İSG KİTABI (Dr. Mahmut Yaman).pdf

SALII VE GVENL M, O DA NE? i

SALII VE GVENL M, O DA NE? ii

NDEKLER

NSZ 1.BLM SAYFA KANIKSADIIMIZ OLAYLAR 1 KORKUN GEREKLER 3 SG VE TARAFLAR 9 DEVLET 10 VEREN 10 12 NVERSTELER 12 DER 14

DANIMANLIK FRMALARI 14

KORUYUCU MALZEME RETC VE SATICILARI 14 TRK TABPLER BRL 15 MHENDS ODALARI 16

2. BLM SG NEDR? 17 SALII 17

GVENL 17 SGNN TEMEL LKELER 18 SGNN BLMSEL DAYANAKLARI 18 YASALAR 19 T.C. ANAYASASI 20 KANUNU 21

SALII VE GVENL YNETMEL 26 SGNN TEMEL PRENSPLER 27 VERENN YKMLLKLER 28 LERN YKMLLKLER 29 YER HEKMLER VE DER SALIK PERSONEL 31 YER HEKMLERNN GREVLER 32

SALII VE GVENL M, O DA NE? iii

TIBB BAKILAR 35 E GR BAKILARI 36 PERYODK SALIK BAKILARI 37 E DN BAKILARI 37 ZLEME 38 DANIMANLIK HZMETLER 38

NCELEME GREVLER 39 DENETM GREVLER 39 ETMLER 39 KAYIT TUTMA 40

RAPORLAMA 40 SOSYAL GREVLER 40 GVENL SORUMLUSU TEKNK PERSONEL 41 GVENL SORUMLULARININ GREVLER 43 SALII VE GVENL KURULU 44

3.BLM RSKLERE BAKI 50 RKET DII RSKLER 51 DOAL OLAYLAR 52 NSAN KAYNAKLI RSKLER 53 RKET RSKLER 55 YANGIN 56 KMYASAL MADDE KAZALARI 56 KMYASAL MADDELERN SINIFLAMASI 58 MALZEME GVENLK BLG FORMLARI 64 MAK DEERLER 65 RSKLER DEVAM 65 KAYNAK, KESME, TALAMA VE SALIK ETKLER 66 KAZASI NEDR? 70 MESLEK HASTALII NEDR? 76

SALII VE GVENL M, O DA NE? iv

BZDEK MESLEK HASTALIKLARI 77 ILO- MESLEK HASTALIKLARI SINIFLAMASI 81

4.BLM ZMLER 86 SG YNETM SSTEMLER VE PROSEDRLER 88 YASALARA UYGUNLUK 89 DAR ORGANZASYON 90 RSKLERN KONTROL VE YNETM 91 RKET DII RSKLER 91 RKET RSKLER 94 RSK ANALZLER 95 RSK ANALZLER 95 ORTAM ANALZLER 102 TEHLKE ANALZLER 104 NSANA YNELK ALIMALAR 105 ACL DURUM PLANLAMASI 110 ACL DURUM EKPLER 112

KMYASAL MADDELER KONTROL 114 YANGINLA MCADELE ORGANZASYONU 115 DONANIMLARIN PERYODK KONTROL 116 STANDART ARETLEME VE ETKETLEME 119 RENKLER VE ANLAMLARI 120 TEHLKE VE UYARI LEVHALARI 122

YASAK LEVHALARI 123 BLG LEVHALARI 125 ZORUNLU HAREKET LEVHALARI 125 BORU TESSATINDA RENKLER 127 BARETLERDE RENKLER 129 GAZ VE BUHAR FLTRELERNDE RENKLER 130 NEM, ESNT VE TERMAL KONFOR 131 HAVA AKIMI 133 AYDINLATMA 135

SALII VE GVENL M, O DA NE? v

KSEL KORUYUCU DONANIMLAR 136 EN VE CE 139 KKD HAKKINDA DER BLGLER 140 CE ARET VE PKTOGRAMLAR 141

KSEL KORUYUCULARIN SINIFLAMASI 144 SOLUNUM KORUYUCULARI 145 GZ KORUYUCULARI 147 GRLT VE KULAK KORUYUCULARI 148 LKEMZDE TME YTKLERNN HESAPLANMASI 150 NRR NEDR? 152 SNR NEDR? 153 KAFA KORUYUCULARI 154 EMNYET KEMERLER 155 EL KORUYUCULARI 155 EL KORUYUCULARIN ZELLKLER 156 AYAK KORUYUCULARI 159 KORUYUCU GYSLERDE BAZI ZELLKLER 162 ETM KONULARI 163

5.BLM TME YTKLERNN DEK HESAPLANMA YNTEMLER 164 ERNZ VE KENDNZ DEERLENDRN 165 MUTLAKA UYULMASI GEREKEN GVENLK KURALLARI 168 DENETMLERDE STENEBLECEK BELGELER 173 YER RSK GURUPLARI 175 KSEL KORUYUCU DONANIMLAR N TS EN KODLARI 191 KAYNAKA 206

SALII VE GVENL M, O DA NE? vi

KAZASINDA SAKATLANAN SEVGL BABAM VE

KAZALARDA LEN DER LERN ANISINA

SALII VE GVENL M, O DA NE? vii

NSZ Sal ve Gvenlii konusu, lkemiz bakmndan ciddi bir sorundur; Bir bakma sosyal ve ekonomik bir yara olarak ortadadr. Elinizdeki kitabn giri blmn oluturan sayfalarda, kitabn yazar Dr. Mahmut Yaman Yurdumuza ve d lkelere ilikin saysal verilerle durumu aklamaktadr. kazalar yznden ekilen aclar (yaralanmalar, sakatlklar, lmler) konunun sosyal ynn ve i gc i gn kayplar, tbbi iyiletirme ve tazminat harcamalar, maddi hasarlar (yerine gre makine, malzeme, bina), retim-verim dkl konunun ekonomik ynn ortaya koymaktadr. Bu bilgiler Sal ve Gvenlii konusunun greli olarak dkm yaplabilen ynleridir. Bunun tesinde kendi koullarmz nedeniyle, bize zg, bir de rtl yn sz konusudur. Salksz koullardan kaynaklanan salk sakncalar genel hastalk yaknmalar ve meslek hastalklar olgular yeterince kaytlara gememektedir. Dolaysyla yrrlkteki ynetsel ve tbbi sistem nedeniyle tanmlanamayan, gizli kalan binlerce meslek hastal olgusunun varl kesindir. Kitabn ilerleyen blmlerinde yazar Sal ve Gvenlii koullarnn yetersizlik nedenlerini ele almaktadr. Sal ve Gvenlii aktrlerinin, sosyal taraflarn (devlet, i veren, alanlar daha sk kullanlan ad ile isiler), meslek kurulularnn (Trk Tabipleri Birlii, Mimar Mhendis Odalar Birlii (MMOB)), niversiteler ve Dier Kurulularn rollerini gzden geirmektedir. Bu arada eletirel bir dil ile iverenlerin ve alanlarn bilgi yetersizlii, Devletin son ylda yrrle konulan yasal dzenlemeleri dahil, eksiklere, yanllklara deinilmekte. Kitabn en nemli zelliklerinden biri uygulamalardaki olumsuzluklarn giderilmesi iin yapc bir grle iyiletirici neriler iermesi ya da tartmaya amasdr. Yazar meslek yaamnn uzun yllarn kapsayan fiili, tam sreli yeri Hekimliinin gerek deneyimlerine, gelimi lkelerin (zellikle Avrupa Birlii lkelerinin) uygulamalarna ve Sal ve Gvenlii literatrne dayal olarak is yeri Sal ve Gvenlii koullarnn an gereklerine uygun duruma getirilmesi iin taraflara neriler sunmasdr. O arada, iverenler asndan yaplmas gereken ilemler vurgulanmakta. rnein kitabn (165-168.) sayfalarnda Yerinizi ve Kendinizi Deerlendiriniz balnda yzden fazla soru yneltmekte. Ayrca kitabn (168-170.) sayfalarnda Mutlaka Uyulmas ve Uygulanmas Gereken Gvenlik Koullar balnda yine yzden fazla alt baslklar halinde konular sralanmtr. Kitabn deiik yararl ynleri arasnda su noktalar da dikkat ekicidir: (1) yeri Hekimi olarak yeni grev alacaklara klavuz niteliinde neriler, (2) Gvenlii Sorumlusu olarak yeni grev alacaklara ilikin neriler, (3) Bu hizmetlerin yrtlmesinde yararlanlacak standartlarn kapsaml dizini, (4) Kitaptaki aklamalarn, yer yer metinlere ek olarak ekiller ve semalarla desteklenmesi de konular kavramay nemli lde kolaylatrmaktadr. Son ylda yrrle konulan Kanunu ve buna dayal olarak kartlan bir dizi ynetmelik hkmlerinin metinde yer almas, lkemizde zaten kt olan Sal ve Gvenlii bavuru kitaplar arasnda bu kitaba ayr bir deer kazandrmaktadr. Kitabn lkemiz Sal ve Gvenlii etkinliklerine nemli katklar salayacana inanyorum. O arada, teden beri Be Yllk Kalknma Planlarnda da srarla zerinde durulan ve Yazar tarafndan bir daha hatrlatlan, tm ilgili kurum ve kurulularn katlm ile oluturulacak Ulusal Sal ve Gvenlii stratejisini belirleyecek Ulusal Sal ve Gvenlii platformunun gerekletirilmesi abalarna ivme kazandrmasn diliyorum.

Temmuz 2004, Ankara Prof. Dr. smail Topuzolu

SALII VE GVENL M, O DA NE? viii

SUNU

Giri blmnde de anlatld gibi, dnyada her gn binlerce kii i kazalar ve meslek hastalklar sonucunda yaralanmakta, sakat kalmakta ve hatta lmektedir. lkemizde de durum farkl deildir. Bu kt sonuca dur diyebilmek iin, Gelimi lkeler en azndan bilimsel almalar yapmakta, standartlar gelitirmekte ve ynetim sistemleri kurmaktalar. lkemizde ise, i gvencesi ile i gvenlii arasndaki fark bile yeterince bilinmemektedir. Kimileri durumu hi nemsemezken, kimileri de Gelimi lkelerde uygulandna gre, mutlaka dorudur nyargs ile davranarak, bizim sosyal ve kltrel yapmza belki de tam uygun olmayan bu sistemleri aynen alp uygulamaya almaktadrlar. Oysa, lkemizdeki i kazas ve meslek hastalklarn ve bunlarn yol at ekonomik kayplar en aza indirebilecek almalar bize uygun bir model yaratarak yapmamz gerekir. kazalar ve meslek hastalklar sonucu len, sakat kalan, i gremez duruma denlerin her eyden nce birer insan olduunu unutmamamz gerekir. Bata Devlet olmak zere, konunun btn taraflar, el ele vererek lkemizin, yani bizim sosyal ve kltrel yapmza uygun bir Sal ve Gvenlii modelini rahatlkla yaratabiliriz. Bu, bizim iin, gelecek nesillerin bizden bekledii tarihi bir grevdir.

Yllardr alanda alan bir Sal ve Gvenlii uygulamacs olarak, her eyden nce, sorumluluklarnn bilincinde olan bir aydn olarak bildiklerimi sizlerle paylamaya karar verdim. ncelikle Sal ve Gvenlii denilince neleri anlamak gerekir, konu neleri kapsyor mantndan yola karak ve bunu yaparken de kitabn hacmini olabildiince kk tutmaya zen gstererek yazdm. Gerekli grdm yerlerde de eletirilerimi esirgemedim. Deiik kaynaklardan yaplm alntlar veya evirilerden ok kendi deneyimlerimden ve birikimlerimden szdklerimi, olmas gerekenleri ve yaplmas gerekenleri yazdm. Baz konular zerinde yalnzca birka cmle ile durdum. Oysa her konu ayrntl olarak ayrca ele alnabilir ve binlerce sayfalk kitaplar yazlabilir, yazlmal da.. Daha z anlatmla, bu kitap; Konunun iinde olanlara daha iyisini ve daha ayrntlsn yazmalar iin bir davettir. Bu kitap bir ders kitab deildir, ama gereksinimi olanlar iin, eksikleri de nemli lde karlayacaktr.

Kitabmn baslmas ve konu ile ilgisi olanlara dorudan ulamasna katk salayan SGADa, Sal ve Gvenlii alannda gelimemde byk katks olan ECAM Topluluuna, buradan teekkr etmeyi bir bor bilirim.

Prof Dr. smail Topuzolu, Prof Dr. Turhan Akbulut, Prof Dr. Ahmet Saltk, Prof Dr. Hilmi Sabuncu, Do Dr. Veli Deniz, Dr. Engin Tongu Hocalarmn ve gerek TTB iinde ve gerekse Sal ve Gvenlii alannda alan dostlarmn ise kalbimde ayr bir yerleri vardr.

Bu kitap, bundan sonra yazlacaklar iin umarm oluturan bir kartopu olur.

