton ve prefabrike parçalarla yapılan

çalışmalar

Şantiye alanı ve depolardaki işler

Çatı işleri

Delinmez taban gerektirmeyen emniyet ayakkabıları

Çelik köprüler, çelik bina inşaatı, sütunlar, kuleler, hidrolik çelik yapılar, yüksek

fırınlar, çelik işleri ve haddehaneler, büyük konteynırlar, büyük boru hatları, vinçler,

ısı ve enerji santrallerinde yapılan işler

Fırın yapımı, ısıtma ve havalandırma tesisatının kurulması ve metal montaj işleri

Tadilat ve bakım işleri

Yüksek fırınlar, ergitme ocakları, çelik işleri, haddehaneler, metal işleri, demir işleme,

presle demire şekil verme, sıcak presleme işleri ve metal çekme fabrikalarında

yapılan işler

Taş ocaklarında ve açık ocaklarda yapılan işler, kömür işletmelerinde yapılan dekapaj

işleri

Taş yontma ve taş işleme işleri

Düz cam ve cam eşya üretimi ve işlenmesi

Seramik endüstrisinde kalıp işleri

Seramik endüstrisinde fırınların kaplanması

Seramik eşya ve inşaat malzemesi kalıp işleri

Taşıma ve depolama işleri

Konserve yiyeceklerin paketlemesi ve dondurulmuş etle yapılan işler

Gemi yapım işleri

Demiryolu manevra işleri

Kaymayı önleyici ve delinmeye dayanıklı ayakkabılar

Çatı işleri

Kaygan zeminde çalışma gerektiren ve delinme riski içeren işler

Yalıtkan tabanlı koruyucu ayakkabılar

Çok sıcak veya soğuk malzemelerle yapılan çalışmalar

Kolayca çıkarılabilen emniyet ayakkabıları

Ergimiş maddelerin ayakkabıdan içeri girme riski bulunan işler

YÜZ VE GÖZ KORUYUCULARI

Koruyucu gözlükler, yüz siperlikleri veya elle tutulan yüz koruyucuları

Kaynak yapma, öğütme ve ayırma işleri

Sızdırmazlık sağlamak için yapılan işler (kalafatlama) ve keski ile yontma, biçimlendirme

işleri

Taş yontma ve şekillendirme işleri

Cıvatalama işleri

Talaş çıkaran makinelerde yapılan talaş toplama işleri

Presle sıcak demir işleme

Artıkların parçalanması ve uzaklaştırılması işleri

Aşındırıcı maddelerin püskürtülerek kullanıldığı işler

Asit ve baz çözeltileriyle, dezenfektan ve aşındırıcı temizlik maddeleriyle yapılan işler

Sıvı spreylerle çalışma

Ergimiş maddelerle veya onların yakınında çalışma

Radyant ısı ile çalışma

Lazerle çalışma

Biyolojik ajanlarla çalışılan işler

SOLUNUM SİSTEMİ KORUYUCULARI

Respiratörler/ Solunum cihazları

Yetersiz oksijen veya zararlı bir gazın bulunabileceği konteynırlar, kapalı alanlar veya gaz

yakan endüstriyel fırınlarda yapılan çalışmalar

Yüksek fırınlara yükleme yapılan alanlardaki çalışmalar

Yüksek fırınların gaz boruları ve gaz konvertörleri civarındaki çalışmalar

Ağır metal dumanlarının bulunabileceği yüksek fırın kapakları civarındaki çalışmalar

Toz bulunması muhtemel, fırın içi döşeme işlerinde ve kepçelerle yapılan çalışmalar

Toz oluşumunu önlemenin yetersiz olduğu sprey boyama işleri

Kuyularda, kanalizasyon ve kanalizasyonla bağlantılı diğer yer altı sahalarında yapılan

çalışmalar

Sağlık ve güvenlik riski meydana getirebilecek düzeyde toz oluşan işler

Soğutucu gaz kaçağı tehlikesinin olduğu soğutma tesislerinde yapılan çalışmalar

Biyolojik ajanların olduğu işler

İŞİTME DUYUSUNUN KORUNMASI

Kulak koruyucuları

o Metal şekillendirme presleriyle çalışma

o Pnömatik matkaplarla çalışma

o Havalimanlarının yer işletmelerinde çalışanların yaptığı işler

o Kazık çakma işleri

o Ağaç ve tekstil işleri

EL, KOL VE VÜCUT KORUNMASI

Koruyucu giysi

o Asit ve baz çözeltileriyle, dezenfektan ve aşındırıcı temizlik ürünleriyle yapılan işler

o Sıcak malzemeler ile veya onların civarında yapılan ve ısı etkisinin hissedildiği

yerlerdeki çalışmalar

o Düz cam ürünleriyle çalışma

o Kumlama işleri

o Derin dondurucu odalarda çalışma

Ateşe dayanıklı koruyucu giysi

o Kapalı alanlarda kaynak işleri

Delinmeye dayanıklı önlükler

o Kesme ve kemiklerinden ayırma işleri

o El bıçaklarıyla yapılan ve bıçağın vücuda doğru çekilmesini gerektiren işler

Deri Önlükler

o Kaynak işleri

o Demir dövme işleri

o Döküm işleri

Ön kolun (kolun bilekle dirsek arasında kalan bölümü) korunması

Kesme ve kemiklerinden ayırma işleri

Eldivenler

o Kaynak işleri

o Eldivenlerin yakalanma tehlikesinin bulunduğu makineler dışında, keskin kenarlı

cisimlerin elle tutulması

o Asit ve baz çözeltileriyle yapılan çalışmalar

o Aşırı sıcak ve soğuk temas gerektiren işler

o Biyolojik ajanların olduğu işler

Metal örgülü eldivenler

o Kesme ve kemiklerinden ayırma işleri

o Kesim ve kullanım amaçlarına göre parçalama için el bıçağı kullanılarak yapılan

sürekli kesim işleri

o Kesim makinelerinin bıçaklarının değiştirilmesi

İKLİME DAYANIKLI GİYSİ

o Açıkta, soğuk ve yağmurlu havada çalışma

YANSITICI GİYSİ

o Çalışanların açıkça görülmesi gereken yerlerde yapılan çalışmalar

EMNİYET KEMERİ

o İskelelerde çalışma

o Prefabrik parçaların montajı

o Direk ya da sütunlarda çalışma

o Çatı İşleri

GÜVENLİK HALATLARI

o Kule/yüksek vinç kabinlerinde çalışma

o Ambarlarda kullanılan istifleme ve boşaltım ekipmanlarının yüksek kabinlerinde

çalışma

o Sondaj kulelerinin yüksek bölümlerinde çalışma

o Kuyu ve kanalizasyonlarda yapılan çalışma

DERİNİN KORUNMASI

o Malzeme kaplama işleri

o Tabaklama (dericilik) işleri

KKD YÖNETMELİĞİ

Dayanak: 4703 SAYILI YASA

AT Tip İnceleme Belgesi: Onaylanmış kuruluş tarafından düzenlenerek imalatçıya verilen

