MADDEYİ TANIYALIM

ÜMİT DOĞAN FEN VE TEKNOLOJİ

ÜMİT DOĞAN FEN VE TEKNOLOJİ

Isınma ve Soğuma Sıcak bir yaz gününde bastığımız kumun sıcaklığını

hissedebiliriz. Kum,güneşin etkisiyle ısınır ve

sıcaklığı artar.

ÜMİT DOĞAN FEN VE TEKNOLOJİ

Çaydanlıkta kaynamakta

olan su yeni doldurulmuş

bir fincan çayın ve bir

bardak buzlu meyve

suyunun sıcaklıkları

hakkında

ne söyleyebiliriz?

ÜMİT DOĞAN FEN VE TEKNOLOJİ

Maddelerin hangisinin sıcak, hangisinin soğuk

olduğunu anlayabiliriz. Fakat dokunma duygusu,

sıcaklık ölçmek için yanıltıcı olabileceği gibi kesin de

değildir.

ÜMİT DOĞAN FEN VE TEKNOLOJİ

Sıcaklığı ölçmek için termometre

adı verilen alet kullanılır.

Termometre bir hazne ve ona

bağlı cam borudan oluşur. Hazne

içinde cıva veya renklendirilmiş

alkol bulunur.

ÜMİT DOĞAN FEN VE TEKNOLOJİ

Termometrenin bulunduğu ortam ısıtılırsa

haznedeki sıvı, cam boruda yükselmeye

başlar; ortam soğutulduğunda ise ilk

konumuna doğru geri döner. Sıvı

seviyesinin karşısındaki sayılar ölçülen

sıcaklık değerlerini gösterir.

ÜMİT DOĞAN FEN VE TEKNOLOJİ

Soğuk hava, vücudumuzla temas edip

ondan ısı alır. Isı veren vücudumuz soğur.

Üşümemek için, hava ile vücudumuzun

temasını azaltmaya çalışırız. Bunun için

eldiven, atkı gibi giysiler kullanırız. içinde su

kaynatmış olduğumuz çaydanlık da havaya

ısı vermektedir.

ÜMİT DOĞAN FEN VE TEKNOLOJİ

Hal Değişimi Maddeler katı, sıvı ve gaz olmak üzere üç hâlde bulunur.

Buzluktan çıkardığınız buzu ya da severek yediğiniz

dondurmayı bir süre beklettiğinizde ne olur? Suyu

ısıttığınızda, ısıtılan suda ne gibi değişmeler

gözlemlersiniz? Su buharı çıkar mı? Su miktarında bir

azalma olur mu? Suyu ısıttığımızda açığa çıkan su buharı,

suyun gaz hâlidir. Buzlukta bekletilen su, katı hâle geçerek

donar.

ÜMİT DOĞAN FEN VE TEKNOLOJİ

Cam, mum ve altın gibi maddeler

eritilip kalıba dökülerek

soğutulduklarında içinde bulundukları

kabın şeklini alır. Diş hekimi, kuyumcu

ve heykeltıraşlar kullandıkları

malzemelere bu yöntemle şekil

verirler.

ÜMİT DOĞAN FEN VE TEKNOLOJİ

Örneğin kuyumcular, altını eriterek

kalıba dökerler. Bir süre sonra sıvı altın

donar ve kalıbın şeklini alır.

Kalıbın şeklini alan altın işlenerek

kullanıma hazır hâle getirilir. O hâlde,

maddeler ısı etkisiyle bir hâlden diğer

hâle geçerler diyebilir miyiz? Isıtılan her

katı madde erir mi? Merak Ediyorum!!!!!

ÜMİT DOĞAN FEN VE TEKNOLOJİ

Bozunma Isı, maddelerin hâl değişiminde önemli bir

etkendir. Bazı katı maddelerin ısıtıldığında

eriyerek sıvı hâle geçtiğini öğrenmiştik. Çay

şekeri ve un gibi katı maddeler ısıtıldıklarında

sıvı hâle geçmez, bozunur.

ÜMİT DOĞAN FEN VE TEKNOLOJİ

Örneğin çay şekerini ısıttığımızda rengi

ısının etkisiyle önce sarıya sonra da

kahverengiye dönüşür. Isıtmaya devam

ettiğinizde şeker kömürleşir ve koku

yayar. şekerin bu değişimi bozunma

olarak adlandırılır. Kâğıt, ekmek gibi

maddeler de ısıtıldıklarında erimeyerek

tıpkı şeker gibi bozunur.

ÜMİT DOĞAN FEN VE TEKNOLOJİ

SON