Nisan 2004 Lleburgaz

SALII VE GVENL M, O DA NE? 1

KANIKSADIIMIZ OLAYLAR Deerli okuyucu

Gn gemiyor ki aada sraladm haberleri; l veya yaral says fazla ise TV haberlerinde ve gazete sayfalarnda duyuyor, gryoruz. Olay zerinden biraz zaman geince basn ve yayn organlar artk unutuyor, unutturuyor. Bunu arlarn iekten bal almasna benzetiyorum hep. Sahi arlar iekten bal alp giderler, sonra iee ne olduunu bilen var m? Maden ocanda gk oldu. ... l ve ... yaral var. Kurtarma ekipleri gk altndakilere ulamaya alyor. Kazaya neyin neden olduu aratrlyor.......... Filanca yeri sel bast, ....ev sular altnda, ... yaral var, ...kii kayp, u kadar hayvan telef oldu. Kurtarma ekipleri ve vatandalar ile askeri birlikler arama kurtarma almalarna devam ediyor. Filanca tesislerde patlama oldu, ardndan kan yangnda .. ii ld, .... ii de yaraland. Yarallar .... hastanesinde tedavi altna alnd. Elektrik kontandan kt sanlan olayla ilgili soruturma ok ynl srdrlyor. "Bugn sabaha kar filanca denizde petrol tankeri batt. Denizcilerden ... kadar kayp. Bu arada denize yaylan petrol evreyi kirletti, balklar ld........ Yine falanca lkede filanca yerde bomba patlad ... l ve ... yaral var. Noktal yerlere istediiniz saylar yazn, mutlaka, birinden biri ile dnyann herhangi bir kesinde yaanm gncel bir olay anlatm olursunuz. Bu olaylar, bu kazalar kendiliinden mi oluyorlar, olmalar m gerekiyor? u olaylar duyannz veya bileniniz var m? 01.03.1958 zmit krfezi;skdar vapuru batt, 400 den fazla l.... 07.03.1983 Armutukta maden ocanda facia; 103 l..... 25.12.1991 de etinkaya maazas; Sabotaj. 11 l..... 03.03.1992 Kozluda maden ocanda facia; 263 l... 28.04.1993 mraniye; plk facias 30 l... Duymadnz m, anmsamyor musunuz? Bunlar, yaanan gerek olaylar ve tarih unutmuyor. Artk biliyorsunuz, siz de unutmazsnz.


Filmi de yapld iin aadaki u olay biliyorsunuzdur ama. Bir Mhendislik Harikas Titanic 14 nisan 1912 de batt. 1600 l.. Bir avu kii kurtuldu. Filmi yaplmasayd, acaba ka kii biliyor olacakt? Peki bu kaza neden oldu sizce? Buz dana arpt da ondan batt dediinizi duyar gibi oluyorum. Buz dana arpan her gemi batar m? Hele Titanic gibi bir sr blmesi olan, blmelerinden biri delinse bile dier blmeleri salam olduu iin deniz zerinde kalabilen bir gemi (yle syleniyordu) nasl oldu da boydan boya yrtlarak batverdi acaba? Okyanus dibinde, enkaz bulunduktan sonra, enkazdan alnan rnekler zerinde yaplan almalar korkun gerei ortaya kard. Bu dev geminin gvde eliinde normalden fazla slfr olduu, eliin direncinin azald ve gvdenin bu yzden yrtld akland. Ya u felaketi anmsayan ka kii var acaba? 12 ubat 1984 Hindistanda, BOPHALde insanlar gece olunca yataklarna yattlar ve bir daha uyanamadlar. Tarm ilac reten bir fabrikadan kaza sonucu 43 ton Methyl Iso Siyanat BOPHALe yayld. Yaylan zehrin etkisiyle 2000 kii annda ld. Sonraki yllarda 16000 kii de ge ortaya kan etkilerinden dolay ld. nternette 900 den fazla BOPHAL sitesi var haberiniz olsun. Televizyonda canl yaynda, herkesin gz nnde Uzay Mekiindeki astronotlar lmedi mi? 28 Ocak 1986 . Yeni dnyalarn kefi almalarna katk salamak iin uzaya giden mekik, frlatlndan iki dakika sonra paraland. Peki bu felaket neden oldu? Yaplan aklamalara gre; yakt tanklarn birletiren contalarda hata varm. Getiimiz yl bir mekik felaketi daha yaand. Bu kez frlatl srasnda deil, uzay yolculuundan dn srasnda oldu facia. Henz bu kazann nedenleri aklanmad. Bunu anmsyor musunuz? Exxon Valdez Facias. 24 Mart 1989 da meydana geldi ve Kuzey Amerikann bat sahilleri boydan boya petrole buland. Olay; tarihte yaanan en byk evre felaketi olarak kaytlara geti. Bu kaza neden oldu acaba? En modern cihazlarla donatlan bu dev tanker nasl batt biliyor musunuz? Kaptan ar alkoll idi ve gemiyi yardmcs acemi kaptan ynetiyordu. Kaptan kayalklar grd ama gerekli manevray yapacak mesafe kalmamt. Tahmin ettiiniz gibi kayalklara bindirdi.

Tarihin sayfalar bu kazalardan binlercesi ile dolu. Yaanan bu kazalarda (kaza denirse ayet) ya ufak bir hata, ya bir ihmal veya bilgi eksiklii vb etkenlerden biri veya birka bir araya geliyor ve sonu tam anlamyla bir felaket oluyor. Bu


olaylarn yaand uzay mekii olsun, tanker olsun hepsi, ama hepsi o aralarda bulunanlar iin bir iyeridir. Kazalarda len yada yaralananlar da o iyerinde alanlardr. Yolcular ve yerlekelerde oturanlar da felaketzede. Bundan sonra da bu tr olaylarn yinelenerek benzerlerinin yaanacan sylemek falclk deildir.

Gelin hep beraber bir oyun oynayalm. Bir tam gnnzde neler oldu bitti bir bakalm. Sabah kalktnz. Gnlk temizliinizi ve bakmnz yaptnz. Kahvalt hazrladnz, aynz veya kahvenizi iip ayakkabnz giydiniz ve evden ktnz. Kiminiz zel arabanza binip ie gittiniz, kiminiz de otobs durana yneldiniz. Duraktan bir taksi, dolmu, otobs veya servis aracyla ie gideceksiniz. yerine ulatnz. altnz ve eve geri dndnz. Akam yemei, zerine biraz TV izlediniz. ve sonra haydi iyi geceler deyip yataa girdiniz. Siz uyuyorsunuz belki ama, o srada dnya dnmeye devam ediyor. Sizin gndz geirdiiniz aamalar imdi de bakalar geiriyor. Oyunumuz u; Ben size soracam ve siz yantlayacaksnz. Sabah kalkar kalkmaz stnze giydikleriniz acaba hangi aamalardan geerek size ulat. Bu aamalarda kim bilir ka alann akcierlerinde pamuk veya kuma tozu birikti? Elinizi yznz ykamak iin uzandnz lavabonun yapm srasnda acaba ka seramik iisi tozu soludu da ileride akcierlerinde neler olacak? Ya lavabo zerindeki musluun yapld fabrikada alanlarn bana ne geldi acaba? Tamam, tamam kzmayn kesiyorum. Bu sorular byle devam ederse kitab ben bitiremem, siz de okumaya devam etmezsiniz. Her gn, iyerlerinde retimler yaplrken i kazalar da olmakta, insanlar lmekte veya sakat kalmaktalar. alanlardan bir blm de yapt ie bal olarak hastalanmakta ve mrleri ksalmaktadr. Dikkatinizi bu noktaya ekmek istemitim.

KORKUN GEREKLER LO (Uluslar aras alma rgt) aratrmasna gre; Her yl 270.000.000 ii i kazalarnda yaralanmaktadr. Dikkatinizi ekerim lkemiz nfusunun drt kat kadar insan her yl dnyann drt bir yannda i kazalar sonucu yaralanyor. Bunu dakika olarak hesaplarsak, dakikada 510 ii kaza geirmektedir. Sahi sizin iyerinizde ka kii alyor?


Her gn 5.000 ii i kazas sonucu lmektedir. Bunu yllk olarak hesaplarsak ylda 1.825.000 saysn buluruz. lkemizde, nfusu bir milyondan fazla ka tane ehir var? len ii saysn dakikalarla hesaplarsak; her 1 dakikada 3 - 4 ii i kazas sonucu lmektedir. yerlerinde bir sava m yaanyor? nsanlk tarihinin hangi dneminde, yaplan savalarda bu kadar insan lmtr?

Her yl 12.000 de ocuk ii lmektedir. Zavall ocuklar acaba lmeden nce eker de yiyebildiler mi? Belki okumak iin para biriktirirken, belki hasta olan babasna ila almak iin alrken, belki de ailesini geindirmek iin almak zorunda kalmken lveriyor. Kck elleri ile anahtar tutmak isterken souk ve kirli zemine dveren minicik bedenler... Ya kuru iin srtlarnda kfe ile madenlerde (Uzak Douda) alan ocuklar. Bu ocuklarn nemli bir blmnn ayanzdaki markal ayakkabnn yapmnda altn biliyor musunuz? zerinizdeki ithal mal T-gmlein nerede ve hangi ocuk ii tarafndan yapldn biliyor musunuz? Sahi sizin ocuunuz var m? Umarm ok mutludurlar.

Yine LO raporlarndan anlyoruz ki ylda 160.000.000 ii meslek hastalna yakalanmaktadr. Bunlarn gnlk ve dakikalk saylarnn hesabn da siz deerli okurlara brakyorum Dnyada durum bu iken, acaba diyorum, lkemizde durum nasl? zlmemiz gerekir ki lkemizde gvenilir bir kayt istatistik sistemi olmad iin SSK tarafndan saptanabilen rakamlarla yetinmemiz gerekiyor. Aada verdiim rakamlar kayt altndakilerin, yani resmen SSK tarafndan gvenlik emsiyesi altna alnabilmi yedi milyon kadar alana ait verilerden derlenmitir. Oysa alan says yirmi milyon kadar deil mi?

lkemizde her yl yaklak 80.000 i kazas olmaktadr. Yani; Resmi kaytlara gre her 6 dakikada 1 i kazas olmaktadr. Her yl ortalama olarak 1500 ii lmektedir. Baka bir deyile her gn 4-5 kii i kazasnda lmektedir.

Meslek hastalklar ile ilgili salam veri ise ne yazk ki yoktur. Yaynlanan rakamlara gre ylda 1000 (yaz ile bin) den az meslek hastal ortaya kmaktadr. Ne gzel, biz lke olarak nlemlerimiz aldk, herkes sorumluluklarnn bilincinde ve meslek hastal yok denecek kadar az. Almanyada 20000 kadar meslek hastal kyormu. Biz Almanyadan daha ileride miyiz acaba? Neden i kazalar ve meslek hastalklar gizlenir ki? Aslnda gerek saylar bilinse, bunlarn dier yansmalar


bilinse kalc ve gereki nlemler daha kolay alnmaz m? Tablo 1 de i kazalarndaki gerek yerimiz grlmektedir. Neden, lkemiz hep olumsuzluklar sralamasnda n sralarda yer alyor?

lkeler % Olarak i kazalar Kaza sklk oran

Kanada 0,81 3,37

ABD 0,83 3,46

Japonya 0,89 3,71

Almanya 1,5 6,25

Polonya 2,6 10,54

Gney Kore 2,8 11,67

Trkiye 3,0 12,45

Tablo 1: Kazalar sralamasnda dnyadaki yerimiz (kaynak:Trk )

Ciltte kantlar ve egzamalar... Gzlerde kant ve kzarklklar... Burunda hasar ve koku alma yeteneinde azalmalar... Solunum yollar tahrileri... ksrk, balgam... Hrltl solunum... Nefes darl... Bronit... AC demi ve pnmoni... Mide bulants, kusma... tahszlk... Kanszlk... Adale kramplar...


Yukardaki bu belirtilerin pek ou sradan poliklinik hastal olarak geitirilmektedir. Aslnda, alan kiilerde grlen bu ok masum belirtiler akla hemen meslek hastalklarn getirmelidir. Hi merak etmeyin Meslek Hastalklar blmnde konu ile ilgili bilinmesi gerekenler ayrntl olarak verilmitir. kazalarnda lmler... El, ayak veya vcudunda kesikler... Gze veya vcuda yabanc cisim batmalar... Ezikler Burkulmalar... Dmeler ncinmeler... Krklar kklar... Yanklar... Elektrik arpmas... Zehirlenmeler... Trafik kazalar... Uzuv kayplar... kazalar sonucunda yaananlardr bunlar. Bazen tek tek, bazen de topluca olur bu yaralanmalar veya lmler. Bilinmelidir ki buraya kadar anlatlanlar buz dann stnde grnenlerdir. Oysa asl gerekler buzdann altnda kalan ksmdr. Buz dann altnda hangi gerekler var bir bakalm. kazalar ve meslek hastalklar sonunda;

nsan

evre retim ve

Ekonomi zarar grmektedir.

Biraz daha derinlere giderek dnelim. Kii kaza geirdikten veya meslek hastalna yakalandktan sonra ne oluyor? Ne olacak, yalnzca ate dt yeri yakyor . lk gnler gemi olsun dilekleri, hastane ziyaretleri ve.. Derken her ey unutuluyor ve kii kaderi ile ba baa kalyor. nce kazanc azalyor, o da SSK tarafndan i gremezlik maa balandysa. Aile bireylerinin ve kendisinin gelecekten beklentileri


deiiyor. Gelecek ile ilgili planlarda deiiklik yaplmas gerekir. Ellerine geen bu parayla ne ocuk okutulur, ne de ev geindirilir. Belki de ileride lkemize Cumhurbakan olabilecek bir ocuk imdi okulu brakp almak zorunda kalyor. Hi itiraz etmeyin oban unvanl Cumhurbakanmz anmsayn. Gerekten de fakir bir ailenin ocuu deil mi? 40 yl lkemize damgasn vurmad m? Belki de evin kz veya ei kt yola decek. nsan dnmek bile istemiyor ama buz dann altnda bunlar da var. nsani konular sizlerin vicdanna brakp daha somut konulara dnmek istiyorum. Yaanan kazann veya meslek hastalnn dier etkilerine bakalm. Her kazann veya meslek hastalnn sonunda bir ekonomik kayp sz konusudur. Kazalarn ve meslek hastalklarnn iyerine ve lkeye bindirdii bir ekonomik yk var. Bunu kimse yadsmamal. in nemini vurgulamak iin srayla en basitinden balayarak anlatmak istiyorum. Bir bak asna gre, i kazalarnn iki tr maliyeti var.

