2089-2

)روش خشك شير اسيديته مقدار - تعيين آن هاي فرآورده و شيرآزمون معمولي( روش

اول چاپ

صنعتي تحقيقات و استاندارد موسسه با آشناييايران

به ايران صنعتي تحقيقات و استاندارد موسسه كه است كشور رسمي مرجع تنها قانون، موجب نشر و تدوين تعيين، وظيفه دار عهده

.باشدميملي)رسمي( استانداردهاي توسط مختلف شتههاير در استاندارد تدوين

كارشناسان از مركب فني كميسيونهاي موسسات و مراكز صاحبنظران ، موسسه

و آگاه اقتصادي و توليدي پژوهشي، علمي، اين بر ميگيرد. سعي صورت موضوع با مرتبط هامطلوبيت درجهت ملي، استانداردهاي كه است

فني توليدي، شرايط به توجه با و ملي مصالح و و آگاهانه مشاركت از حاصل آوري فن و

شامل: نفع و حق صاحبان منصفانه بازرگانان، كنندگان، مصرف كنندگان، توليد

سازمانهاي و نهادها و تخصصي و علمي مراكز ملي استانداردهاي نويس باشد. پيش دولتي اعضاي و ذينفع مراجع براي نظرخواهي جهت

پس ميشود. و ارسال مربوط فني كميسيونهاي ملي كميته در پيشنهادها و نظرات دريافت از

به تصويب درصورت و طرح رشته آن با مرتبط منتشر و )رسمي( چاپملي استاندارد عنوان

ميشود. موسسات توسط كه استانداردهايي نويسپيش

رعايت با و ذيصالح و عالقمند سازمانهاي و طرح از پس نيز ميشود تهيه شده تعيين ضوابط

درصورت و مربوط ملي كميته در بررسي و منتشر و چاپ ملي استاندارد عنوان به تصويب،

تلقي ملي استاندارهايي ترتيب ميگردد. بدين استاندارد در مندرج مفاد اساس بر كه ميشود

مربوط ملي كميته در و تدوين«5» شماره ملي تصويب به ميگردد تشكيل موسسه توسط كه

.باشد رسيده از ايران صنعتي تحقيقات و استاندارد موسسه

استاندارد الملليبين سازمان اصلي اعضاء ضمن ملي استانداردهاي تدوين در كه ميباشد

خاص نيازمنديهاي و كلي شرايط به توجه و فني علمي، پيشرفتهاي آخرين از كشور، استفاده بينالمللي استانداردهاي و جهان صنعتي

مينمايد. ايران صنعتي تحقيقات و استاندارد موسسه در شده پيشبيني موازين رعايت با ميتواند كنندگان، مصرف از حمايت منظور به قانون حصول عمومي، و فردي ايمني و سالمت حفظ

مالحظات و محصوالت كيفيت از اطمينان از بعضي اجراي اقتصادي، و محيطي زيست

عالي شوراي تصويب با را استانداردها به تواندمي نمايد. موسسه اجباري استاندارد

براي بينالمللي بازارهاي حفظ منظور كاالهاي استاندارد اجراي كشور، محصوالتنمايد. اجباري را آن بندي درجه و صادراتي استفاده به بخشيدن اطمينان منظور به همچنين فعال موسسات و سازمانها خدمات از كنندگان

و مميزي بازرسي، آموزش، مشاوره، ضمينه در و كيفيت مديريت سيستمهاي كنندگان گواهي

كاليبره و هاآزمايشگاه محيطي، زيست مديريت استاندارد موسسه سنجش، وسايل كنندگان اساس بر را موسسات و سازمانها اينگونه ارزيابي مورد ايران صالحيت تائيد نظام ضوابط

الزم، شرايط احراز صورت در و داده قرار و نموده اعطا آنها به صالحيت تائيد نامه گواهي

سيستم مينمايد. ترويج نظارت آنها عملكرد بر سنجش، وسايل كاليبراسيون يكاها، بينالمللي

تحقيقات انجام و گرانبها فلزات عيار تعيين ملي استانداردهاي سطح ارتقاي براي كاربردي

ميباشد. موسسه اين وظائف ديگر از

اندازه – آن هاي فرآورده و شير استاندارد كميسيون - معمولي روش به خشك شير اسيديته ميزان گيری

