Izvještaj o Strateškoj procjeni uticaja na životnu sredinu ...podgorica.me/db_files/Urbanizam/... · javna preduzeca, objekti komunalne, telekomunikacijske, energetske i ostale

SPU na životnu sredinu za Izmjene i dopune DUP – a“Industrijska zona KAP-a – koridor južne obilaznice”, Opština Podgorica

Izvještaj o Strateškoj procjeni uticaja na životnu sredinu zaIzmjene i dopune Detaljnog urbanističkog plana “Industrijska

zona KAP-a – koridor južne obilaznice” Podgorica......................................................................................................................................................................................................

mart, 2016.godine

ISPU na životnu sredinu za za Izmjene i dopune DUP – a“Industrijska zona KAP-a – koridor južne obilaznice”, Opština Podgorica

2

OBRAĐIVAČ: "Verde Projekt" d.o.o., Podgorica

NARUČILAC: Agencija za izgradnju i razvoj podgorice d.o.o. Podgorica

RADNI TIM:

Vesna Jovović, dipl.inž.pejz.arh. - koordinator tima

arh. Ksenija Vukmanović, dipl.inž. - član tima

Jasmina Gardašević, dipl.biolog - član tima

IZVRŠNI DIREKTORVesna Jovović, dipl.inž.pejz.arh


3

Sadržaj:

UVOD..........................................................................................................................................................................................41. KRATAK PREGLED SADRŽAJA I GLAVNIH CILJEVA PLANA I ODNOS PREMA DRUGIM PLANOVIMA IPROGRAMIMA...........................................................................................................................................................................5

1.1. PRAVNI I PLANSKI OSNOV, SADRŽAJI I CILJEVI PLANA ..........................................................................................51.2. OSNOVNA KONCEPCIJA PLANA ...............................................................................................................................101.3. KONTAKTNA PODRUČJA, USLOVI JAVNIH PREDUZEĆA, USTANOVA I DRUGIH INSTITUCIJA .........................33

2. OPIS POSTOJEĆEG STANJA ŽIVOTNE SREDINE PREDMETNOG PODRUČJA ...........................................................332.1 PRIRODNE KARAKTERISTIKE PODRUČJA .............................................................................................................332.2. STANJE KVALITETA ŽIVOTNE SREDINE ..................................................................................................................412.3. POSTOJEĆE STANJE – STVORENE STRUKTURE...................................................................................................562.4. STANJE NA LOKACIJI I ŠIRE UKOLIKO SE PLAN NE REALIZUJE ..........................................................................60

3. IDENTIFIKACIJA PODRUČJA ZA KOJA POSTOJI MOGUĆNOST DA BUDU IZLOŽENA ZNAČAJNOM RIZIKU IKARAKTERISTIKE ŽIVOTNE SREDINE U TIM PODRUČJIMA .............................................................................................604. POSTOJEĆI PROBLEMI U POGLEDU ŽIVOTNE SREDINE U PLANSKOM ZAHVATU ..................................................625. OPŠTI I POSEBNI CILJEVE ZAŠTITE ŽIVOTNE SREDINE OD ZNAČAJA ZA PLAN......................................................62

5.1. NAČIN ODREĐIVANJA ...............................................................................................................................................625.2 OPŠTI CILJEVI ZAŠTITE ŽIVOTNE SREDINE............................................................................................................635.3 POSEBNI CILJEVI ZAŠTITE ŽIVOTNE SREDINE ......................................................................................................63

6. MOGUĆE ZNAČAJNE POSLJEDICE PO ZDRAVLJE LJUDI I ŽIVOTNU SREDINU ........................................................646.1. METODOLOGIJA, KRITERIJUMI, INDIKATORI I EVALUACIJA ZNAČAJA UTICAJA ................................................64

7. MJERE PREDVIĐENE U CILJU SPRIJEČAVANJA, SMANJENJA ILI OTKLANJANJA ZNAČAJNIH NEGATIVNIHUTICAJA DO KOJIH DOVODI REALIZACIJA PLANA ...........................................................................................................718. PREGLED RAZLOGA KOJI SU POSLUŽILI KAO OSNOVA ZA IZBOR VARIJANATNIH RJEŠENJA............................739. PRIKAZ MOGUĆIH ZNAČAJNIH PREKOGRANIČNIH UTICAJA NA ŽIVOTNU SREDINU ..............................................7410. OPIS PROGRAMA PRAĆENJA STANJA ŽIVOTNE SREDINE, UKLJUČUJUĆI I ZDRAVLJE LJUDI U TOKUREALIZACIJE STUDIJE LOKACIJE (MONITORING).............................................................................................................7411. ZAKLJUČNA RAZMATRANJA..........................................................................................................................................7512.REZIME................................................................................................................................................................................76I ZAKONSKI PROPISI OD ZNAČAJA ZA IZRADU STRATEŠKE PROCJENE UTICAJA NA ŽIVOTNU SREDINU............80II LITERATURA .......................................................................................................................................................................81


4

UVOD

Izvještaj o strateškoj procjeni uticaja na životnu sredinu je instrument kojim se opisuju, vrijednuju iprocjenjuju mogući značajni uticaji planskih rješenja na životnu sredinu do kojih može doćiimplementacijom plana. Takođe, strateškom procjenom uticaja na životnu sredinu se određuju mjereprevencije, minimizacije, ublažavanja, remedijacije ili kompenzacije štetnih uticaja na životnu sredinu izdravlje ljudi, tj. određuju se mjere za smanjenje negativnih uticaja na životnu sredinu i zdravlje ljudi.

Sprovođenje strateške procene životne sredine zasniva se na sljedećim osnovnim načelima:- Što ranije uključivanje strateške analize u proces izrade planova i programa, a svakako pre nego

što se donesu konačne odluke;- Ispitivanje ekoloških efekata varijantnih rješenja, što će pomoći da se utvrdi kako promjene

planova i programa mogu smanjiti ekološki rizik;- Metodologija sprovođenja strateške analize nije univerzalno propisana, već se na osnovu opštih

preporuka primjenjuje metodologija prilagođena konkretnim okolnostima, u ovom slučaju Plana;- Obuhvat analize mogućih ekoloških efekata treba da bude u saglasnosti sa razmjerama

očekivanih efekata;- Koristiti postojeće mehanizme za analizu ekoloških efekata, uključujući javnost, vrijednovati

učinak analize i pripremiti izvještaj sa rezultatima.

Izvještaj o strateškoj procjeni uticaja na životnu sredinu urađen je u skladu sa:- Zakonom o strateškoj procjeni uticaja na životnu sredinu (″Sl. list RCG″ br. 80/05 i ″Sl. list CG″ br.

73/10, 40/11, 59/11)- Zakonom o uređenju prostora i izgradnji objekata ("Sl. list CG" br. 51/08, 40/10, 34/11, 47/11, 35/13,

39/13 i 33/14).

Osnovni ciljevi izrade Strateške procjene propisani Zakonom o strateškoj procjeni uticaja na životnusredinu:

1. Obezbjeđivanje da pitanja životne sredine i zdravlja ljudi budu potpuno uzeta u obzirprilikom razvoja planova ili programa

2. Uspostavljane jasnih, transparentnih i efikasnih postupaka za stratešku procjenu3. Obezbjeđivanje učešća javnosti4. Obezbjeđivanje održivog razvoja5. Unaprijeđivanje nivoa zaštite zdravlja ljudi i životne sredine.

Polazeći od činjenice da je cilj izrade Izmjena i dopuna DUP-a "Industrijska zona KAP-a – koridor južneobilaznice" Podgorica je da se prostor u zahvatu planskog dokumenta organizuje i uredi u skladu sanačelima propisanim članom 5 Zakona o uređenju prostora i izgradnji objekata i da se odrede svespecifičnosti područja zahvata i kontaktnih planskih cjelina koje će predstavljati uvodne smjernice zastvaranje odgovarajuće koncepcije planskog rješenja, cilj izrade Izvještaja o strateškoj procjeni je da seutvrdi uticaj planskog rješenja na životnu sredinu. Izvještajem je dat predloženi planski koncept kao iopis postojećeg stanja segmenata životne sredine u zahvatu plana. Posebna poglavlja Izvještajaodnose se na opis značajnih uticaja koje realizacija planskog rješenja može imati na životnu sredinu,kao i definisanje mjera za njihovo ublažavanje. Takođe, dat je opis programa praćenja stanja odnosnomonitoring segmenata životne sredine.

Izvještaj o Strateškoj procjeni uticaja na životnu sredinu je sastavni dio planskog dokumenta. U tokuizrade Izmjena i dopuna DUP-a "Industrijska zona KAP-a – koridor južne obilaznice" Podgorica, vršenaje integracija zahtjeva zaštite životne sredine u planerska rješenja.


5

1. KRATAK PREGLED SADRŽAJA I GLAVNIH CILJEVA PLANA I ODNOS PREMA DRUGIMPLANOVIMA I PROGRAMIMA

1.1. PRAVNI I PLANSKI OSNOV, SADRŽAJI I CILJEVI PLANA

1.1.1. Pravni osnov

Pravni osnov za izradu Strateške procjene uticaja na životnu sredinu za Izmjene i dopune DUP-a"Industrijska zona KAP-a – koridor južne obilaznice" Podgorica sadržan je u odredbama Zakona ostrateškoj procjeni uticaja na životnu sredinu (″Sl. list RCG″ br. 80/05 i ″Sl. list CG″ br. 73/10, 40/11,59/11) i Zakona o uređenju prostora i izgradnji objekata ("Sl. list CG" br. 51/08, 40/10, 34/11, 47/11,35/13, 39/13 i 33/14).

Odluku o izradi Strateške procjene uticaja na životnu sredinu za Izmjene i dopune DUP-a "Industrijskazona KAP-a – koridor južne obilaznice" Podgorica, broj 08-350/15-374 od 05.11.2015. godine, donio jeSekretar Sekretarijata za planiranje i uređenje prostora i zaštitu životne sredine Glavnog grada -Podgorice na osnovu člana člana 5, stav 2, člana 9 i člana 3a stav 1, Zakona o strateškoj procjeniuticaja na životnu sredinu (″Sl. list RCG″ br. 80/05 i ″Sl. list CG″ br. 73/10, 40/11 i 59/11).

1.1.2. Planski osnov

Kao polazne osnove za izradu Izmjena i dopuna DUP-a "Industrijska zona KAP-a – koridor južneobilaznice" Podgorica korišćene su smjernice iz važeće planske dokumentacije:

- Prostorno urbanistički plana Glavnog grada Podgorice do 2025. godine (2014)- Izmjene i dopune DUP-a "Industrijska zona KAP-a – koridor južne obilaznice" iz 2012. godine.

Izvod iz Prostorno urbanističkog plana Glavnog grada Podgorice do 2025. god. iz 2014. godine

"Razvoj Glavnog grada - Podgorice treba zasnivati na koriščenju prirodnih i stvorenih uslova, uz održivirazvoj i oćuvanje prirodnih vrijednosti". To je osnovna premisa, prema PUP-u Glavnog grada Podgorice,na kojoj treba temeljiti budući prostorni razvoj Glavnog grada - Podgorice, održivi razvoj, koji dajeprednost kvalitetu. Resurse treba koristiti u mjeri koja ih neće ugroziti.

Zahvat PUP-a je podijeljen na planske jedinice odnosno urbana podrucja koja se dijele na planskecjeline i naselja. Prostor Izmjena i dopuna DUP-a "Industrijska zona KAP-a – koridor južne obilaznice"nalazi se u planskom području Podgorica (1), planska cjelina Dajbabe - Ćemovsko polje.

Smjernice za izradu i reviziju DUP za plansku cjelinu Dajbabe - Ćemovsko polje: Izmjene i dopune DUP-a "Industrijska zona KAPa – koridor južne obilaznice" (2012) - U slučaju

revizije DUP-a voditi se namjenama površina iz PUP-a. Kod izrade programskog zadatkapostaviti da se pr opredjeljenju građevinskog zemljišta treba rukovoditi članovim 76, 77, 78Pravilnika o bližem sadržaju i formi planskog dokumenta.

Namjena površina - kategorije detaljne namjene

Koncept namjena površina rezultat je analize postojećeg stanja i razvojnih trendova, utvrđenihkarakteristika prostora, razvojnih mogućnosti, potrebe pojedinih djelatnosti i koncepcije prostorneorganizacije grada i Glavnog grada Podgorica. Koncept prostornog razvoja Glavnog grada Podgorica do2025. g. predviđa veći razvoj na području urbanih područja Podgorice, Golubovaca i Tuzi, i umjereni


6

razvoj usmjeren u kvalitativnu dogradnju i revitalizaciju degradiranih površina na širem gradskompodručju Podgorice.

Površine za centralne djelatnosti su namijenjene pretežno smještanju komercijalnih sadržaja icentralnih institucija privrede, uprave i kulture. Dozvoljeni su: poslovni i kancelarijski objekti, prodavnice,zanatske radnje, ugostiteljski objekti i objekti za smještaj, drugi privredni objekti koji ne predstavljajubitnu smetnju, objekti za upravu, vjerski objekti, objekti za školstvo, kulturu, zdravstvo i sport i ostaliobjekti za društvene djelatnosti. Izuzetno se mogu dopustiti: stambeni objekti i stanovi, trgovački centri,benzinske pumpe, uz uslov dobijanja posebnih uslova, u skladu sa zakonom. U urbanim centrimaindeks izgrađenosti je maksimalno 3,0, a indeks zauzetosti zemljišta maksimalno 0,8. Na drugimlokacijama indeks izgrađenosti je maksimalno 1,6, a indeks zauzetosti zemljišta maksimalno 0,6.

Površine za proizvodno-komunalne djelatnosti su namijenjene privrednim preduzećima, komunalnimslužbama i servisima. Dozvoljeni su sljedeći objekti: proizvodni objekti, skladišta, otvorena stovarišta,javna preduzeca, objekti komunalne, telekomunikacijske, energetske i ostale infrastrukture. Za područjaproizvodno-komunalnih djelatnosti preporučuje se indeks izgrađenosti do 1,6 (u izuzetnim slučajevimado 2,5), tako da je odnos između izgrađene i neizgrađene površine urbanističke parcele 40% prema60%, od toga manipulacijskih i parkirnih površina 40% i 20% zelenih površina.

Površine saobraćajne infrastrukture namijenjene su infrastrukturi drumskog, vazdušnog iželjeznickog saobraćaja. Dopušteni su svi objekti namijenjeni drumskom, vazdušnom i željeznickomsaobraćaju. Takođe su dopušteni prateći sadržaji saobraćajne infrastrukture: terminal aerodroma, baze iobjekti namijenjeni za održavanje puta, kontrolu i upravljanje, kao i za naplatu putarine i sadržaji zapotrebe korisnika koji obuhvataju: benzinske pumpe, motele, prodavnice, parkinge, odmorišta, serviseza vozila i dr.

Gradsko zelenilo, površine za pejzažno uređenje naselja i elementi sistema urbanog zelenila,klasifikuju se prema režimu korišćenja. Gradsko zelenilo javnog korišcenja obuhvata:parkove, parkšume, zone rekreacije između stambenih naselja, zelenilo uz saobraćajnicu,zelenilo na površinamacentralnih djelatnosti i mješovite namjene. Gradsko zeleniloogranicenog korišcenja obuhvata: sportsko-rekreativne površine, zelenilo u kompleksima stanovanja, školstva, kulture, turizma. Kategorija gradskogzelenila specijalne namjene se uplanu namjena površina pojavljuje kao kategorija groblja.

Generalno urbanisticko rješenje – GUR PodgoricaU ovom poglavlju analizirane su promjene bilansa namjene površina po kategorijama detaljne namjenepovršina, kao i stepen njihove realizacije u GUR-u Podgorica kroz odnos planskog i postojećeg stanja,odnosno planskog i konsolidovanog stanja (2012. godina).

Nove površine za centralne djelatnosti - osim postojećih koje su karakteristične prvenstveno zaplanske zone: Nova varoš i Novi grad, predviđene su i u Donjoj Gorici uz magistralni put Podgorica–Cetinje. Prostor nekadašnjeg rasadnika je prenamijenjen iz stambenih površina u površine za centralnedjelatnosti.

Površine proizvodno-komunalne djelatnosti - najvecim dijelom su locirane uz dio Južnog bulevara imagistralnog puta Podgorica-Golubovci (KAP i druge servisne zone), kao i uz dio Bulevara 40.


7

Izvod iz GUR-a Podgorica za prostor DUP-a

Smjernice i mjere zaštite i unapređenja životne sredinePlansko uređenje prostora predstavlja stvaranje preduslova za iniciranje modela budućeg razvojazasnovanog na principima održivog razvoja. Činjenica je da prostor predstavlja potencijal saodgovarajućim prostornim resursima, te da planom postavljene aktivnosti predodređuju načinvalorizacije i korišćenja prirodnih resursa. Osnova prepoznate racionalnosti podrazumijeva integralnounapređenje privrede, zadovoljenje društvenih potreba i kvaliteta života, te očuvanje životne sredine.Postizanje povezanosti privrednog, socijalnog i kulturnog razvoja i njihova usklađenost sa potrebama iograničenjima životne sredine predstavlja jedan od najznačajnijih i najkompleksnijih zadatakadanašnjice.

Smjernice za pejzažno oblikovanje prostoraOperativni ciljevi:- dogradnja i izgradnja zelenog infrastrukturnog sistema- revitalizacija i rekonstrukcija- stvaranje mreže infrastrukturnog sistema zelenila- podsticanje bioekološke raznovrsnosti – obezbjeđenje stabilnosti ekosistema- povećanje ekonomske dobiti kroz estetsko-dekorativni efekat zelenila

Cilj planskog pristupa:- očuvati i revitalizovati postojeće parkove;- stvoriti zelene trgove i skverove kao „stepping stones“ koji povezuju linijske poteze zelenila sa

zelenim površinama;- uspostaviti zelenu gradnju, stvarati urbane prostore u zelenilu;- potrebno je postojeće degradirane površine revitalizovati i pejzažno urediti i privesti ih namjeni;- stvoriti zeleni prsten grada kroz stvaranje manjih urbanih parkova po cijeloj teritoriji (postojeće

blokovsko zelenilo);- neophodno je detaljnim razradama predvidjeti formiranje novih površina parkovskog karaktera i

trgova, na svim mjestima koje omogućuju oblikovno i funkcionalno njihovo formiranje;- formiranje sistema za zalivanje u okviru zelenih površina.