1-Dorudan maliyet 2-Dolayl maliyet = (5xdirek maliyet)

sz konusudur. Toplam maliyet= 6 X Dorudan maliyettir. alann i gremez duruma dmesinden sonra ona yaplan demeler veya alann kaybettii yevmiyesi dorudan maliyet iin rnek gsterilebilir. Kii kaza geirince veya hastalannca bakn neler yaplyor. Kazal yerine bir bakas mesaiye arlyor, veya, arlmyorsa onun yapt ilerin yk dier arkadalarnn zerine biniyor. Artan i yk nedeniyle, bu kiiler de artk kazaya ak duruma geliyorlar. Kazal iin ilk yardm yaplyor. lk yardmn yaplmas iin doktor veya dier salklar emek, zaman ve malzeme harcyorlar. Sonra en yakn hastaneye gnderiliyor. Yaraly gtren arabada bir src var, araba da suyla ( o da parayla ya) almyor, mazot veya benzin yakyor. Hastanede yeniden incelemeler yaplyor ve tedavi uygulanyor. Burada da salklar zaman, malzeme ve emek harcyorlar. Daha sonra kazal evine gidiyor. En azndan bir demet iek veya bir ile kolonya alnarak, evde yaplan yaral ziyaretlerini dnn. Btn bu masraflar da topladnzda ortaya bir rakam kyor. Bunlara grnmeyen maliyetler deniyor.


Grnmeyen maliyetler grnen maliyetlerin 5 ila 10 kat arasnda deiiyor. imdi btn maliyetleri toplayn bakalm ortaya ne kacak. te bu rakamlar da toplam maliyeti vermektedir.

Baka bir bak asyla yeniden dnelim. Bu kaza olduktan sonra retim ne kadar aksad, alan bana den retim pay ne idi? Hi bu hesab yaptnz m? Syleyeyim; retilemeyen rn veya kullanlamayan kapasitenin ekonomik deerinden yola ktk m, daha byk maliyetler karmza kyor.

LO ya gre GSMH nn %4 lkelerde i kazas ve meslek hastalklar nedeniyle yitirilmektedir. yerlerinin ise karnn %5 15i i kazalar ve meslek hastalklar nedeniyle kayboluyor. Bu rakamlar az m, ok mu? lkemizde her yl on milyar ABD dolar tutarndan fazlas i kazalar ve meslek hastalklar nedeniyle yok olmaktadr. evreye verilen zararlarn hesabn kim yapacak bilemiyorum.

in zc yan gerek iveren ve gerekse de ii tarafndan konunun neminin tam olarak anlalamamasdr. i-iveren ilikilerinde ncelikli konu hep retim arlkl olmu ve i kazalar ile meslek hastalklar yeterince nemsenmemitir. Bugne kadar batlanan toplu i szlemelerine bakmak sanrm yukarda sylediklerimi dorulamak iin yeterli olacaktr. Oysa yitirilen gencecik alanlar yaam olsa, hasta ve sakatlar da salam kalsa, bunlar iin harcanan paralar, denen tazminatlar ekonomiye yatrm olarak dnse ne kadar gzel olur deil mi?

Klasik yaynlarda ve derslerde bu konular olduka yaln ve souk ekilde ilenmekte ve adeta kaza yapan veya meslek hastalna yakalanan alanlar sulanmaktadr. Kazalarn %80 i alan hatasndan oluyor denilmektedir. Bu konuda, kazas teorileri ile ilgili olarak ileriki blmlerde bilgi verilmitir. Oysa birazck insan odakl bak as ile baklabilse neler olur neler. Bir an iin dnelim bakalm. Bir ylda, btn dnyada len 1.800.000 den fazla insan iinde acaba ka tanesi Ben bugn i kazas geirmek ve lmek ya da sakat kalmak istiyorum diye dnerek iine gitmi ve i kazas geirmitir? Veya hangi iveren Yahu yle bir iyeri aaym ki, alanlar srekli i kazas geirsin, meslek hastalna yakalansn, hatta bu da yetmez yle bir iyeri aaym ki bir gn aniden patlasn, yansn yklsn ve etraf dmdz olsun diye dnmtr acaba? Ayn sorular meslek hastalklar iin de hem iveren hem de ii asndan sorabiliriz. Ne bir ii kaza geirmek veya


meslek hastalna yakalanmak ister, ne de bir iveren yukardaki gibi sapka dnceler iinde olur. Ama gerekler de ortada. Demek ki i kazalarn ve meslek hastalklarn nlemek iin baka nedenler zerinde durmak gerekir. Bu kitapta, esas olarak bu konu zerinde durulmutur. Yllardr alanda alan bir Salks ve Gvenlikisi olarak Nedenler ve Yaplmas Gerekenlerin Neler Olduu konusunu kendi penceremden aklamaya altm.

kazalar, meslek hastalklar ve normal hastalklar nedeniyle oluan ekonomik kayplar ortadan kaldrmak iin her eyi zamann akna m brakalm, yoksa sreci ksaltmak iin bir eyler mi yapalm? Bu soruya verilecek yant bir eyler yapmamz gerektiidir. Her eyden nce, birbirlerinin varlk nedeni olan ii ve iverenin ibirlii zemininde yapmas gereken o kadar ok ey var ki. Ayrca ii ve iverenin, Devletin konu ile ilgili birimleri ile ibirlii yapmas ve koordineli almas gereklidir. Bu da yetmez. Bata TTB olmak zere niversiteler, Sal ve Gvenlii alannda alan firmalar da dahil geni bir yelpazede ibirlii gereklidir. SG ve TARAFLAR

Sal ve Gvenlii ok bileenli bir bilim daldr. Ayn zamanda da birden fazla tarafn bir araya gelmesi ile ortaya kar. Eer taraflarn kimler olduu iyi bilinmezse iin zn anlamak ta, zm de o denli zorlaacaktr.

ekil 1 SGnin Taraflar

DEVLET

VEREN

NVERSTELER DER

SG asal Taraflar


Taraflar arasnda da tam bir ibirlii ve uzlama olmaldr. Taraflar ayrntl olarak incelerken SGnin tam bir uzlama ve ibirlii gerektirdiini daha iyi anlayacaz. imdi srasyla taraflar inceleyelim.

DEVLET Devletimiz SGnin yasal dzenlemelerini ve denetimlerini yapan konumdadr.

Devlet, dengeleri iyi korumal ve tarafsz olmaldr. Yasalar karrken dier taraflarn dncelerini, gereksinimlerini ve iinde bulunduklar durumlar gzetmelidir. Denetimlerini c davranyla deil, aksine eitici ekilde ama tam ve eksiksiz yapmaldr. Bugn gelinen yerde Devletin her iki grevini de gerektii gibi yapmadn veya yapamadn grmekteyiz. Denetim konusunda Devletin yeterince etkin olamadn grmekteyiz. Avrupa Birliine girme adna karlan SG ile ilgili yasa ve ynetmeliklerde de eksikler ve yanllar vardr. Yalnzca iki temel yanla dikkat ekmek istiyorum. 1-yeri Hekimlerini ve Gvenlii Mhendislerini Devleti temsilen Bakanlk yetitirmek istemektedir. Oysa bu konu dorudan doruya niversitelerin ilgi alan olmaldr. Umarm ki, en ksa zamanda gerekli altyap hazrlanr ve niversitelerimiz uzman kadrolar yetitirmeye balar. 2-Yasal dzenlemeleri yaparken konunun btn taraflarn yeterince dikkate almamtr. Bu konularda, deiik platformlarda konunun taraflar arasnda tartmalar hala srmektedir. Yinelemek gerekirse; Devlet, kanun koyan ve denetleyen olmaldr.

VEREN yerlerinin veya iin sahipleridir. retim aralarnn mlkiyeti onlardadr.

altrdklar iilerin, rak ve stajyerlerin hatta taeronlarn salndan ve gvenliinden birinci derecede onlar sorumludur. (Yasalar blmnde bu konu ayrca ilenmitir). Btn sorumluluk kendilerinde olduu halde, SG konusunda bilinsizce davrananlar da iverenlerdir. lerleyen blmlerde anlatlan konular bir btn olarak ele aldmzda iverenlerin bilinsizliinin bilgi eksikliinden kaynakland da aklk kazanacaktr. Mlkiyet duygusundan olsa gerek, iverenler iilerine kar olumsuz duygular beslemektedirler. Bu durum ev sahibi ile kirac arasndaki ilikiye benzemektedir.

lkemizde, yasal sorumluluklarn eksiksiz yerine getiren, kazand paray iisine borlu olduunu bilen iveren says ne kadar acaba? Trilyonlarca liralk


yatrm yapyorlar ve bir iyeri ayorlar. Sendika ve ii haklar, grevler, yasal zorunluluklar, i mteri talepleri, d mteri talepleri, denetimler, vergiler, tazminatlar gibi bir yn sorunla bouuyorlar. Elbette amalar para kazanmak. Daha ok kazansnlar. Ama, o kadar yatrm yaptktan sonra, o kadar ykn altna girdikten sonra garip davranlar gsteriyorlar. Daha az cret demek uruna, trilyonluk tesislerinde niteliksiz ii altryorlar. Bu iileri en azndan yapacaklar ilerle ilgili olarak eitmek, iyerinde olas riskler ve tehlikeler konusunda bilinlendirmek iin bir gayret iine girmiyorlar. Ben kurumsal yapya brndm diyen iyerlerinde bile bu davran grmek olanakl. Aslnda kendi paralarn riske attklarnn farkndalar m? Kimse itiraz etmesin, yanlyorsun demesin. lkemizde eitmenlik hizmeti veren ka tane firma var? Gnn birinde risklerden biri gerekleiyor ve eitimsiz ii kazaya karyor, belki de hayatnn ilk ve son hatasn yapyor. Trilyonluk tesislerde, belki de geri dn olanaksz zarar ortaya kyor. Ayrca yasal gereklerini yapmayan iveren, belki de iletmesindeki btn iileri eitmek iin kullanaca kayna tazminat olarak yalnzca bir iinin yaknlarna demek zorunda kalyor. Ayn durum taeron altran iverenler iin de gerekli. Bu taeron altrma konusu ok tartlyor. Sendikalar bata olmak zere, kendisini ii babas sayanlar taerona kar kyorlar. Kitabn ierii taeron konusunu tartmaya uygun olmad iin ben konunun baka bir boyutunu buraya tamak istiyorum. verenleri anlamakta zorlanyorum. Mutlaka, kendilerine gre bir aklamas da vardr sanrm. Sanki risk gerekleince yalnzca taeron ve onun iilerine zarar verecek. Sigortasz, eitimsiz, teknik donanmsz ve hatta bilinsiz ve bilgisiz taerona iyeri kaplarn ayorlar. Oysa taeronun neden olaca zararlardan da asl iveren sorumlu. Sonunda yine risklerden biri gerekleiyor ve asl iveren olaanst zararlara giriyor. Hep merak ediyorum, bu a gzllk mdr yoksa ak gzllk m? ok bilinen bir ataszmz var Dimyata pirince giden evdeki bulgurdan da olur diye. Bu durumu daha iyi anlatan baka bir ataszmz var m acaba?

Bence, iverenler ncelikle Sony Firmasnn kurucusu Akio Moritonun hayat hikayesini tekrar tekrar okumaldr. Okumaldr ki bundan dersler karmaldr, bir iverenin yurtseverlik duygularnn ne olduunu, iisini nasl sevdiini anlamaldr. Hadi oras Japonya, ok uzakta, peki, o zaman Byk nder Atatrkn zmir ktisat Kongresinde sylediklerine bakalm. zel sektre kar deiliz, zel sektrle rekabet


iinde deil aksine dayanma iinde olacaz diyordu Atatrk. Byk nderimizin Yurtta bar, dnyada bar szleri ne anlama geliyor? Birbiriyle bark olmayan ii ve iveren varken yurtta bar nasl salanacak? verenlerin; Ortaya kan meslek hastalklar veya i kazalar sonucunda kayplar ok fazla. Kitabn giri ksmnda bu kayplarn bykln grdk. Olgunlam alann en verimli anda, basit bir ihmal veya hata sonucu ortaya kan i kazas sonucu yitiriyor, ar tazminatlar dyor ve aslnda kendi retim kazanc ve kalitesi yani verimi dyor. Hani, derler ya; yumurta kapya gelmeden... bizim iverenler tam bu tanma uyuyor. veren, kurduu fabrikay akam olunca eve gtrmyor, tesis hep yerinde kalyor. Zamannda alnmayan nlemler sonucu risklerden biri gerekleince urayaca zararn snr ve hesab yok. Bizim iverenlerimiz nlemek demekten ucuzdur felsefesini henz benimseyemediler. Bence bir fabrika kimin tapulu mal olursa olsun, bir deer rettii iin aslnda toplumun maldr. iler ve sendikalar bu adan bakarak iyerine sahip kmaldrlar. veren de byle bir mal topluma kazandrd iin kendisi ile gurur duymaldr. Her iki taraf ta konuya biraz da bu adan bakmaldr.

iler ve doal olarak onlar temsil eden sendikalar SGnin bir dier tarafn

oluturuyor. iler reten, retirken de riskler ve tehlikeler altnda madur olan asl taraftr. Her trl i kazas meslek hastal iiler iin sz konusudur. Ancak iilerimiz ve onlarn temsilcileri henz yeterli SG bilincine ve bilgisine kavuamamlardr. Buna en gzel kant, yaptklar toplu i szlemeleridir. Henz SG konularnda anlamazlkla sonulanan toplu i grmesini ben duymadm. Ama unu ok duydum. i ile iveren arasnda byk bir eliki vardr ve biz sendika olarak bu elikiyi iiden yana zeceiz. Bugne kadar da bu elikinin zld grlmemitir. ilerin kendilerini iyerinin bir paras, bir yap eleman gibi hissedebilmeleri gerekir. ilerimizin de Byk Atatrkn Yurtta bar, dnyada bar szlerinin anlamn dnmelerini dilerim.

