VRSTE

ISTRAŽIVANJA

Brojne su podele istraživanja koje se mogu

naći u stručnoj i naučnoj literaturi, pre svega

zbog primene različitih kriterijuma za vršenje

podele. Najčešći kriterijumi su prema:

• prirodi istraživanja,

• cilju preduzimanja,

• poznavanju problema,

• vremenskom trajanju, i

• stepenu kontrole.

Prema prirodi istraživanja se dele u dve

osnove vrste:

a) teorijska istraživanja i

b) empirijska istraživanja

Teško je u oblasti sporta i fizičkog vaspitanja

povući jasnu granicu između ove dve vrste

istraživanja.

Čisto teorijska istraživanja su ređe

zastupljena. Obično se radi o empirijskim

istraživanjima koja traže i teorijske potpore.

Prema cilju preduzimanja istraživanja se

mogu podeliti u dve osnovne vrste:

a) fundamentalna (bazična) - radi sticanja

novih znanja, proveravanja i proširivanja

postojećeg sistema znanja;

b) primenjena (aplikativna) - radi sticanja

novih znanja i informacija potrebnih za

praktičnu primenu u sportu i fizičkom

vaspitanju.

U odnosu na poznavanje problema

istraživanja se dela na:

a) Eksplorativna: kada još nije poznat ili je

nedovoljno poznat problem istraživanja, pa

je osnovni cilj da se utvrdi šta je problem.

b) Konfirmativna (za proveru hipoteza) :

problem je poznat i sprovode se provere

hipoteza istraživanja uz primenu

odgovarajuće metode i istraživačkog nacrta.

Većina istraživanja u oblasti sporta i fizičkog

vaspitanja spada u ovu vrstu.

Prema vremenskom trajanju istraživanja

mogu biti:

a) Transverzalna: istraživanje se odnosi na

jedan tretman posmatranja i merenja

odgovarajućeg fenomena u kratkom

vremenskom intervalu ili na različitim

uzrasnim grupama ispitanika.

b) Longitudinalna : istraživanje se odnosi na

dva ili više tretmana posmatranja i merenja

istih fenomena u dve ili više vremenskih

tačaka (perioda) samo na jednoj grupi

ispitanika.

U odnosu na stepen kontrole:

a) Laboratorijska : obavljaju se u strogo

kontrolisanim uslovima i odgovarajućom

opremom;

b) Terenska (u prirodnim životnim

uslovima): manje kontrolisani uslovi, i to

izborom vremena i mesta obavljanja

posmatranja i merenja;

c) Bibliotečka : sakupljanje, objedinjavanje

nalaza do kojih su došli drugi istraživači, kao

i kritički osvrt na njih.

TIPOVI ISTRAŽIVANJA

Postoje različite vrste istraživačkih

problema, pa se tako i različiti tipovi

istraživanja koriste za rešavanje tih

problema.

U oblasti sporta i fizičkog vaspitanja,

najčešće se koriste analitička,

deskriptivna i eksperimentalna

istraživanja.

ANALITIČKA ISTRAŽIVANJA:

• Istorijska istraživanja

• Sinteza istraživanja (meta analiza)

DESKRIPTIVNA ISTRAŽIVANJA:

• Ankete (upitnici) , Intervjui,

Sociometrija, Normativna istraživanja,

Studija slučaja, Analiza sportskih

aktivnosti,

• Razvojne studije i Korelacione studije.

EKSPERIMENTALNA ISTRAŽIVANJA

ANALITIČKA ISTRAŽIVANJA uključuju

dubinske studije i procene dostupnih

informacija, te nastojanja da se objasne

kompleksne pojave.

Različiti tipovi analitičkih istraživanja su:

istorijska, filozofska, pregledi, kritike i sinteze

istraživanja (meta analize).

Prikazaćemo ukratko karakteristike istorijskih

istraživanja i meta analize.

Istorijska istraživanja

Istorijska istraživanja bave se događajima

koji su se već desili. Ona obraćaju pažnju na

sledeće predmete istraživanja: sportske

događaje, sportske organizacije, institucije,

ljude, politiku u sportu, itd.

Dve su vrste istorijskih istraživanja:

- opisna i

- analitička.

Opisna (deskriptivna) istorijska

istraživanja odgovaraju na probleme tipa

Šta se desilo ?

Analitička istorijska istraživanja

odgovaraju na probleme tipa Kako? i

Zašto? Se nešto desilo. Otkrivaju

povezanost pojava, otkrivaju uzroke i

posledice događaja u prošlosti.

Deskriptivna istorijska istraživanja

bave se:

• pronalaženjem i opisivanjem pojava i

događaja u prošlosti, koja su vezana za

sam problem istraživanja.