8

Mjere za povećanje energetske efikasnosti i korišćenja obnovljivih izvora energijePri izgradnji novih objekata potrebno je da se bar 20% potrebne energije obezbijedi iz alternativnihizvora energije, pri čemu treba voditi računa o ambijentalnim i pejzažnim karakteristikama okruženjabudućih objekata. Održivoj potrošnji energije treba dati prioritet racionalnim planiranjem potrošnje, teimplementacijom mjera energetske efikasnosti u sve segmente energetskog sistema. Održiva gradnjaje, svakako, jedan od značajnijih segmenata održivog razvoja koji uključuje:

Mjere zaštite prirodne baštine

Mjere zaštite od prirodnih i tehničko-tehnoloških nesreća i od značaja za odbranu zemlje napodručju naseljaDa bi se povredivost prostora svela na najmanju moguću mjeru, pri organizaciji prostora naročita pažnjaje posvećena:- smanjenju obima i stepena razaranja usljed elementarnih nepogoda i ratnih opasnosti;- smanjenju seizmičkog rizika;- žilavosti energetske infrastrukture i osiguranja alternativnih izvora energije;- razvoju adekvatne telekomunikacione infrastrukture;- zaštiti i smanjenju opasnosti od poplava;- upravljanju čvrstim otpadom i zaštiti životne sredine;- smanjenju obima ruševina i stepenu zakrčenosti od rušenja;- povećanju prohodnosti poslije razaranja za evakuaciju stanovništva i sl.;- sprečavanju zagađivanja tla, površinskih i podzemnih voda;- izdvajanju i stavljanju izvorišta vode pod poseban režim;- osiguranju alternativnih izvora energije;- stavljanju pod zaštitu ugroženog poljoprivrednog zemljišta, posebno zaštita najkvalitetnijeg

poljoprivrednog zemljišta i šuma;- izbjegavanju prevelik- ih koncentracija stambene izgradnje;- ravnomjernom raspoređivanju stanovništva na nacin da se osigura korišćenje ukupnog prostora;- razmještanju svih funkcija u prostoru, na način da se putovanje stan-objekat društvenogstandarda

svede na najmanju mjeru;- osiguranju odgovarajuće organizacije saobraćaja;- polaganju trasa i objekata vodoprivrednih sistema (vodosnabdijevanje i odvodnja);- povećanju izgradnje društvenih, socijalnih i zdravstvenih ustanova i snabdjevačkih centara koji

mogu preuzeti funkciju razorenih objekata;- planiranju mreže skloništa i drugih zaštitnih objekata;


8








8








9

- osiguranju prilaza vatrogasnim vozilima i vozilima hitne pomoći do svakog objekta;- osiguranju dovoljnih količina vode za zaštitu od požara.

Izvod iz Izmjena i dopuna DUP-a "Industrijska zona KAP-a – koridor južne obilaznice" iz2012.godine

Obrazloženje planiranog konceptaKoncept plana zasnovan je na smjernicama koje su date Izmjenama i dopunama Generalnogurbanističkog plana Podgorice za prostor koridora cetinjskog puta i južne obilaznice u Podgorici,Programskim zadatkom naručioca, i pravilima propisanim Pravilnikom o bližem sadržaju i formiplanskog dokumenta, kriterijumima namjene površina, elementima urbanističke regulacije i jedinstvenimgrafičkim simbolima (Sl. list CG, br. 24/10).

Imajući u vidu iste, koncept plana proistekao je iz:- smjernica planova višeg reda, a u skladu sa Zakonom o izgradnji objekata i uređenju prostora (Sl.

list CG, br. 51/08) i Zakonom o izmjenama i dopunama Zakona o uređenju prostora i izgradnjiobjekata (Sl. list CG, br. 34/11 od 12.7.2011.god.)

- analize stanja na terenu – zemljišta i postojeće izgrađenosti, stanja saobraćajne i tehničkeinfrastrukture i

- prethodno navedenih obavezujućih pravila.

Na prostoru koji obuhvata Izmjena i dopuna Detaljnog urbanističkog plana "Industrijska zona KAP-a" -koridor južne obilaznice u Podgorici, a prema potrebama i željama društvenih subjekata i korisnikaprostora, postavkama Izmjena i dopuna GUP-a Podgorica za prostor koridora cetinjskog puta i južneobilaznice, formiran je koncept organizacije prostora i sadržaja sa željom da se uspostavi što efikasnijasaobraćajna povezanost i ambijentalna ujednačenost prostora i ostvari što bolje funkcionisanje izadovoljavanje potreba korisnika.

Namjena površina i prostorna organizacijaU skladu sa Izmjenama i dopunama GUP-a Podgorica za prostor koridora cetinjskog puta i južneobilaznice, prostor u okviru ovog plana određen je za sledeće namjene:- površine za industriju i proizvodnju (IP) kao pretežna namjena,- površine za centralne djelatnosti (CD) kao prateća namjena, kompatibilna pretežnoj, koja obuhvata

objekte poslovnih, komercijalnih i uslužnih djelatnosti i- površine za pejzažno uređenje (PU.

Planirani oblik intervencija koji će se primjenjivati je održavanje i dogradnja pretežno dovršenih područjai rekonstrukcija.Prostorna organizacija sagledava se kroz formiranje kvalitetnog i savremenog korišćenja prostoranadogradnjom i dogradnjom zatečenog građevinskog fonda do kapaciteta datih Izmjenama i dopunamaGUP-a Podgorica za prostor koridora cetinjskog puta i južne obilaznice i planiranje nove gradnjepredviđene na neizgrađenim površinama.

Koncepcija korišćenja, uređenja i zaštite planskog područjaRezultati provjere osnovnih postavki Izmena i dopuna GUP-a Podgorica za prostor koridora cetinjskogputa i južne obilaznice, analiza postojećeg stanja kao i anketiranje korisnika odredili su pristup izradiDUP-a.Koncepcija korišćenja i uređenja prostora planirana je sa ciljem da se:


10

- za postojeće izgrađene objekte obezbjede nedostajući sadržaji i infrastrukturna opremljenost uskladu sa tehnološkim procesom,

- maksimalno moguće uklopi DUP-om “Industrijska zona KAP-a” planirana izgradnja novih objekatana neizgrađenim površinama,

- stvore uslovi za realizaciju dodatnih sadržaja u okviru planskog zahvata, kao pratećih industriji iproizvodnji,

- omogući uklapanje interne saobraćajne mreže, postojeće i planirane DUP-om “Industrijska zonaKAP-a” za predmetni prostor,

- obezbjedi potrebna mreža infrastrukture (vodovod, kanalizacija, elektroenergetika i telefon) kako bise stvorili preduslovi za nesmetani razvoj predviđene sturkture.

Postojeći objekti u zahvatu plana su u potpunosti zadržani, a urbanističko-tehničkim uslovima data supravila za intervencije na njima, kojim će se stvoriti uslovi za zaokruženje sadržaja u skladu sapotrebama namjene i obezbjediti da ovaj prostor bude uobličen i uređen.Novi objekti, planirani DUP-om “Industrijska zona KAP-a”, ovim planom su ispoštovani, uz korekcijeurbanističkih parcela prema saobraćajnom koridoru i usklađivanje namjene i urbanističkih parametarasa Pravilnikom o bližem sadržaju i formi planskog dokumenta, kriterijumima namjene površina,elementima urbanističke regulacije i jedinstvenim grafičkim simbolima.Postojeća i DUP-om “Industrijska zona KAP-a” plairana mreža saobraćajnica je ispoštovana uzneophodne promjene u dijelu regulacije u skladu sa pravilima a u ciljuuklapanja sa trasom južneobilaznice.

OSNOVNI URBANISTIČKI PARAMETRIPOVRŠINA ZAHVATA PLANA P = 37 ha (370109.40m²)UKUPNA POVRŠINA PARCELA P = 295286.37m²UKUPNA POVRŠINA OBJEKTA U OSNOVI P = 77903.90m²UKUPNA BRUTO IZGRAĐENA POVRŠINA P = 122948.52m²INDEKS ZAUZETOSTI 0.32INDEKS IZGRADJENOSTI 0.46

1.2. OSNOVNA KONCEPCIJA PLANA

1.2.1. Obuhvat i granice plana

lzmjenama i dopunama DUP-a "Industrijska zona KAP-a – koridor južne obilaznice" obuhvaćeno jepodručje površine cca 37 ha. Granice zahvata su definisane grafičkim prilogom Odluke - skicom.

Radi postizanja boljeg planskog i saobraćajnog rješenja, koordinate granice plana su blago korigovane.Korigovana površina plana iznosi cca 37,13 ha.

1.2.2. Koncept plana

Odabrani model prostorne organizacije zahvata DUP-a "Industrijska zona KAP-a – koridor južneobilaznice" zasnovan je na smjernicama za razvoj zadatim Prostorno-urbanističkim planom Glavnoggrada Podgorica.


11

Osnovne koncepcijske postavke razvoja zone zahvata Plana bazirane na polaznim principima:- težnja ka formiranju urbanističkog nivoa adekvatnog položaju i značaju u okviru šireg gradskog

područja;- formiranje kvalitetnog saobraćajnog rješenja, odgovarajućeg za planiranu namjenu;- ostvarivanje gradnje na neizgrađenim površinama;- stvaranje uslova za kompletno urbano uređenje svih parcela.

Na predmetnom prostoru prema postavkama PUP-a i GUR-a Podgorica, potrebama i željama korisnikai društvemih subjekata, formiran je model organizacije prostora i sadržaja, sa željom da se ostvarišto bolje funkcionisanje i zadovoljavanje potreba korisnika, i uspostavi što efikasnijasaobraćajna povezanost.

Distribucija namjena u okviru predmetnog prostora takođe je i posjledica logično raspoređenih planskihzahvata (blokova), koji su povezani primarnom saobraćajnom mrežom i komunalnom infrastrukturom,odvojeni zaštitnim zelenim koridorom.

Prilikom definisanja blokova i urbanističkih parcela, u najvećoj mogućoj mjeri je vođeno računa ovlasništvu i usklađivanju katastarskih i urbanističkih parcela.

U cilju definisanja elemenata urbanističke regulacuije, formirani su blokovi i urbanističke parcele.

Površina zahvata plana podijeljena je u sedam blokova, i to:Blok 1 – prostor je namjenjen za površine za centralne djelatnosti (CD) i pejzažno uređenje (PUS)Blok 2 – prostor je namjenjen za površine za centralne djelatnosti (CD) i pejzažno uređenje (PUS)Blok 3 – prostor je namjenjen za površine za industriju i proizvodnju (IP) i pejzažno uređenje (PUS)Blok 4 – prostor je namjenjen za površine za industriju i proizvodnju (IP) i pejzažno uređenje (PUS)Blok 5 – prostor je namjenjen za površine za industriju i proizvodnju (IP) i pejzažno uređenje (PUS)Blok 6 – prostor je namjenjen za površine za industriju i proizvodnju (IP) i pejzažno uređenje (PUS)Blok 7 – prostor je namjenjen za površine za industriju i proizvodnju (IP) i pejzažno uređenje (PUS).

Prostornu organizaciju po blokovima karakteriše:Blok 1, 2 i 3

- dogradnja saobraćajnih površina, uređenje i urbano opremanje terena;- ostvarivanje gradnje na neizgrađenim površinama- formiranje blokovskog zelenila žaštitnog karaktera.

Blok 4- dogradnja saobraćajnih površina, uređenje i urbano opremanje terena;- ostvarivanje gradnje na neizgrađenim površinama- uređenje parcela na kojima se nalaze postojeći objekti i dogradnja postojećih objekata- formiranje blokovskog zelenila žaštitnog karaktera.

Blok 5, 6 i 7- dogradnja saobraćajnih površina, uređenje i urbano opremanje terena;- ostvarivanje gradnje na neizgrađenim površinama- formiranje blokovskog zelenila žaštitnog karaktera.

1.2.3. Planirane namjene

Prostor zahvata Plana, površine 37 ha, podijeljen je na blokove (od 1 do 7) i urbanističke parcele nakojima su planirane različite namjene površina:


12

- CD - Centralne djelatnosti (blok 1 i 2) – P= 48033.51 m²- PUS - Površine za pejzažno uređenje – površine za specijalne namjene – P= 51226,43 m²- IOE - Objekte elektroenergetske infrastrukture – P= 603.60 m²- IP - Površine za industriju i proizvodnju (blok 3-7) – P= 182198.98 m²- DS – Površine saobraćajne infrastrukture, drumski saobraćaj – P=89513.01 m²

Na urbanističkim parcelama stambenih i poslovnih objekata, kao i uz saobraćajnice i pješačke staze,planiraće se zelene površine, koridori i linearno zelenilo saglasno smjernicama definisanim u planuPejzažne arhitekture.

Izmjene i dopune DUP-a "Industrijska zona KAP-a – koridor južne obilaznice" Podgorica- Plan namjene površina (List br. 9)

- Centralne djelatnostiBlok 1 i 2 - Ovim planskim rješenjem, na površini blokova 1 i 2 planirane su površine za centralnedjelatnosti.

Ovim planskim dokumentom se na površinama planiranim za centralne djelatnosti predviđaju:- ugostiteljski objekti i objekti za smještaj turista- trgovački tržni centri, izložbeni centri i sajmišta- poslovne zgrade i objekti uprave, kulture, školstva, zdravstvene i socijalne zaštite, sport i

rekreacija i sl.- privredni objekti, skladišta, stovarišta, koji ne predstavljaju bitnu smetnju pretežnoj namjeni- komunalno – servisni objekti javnih preduzeća i privrednih društava koji služe potrebama

područja.

Na ovim površinama, izuzetno od pretežne namjene i kompatibilno toj namjeni, mogu se planirati:- Stambeni objekti i poslovni apartmani- Objekti i mreže infrastrukture- Parkinzi i garaže za smještaj vozila zaposlenih, korisnika i posjetilaca- Stanice za snabdijevanje motornih vozila gorivom (pumpne stanice), u skladu sa tehničkim

propisima.


13

- Površine za industriju i proizvodnjuBlok 3, 4, 5, 6 i 7 – Ovim planskim rješenjem, na površini blokova 3, 4, 5, 6 i 7 planirane su površine zaindustriju i proizvodnju .

Na ovim površinama mogu se planirati:- Privredni objekti, proizvodno zanatstvo, skladišta, stovarišta, robno-distributivni centri, rafinerije,

flotacije, topionice, željezare, asfaltne i betonske baze, skladišta opasnih materija i eksplozivaisl.

- Servisne zone- Slobodne zone i skladišta- Objekti i mreže infrastrukture- Komunalno – servisni objekti javnih preduzeća i privrednih društava- Stanice za snabdijevanje motornih vozila gorivom (pumpne stanice).

Izuzetno od pretežne namjene i kompatibilno toj namjeni, mogu se planirati:- Objekti i sadržaji poslovnih, komercijalnih i uslužnih djelatnosti- Smještajni i zdravstveni objekti, dječji vrtići i rekreativne površine za njihove potrebe- Parkinzi i garaže za smještaj vozila korisnika (zaposlenih i posjetilaca).

- Površine za pejzažno uređenje naseljaPovršine za pejzažno uređenje naselja i elementi sistema urbanog zelenila se klasifikuju: kao zelene islobodne površine javne, ograničene i specijalne namjene.

- Površine saobraćajne infrastrukturePovršine saobraćajne infrastrukture namijenjene su za objekte i koridore infrastrukture drumskog,želježničkog, vazdušnog i vodnog saobraćaja.

Na površinama ove namjene mogu se planirati i prateći sadržaji saobraćajne infrastrukture, koji seodnose na:

- funkcionalne sadržaje saobraćaja koji služe za održavanje, upravljanje i omogućavanje bržeg,sigurnijeg, udobnijeg i pouzdanijeg prevoza tereta i putnika (luke i lučke kapetanije, aerodromi,željezničke, autobuske i kamionske stanice) te objekti - baze namijenjeni za održavanje,kontrolu i upravljanje svih vrsta saobraćaja, naplatu usluga idr.

- sadržaji za potrebe korisnika koji obuhvataju: stanice za snabdijevanje gorivom (pumpnestanice), motele, prodavnice, parkinge, odmorišta, servise i dr.

- biciklističke staze, autobuska stajališta, pješačke staze isl.- javne garaže i parkinge.

U cilju obezbjeđenja nesmetanog funkcionisanja saobraćajnih infrastrukturnih sistema, građevina iuređaja, kao i njihove zaštite, duž infrastrukturnih trasa, odnosno oko infrastrukturnih objekata, utvrđujuse i uređuju zaštitni pojasevi, odnosno zaštitne zone. Posebnim zakonima i propisima bliže se propisuješirina i drugi uslovi uređenja odgovarajućih zaštitnih pojaseva, odnosno zona saobraćajne infrastrukture.

- Površine ostale infrastruktureNa površinama ove namjene mogu se planirati: objekti elektroenergetske infrastrukture - trafostanice.Izgradnja infrastrukturnih sistema, građevina i uređaja vrši se u skladu sa planskim dokumentom i naosnovu strateškog plana odgovarajućeg infrastrukturnog sistema, koji se međusobno usaglašavaju.


14

U cilju obezbjeđenja nesmetanog funkcionisanja infrastrukturnih sistema, objekata i uređaja, kao injihove zaštite, duž infrastrukturnih trasa, odnosno oko infrastrukturnih objekata, utvrđuju se i uređujuzaštitni pojasevi, odnosno zaštitne zone, u skladu sa posebnim propisima.

- Preklapajuće površine iz PUP-a PodgoricaSEL – Površine pod solarnim kolektorimaPored površina koje su prepoznate po svojoj osnovnoj namjeni, postoje i dodatni režimi i ograničenja ukorišcenju tog prostora. One se posmatraju kao preklapajuće površine koje ne ulaze u osnovni bilans,ali značajno usmjeravaju osnovno korišcenje prostora.

