letme Stratejisinin Belirlenmesinde Bilgi YnetimiAltyapsnn Analizi

The Analysis of the Knowledge ManagementInfrastructure in Business Strategy Formulation

Yrd. Do. Dr. sa POLU Do. Dr. B. Zafer ERDOAN*

z: Bilgi, gnmzde en nemli stratejik kaynak ve retim faktr haline geldiinden do-lay stratejinin formle edilmesinde rol oynayan kritik baar faktrlerinden birisi olmu-tur. letmeler amalarna ulaabilmek iin baarl bir ekilde bilgiyi ynetmek zorunda-drlar. Bilgiyi sistematik bir biimde yneten ve katma deer elde eden iletmeler srd-rebilir rekabet avantaj salayacaktr. Etkin bir bilgi ynetiminin kurulmas ise genel i-letme stratejisi ile ilikilidir ve bir altyap gerektirir. Bu nedenle, bilgi ynetiminin nemi-nin farknda olan iletmeler bilgi ynetimini iletme stratejisiyle birlikte belirlemektedir-ler. Buradan yola kan aratrmann temel amac; Trkiyedeki ilk 500 sanayi iletmesi-nin belirleyecekleri stratejileri iin nem arz eden bilgi ve bilgi ynetimi ile ilgili tutum-larn ve mevcut durumlarn ortaya koymaktr. Bylece iletmelerimizin stratejilerini be-lirlerken gerekli olan bilgi ynetimi alt yapsn yeterli lde kurup kuramadklarn datespit etmek amalanmtr. Aratrma sonucunda; aratrma kapsamna alnan iletmele-rin bilgi ve bilgi ynetiminin farknda olduklar ve iletme stratejisi iin gerekli olan bil-gi ynetimi altyapsn byk bir lde gerekletirdikleri grlmektedir.

Anahtar szckler: Bilgi, Bilgi Ynetimi, letme Stratejisi, Stratejinin Belirlenmesi

Abstract: Nowadays, since knowledge has become both the most important strategic re-source and production factor, it is one of the critical success factors of strategy formulati-on. In order to reach their objectives, companies need to manage knowledge successfully.The companies, which manage knowledge systematically and create added-value fromknowledge, will gain sustainable competitive advantage. There is a relationship betweenan effective knowledge management and business strategy. An effective knowledge mana-gement also needs an infrastructure. Thus, the companies, which are aware of the value ofthe knowledge management, formulate business strategy and knowledge management to-gether. The principal objective of our study is to determine the existing situation as well asattitudes of top 500 industrial companies of Turkey to the concepts of knowledge andknowledge management, which are important for them to formulate business strategies.Thus, we also aim to determine the knowledge management infrastructure of Turkish com-panies that is necessary for their strategy formulation. In conclusion, Turkish companiesare aware of knowledge and knowledge management and completed an important part ofknowledge management infrastructure that is necessary business strategy formulation.Key words: Knowledge, Knowledge Management, Business Strategy, Strategy Formulation

89

Dumlupnar niversitesi, Bilecik BF, letme Blm, 11100 BLECK, Fax:0.228.2129140,isaipcioglu@yahoo.com.

* Dumlupnar niversitesi, Bilecik BF, letme Blm, 11100 BLECK, Fax:0.228.2129140,bzerdoan@yahoo.com

1. GRDurmakszn artan rekabeti evrede bireysel ve rgtsel bazda bilginin nemi anlalma-ya balanmtr. Bilgi teknolojilerinin gelimesiyle birlikte uluslararas rekabetin yaps de-imeye balam ve bilgiyi ele geirmeye doru bir ynelme olmutur. rnlerin veyahizmetlerin iindeki bilgi, rn veya hizmeti daha da deerli klmtr. Bu sayede, kreselrekabetin temel ald bilgi youn rnler/hizmetler hzl bir ekilde art gstermektedir.