• manje poznatim pojavama i

pokušavaju da definišu ključne

događaje i pojave koje su odredile tok

događaja u analiziranom razdoblju.

Analitička istorijska istraživanja:

• Pokušavaju da otkriju povezanost pojava,

njihove uzroke i posledice koje su se desile u

prošlosti;

• Treba da definišu na koji način i u kakvim

okolnostima se nešto desilo, koji su faktori i

ljudi uticali na te događaje i pojave, kakve su

veze tih događaja sa drugim događajima i

pojavama i td.

• Zaključci ovih istraživanja nisu apsolutni,

nego su to "utemeljene pretpostavke" (moguće

su varijante).

• Izvori informacija za istorijska istraživanja

mogu biti različiti: literatura (pisma,

zakoni, novine, knjige i dr.), fotografije,

crteži, filmovi, predmeti, garderoba, priče i

legende iz prošlosti, razni podaci (npr.

nagrade, pehari, plakete, diplome,

zapisnici, inventarski spiskovi itd.).

• Traženje primarnih izvora se može uraditi u

arhivama, bibliotekama, zasebnim

zbirkama, muzejima, sportskim klubovima,

kod pojedinaca i sl.

Meta analiza

Meta analiza je "istraživanje na

istraživanjima", zbog toga što se vrši sinteza

i analiza na osnovu većeg broja

publikovanih istraživanja.

Ovakva analiza se vrši bez klasičnog

prikupljanja podataka, ali na osnovu

rezultata drugih istraživanja.

• Meta analiza je statističko istraživanje na

velikom broju rezultata iz istraživanja u

cilju integrisanja nalaza.

• To se radi na osnovu analize sumarnih

podataka iz više istraživanja, najčešće

preko aritmetičkih sredina i standardnih

devijacija, uz primenu odgovarajuće

statističke metode

• Osnovni cilj je da se definišu, objedine

zajednički zaključci koji bi važili za sva

analizirana istraživanja.

Meta analitičko istraživanje ima slične faze

kao i empirijsko istraživanje:

• Definisanje problema istraživanja.

• Traženje literature sa unapred definisanim

kriterijumima za selekciju istraživanja.

• Pretraživanje literature i biranje (selekcija)

radova (primarni, sekundarni, "siva

literatura": teze, disertacije, saopštenja na

skupovima, radovi na Internetu i dr.).

• Ocenjivanje radova na osnovu njihovih

kvaliteta, odnosno procenjuje se njihova

eksterna i interna validnost, pouzdanost i

valjanost merenja i drugi aspekti. To se radi

na osnovu tzv. kodiranja značajnih

karakteristika svakog rada u meta analizi, na

primer u području sporta.

• Izračunavanje ili procenjivanje veličine

efekata na osnovu izdvojenih rezultata i

nalaza iz radova. Potrebno je ujednačiti sve

nalaze, utvrditi varijable i uzorke.

• Izrada izveštaja

DESKRIPTIVNA ISTRAŽIVANJA

• Deskriptivna istraživanja se bave

problemima opisivanja stanja, odnosno

statusa nekih uzoraka entiteta ili neke

pojave.

• Najčešće deskriptivne istraživačke tehnike

su: upitnik (anketa), intervju, sociometrija,

normativna istraživanja, studija slučaja,

analize sportske aktivnosti, razvojne

studije i korelacione studije.

Anketna istraživanja

Anketno istraživanje podrazumeva korišćenje

raznih upitnika i definisanih intervjua, kao

osnovnih tehnika prikupljanja podataka.

Najčešće se koristi za prikupljanje i analizu

podataka o:

a) sociološkim, ekonomskim i antropološkim

karakteristikama,

b) ponašanju ljudi (npr. motoričkom

ponašanju),

c) stavovima i mišljenjima.

Na osnovu odgovora ljudi sakupljaju se

činjenice o njima ili o nekom drugom, socio-

demografske karakteristike, polu, starosti,

obrazovanju, nacionalnosti, zanimanju,

prihodu, posedovanju dobara, bavljenju

sportskim aktivnostima i dr.

Ponašanje ljudi se anketira u odnosu na

svakodnevne aktivnosti (ishrana, navike u

vršenju poslova u kući ili na radnom mestu),

ili u slobodnom vremenu, ili u odnosu na

kineziološke (motoričke, sportske) aktivnosti.

Anketnim istraživanjem prikupljaju se podaci i

o psihičkim ili psihofizičkim osobinama,

raspoloženju, emocijama, stavovima o raznim

sistuacijama i institucijama i sl.