1.2.4. Urbanistički pokazatelji

Objekti koji se zadržavaju - Postojeći objekti kod kojih su parametri (horizontalni i vertikalni gabarit iindeksi) veći od zadatih planom, mogu se zadržati sa zatečenim stanjem, ukoliko svojim položajem neugrožavaju realizaciju saobraćajne i ostale infrastrukture. U skladu sa postavljenim ciljevima iprogramskim opredeljenjem, Planom je predviđeno zadržavanje svih postojećih objekata.

Objekti koji se ruše /uklanjaju/ - Planom je predviđeno uklanjanje objekata bazena za prečišćavanjevode u sklopu kompleksa kovačnice. Plan nije predvidio rušenje postojećih objekata unutar urbanističkeparcele, ukoliko se nalaze u zoni gradnje, a za njihovo rušenje odlučuje vlasnik parcele. U skladu saželjama i potrebama vlasnika/ investitora, postojeći objekti se mogu rušiti i mogu izgraditi novi, koji ćebiti u skladu sa svim uslovima datim ovim planom za nove objekte (regulacija, horizontalni i vertikalnigabarit I indeksi). Kvalitet tih objekata i razlozi za uklanjanje bliže su određeni u poglavlju "Tretmanpostojećih objekata".

Objekti koji se dograđuju ili nadograđuju /adaptacija i rekonstrukcija/ - Predviđa se dogradnja inadgradnja postojećih objekata, u skladu sa datim urbanističkim parametrima za datu urbanističkuparcelu . Postojeći objekti kod kojih su parametri manji od maksimalno dozvoljenih, mogu se dograditi inadgraditi do ispunjenja zadatih parametara. Postojeći objekti koji se nalaze izvan zone gradnjeurbanističke parcele ne mogu da se dograđuju i nadograđuju.Intervencije u smislu nadgradnje na dijelu postojećeg objekta koji izlazi ispred građevinske linije nijesudozvoljene.

Objekti koji su novoplanirani / izgradnja/ - Planom se predviđa izgradnja novih kapaciteta na 26urbanističke parcele. Planirane kapacitete čine većinom objekti centralnih djelatnosti, objektielektroenergetske infrastrukture i objekti za industriju i proizvodnju.

Osnovni kriterijum za buduću izgradnju biće planiranje kapaciteta, koji će se u skladu sa definisanomnamjenom prostora planirati na urbanističkim parcelalma, u okviru zadatih površina – maksimalnezauzetosti urbanističke parcele, maksimalne iskorišćenosti urbanističke parcele i spratnosti objekata.


15

ParcelaP parcele

(m2)Spratnost

max Brojetaža

max Pobjekata uprizemlju

(m2)

max BRGP(m2)

maxIndeks

zauzetosti

max Indeksizgrađenosti

Namjena

UP1 8513,00 - 0 - - - - PUSUP2 26162,08 P+2 3 15697,25 41859,33 0,60 1,60 CDUP34 64,00 - 0 - - - - IOEUP35 63,54 - 0 - - - - IOEUKUPNO 34802,62 15697,25 41859,33

UP3 5562,27 - 0 - - - - PUSUP4 11613,74 P+2 3 4645,50 11613,74 0,40 1,00 CDUP5 10257,69 P+2 3 4103,08 10257,69 0,40 1,00 CDUP36 101,48 - 0 - - - - IOEUKUPNO 27535,18 8748,57 21871,43

UP6 1129,62 - 0 - - - - PUSUP6a 2784,26 - 0 - - - - PUSUP7 11368,93 P+2 3 2842,23 4547,57 0,25 0,4 IPUP8 12304,99 P+2 3 3076,25 4922,00 0,25 0,4 IPUP9 11088,35 P+2 3 2772,09 4435,34 0,25 0,4 IPUP37 123,50 - 0 - - - - IOEUKUPNO 38799,65 8690,57 13904,91

UP10 8784,60 - 0 - - - - PUSUP11 34063,03 P 1 8515,76 8515,76 0,25 0,25 IPUP11a 6670,14 P 1 2001,04 2601,35 0,30 0,39 IPUP12 9333,18 P+1 2 2799,95 3639,94 0,30 0,39 IPUP13 1877,83 - 0 - - - - PUSUP14 3265,14 - 0 - - - - PUSUP15 12098,36 P 1 5686,23 5686,23 0,47 0,47 IPUP15a 2328,79 P 1 698,64 908,23 0,30 0,39 IPUP38 160,7 - 0 - - - - IOEUKUPNO 78581,77 19701,62 21351,51

OSNOVNI URBANISTIČKI PARAMETRI DUP-A INDUSTRIJSKA ZONA KAP-a - KORIDOR JUŽNEOBILAZNICE, U PODGORICI

BLOK 1

BLOK2

BLOK 3

BLOK 4


16

PREGLED OSTVARENIH KAPACITETA

POVRŠINA ZAHVATA PLANA P = 37,16 ha (371575.53 m²)

UKUPNA POVRŠINA OBJEKTA U OSNOVI P = 77745.96 m²

UKUPNA BRUTO IZGRAĐENA POVRŠINA P = 132411.67 m²

INDEKS ZAUZETOSTI 0.21

INDEKS IZGRADJENOSTI 0.36

UP16 556,96 - 0 - - - - PUSUP17 3732,61 - 0 - - - - PUSUP19 8316,95 P+1 2 2495,09 3243,61 0,30 0,39 IPUP21 3566,09 - 0 - - - - PUSUP22 2599,08 P+1 2 779,72 1013,64 0,30 0,39 IPUKUPNO 18771,69 3274,81 4257,25

UP18 13922,05 P+1 2 3480,5125 5568,82 0,25 0,40 IPUP18a 1364,20 - 0 - - - - PUSUP18b 4445,93 - 0 - - - - PUSUP20 4830,60 P+1 2 1449,18 1883,93 0,30 0,39 IPUP23 5495,77 P+1 2 1648,73 2143,35 0,30 0,39 IPUP24 1945,04 P+1 2 583,51 758,57 0,30 0,39 IPUP39 90,38 - 0 - - - - IOEUKUPNO 32093,97 7161,9355 10354,67

UP25a 5643,92 - 0 - - - - PUSUP25 6914,87 P+1 2 2074,46 2696,80 0,30 0,39 IPUP26 9053,64 P+1 2 2716,09 3530,92 0,30 0,39 IPUP27 5115,05 P+1 2 1534,52 1994,87 0,30 0,39 IPUP28 4500,97 P+1 2 1350,29 1755,38 0,30 0,39 IPUP29 4528,87 P+1 2 1358,66 1766,26 0,30 0,39 IPUP30 6317,85 P+1 2 1895,36 2463,96 0,30 0,39 IPUP31 4313,82 P+1 2 1725,53 2243,19 0,40 0,52 IPUP32 2897,13 P+1 2 1158,85 1506,51 0,40 0,52 IPUP33 2191,52 P+1 2 657,46 854,69 0,30 0,39 IPUKUPNO 51477,64 14471,211 18812,57

Površinazahvata

plana

P objekatau prizemlju

(m2)

BRGP(m2)

Indekszauzetosti

Indeksizgrađenosti

UKUPNO 371575,53 77745,96 132411,67 0,21 0,36

BLOK5

BLOK6

BLOK 7


17

1.2.5. Urbanističko tehnički uslovi i smjernice za izgradnju i rekonstrukciju objekata

Uslovi za regulaciju i nivelaciju

Urbanistička parcela - U okviru zahvata plana urbanističke parcele su definisane koordinatama tačakau grafičkom prilogu 10 Parcelacija i UTU. Urbanističke parcele imaju direktan pristup sa javnekomunikacije.U okviru predložene parcelacije, za parcele iste i slične namjene a u skladu sa željama i potrebamainvestitora, može se vršiti formiranje većih urbanističkih parcela udruživanjem parcela, kao i izgradnjaposlovnih objekata samo do granice planiranih kapaciteta za te parcele, a pri tome bočne građevinskelinije su bočne linije krajnjih urbanističkih parcela prema susjedima i javnim površinama.

Regulaciona linija - Regulaciona linija u ovom Planu razdvaja javne površine – saobraćaja, pješačkihpovršina i zelenila od površina namjenjenih za izgradnju – blokova sa urbanističkim parcelama.

Građevinska linija - Građevinska linija je linija na, iznad i ispod površine zemlje definisana grafički inumerički, koja predstavlja granicu do koje je moguće graditi objekat.

Građevinska linija GL, koja je utvrđena ovim planom u odnosu na regulacionu liniju, predstavlja liniju dokoje se gradi objekat, obuhvata liniju na zemlji (GL 1) i definisana je na grafičkom prilogu 11 Nivelacijai Regulacija.Građevinska linija prema javnoj površini definisana je koordinatama tačaka, i udaljena je odsaobracajnice u zavisnosti od konfiguracija terena, parkinga i postojećih objekata, a linija premasusjednim parcelama numeričkim podacima – odstojanjem od granice urbanističke parcele.Ukoliko se, u skladu sa željama korisnika, grupiše više urbanističkih parcela u jednu, bočne građevinskelinije su bočne linije krajnjih urbanističkih parcela prema susjedima.

Građevinska linija iznad zemlje (GL 2) poklapa se sa građevinskom linijom na zemlji (GL 1), s tim da jedozvoljeno planirati konzolne ispuste – erkere i balkone maksimalne dubine 1.8m.Izuzetno, izvan građevinske linije mogu se odobravati erkeri, ukoliko je njihova visina u odnosu na terenparcele min. 3m i ukoliko nema kolskog saobraćaja, odnosno 4,5 m , ukoliko se ispod njih odvija kolskisaobraćaj.Površina obuhvaćena erkerima, lođama i balkonoma je u okviru bruto razvijene građevinske površinedefinisane planskim parametrima za tretiranu parcelu. Fasadna površina erkera ne smije prelaziti 25%površine fasade na kojoj su planirani.Prilikom dogradnje i nadgradnje postojećih objekata potrebno je poštovati zadate građevinske linije.

Podzemna građevinska linija (GL 0) poklapa se sa nadzemnom građevinskom linijom. Izuzetno, ukolikoje podzemna podrumska etaža namjenjena za parkiranje – garažiranje i za tehničke prostorije, istu jedozvoljeno organizovati i graditi i izvan gabarita nadzemnog dijela objekta, uz uslov da ne moguprelazati preko 80% površine urbanističke parcele i da se ispoštuju uslovi zaštite susjednih urbanističkihparcela, /minimalno rastojanje do susjedne parcele 1m./ eventualnih postojećih ili planiranih podzemnihinstalacija i slično.

Visinska regulacija - Vertikalni gabarit objekta ovim planom se određuje kroz dva parametra:spratnost objekta i maksimalna dozvoljena visina objekta. Visina objekta izražava se u metrima iznači distancu od najniže kote okolnog konačnog uređenog i nivelisanog teren ili trotoar uz objekat dodonje kote vijenca krova ili vijenca ravnog krova.


18

Planom predviđena maksimalna spratnost iznosi: za objekte poslovanja - visoko prizemlje (Pv), (P+1) (P+2).

Planirana spratnost objekata prikazana je na grafičkom prilogu 11 Nivelacija i Regulacija.

Etaže mogu biti podzemne i nadzemne. Podzemna etaža je podrum, a nadzemne su suteren, prizemlje,sprat i potkrovlje. Podzemna etaža (podrum) ne ulazi u obračun visina.

Podrum je podzemna etaža čiji vertikalni gabarit ne smije nadvisiti relevantnu kotu terena 0.00m , čiji jehorizontalni gabarit definisan gradjevinskom linijom GLO i ne može biti veći od urbanističke parcele. Akose radi o denivelisanom terenu, relevantnom kotom terena , smatra se najniža kota konačnog uređenogi nivelisanog terena oko objekta.Nadzemna etzaža je je dio zgrade koji je u cjelini ili djelimično iznad zemlje.

Suteren je nadzemna etaža kod koje se dio vertikalnog gabarita nalazi iznad kote konačno nivelisanogterena oko objekta i čiji su horizontalni gabariti definisani gradjevinskom linijom GL1.Suteren može biti na ravnom i na denivelisanom terenu.Kod suterena na ravnomterenu vertikalni gabarit ne može nadvisiti kotu terena više od 1.00m.konačnog nivelisanog i uređenog terena oko objekta.Suteren na denivelisanom terenu je sa tri strane ugrađen u teren, s tim što se kota poda suterena najednoj strani objekta poklapa sa kotom terena ili odstupa od kote terena maksimalno 1.00m.

Prizemlje je nadzemna etaža čija se kota određuje planom u zavisnosti od namjene i morfologijeterena. Za stambene objekte i poslovne objekte kota poda prizemlja je maksimalno 1.00m iznad kotekonačno uređenog i nivelisanog terena oko objekta.

Sprat je etaža iznad prizemlja.

Maksimalna visina objekta odredjuje se vertIkalno, izražava se u metrima i znači distancu od najnižekote okolnog konačnog uređenog i nivelisanog terena ili trotoara uz objekat do donje kote vijenca krovaili vijenca ravnog krova. Planom predviđena je maksimalna visina za:

- za poslovne objekta do 20 m (Pv, Pv+1, Pv+2 – 20m).

Najveća visina etaže za obračun visine građevine, mjerena između gornjih kota međuetažnihkonstrukcija iznosi:

- za garaže i tehničke prostorije do 3.0m- za stambene etaže do 3.5 m- za poslovne etaže do 4.5 m- izuzetno, za osiguranje za pristup interventnih i dostavnih vozila, najveća visina prizemne etaže

na mjestu prolaza iznosi 4,5m- za skladišta i proizvodne objekte do 12.0 m.

Uslovi za nesmetano kretanje invalidnih lica

Prilikom projektovanja i izgradnje objekata potrebno je svim objektima koji svojom funkcijompodrazumijevaju javni sadržaj, kao i do stambenih objekata u kojima je planirana izgradnja stambenihjedinica za hendikepirana lica, obezbijediti pristup koji mogu koristiti lica s ograničenom mogućnošćukretanja u skladu sa Pravilnikom o bližim uslovima i načinu prilagođavanja objekata za pristup i kretanjelica smanjene pokretljivosti i lica sa invaliditetom br. 05-412/86 od 10/ 2013. godine.


19

U tu svrhu, uz stepenišne prostore projektovati i odgovarajuće rampe s maksimalnim nagibom 8,3%, ili,ukoliko to tehnički uslovi ne dozvoljavaju planirati pristup na drugi način. Nivelacije svih pešačkih staza iprolaza raditi takođe u skladu s važećim propisima o kretanju invalidnih lica.

Neophodno je obezbjediti prilaze svim javnim objektima i površinama (poslovni prostori u prizemljimaobjekata) u nivou bez stepenika. Sve denivelisane površine u parteru koje se normalno savladavajustepenicama moraju imati i rampe nagiba max 5%.

Rampa za potrebe savladavanja visinske razlike do 120 cm, u unutrašnjem ili spoljašnjem prostorumože imati dopušteni nagib do 1:20 (5%), a izuzetno, za visinsku razliku do 76 cm, dopušteni nagibsmije biti do 1:12 (8,3%).

Opšti uslovi uređenja prostora

Gabarite objekata projektovati u skladu sa zadatim veličinama zauzetosti terena, spratnosti objekata ibruto građevinske površine.Ukoliko se u okviru urbanističke parcele jedne namjene planira izgradnja više objekata, moguća je faznaizgradnja objekata i izrada Idejno urbanističko rješenje.Ostavlja se mogućnost planiranja podruma, u kome se može organizovati garaža, tehničke prostorije,magacini i ostave.Podzemne garaže se mogu planiraju ispod ozelenjenih i drugih površina vanobjekata, a u skladu sa tehničkim i geološkim uslovima terena, i propisima za dimenzionisanje podnihploča uzimajući opterečenja humusa i zelenila . Ukoliko se na parceli planira izgradnja zelenih površinana krovu podzemnih garaža potrebno je projektovati statički jače sisteme koji bi izdražali ovakav tipopterećenja.Mogu se planirati više podzemnih etaža. Površina podruma ne može prelaziti 80% površine urbanističkeparcele.Površina prostorija namijenjenih za garažiranje i tehničke prostorije ne ulazi u obračun BGP objekata.Izgradnji objekata mora prethoditi detaljno geomehaničko ispitivanje terena, a tehničku dokumentacijuraditi isključivo na osnovu detaljnih geodetskih snimaka terena, geoloških i hidrogeoloških podataka,kao i rezultata o geomehaničkim ispitivanjma tla.Prije izgradnje novih objekata potrebno je, ako se za to pojavi potreba, na osnovu geomehaničkihistražnih radova izvršiti odgovarajuće saniranje terena.Da bi se omogućila izgradnja novih objekata, rekonstrukcija postojećih i uređenje terena, potrebno jeprije realizacije kapaciteta izvršiti nivelaciju terena i kompletno komunalno opremanje zemljišta, u skladusa ovim uslovima.

Za sve urbanističke parcele na kojima je planirana gradnja važe sljedeća osnovna urbanistička pravila:

Zona za gradnju - Zona za gradnju objekta je definisana građevinskim linijama. Koordinate građevinskihlinija date su u grafičkom prilogu 11 Nivelacija i Regulacija.

Uređenje parcele - u zavisnosti od namjene, uređenjem parcele diferencirati prostor u okviru iste na:površine ispod objekta, površine saobraćaja (u mirovanju i kretanju, manipulativne i sl. prostore) islobodne površine. Parcele nivelisati na način da sa susjednim parcelama čine prostornu cjelinu iobezbjediti odvodnjavanje istih od objekata.Na urbanističkoj parceli slobodne površine oko stambenih i poslovnih objekata urediti u duhusavremene pejzažne arhitekture.Dozvoljeno je ograđivanje urbanističkih parcela i sa ogradom visine 1.80m od metalnih profila i cokluvisine 40cm u kombinaciji sa živom ogradom,na način da unaprijede estetsku vrijednost okoline .