KKD'nin bu Yönetmelik hükümlerine uygunluğunu gösterir belgeyi,

AT Uygunluk Beyanı: İmalatçının piyasaya arz ettiği KKD'nin bu Yönetmelik hükümlerine

uygunluğunu beyan ettiği belgeyi,

KATEGORİ 1 - Basit yapıdaki kişisel koruyucu donanımların belgelendirilmesi

Tasarımcı tarafından, kullanıcının kendisinin değerlendirebileceği kabul edilen, tedrici olarak

ortaya çıkan ve zamanında fark edilebilir derecede düşük düzeydeki risklere karşı koruma

sağlayan basit yapıdaki bir KKD için AT tip incelemesi gerekmez.

KATEGORİ 1 - Bu kategoriye giren KKD'ler kullanıcıyı, özellikle;

Bahçıvan eldivenleri, dikiş yüksüğü ve benzeri yüzeysel mekanik etki,

Seyreltik deterjan çözeltisi ve benzeri çözeltilere karşı kullanılan eldivenler ve benzeri zayıf

ve etkisi kolayca geçebilen temizlik maddeleri,

Mesleki işlerde kullanılan eldivenler, önlükler ve benzerleri gibi 50°C’nin üzerinde olmayan

sıcak maddelerle çalışmalarda oluşan riskler veya tehlike yaratmayan diğer etki,

Başlıklar, mevsimlik elbiseler, ayakkabılar ve benzeri doğal atmosferik etken,

Kafa derisini koruyan hafif baretler, eldivenler, hafif ayakkabılar ve benzerleri gibi vücudun

hayati bölgelerini etkilemeyen ve etkileri kalıcı lezyonlara neden olmayan küçük darbeler ve

titreşim,

Güneş ışığı, risklerine karşı korurlar.

KATEGORİ -3- Karmaşık yapıdaki kişisel koruyucu donanımların belgelendirilmesi

Tasarımcı tarafından, ani olarak ortaya çıkabilecek tehlikeleri kullanıcının zamanında fark

edemeyeceği düşünülen durumlarda ve hayati tehlike oluşturarak sağlığa ciddi ve geriye

dönüşü mümkün olmayan risklere karşı koruma sağlayan karmaşık yapıdaki KKD'lerin

üretiminde,

AT inceleme belgesi alınarak

imalatçı bir AT uygunluk beyanı hazırlanır.

KATEGORİ -3- giren KKD'ler şunlardır;

Katı partikül ve sıvı aerosollerden veya tahriş edici, tehlikeli, zehirli ya da radyotoksik

gazlardan korunmak için kullanılan filtreli solunum sistemi koruyucuları,

Su altına dalmada kullanılanları da içeren, atmosferden tam yalıtım sağlayan koruyucu

solunum araçları,

Kimyasal maddelere veya iyonlaştırıcı radyasyona karşı sınırlı bir koruma sağlayan

araçlar,

Etkisi 100°C veya daha fazla olan hava sıcaklığı ile kıyaslanabilen, kızıl ötesi ışın yayılması,

alev veya büyük miktarda ergimiş materyalin varlığı ile karakterize edilebilen veya

edilemeyen, yüksek sıcaklıktaki ortamlarda kullanılacak acil durum ekipmanları,

Eksi 50°C veya daha düşük hava sıcaklığı ile kıyaslanabilen düşük sıcaklıktaki

ortamlarda kullanılacak acil durum ekipmanları,

Yüksekten düşmelere karşı kullanılan donanımlar,

Elektrik tehlikesi ve tehlikeli voltaja karşı veya yüksek gerilim işlerinde kullanılan yalıtıcı

özellikli donanımlar.

KATEGORİ -0- Yönetmelik Kapsamına Girmeyen Kişisel Koruyucu Donanımların Listesi

Özellikle, güvenlik güçleri ve ordu mensuplarının veya kanun ve düzenin korunmasında

görevli kişilerin kullanımı için tasarlanmış ve üretilmiş miğfer, kalkan gibi benzeri kişisel

koruyucu donanımlar.

Nefsi müdafaa için üretilen bayıltıcı spreyler, kişisel saldırıya karşı caydırıcı silahlar ve

benzeri KKD’ler.

Aşağıda belirtilen etkenlere karşı kişisel kullanım için tasarlanmış ve üretilmiş KKD’ler;

o Başlık, mevsimlik giysi ve ayakkabı gibi olumsuz atmosferik koşullarda kullanılanlar,

o Bulaşık eldivenleri gibi su ve ıslanmada kullanılanlar,

o Eldiven gibi ısıya karşı kullanılanlar,

o Uçak veya deniz araçlarında, kişilerin kurtarma ve korunması amacıyla imal edilen ve

sürekli kullanılmayanlar,

o İki veya üç tekerlekli motorlu araç sürücüleri için başlıklar ve göz siperleri.