Anketna istraživanja mogu biti:

• ankete sa ličnim intervujuisanjem,

• telefonske ankete,

• poštanske ankete,

• internet ankete.

Normativna istraživanja

Normativna istraživanja podrazumevaju

merenja i testiranja velikog broja ispitanika

podeljenih u kategorije po npr. polu, uzrastu,

obrazovanju, sportskim granama i dr.

Cilj normativnih istraživanja je da se definišu

norme u nekim izvornim ili zajedničkim

jedinicama (npr. procentima, centilima,

standardnim grupama, u z, t-vrednostima i sl.).

Potrebno je odabrati one mere i testove koji

najbolje predstavljaju neku karakteristiku ili

sposobnost u određenoj populaciji ljudi.

Pri tome je neophodno poštovati zadatu

standardizaciju merenja i testiranja, jer se

merenje i testiranje najčešće vrši na različitim

uzorcima ispitanika.

Koriste se za ocenjivanje rezultata pojedinaca,

poređenje populacija (npr. antropometrijske

karakteristike i/ili motoričke sposobnosti naše

zemlje sa nekom drugom, ili između SAD i

Evrope i sl.).

Studija slučaja

Studija slučaja (proučavanje pojedinačnog

slučaja) koristi se da pruži detaljne

informacije o individui ili instituciji,

organizaciji i sl.

Ona ima cilj da odredi jedinstvene

karakteristike ili uslove u kojima entitet

deluje.

Takvo istraživanje se često koristi u medicini,

psihologiji, sociologiji, a u kineziologiji npr. u

studiji o vrhunskim sportistima.

Studija slučaja ne podrazumeva samo

proučavanje pojedinačnog slučaja u jednini,

nego je njena suština da proučava vrlo mali

broj slučajeva, ali intenzivno i produbljeno.

Pri tome je često uzorak varijabli ili broj

merenja veliki.

Studija slučaja ne podrazumeva samo

proučavanje pojedinačnog slučaja u jednini,

nego je njena suština da proučava vrlo mali

broj slučajeva, ali intenzivno i produbljeno.

Pri tome je često uzorak varijabli ili broj

merenja veliki.

Razvojna istraživanja

Razvojna istraživanja prikazuju i analiziraju

promene tokom biološkog razvoja (starenje).

Najčešće se sprovodi na deci i omladini, ređe

tokom celokupnog životnog doba.

Predmet istraživanja su antropološke

karakteristike i sposobnosti, posebno

motoričke sposobnosti, motorička znanja,

stavovi i dr.

Izvode se transverzalne (cross-sectional) i

longitudinalne studije.

Korelaciona istraživanja

Svrha korelacionih istraživanja (studija) je da

ispita odnos (relaciju, korelaciju) između

analiziranih varijabli. Takva istraživanja su

veoma česta u oblasti sporta i fizičkog

vaspitanja i mogu se podeliti u dve vrste:

• Istraživanja u kojima se analiziraju relacije

varijabli, stepen povezanosti ili predikcija

jednih na osnovu drugih varijabli

• Struktura određenih skupova varijabli

kojima je procenjena jedan prostor

antropološkog statusa.

Eksperimentalna istraživanja

Eksperimentalna istraživanja se obično

smatraju najviše naučna od svih tipova

istraživanja, zato što je istraživač u situaciji

da manipuliše tretmanima kako bi

prouzrokovao određene fenomene.

U eksperimentalnom istraživanju istraživač

nastoji da kontroliše sve faktore osim

eksperimentalne (ili tretmanske) varijable.

Ako su spoljašnji faktori uspešno držani pod

kontrolom, tada istraživač može da pretpostavi

da su promene u zavisnoj varijabli nastale

zbog delovanja nezavisne varijable.

U eksperimentalnom istraživanju istraživač

nastoji da kontroliše sve faktore osim

eksperimentalne (ili tretmanske) varijable.

Ako su spoljašnji faktori uspešno držani pod

kontrolom, tada istraživač može da pretpostavi

da su promene u zavisnoj varijabli nastale

zbog delovanja nezavisne varijable.

Postoji i posebna vrsta istraživanja koja imaju

sve karakteristike eksperimentalnog

istraživanja, ali ne postoji randomizacija,

odnosno slučajni izbor ispitanika i tretmana.Ta

vrsta istraživanja se naziva “kvazi-

eksperimentalno istraživanje” i ono mora da

zadovoljava jedan od sledeća dva uslova:

a) mora imati najmanje dve grupe (npr.

eksperimentalnu i kontrolnu) ili

b) mora postojati više merenja (više od jednog

pretesta i posttesta).