20

Na urbanističkim odnosno katastarskim parcelama na kojima je planirana izgradnja objekta čija jenamjena „privredni objekti, proizvodno zanatstvo, skladišta, stovarišta, robno-distributivni centri,servisne i slobodne zone, skladišta“ mogu se graditi ograde visine do 2,2 m.Na urbanističkim parcelama za koje je preporučena izrada Idejnog urbanističkog rješenja će se:

- izvršiti provjeru buducih kapaciteta, koji će se u skladu sa definisanom namjenom prostoraplanirati na urbanističkim parcelalma, u okviru zadatih površina – maksimalne zauzetostiurbanističke parcele, maksimalne iskorišćenosti urbanističke parcele i spratnosti objekata

- definisati fazna izgradnja u okviru kompleksa, a u skladu sa potrebama investitora.

Garažiranje i parkiranje - Garažiranje automobila mora se ostvariti u okviru objekata, a parkiranje naurbanističkoj parceli. Podzemne garaže se mogu organizovati i ispod ozelenjenih i drugih površina vanobjekata, a u skladu sa tehničkim i geološkim uslovima terena i opterećenjama podnih ploča, bezograničenja broja eteža pod zemljom,osim prema saobraćajnicama i susjedima. Ukoliko je podzemnapodrumska etaža namjenjena za parkiranje – garažiranje i za tehničke prostorije, istu je dozvoljenoorganizovati i graditi i izvan gabarita nadzemnog dijela objekta, uz uslov da podzemne građevinske linijene mogu prelazati preko 80% površine urbanističke parcele i da se ispoštuju uslovi zaštite susjednihurbanističkih parcela /minimalno rastojanje do susjedne parcele 1m/ eventualnih postojećih ili planiranihpodzemnih instalacija i slično.

Arhitektonsko oblikovanje objekta - Rješavanjem zahtjeva korisnika za gradnjom novih ili intervencijamana postojećim objektima, uz striktnu kontrolu tehničke dokumentacije i realizacije, doprinijeće seunapredjenju arhitektonskih i likovnih vrijednosti samih objekata, a samim tim i ukupne slike naselja igrada. Arhitektonske volumene objekata potrebno je pažljivo projektovati sa ciljem postizanja homogeneslike naselja i grada.Fasade objekata kao i krovne pokrivače predvidjeti od kvalitetnog i trajnog materijala i kvalitetnougraditi. Krovovi mogu biti kosi – dvovodni ili četvorovodni, sa nagibima krovnih ravni maksimalno do 25(preporuka je 22°). Sljeme krova mora se postaviti po dužoj strani objekta. Moguće je raditi i ravan krov.

Konstrukcija objekta - Konstrukciju novih objekata oblikovati na savremen način bez miješanja sistemanošenja po spratovima, sa jednostavnim osnovama i jasnom seizmičkom koncepcijom. Izbor fundiranjanovih objekata prilagoditi zahtjevima sigurnosti, ekonomičnosti i funkcionalnosti objekta.

Preporuke za aseizmičko projektovanje (za urbanističko tehničke uslove) - Imajući u vidu izrazituseizmičnost područja opštine Podgorice, neophodno je primjenti mjere zaštite koje počinjuarhitektonsko-građevinskim projektovanjem.U tom smislu preporuke za projektovanje aseizmičkih objekata trebaju biti sastavni dio urbanističkotehničkih uslova, i one predstavljaju samo dalju-detaljniju razradu i konkretizaciju opštih preporuka zaurbanističko planiranje i projektovanje za posmatrano područje.Polazeći od našeg ali i svjetskog iskustva nameću se sljedeće preporuke o obezbjeđenju sigurnostiobjekata:- Zaštita ljudskih života kao minimalni stepen sigurnosti kod aseizmičkog projektovanja- Zaštita od djelimičnog ili kompletnog rušenja konstrukcija za vrlo jaka seizmična dejstva i- Minimalna oštećenja za slabija i umjereno jaka seizmička dejstva.

Preporuke koje se tiču seizmičnosti zone - Za objekte individualnog stanovanja (porodični stambeniobjekti) može se koristiti koeficijent seizmičnoisti Ks =0.10.(IX stepeni MCS). Ukoliko se projektovanjevrši po Eurocodu 8, projektno ubrzanje je 0.30-0.34g.


21

Za višespratnice, objekte sa većim rasponima, objekte kolektivnog stanovanja, objekte javnog interesa isl. projektne seizmičke parametre obavezno definisati inženjersko-seizmološkim elaboratima igeotehničkim istražavanjima lokacije gdje je predviđena gradnja.Proračun konstrukcije za seizmička dejstva vršiti prema važećim tehničkim propisima za gradnju useizmičkim područjima. Prepopručuje se i proračun na osnovu odredaba Eurocoda 8.

Preporuke koje se tiču građevinskog materijala - Armirano-betonske i čelične konstrukcije uz korektnoprojektovanje raspolažu dovoljnom čvrtsoćom, žilavošću i krutošću tako da su poželjne za jačezemljotrese.Zidane konstrukcije izvedene od zidarije, kamena ili teških blokova ne posjeduju žilavost srazmjernunjihov težini - tako da se ne preporučuju.Treba dati prednost upotrebi duktilnih materijala.

Preporuke koje se tiču konstruktivnog sistema - Na području koje pokrivaju DUP-ovi moguća je gradnjaobjekata različite spratnosti uz primjenu svih standardnih građevinskih materijala.Mogu biti zastupljeni najrazličitiji konstruktivni sistemi.Zidane konstrukcije ojačane horizontalnim i vertikalnim armirano-betonskim serklažama mogu seprimjenjivati za objekte manjeg značaja i manje visine (do 2 sprata)Preporučuju se ramovske armirano- betonske konstrukcije kao i konstrukcije sa zidnim platnima.Obavezna primjena krutih međuspratinh konstrukcija sa dovoljnom krutošću u oba ortogonalna pravca.Temelje konstrukcije objekata projektovati tako da se za dejstvo osnovnog opterećenja izbjegnudifernecijalna slijeganja.Primjenu dva ili više načina temeljenja na istom objektu izbjegavati.

Uslovi za priključak na saobraćajnu i komunalnu infrastrukturu

Na urbanističku parcelu mora se projektovati i obezbijediti kolski pristup sa gradske sabraćajnice ilijavnog puta. Dozvoljavaju se više ulaza sa sporednih saobraćajnica na svakoj urbanističkoj parceli.Nesmetan pristup i kretanje licima smanjene pokretljivosti u skladu sa članom 73 Zakona o uređenjuprostora i izgradnji objekata.Planira se parkiranje u okviru svake urbanističke parcele, unutar parcele ili u garaži / ispod objekta upodrumskoj etaži / u skladu sa Pravilnikom o bližem sadržaju i formi planskog dokumenta ,kriterijumimanamjene površina, elementima urbanističke regulacije i jedinstvenim grafičkim simbolima (Sl. list CG, br.24/10).Na urbanističku parcelu moraju se obezbijediti komunalni priključci na vodovodnu, elektroenergetsku itelekomunikacionu mrežu i priključenje na kanalizaciju prema uslovima planiranim ovim planom iuslovima nadležnih javnih preduzeća za oblast infrastrukture.

Uslovi za zaštitu i unapređenje životne sredine:- u cilju racionalnog korišćenja energije treba iskoristiti sve mogućnosti smanjenja korišćenja energije.

Pri izgradnji koristiti savremene termoizolacione materijale, kao bi se smanjila potrošnja toplotneenergije

- predvidjeti mogućnost korišćenja solarne energije- kao sistem protiv pretjerane insolacije koristiti održive sisteme (zasjenu škurama, građevinskim

elementima, zelenilom i dr.) kako bi se smanjila potrošnja energije za vještačku klimatizaciju- drvoredima smanjiti uticaj vjetra i obezbijediti neophodnu zasjenu u ljetnjim mjesecima;- inkorporiranjem zelenih masa u strukturu objekata omogućiti korisnicima prostora kontakt sa

prirodom- predvidjeti drvorede ili zelenu tampon zonu izmedju saobraćajnica i građevinskih struktura- suspenziju smeća i otpada vršiti u okviru organizacije komunalne djelatnosti.


22

Tretman postojećih objekata

Planom se predviđa legalizacija nelegalno izgrađenih objekata,koji se nalaze u ovim planom definisanojzoni gradnje i koji nisu predviđeni za rušenje. Takodje je moguća dogradnja i nadgradnja objekata uskladu sa Zakonom o uređenju prostora i izgradnji objekata (Sl. list CG, br. 51/08, 40/10, 34/11, 40/11,47/11, 35/13 , 39/13 i 33/14).

Postojeći objekti - Postojećim objektom smatra se objekat koji je izgrađen ili je njegova izgradnja utoku,sa ili bez odobrenja za građenje.Postojeći objekti označeni su na grafičkom prilogu Postojeće stanje – 7 Analiza postojećeg stanjabonitet objekata, stanje fizičkih struktura,na topografsko katastarskim kartama Uprave za nekretnine.Planirane intervencije na svim postojećim objektima usloviće provjera konstruktivnog sistema pojedinihobjekata, kao i planiranje adekvatnog ojačanja radi prihvatanja dodatnih opterećenja.Za izvodjenje svih intervencija na postojećim objektima koristiti kvalitetne i savremene materijale.Materijalizaciju i arhitektoniku uskladiti sa opštom slikom naselja.

Postojeći objekti predviđeni za uklanjanje - Planom je predviđeno uklanjanje objekata bazena zaprečišćavanje vode u sklopu kompleksa kovačnice. Plan nije predvidio rušenje postojećih objekataunutar urbanističke parcele, ukoliko se nalaze u zoni gradnje, a za njihovo rušenje odlučuje vlasnikparcele. U skladu sa željama i potrebama vlasnika/ investitora, postojeći objekti se mogu rušiti i moguizgraditi novi, koji će biti u skladu sa svim uslovima datim ovim planom za nove objekte (regulacija,horizontalni i vertikalni gabarit i indeksi).

1.2.6. Mjere zaštite od elementarnih i drugih nepogoda

Radi zaštite od elementarnih nepogoda postupiti u skladu sa Zakonom o zaštiti i spašavanju (Sl. list CG,br.13-2007) i Pravilnikom o mjerama zaštite od elementarnih nepogoda (Sl.list RCG, br. 8-1993). Poredmjera zaštite koje su postignute samim urbanističkim rješenjem ovim uslovima se nalažu obavezeprilikom izrade tehničke dokumentacije kako bi se ostvarile potrebne preventivne mjere zaštite odkatastrofa i razaranja. Radi zaštite od elementarnih i drugih nepogoda, zbog eventualnih nepovoljnostiinženjersko geoloških i seizmičkih uslova tla, sva rješenja za buduću izgradnju i uređenje prostoramoraju se zasnivati na nalazima i preporukama inženjersko-geoloških istraživanja sa mikroseizmičkomrejonizacijom terena. Neophodno je sprovesti naknadna geotehnička istraživanja u pogledu hidrološkihsvojstava tla, kao i konstatovanje drugih relevantnih elemenata za temeljenje objekata, postavljanjesaobraćajnica i objekata komunalne infrastrukture. Zbog visokog stepena seizmičke opasnosti sveproračune seizmičke stabilnosti izgadnje zasnivati na posebno izrađenim podacima mikroseizmičkerejonizacije, a objekte od opšteginteresa sračunati sa većim stepenom opšte seizmičnosti kompleksa.Pri planiranju saobraćajne mreže i objekata koji zahtijevaju veće intevencije u tlu (dubinaveća od 2 m)potrebno je predvidjeti odgovarajuće sanacione radove.

Urbanističko rješenje dispozicijom objekata, saobraćajnica i uređenjem slobodnih površina obezbjeđujemogućnost intervencije svih komunalnih vozila, o čemu treba posebno voditi računa pri izradi tehničkedokumentacije.

U pogledu građevinskih mjera zaštite, objekti i infrastruktura treba da budu projektovani i građeni uskladu s važećim tehničkim normativima i standardima za odgovarajući sadržaj. Svi drugi elementi uvezi s zaštitom materijalnih dobara i stanovnika treba da budu u skladu s važećim propisima o zaštiti odelementarnih nepogoda i požara, tako da je za svakugradnju potrebno pribaviti uslove i saglasnost odnadležnog organa u opštini, na tehničku dokumentaciju i izvedeni objekat.


23

1.2.7. Mjere zaštite od požara

Radi zaštite od požara u okviru planskog rješenja svim objektima obezbijeđen je saobraćajni pristup zavatrogasna vozilia, s propisanom udaljenošću kolovoza od objekta. Širine planiranih saobraćajnicaprilagođene su pristupu i manevrisanju vatrogasnih vozila.Planskim rješenjem je obezbijeđena udaljenost između pojedinih objekata, kao i uslovi za evakuaciju uslučaju požara.U okviru rješenja hidrotehničkog sistema obezbijeđena je voda za gašenje požara.Radi obezbjeđenja mjera zaštite od požara u smislu Zakona o zaštiti i spašavanju, prilikom izradeinvesticiono-tehničke dokumentacije za objekte objekte centralnih djelatnosti i potrebno je predvidjetiuređaje za automatsku dojavu požara, uređaje za gašenje požara i sprečavanje njegovog širenja. Zaove objekte obavezno je izraditi projekte ili elaborate zaštite od požara (i eksplozija ako se radi oobjektima u kojima se definišu zone opsanosti od požara i eksplozija), planove zaštite i spašavanjaprema izrađenoj procjeni ugroženosti za svaki hazard posebno, te na navedeno pribaviti odgovarajućamišljenja i saglasnosti u skladu sa Zakonom.Za objekte u kojima se skladište, pretaču, koriste ili u kojima se vrši promet opasnih materija, obaveznoje pribaviti mišljenje na lokaciju od nadležnog organa, kako ovi objekti i instalacije svojim zonama ne biugrozili susjedne objekte. Prilikom projektovanja objekata, a primjenom svih Pravilnika koji važe za ovuoblast, obezbjeđuju se sve ostale mjere zaštite od požara Sa aspekta zaštite od požara u okviruzahvata Plana, posebnu pažnju treba obratiti na podzemne garaže, kao najosjetljiviji segment zaštite odpožara.

1.2.8. Uklanjanje komunalnog otpada

Shodno Zakonu o upravljanju otpadom, upravljanje otpadom zasnivaće se na principu održivog razvoja,kojim se obezbjeđuje efikasnije korišćenje resursa, smanjenje količine otpada i postupanje s otpadomna način kojim se doprinosi ostvarivanju ciljeva održivog razvoja.Korisnici prostora zone zahvata dužni su primijeniti tehnološki postupak, koristiti sirovine i drugematerijale i organizovati uslužne djelatnosti na način kojim se proizvodi najmanja količina ili sprečavanastanak otpada.Korisnici prostora dužni su da sakupljaju otpad na selektivan način.

1.2.9. Supra i infrastruktura

SAOBRAĆAJNA INFRASTRUKTURA

Cilj izmjena je obezbjeđenje kontinuiteta daljinskih tokova planiranog sistema mreže saobraćaja,zadržavanje veze planiranog sistema sa postojećim, uz zaštitu gradskih sadržaja od negativnih uticajana sredinu.

Veza tranzitnog saobraćaja Nikšić - Cetinje - Petrovac obavljaće se preko Južne obilaznice,proglašenog ranga glavna gradska saobraćajnica. Planirana širina iznosi od 20 m do 22.5 m, od čegakolovozne trake širine 2x7 m, razdjelni pojas širine 2 m - 4.5 m i trotoara 2x2 m. Ukrštanje sasaobraćajnicama sekundarne mreže je planiranu u skladu sa rangom saobraćajnice.

Predviđeno je poboljšanje karakteristika saobraćajnica sekundarne mreže, koje usmjejravaju saobraćajna primarne pravce. Ostale saobraćajnice iz sekundarne mreže omogućavaju pristup do svihurbanističkih parcela.


24

Režim kretanja vozila je dvosmjerni. Za saobraćajnice primarne mreže zabranjeno je ulično parkiranjevozila, dok je za saobraćajnice sekundarne mreže parkiranje dozvoljeno samo na izvedenim parkingprostorima. U profilima ulica nižeg ranga dozvoljeno je ulično parkiranje.

Sve uslove za izradu glavnih projekata preuzeti iz smjernica PUP-a, a u skladu sa propisima datimPravilnikom o bližem sadržaju i formi planskog dokumenta, kriterijumima namjene površina, elementimaurbanističke regulacije i jedinstvenim grafičkim simbolima.

Rješenje saobraćajnica uraditi na osnovu grafičkog priloga sa geometrijskim elementima situacionogplana, nivelacionim kotama i predloženim normalnim poprečnim profilima saobraćajnica. Osnova zausvajanje podužnog profila saobraćajnice je, osim orjentaciono datih kota nivelete, stvarno stanje naterenu. Pri tom je neophodno voditi računa prilikom pozicioniranja neizgrađenih objekata, o njihovojusklađenosti sa projektovanim stanjem saobraćajnica.

Prilikom izrade glavnih projekata sastavni dio je i projekat saobraćajno - tehničke opreme.

Predvidjeti asfaltni zastor za sve saobraćajnice, oivičenje kolovoza od betonskih ivičnjaka 20/24 ili18/24cm.

Na ulazima u dvorišta i na pješačkim prelazima oivičenja raditi od upuštenih (oborenih) ivičnjaka irampama nagiba od 5% do 8.5%, dozvoljene širine 1.3m. Obezbjeđenje kretanja i pristupa u svesadržaje kompleksa i objekata lica sa posebnim potrebama uzeti u obzir prilikom projektovanja irealizacije svih objekata.

Na saobraćajnicama primarne mreže zabranjen je biciklistički saobraćaj, obzirom da nijesu predviđeneposebne biciklističke staze. Za saobraćajnice sekundarne i lokalne mreže dozvoljeno je kretanjebiciklista trotoarima.

Kolovoznu konstrukciju za sve saobraćajnice sračunati na osnovu ranga saobraćajnice, odnosnopretpostavljenog saobraćajnog opterećenja za period od 20 godina i geološko-geomehaničkogelaborata iz kojeg se vidi nosivost posteljice prirodnog terena a prema metodi JUS.U.C.012.