Tüm KKD’lerde Bulunması Gereken Genel Özellikler

Ergonomi

Mümkün Olan En Üst Koruma Düzeyi

Farklı Risk Düzeyleri İçin Uygun Koruma Sınıfları

KKD’nin Kendisinin Tehlikeye Yol Açmaması

KKD’nin Yapısından Kaynaklanan ve Rahatsızlık Veren Faktörlerin ve Diğer Risklerin

Bulunmaması

Uygun Malzemeden İmali

KKD’nin Kullanıcıya Temas Eden Yüzeyinin Uygunluğu

KKD’nin Kullanıcıyı Engellememesi

Rahatlık ve Etkinlik

KKD’nin Kullanıcının Vücut Yapısına Uygunluğu

Hafiflik ve Dayanıklılık

Aynı Anda Kullanılmak Üzere Tasarlanmış Farklı KKD Tipleri veya Sınıflarının Uyumu

İmalatçı Tarafından Verilecek Bilgiler

İmalatçının veya yetkili temsilcisinin isim ve adresi,

Depolama, kullanım, temizlik, bakım, onarım ve dezenfekte etmeye ilişkin bilgiler

Söz konusu KKD’nin sağladığı korumanın sınıfını ya da seviyesini ölçmek için uygulanan

teknik testlerde kaydedilen performans sonuçları,

Söz konusu KKD’ye uygun aksesuarların ve yedek parçaların özellikleri,

Farklı risk seviyeleri için uygun koruma sınıfları ve bunlara karşılık gelen kullanım

limitleri,

KKD veya belirli parçalarının kullanma ömrü veya son kullanma tarihi,

Taşımaya uygun paketleme şekli,

Üzerindeki İşaretlerin anlamı

KKD’lerin tasarımını yapan onaylanmış kuruluşun unvanı, adresi ve kimlik numarası.

Bu bilgiler, anlaşılır, kesin ve Türkçe olmalı veya diğer bir üye ülkede piyasaya arz ediliyorsa o

üye ülkenin resmi dil veya dillerinde olmalıdır.

KKD’nin Kullanma Ömrü

Yeni bir KKD’ nin işlevinin zamana bağlı olarak önemli oranda azaldığı biliniyorsa, üretim

tarihi ve mümkünse son kullanma tarihi her bir KKD parçasının ve değişebilen

bölümlerinin üzerine, hiçbir yanlış anlamaya meydan vermeyecek şekilde, açıkça

belirtilmeli ve bu bilgiler ambalaj üzerine de yazılmalıdır.

BARETLER - EN 397

o Baretlerde kullanılan Plastiğin türü ne olursa olsun kabuk kalınlığı 2 mm.

den aşağı olmamalı. o Baretlerde Raf ömrü 5 yıldır

o Açık havada ve Kaynak yapılan alanlarda kullanılan baretler; Hiçbir darbe görmeseler bile 3 yılda bir değiştirilmelidir.

o Ömrü dolmasa bile darbe aldığı zaman değiştirilmelidir.

o Çatlak, çizik ve hasarlı ise kesinlikle kullanılmamalıdır o Çok hafif olmalıdır. Olanaklıysa ağırlık < 400 gr. Olmalıdır.

TOZ MASKELERİ

SINIF EN 149:2001

AZ -1 FFP1 EN 149:2001

KATI VE SIVI PARÇACIKLARA KARŞI

ORTA -2 FFP2 EN 149:2001

KATI VE SIVI PARÇACIKLARA KARŞI

ÇOK-3 FFP3 EN 149:2001

KATI VE SIVI PARÇACIKLARA KARŞI

EN 149-2001 =Bakım gerektirmeyen (disposible) maskeler

Not: EN 149 Kişisel Koruyucu Donanımlar arasında yer alıp bakım gerektirmeyen toz, sis ve

duman maskelerinin standardıdır. Bu standarda göre, maskeler koruma kademesine göre beş

ayrı grupta toplanıyordu; FFP1, FFP2S, FFP2SL, FFP3S, FFP3SL . Koruma kademelerinde yer alan

harflerin anlamları ise;

FF: Face Filter (Yüz filtresi veya maskesi)

P1: Mekanik çalışmalar sonucu ortaya çıkan, toksik (zararlı) olmayan tozlar.

P2: Toksik tozlar, MAK değerleri 0,1 mg/m3 'den büyük olan tozlar.

P3: Toksik, kanserojen, radyoaktif tozlar ve MAK değerleri 0,1 mg/m3'den

küçük olan tozlar.

S : Katı ve su bazlı sıvı zerrecikler.

L : Katı ve yağ bazlı sıvı zerrecikler.

EN 136 =Tam yüz maskeleri

EN 137 =Solunum tüp ve sırtlıkları

EN 139 =Temiz hava beslemeli maskeleri

EN 140 =Yarım yüz maskeleri

EN 141 =Gaz ve buhar filtreleri

EN 143 =Zerrecik (partikül) filtreleri

EN 146 =Kendinden hava beslemeli başlık ve maskeleri

İŞ AYAKKABILARI

EN 345: 200 Jul darbelere karşı koruyan çelik burun vardır. Sembolü: S

EN 346 :100 Jul darbelere karşı koruyan çelik burun vardır. Sembolü: P EN 347: Darbelere karşı koruyan çelik burun YOKTUR. Sembolü: O

S1: sadece çelik burun var

S2: Çelik burun + su geçirmez özellik S3: Çelik burun + su geçirmez özellik+ delinmez taban

Acil durum paraşütleri KKD sayılmaz

Kişisel koruyucu donanımın kalitesi, seçimde en son düşünülmelidir. Torna, pres ve matkap çalıştırırken eldiven giyilmemelidir Kulak koruyucularının ambalajları üzerinde NRR & SNR : Gürültü Azaltma Oranıdır.

Kaynakçıların Kullandıkları Yüz Kremleri KKD SAYILIR. Yüz siperlerinin Ağır parça darbelerine karşı KULLANILMAZ

KKD üreten imalatçılar Kategori II, III kkd leri onaylanmış kuruluşun onayına sunmadan ürününü piyasaya arz edemez

Deri eldiven yağa karşı dirençli değildir

Yağ, akaryakıt gibi maddelere karşı ve hafif koruma gerektiren durumlarda Pamuklu iş elbisesi kullanılması daha uygun olur

Mekanik dayanımlı İş eldivenlerinin standartı - EN 388 Kaynakçı eldiveni - EN 420 - EN 388 - EN 407 Kimyasallara Karşı koruyucu eldivenler EN 374 EN 407=Sıcak iş ve ısıya dayanıklı eldiven EN 420 =Genel amaçlı iş eldivenleri

EN 421 =İyonize ışınlara ve radyasyona karşı dayanıklı eldiven EN 511 =Soğuk iş eldiveni EN 659 =Yangın mücadele eldivenleri

EN 166 =Gözlük standardı

EN 352-1 =Kulaklıklar EN 352-3 =Kulaklıklı baret EN 352-2 =Kulak tıkaçları kullanılır.