آزمون روش

رئيس دبيريان- شهريار

دكترايدامپزشك

اسالمي آزاد دانشگاه مدرس

اعضاء برازندگان-

خسرو ليسانس فوق

غذايي صنايع تحقيقات و استاندارد موسسهايران صنعتي

پورطاهريان- فرخنده

ليسانسغذائي صنايع

مطهري كارخانه

ليسانس فوق تعاوني- گيتيتغذيه

تهران پاستوريزه شير كارخانه

ليسانس دليرج- عباستغذيه

و درمان بهداشت، وزارت آزمايشگاه پزشكي، آموزش

دارو و غذا كنترل كامياب- نسرين

ليسانسغذايي صنايع

تحقيقات و استاندارد كل ادارهتهران استان صنعتي

دبير خاكنژاد-

زينت ليسانس

صنايع تحقيقات و استاندارد موسسهايران صنعتي

مطالب فهرست

كاربرد دامنه و هدف الزامي مراجع

تعاريف و اصطالحات روش اساس

الزم مواد الزم وسايل برداري نمونه آزمون روش نتايج بيان

گزارش

تعالي بسمهپيشگفتار

مقدار - تعيين آن فرآوردههاي و شير استاندارد معمولي( - روش شيرخشك- )روش اسيديته شد. تهيه 1344 سال در بار نخستين كه آزمون

و رسيده پيشنهادي براساس استاندارد اين دومين براي مربوط كميسيونهاي تاييد و بررسي

و چهارصد در و گرفت قرار تجديدنظر مورد بار و خوراك ملي كميته اجالسيه يكمين

82 / 8/ 10 مورخ كشاورزي فراوردههاي قانون ماده 1 بند باستناد اينك شد تصويب و استاندارد موسسه مقررات و قوانين اصالح

ماه بهمن مصوب ايران صنعتي تحقيقات منتشر ايران ملي استاندارد بعنوان 1371

ميگردد. و تحوالت با هماهنگي و همگامي حفظ براي

و صنايع زمينه در جهاني و ملي پيشرفتهاي در ايران ملي استانداردهاي خدمات، و علوم گونه هر و شد خواهد تجديدنظر لزوم مواقع

اين تكميل يا اصالح براي كه پيشنهادي توجه مورد بعدي تجديدنظر در برسد، استاندارد

به مراجعه براي شد. بنابراين خواهد واقع آخرين از همواره بايد ايران ملي استانداردهاي

كرد. استفاده آنها تجديدنظر و چاپ است شده سعي استاندارد اين تدوين و تهيه در نيازهاي و موجود شرايط به توجه ضمن كه

و استاندارد اين بين امكان حد در جامعه، پيشرفته و صنعتي كشورهاي ملي استانداردشود. ايجاد هماهنگي

بكار استاندارد اين تهيه براي كه ماخذي و منابعاست: زير شرح به رفته

1- ISO 6092: Drink milk-Determination of acidity (Routine method)

آزمون نتايج 2089: ايران ملي استاندارد ـ 2 لبنيات آزمايشات

لبنيات- موسسه آزمايشگاه آزمون نتايج ـ 3 ايران صنعتي تحقيقات و استاندارد

- تعيين آن فرآوردههاي و شير شيرخشك- اسيديته مقدار

معمولي( )روش آزمون روش

)تجديدنظر( كاربرد دامنه و هدف 1

براي روشي تعيين استاندارد اين تدوين از هدف شيرخشك انواع در اسيديته ميزان اندازهگيري

ميباشد. روتين روش بعنوان الزامي مراجع 2

در كه است مقرراتي حاوي زير الزامي مداركاست. شده ارجاع آنها به استاندارد اين متن استاندارد اين از جزئي مقررات آن ترتيب بدين

تاريخ داراي مراجع مورد ميشود. در محسوب و اصالحيهها تجديدنظر، و/ يا چاپ

نظر مورد مدارك اين بعدي تجديدنظرهاي اين ذينفع كاربران است بهتر نيست. معهذا

و اصالحيهها آخرين كاربرد امكان استاندارد دهند. قرار بررسي مورد را زير تجديدنظرهاي

و/ يا چاپ تاريخ بدون مراجع مورد در آن تجديدنظر و/ يا چاپ آخرين تجديدنظر،

نظر مورد شده داده ارجاع الزامي مداركاست.