Bilgi ynetimi alannda nemli aratrmaclardan Davenport ve Prusak (2001) bilginin k-resel ekonomide bir irket iin en nemli rekabet avantaj yaratabileceini ileri srmekte-dirler. irketlerin bu rekabet avantajn elde edebilmeleri ise yeterli ve uygun bilgiye ba-ldr. nk bir irkette ok fazla bilgi olmas verilecek kararlarn o derece rasyonel, ob-jektif ve doru olmas anlamna gelmez. Bir irket iin bilgi yetersizlii ne derece nemlibir sorun ise bilgi fazlal da o derece nemlidir. irketin amalarna ulamadaki etkin ka-rarlar iin bilginin doru zamanda, doru formatta ve doru yerde karar vericilere ulama-s gerekir.

Gerekten de deien pazar koullar bilgi ynetimini vazgeilmez klmaktadr. nk ar-tk rekabetin youn olduu bir ortamda bir irketin baars, pazarda bilgisini ne kadar iyiynettiine baldr. Trkiye gibi sk sk belirsizlik ortam yaayan ekonomilerde irketle-rin bilgiyi ynetme gereksinimleri daha da artmaktadr. Bilgiyi sistematik bir biimde y-neten ve katma deer elde eden iletmeler rekabet avantaj salayabilecekler ve rekabetikarlayabileceklerdir.

Gnmzde bilgi, stratejinin formle edilmesinde kritik baar faktrlerinden birisidir. Bunedenle, firmalar, iletme stratejisini baarl bir biimde belirlemek iin gerekli olan bil-ginin ne olduunu tespit etmek ve rekabet avantaj yaratmak iin iletme stratejisi ve bil-gi balantlarn kurmak zorundadrlar. Buradan hareketle aratrmamzn temel amac; Tr-kiyedeki ilk 500 sanayi iletmesinin belirleyecei stratejiler iin nem arz eden bilgi vebilgi ynetimi ile ilgili tutumlarn ve mevcut durumlarn ortaya koymaktr. Bylece ilet-melerimizin stratejilerini belirlerken gerekli olan bilgi ynetimi alt yapsn yeterli ldekurup kuramadklar da tespit edilmeye allacaktr.

2. BLG YNETM

2.1. Bilgi Ynetiminin Tanm ve eriiSveiby (1996) bilgiyi tanmlarken maddi olmayan varlklarn nemini vurgulam ve bilgiynetimini maddi olmayan varlklardan deer yaratma sanat olarak tanmlamtr. Kramac gtmeyen bir eitim ve aratrma organizasyonu olan Amerikan Verimlilik ve Kali-te Merkezi APQC bu tanm biraz daha genileterek bilgi ynetimini insanlar ve enfor-masyonu kapsayan bilgi varlklarn yaratmak, korumak ve kullanmak iin meydana gel-mi bir stratejiler ve yaklamlar grubu olarak ele almtr. Bu stratejiler ve yaklamlargrubu rgtn daha fazla deer yaratabilmesi iin ihtiya duyulan bilgiyi doru zamandadoru bireylere ulatrr (Hasanali, 2002). Bir danma firmas olan KPMG ise (1998, s.5;1999, s.6) hazrlam olduklar bilgi ynetimi aratrma raporlarnda bilgi ynetimini per-formans arttrmak iin bir organizasyon iinde sistematik ve organize olarak bilginin kul-lanlmasna teebbs edilmesidir eklinde tanmlamtr.

90

Sosyal Bilimler Dergisi 2005/2

Bilgi ve bilgi ynetimi ile ilgili bir ok alma yapan Skyrme (1999) bilgi ynetimini s-re olarak ele alarak bilgi ynetimi hayati nem tayan bilginin ak ve sistematik yne-tilmesi ve bu bilginin yaratma, organize etme, datma, kullanma ve ileme sreci ile bir-letirilmesidir biiminde bir tanmlama yapmtr. Grld gibi bu tanmda bilgi yne-timinde, ok nemli bilgilerin bir sre dahilinde ak ve sistematik bir ekilde ynetilme-si zerinde durulmutur.

Bilginin ynetilmesini bir sre olarak ele alanlardan Gupta vd. (2000, s.17) bilgi yneti-mini rgtlere problem zme, dinamik renme, stratejik planlama ve karar verme gibifaaliyetler iin gerekli olan nemli enformasyon ve deneyimin bulunmasna, seilmesine,organize edilmesine, yaylmasna ve transfer edilmesine yardm eden bir sretir biimin-de tarif etmitir.