Gövde Koruyucuları İçin Kodlar

EN 470 =Önlüklerin genel özellikleri

EN 343 =Yağmurluk

EN 340 =Genel iş elbiseleri

EN 467 =Sıvı kimyasallara karşı önlükler

EN 465 =Kimyasal risklere karşı koruyucu elbise

EN 471 =Reflektif (fosforlu) elbiseler

EN 469,EN351 =Isı ve alevden koruyucu donanımlar

Emniyet Kemerleri

Eğer, iş yerinde, üç metre ya da daha fazla yükseklikten düşme riski varsa, düşmeyi

önleyici güvenlik donanımı kullanılmalıdır.

EN 355 =Yüksekten düşmede ani şok absorbe eden emniyet halat vb

EN 358 =Bel tipi emniyet kemeri ve emniyet halatı

EN 361 =Paraşüt tipi emniyet kemerleri

EN 362 =Emniyet kancası

EN 353 =Emniyet kemeri halatı, frenleme sistemleri

EN 360 =Ani düşmeyi önleyici, geri salmalı makara, aparat ve örgü kolonlu halatlar

SAĞLIK VE GÜVENLİK İŞARETLERİ Bu Yönetmelik hükümleri;

Diğer bir mevzuatla özel olarak atıfta bulunulmadıkça; tehlikeli maddelerin, preparatların,

ürünlerin veya malzemelerin piyasaya arzında kullanılan işaretlemelerde,

Kara, demir, deniz, hava ve iç suyolu taşımacılığının düzenlenmesinde kullanılan

işaretlemelerde, uygulanmaz.

Dayanak

92/58/EEC sayılı Avrupa Birliği Parlamentosu ve Konsey Direktifine paralel olarak,

hazırlanmıştır.

Bilgilendirme işareti: Yasak işareti, uyarı işareti, emredici işaret, acil çıkış ve ilkyardım

işaretleri dışında bilgi veren diğer işaretleri,

El işareti: Çalışanlar için tehlike oluşturabilecek manevra yapan operatörleri yönlendirmek

üzere ellerin ve/veya kolların önceden anlamları belirlenmiş hareket ve/veya pozisyonlarını,

Emredici işaret: Uyulması zorunlu bir davranışı belirleyen işareti,

Güvenlik rengi: Güvenlik açısından özel bir anlam yüklenen rengi,

Işıklı işaret: Saydam veya yarı saydam malzemeden yapılmış, içeriden veya arkadan

aydınlatılarak ışıklı bir yüzey görünümü verilmiş işaret düzeneğini,

İşaret levhası: Geometrik bir şekil, renkler ve bir sembol veya piktogramın kombinasyonu ile

özel bilgi ileten ve yeterli aydınlatma ile görülebilir hale getirilmiş levhayı,

Operatör: İşareti izleyerek araç ve gereci kullanan kişiyi,

Sağlık ve güvenlik işaretleri: Özel bir nesne, faaliyet veya durumu işaret eden levha, renk,

sesli veya ışıklı sinyal, sözlü iletişim ya da el-kol işareti yoluyla iş sağlığı ve güvenliği hakkında

bilgi ya da talimat veren veya tehlikelere karşı uyaran işaretleri,

Sembol veya piktogram: Bir durumu tanımlayan veya özel bir davranışa sevk eden ve bir

işaret levhası veya ışıklandırılmış yüzey üzerinde kullanılan şekli,

Sesli sinyal: İnsan sesi ya da yapay insan sesi kullanmaksızın, özel amaçla yapılmış bir

düzenekten çıkan ve yayılan kodlanmış ses sinyalini,

Sözlü iletişim: İnsan sesi veya yapay insan sesi ile iletilen, önceden anlamı belirlenmiş sözlü

mesajı,

Uyarı işareti: Bir tehlike kaynağı veya tehlike hakkında uyarıda bulunan işareti,

Yasak işareti: Tehlikeye neden olabilecek veya tehlikeye maruz bırakabilecek bir davranışı

yasaklayan işareti,

İŞYERİNDE KULLANILAN SAĞLIK VE GÜVENLİK İŞARETLERİ İLE İLGİLİ ASGARİ GENEL

GEREKLER

İşaret çeşitleri

Sabit ve kalıcı işaretler

Sabit ve kalıcı işaret levhaları; yasaklamalar, uyarılar ve yapılması zorunlu işler ile acil

kaçış yollarının ve ilk yardım bölümlerinin yerlerinin belirtilmesi ve tanınması için

kullanılacaktır.

Yangınla mücadele ekipmanının bulunduğu yerler, işaret levhası ve kırmızı renkle kalıcı

şekilde işaretlenecektir.

Konteynır ve borular üzerindeki işaretler

Engellere çarpma veya düşme riski olan yerler, işaret levhası ve güvenlik rengi ile kalıcı

şekilde belirlenecektir.

Trafik yolları güvenlik rengi ile kalıcı olarak işaretlenecektir.

Geçici işaretler

Gerekli hallerde ve işaretlerin birlikte ve birbirinin yerine kullanılma imkanı da dikkate alınarak;

tehlike sinyali vermek, gerekli önlemlerin alınması için ilgili kişinin çağrılması ve çalışanların acil

tahliyesi için ışıklı işaretler, sesli sinyaller ve/veya sözlü iletişim kullanılacaktır.

Aynı derecede etkili ise, aşağıdaki işaretlerden herhangi biri kullanılabilir:

Engel veya düşme tehlikesi olan yerlerde; işaret levhası veya güvenlik rengi

Işıklı işaret, sesli sinyal veya sözlü iletişim

El işaretleri veya sözlü iletişim

Aşağıda belirtilen işaretler birlikte kullanılabilir.

Işıklı işaret ve sesli sinyal

Işıklı işaret ve sözlü iletişim

El işaretleri ve sözlü iletişim

Renk Anlamı veya Amacı Talimat ve Bilgi

Kırmızı Yasak işareti Tehlikeli hareket veya davranış

Tehlike alarmı Dur, kapat, düzeneği acil durdur, tahliye

et

Yangınla mücadele

ekipmanı

Ekipmanların yerinin gösterilmesi ve

tanımlanması

Sarı Uyarı işareti Dikkatli ol, önlem al, kontrol et

Mavi (1) Zorunluluk işareti

Özel bir davranış ya da eylem

Kişisel koruyucu donanım kullan

Yeşil Acil çıkış, ilk yardım

işareti

Kapılar, çıkış yerleri ve yolları, ekipman,

tesisler

Tehlike yok Normale dön

(1) Mavi:

(2) Parlak

turuncu:

Sadece dairevi bir şekil içinde kullanıldığında emniyet rengi olarak

kabul edilir.