NVERSTELER Devlet, iveren ve ii SGnin asli sosyal taraflarn oluturmaktadr.

niversitelerimiz ise konunun bilimsel tarafn oluturmaktadr. Her trl aratrma bu


kurumlarmzca yaplmal, iyerlerine bilgiler transfer edilmelidir. Konunun uzmanlar bu kurumlar tarafndan yetitirilmelidir. Oysa SG konusunda bugne kadar yeterince atak olamamlardr. SG alannda olduka snrl sayda akademisyenimiz var. Genel olarak Tp Fakltelerinin Halk Sal Krslerinde veya Mhendislik Fakltelerinde bir alt birim olarak SG almalar yrtyorlar. Bu almalar hocalarmzn iyi niyetli yaklamlarndan teye gemiyor. Balang olarak belki bu da iyi ama yetersiz. Bu krslerde grev yapan hocalarmzn nemli bir blmn tanyorum. Bugne kadar, kukusuz tanmam olduum hocalarmz da vardr. Tandklarmn hepsi de iyi niyetli ve kendi krslerinde i Sal ve Gvenlii alannda almalar yapyorlar. Bizlere dnyann deiik noktalarndan bilgi transferi de yapyorlar. SG alannda olduka emek vermi ok deerli hocalarmzn olduunu bilmek beni hem rahatlatyor, hem de gururlandryor. Ayrca Kocaeli niversitesinde Gvenlii Teknikeri yetitiren bir de yksek okulumuz var.

Ancak yine de ortada eksik olan bir eyler var. Alan almalarndaki eksikliklerinden mi yoksa ibirlii yaptklar yabanc SG kurulularnn etkisinde kaldklar iin midir bilemiyorum, ama birou ok farkl eyleri savunuyor. Farklln bilimsel almalarn doasndan geldiine inanmak istiyorum. Ama Finlandiya, Almanya, ngiltere, Fransa, ABD modeli vb gibi bire bir bize uymayacak modelleri de savunmadan edemiyorlar. Az ok bu modelleri tanyorum. ahsen, bu modellerden herhangi birinin bire bir uygulanmasnn lkemiz iin yararl olacana inanmyorum. Acaba sz konusu lkelerde de bu modeller tam baar salam m? Eer baar saladysa 270.000.000 insan niye her yl kaza geiriyor? Sanrm, hocalarmzn almalar iin Ulusal Kaynaklar yetersiz kalyor ve bize gre daha iyi durumda olan bu lkelerdeki kurululardan daha kolay destek buluyorlar ve onlarla daha fazla bir arada oluyorlar. Konuya da genel olarak teorik dzeyden baktklar iin olsa gerek, sonuta bu lkelerin sistemlerinden etkileniyorlar gibi geliyor. Ulusal Sal ve Gvenlii Politikalarn retmekte ortak bir yaklam gremiyoruz. Bence bu saygdeer hocalarmz, i yerlerimizdeki alan almalarna ok daha fazla zaman ayrmallar. Bizim i yerlerimizin hepsi ayr bir laboratuardr. verenler de bu frsat niversitelerimize salamaldrlar. Teori ile pratik birleince ok daha verimli olabilecek projeler rahatlkla retilebilir. Bence nemli bir nokta da u; niversitelerimizin yapt almalar geni ynlara ulaamyor. Byle olunca da geni evrelerde yeterli ses getirmiyor.


DER Danmanlk Firmalar

lkemizde ok snrl sayda firma SG alannda i yerlerine danmanlk hizmeti sunmaktadr. AB (Avrupa Birlii) ile entegre olmak isteyen iverenlerimiz, bu firmalar iin nemli bir gelir kaynadr. zellikle d satm yapan irketler sk sk d mteriler tarafndan denetlenmektedirler. Denetlemeler; AB normlarna gre olmaktadr. Eksii olan iyerlerinin en ksa srede eksiklerini gidermesi gerekir. Bunun iin de bavurulacak adres danman firmalar olmaktadr. Bu firmalar da, ortada Ulusal SG politikalarmz olmad iin, genel olarak, ibirlii yaptklar veya temsilcisi olduklar firmalarn kendi lke modellerini uygulatmaya alyorlar. Bir firmann dzenledii OHSAS 18001 tantm eitimine katlmtm. Anlatan kii Sal ve Gvenliinin tanmn bile yapamamt. altm iyerine zaman zaman yabanc firma adna denetlemeye gelen SG danmanlar da var. Daha, bir iyeri nasl denetlenir, hangi sorular sorulur bilmiyorlar. Bu kiileri grnce nasl zlyorum bilemezsiniz. Eminim onlar da, mutlaka, zaman iinde ilerini renecekler. Aslnda kendimize zg modellerimiz olsa bu tarz firmalar daha anlaml olurlar. Deiik modellerin aynsn uygulatmaya alan firmalardan bazlar da ksa srede battlar.

Koruyucu Malzeme retici ve Satclar Kiisel koruyucu malzeme satan firmalarn nemli blm stanbulda

Perembe Pazarnda ve Perpa Ticaret Merkezinde konulanm durumdadr. Ciddi firmalarn bir blm buradan ayrlm ve deiik blgelerde yerlemilerdir. Aslnda tam olarak saymaya kalkarsak 5-6 dan fazla firma ismi sayamayz. Gvenlii uzmanlk iidir. Bu konuda uzmanlamam ve konunun ciddiyetinden uzak baz firmalar i yaptklar blgeler neresi olursa olsun, ticari ura konularndaki her trl malzemeyle birlikte i gvenlii malzemelerine de el atm bulunmaktadrlar. Baz firmalar ise srarla, kaak m yoksa sahte mi, ne olduu belli olmayan kalitesiz ve SG ve KKD literatrnde olmamas gereken bir sr malzemeyi mterilerine empoze etmeye almaktadrlar. Eer bu yazdklarmda abart buluyorsanz istediiniz zaman gezip grebilirsiniz. in ciddiyetini deerlendirmeyi size brakyorum. Ama bu firmalar besleyen zihniyet de aslnda yukarda tanmlamaya altm iveren kesimi deil mi? Eldiven mi? te en ucuzu , Baret mi? Al kardeim sana baret. Ne


kadarlk darbeye dayand veya hangi maddeden yapld nemli deil mant biran nce yklmaldr.

Bir zamanlar Dupont Firmasnn dzenledii Kevlar (hani yanmayan elbiseler, kurun geirmez yelekler yaplyor ya, ite o kumalarn yapld ipin ad) seminerine katlmtm. Fransz sunucu ay molasnda yanma geldi ve Kevlar hakknda ne dnyorsunuz diye sordu. Ben de Kevlar 5-6 yldr tanyorum dedim. Adam ard ve Biz daha Trkiyeye Kevlar satmadk ki dedi. Biz kevlar ipini keserken byk giyotinler kullanyoruz, kesme srasnda olduka zorlanyoruz diye anlatyordu. Brakn ipi kesmeyi, bizim Perembe Pazarnda baz esnafmz yangna girme elbisesi denilen ve alminyum kapl kevlar kuman istediiniz boy beden lsnde makas ile kesebiliyordu. Hem de 5-6 yl ncesinde!

Yllardr ithalat yapt halde sattklar maln zelliklerini bilmeyen firmalar da var. nemli bir sorun da aldnz bir rn 2-3 hafta sonra bulamaynz. Oysa ithalat yapan firmalarmz darya dedikleri dolarlar ile kendi kiisel koruyucu donanm sanayiimizi imdiye kadar rahatlkla kurabilirlerdi. Kiisel koruyucu donanmlar ile ilgili olarak ciddi bir ynetmelik yaynland. Umarm bundan sonra kiisel koruyucu donanm uygulamalarnda belirgin bir dzelme grlr.

Trk Tabipleri Birlii (TTB) Aslnda, lkemizde SG konusuna en ok emek vermi olan birim Trk

Tabipleri Birlii (TTB) dir. Olmayan veya zamannda karlmam olan bir yasann boluunu doldurarak yeri Hekimleri yetitirmitir. Halen de SG konusunda en yetkin kadrolar TTB bnyesindedir. Konuya bylesine olumlu katk yapm olmas TTBnin srekli doru yapt anlamna gelmez. Ben bu noktada kendi meslek rgtmz de eletiriyorum. Akl almaz hatalar ile, zaman iinde kazanm olduu olumlu puanlar hovardaca harcamtr. TTB her zaman, iinde insan veya salk szc geen her durumda sz sahibi olmal ve toplumun gznde daima saygnl st dzeyde olan bir konumda bulunmaldr. Deiik kademelerinde grev yaptm srece, kendi adma ben hep bu ynde ura verdim. Birliimiz, zellikle yeri Hekimi atamalar ve asgari cret tarifeleri ile hekimler iin i bulma kurumu durumuna dmtr. Kurs cretini deyen her hekime yeri Hekimlii sertifikas datmtr. yeri Hekimlii kurumu bence bu noktada zarar grmtr. Ka yaplrken aslnda gz karlmtr. yeri Hekimlii asl ilevinden uzaklaarak, ek gelir salayan bir


etkinlik durumuna dmtr. u anda ihtiya fazlas sertifikal yeri Hekimi vardr. Say fazla olunca da sonuta pazarlk gc den yeri Hekimleri anormal ekilde ezilmektedir. Aslnda yeri Hekimlii, Tp Eitiminden sonra ulalan zel uzmanlk konumunda olsa, yalnzca istekliler bu uzmanl alacak ve severek, isteyerek alacaklardr. Oysa, u anda iyerlerinde yalnzca vizite hizmetleri yaplr durumdadr.

Mhendis Odalarmz Bu odalarmz, bu gne kadar SG konusunda die dokunur bir eyler

retememilerdir. Kendi yelerine SG bilincini TTBnin kendi yelerine verdii kadar etkin olarak veremediler. Gvenlii Mhendisi kavram gnlk konumalarmza henz giremedi. Ama yeri Hekimi kavram net olarak yerleti. Bu konuda btn Mhendis Odalar ve birlikleri zeletirilerini yapmaldrlar. Pek ok iyeri yneticisi, deiik branlarda mhendislerden olumuyor mu?. Konuya kar en duyarsz veya en ilgisiz kalanlar da onlar deil mi?

SG ile ilgili taraflarn durumlar byle. Aslnda hepsine nemli bir grev dmektedir. Biran nce btn taraflar SG ekseninde bir araya gelmeli ve lkemiz iin doru olan birlikte ortaya koymaldrlar. En nemlisi, i sal ve Gvenliinin bir bilim dal olduu konusunda uzlalmal ve en azndan bunun gerekleri yerine getirilmelidir.


SG NEDR?

Sal ve Gvenlii (ksaca SG) denilince gerekten neyin anlalmas gerektii tam olarak bilinmemektedir. Sal ve Gvenlii bir elmann 2 yars gibi birbirinden ayrlmaz ikilidir. Birini bilmeden dierini anlamak olanakszdr.

SALII sal denilince, ii salndan ayr, retimi ve iyerini de iine alan bir

kavram gibi dnlmekte ve itiraz edilmektedir. Oysa i sal veya ii sal kavramlar arasndaki fark bana gre yalnzca yazm farkllndan ibarettir. yerinde salkl bir alma ortam yoksa iilerin salndan sz edilebilir mi? saln; Btn mesleklerde, alanlarn salklarn;

Sosyal Ruhsal ve

Bedensel olarak en st dzeyde srdrmek, alma koullarn ve retim aralarn;

o Sala uygun hale getirmek o alanlar zararl etkilerden koruyarak o in ve alann birbirine uyumunu

salamak zere kurulmu bir tp daldr. Diye tanmlayabiliriz. Tanmdan da anlalaca gibi hem iinin sal, hem de iyerinin sal bir btn iinde aklanabiliyor. Bu tanm, ii sosyal boyutu ile, bedensel ve ruhsal boyutu ile ele alyor ve i ve retim aralar ile alan arasnda uyumu gzetiyor. Bu tanmdan sonra ii sal veya i sal kavramlarna taklmak yersiz olur. Sal, arlkl olarak meslek hastalklar ile urar.

GVENL Elmann dier yars, Gvenlii; yerlerinde; in yaplmas ile ilgili olarak oluan tehlikelerden, Sala zarar verebilecek koullardan korunmak ve Daha iyi bir i ortam yaratmak iin yaplan almalar kapsayan bir bilim daldr


diye tanmlanabilir. Bir iin yaplmas srasnda bilinen veya bilinmeyen, ngrlen veya ngrlmeyen tehlikeler ve riskler sz konusudur. Bu tehlike ve riskler hem alan, hem retimi ve retim aralarn ve hem de evreyi tehdit eder. Bir kez ortaya ktnda belki de geri dn olmayan sonular dourabilir. Ne yazk ki Gvenliine hala bir bilim dal gzyle bakmayanlar ounluktadr. Gvenlii, arlkl olarak i kazalarn ve acil durumlar ortadan kaldrmak iin urar. SG nin Temel lkeleri Sal ve Gvenliinin 3 temel ilkesi vardr. lkelerden biri olmazsa SG de olmaz. PLANLAMA SREKLLK METOD Srayla bunlar grelim PLANLAMA: Sal ve Gvenlii bir plan ve program iinde yrtlmelidir. Ne yapmak istiyoruz, nasl yapacaz, ne zaman yapacaz, neden yapacaz gibi sorgulamalar yaparak planlarmz yapmalyz. in neresinden balayacaz, hangi donanmlar ve bilgiyi kullanacaz, kimlerle ibirlii yapacaz eklinde sorgulamalarla planlarmz daha da glendirmeliyiz. Planlama iin en banda yaplmaldr. Unutulmamaldr ki pusulas olmayan gemi karaya oturur. SREKLLK: Yaplan btn almalar srekli olarak gncellenmeli ve kesintisiz bir ekilde srdrlmelidir. zellikle de proses deiikliklerinde hemen baa dnlmeli ve nce planlar gzden geirilmeli ve gerekli dzeltmeler hemen yaplmaldr. METOD: Bu almalar teknik ve bilimsel yntemlerle yaplmaldr. Kiisel ngrler ve yarglar ile hibir zaman doru sonuca ulalamaz. SG nin Bilimsel Dayanaklar

Sal ve Gvenlii ok ynl bir almay gerektirmektedir. Mhendislik, Tp, Ekonomi, Hukuk, Sosyoloji, Psikoloji, Ergonomi, Bata olmak zere eitli bilim dallarndan yararlanr.