ParkiranjeParkiranje u zoni zahvata plana rješavano je u funkciji planiranih namjena pojedinačno. Teži se da svakikorisnik svoje potrebe sa parkiranjem rješava u okviru svoje građevinske parcele.

S obzirom na namjenu površina, plan je urađen tako da se broj automobila i operativnih saobraćajnihpovršina svede na mogući funkcionalni minimum.

Kao normativ za potreban broj parking mjesta, za stanovanje treba usvojiti vrijednost od 2 PM/sj. Zazaposlene je potrebno je obezbjediti po 1 pakring mjesto na svaka 2 zaposlena.Za proizvodnju usvojiti 20 PM na 1000m2.Kada su u pitanju poslovni prostori, tada važi normativ 1PM na 30m2 poslovnog prostora. Ovom brojutreba dodati i parking prostor za posjetioce, a u skladu sa namjenom i potrebama prostora.Ovim planom je prihvaćen i razrađen princip da svaki objekat koji se gradi treba da zadovolji svojepotrebe sa parkiranjem vozila na parceli na kojoj se objekat gradi (ispod ili pored objekta) ili uneposrednoj blizini (u manjoj cjelini).


25

Obrada otvorenih parkinga treba da je takva da omogući maksimalno ozelenjavanje, a na svako 3 PMobezbijediti (koliko je moguće) zasad drvoreda radi hladovine. Parking mjesto definisati sa dimenzijama2,5x5,0 m sa oivičenjem.

Pješački saobraćajTrotoari su predviđeni uz saobraćajnice. Prelaze preko ulica unutar kompleksa obezbijeditiodgovarajućom saobraćajnom signalizacijom (vertikalnom i horizontalnom).

Javni masovni prevoz putnikaAutobuski prevoz za potrebe ovog kompleksa odvijaće se južnom obilaznicom. Pozicije BUS stajalištadefinisane su u grafičkom prilogu. Stajališta su planirana kao izdvojene niše i niše na kolovozu zapristajanje autobusa. Potrebno je obezbjediti i nadstrešnice za putnike sa drugom pratećom opremom.

Smjernice za projektovanje i izgradnju nadvožnjakaNadvožnjak projektovati tako da se obezbjedi slobodan profi za prugu odnosno da slobodni prostorizmeđu GIŠ-a i donje ivice konstrukcije nadvožnjaka bude min 5.8m.Opterećenje nadvožnjaka usvojiti prema važećim tehničkim propisima za dimenzionisanje konstrukcijaza II kategoriju puta.Tehnologiju građenja projektovati tako da se prekid saobraćaja na pruzi odvija u ograničenom dnevnomrasporedu

ELEKTROENERGETSKA INFRASTRUKTURA

Koncept rješenja napajanja planiranih objekata u DUP a "KAP za koridor cetinjskog puta i južnezaobilaznice" električnom energijom je baziran na postojećoj i planiranoj infrastrukturi 10 kV mreže.

Elektroenergetski objekti naponskog nivoa 10kV

Polazeći od izvršenog proračuna potreba u snazi, i rasporeda novih potrošača po traforeonima, kao ipostojećeg stanja 10 kV mreže planom razvoja su predvidjeni sljedeći 10 kV elektrenergetski objekti:

Trafostanice 10/0,4kV:- NDTS 10/0,4 kV "Br. 1" 2 x 1000 kVA Nova- NDTS 10/0,4 kV "Br. 2" 2 x 1000 kVA Nova- NDTS 10/0,4 kV "Br. 3" 2 x 630 kVA Nova- NDTS 10/0,4 kV "Br. 4" 1000 kVA Nova- NDTS 10/0,4 kV "Br. 5" 1000 kVA Nova- NDTS 10/0,4 kV "Br. 6" 2 x 1000 kVA Nova- NDTS 10/0,4 kV "Butan Gas" 1000 kVA Nova- STS 10/0,4kV 160kVA “Manastir Dajbabe“ (uklanja se)- STS 10/0,4kV 160kVA “Dajbabe 3“ (uklanja se)- STS 10/0,4kV 160kVA “Dajbabe 5“ (uklanja se)

Nove TS je dva puta prolazna na strani visokog napona, izradjena u SF6 tehnologiji sa potrebnimbrojem NN izvoda, odnosno osam po transformatoru 630 kVA , a dvanaest po transformatoru 1000KVA.Za sve nove TS 10/0,4 kV koji se nalaze u koridoru DV 10 , DV 35 ili DV 110 kV , moraju se uraditielaborati prema "Pravilniku o tehničkim normativima za izgradnju nadzemnih elektroenergetskih vodovanazivnog napona od 1 kV do 400 kV" (Sl. list SFRJ br 65/88 i 18/92).


26

10kV kablovska mreža:Predloženim planom razvoja 10kV mreže planirane TS10/0,4kV su uključene u postojeći sistemnapajanja – koncept otvorenih prstenova uz njihovo kablovsko izvođenje sa napajanjem iz TS 110/10kV "Podgorica 5".

Nove izvode i nove dionice između TS 10/0,4 kV izvesti sa 3 x XHE 49 A, 240 mm2, 10 kV (prenosnemoći oko 7,96 MVA).

10kV vazdušni vodovi:Važećim PUP-om Podgorice predviđeno je uklanjanje dijela dalekovoda 10 kV TS 35//10 kV “Ljubović“(izvod “Aluminiski Kombinat“) koji prolazi kroz prostor DUP-a.

Napajanje potršača uklonjenih STS “Manastir Dajbabe“, STS “Dajbabe 3“ i STS “Dajbabe 4“ premavažećim DUP-om ”KAP” preuzeće nove NDTS „ Br.6” DUP KAP 2008, NDTS „ Br.11” DUP KAP 2008 iNDTS „ Br.9” DUP KAP 2008.

Niskonaponska kablovska mreža 0,4kV

Niskonaponsku mrežu izvesti kao kablovsku (podzemnu) do lokacija priključnih ormarića. Mreža trebada je radijalna, a za važnije objekte u okviru njihove instalacije riješti prstenasto napajanje.Mreže izvesti nn kablovima tipa PP00 ili XP00 , 6/1kV (ili drugim, prema zahtjevima stručne službeElektrodistribucije), presjeka prema nominalnim snagama pojedinih prostora objekata. NN kablove pomogućnosti polagati u zajedničkom rovu na propisanom odstojanju uz ispunjenje uslova dozvoljenenogstrujnog opterećenja po pojedinim izvodima.Broj nn izvoda TS10/0,4kV će se definisati glavnim projektima objekata i TS10/0,4kV.

Elektroinstalacije objekata

Elektroinstalacija svih novih objekata mora biti izvedena u skladu sa važećim tehničkim propisima istandardima, a kod stambenih objekata i sa normativima iz plana višeg reda.Instalacije moraju zadovoljavati sada važeće tehničke propise i standarde iz oblasti elektroinstalacijaniskog napona. Za zaštitu od indirektnog dodira u objektima primijeniti sistem TN-S.

Osvjetljenje javnih povrsina

Pošto je javno osvetljenje sastavni dio urbanističke cjeline, treba ga tako izgraditi da se zadovolje iurbanistički i saobraćajno - tehnički zahtjevi, istovremeno težeći za tim da instalacija osvetljenja postaneintegralni element urbane sredine. Mora se voditi računa da osvetljenje saobraćajnica i ostalih površinamora osigurati minimalne zahtjeve koji će obezbjediti kretanje uz što veću sigurnost i konfor svihučesnika u noćnom saobraćaju, kao i da ima i svoju dekorativnu funkciju. Zato se pri rješavanju uličnogosvetljenja mora voditi računa o sva četiri osnovna mjerila kvaliteta osvetljenja:

- nivo sjajnosti kolovoza- podužna i opšta ravnomjernost sjajnosti- ograničenje zaslepljivanja (smanjenje psihološkog blještanja) i- vizuelno vodjenje saobraćaja.

Izbor rasvjete treba izvršiti po važećim evropskim standardima EN 13201.


27

TELEKOMUNIKACIONA INFRASTRUKTURA

Ovim Izmjenama DUP-a industrijska zona KAP-a što se tiče telekomunikacione infrastrukture se nepredviđaju veće izmjene u odnosu na prethodni planski dokument. U odnosu na rješenje iz DUP-aIndustrijska zona KAP-a (od 17.12.2008.god.) povećan je kapacitet TK kanalizacije duž Južneobilaznice na 6 PVC cijevi Ø 110 mm i prilagođene su trase TK infrastrukture planiranimsaobraćajnicama.

Jedan od ciljeva izrade ovog DUP jeste da se želi obezbjediti planiranje i građenje elektronskekomunikacione infrastrukture koja će zadovoljiti zahtijeve više operatora elektronskih komunikacija, kojiće ponuditi kvalitetne savremene elektronske komunikacione usluge po ekonomski povoljnim uslovima.

Treba voditi računa o sljedećem:- da se kod gradnje novih infrastrukturnih objekata posebna pažnja obrati zaštiti postojeće

elektronske komunikacione infrastrukture- da se uvjek obezbijede koridori za telekomunikacione kablove duž svih postojećih i novih

saobraćajnica- da se gradnja, rekonstrukcija i zamjena elektronskih komunikacionih sistema mora izvoditi po

najvišim tehnološkim, ekonomskim i ekološkim kriterijumima.

Akt kojeg se treba pridržavati prilikom izgradnje nove telekomunikacione infrastrukture, jeste Pravilnik oodređivanju elemenata elektronskih komunikacionih mreža i pripadajuće infrastrukture, širine zaštitnihzona i vrste radio-koridora u čijoj zoni nije dopuštena gradnja drugih objekata (Sl. list CG br. 83/09).

Ovim Izmjenama DUP-a planirana je izgradnja nove tk kanalizacije, na svim novoplaniranim potezima –saobraćajnicama , kao i na odredjenim dijelovima zone na kojima se planira izgradnja novih objekata,kako bi se i u tim djelovima zone stvorili preduslovi za dovođenje tk kablova do kablovskih izvoda upojedinim objektima. Planirana tk kanalizacija u zoni DUP-a, radiće se sa 6, 3, i 2xPVC cijevi Ø 110mm, u ukupnoj dužini od oko 4373 metara.

Sa 6 PVC cijevi planirana je tk kanalizacija uz glavnu saobraćajnicu, sa 3 PVC cijevi gradiće se tkkanalizacija u dijelu koji planiran za gradnju većeg broja stambeno poslovnih objekata, manji blokovipokriveni su tk kanalizacijom sa 3 PVC cijevi, a sa 2 PVC cijevi rade se kraći potezi tk kanalizacije udijelu sa manjim brojem planiranih objekata, kao i prelazi preko sabraćajnica.

Planirano je i da se uradi 42 novih tk okana sa lakim poklopcem, i to:- 15 okana unutrašnjih dimenzija 170x150x190cm- 13 okana unutrašnjih dimenzija 160x140x150cm- 14 okana unutrašnjih dimenzija 140x120x150cm.

Datim rješenjima izgradjena tk kanalizacija povezuje se sa postojećom tk kanalizacijom, a u ciljuefikasnijeg i lakšeg nalaženja tehničkih rješenja za nove stambeno poslovne objekte iz ovog kvarta.Predloženo je da zona ovog DUP-a ostane i dalje kanalizaciono povezana na postojeći tk čvor RSSKAP, kako je to i do sada bio slučaj.

Trase planirane tk kanalizacije potrebno je uklopiti u trase trotoara ili zelenih površina, jer bi se uslučaju da se tk okna rade u trasi saobraćajnice ili parking prostora, morali ugraditi teški poklopci saramom i u skladu sa tim uraditi i ojačanje tk okana, što bi bilo neekonomično.


28

Tk kanalizaciju koja je planirana u okviru ovog DUP-a, kao i tk okna izvoditi u svemu prema važećimpropisima i preporukama ZJ PTT iz ove oblasti. Na taj način biće stvoreni optimalni uslovi, kako satehničkog, tako i sa ekonomskog stanovišta, koji podrazumijevaju maksimalno iskorištavanje postojećihkablovskih kapaciteta, gdje je god je to moguće, ili pak, provlačenje novih kablovskih kapaciteta, gdjese za tim ukaže potreba.

HIDROTEHNIČKA INFRASTRUKTURA

Vodosnabdijevanje

Obzirom da za sanitarno snabdijevanje sa vodom postojećih objekata KAP-a postoji izgrađen sistemdovoljnog kapaciteta, to za te objekte nije planirana nova mreža odnosno kapaciteti.

Priključenje novoplaniranih objekata (industrija i skladišta) i objekata komunalne djelatnosti (postrojenjeza prečišćavanje otpadnih voda) planirano je sa postojećeg cjevovoda vodovoda Ø 400 mm dužželjezničke pruge Beograd-Bar i to sa dva priključna cjevovoda Ø 250 mm i Ø 200 mm, kao icjevovodom Ø200 mm planiranim trasom južne obilaznice, čime će se obezbijediti dovoljna količinavode za potrebe planiranih objekata. U ovom sistemu će biti prespojen postojeći cjevovod DN160 mm.

Za sanitarne potrebe na centralnom gradskom postrojenju za prečišćavanje otpadnih voda, planiran jeposebni cjevovod DN 160 mm duž saobraćajnice do lokacije objekta.

Obrada projekata uličnih - blokovskih cjevovoda kao i samih priključaka budućih objekata, treba da seradi na osnovu preciznih uslova priključenja koje budući investitori treba da obezbjeđuju od JP“Vodovod i kanalizacija” Podgorica, što treba propisati i urbanističko-tehničkim uslovima od stranenadležnog opštinskog ili republičkog organa.

Kanalizacija za otpadne vode

Značajno veliki prostor kao i relativno nepovoljni padovi terena u pravcu lokacije novog postrojenja zaprečišćavanje otpadnih voda uslovili su da se osnovni kolektori za prikupljanje i odvođenje otpadnihvoda planiraju iz dva pravca. Ovo iz razloga što se moralo voditi računa o prikupljanju otpadnih voda saprostora industrijske zone koja je planirana između magistralnog puta Podgorica-Petrovac i željezničkepruge kao i prikupljanje otpadnih voda iz pravca naselja Zabjelo sa mogućnošću preusmjeravanjaotpadnih voda (kraćim putem) iz pravca Starog Aerodroma i dijela naselja Zabjelo.

Pošto se lokacija novog postrojenja za prečišćavanje otpadnih voda nalazi u okviru zahvata DUP-aIndustrijska zona-KAP, to se moralo voditi računa i o kolektorima iz pravca naselja Dajbabe, odnosnonaselja Donja i Gornja Gorica, Tološi, Sadine, koji treba da se prevede sa desne obale rijeke Morače dolokacije postrojenja.

Otpadne vode iz planiranih objekata između magistralnog puta i postojećih objekata KAP-a (južnogdijela) prikupljene su i usmjerene na sjeverni kolektor koji je planiran duž obilaznice i usmjeren na glavnigradski kolektor u pravcu lokacije postrojenja za prečišćavanje otpadnih voda.

Puštanje u funkciju svih uličnih kolektora treba da se usaglasi sa dinamikom izgradnje centralnogpostrojenja za prečišćavanje otpadnih voda Podgorice.


29

Sanitarne otpadne vode iz kruga postojećih objekata KAP-a treba usmjeriti ka lokaciji postrojenja zaprečišćavanje otpadnih voda, prema mogućnosti realizacije i potrebama.

Iz pravca Zabjela, neposredno sa zapadne strane magistralnog puta Podgorica – Petrovac izgrađen jekolektor profila Ø 800mm.

Odabrani profili glavnih kolektora koji su planirani ka postrojenju za prečišćavanje otpadnih voda suuskladjeni sa generalnim rješenjem odvođenja otpadnih voda Podgorice.

Kanalizacija za atmosferske vode

Duž novoplaniranih saobraćajnica oivičenih ivičnjacima predviđena je izgradnja kolektora za prikupljanjeatmosferskih voda počevši od profila Ø300mm pa do profila Ø 1.400mm, sa ulivom u korito rijekeMorače uz obavezni tretman tih voda prije ispuštanja u separatorom ulja i lakih naftnih derivata.

Za dimenzionisanje kolektora uzet je intenzitet padavina od 264 l/sec/ha, sa vremenom trajanja od 15min i prosječnim koeficijentom oticanja sa saobraćajnih površina od 0,9.

PEJZAŽNA ARHITEKTURA

PLANIRANO STANJE

Prema PUP-u Glavnog grada Podgorice do 2025. godine, područje DUP-a pripada tipu predjela 2 -Ravničarski predio sa istočnim brdima. Prema dominantnim strukturnim elementima (geomorfološke,hidrološke, vegetacijske odlike) i načinu korišćena zemljišta, prostor zahvata plana pripada podtipu 2.3.Cemovsko polje.

Koncept pejzažnog uređenja planskog zahvata dat je u skladu sa smjernicama PUP-a Podgorice za tippredjela 2 i Generalno urbanističko rješenje:Operativni ciljevi:- dogradnja i izgradnja zelenog infrastrukturnog sistema- revitalizacija i rekonstrukcija- stvaranje mreže infrastrukturnog sistema zelenila- podsticanje bioekološke raznovrsnosti - obezbjeđenje stabilnosti ekosistema- povećanje ekonomske dobiti kroz estetsko-dekorativni efekat zelenila.

Cilj planskog pristupa:- revitalizovati postojeće park-šume: Gorica, Ljubović, Zlatica (dendrološka procjena i sječa bolesnih

stabala kao i pošumljavanje)- očuvati i revitalizovati postojeće parkove- stvoriti zelene trgove i skverove kao "stepping stones" koji povezuju linijske poteze zelenila sa

zelenim površinama- uspostaviti zelenu gradnju, stvarati urbane prostore u zelenilu- postojeće degradirane površine revitalizovati i pejzažno urediti i privesti ih namjeni- stvoriti zeleni prsten grada kroz stvaranje manjih urbanih parkova po cijeloj teritoriji (postojeće

blokovsko zelenilo)- detaljnim razradama predvidjeti formiranje novih površina parkovskog karaktera i trgova, na svim

mjestima koje omogućuju oblikovno i funkcionalno njihovo formiranje- formiranje sistema za zalivanje u okviru zelenih površina.