Emniyet işaretleri dışında sarı yerine kullanılabilir. Özellikle zayıf

doğal görüş şartlarında floresan özellikli bu renk çok dikkat

çekicidir.

Çok sayıda işaret birbirine çok yakın bir şekilde yerleştirilmeyecektir.

Karıştırılma ihtimali olan iki ışıklı işaret aynı anda kullanılmayacaktır.

Işıklı bir işaret bir diğer ışıklı işaretin çok yakınında kullanılmayacaktır.

Birden fazla sesli sinyal aynı anda kullanılmayacaktır.

Çok fazla ortam gürültüsü olan yerlerde sesli sinyal kullanılmayacaktır.

Işıklı işaret ve/veya sesli sinyallerin çalışmaya başlaması, yapılacak işin veya hareketin

başlayacağını belirtir.

Yapılan iş veya hareket süresince ışıklı işaret veya sesli sinyal çalışmasına devam edecektir.

Işıklı işaret ve sesli sinyal kullanılıp durmasından hemen sonra tekrar çalışabilir olacaktır.

İŞARET LEVHALARIYLA İLGİLİ ASGARİ GEREKLER

İşaret levhalarının boyutları ile kolorimetrik ve fotometrik özellikleri, bunların kolayca

görülebilir ve anlaşılabilir olmalarını sağlayacaktır.

İşyeri Bina ve Eklentilerinde Alınacak Sağlık ve Güvenlik Önlemlerine İlişkin Yönetmelik

hükümleri saklı kalmak şartıyla, doğal ışığın zayıf olduğu yerlerde floresan renkler, reflektör

malzeme veya yapay aydınlatma kullanılacaktır.

Kullanılacak işaret levhaları

Yasaklayıcı işaretler

Temel nitelikler

- Daire biçiminde,

- Beyaz zemin üzerine siyah piktogram, kırmızı çerçeve ve diyagonal çizgi (kırmızı

kısımlar işaret alanının en az % 35’ini kapsayacaktır)

Sigara İçilmez

Sigara içmek ve açık

alev kullanmak

yasaktır

Yaya giremez

Uyarı işaretleri

Temel nitelikler

- Üçgen şeklinde

- Sarı zemin üzerine siyah piktogram, siyah çerçeve (sarı kısımlar işaret alanının en az

% 50’sini kapsayacaktır)

Parlayıcı madde veya

yüksek ısı Patlayıcı madde

Toksik (Zehirli)

madde

Aşındırıcı madde Radyoaktif madde Asılı yük

İş makinası Elektrik tehlikesi Tehlike

Lazer ışını Oksitleyici madde İyonlaştırıcı olmayan

radyasyon

Kuvvetli manyetik

alan Engel Düşme tehlikesi

Biyolojik risk Düşük sıcaklık Zararlı veya tahriş

edici madde

Emredici işaretler

Temel nitelikler

- Daire biçiminde,

- Mavi zemin üzerine beyaz piktogram (mavi kısımlar işaret alanının en az %50’sini

kapsayacaktır)

Gözlük kullan Baret tak Eldiven giy

Maske kullan İş ayakkabısı giy Yaya yolunu kullan

Koruyucu elbise giy Yüz siperi kullan

Genel emredici işaret

(gerektiğinde başka işaretle

birlikte kullanılacaktır)

Acil çıkış ve ilkyardım işaretleri

Temel nitelikler

- Dikdörtgen veya kare biçiminde,

- Yeşil zemin üzerine beyaz piktogram (yeşil kısımlar işaret alanının en az %50’sini

kapsayacaktır)

Acil çıkış ve kaçış yolu

Yönler (Yardımcı bilgi işareti)

İlk Yardım Sedye Güvenlik duşu

Göz duşu Acil yardım ve ilk yardım telefonu

Yangınla mücadele işaretleri

Temel nitelikler

- Dikdörtgen veya kare biçiminde,

- Kırmızı zemin üzerine beyaz piktogram (kırmızı kısımlar işaret alanının en az %

50’sini kapsayacaktır)

Yangın Hortumu Yangın Merdiveni Yangın Söndürme

Cihazı Acil Yangın Telefonu

Yönler (Yardımcı bilgi işareti)

BORU VE KAPLAR ÜZERİNDEKİ İŞARETLER İLE İLGİLİ ASGARİ GEREKLER

İçinde tehlikeli madde veya preparatların bulunduğu veya depolandığı kaplar ile bunları

ihtiva eden veya taşıyan, görünür borular; meri mevzuata uygun olarak, renkli zemin

üzerinde piktogram veya sembol bulunan etiket ile işaretlenir.

İşaretler; katlanmaz, kendinden yapışkanlı ya da boyama biçiminde yapılır ve görünür

yüzeylere yerleştirilir.

ENGELLER, TEHLİKELİ YERLER VE TRAFİK YOLLARINI BELİRLEMEK İÇİN KULLANILAN

İŞARETLER İLE İLGİLİ ASGARİ GEREKLER

Engeller ve tehlikeli yerlerde kullanılan işaretler

Engellere çarpma, düşme ya da nesnelerin düşme tehlikesinin bulunduğu yerler ile işletme

tesisleri içinde çalışanların çalışmaları esnasında dolaştıkları bölgeler, birbirini takip eden sarı ve

siyah ya da kırmızı ve beyaz renk şeritleriyle işaretlenir.

İşaretlerin boyutu, engelin ya da tehlikeli bölgenin büyüklüğü ile orantılı olur.

Sarı–siyah ya da kırmızı–beyaz şeritler yaklaşık olarak 45 derece açıyla ve aynı büyüklükte

boyanır.

Örnek:

Trafik yollarının işaretlenmesi

Çalışma yerlerinin kullanım biçimi ve ekipmanlar, çalışanların korunmasını gerektiriyorsa;

araç trafiğine açık yollar, zemin rengi de dikkate alınarak, açıkça seçilebilir şekilde, sarı

ya da beyaz renkli sürekli şeritlerle belirtilir.

Şeritler; araçlar ile araçlara yakın bulunabilecek nesneler arasında ve araçlarla yayalar

arasında, emniyetli bir mesafeyi belirtecek şekilde çizilir.