اين كاربرد براي زير مراجع از استفادهاست: الزامي استاندارد

سال 1202: ايران ملي استاندارد 1 ـ 2 شيرخشك- ويژگيها 1381

1380 سال 326: ايران ملي استاندارد 2 ـ 2 آن فرآوردههاي و شير نمونهبرداري

1364 سال 637: ايران ملي استاندارد 3 ـ 2 شير خشك ماده اندازهگيري

سال 1531: ايران ملي استاندارد 4 ـ 2 شيرخشك چربي ميزان اندازهگيري 1373 تعاريف و اصطالحات 3

با واژهها و/ يا اصطالحات استاندارد اين درميرود: كار به زير تعاريف

1 آزمايه 1 ـ 3

ضوابط براساس كه نظر مورد بهر از اينمونه سال 326: ايران ملي استاندارد نمونهبرداري

ميگردد. تهيه آزمون انجام جهت 13802 آزمونه 2 ـ 3

انجام براي كه است آزمايه از معيني مقدارميشود. برداشت وزني بطور آزمايش،

اسيديته 3 ـ 3 عبارت شيرخشك در اندازهگيري قابل اسيديته

نرمال يكدهم سود ليترهاي ميلي تعداد از است گرم ده معادل اسيديته مقدار سنجش براي كه در رنگ تغيير تا چربي بدون خشك ماده از

شود. ايجاد فتالئين فنل معرف حضور روش اساس 4

شيرخشك سازي باز از عبارتست روش اساس تا آن به مقطر آب كردن اضافه وسيله به

خشك ماده از گرم 5 حاوي حاصل محلول در نرمال 0 / 1 سود با و باشد چربي بدون

دو كبالت سولفات و فتالئين فنل معرف حضورشود. تيتر مرجع رنگي محلول بعنوان ظرفيتي ميلي مقدار تعيين منظور به ـ 1 يادآوري خشك ماده از گرم 10 در مصرفي ليترهاي

ضرب 2 فاكتور در را حاصل عدد چربي بدونكنيد.

تعيين جهت نياز مورد سود مقدار ـ 2 يادآوري فراورده در موجود طبيعي بافري مواد عملكرد يا قليايي مواد نمودن اضافه با كه ميباشدميگردد. حاصل استفاده مورد اسيدي

الزم مواد 5 مقطر آب 1 ـ 5

و تجربهاي كيفيت از ميبايست مواد تمام بايد استفاده مورد آب باشند برخوردار مناسبي

10 لذا باشد ناخالصي هر از عاري و مقطر آب از عاري تا شود جوشانده استفاده از قبل دقيقه

گردد. كربن اكسيد دي سديم هيدروكسيد 2 ـ 5

±0/1 سود استاندارد حجمي محلول نرمال0/0002

مرجع رنگي محلول 3 ـ 5 ظرفيتي دو كبالت سولفات گرم 3 تهيه: طرز حجم و كرده حل مقطر آب در را 3 آبه هفتبرسانيد. ليتر ميلي 100 به آنرا

فتالئين فنل محلول 4 ـ 5 در را فتالئين فنل از گرم ميلي 2 تهيه: طرز حجم( حل به % حجم 95) اتانول ليتر ميلي 75

آن به مقطر آب ليتر ميلي 20 سپس و كنيد گونهاي به 2) ـ 5 بند )طبق سود و كرده اضافه

آب با و بيفزائيد صورتي رنگ شدن ظاهر تا كهبرسانيد. 100 حجم به مقطر

الزم وسايل 6 گرم0/001± دقت با حساس ترازوي 1 ـ 6 ليتري ميلي 0 / 1 درجات با مدرج بورت 2 ـ 6 ليتر ميلي 0 / 05 دقت و ليتري ميلي 2 پيپت 3 ـ 6 ليتري ميلي 50 مدرج استوانههاي 4 ـ 6 150 يا ليتري ميلي 100 ماير ارلن 5 ـ 6

شيشهاي درپوش و بلند گردن با ليتري ميلي نمونهبرداري 7

ايران ملي استاندارد با مطابق بايد بردارينمونه و شير نمونهبرداري روش 1380 سال 326:

شود. انجام آن فرآوردههاي آزمون روش 8

آزمايه كردن آماده 1 ـ 8 دار درب تميز و خشك ظرف يك در را نمونه نمونه حجم برابر دو آن گنجايش كه هوا از عاري و بسته فورا را ظرف در و كنيد منتقل باشد