retim aralarnn tasarlanmas aamasndan balayp, hammaddelerin retim ve sat aamasna kadar geen srete mhendislik bilimlerinin btn dallar SGnin iinde yer alr. Akla ncelikle makine, inaat ve kimya mhendislii gelse de meteoroloji mhendislii, jeoloji mhendislii de iin iindedir. yeri riskleri tartlrken konunun mhendislik yn daha iyi anlalacaktr. yerinde insanlar altna ve i kazalar ve meslek hastalklar sz konusu olduuna gre Tp tamamen iin iindedir. Hem koruyucu hekimlik hem de tedavi edici hekimlik btn dallar ile SGnin hizmetindedir. Fizyoloji, anatomi, patoloji, fizyopatoloji, antropometri ve ergonomi ilk etapta saylabilecek tp dallardr. retim ilikilerinde ekonominin yeri tartmaszdr. En basit anlatmla para olmadan retim olmaz. alan insanlar toplumun bireyleridir. ilikileri, arkadalk ilikileri, akraba ilikileri, alann hastalklar ve aile bireylerine bunlarn yansmalar sosyolojinin bal bana konusu olmaktadr. Psikoloji retimin sosyolojik ve tbbi boyutunun karmas sonucu SG iinde yer alr. nk dorudan doruya retimin temel unsuru olan insan davranlar ile ilgilenir. Hukuk SG ile tamamen i ie gemitir. alma hayatnn dzenlenmesi hukuk kurallar ile olmaktadr. Ergonomi, her trl makine ve donanmn tasarmnda, retim alanna yerleim dzeninin belirlenmesinde, alma ortam koullarnn belirlenmesinde ve bunlarn insan anatomisi, insan fizyolojisi ve antropometrisi ile uyumunda nemli rol oynar. Gerekli olan uyumun salanmas iin nelerin yaplmas ve nasl yaplmas gerektiini ergonomi belirler. YASALAR Sal ve Gvenlii ile ilgili olarak; T.C.Anayasas 4857 sayl Kanunu 506 sayl SSK Kanunu Trk Ceza Kanunu Borlar Kanunu Trk Tabipleri Birlii Kanunu Umumi Hfzsshha Kanunu evre Mevzuat


Sendikalar Kanunu Trk Ticaret Kanunu Bu kanunlara gre hazrlanm tzkler ve ynetmelikler alma hayatmzdaki kurallar ortaya koymakta ve dzen salamaktadr. Ulusal yasalar yan sra Devlet olarak imzaladmz Uluslar aras yasalar da alma hayatmzda nemli yer tutmaktadr. Bu blmde alan ve altranlar SG asndan dorudan ilgilendiren yasa maddelerine yer verilmitir. alan ve altranlar sz konusu yasal dzenlemeleri bilmezlerse karmaa kaca aka ortadadr.

T.C. Anayasas T.C.Anayasas alma hayatnda kurallar koymu ve snrlar kesin olarak izmitir. Aada ilgili maddeler ayrntl olarak verilmitir. Ancak zet olarak, alma hayat ile ilgili olarak Devletin grevleri ema-1 de verilmitir.

alma hakkn korumak alma zgrln salamak Szleme zgrln salamak alann haklarn korumak Zorla altrlmay engellemek Angaryay nlemek sizlii nlemek alma barn salamak zel teebbslere gvence salamak

ema 1 Devletin grevleri

Zorla altrma yasa Madde 18.- Hi kimse zorla altrlamaz. Angarya yasaktr. ekil ve artlar kanunla dzenlenmek zere hkmllk veya tutukluluk sreleri iindeki altrmalar; olaanst hallerde vatandalardan istenecek hizmetler; lke ihtiyalarnn zorunlu kld alanlarda ngrlen vatandalk devi niteliindeki beden ve fikir almalar, zorla altrma saylmaz.

DEVLETN GREVLER


alma ve szleme hrriyeti Madde 48.- Herkes, diledii alanda alma ve szleme hrriyetlerine sahiptir. zel teebbsler kurmak serbesttir. Devlet, zel teebbslerin milli ekonominin gereklerine ve sosyal amalara uygun yrmesini, gvenlik ve kararllk iinde almasn salayacak tedbirleri alr.

alma hakk ve devi Madde 49.- alma, herkesin hakk ve devidir. Devlet, alanlarn hayat seviyesini ykseltmek, alma hayatn gelitirmek iin alanlar korumak, almay desteklemek ve isizlii nlemeye elverili ekonomik bir ortam yaratmak iin gerekli tedbirleri alr. Devlet, ii - iveren ilikilerinde alma barnn salanmasn kolaylatrc ve koruyucu tedbirler alr.

alma artlar ve dinlenme hakk Madde 50.- Kimse, yana, cinsiyetine ve gcne uymayan ilerde altrlamaz. Kkler ve kadnlar ile bedeni ve ruhi yetersizlii olanlar alma artlar bakmndan zel olarak korunurlar. Dinlenmek, alanlarn hakkdr. cretli hafta ve bayram tatili ile cretli yllk izin haklar ve artlar kanunla dzenlenir.

Ayrca Anayasamzn 51, 53, 54 ve 55 maddeleri de alanlarn bata sendika olmak zere dier haklarn dzenlemektedir. 56. madde ile de vatandalarn salk hizmeti alma haklarn dzenlenmektedir.

KANUNU No: 4857 Kabul: 22.05.2003 Resmi Gazete No: 25134 Resmi Gazete Tarihi: 10.06.2003 Yasann 4. blmnde iin dzenlenmesi ile ilgili 63, 66, 67, 68, 69, 70, 71, 72, 73 ve 74. maddeler ile SG konularnda dolayl olarak dzenlemeler yaplmtr. Ayn yasann 5. blm ise dorudan doruya SG ile ilgilidir.


4857 MADDE 77. - verenler iyerlerinde Sal ve Gvenliinin salanmas iin gerekli her trl nlemi almak, ara ve gereleri noksansz bulundurmak, iiler de Sal ve Gvenlii konusunda alnan her trl nleme uymakla ykmldrler.

verenler iyerinde alnan Sal ve Gvenlii nlemlerine uyulup uyulmadn denetlemek, iileri kar karya bulunduklar mesleki riskler, alnmas gerekli tedbirler, yasal hak ve sorumluluklar konusunda bilgilendirmek ve gerekli Sal ve Gvenlii eitimini vermek zorundadrlar. Yaplacak eitimin usul ve esaslar alma ve Sosyal Gvenlik Bakanlnca karlacak ynetmelikle dzenlenir.

verenler iyerlerinde meydana gelen i kazasn ve tespit edilecek meslek hastaln en ge iki i gn iinde yaz ile ilgili blge mdrlne bildirmek zorundadrlar.

Bu blmde ve Sal ve Gvenliine ilikin tzk ve ynetmeliklerde yer alan hkmler iyerindeki raklara ve stajyerlere de uygulanr.

Yasann bu maddesi ile ak olarak, iveren iin; nlem almak (SG iin gerekli ara ve gereleri bulundurma, her trl nlemi alma ) Denetim (alnan nlemlere iilerin uyup uymadklarn denetlemek) ileri bilgilendirmek (SG ile ilgili her konuda iileri bilgilendirme) Gerekli eitimi vermek (SG ile ilgili her trl eitimi verme) Bildirim zorunluluu (i kazalar ve meslek hastalklarnn bildirilmesi) zorunluluu getirilmitir. iler iin; Sal ve Gvenlii konusunda alnan her trl nleme uyma zorunluluu getirilmitir. Ayrca bu yasal dzenlemeler iyerindeki raklar ve stajyerler iin de geerlidir. 78. madde ile alma Bakanlna SG ile ilgili olarak, gerekli ynetmelikleri karma yetkisi verilmitir. lerleyen blmlerde, bu Ynetmeliklerle hangi zorunluluklarn getirildii ayrntl olarak anlatlmtr. 79. madde SG asndan sakncal durumlarda iyerinin nasl kapatlaca aklanm ve konu ile ilgili olarak ayrca bir ynetmelik karlmtr.


Sal ve Gvenlii Kurulu 4857 MADDE 80. - Bu Kanuna gre sanayiden saylan, devaml olarak en az elli ii altran ve alt aydan fazla srekli ilerin yapld iyerlerinde her iveren bir Sal ve Gvenlii Kurulu kurmakla ykmldr.

verenler Sal ve Gvenlii Kurullarnca Sal ve Gvenlii mevzuatna uygun olarak verilen kararlar uygulamakla ykmldrler.

Sal ve Gvenlii Kurullarnn oluumu, alma yntemleri, dev, yetki ve ykmllkleri alma ve Sosyal Gvenlik Bakanlnca hazrlanacak bir ynetmelikte gsterilir. ( Bu ynetmelik karlm olup, SG Kurulu hakknda bilgi ayrca verilmitir.)

81. madde ile yeri Hekimlerinin ve 82. madde ile de Gvenlii Mhendisi veya ilgili teknik personelin almalar ile ilgili dzenlemeler yaplmtr. Ayrca her ikisi ile ilgili olarak ayr ayr ynetmelik karlmtr. ilerin haklar

4857 MADDE 83. - yerinde Sal ve Gvenlii asndan iinin saln bozacak veya vcut btnln tehlikeye sokacak yakn, acil ve hayati bir tehlike ile kar karya kalan ii, Sal ve Gvenlii Kuruluna bavurarak durumun tespit edilmesini ve gerekli tedbirlerin alnmasna karar verilmesini talep edebilir. Kurul ayn gn acilen toplanarak kararn verir ve durumu tutanakla tespit eder. Karar iiye yazl olarak bildirilir.

Sal ve Gvenlii Kurulunun bulunmad iyerlerinde talep, iveren veya iveren vekiline yaplr. i, tespitin yaplmasn ve durumun yazl olarak kendisine bildirilmesini isteyebilir. veren veya vekili yazl cevap vermek zorundadr.

Kurulun iinin talebi ynnde karar vermesi halinde ii, gerekli Sal ve Gvenlii tedbiri alnncaya kadar almaktan kanabilir.

inin almaktan kand dnem iinde creti ve dier haklar sakldr.

Sal ve Gvenlii Kurulunun kararna ve iinin talebine ramen gerekli tedbirin alnmad iyerlerinde iiler alt i gn iinde, bu Kanunun 24 nc maddesinin (I) numaral bendine uygun olarak belirli veya belirsiz sreli hizmet akitlerini derhal feshedebilir.


Bu Kanunun 79 uncu maddesine gre iyerinde iin durdurulmas veya iyerinin kapatlmas halinde bu madde hkmleri uygulanmaz.

84. madde iyerlerinde iki ve uyuturucu kullanma yasan dzenlemektedir.

Ar ve tehlikeli iler 4857 MADDE 85. On alt yan doldurmam gen iiler ve ocuklar ar ve tehlikeli ilerde altrlamaz.

Hangi ilerin ar ve tehlikeli ilerden saylaca, kadnlarla on alt yan doldurmu fakat on sekiz yan bitirmemi gen iilerin hangi eit ar ve tehlikeli ilerde altrlabilecekleri Salk Bakanlnn gr alnarak alma ve Sosyal Gvenlik Bakanlnca hazrlanacak bir ynetmelikte gsterilir.

Ar ve tehlikeli ilerde rapor

4857 MADDE 86. - Ar ve tehlikeli ilerde alacak iilerin ie giriinde veya iin devam sresince en az ylda bir, bedence bu ilere elverili ve dayankl olduklar yeri Hekimi, ii sal dispanserleri, bunlarn bulunmad yerlerde sras ile en yakn Sosyal Sigortalar Kurumu, salk oca, hkmet veya belediye hekimleri tarafndan verilmi muayene raporlar olmadka, bu gibilerin ie alnmalar veya ite altrlmalar yasaktr. Sosyal Sigortalar Kurumu ie ilk giri muayenesini yapmaktan kanamaz.

yeri Hekimi tarafndan verilen rapora itiraz halinde, ii en yakn Sosyal Sigortalar Kurumu hastanesi salk kurulunca muayeneye tabi tutulur, verilen rapor kesindir.

Yetkili memurlar isteyince, bu raporlar iveren kendilerine gstermek zorundadr.

Bu raporlar damga vergisi ve her eit resim ve hartan muaftr. On sekiz yandan kk iiler iin rapor 4857 MADDE 87. - On drt yandan on sekiz yana kadar (on sekiz dahil) ocuk ve gen iilerin ie alnmalarndan nce yeri Hekimi, ii sal dispanserleri, bunlarn bulunmad yerlerde sras ile en yakn Sosyal Sigortalar Kurumu, salk oca, hkmet veya belediye hekimlerine muayene ettirilerek iin niteliine ve artlarna gre vcut yaplarnn dayankl olduunun raporla belirtilmesi ve bunlarn on sekiz yan dolduruncaya kadar alt ayda bir defa ayn ekilde doktor


muayenesinden geirilerek bu ite almaya devamlarna bir saknca olup olmadnn kontrol ettirilmesi ve btn bu raporlarn iyerinde saklanarak yetkili memurlarn istei zerine kendilerine gsterilmesi zorunludur. Sosyal Sigortalar Kurumu ie ilk giri muayenesini yapmaktan kanamaz.

Birinci fkrada yazl hekimlerce verilen rapora itiraz halinde, ii en yakn Sosyal Sigortalar Kurumu hastanesi salk kurulunca muayeneye tabi tutulur, verilen rapor kesindir.

Bu raporlar damga vergisi ve her eit resim ve hartan muaftr.