Tesislerin açık alanlarındaki sürekli trafiğin olduğu yollar, uygun bariyerler ve kaldırımlar

yoksa, uygulanabilir olduğu ölçüde, yukarıda belirtildiği şekilde işaretlenir.

IŞIKLI İŞARETLER İÇİN ASGARİ KURALLAR

Işıklı işaretlerin, kullanım amacına ve şartlarına uygun olarak, bulunduğu ortama göre iyi

görünür ve seçilir olması, aşırı ışık nedeniyle parlamaması veya yetersiz ışık nedeniyle

görünürlüğünün azalmaması sağlanır.

Işıklı işaretlerin sinyal gönderen ışıklı alanı, tek renk ya da belirli bir zemin üzerinde

piktogramdan oluşur.

Özel kullanım kuralları

Bir aygıt hem sürekli hem de aralıklı işaretler gönderiyorsa, aralıklı gönderilen işaret sürekli

işaretin belirttiğinden daha fazla tehlikeli bir durumu ya da daha acil olarak yapılması

istenen/emredilen müdahale ya da eylemi ifade eder.

Aralıklı gönderilen ışıklı işaret için, ışığın yanık kalma süresi ve yanıp sönme sıklığı,

- mesajın tam olarak anlaşılmasını sağlar

- diğer ışıklı işaretlerle veya sürekli yanan ışıklı işaretlerle karışmaz.

Yanıp sönen ışıklı işaret, sesli sinyal yerine ya da sesli sinyalle birlikte kullanılıyorsa, aynı

kodlama kullanılacaktır.

Ciddi bir tehlikeyi bildiren yanıp sönen ışıklı işaretler, özel olarak gözlem altında tutulacak

ve yedek bir lamba bulundurulacaktır.

SESLİ SİNYALLER İÇİN ASGARİ KURALLAR

Sesli sinyaller;

Ortam gürültüsünden hayli yüksek, ancak aşırı derecede yüksek ve zarar verici

olmayacak şekilde duyulabilir bir ses düzeyinde olacak ve

Teknik özellikleri itibariyle kolaylıkla tanınabilir, diğer sesli sinyaller ile ortamdaki

seslerden açıkça ayırt edilebilir olacaktır.

Eğer bir aygıt sabit ve değişken frekansta sesli sinyal yayıyorsa; aygıtın yaydığı değişken

frekanslı sinyal, sabit frekanslı sinyale göre daha tehlikeli bir durumu veya daha acil

olarak yapılması istenen/emredilen müdahale ya da eylemi ifade eder.

Tahliye işaretleri sürekli olacaktır.

SÖZLÜ İLETİŞİM İÇİN ASGARİ KURALLAR

Bir veya birden fazla kişiler arasında yapılan sözlü iletişimde; belirli bir formda veya

kodlanmış haldeki kısa metinler, cümleler, kelime veya kelime grupları kullanılacaktır.

Sözlü mesajlar mümkün olduğunca kısa, yalın ve açık olmalıdır.

Konuşanın konuşma becerisi ve dinleyenin duyma yeteneği güvenilir bir sözlü iletişime

uygun olacaktır.

Sözlü iletişim doğrudan insan sesi veya uygun bir vasıtayla yayınlanan insan sesi ya da

yapay insan sesi ile olacaktır.

Özel kullanım kuralları

Sözlü iletişimde yer alan kişiler, sağlık ve güvenlik açısından istenilen davranışı yapabilmeleri

için sözlü mesajı doğru telaffuz edebilecek ve anlayabilecek seviyede kullanılan

dili bileceklerdir.

Sözlü iletişim, el–kol hareketleri yerine ya da onlarla birlikte kullanıldığında aşağıda verilen

komutlar kullanılacaktır.

başlat: bir işlem veya hareketi başlatmak için

dur: bir hareketi durdurmak veya sona erdirmek için

tamam: bir işlemi sona erdirmek için

yukarı: bir yükü yukarı kaldırmak için

aşağı: bir yükü aşağı indirmek için

ileri – geri – sağ – sol: (Bu komutlar uygun el hareketleri ile eşgüdümlü olacak

şekilde kullanılacaktır.)

kes: acil olarak durdurmak için

çabuk: güvenlik nedeniyle bir hareketi hızlandırmak için

EL İŞARETLERİ İÇİN ASGARİ GEREKLER

El işaretleri kesin, yalın, yapılması ve anlaşılması kolay olacak ve benzer işaretlerden

belirgin bir şekilde farklı olacaktır.

Aynı anda iki kol birden kullanılıyorsa, bunlar simetrik olarak hareket ettirilecek ve bir

harekette sadece bir işaret verilecektir.

Özel kullanım kuralları

İşaretçi, operatöre manevra talimatlarını vermek için el–kol hareketleri kullanacaktır.

İşaretçi, kendisi tehlikeye düşmeyecek şekilde, bulunduğu yerden bütün manevraları

görsel olarak izleyebilmelidir.

İşaretçinin esas görevi; manevraları yönlendirmek ve manevra alanındaki çalışanların

güvenliğini sağlamaktır.

Şartlar yerine getirilemiyorsa ek olarak bir veya daha fazla işaretçi konuşlandırılacaktır.

Operatör, almış olduğu emirleri güvenlik içerisinde yerine getiremeyeceği durumlarda

yürütmekte olduğu manevrayı durdurarak yeni talimat isteyecektir.

Yardımcı unsurlar:

Operatör, işaretçiyi kolaylıkla fark edebilmelidir.

İşaretçi, ceket, baret, kolluk veya kol bandı gibi ayırt edici eşyalardan bir veya daha fazlasını

giyecek ya da uygun bir işaret aracı taşıyacaktır.

Ayırt edici eşyalar; parlak renkli, tercihen hepsi aynı renkte ve sadece işaretçilere özel

olacaktır.

Kodlanmış işaretler.

Genel hususlar

Aşağıda verilen kodlanmış işaretler, belirli sektörlerde aynı manevralar için kullanılacaktır.