30

Prema odredbama čl. 27 Zakona o zaštiti prirode (Sl. list Crne Gore br. 51/08, 21/09, 40/11, 62/13)zaštita predjela vrši se „planiranjem i sprovođenjem sveobuhvatnih mjera kojima se spriječavajuneželjene promjene i degradacija prirodnih, prirodi bliskih ili stvorenih predjela, radi očuvanja značajnihobilježja i karaktera predjela, raznovrsnosti, jedinstvenosti i estetske vrijednosti i omogućavanja trajnogkorišćenja prirodnih dobara“.

U skladu sa smjernicama GUR-a Podgorice, karakteristikama lokacije, potrebom očuvanjakarakteristične slike predjela i u skladu sa planiranim namjenama, Planom su predviđene sljedećekategorije zelenih površina:

Objekti pejzažne arhitekture javne namjene (PUJ)- Zelenilo uz saobraćajnice (ZUS)

Objekti pejzažne arhitekture ograničenog korišćenja (PUO)- Zelenilo poslovnih objekata (ZPO)

Objekti pejzažne arhitekture specijalne namjene (PUS)- Zaštitni pojasevi (ZP)- Zelenilo industrijskih zona (ZIZ)

U zahvatu Izmjena i dopuna DUP-a "Industrikska zona KAP-a, koridor južne obilaznice" (37,13 ha),planirana površina za pejzažno uređenje (PUJ+PUO+PUS) iznosi cca 10,08 ha (138.811 m2).Nivo ozelenjenosti zahvata Plana je 27%.

Opšti uslovi za pejzažno uređenje: Svaki objekat (arhitektonski, građevinski, saobraćajni) tj. urbanistička parcela, treba da ima projekat

pejzažnog uređenja U toku izrade projektne dokumenacije obavezna je prethodna inventarizacija, taksacija i valorizacija

postojećeg zelenila (dendrometrijske karakteristike, vitalnost, dekorativnost, predlog mjera njege) ucilju maksimalnog očuvanja i uklapanja postojećeg vitalnog i funkcionalnog zelenila u novaurbanistička rješenja

Postojeće i planirano zelenilo mora biti prikazano u tehničkoj dokumentaciji u okviru uređenja terena Prirodno zelenilo očuvano u vidu masiva, kao i pojedinačna reprezentativna stabala, treba da čine

okosnicu zelenog fonda budućih projektnih rješenja Predvidjeti zaštitu postojećeg vitalnog i funkcionalnog zelenila tokom građevinskih radova

postavljanjem zaštitnih ograda Na mjestim gdje nije moguće uklapanje i zadržavanje kvalitetnog zelenila, planirati presađivanje

(kod vrsta koje podnose presađivanje) U slučajevima gdje kvalitetno i vrijedno zelenilo nije moguće presaditi, dispoziciju objekata na UP

prilagoditi postojećem vrijednom zelenilu Tokom građevinskih radova, površinski sloj zemlje lagerovati i koristiti ga za nasipanje površina

predviđenih za ozelenjavanje Koristiti reprezentativne, visokodekorativne autohtone biljne vrste, rasadnički odnjegovane u

kontejnerima Izbjegavati vrste iz drugih areala i invazivne biljne vrste Karakteristike sadnica drveća za ozelenjavanje:

- min. visina sadnice od 2,5 - 3 m- min. obim stabla na 1m visine od 12 - 14 cm


31

Predvidjeti urbano opremanje, rasvjetu, sisteme za navodnjavanje i protivpožarnu zaštitu svihzelenih površina

Zelenilo uz saobraćajnice (ZUS) - Predstavlja bitan segment uređenja prostora koji vizuelno, prostornoi higijenski odvaja saobraćaj od drugih sadržaja i povezuje sve zelene površine u jedinstveni zeleniinfrastrukturni sistem.

Na slobodnim površinama u zoni saobraćajnica (razdjelne trake, kružni tokovi) planirane su parterenezelene površine otvorenog tipa. Prilikom uređenja, voditi račuan o otvorenim saobraćajnim vizurama.Adekvatnim izborom biljnih vrsta i kompozicijom zasada, obezbjeđuje se preglednost saobraćajnica. Naraskrsnicama visina biljaka ne smije da prelazii 50 cm. Za ozelenjavanje koristiti visokokvalitetne trave,perene, sezonsko cvijeće i dekorativne žbunaste vrste različitog habitusa i visine. Projektovati sistemeza zalivanje.

Izgradnju uličnog sistema prati i linearno zelenilo. Drvoredi su planirani duž trotoara čija je širinaminimum 2,50 m, u zelenim razdjelnim trakama min. širine 1 m, kao i duž parking prostora.

U okviru drugih namjena, drvorede predvidjeti između regulacione i građevinske linije i na parkingpovršinama.Izbor vrsta prilagoditi širini saobraćajnica i visini okolnih objekata.

Zelenilo poslovnih objekata (ZPO) - U okviru centralnih djelatnosti planirani su poslovni objekti.Zelene površine oko poslovnih objekata oblikovati u skladu sa namjenom objekata. Organizuju se u vidupoluotvorenih parterno uređenih zelenih površina sa popločanim stazama, platoima i drugim vrtno-arhitektonskim elementima. Kompozicijom zasada, izborom vrsta, koloritskim efektima i organizacijompovršina naglasiti poslovni karakter objekata i formirati prijatne ambijente. Koristiti savremena pejzažno-arhitektonska rješenja usklađena sa arhitekturom objekata i karakterom predjela.

Zaštitni pojasevi (ZP) - Ova kategorija zelenila odnosi se na zaštitno zelenilo koje se nalazi izmeđusaobraćajnica i parcela namijenjenih industrisjkoj proizvodnji i poslovanju.

Predviđeni su za funkcionalno razdvajanje sadržaja i kao kontinuitet postojećeg zaštitnog pojasa naĆemovskom polju, a obezbjeđuju:- sanitarno-higijensku zaštitu (ublažavanje tempereturnih ekstrema, dominantnih vjetrova, smanjenje

industrijskih zagađenja i melioraciju vazduha)- zaštitu od erozije- unaprijeđenje devastiranog pejzaža- vizuelnu barijere između različitih fizičkih struktura- uslove za rekreaciju (šetnja, biciklističke staze i sl.).Formirati guste zasada drveća i žbunja, izražene spratovnosti. U skladu sa prostornim uslovima,kompoziciju zasada riješiti u vidu masiva ili višerednih drvoreda. Izbjegavati nastajanje monokultura.Koristiti, prvenstveno, autohtone vrste drveća i žbunja i to vrste koje su edifikatori potencijalne prirodnevegetacije. Takođe, koristiti pionirske vrste kako zbog nepovoljnih uslova vazduha, tako i zbog veomanepovoljnih uslova zemljišta. Očuvati vitalna stabala čempresa i alepskog bora kod popune neobraslihpovršina. Izgradnja hidrantske protivpožarne mreže. Rekultivaciju devastiranih površina na kojim jevršena separacija pijeska vršiti fazno primjenom tehničkih, agrotehničkih i bioloških mjera.

Zelenilo industrijskih zona (ZIZ) - Novoplanirani industrijski objekti moraju imati min. 30% zelenihpovršine od ukupne površine industrijskih kompleksa.


32

Ova kategorija obuhvata zelene površine planiranih skladišta i to: spoljnje - zaštitno zelenilo i unutrašnje - parterno zelenilo.

Spoljnje zelenilo je gusto ozelenjen pojas širine 10 m, odnosno 4 m u blokovima gdje se nadovezuje napojas zaštitne šume. Okosnicu rješenja čini visoko rastinje. Duž obodnih djelova predviđeni su gusti,gotovo neprekidni zasadi drveća i žbunja, dok su manje slobodne površine u unutrašnjosti zoneparterno ozelenjene.

Zelenilo treba da obezbijedi:- izolaciju industrijskih objekata od susjednih sadržaja- stvaranje povoljnih higijenskih uslova u zoni industrije i smanjenje mogućih nepoželjnih uticaja na

okruženje (prašina, buka)- poboljšanje mikroklimatskih uslova- stvaranje prijatne sredine i uslova za odmor zaposlenih- unaprijeđenje estetske vrijednosti i stvaranje urbanističke kompozicije industrijske zone- povezivanje sa kontaktnim zelenim masivima u jedinstven sistem.

Raspored i kompoziciju zasada uskladiti sa pozicijom izvora zagađenja. Odnos lišćarskog i četinarskogdrveća ne smije biti manji od 2 : 1, tj. treba da preovlađuju lišćari koji su efikasniji u higijenskompogledu. U cilju što veće funkcionalnosti saditi minimum 80 stabala i 400 sadnica žbunja po 1 ha zelenepovršine. Sadnju vršiti u manjim grupama ili u vidu solitera, u pejzažnom stilu. Na površinama gdje jemoguća koncentracija toksičnih gasova, radi boljeg provjetravanja neophodno je paralelno smjerudominantnih vjetrova stvarati uzane produvne zelene pojaseve sa prekidima. Takvi pojasevi se formirajuod 7-8 redova i imaju širinu 17.5-21m. Korisrititi visokodekorativne biljne vrste, moćnih krošnji, sanajmanje zahtjeva na uslove sredin, a prednost dati brzorastućim vrstama i vrstama otpornim naizduvne gasove. Ptedvidjeti izgradnju hidrantske protivpožarne mreže.

Predlog biljnih vrstaPored autohtonih biljnih vrsta, prilikom izbora biljnog materijala mogu se koristiti i introdukovane vrstekoje pored dekorativnosti posjeduju i otpornost n aekološke uslove sredine.Sadnice moraju biti zdrave, rasadnički pravilno odnjegovane, standardnih dimenzija, sa busenom.

Četinarsko drveće: Cupressus sempervirens var. pyramidalis, Cupressus arizonica 'Glauca', Pinusmaritima, Cedrus deodara, Cedrus atlantica 'Glauca', Cupressocyparis leylandii, Ginkgo biloba.Listopadno drveće: Quercus pubescens, Celtis australis, Ficus carica, Albizzia julibrissin, Platanusacerifolia, Tilia cordata, Tilia argentea, Acer pseudoplatanus, Acer platanoides, Aesculushippocastanum, Fraxinus americana, Lagerstroemi aindica, Liriodendron tulipifera, Morus sp., Cercissiliquastrum, Melia azedarach, Prunus pisardii.Zimzeleno drveće: Quercus ilex, Olea europaea, Ligustrum japonicum, Magnolia grandiflora.Žbunaste vrste: Arbutus unedo, Callistemon citrinus, Laurus nobilis, Ligustrum ovalifolium, Neriumoleander, Pittosporum tobira, Pyracantha coccinea, Prunus laurocerassus, Berberis thunbergii'Atropurpurea', Forsythia suspense, Spirea sp., Buxus sempervirens, Cotoneaster dammeri, Viburnumtinus, Yucca sp.Puzavice: Hedera helix 'Variegata', Lonicera caprifolia, L. implexa, Rhyncospermum jasminoides,Tecoma radicans, Wisteria sinensis, Parthenocissus tricuspidata, P. quinquefolia.Perene: Lavandula spicata, Rosmarinus officinalis, Santolina viridis, Santolina chamaecyparissus,Hydrangea hortensis.


33

1.3. KONTAKTNA PODRUČJA, USLOVI JAVNIH PREDUZEĆA, USTANOVA I DRUGIH INSTITUCIJA

1.3.1. Kontaktna područja

Područje zahvata ovog planskog dokumenta se graniči:- Sa sjeverne strane granicom DUP-a „Industrijska zona KAP-a“ koja zahvat plana odvaja od

poljoprivrednih površina i postojeće naseljske strukture Dajbabe (po GUP-u Podgorice dio planskejedinice 11.1. Dajbabe – Dahna) a dijelom planiranom strukturom u okviru zahvata DUP-a„Industrijska zona KAP-a“;

- Sa istočne strane i jugoistočne strane: postojećom saobraćajnicom Podgorica – Petrovac,planiranom magistralnom saobraćajnicom 201, koja zahvat plana odvaja od prostora u zahvatuDUP-a "Industrijska zona A";

- Sa južne strane i zapadne strane postojećom i planiranom industrijom u zahvatu DUP-a“Industrijska zona KAP-a”.

Kontaktno područje, na sjevernoj strani karakteriše dijelom neizgrađeno područje namijenjeno zapoljoprivredne površine a dijelom izgrađena i planirana struktura industrijske zone KAP-a, na istočnoj ijugoistočnoj strani planirana Industrijska zona A i na zapadnoj strani postojeća - izgrađena i planiranastruktura industrijske zone KAP-a.

Prostor zahvata plana sa kontaktnim područjem povezuje postojeća interna saobraćajna mreža u okviruindustrijske zone KAP i magistralna saobraćajnica, koje omogućavaju dobru saobraćajnu povezanost,što predstavlja prednost za relizaciju ciljeva plana, kao i teren manjih nagiba, pogodan za urbanizaciju.

1.3.2. Uslovi nadležnih javnih komunalnih preduzeća, ustanova i drugih institucija

U toku izrade plana obrađivaču je bili na raspolaganju podaci - Informacija o stanju životne sredine za2014. god. Agencije za zaštitu životne sredine.

Obrađivač je raspolagao mišljenjima (predlozi, uslovi i sugestije) preduzeća koja gazdujuinfrastrukturom.

2. OPIS POSTOJEĆEG STANJA ŽIVOTNE SREDINE PREDMETNOG PODRUČJA

2.1 PRIRODNE KARAKTERISTIKE PODRUČJA

2.1.1. Položaj u prostoru

Zahvat Plana nalazi se u podnožju brda Dajbabska gora u kontaktu sa Ćemovskim poljem. Prostor jepovršine cca 37 ha. Teren je ravan, sa blagim padom ka jugu i jugozapadu i kreće se od 38 – 31 mnv.Planski zahvat nalazi se između magistralnog puta Podgorica – Petrovac, sa desne stranesaobraćajnice i obale rijeke Morače, na oko 5 km od centra Podgorice. Kroz zahvat plana prolaziželjeznička pruga Beograd – Bar, Predmetno područje je najvećim dijelom neizgrađen prostor. Napredmentmo području, u središnjem dijelu planskog zahvata nalazi se industrijski objekti. Ostali dioplanskog zahvata su livadske površine, djelovi zaštitnog zelenog pojasa, poljoprivredne parcele,individualni stambeni objekti sa okućnicama i saobraćajne površine.


34

2.1.2. Geološka građa terena

Sa geološkog aspekta Podgorica sa bližom okolinom leži na terenima koje izgrađuju: mezozološkisedimenti kredne starosti (brda) i kenozoiski fluvioglacijalni sedimenti kvartara (ravni tereni). Naterenima je kompleks vezanih, nevezanih, ređe poluvezanih sedimenata fluvioglacijalih terasa.Geološku građu terena čine šljunak i pijesak neravnomjernog granulometrijskog sastava i promjenljivogstepena vezivosti. Nekad su to posve nevezani sedimenti, a nekad pravi konglomerati, praktičnonestišljivi, koji drže ne samo u vertikalnim odjecima već i u podkapinama i svodovima. Nevedenelitološke strukture karakteriše veoma dobra vodopropustljivost, mada se na mjestima gdje su formiranikonglomerati površinske vode duže zadržavaju. Dubina izdani podzemne vode veća je od 4 metra.

Nosivost ovih terena kreće se od 300-500 kN/m2. Zbog neizraženih nagiba čitavo područja se svrstavase u kategoriju stabilnih terena. Obzirom na istaknuto, tereni u zahvatu lokacije se, sa stanovištainženjersko - geoloških karakteristika smatraju vrlo povoljnom podlogom za radove u njima i na njima. Upredjelu Podgorice nivo podzemnih voda je toliko dubok (i preko 15 m), da podzemne vode ne moguotežavati uslove izgradnje. Sa aspekta korišćenja za vodosnabdevanje ovo su vode dobrog kvaliteta, apojave zagađenja nijesu zapažene.

Prostor zahvata Plana svrstan je u I kategoriju, tj. terene bez ograničenja i sa neznatnim ograničenjimaza urbanizaciju.

2.1.3. Hidrogeološke i hidrološke odlike terena

Područje Podgorice baštini najveće vodene resurse Crne Gore: podzemne vode zetsko-bjelopavlićkogbasena; podzemne izdani koji hrane izvore i izvorišta u slivovima Morače, Cijevne i Lima; stajaće vode –Skadarsko, Rikavačko i Bukumirsko jezero, Mutno jezero (izviše Bukumirskog jezera) i Jezerce (naprevoju Treskavac – Surdup); tekuće vode – dio slivova gornje Tare i gornjeg Lima (Mojanska rijeka iVučji potok), sliv Morače (uzvodno od Smokovca), donji tok rijeke Cijevne i samo ušće rijeke Zete uMoraču, izvorište Mareza – rječica Trešenica, rijeke Matica i Sitnica.Upotrebna vrijednost ovih voda se ogleda u vodosnabdijevanju, navodnjavanju, hidroenergiji, vodi kaorobi, vodnim - ekosistemima kao stanište flore i faune. Vodna morfologija kao pejzaž i poseban turističkiresurs spada među najznačajnije razvojne resurse Podgorice.Na području Podgorice mogu se izdvojiti tereni sa slijedećim hidrogeološkim karakteristikama:- Slabo vodopropusni tereni (hidrogeološki izolatori)- Srednje i promenjljivo vodopropusni tereni- Vodopropusni tereni.

Zahvat plana se sa istočne strane graniči sa rijekom Moračom.Nivo podzemnih voda je visok i iznosi 16-20 m ispod nivoa terena.