Bu tanmlardan da anlald gibi bilgi ynetimi rgtsel hedefleri yerine getirmek iinuygun ve gerekli bilginin saptanmasn, analiz edilmesini ve daha sonra bilgi varlklarngelitiren faaliyetlerin planlanmasn ve kontroln ierir. Ayrca bilgi ynetimi sadece bil-gi varlklarn yneten bir sre deildir. Ayn zamanda bilginin gelitirilmesini, korunma-sn, kullanmasn ve paylalmasn kapsayan bir sretir (Civi, 2000).

Bu sre kapsamnda Binney (2001) bilgi ynetimi uygulamalar iin bilgi ynetimi ele-manlarn ilemsel, analitik, varlk ynetimi, sre, geliimsel ve yenilik/yaratma olarakalt ana grup iinde toplamtr. Bu elemanlarn hepsi Bilgi Ynetimi Spektrumu olarakadlandrlr. Bilgi ynetimi spektrumu, incelenen tm bilgi ynetimi uygulamalarn kapsa-yan bir yapdr. Tablo 1 bilgi ynetimi elemanlarn ve bu elemanlarn literatrdeki bilgi y-netimi uygulamalarn ayrntl bir biimde gstermektedir.

Tablo 1. Bilgi Ynetimi Spektrumunun Dzenledii Bilgi Ynetimi Uygulamalar

91

flletme Stratejisinin Belirlenmesinde Bilgi Ynetimi Altyapsnn Analizi

Kaynak: Binney, 2001, s.35.

2.2. Bilgi Ynetimi lkeleriBilgi ynetimi ile ilgili olarak Davenport (1998) tarafndan on temel ilke gelitirilmitir.Bu ilkelerin her biri ierik ve ele ald konular bakmndan tartlabilir olmakla birlikte,bugn bir ok firma bunlarla karlamakta ve yol at eitli durumlarla mcadele et-mektedir. Bu nedenle, firmalar bilgi ynetimi ile ilgili planlarnda ve uygulamalarnda butemel ilkeleri dikkate alarak baar salayabilir. Bilgi ynetiminin bu on ilkesi u ekildesralanmaktadr:

1. Bilgi ynetimi pahal olduu gibi bilgisizlikte pahaldr: Bilgi ynetimi pahal olmak-la birlikte bilgi ynetiminin mevcut olmamasnn karln da bilmek gerekir. rnein, birorganizasyonda anahtar alanlarn bildiklerini unutmas veya iten ayrldklarnda, m-teri sorunlarna hzl cevap verememenin maliyeti nedir? Organizasyonlar nasl kalitenindeerini belirlerken kt kaliteli rnlerin ve hizmetlerin maliyetini de belirliyorlarsa, ay-n ekilde bilginin deerini belirlemeye altklar gibi bilgisizliin de maliyetini lmeealmaldrlar.

2. Etkili bir bilgi ynetimi insanlarn ve teknolojilerin ortak zmlerini gerektirir: Bil-gi teknolojileri byk oranda bilginin elde edilmesine, saklanmasna, dnmne, dat-mna ve akna yardm ederken, insanlar da karar vermek iin kendine zg bir biimdefarkl bilgiyi yorumlayarak ve sentezleyerek byk bir resme dntrr. Veri ve enfor-masyon ancak kiiler tarafndan yorumlanarak anlaml hale getirilir ve bilgiye dntr-lr. Bylece anlaml hale gelen bilgiyi firmalar kendi yararlarna kullanrlar.

3. Bilgi ynetimi ileri derecede politiktir: Eer bilgi g, para ve baar anlamna geliyor-sa, bilgiyi ele geirmek iin lobi faaliyetleri, politik oyunlar ve kapal kaplar arkasnda pa-zarlklar olacaktr. Eer bilgi ynetimi giriimlerinde politika oluturulmazsa, rgt dahasonra bilginin deerini anlamayabilir. Bu nedenle, etkin bir bilgi ynetimi iin bir bilgi po-litikasnn gelitirilmesi gereklidir.

4. Bilgi ynetimi bilgi yneticilerini gerektirir: Bir iletmede emek, sermaye gibi temelk