A. Genel İşaretler

Anlamı Tarifi Şekil

BAŞLAT

Hazır ol

Başlama komutu

Avuç içleri öne bakacak

şekilde her iki kol yere

paralel

DUR

Kesinti / ara

Hareketi durdur

Avuç içi öne bakacak

şekilde sağ kol yukarı

kalkık

TAMAM

İşlemin sonu

Her iki kol göğüs

hizasında eller kenetli

B. Dikey hareketler

Anlamı Tarifi Şekil

KALDIR Sağ kol avuç içi öne bakacak

şekilde yukarı kalkıkken

yavaşça daire çizer

İNDİR Sağ kol avuç içi içeri

bakacak şekilde yere doğru

indirilmişken yavaşça daire

çizer

DÜŞEY MESAFE Mesafe her iki elin

arasındaki boşlukla ifade

edilir

Yatay Hareketler

Anlamı Tarifi Şekil

İLERİ Her iki kol avuç içleri yukarı

bakacak şekilde bel

hizasında bükülüyken kollar

dirsekten kırılarak yukarı

hareket eder

GERİ Her iki kol avuç içleri aşağı

bakacak şekilde göğüs

önünde bükülüyken kollar

dirsekten kırılarak yavaşça

gövdeden uzaklaşır

SAĞ

İşaretçinin sağı*

Sağ kol avuç içi yere

bakacak şekilde yere paralel

sağa uzatılmışken sağa

doğru yavaşça küçük

hareketler

SOL

İşaretçinin solu*

Sol kol avuç içi yere bakacak

şekilde yere paralel sola

uzatılmışken sola doğru

yavaşça küçük hareketler

YATAY MESAFE Eller arasındaki boşluk

mesafeyi ifade eder

D. Tehlike

Anlamı Tarifi Şekil

KES

Acil dur.

Avuç içleri öne bakacak

şekilde her iki kol yukarı

kalkık

HIZLI Bütün hareketler daha hızlı

YAVAŞ Bütün hareketler daha yavaş

KALDIRMA ARAÇLARIYLA YAPILAN İŞLEMLERDE SAĞLIK VE GÜVENLİK İŞARETLERİ

İLE İLGİLİ ASGARİ GEREKLİLİKLER

1. Kaldırma makinalarında yüklerin kaldırılmaları, indirilmeleri veya taşınmaları, yetiştirilmiş

işaretçiler tarafından verilecek el ve kol işaretlerine göre yapılır.

2. Bir kaldırma makinasında birden çok çalışanın görevli bulunduğu hallerde, kaldırma

makinası operatörü, işaretçi veya diğer görevlilerden yalnız birinden işaret alacak ve

işaretçi, operatör tarafından kolayca görülebilecek yerlerde duracaktır. Operatör, her kim

tarafından verilirse verilsin, her dur işaretini daima yerine getirecektir.

3. Kaldırma araçlarının veya kaldırılan yükün hareketi esnasında çalışanları uyarmak için

operatör, sesi açıkça işitilebilen zil, ışıklı işaret ve benzerleriyle işaret verir ve bunlar

hareket halinde devamlı olarak çalışır.

4. Araçlarda onarım yapılıyorsa, araçların üzerine ve uygun yerlere, onarım yapıldığına dair

uyarma levhaları konulur.

5. Kaldırma Araçlarının kaldıracakları en ağır yükler, kabinlerin içinde veya dışında

bilgilendirme işareti olarak belirtilir ve kaldırılabilecek en ağır yükten fazlası

kaldırıldığında, durumu bildiren sesli ve ışıklı otomatik bir uyarma tertibatı bulundurulur.

6. Kaldırma araçlarında kullanılan zil sesleri, ışıklı işaretler işyerindeki diğer sinyal

seslerinden ve ışıklı işaretlerden farklı, diğer makinaların meydana getirdiği gürültüleri

bastıracak kadar kuvvetli, kolayca fark edilebilen olmalı ve aynı işyerinde çalışan tüm

kaldırma araçları için aynı olmalıdır.

7. Ağır parçaların ekip halinde kaldırıldığı veya taşındığı hallerde, önceden belirtilen

kodlanmış hareket ve işaretler kullanılır.

İŞ HİJYENİ ÖLÇÜM, TEST VE ANALİZİ YAPAN LABORATUVARLAR HAKKINDA YÖNETMELİK

Aşağıda belirtilen faaliyet ve kuruluşlar hakkında bu Yönetmeliğin yetkilendirme hükümleri

uygulanmaz:

Kendi işyeri ve çalışanlarına yönelik iç kontrol amacıyla iş hijyeni ölçüm, test ve analizi

yapan laboratuvarlarda.

İş Sağlığı ve Güvenliği Enstitüsü Müdürlüğü laboratuvarlarında.

Bu Yönetmelik Türkiye Atom Enerjisi Kurumunun kendi mevzuatı çerçevesinde

gerçekleştirdiği iş hijyeni ölçüm, test ve analiz faaliyetlerini kapsamaz.

Çalışanlardan alınan biyolojik numuneler üzerinde yapılan ölçüm, test ve analizleri

ve çalışanın sağlık durumunu belirlemek üzere yapılan ölçüm, test ve analizler bu Yönetmelik

kapsamının dışındadır.

Akreditasyon Kurumu: Türk Akreditasyon Kurumunu (TÜRKAK) veya Avrupa

Akreditasyon Birliği, Uluslararası Laboratuvar Akreditasyon Birliği ve Uluslararası Akreditasyon

Forumu ile karşılıklı tanınma anlaşması imzalanmış akreditasyon kurumlarından birisini,

Akreditasyon standardı: TS EN ISO/IEC 17025 “Deney ve

Kalibrasyon Laboratuvarlarının Yeterliliği İçin Genel Şartlar” standardını,

Deney personeli: İş hijyeni ölçüm, analiz, test, numune alma işlemlerini

gerçekleştiren laboratuvar tarafından yetkilendirilmiş kişiyi,

İş hijyeni ölçüm, test ve analizi: Çalışma ortamında bulunan, çalışanların sağlığını olumsuz

yönde etkileyebilecek her türlü fiziksel (gürültü, titreşim, aydınlatma, iyonlaştırıcı olmayan

radyasyon, vb.), kimyasal (toz, gaz, buhar vb.) ve biyolojik, (virüs, bakteri, mantar, vb.)

etkenlerin nicelik ve nitelik tayininin yapılmasını,

Kalite yöneticisi: En az dört yıllık lisans eğitimi veren Mühendislik, Fen, Tıp, Veteriner, Ziraat,