2.1.4. Inženjersko-geološke odlike terena

Sa aspekta inženjersko-geoloških odlika, terene Podgorice izgrađuju:− Vezane, dobro okamenjene krute stijenske mase− Vezane, slabookamenjene meke stijenske mase

U terenima izgrađenim od vezanih, dobrookamenjenih krutih karbonatnih stijenskih masa prisutan jeproces karstifikacije i na strmim padinama proces odronjavanja koji daje odrone, sipare i tocila. U


35

terenima izgrađenim od vezanih, slabookamenjenih, mekih stijenskih masa (glinovito-škriljava I flišnafacija) prisutna su raspadanja, jaružanja, kidanja i klizanja, što sve dovodi do ubrzane denudacije.

2.1.5. Seizmičke karakteristike terena

Podaci sadržani u radovima iz prve polovine XX vijeka, ukazuju da su tereni Zetske ravnice potresanizemljotresnim udarima jačine 9o MCS skale, a ostali prema sjeveru 8o i 7o MCS skale. Naročitorazarajuće posljedice nastale su usljed zemljotresa jacine 9o MCS skale, sa epicentrom u Jadranskommoru, između Ulcinja i Bara, na udaljenosti od 15 km od obale, koji je pogodio crnogorsku teritoriju1979. godine.

U drugoj polovini XX vijeka, vršena su seizmogeološka istraživanja urbanog područja Podgorice,uključujući Golubovce i Tuzi, koja su pokazala da se više razlomnih struktura ukršta u prostoru okolineSkadra, u prostoru okoline grada Podgorice i u prostorima jugozapadno i sjeveroistočno od gradaPodgorice. Te razlomne strukture izdvajaju pojedine, veće ili manje megablokove koji se pobuđuju iizazivaju potrese, a često, gledano u geološkom vremenu, dolazi do aktivnosti skupa većeg brojaizdvojenih blokova pobuđenih jačim zemljotresima u pojedinim prostorima.

Karta seizmičke rejonizacije CG Maksimalna očekivana horizontalna ubrzanja tla

Nakon navedenog perioda, grad se širio i van područja za koja su sprovedena istraživanja i prikupljenoje dosta dodatnih podataka i podloga, stečeno novih iskustava i primijenjeno novih tehnologija ugrađevinarstvu, kao i donešen čitav niz novih propisa. S obzirom na dostignuti stepen urbanizacije,porasta broja stanovnika koji u tom prostoru žive i rade, kao i vrijednosti izgrađenih dobara, može sezaključiti da je potrebno izvršiti dodatna istraživanja i ispitivanja kojima bi se dobili kvalitetniji i brojnijipodaci i podloge za pouzdaniju seizmičku mikrorejonizaciju urbanog područja Podgorice i područjadržavnih infrastrukturnih koridora.

2.1.6. Klima

Osnovni činioci klimatskih tipova u prostornom obuhvatu su blizina Jadranskog mora i direktnaotvorenost prema njemu linijom koridora: Skadarsko jezero – rijeka Bojana – Jadranska obala;dijapazon nadmorske visine od 4.6 do 2487 mnm.U odnosu na ovakvu poziciju u prostoru, u generalnom pristupu, mogu se izdvojiti:− submediteranski klimat (priobalje Skadarskog jezera, Zetska ravnica);− izmijenjeni brdski submediteranski klimat (niže pozicije: Lješanske nahije, Komana, Bandića, Pipera,

Bratonožića, Kuča, Malesije 100 – 400 mnm);− periplaninski klimat (pozicije između 400 i 800 mnm)− planinski klimat (između 800 i 1300 mnm); i


35







2.1.6. Klima




35







2.1.6. Klima




36

− visokoplaninski klimat između 1300 i 2487 mnm.

Međutim, ovakvu vertikalnu klimatsku zonalnost postojeće orografske osobenosti bitno modifikuju, pa naistoj nadmorskoj visini u odnosu na reljefne oblike i ekspoziciju imamo čitavo šarenilo mikroklima.

Klima Podgorice je klasifikovana kao mediteranska klima sa toplim i suvim ljetima i hladnim zimama.Srednje godišnje padavine iznose 1.544 mm (60,8 in). Temperatura prelazi 25°C u oko 135 danagodišnje. Period srednjih dnevnih temperatura iznad 0°C traje i preko 320 dana u godini, a iznad 15°Coko 180 dana. U Podgorici, srednja godišnja temperatura je 15.5°C, sa minimalnom od 5°C u januaru imaksimalnom od 26.7°C u julu mjesecu. Podgorica je jedan od najtoplijih gradova u Evropi. Srednjigodišnji broj tropskih dana (maksimalne temperature iznad 30°C) ovdje je od 50 do 70 dana. Podgoricaje narocito poznata po izuzetno toplim ljetima: temperature iznad 40°C su uobicajene u julu i avgustu.Najviša zabilježena temperatura je 44,8°C 16. avgusta 2007. godine.

Broj kišnih dana je oko 115, a onih sa jakim vjetrom oko 60. Periodicni, ali jak sjeverni vjetar ima uticajna klimu zimi. Prosjecna relativna vlažnost za Podgoricu iznosi 63.6%. Snijeg je rijetka pojava uPodgorici, jer rijetko pada više od par dana godišnje.U prosjeku je zabilježeno oko 2.478 sunčanih sati godišnje na području užeg gradskog jezgra. Brojsunčanih dana, odnosno sati, raste od krajnjeg sjevera, Opasanica – Uvac, do krajnjeg juga, Skadarskojezero, gdje je insolacija najveca.

Na području Podgorice od brojnih pravaca duvanjavjetra dva su uglavnom nosioci vremenskih prilika(Ruža vjetra: grafikon) To su sjever i jugo koji duvajuuglavnom u periodu septembar - april. Prosječanbroj dana sa vjetrom je oko 60, što ima posebanuticaj na klimu Podgorice, utičući na subjektivnidoživljaj temperature, čineći ga za par stepeni nižim.Jačina sjevernog vjetra se povećava, skoroproporcijalno, od krajnjeg sjevera ka krajnjem jugu.Južni vjetrovi su manje učestalosti i manje jačine i popravilu donose padavine.

Ruža vjetrova - Podgorica

2.1.7. Pedološke odlike

Kao komponenta životne sredine, zemljište je na teritoriji grada Podgorice, izloženo brojnim negativnimpromjenama. One se odražavaju kroz promjenu namjene na velikim površinama (pretvaranjepoljoprivrednog zemljišta u gradsko-građevinsko zemljište), a i kroz zagađivanje zemljišta.

Na području Podgorice zastupljena su zemljišta različitih tipova fizičkih i hemijskih osobina, plodnostiodnosno različitih pedoloških karakteristika, što je posljedica složene geološko-litološke podloge,morfologije terena, mikroklimatske raznolikosti i drugih faktora. Najviše su zastupljena smeđa zemljištana krečnjacima i dolomitima, kao i skeletna smeđa tla na šljunku. Oaza crvenice, glinovitih i aluvijalnihzemljišta ima u sjevernom dijelu opštine, središnjem dijelu Zetske ravnice, Lješkopolju i aluvijalnimravnima rijeka.


36











36











37

Geološko-petrološki, a posebno pedološki, sastav teritorije opštine Podgorica je složen i raznovrstan. Ugeološko-petrološkom pogledu najviše su zastupljene karbonatne stijene, i to mezezojski krečnjaci -trijaske, jurske i najviše kredne starosti. Niže terene, oko ušća rijeke Zete i donjeg toka Morače (gradskopodručje i najveći dio Zetske ravnice), pokrivaju pretežno mlađi kvartarni sedimenti - pijesak, šljunak,konglomerati, laporci, gline. Za vrijeme pleistocena rijeke (Morača, Zeta, Cijevna, ...) su u Zetskoj ravnicinataložile ogromne naslage fluvioglacijalnog materijala. Naslage pijeska i šljunka koje je CaCO3 slijepiou konglomerat, oko donjeg toka Morače dostižu do 100 m debljine.

U Podgorici su procesi industrijalizacije i urbanizacije intenzivniji nego u bilo kojem mjestu Crne Gore.To izaziva značajne promjene životne sredine – širenje urbanih elemenata, smanjenje poljoprivrednihpovršina, zagađenje vode, vazduha, zemljišta, itd.

2.1.8. Pejzažne karakteristike

Prema PUP-u Glavnog grada Podgorice do 2025. godine, područje DUP-a pripada tipu predjela 2 -Ravničarski predio sa istočnim brdima. Najvećim djelom ovaj tip karaktera predjela prostire se uPodgoričko-skadarskoj kotlini i prema pejzažnoj regionalizaciji Crne Gore (PPCG do 2020 god.) pripadapejzažnoj jednici Zetsko-Bjelopavlićka ravnica. Prema dominantnim strukturnim elementima(geomorfološke, hidrološke, vegetacijske odlike) i načinu korišćena zemljišta, prostor zahvata planapripada podtipu 2.3. Ćemovsko polje.

Osnovne odlike tipa predjela 2Osnovna fizionomija: agrarni predio prožet rječnim dolinama; ravničarski predio; prostorna dominantaurbano jezgro.Naglasci, vrijednosti, identitet: EMERALD lokaliteti, pejzažna raznolikost u samom gradskom jezgru;vinogradi “Plantaže”; rječni tok tri rijeke velikog hidropotencijala; poljoprivreda.Ugroženost i degradacija: Neprikladna gradnja stambenih objekata; zagadenje rijeka; degradacijaurbanog sistema zelenila; nepravilna regulacija rječnih tokova-erozioni procesi; propadanje starihurbanih cjelina; zagadenja životne sredine; nestanak živica u aglomeliorativnim zahvatima.

Ćemovsko polje je kraško polje koje se prostire na dijelu Zetske ravnice, jugoistočno od Podgorice,između Rijeka Cijevne, Zete i Morače. Zauzima površinu dužine 11 i širinine7 km. Veći dio se koristi kaopašnjak, dok je na ostatku zemljišta u svrhu vjetrozaštitnog pojasa posađena monokultura alepskogbora.

Prostrano konglomeratno stanište Ćemovskog polja naseljava specificna flora i vegetacija, kojeg suzbog aridnosti, kseromorfnosti i izostanka drveća neki botaničari slikovito nazvali „polupustinja“.Područje Ćemovsko polje je izdvojeno je na osnovu ekoloških kriterijuma. Područje se svojom floromizdvaja kao "polupustinja", uprkos urbanom jezgru koji je njegova kontaktna zona. Ujedno ovaj prostorpredstavlja i podzemnu izdan čiji kapaciteti bunara se kreću do 460 l/s vode. Površina neposrednezaštite za vodoizvorište Ćemovsko polje je 25 ha, dok uža zona sanitarne zaštite obuhvata površinu od639 ha.


38

Tipologija predjela: Izvod iz PUP-a Glavnog grada Podgorice do 2025. god.

Sa aspekta Vrijednovanja predjela, područje karaktera predjela – 2.3. Ćemovsko polje pripada tzv.Ranjenom predjelu narušenih odnosa – odnosno na numeričkoj skali vrijednovanja predjela prostorzahvata plana nalazi se na skali - 1 Najmanje vrijedan predio. Na skali Osjetljivosti – predmetniprostor je male osjetljivosti. Model osjetljivosti urađen je na osnovu postojećih i planiranih pritisaka napredio. Evidentirani planirani pritisci su: intenziviranje saobraćaja, tehničke infrastrukture, širenjeurbanog jezgra, degradacija tla u intenzivnoj poljoprivrednoj proizvodnji, planirani turistički kapaciteti.Najveću osjetljivost imaju najosjetljiviji ekosistemi (akvatični ekosistemi, staništa ptica - močvarnepovršine, šumski kompleksi, planinski pašnjaci i td.) kao i predioni elementi koji izgrađuju predjeleizuzetne vrijednosti.

Područje Izmjene i dopune Detaljnog urbanističkog plana "Industrijska zona KAP-a – koridor južneobilaznice" nalazi se u ravničarskom dijelu Podgorice, u podnožju brda Dajbabska gora u kontaktu saĆemovskim poljem, na lijevoj obali rijeke Morače. Na predmentmo području, u središnjem dijeluplanskog zahvata nalazi se industrijski objekti, koji predstavlja dio industrijske strukture KAP-a. Uunutrašnjosti planske zone nalazi se devastirana površina u vidu rupe, nepravilnog oblika, dubine oko 3m, koja je služila kao pozajmište - separacija pijeska. Ostali dio planskog zahvata su livadske površine,djelovi zaštitnog zelenog pojasa, poljoprivredne parcele, individualni stambeni objekti sa okućnicama isaobraćajne površine.


38





38





39

Postojeći izgled planskog zahvata

2.1.9. Biodiverzitet

Grad kao urbana sredina, odlikuje se heterogenim staništima, te samim tim i prisustvom specificnihbiljnih i životinjskih vrsta. Rezultati određenih istraživanja, koja su realizovana tokom druge polovine XXvijeka (Walters), pokazali su da, upravo zahvaljujuci navedenoj činjenici, gradsku floru karakteriše vecibroj vrsta u odnosu na druge tipove staništa.

Kada je u pitanju teritorija Glavnog grada, posebno značajnu pretpostavku za razvoj bogatogbiodiverziteta, predstavlja njegov geografski položaj, klimatski uslovi, blizina mora, kao i prisustvoznacajnog broja riječnih tokova i jezera.

Flora i vegetacija

U biljnogeografskom pogledu Podgorica se nalazi u zoni termofilne submediteranske listopadnevegetacije u kojoj dominira zajednica grabića i kostrike (Rusco-Carpinetum orientalis). Kao posljedicavisokog stepena degradacije ove zajednice razvile su se rijetke i niske šikare i šibljaci koje sediferenciraju na tri subasocijacije: punicetosum u kojoj preovlađuje šipak (Punica granatum),paliuretosum gdje dominira drača (Paliurus spina-christi) i Quercetosum macedonicae sa dominacijommakedonskog hrasta (Quercus macedonicae). Postojeća prirodna vegetacija u zahvatu DUP-a jesekundarnog porijekla. Predstavljena je zajednicom čubre i ofresine (Satureja montana-Poa bulbosa).To su suve livade tzv. utrine sa siromašnim kserotermnim biljnim pokrivačem (Chrysopogon gryllus,Aegilops ovata, Teucrium capitatum, Anthemis arvensis, Micropus erectus, Erodium cicutarium,Centaurea splendens, Sanguisorba minor, Cerastium semidecandrum, Cynodon dactylon, Carlinavulgaris, Artemisia lobelii, Helichrysum italicum itd). Sadašnja vegetacija je sekundarnog porijekla, dokpotencijalna prirodna vegetacija pripada šumama makedonskog hrasta (Quercetum trojanae).

Prostrano konglomeratno stanište Ćemovskog polja, koje su zbog aridnosti, kseromorfnosti i izostankadrveca botanicari slikovito nazvali "polupustinja", naseljava specifična flora i vegetacija. Najbrojnije suzastupljene populacije vrsta: Saturea montana, Asphodelus microcarpus, Hyacinthella dalmatica,Colchicum hungaricum, Fritillaria gracilis. Uz ograde i po obodu polja čest je divlji badem (Amygdaluswebii).

Flora gradskog područja Podgorice bila je predmet višegodišnjeg naučnog istraživanja čiji su rezultatiobjavljeni u doktorskoj disertaciji (Stešević, 2009.) Istraživanjem je obuhvaćen prostor površine 86 km2,a osim urbane uključena je i periurbana zona. Evidentirani broj samonikle i subspontane adventivneflore gradskog područja Podgorice iznosi 1227 vrsta i podvrsta što predstavlja nešto više od trećinezabilježenog broja vrsta za Crnu Goru. Za Podgoricu je karakteristično da ne dolazi do prekidavegetacionog perioda.


40

Taksonomski spektar flore gradskog područja Podgorice čine 4 klase, 118 porodica, 545 rodova i 1227vrsta i podvrsta. Kao najzastupljenije porodice izdvajaju se Poaceae (porodica trava), Asteraceae(glavočike) i Fabaceae (mahunarke ili leptirnjače).

Udio endema je prilično visok i iznosi 6.8%. Alergena flora je zastupljena sa 253 vrste, od čega 32drvenaste vrste koje cvjetaju u periodu od februara do aprila, zatim 76 korovskih alergenih vrsta kojecvjetaju od aprila do oktobra kada cvjetaju i alergene trave, koje su najzastupljenije sa 145 vrsta.

Potvrdu floristickog bogatstva Glavnog grada nalazimo i u radu koji se odnose na Ćemovsko polje(Hadžiablahovic S.,Vaskularna flora Ćemovskog polja, 2010) na kojem je zabilježeno 1153 taksona.Najbrojnije familije su: Compositae, Gramineae, Leguminosae itd. Konstatovane su 34 balkansko-endemične vrste.

U periodu poslije II Svjetskog rata, dio gradskog područja je pošumljen alepskim borom (Pinushalepensis) i čempresom (Cupressus sempervirens) na prostoru park šuma (Gorica, Ljubović, Tološka iZlatička šuma) i zaštitnih šumskih pojaseva na Starom Aerodromu i Ćemovskom polju.

Fauna

Istraživanja faune Podgorice nisu se odvijala istim obimom i intezitetom kao kada je u pitanju biljni svijet,te u tom smislu ne postoji u potpunosti relevantna slika o diverzitetu životinja.

Na prostoru Ćemovskog polja, zabilježeno je prisustvo interesantnih vrsta ornitofaune kao što sujarebica poljka (Perdix perdix), veliki broj ševa: ćubasta (Galerida cristata), velika (Melanocoryphacalandra) i mala (Callandrella brachydactyla), zatim crnoglava strndica (Emberiza melanocephala),poljska trepteljka (Anthus campestris), te svračci: rusi (Lanius collurio), sivi (Lanius minor) i ridjoglavi(Lanius senator), poljski vrabac (Passer montanus) i drugi. Značajno je da se ovdje gnijezdi i veomaatraktivna pčelarica (Merops apiaster) i noćni potrk (Burchinus oedicnemus) koji gnijezdi na ledinama.Tokom zime se sa okolnih planina spuštaju strnadice, pa se tada može vidjeti žutokljuna galica(Pyrrhocorax graculus), dok bjeloglavi supovi (Gyps fulvus) povremeno posjecuju polje. Galebovi(Laurus michahellis i Larus ridibundus) redovno borave na deponiji, dok su ledine privlačne prvenstvenobrojnim grabljivicama sa okolnih planina, a to su u prvom redu sivo soko, soko lastavicar (Falcosubbuteo), eja močvarica (Circus aeruginosus) i poljska eja (Circus cyaneus).Fauna sisara predstavljena je sitnim glodarima.Fauna gmizavaca se odlikuje brojnim endemskim vrstama. najpoznatije su : oštroglavi gušter (Lacertaoxycephala), primorski gušter (Lacerta sicula), kraški gušter (Lacerta meliselensis), mediteranski gušter(Algyroides nigropunctatus), blavor (Ophisaurus apodus), poskok (Vipera ammodytes).Bogata je i fauna insekata.