Gebe veya ocuk emziren kadnlar iin ynetmelik

4857 MADDE 88. - Gebe veya ocuk emziren kadnlarn hangi dnemlerde ne gibi ilerde altrlmalarnn yasak olduu ve bunlarn almalarnda saknca olmayan ilerde hangi artlar ve usullere uyacaklar, ne suretle emzirme odalar veya ocuk bakm yurdu (kre) kurulmas gerektii Salk Bakanlnn gr alnarak alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl tarafndan hazrlanacak bir ynetmelikte gsterilir.

eitli ynetmelikler 4857 MADDE 89. - Salk Bakanlnn gr alnarak alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl;

a) Ar ve tehlikeli ilerden baka iler iin de iilerin ie balamadan hekim muayenesinden geirilmelerini,

b) Baz ilerde alan iilerin belirli srelerde genel olarak salk muayenesinden geirilmelerini,

c) eitli veya bir ksm ilerde alan iilerin salk durumlarnn aksamas, yaptklar iin rnlerine ve genel sala yahut birlikte altklar teki iilere zararl olursa, bu gibilerin o ilerden karlmalarn,

d) Ne durumda ve ne gibi artlar haiz olan iyerlerinde banyo, uyku, dinlenme ve yemek yerleri ile ii evleri ve ii eitimi yerleri yaplmasn,

ngren ynetmelikler hazrlayabilir. 4857 MADDE 78 e dayanlarak karlan ynetmeliklerden bazlar (zet balklar): Sal ve Gvenlii Ynetmelii (iptal edildi) yeri Hekimlii ve dier Salk Personeli ile ilgili Ynetmelik (iptal edildi)


Gvenlii Mhendisleri /Sorumlular hakknda Ynetmelik (iptal edildi) Kimyasal Maddeler Hakknda Ynetmelik Kanserojen ve Mutajen Maddeler Hakknda Ynetmelik Asbest Hakknda Ynetmelik Kiisel Koruyucu Donanmlar Hakknda Ynetmelik Kiisel Koruyucu Donanmlarn yerlerinde Kullanlmas Hakknda ynetmelik Salk ve Gvenlik aretleri Hakknda Ynetmelik Yap lerinde Salk ve Gvenlik Hakknda Ynetmelik yeri Bina ve Eklentilerinde Salk ve Gvenlik H.Y. Patlayc Ortamlar ve Patlama Tehlikesi Olan Maddeler H.Y. Ekranl Aralarda almalar Hakknda Ynetmelik Grlt Ynetmelii, Vibrasyon Ynetmelii Yangnla Mcadele Ynetmelii Ekipmanlarnn Kullanmnda Salk ve Gvenlik artlar Ynetmelii Elle Tama leri Ynetmelii yerlerinin Kapatlmas artlarn dzenleyen Ynetmelik Sal ve Gvenlii Kurullar Hakknda ynetmelik yerlerinde Verilecek Eitimleri dzenleyen ynetmelik Biyolojik Risklerle ilgili Ynetmelik Ar ve Tehlikeli ler Ynetmelii Elektrik Tesisatlarnda Uygulanacak Gvenlik Hakknda Ynetmelik Tarm ve Orman lerinde Gvenlii le lgili Ynetmelik

Sal ve Gvenlii Ynetmelii Bu Ynetmelik, iyerlerinde salk ve gvenlik artlarnn iyiletirilmesi iin alnacak nlemleri belirlemek zere 78. maddeye dayanarak karlmtr. alana ve altrana nemli grevler yklemektedir. Bir bakma SG almalarnn anayasas niteliindedir. verene SG hizmetlerini dardan alabilme kolayl da getirmitir.

yerlerinde iin gerekli nlemleri belirlemektir. ema 2 SG Ynetmeliinin Amac

AMA Salk koullarn iyiletirmek

Gvenlik koullarn iyiletirmek


ema 3 SG Ynetmelii Asndan Amaca Ulamak in Prensipler Sal ve Gvenliinin tanmlar yaplrken i kazalar, acil durumlar ve meslek hastalklarnn nlenmesine ynelik almalardan sz edilmiti. ema 2 de grld gibi iki ama sz konusudur. 78. maddeye dayanarak karlan btn Ynetmeliklerle aslnda ema 3 te verilen prensipler dorultusunda hareket edilmesi istenmektedir.

Risklerin Ynetimi

SG konusunda; i Temsilcilerin

Bilgilendirilmek

Eitilmesini salamak

Grlerini almak

Dengeli katlmlarn salamak Risk Gruplarn korumak

Ya

Cinsiyet

zel durumlar ve Hastalklar

Risklerin saptanmas

Risklerin nlenmesi

Kanlmaz riskleri deerlendirmek

Risklerle kaynanda mcadele etmek Ergonomik almalar

nsan uyumu

nsan Makine uyumu

nsan Ortam uyumu

Teknolojiyi takip etmek Gelimelere; Uyum salamak

Tehlikeliyi ; Tehlikesiz veya daha az tehlikeli ile deitirmek

Koruma almalar

Gerekli talimat vermek

Makine Donanmlarda koruma sistemleri

Toplu koruma kiisel korumadan nceliklidir

zel riskli blgelerde Eitimi Donanm zel kiiler almaldr

ilere maliyet yklenmez

SG TEMEL PRENSPLER


veren Ykmllkleri 4857 sayl yasa ile iverene yklenen grevler aslnda ok nettir. Bunlar;

ema 4 verenin Temel Grevleri eitli yasa, tzk ve ynetmeliklerle iverenlere ok deiik grevler yklenmitir. Baz iverenler ya yasal zorunluluklarn bilmedikleri iin, ya da uygulama yapmadklar iin olsa gerek, deiik zamanlarda yasalarn ngrd yaptrmlarla cezalandrlmlardr. Burada, konunun neminin daha iyi anlalmas iin nce iveren grevleri sralanm, daha sonra da baz Yargtay kararlar verilmitir. Okuyucuyu skmamak iin yasal dzenlemelerin zne sadk kalnarak iveren ve ii grevleri basitletirilerek topluca zet olarak aada verilmitir. yerindeki btn riskleri deerlendirmek, nlemek ve kaynanda mcadele etmek SG iin ara ve gereleri salamak Teknolojiyi ve yenilikleri takip etmek Tehlikeli olanlar, tehlikesiz veya daha az tehlikeli olanlarla deitirmek Toplu korunma nlemlerine, kiisel korunma nlemlerine gre ncelik vermek donanm alan arasnda uyum salamak (ergonomik alma yapmak) Ayn iyerinde birden fazla iveren varsa SG konusunda ortak davranmak Acil durum planlar, yangn nleme planlar ve tatbikatlar yapmak Acil tahliye planlar yapmak SG iin yeri Hekimi ve Gvenlii Sorumlusu bulundurmak Makine ve donanmlar iin koruyucu ekipman bulundurmak alanlara kiisel koruyucu donanmlar salamak

nlemleri Almak

alanlar Bilgilendirmek

Gerekli Eitimleri Vermek

alanlarla birlii Yapmak

Gerekli Denetimleri Yapmak

Kayt Bildirim Zorunluluu

verenlerin Temel Grevleri


yerinde standart iaretlemeler yapmak Kanserojen ve mutajen maddelerle almalarda snrlama ve koruma salamak Grlt ve vibrasyonla mcadele programlarna uymak Atklarn evreye zarar vermesini nlemek Ekranl aralarla almalarda gerekli gvenlik nlemlerini almak Her trl kimyasal madde ile almada gerekli nlemleri almak ileri maruz kalacaklar risklere kar salk gzetimine tabi tutmak Eitim ve bilgi dahil her trl nlemi almak Politika gelitirmek, alanlar ve temsilcileri ile deerlendirme yapmak Organizasyon yapmak ve nlemleri tm kademelerde uygulamak iyi ve temsilcilerini riskler ve tehlikeler konusunda bilgilendirmek iyi ve temsilcilerini SG almalarna ortak etmek SG almalar sreklilik tayacak ve alanlara mali yk getirmeyecektir

ilerin ykmllkleri

verenler iin ayrntl olarak grevler belirlenmiken, iilere yklenen grevler ok sade olarak belirlenmitir. Btn yasal dzenlemelerde ortak olarak ayn veya benzer ifadeler kullanlmtr. iler, iverenin ald SG nlemlerine uymak zorundadr yeri mallarn dzgn kullanmak zorundadr verenin koyduu SG kurallarna uymak, etkinliklere katlmak zorundadr

Deiik zamanlarda gerekleen i kazalar veya meslek hastalklar sonras alan tazminat davalarndan sonra mahkeme kararlar Yargtaya gitmi ve burada ilgili birimlerde bu mahkeme kararlarna son nokta konmutur. Aada, konumuzla ilgili Yargtay kararlarndan bazlar okuyucunun dikkatine sunulmutur. Yargtay 10.HD. 24.11.1980 tarih, E5899-K.6798 Sayl Karar veren in Kanunu 73.maddesi (Siz artk 77 anlayn) uyarnca ykml bulunduu nlemleri alm saylmas iin, iisine gerekli aralar salam olmas yeterli deildir. Bu aralarn kullanlp kullanlmadnn denetlenmesi hususu da bu nlem alma ykmne dahildir.


Yargtay HG Kurulu Karar 28.3.1979E.484-K.330 Sayl Karar Yalnz tedbir almak yeterli olmayp, alnm bulunan tedbirlere uyulup uyulmadnn da iveren tarafndan daima kontrol gerekir.

Yargtay 10.HD. 18.08.1983 tarih, 3664/3849 Sayl Karar Kiisel koruyucu malzemeleri temin etmeyen iveren kusurludur.

Yargtay 10.HD 17.04.1984 tarih, 2029/2140 Sayl Karar alan kimsenin Gvenlii kendi dikkatine ve inisiyatifine braklamaz.

Yasalar karsnda baka bir durum : Maddi manevi tazminat davalar veren veya vekilleri; SSK yasas 26. maddesince Mahkemelerinde alan RCU davalar ile kar karya kalmaktadr. SSK i kazal ve ya meslek hastas ii iin gerekli tedavileri sonuna kadar uygulayp, ardndan da kusurlu olan iveren veya iveren temsilcisine veya 3. ahslara kar dava aarak yapt masraflar geri alabilir.

Ayrca madur olan ii de iveren, iveren vekili veya 3. ahslara kar maddi ve manevi tazminat davalar ama hakkna sahiptir.

Umumi Hfzsshha Kanunu 173 ile 180. maddeler aras Sal ve Gvenlii ile ilgilidir. Madde 180 - Devaml olarak en az elli ii altran btn i sahipleri, iilerinin shhi ahvaline bakmak zere, bir veya mteaddit tabibin shhi murakabesini temine ve hastalarn tedaviye mecburdur. Byk messesatta veya kaza ihtimali ok olan ilerde tabip daimi olarak i mahallerinde yahut civarnda bulunur. Hastanesi olmayan mahallerde veya ehirler ve kasabalar haricinde bulunan yerlerdeki i messeseleri bir hasta odas ve ilk yardm vastalarn ihzar ederler. Yzden be yze kadar daimi amelesi olan messeseler bir revir mahalli ve be yzden yukar amelesi olanlar yz kiiye bir yatak hesabiyle hastane amaa mecburdurlar. Unutulmamaldr ki;NLEMEK DEMEKTEN UCUZDUR


yeri Hekimlii ve dier Salk Personeli Hakkndaki Ynetmelik lgili Ynetmelikle hem yeri Hekimlerinin hem de dier salk personelinin grev, yetki ve sorumluluklar dzenlenmitir. Okuyucunun ayrca bu Ynetmelii incelemesi nerilir. (Bu ynetmelik u aamada iptal edilmi olup, yenilenmemitir)

Ynetmelikten baz maddeler: Madde 11 Salk Birimi, yeri iinde ve dnda; yerindeki ilgili dier blmlerle Sal ve Gvenlii Kurulu (varsa) Gvenlii Uzman ve alanlarn Temsilcileriyle Bakanln Sal ve Gvenlii alanndaki birimleri Dier lgili Kurulularla yakn ibirlii iinde alr. Ulusal dzeydeki organizasyonlar kapsamnda; Saln Korunmas ve Gelitirilmesi Kampanyalarnda yer alr, Sal Programlar erevesinde; lgili Otoriteler ile ibirlii yapar. Byk kazalar ve doal afetlere kar acil eylem plan hazrlanmas ve uygulanmasnda lgili Dier Birim, Kurum ve Kurulularla ibirlii yapar.

Madde 16 Salk birimi; Salkl ve Gvenli bir alma ortam oluturmak zere yerlerinde ; Fiziksel, Kimyasal ve Biyolojik risklerin belirlenmesi, ortadan kaldrlmas iin gerekli tedbirleri almak ve bu amala lm, Analiz ve Kontrollerin yaplmasn salamakla ykmldr. Bu hizmetlerin yrtmnde ve Sal ve Gvenlii Mevzuatnda ngrlen tedbirlerin uygulanmasnda salk birimi personeli Gvenlii Uzman ile ibirlii ve koordinasyon iinde alr.