Eczacılık, Su Ürünleri Fakülteleri ile Fen Edebiyat Fakültelerinin Fizik, Kimya ve Biyoloji Bölümleri

veya bunlara denkliği Yükseköğretim Kurulu tarafından kabul edilen yurtiçindeki veya

yurtdışındaki öğretim kurumlarından mezun olmuş ve laboratuvar yönetim sistemi

kurulmasından, uygulanmasından, iyileştirilmesinden, tespit edilen eksik ve/veya

uygunsuzlukların yönetime bildiriminden sorumlu kişiyi,

Laboratuvar yöneticisi: En az dört yıllık lisans eğitimi veren Mühendislik, Fen, Tıp, Veteriner,

Ziraat, Eczacılık, Su Ürünleri Fakülteleri ile Fen Edebiyat Fakültelerinin Fizik, Kimya ve Biyoloji

Bölümleri veya bunlara denkliği Yükseköğretim Kurulu tarafından kabul edilen yurtiçindeki veya

yurtdışındaki öğretim kurumlarından mezun olmuş, iş hijyeni ölçüm, test ve analiz sonuçlarından

ve laboratuvarın yönetiminden sorumlu kişiyi,

Yeterlik belgesi: Bu Yönetmelik hükümlerini yerine getiren laboratuvara Genel Müdürlük

tarafından verilen “İş Hijyeni Ölçüm, Test ve Analiz Yeterlik Belgesi’ni”,

Yeterlik yoklaması: Genel Müdürlükçe ön yeterlik veya yeterlik belgesi verilmiş laboratuvarın,

bu Yönetmeliğin hükümlerine uygun çalışıp çalışmadığının tespiti amacıyla yapılan her türlü ani,

programlı veya şikâyete bağlı olarak yerinde ve/veya hizmet verilen işyeri ortamında takip

edilmesini, ifade eder.

İşverenlerin yükümlülükleri

Güvenli bir çalışma ortamı sağlamak amacıyla çalışma ortamındaki

kişisel maruziyetlere veya çalışma ortamına yönelik fiziksel, kimyasal ve biyolojik

etkenlere yönelik ölçüm, test, analiz ve değerlendirmeleri, ön yeterlik veya yeterlik

belgesini haiz laboratuvarlara yaptırmakla yükümlüdür.

İşveren, iş hijyeni ölçüm, test ve analizlerini risk değerlendirmesine bağlı olarak yaptırır.

İşyeri ortamının veya işin gereği olarak kişisel maruziyetlerde farklılık oluştuğunda, işyeri

hekimi veya iş güvenliği uzmanının gerekli görmesi halinde iş hijyeni ölçüm, test ve

analizleri tekrarlanır.

İşveren laboratuvarlardan işyerine iş hijyeni ölçüm, test ve analizleri yapmak üzere

gelen laboratuvar personelinin işverenine aşağıdaki hususlarda bilgilendirme yapar:

İşyerinde karşılaşılabilecek sağlık ve güvenlik riskleri, koruyucu ve önleyici

tedbirler.

İlk yardım, olağan dışı durumlar, afetler ve yangınla mücadele ve tahliye işleri

konusunda görevlendirilen kişiler.

İşveren, laboratuvar personeline iş yerinde yürüttüğü faaliyetler süresince eşlik

edecek, işin yürütülmesi hakkında bilgi sahibi olan bir kişiyi görevlendirir.

İşveren, yaptıracağı iş hijyeni ölçüm, test ve analizlerinin yapılması sırasında

doğru sonuçları almak için:

İş hijyeni ölçüm, test veya analizi gerçekleştirecek deney personeline işyerinde

kullanılan teknolojiler hakkında gerekli bilgileri verir ve personelin çalışanlarla

görüşmelerini sağlar.

Laboratuvar tarafından hazırlanan plana göre iş hijyeni ölçüm, test ve analizlerinin

yapılmasını sağlar.

Normal çalışma şartlarında ve üretim kapasitesinde herhangi bir değişiklik yapmadan,

gerçek sonuçları verecek şekilde çalışmanın sürdürülmesini sağlar.

İşyerinde ölçümü yapılacak fiziksel, kimyasal ve biyolojik etkenler hakkında her

türlü bilgi, belge ve dokümanı, malzeme güvenlik bilgi formlarını da

içerecek şekilde laboratuvarlara verir.

Bu Yönetmelik hükümleri uyarınca yapılan bütün iş hijyeni ölçüm, test, analiz ve

değerlendirme sonuçları ile ilgili kayıtlar, denetimlerde istenildiğinde

gösterilmek üzere işyerinde saklanır.

İşyerinde iş hijyeni ölçüm, test ve analiz kayıtlarının saklanmasında mevzuatla

belirlenen süreler esastır. Ancak mevzuatta belirlenmeyenler için saklama

süresi 10 yıldır.

İşveren, mevzuat gereği işyerinde yapılacak iş hijyeni ölçüm, test ve analizlere

ilişkin çalışanların veya temsilcilerinin görüşlerini alır.

Laboratuvar aşağıdaki hususlara uymakla yükümlüdür:

Bütün kalite yönetim sistemi kayıtları, konularına ilişkin ilgili

mevzuatın öngördüğü süreler göz önünde bulundurularak saklanır.

Mevzuatta ölçülen parametrelerle ilgili bir süre belirtilmiyorsa, söz konusu kayıtlar en az

on yıl süre ile saklanır.

Laboratuvarın başka adreste faaliyet gösteren şubeleri de ayrı ayrı bu

Yönetmelik şartlarını haiz olmak ve ön yeterlik veya yeterlik belgesi almak zorundadır.

Numune alma ve taşıma

o İşyerinde solunum yoluyla maruz kalınan etkenler ile ilgili olarak numune alma ve

değerlendirme stratejileri belirlenirken, TS EN 689 “İşyeri Havası-Solunumla Maruz

Kalınan Kimyasal Maddelerin Sınır Değerler ile Karşılaştırılması ve Ölçme Stratejisinin

Değerlendirilmesi İçin Kılavuz” ve benzeri standartların güncel halleri dikkate alınır.

Kimyasal maddelere maruziyetin tespiti amaçlı iş hijyeni ölçüm, test veya analiz sonuçlarının

değerlendirilmesine yönelik, uzun süreçli referans süresi bir vardiya 8 saat, kısa süreçli

referans süresi 15 dakikadır.