كردن وارونه و دادن تكان با را ظرف محتويات از حداالمكان كار موقع در تا كنيد مخلوط كامال

آب جذب تا شود جلوگيري نمونه با هوا تماسبرسد. حداقل )رطوبت( به

اندازهگيري 2 ـ 8 در 2) ـ 8 بند )طبق را آزمايه از گرم

كنيد. وزن ماير ارلن دو داخل a )است نمونه چربي بدون خشك ماده مقدار

بيان وزني درصد برحسب اعشار رقم دو تا كهميشود( كم با را نمونه چربي بدون خشك : مادهيادآوري

عدد از رطوبت مقدار و چربي مقدار كردنكنيد. محاسبه 100

افزودن با را 2) ـ 8 بند )طبق آزمون 1 ـ 2ـ 8 سلسيوس درجه 20 مقطر آب ليتر ميلي 50

ماليم بطور و كنيد تهيه شده ساخته باز فرآورده به دقيقه 20 بمدت دهيد اجازه و زده بهم آنرابماند. سكون حال

از ليتر ميلي 2 ماير ارلن از يكي به 2 ـ 2ـ 8 اضافه 2) ـ 5 بند )طبق مرجع رنگي محلول

عمل با و كنيد مخلوط ماليم طور به و كرده صورتي )رنگ استاندارد رنگ وارونهاي حركتآوريد. دست به رنگ( را كم بسيار

مشابه فراوردههاي سري يك اگر ـ 1 يادآوري استاندارد رنگي محلول گيرند قرار آزمون مورد

بيش نبايد ولي برد بكار آنها تمام براي ميتوان را قرار استفاده مورد تهيه از بعد ساعت دو از

گيرد. فنل ليتر ميلي 2 دومي ماير ارلن به 3 ـ 2ـ 8

آن ميچرخانيد كه حالي در و كنيد اضافه فتالئينكنيد. مخلوط را با را دومي ژوژه بالن محتويات 4 ـ 2ـ 8

حالي در 2) ـ 6 بند )طبق بورت از سود افزودن كمرنگ صورتي رنگ تا كنيد تيتر ميچرخانيد كه

و آيد وجود به استاندارد رنگي محلول مشابهبماند. پايدار آن رنگ ثانيه 5 زمان مدت براي

شود. كامل ثانيه 45 مدت در بايد تيتراسيون نتايج بيان 9

فرمول و محاسبه روش 1 ـ 9 اسيد برحسب اندازهگيري قابل اسيديته مقدار كنيد: محاسبه 1 فرمول از استفاده با را الكتيك

V در رفته كار به 2) ـ 5 بند )طبق سود حجم برحسب 4) ـ 2ـ 8 بند )طبق كردن تيتراسيون

ميباشد. ليتر ميلي يادداشت اعشار رقم يك تا را نتيجه ـ 1 يادآوري

كنيد. تكرارپذيري 2 ـ 9

آزمون دو در آمده دست به نتايج بين اختالف شده گرفته انجام نفر يك وسيله به كه متوالي

0 / 1 سود از ليتر ميلي 0 / 4 از نبايد باشد خشك )ماده نمونه از گرم 10 براي نرمالباشد. چربي( بيشتر بدون

گزارش 10 باشد. زير آگاهيهاي شامل بايد آزمون گزارش

نمونه كامل شناسايي براي الزم جزئيات 1 ـ 10 ملي استاندارد طبق نمونهبرداري روش 2 ـ 10

و شير نمونهبرداري 1380 سال 362: ايران آن فرآوردههاي

2089: شماره به ايران ملي استاندارد 3 ـ 10 1375 سال آمايش از آمده دست به نتايج 4 ـ 10 شده انجام تكرارپذيري صورتيكه در 5 ـ 10

مدنظر آن از آمده دست به نتايج آخرين باشدميباشد.

آزمون تاريخ 6 ـ 10 آزمون شماره 7 ـ 10

بطور كه شرايطي گونه هر بايد همچنين ذكر استاندارد اين در و شده انجام اختياريگردد.

1- Test Sample 2- Test Portion 3- Coso4 , 7H2O

ISLAMIC REPUBLIC OF IRAN

Institute of Standards and Industrial Research of Iran

ISIRI NUMBER

2089-2

Milk and milk products determination of acidity (routine method)

Test method

1st Edition