YER HEKMNN GREVLER

ema 5 yeri Hekimlerinin Grevleri

SOSYAL

TIBB BAKILAR

DANIMANLIK

ETMLER

NCELEME

ZLEME

DENETLEME

RAPORLAMA

KAYIT

YER HEKM

Meslek Hastalklar Kazalar Hastalklar Olaan D Durumlar yerinde Riskler Ergonomi Zehirlenmeler Koruyucu Hekimlik Beslenme Temizlik ve Hijyen lk yardm

e giri Periyodik e dn Gnlk vizite Acil Ansamalar Alar

alma Ortam Salk Koullar Kullanlan Maddeler Temizlik ve Hijyen yeri Eklentileri alma Koullar Kiisel Koruma Aralar alanlar

lgili Kurumlarla birlii eitli birimlerle birlii Organizasyonlar alanlarla birlii eitli Etkinlikler

SG Kuruluna verene alanlara

alma Ortam Salk Koullar Kullanlan Maddeler Temizlik ve Hijyen Gerekli lmler yeri Eklentileri

Mesleki Hastalar Kronik Hastalar Kazallar Gebeler ve Emzikliler Anneler ocuk alanlar zrller Bamllar Deiiklikleri retimdeki Deiiklikleri Mesleki Gelimeler

Btn almalarn Ynetime Bakanla SG Kuruluna

Btn almalarn


ema 5 de grld gibi, yeri Hekimlerinin olaanst grevleri olduu anlalmaktadr. Bu listeyi gren yeri Hekimi ve iverenin gz korkabilir. Hekim asndan baklnca bu kadar ok grev nasl tamamlanabilir endiesi doaca aktr. Ayn ekilde iveren asndan baklnca da durum farkl deil. Doal olarak iveren de iyerinde retim mi yaplacak yoksa bu hizmetler mi yerine getirilecek diye dnecektir. Oysa durum aslnda hite grnd gibi rktc deil. Ne kadar karmak grnse de konuya bilimsel olarak yaklalrsa, her hekim bu kadar ykn altndan kolayca kalkabilir. Aada, grevlerin aklanmas ve yeri Hekimi iin yararl olabilecek yntemler nerilmitir. Btn yeri Hekimlerinin aslnda birbiri ile i ie gemi iki temel grevi vardr. Koruyucu Hekimlik ve Saaltc Hekimlik. Yukardaki ema 5 de gsterilen btn grevler de ayrca sz konusu iki grevin ayrntlarndan ibarettir.

ekil 2 yerinde Proses Ak emas

DESTEK BRMLER

Ynetim SG birimleri Lojistik destek birimleri nsan kaynaklar Muhasebe Bakm onarm gruplar Enerji grubu Laboratuar grubu ARGE Kalite grubu

DEPOLAMA Hammadde ve malzeme

n ilemler RETM

Atklar

TAM RN

YARI RN

DEPOLAMA

S A T I


Greve yeni balayan Hekim ncelikle; 1 Yasalar iyi bilmelidir. 2 Yneticileri iyi tanmaldr. Kimlerle ncelikli iletiim kuracan belirlemelidir. 3 yerini fiziki olarak tanmaldr. Bunun iin ncelikle iyerinin krokisini nne almaldr. yerinin btn birimlerini ve eklentilerini hafzasna yazmaldr. ekil 2 de verilen iyeri ak emasn iyice incelemesi nerilir. yerinde neler retiliyor, hangi donanmlar kullanlyor, hangi kimyasal maddelere gereksinim duyuluyor, proses ak nasldr, hangi aamalardan geiyor, bu aamalar insan sal iin hangi riskleri ieriyor bunlar ok iyi kavramas gerekir. Buralarda alma koullar ve yntemlerinin ne olduunu incelemelidir. 4 yerinin, yazl olsun olmasn btn prosedrlerini incelemelidir. yeri Hekimi, Yasal olarak aadaki yetkilere sahiptir Bamsz alma ilkesi uyarnca grevlerini yerine getirirken hibir ekilde engellenemez, grevini yapmaktan alkonulamaz. yeri Hekimleri ; almalarn tam bir mesleki zgrlk iinde ve tbbi deontoloji kurallarna uygun biimde yrtr. Yasal olarak verilen hak ve yetkileri ile elien iyeri kurallarnn deimesi gereini iverene anlatmaldr. 5 Btn iyeri birimlerindeki salk risklerini belirlemelidir. 6 - Ardndan kendi almalar iin bir plan yapmaldr. Plan, ema 5 de belirtilen grevlere uygun olarak yaplmal, btn almalar iermeli ve bir takvime balamaldr. Planlarn uygulanmas srasnda, iletiim kuraca blm yneticilerini tanmaldr. Ardndan da uygulanmak zere bir iyeri salk prosedr hazrlamaldr. Artk, btn iyerindeki salk hizmetleri bu prosedre gre yrtlmelidir. 7 Gereksinimlerini belirlemelidir. Yapt plana uygun olarak hangi donanma, ne kadar salk personeline gereksinimi var belirlemelidir. almalarn yrtecei srada ibirlii yapabilecei kurum ve kurulular belirlemelidir. 8 Uygulamaya gemelidir.


ema 5 i incelemeden nce, ekil 2 ye ksaca bir gz atalm. Bu ekilden yola karak, bir iyerinde SG hizmetlerinin organize edilmesinin daha kolay olaca, yeri Hekiminin grevlerinin de daha iyi anlalabilecei kolayca grlebilir.

retimi ne olursa olsun, proses ak ematik olarak ekildeki gibidir. Proses ak emasndan yalnzca depolamaya ksaca bir bakalm. Bir iyerine, nce; retimde kullanlacak retim girdileri gelir. rn girdileri bata kimyasal maddeler olmak zere hammaddeler, yardmc maddeler ve donanmlardr. Gelen girdiler nce bir yerde depolanr. Depolama srasnda ykleme, boaltma, kaldrma, tama, itme, ekme ve istifleme gibi ilemler deiik tekniklerle ve yntemlerle yaplr. Burada hem insan gc, hem de makine gcnden yaralanlr. Depolama srasnda krlmalar, dklmeler ve salmalar sonucu ortam kirlenebilir. Depolama ilerinde kullanlan makinelerden kan gazlar, buharlar ve dumanlar da alma ortamn ciddi olarak kirletir. Ortamn aydnlanmas, havalandrmas, nemi, scakl, grlts gibi fiziksel etkenler de sal olumsuz etkileyen kirleticilerdendir. Deponun iinde baka tehlikeler de vardr. Yangn, kme, devrilme, patlama vb tehlikeler bunlardan bazlardr. Grld gibi daha retime geilmeden, depolama aamasnda, alan saln fiziksel ve kimyasal olarak etkileyen etkenler karmza kmaktadr. yerinin zelliine gre bunlara biyolojik etkenleri de ekleyebiliriz. ekil 2 ile ilgili geri kalan ayrntl aklama yeri Riskleri blmnde yaplmtr. Burada yalnzca; ema 5 ile gsterilen yeri Hekimi grevlerinin kolayca anlalmasna ynelik olarak ksa bir giri yaplmtr. yeri Hekimi salk risklerini belirlerken yukardaki depo rneini kendisine model olarak almaldr. Buradan, yasal olarak belirlenmi olan grevlere geebiliriz.

Tbbi baklar; Hekimlik denince akla hemen hastalk ve saaltm gelmektedir. Meslein

doas gerei olarak bu btn dnyada da byledir. yeri Hekimi, 506 sayl SSK yasasna uygun olarak, iyerinde, hastalanan alanlar muayene eder, bilgisi yetiyorsa hastasna reete yazar, gerekli grrse iki gne kadar istirahat de verebilir. Gerekli grd durumlarda hastasn bir st salk kuruluuna yine SSK kurallarna gre sevk eder. Gnlk viziteler grevler arasnda hibir zaman ne kmamaldr. Gnlk viziteler; Grev yaplan sre iinde ok az yer almaldr. Hekim her hastay iyerinde saaltma isteine ve gayretine girmemelidir.


e giri baklar; yerinde almak iin aday olan kiinin ruhsal ve bedensel olarak, o iin risklerine dayankl olup olmadn anlamak zere yaplan tbbi baklardr. Kii ie salam olarak alnmal ve alt sre iinde de sal korunmaldr. Aslnda yeri Hekimliinin en nemli uygulamalarndan biri ie giri baklardr. almaya aday olan kii iyerinin hangi blmne girecekse, o blmn risklerine gre ie giri baklar yaplmaldr. Yani bir iyerinin deiik blmlerinde alacak olan btn adaylara ayn baklar yaplmaz, yaplmamaldr. Aksi uygulama zaman ve para kayb demektir, hekimin emeinin de boa harcanmas demektir. yeri Hekimi tarafndan yaplan bak sonucunda kiide;

1- O blmde almaya uygunluk, 2- O blmde almak iin geici saknca (saaltmdan sonra alabilir), 3- O blmde almak iin srekli sakncal salk durumu kabilir.

Geici sakncal durumu olan kii saaltm sonunda tekrar baklmal ve kesin rapor verilmelidir. Srekli saknca kan kii o blmde almak zere ie alnmamaldr. Aksi durumda kazalanmas veya meslek hastalna yakalanmas daha kolay olacaktr. nk bnyesi o ileri yapmak iin uygun deildir. Burada sosyal ve bir o kadar da duygusal bir sorun sz konusudur. sizliin youn olduu lkemizde i bulmak bal bana bir sorundur, kii zorda olsa ie girmek zere bir ans yakalamtr. yeri Hekimi de verecei kararla kiinin bu ansn yok etmek zeredir. ou zaman duygular ar basmakta ve o blmde almas sal asndan sakncal olan biri ie kabul edilebilmektedir. Byle olunca da; 1 Madem ie alnacak, o zaman ie giri baksna ne gerek var? Sorusu akla geliyor, 2 e alndktan sonra, kiinin belki de yaamas gereken mr o blmn salk risklerinin etkisiyle ksalmaktadr. Kii kendi sal ile uyumlu bir ie girse kesinlikle daha uzun yaama ansn yakalayacaktr. eklinde bir ikilem yaanmaktadr. yerinde baka bir blme alnmasnda saknca yoksa bu durum deerlendirilmelidir. e giri baklarnn; yeri Hekimi yokluunda kimler tarafndan yaplaca 4857 sayl yasann 86. maddesinde belirtilmitir. Ayrca, yeri Hekimince verilen rapora itiraz edilebilecei ve itirazn da SSK Salk Kuruluna yaplabilecei bu maddede belirtilmitir. Bu baklar ne yazk ki eitli nedenlerden dolay ciddi olarak yaplmamaktadr. Baz


iyerlerinde almasnda srekli sakncal olanlardan, noter araclyla dzenlenen salmn bu ie uygun olmadn biliyorum, bir meslek hastal vb ortaya karsa tazminat davas amayacam.... trnden belge alnmaktadr. Aslnda bu belgeyi istemek yalnzca iverenin kendisini korumak iin bavurduu bir yoldur. Bu belgenin geerli olup olmadna zaman gelince yarg karar verir.

Kii ; Salk asndan risklerle ba edemeyecek durumda olabilir, ancak bilgisiyle ve becerisiyle retken olabilecek kiilerin durumlarna da yasal olarak batan aklk getirilmesi gerekir. Kiinin salk durumu uygun olmayabilir, ancak, kiisel koruyucu donanmlar ile korunabilecekse, yasal olarak bir engel karlmamal ve kii o ite alabilmelidir. Aksi dncede, kiisel koruyucularn koruyucu zellii olmad kans ortaya kacaktr.

Periyodik Salk Baklar yeri Hekiminin nemli grevlerinden biri de aralkl olarak yaplacak salk baklardr. alan kii, acaba alt srece iyerindeki salk risklerinden ne kadar etkilenmitir, meslek hastal balam mdr bilinmesi gerekir. Nasl ki, ie girilerde allacak blmlerin salk risklerine gre ie giri baks yaplyorsa, periyodik baklar da ayn ekilde yaplmaldr. Bak sonular salkl bir ekilde kayt altna alnmal ve belirli srelerde istatistiksel olarak deerlendirilmelidir. Elde edilen sonulardan iyerindeki alma koullarnn yeniden dzenlenmesi veya iyiletirme almalarnn yaplp yaplamamasnn gerekli olup olmadna karar verilmesinde yararlanlmaldr. Gerek ie giri ve gerekse de periyodik salk bak sonularnn salkl bir ekilde saklanmas gerekir. Kii iten ayrldktan sonra en az 10 yl saklanmas yasal olarak zorunludur. Mesleki kanserler ve akcier hastalklar gibi ykmllk sresi ok uzun olan meslek hastalklar sz konusu olduunda bu sre 40 yla kmaktadr. e Dn Baklar kazas ve saaltm uzun sren hastalk veya meslek hastalklarnda, alanlar uzun sre iten ayr kalabilirler. Bu durumdaki kiilerin ie geri dndklerinde sanki yeni ie giriyormu gibi muayene olmalar gerekmektedir. yerinde blm deiiklii yaplan personelin de ie yeni giriyormu gibi muayene edilmesi gerekir. nk yeni blmn salk riskleri nceki alma blmnden farkldr ve kii yeni risklere kar salk deerlendirmesinden geirilmelidir.


zleme yeri Hekiminin nemli grevlerinden biri de izlemedir. 1 Risk gruplarnn izlenmesi 2 yerindeki deiiklikler 3 Mesleki gelimeler 4 Normal alanlar yerinde ;Mesleki hastalar, kronik hastalar, i kazallar, gebe ve emzikliler, anneler, ocuk alanlar, zrller ve bamllar risk gruplarn oluturmaktadrlar. Bu kiiler salk asndan risklere kar daha duyarldr ve zel olarak izlenmeleri gerekir. Bu nedenle bu kiiler iin zel kayt tutulmaldr. Durumlar gittike ktleen veya ktleme kukusu olanlarn blm deiiklii iin ynetime teklif gtrlmelidir. Normalde, periyodik salk muayeneleri ile alanlar izlenmektedir. Bu muayeneler sonucunda, meslek hastal kukusu ortaya kanlar veya meslek hastal balam olanlar risk gruplarna eklenmeli ve ayr olarak izlenmelidir. yerinde proseste veya kullanlan teknolojide deiiklik olup olmadn izlemek gerekir. Deiikliklerin alan saln nasl etkileyecei, bunun iin hangi nlemlerin alnmas gerektii aratrlmal ve neriler bir rapor olarak ynetime sunulmaldr. Hekimlik mesleinde de teknolojiye kout olarak deiiklikler olmaktadr. yeri Hekimi an gerisinde kalmamak zorundadr. Gelimeleri izlemek iin eitli Kurum ve Kurulularla iletiim kurmak, ibirlii yapmak zorundadr. Danmanlk Hizmetleri yeri Hekimi iverenin, alanlarn ve SG Kurulunun doal ve resmi danmandr. SG alanndaki gelimeleri, iyerindeki SG sorunlarn, zm nerilerini ortaya koyar. neriler her zaman bilimsel ve mesleki zeminde olmal, kiisel ngr ve duygusallk zemininde olmamaldr. Aksi durumda yeri Hekimi gvenilirliini ve saygnln yitirir.

nceleme Grevleri e yeni balayan yeri Hekimi iin iyerini fiziki olarak tanmak en nce yapaca ilerden biriydi. nceleme grevi de bu ilerin dzenli ve srekli olarak yaplmasndan ibarettir. alma ortam, salk koullar, kullanlan kimyasal maddeler, temizlik ve hijyen, ergonomi ve gerekli lmler bu grevlerin banda gelmektedir.


Denetleme Grevleri nceleme grevleri aslnda ayn zamanda denetleme grevlerini de kapsamaktadr. Denetleme grevlerini yaparken mutlaka yazl belgeler kullanmak gerekir. Bu da inceleme grevi ile denetim grevi arasndaki fark oluturur.

Eitimler yeri Hekiminin en nemli grevlerinden biri de eitim hizmetlerine aktif olarak katlmaktr. Eitimlerin konularnn belirlenmesinde belli bir sistem olmaldr. Aksi durumda emek ve zaman bouna harcanm olacaktr. yerindeki eitimler ya dardan alnabilir ya da iyerindeki insan kaynaklarndan yararlanlr. yerindeki proses akna ve salk risklerine hakim olmak iin en nemli pf noktasdr. Kendi uzmanlk alanna giren konular yeri Hekimi anlatmaldr. Bunun yararlar saylamayacak kadar oktur. Her eyden nce alanlar yakndan tanm olur. Kendisi de alanlar ve yaadklar sorunlar dorudan doruya renme ve tanma frsat bulmu olur. Sr saklama zellii nedeniyle yeri Hekimi, alanlar ile altran arasnda daima gvenilir bir kpr olur. Unutulmamaldr ki alanlar; dncelerini, kayglarn ve nerilerini daima gvendikleri kiilere aklarlar.

Meslek Hastalklar Kazalar Hastalklar Olaan D Durumlar yerinde Riskler Ergonomi Zehirlenmeler Koruyucu Hekimlik Beslenme Temizlik ve Hijyen lk yardm Kimyasallar, kanserojenler ve mutajenlerin salk etkileri Kaynak, kesme ve talama ilerinde salk etkileri

Verilecek eitimler iinde ncelikli olarak yer almaldr. Kayt Tutma yeri Hekimi btn almalarn yazl olarak kayt altna almaldr. Kayt iin hem yasal dokmanlar hem de kendi gelitirecei formlar kullanmaldr. Tutulan kaytlarn neden sonu ilikilerine k tutacak ekilde olmas, ileride yaplacak istatistiksel deerlendirmelere dayanak olacaktr.


Raporlama Grevleri yeri Hekimi yapt almalar kayt altna aldktan sonra, gerekli durumlarda bunlardan rapor oluturmal ve ilgili birimlere sunmaldr. Bu birimlerin banda ;

1- alma Bakanl 2- yeri ynetimi ve 3- yeri SG Kurulu Gelmektedir. alma Bakanlna verilecek raporlar unlardr: 1- Yllk alma plan 2- Yllk faaliyet raporu 3- Meslek hastalklar ve i kazalar

Bu konuda ayrntl bilgiler yeri Hekimlerinin almalarna dair ynetmelikte vardr. Sosyal Grevler yeri Hekimi yukarda saylan grevlerini yerine getirirken hibir zaman kendi nyarglar ve ngrleri ile hareket etmemelidir. Daima bilimsel dorular ve yasal dzenlemeler ile hareket etmelidir. Bunu yaparken bilgilenmek, bilgilendirmek ve uygulamak iin baz Kurum ve Kurulularla ve baz birimlerle sk bir ibirlii iinde olmaldr. Bunlar ;

alma Bakanlnn SG birimleri Resmi Salk Kurulular zel ve tzel SG Kurulular yeri ynetimi alanlar ve Gvenlii Mhendisi veya Uzmandr.

yeri Hekimi ncelikle kendi iyerindeki Gvenlii Mhendisi veya Uzman ile bir elmann yars gibi ortak almak zorundadr. yerindeki risklerin belirlenmesinden, eitimlere, yaplacak SG almalarndan organizasyonlara kadar btn konularda ortak hareket etmek zorundadr. Btn alanlarla ibirlii yaplmaldr. Verilen salk hizmeti hem alanlarn, hem de altranlarn yararnadr.

Bu sayede hem kendisini yenilemi olacak, hem de SG etkinliklerini hzl ve doru bir ekilde yerine getirebilecektir. Yukarda anlatlanlar dikkatli olarak incelenirse, yeri Hekiminin btn grevlerinin i ie gemi durumda olduu net olarak grlmektedir.


yeri Hekimi sahip olduu iyeri srlarn mesleki ahlak yan sra yasal olarak ta saklamak zorundadr. yeri Hemiresi ve Salk Memurlarnn grevleri de bu ynetmelik ile dzenlenmitir. Gerek yeri Hemiresi olsun, gerekse de Salk Memurlar, yeri Hekiminin yardmclardr. Hekim ile yardmc salk personeli arasndaki snr kendileri belirleyecekleri iin, bu personel iin ayrca bilgi aktarm yaplmamtr.

Gvenlii Mhendisleri /Sorumlular Hakknda Ynetmelik (ptal edilmi olup henz yenilenmedi) Gvenlii Uzmannn da en az yeri Hekimi kadar karmak ve i ie gemi grevleri vardr. Bunlar ema 6 de topluca verilmitir. Greve yeni balayan yeri Hekimi iin nerilenler Gvenlii Uzman iin de geerlidir. Yasal dzenlemelerde Gvenlii Mhendisi, Sorumlusu ve Uzman szckleri deiik yerlerde kullanlmaktadr. Dorudan doruya Gvenlii Mhendislii eitimi henz lkemizde yaplmad iin kavram kargaas olmaktadr. (Okuyucuya not:Kitap iinde ou yerde Uzman, Sorumlu veya Mhendis szckleri geliigzel kullanlmtr. Bu yaplrken herhangi bir fark veya ayrm gzetilmemitir.)

lgili Ynetmelie gre; yerindeki risklerin durumuna gre, Gvenlii uzmanl sertifikasna sahip olmas koulu ile, iyerinde alan bir veya daha fazla mhendis Gvenlii uzman olarak grevlendirebilir. Ynetmelikte baz ilgin noktalar vardr. 1 Bu Ynetmelikte belirtilen grevlerini eksiksiz olarak yerine getirebilmeleri iin, Gvenlii Uzmanlarna, bu konu ile ilgili yeterli alma sresi verenler tarafndan salanmak zorundadr. 2 Gvenlii Uzmanlar bu sre ierisinde baka bir ile grevlendirilemezler. 3 verenler; Gvenlii Uzmanl sertifikasna sahip olmas koulu ile, grevi baka bir mhendise veya teknik elemana verebilirler.

Gvenlii Uzman veya Sorumlusunun yetki ve sorumluluklar

Gvenlii sorumlusu grevlerini yaparken aadaki yetkileri ve sorumluluklar tamak zorundadr.


1 Gvenlii Uzman; Bamsz alma ilkesi uyarnca bu Ynetmelik hkmlerini yerine getirirken hibir ekilde engellenemez, grevini yapmaktan alkonulamaz.

2 yerinde alanlarn yaam ile ilgili yakn tehlike oluturan bir husus tespit ettiinde derhal st ynetimi bilgilendirerek iin geici olarak durdurulmasn salar.

3 retim planlamalarnda karar alma srecine katlr. 4 Grevi gerei iyerinin btn blmlerinde Sal ve Gvenlii konusunda inceleme, aratrma ve alanlarla grme yapar.

5 Gerektiinde konu ile ilgili kurum veya kurulular ile ibirlii yapar.

6 Ynetmelikte belirtilen grevlerini yapmakla sorumludurlar

7 Bu grevlerini yaparken, iin normal akn mmkn olduu kadar aksatmamak, durdurmamak, gletirmemek ve verimli bir alma ortamnn salanmasna katkda bulunmakla sorumludurlar

8 verenin ve iyerinin meslek srlar, ekonomik ve ticari durumlar ile ilgili bilgileri gizli tutmakla sorumludurlar.

Gvenliinden sorumlu kii daima yeri Hekimi ile sk bir ibirlii iinde ve gayretinde olmaldr. nk SG bir btndr ve yeri Hekimi ile Gvenlii Sorumlusunun grevleri pek ok noktada akmaktadr. Gvenlii Uzmanna yklenilen grevler emada ayrntl olarak gsterildii iin ayrca aklama yaplmamtr. lerleyen blmlerde bu grevlerin ayrntlar konular iinde ilenmitir. Ancak Gvenlii Sorumlusu olarak yeni balayanlara aadaki yolu izlemeleri nerilmektedir.

1 Yasalar iyi bilmelidir. 2 Yneticileri tanmal ve iyeri organizasyon emasn iyice renmelidir. Kimlerle ncelikli iletiim kuraca ok nemlidir. yerindeki yetki dalmn bilmek yaplmas gerekenlerin yaplma hzn ve sresini etkilemektedir. 3 yerini fiziki olarak tanmaldr.


ema 6 Gvenlii Uzmannn grevleri

Yasalara uyulmasn salatmak

veren ve vekilleri yeri Hekimlii SG Kurulu i ve temsilcileri Resmi kurumlar

Riskleri saptamak Riskleri deerlendirmek Risklerle mcadele etmek verene riskleri anlatmak Gerekli lmlemeleri yaptrmak Bunlar alanlara anlatmak

Tehlikeleri saptamak Tehlikeleri deerlendirmek Tehlikelerle mcadele etmek verene tehlikeleri anlatmak Gerekli lmlemeleri yaptrmak Btn alanlara anlatmak

Btn SG almalarn Periyodik bakmlar Periyodik kontrolleri Periyodik lmleri Planlara uyulmasn salamak Acil durum planlar ve

Yangn ekipleri oluturmak Gerekli donanm aldrmak Ekipleri ve donanmlar kontrol Tatbikat planlamak Tatbikat yaptrmak Gerekli kaytlar tutmak

kazalarna kar Meslek hastalklarna kar SG almalar yeri Hekimlii ile ibirlii yaparak dzeltici almalar yapmaldr

yeri blmlerini ve alanlar izleme ve denetleme Bunlar iin formlar oluturmak zleme ve Denetleme sonras formlar doldurmak Tutulan kaytlar saklamak

Riskler konusunda Tehlikeler konusunda Makine donanm Kiisel koruyucular Makine koruyucular

Kapsamn belirleme Kimlere verileceini planlama Kimlerin vereceini belirleme Sresini belirleme Srekliliini salama gibi konularnda iverene bilgi ve rapor verilmelidir

birlii yapmak

Risklerle ilgili almalar yapmak

Tehlikelerle ilgili almalar yap.

Planlamalar yapmak

Yangn ve patlamalarla mcadele

Dzeltici almalar yapmaldr

zleme Denetleme almalar

neriler gelitirmelidir

Eitim almalar yapmak

SG almalar yapmak


Bunun iin ncelikle iyerinin plann incelemelidir. yerinin btn birimlerini ve eklentilerini hafzasna yazmaldr. ekil 2 de verilen iyeri ak emasn iyice incelemesi nerilir. yerinde neler retiliyor, hangi donanmlar kullanlyor, hangi kimyasal maddelere gereksinim duyuluyor, proses ak nasldr, hangi aamalardan geiyor, bu aamalar gvenlik iin hangi riskleri ieriyor bunlar ok iyi kavramas gerekir. Buralarda alma koullar ve yntemlerinin ne olduunu incelemelidir. 4 yerinin, yazl olsun olmasn btn prosedrlerini incelemelidir. Eksik olanlar ve Yasalara uygun olmayanlar belirlemek daha sonra yaplacak almalara yn vermek iin ok nemlidir.

5 Btn iyeri birimlerindeki tehlike kaynaklarn ve gvenlik risklerini belirlemelidir. Mutlaka yeri Gvenlii Prosedr hazrlamaldr. Hazrlanan prosedr grev, yetki ve sorumluluk alanna giren btn ileri kapsamaldr. 6 Ardndan kendi almalar iin bir plan yapmaldr. Plan ema 7 de belirtilen grevlere uygun olarak yaplacak btn almalar iermeli ve bir takvime balamaldr. 7 Gereksinimlerini belirlemelidir. Yapt plana ve prosedre uygun olarak hangi donanma, ne kadar yardmc personeli gereksinimi var, kimlerle ve hangi Kurum ve Kurulularla ibirlii yapacan belirlemelidir. 8 Uygulamaya gemelidir.

Sal ve Gvenlii Kurullar Hakknda Ynetmelik 4857 sayl Kanunu kapsamna giren, sanayiden saylan, devaml olarak en az 50 ii altran ve alt aydan fazla srekli ilerin yapld iyerlerini kapsar.

Madde 4 28/2/2004 tarihli ve 25387 sayl Resm Gazetede yaymlanan Sanayi, Ticaret, Tarm ve Orman lerinden Saylan lere likin Ynetmelik hkmlerine gre; sanayiden saylan, devaml olarak en az 50 ii alan ve alt aydan fazla srekli ilerin yapld iyerlerinde her iveren bir Sal ve Gvenlii Kurulu kurmakla ykmldr. i saysnn tespitinde iyerinde alan iilerin tamam dikkate alnr.


verene bal, fabrika, messese, iletme veya iletmeler grubu gibi birden ok iyeri bulunduu hallerde elliden fazla ii altran her bir iyerinde ayr ayr birer Sal ve Gvenlii Kurulu kurulur. Sal ve Gvenlii Kurullarnn Oluumu Sal ve Gvenlii Kurullar aada belirtilen kiilerden oluur.

ema 7 SG Kurullarnn Oluumu veren tarafndan, Sal ve Gvenlii Kurulu yelerine ve yedeklerine aadaki konularda eitim verilmesi zorunludur.

Kurulun grev ve yetkileri, Sal ve Gvenlii konularnda Ulusal mevzuat ve standartlar, Ska rastlanan i kazalar ve tehlikeli vakalarn nedenleri, Endstriyel hijyenin temel ilkeleri, Etkili iletiim teknikleri, Acil durum nlemleri, Meslek hastalklar, yerlerine ait zel riskler.

ema 8 SG Kurul yelerine Verilmesi Zorunlu Eitimler

SG Kurul yelerine verilecek eitimler

veren / iveren vekili

Gvenliinden Sorumlu Mhendis / Tek.

yeri Hekimi

dari personel

Sivil Savunma Uzman (varsa)

Formen, Ustaba veya Usta (seilmi olmal)

Sendika ii temsilcisi /iilerin seecei

Salk ve Gvenlik i Temsilcisi

SG Kurulu


ema 9 Sal ve Gvenlii Kurullarnn Grev ve Yetkileri

SG Prosedr hazrlayp ynetimin onayna sunmak Prosedre uyulup uyulmadn izlemek zleme sonularn raporlamak, Kurula tamak

SG kon

Documents

İSG KİTABI (Dr. Mahmut Yaman).pdf