2.1.10. Zaštićena prirodna dobra i ekološki značajni lokaliteti

U planskom zahvatu nema zaštićenih biljnih i životinjskih vrsta. Planski zahvat se ne nalazi u zoniekološko značajnih lokaliteta (EMERALD, IPA, IBA) i zastićenih lokaliteta.


41

Pregledna karta – Zaštićene (rijetke) ugrožene vrste u oblasti od značaja – ISPU za PUP Glavnog grada (2014.)Područje zahvata Izmjene i dopune DUP – a “Industrijska zona KAP-a – koridor južne obilaznice”

OCJENA SA ASPEKTA PRIRODNIH USLOVASa aspekta prirodnih uslova, ovo područje ima niz povoljnosti za izgradnju. Najveći dio terena je ravan idobre je stabilnosti, što ide u prilog gradnji. Klimatski uslovi su povoljni za izgradnju tokom cijele godine.

Rizik sa aspekta prirodnih potencijala postoji usljed mogućeg zagađenja vazduha, površinskih ipodzemnih voda, zagađenje zemljišta i u pogledu očuvanja razvijene vegetacije. S obzirom da je ovopodručje velikog seizmičkog rizika, potrebno je sprovesti sve mjere pri planiranju, projektovanju iizgradnji da bi se seizmički rizik sveo na minimum.

2.2. STANJE KVALITETA ŽIVOTNE SREDINE

Stanje kvaliteta životne sredine zavisi prije svega od antropogenih uticaja koji svojim djelovanjemmjenjaju kvalitet komponenti životne sredine: vazduh, zemljište, vodu, biljni i životinjski svijet. Svaantropogena djelovanja ogledaju se kroz uticaje na klimu, stvaranje buke, vibracije, jonizirajuća inejonizirajuća zračenja.


42

Napomena: Za predmetni prostor za koji se radi Detaljni urbanistički plan, korišćeni su podaci izIzvještaja o stanju životne sredine iz 2014. godine - Agencija za zaštitu životne sredine Crne Gore,Lokalnog plana zaštite životne sredine Glavnog grada Podgorice, za period od 2010 - 2014 i iz ISPU zaProstorno urbanisticki plan Glavnog grada. Za one parametre čija su mjerenja uzeta na velikojudaljenosti od zahvata plana i čiji parametri ne mogu biti iskorišćeni kao reprezentativni, uzeti su opštizaključci mjerenja na nivou Crne Gore.

2.2.1. Vazduh

Kontrola i praćenje kvaliteta vazduha u Crnoj Gori vrši se radi ocjenjivanja, planiranja i upravljanjakvalitetom vazduha. Analiza dobijenih rezultata služi kao osnov za prijedlog mjera za poboljšanje iunaprjeđenje kvaliteta vazduha. Ocjena kvaliteta vazduha vršena je u skladu sa Uredbom o utvrđivanjuvrsta zagađujućih materija, graničnih vrijednosti i drugih standarda kvaliteta vazduha (Sl. list CG br.45/08, 25/12.

Ocjena kvaliteta vazduha u Crnoj Gori vršena je u skladu sa Uredbom o utvrđivanju vrsta zagađujućihmaterija, graničnih vrijednosti i drugih standarda kvaliteta vazduha (Sl. list CG br. 45/08, 25/12).U skladu sa Uredbom o uspostavljanju mreže mjernih mjesta za praćenje kvaliteta vazduha (Sl. list CGbr. 44/10, 13/11), teritorija Crne Gore podijeljena je na tri zone, koje su određene preliminarnomprocjenom kvaliteta vazduha u odnosu na granice ocjenjivanja zagađujućih materija, na osnovudostupnih podataka o koncetracijama zagađujućih materija i modeliranjem postojećih podataka. Granicezona kvaliteta vazduha podudaraju se sa spoljnim administrativnim granicama opština koje se nalaze usastavu tih zona.

Tabela:. Zone kvaliteta vazduha

REZULTATI ISPITIVANJA KVALITETA VAZDUHA – DRŽAVNA MREŽAD.O.O. “Centar za ekotoksikološka ispitivanja Crne Gore” (CETI), realizovao je Program kontrolekvaliteta vazduha Crne Gore za 2014. godinu. Programom je obuhvaćeno sistematsko mjerenje imisijezagađujućih materija u vazduhu na automatskim mjernim stanicama.

PodgoricaU Podgorici su vršena kontinuirana mjerenja zagađujućih materija: azot(II)oksida (NO), azot(IV)oksida(NO2), ukupnih azotnih oksida (NOx), ugljen(II)oksida (CO), PM10 čestica, sadržaja olova (Pb),benzo(a)pirena (BaP), relevantnih predstavnika PAH-ova (markera benzo(a)pirena) i ukupnih PAH-ovau PM10.

Na Grafikonu su prikazane koncentracije NO2 u vazduhu (maksimalne jednočasovne i srednje mjesečnekoncentracije) izmjerene tokom 2014. godine.

Zona kvaliteta vazduha Opštine u sastavu zone

Zona održavanja kvaliteta vazduhaAndrijevica, Budva, Danilovgrad, Herceg Novi,Kolašin, Kotor, Mojkovac, Plav, Rožaje, Šavnik,Tivat, Ulcinj i Žabljak

Sjeverna zona u kojoj je neophodnounaprijeđenje kvaliteta vazduha

Berane, Bijelo Polje i Pljevlja

Južna zona u kojoj je neophodnounaprijeđenje kvaliteta vazduha

Bar, Cetinje, Nikšić i Podgorica


43

Koncentracija NO2 u vazduhu – Podgorica

Sve jednočasovne srednje vrijednosti azot(IV)oksida (NO2) su bile ispod propisane graničnevrijednosti (200 µg/m3). U skladu sa Uredbom granicna vrijednost za jednočasovne srednje vrijednostine smije biti prekoračena preko 18 puta godišnje, što znaci da je po osnovu ovog parametra vazduh biozadovoljavajuceg kvaliteta. Srednja godišnja koncentracija je iznosila 28,36µg/m, što je ispod propisanesrednje godišnje granične vrijednosti (40µg/m3).

Na Grafikonu su prikazane maksimalne osmočasovne srednje i srednje mjesečne koncentracijeugljen(II)oksida (CO) u vazduhu izmjerene tokom 2014. godine.

Koncentracija CO u vazduhu – Podgorica

Sve maksimalne osmočasovne srednje vrijednosti ugljen(II)oksida (CO) na ovoj lokaciji su bileispod propisane granične vrijednosti od 10 mg/m3. Srednja godišnja koncentracija od 0,76 mg/m3

ukazuje da je kvalitet vazduha zadovoljavajući sa aspekta uticaja koncentracije ugljen(II)oksida (CO).

Na Grafikonu su prikazane koncentracije PM10 u vazduhu (maksimalne dnevne srednje vrijednosti isrednje mjesečne koncentracije) izmjerene tokom 2014. godine.


44

Koncentracija PM10 u vazduhu – Podgorica

Srednje dnevne vrijednosti PM10 čestica su 78 puta (359 dana validnih mjerenja) prelazilepropisanu graničnu vrijednost (50 μg/m3), odnosno 40 dana granicu tolerancije za dnevnusrednju vrijednost. Dozvoljeni broj prekoračenja je 35. Srednja godišnja koncentracija PM10 česticaiznosila je 34,22 μg/m3, što je ispod propisane granične vrijednosti i granice tolerancije.

PM10 čestice su analizirane na sadržaj olova za koje su propisani standardi kvaliteta vazduha nagodišnjem nivou. Sadržaj olova, računato kao srednja vrijednost nedjeljnih uzoraka je značajno ispodpropisane granične vrijednosti. Vršene su analize PM10 čestica na sadržaj benzo (a) pirena i drugihrelevantnih policikličnih aromatičnih ugljovodonika: benzo (a) antracena, benzo (b) fluoroantena, benzo(j) fluoroantena, benzo (k) fluoroantena, ideno (a,2,3-cd) pirena i dibenzo (a,h) antracena I ostalih PAH-ova za koje nijesu propisani standardi kvaliteta vazduha već samo mjere kontrole imisija. Sadržaj benzo(a) pirena izračunat kao srednja vrijednost nedjeljnih uzoraka bio je 2 ng/m. Ciljna vrijednost propisanasa ciljem zaštite zdravlja ljudi i rokom postizanja do 2015. godine iznosi 1ng/m. Srednja godišnjakoncentracija benzena tokom 2014. godine (validnih mjerenja je bilo 283 dana) iznosila je 1,72µg/m3,što je ispod propisane granicne vrijednosti od 5µg/m

MREŽA MJERNIH STANICAZAVOD ZA HIDROMETEOROLOGIJU I SEIZMOLOGIJU CRNE GOREOsnovna mreža (tzv. poluautomatskih stanica) za praćenje kvaliteta vazduha, kojom upravlja Zavod zahidrometeorologiju i seizmologiju (ZHMS), tokom 2014. godine obuhvatala je 14 stanica i to u: Podgorici(ZHMS i Biotehnički fakultet), Pljevljima, Kolašinu, Baru, Bijelom Polju, Beranama, Nikšiću, Cetinju,Golubovcima, Herceg Novom, Ulcinju, Budvi i Žabljaku – EMEP.

Fizičko-hemijski parametri kvaliteta vazduhaSumpor(IV)oksid - SO2 - Sadržaj sumpor(IV)oksida (SO2) u vazduhu je bio vrlo nizak. Sadržajsumpordioksida na svim mjernim mjestima je bio vrlo nizak, ispod granice detekcije. Maksimalnevrijednosti su bile iznad granice detekcije samo na Žabljaku (14µg/m3) i u Podgorici (6µg/m3). Vrijemeusrednjavanja uzoraka vazduha je 24 časa.Dim - Na svim stanicama su izmjerene niske vrijednosti sadržaja dima u vazduhu. Maksimalnevrijednosti su evidentirane u zimskom periodu (novembar-mart). Vrijeme usrednjavanja uzorakavazduha je 24 časa.


45

Azotni oksidi – NOx - Koncentracija azotnih oksida NOx mjerena je na stanicama u Podgorici iŽabljaku. Srednja godišnja koncentracije je na oba mjerna mjesta bila ispod propisane vrijednosti od 40μg/m3. Vrijeme usrednjavanja uzoraka vazduha je 24 časa.

Fizičko-hemijski parametri kvaliteta padavinaProgram sistematskog ispitivanja kvaliteta padavina je realizovan na 13 mjernih mjesta u mreži za opštihemizam i na 5 stanica za ukupne taložne čestice. Procenat realizacije uzorkovanja je zadovoljavajućina svim stanicama.

Srednja godišnja pH vrijednost je bila u opsegu 5,89 (Golubovci) – 7,24 (Nikšic). Srednja pH vrijednostiznad 7 je evidentirana i u Pljevljima. U Podgorici je srednja pH bila malo veca u mokroj depoziciji.

Prosječna elektroprovodljivost padavina (Ep) se kretala u opsegu 11 (Podgorica- suva depozicija) –101μS/cm (Pljevlja). Na primorju su vrijednosti bile manje, nego na kontinentu, naročito u oblastima savećom količinom padavina.

Pojava kiselih kiša je bila zastupljena širom teritorije Crne Gore.

Pojava kiselih kiša u 2014. godini

Zaključak: U Južnoj i Sjevernoj zoni u kojima je, u skladu sa Uredbom o uspostavljanju mreže mjernihmjesta za praćenje kvaliteta vazduha neophodno unaprijedenje kvaliteta vazduha, najveći uticaj na lošijikvalitet vazduha imaju praškaste materije PM10 i PM2,5, kao i sadržaj benzo(a)pirena u PM10 česticama.

Vazduh u Crnoj Gori, ocjenjivan sa aspekta globalnog pokazatelja sumpor(IV)oksida (SO2) je dobrogkvaliteta. Koncentacija azot(IV)oksida (NO2) je na svim mjernim mjestima bila ispod propisanih graničnihvrijednosti. Dobra ocjena kvaliteta vazduha odnosi se na koncentraciju ugljen(II)oksida (CO) iprizemnog ozona (O3) na svim mjernim mjestima. Koncentracije teških metala u PM10 česticama bile sutakođe u okviru propisanih normi.

Na lošiji kvalitet vazduha najviše su uticala prekoračenja koncentracije praškastih materija PM10 i PM2,5.Ovaj problem najizraženiji je u Pljevljima i Nikšicu, gdje su osim velikog broja prekoračenja evidentiranei visoke koncentracije na dnevnom nivou, kao i prekoračenje dozvoljene srednje godišnje koncentracije.Broj prekoračenja graničnih vrijednosti srednjih dnevnih koncentracija zabilježen je i u Podgorici.Povećane koncentacije policiklicnih aromatičnih ugljovodonika, markera benzo (a) pirena i samog benzo(a) pirena, čija srednja godišnja koncentracija u Nikšicu, Pljevljima i Podgorici prelazi propisanu ciljnuvrijednost, ukazuju na veliki uticaj sagorijevanja goriva na kvalitet vazduha.

Na kvalitet vazduha najviše su uticale emisije koje su rezultat sagorijevanja goriva u velikim i malimložištima i u motorima sa unutrašnjim sagorijevanjem, emisije iz industrije, kao i nepovoljni meteorološkiuslovi i veoma cesta pojava stabilne atmosfere, temperaturnih inverzija uz visoki atmosferski pritisak.


46

Tokom 2014. godine prekoračenja koncentracije PM cestica u odnosu na propisane vrijednostievidentirana su u Pljevljima, Nikšicu i Podgorici. Prekoračenja se najčešce dešavaju tokom sezonegrijanja.

2.2.2. Klimatske promjene

Nacionalni inventar gasova sa efekom staklene bašte (GHG - Green House Gases) obuhvata proračunemisije sledećih direktnih GHG: ugljenik(IV)oksid (CO2), metan (CH4), azot(I)oksid (N2O), sintetičkegasove (fluorisana ugljenikova jedinjenja – HFC, PFC i sumpor(VI)fluorid - SF6).Izvori i ponori emisija direktnih GHG podijeljeni su u šest glavnih sektora:1. Energetika2. Industrijski procesi3. Upotreba rastvarača4. Poljoprivreda5. Promjena korišćenja zemljišta i šumarstvo6. Otpad.

Energetski sektor usled sagorijevanja goriva ima najveći udio u ukupnim emisijama CO2 (85,5-96,7%).Industrijski procesi i proizvodnja manjim dijelom utiču na ukupne emisije CO2 (3,3-14,5%), dok ostalisektori gotovo da nemaju doprinos.

Crna Gora spada u red zemalja sa niskom emisijom CO2ekv po glavi stanovnika (period 1990.-2011), uodnosu na nivo emisija u razvijenim zemljama. Ukupna emisija sintetičkih gasova CF4 i C2F6 u CrnojGori se vezuju isključivo za proizvodnju aluminijuma u KAP-u. Nivo emisija ovih gasova zavisi od obimaproizvodnje aluminijuma, broja i dužine trajanja anodnih efekata.

Crna Gora je 23. oktobra 2006. godine, putem sukcesije, postala strana potpisnica Bečke konvencije ozaštiti ozonskog omotača i Montrealskog protokola o supstancama koje oštećuju ozonski omotač, kao ičetiri amandmana Montrealskog protokola. Kao nova država - članica Montrealskog protokola, CrnaGora je klasifikovana kao zemlja člana 5 Montrealskog protokola (zemlja u razvoju i zemlja sa niskompotrošnjom supstanci koje oštećuju ozonski omotač). CFC supstance oštećuju ozonski omotač. CrnaGora je zabranila potrošnju, odnosno uvoz CFC supstanci od 1. januara 2010. godine.

Kao zemlja kandidat za pristupanje EU, Crna Gora će rokove za eliminaciju revidirati u skladu sadinamikom procesa pristupanja EU za koju su ovi rokovi strožiji.

Analiza temperature vazduha i količine padavina za 2014. godinu

Srednja temperatura vazduha u 2014.god. se kretala od 7.5°C na Žabljaku do 18.1°C u Budvi, dok je uPodgorici iznosila 17.2°C. Odstupanja srednje temperature vazduha su bila iznad vrijednosti klimatskenormale (1961-1990.) .) i kretala su se od 1.0°C u Herceg Novom do 3.7°C u Rožajama. U Podgorici jeza 1.6°C bilo toplije od klimatske normale.


47

Količina padavina izmjerena u 2014.god. sekretala od 967lit/m2 u Pljevljima do 3822lit/m2.

Na Cetinju, u Podgorici je izmjereno 2183 lit/m2

što je za 32% veca količina od klimatske normale.

Dosadašnja istraživanja pokazala su da preko50% ukupnih emisija gasova staklene baštenastaje u gradovima i njihovoj okolini. Dalje,procjenjuje se da u Evropskoj uniji oko 80%stanovništva živi upravo u gradovima. Uzimajuci uobzir navedeno, može se zakljuciti da je ulogagradskih vlasti narocito važna za ublažavanjeklimatskih promjena i zaštitu životne sredine, kakona gradskom, tako i na nacionalnom i globalnomnivou. Referentni inventar emisija Glavnog gradaPodgorica za 2008. godinu obuhvata direktne(sagorijevanje goriva) i indirektne (potrošnjaelektrične energije) emisije CO2 iz tri sektoraneposredne potrošnje energije i to: zgradarstva,saobraćaja i javne rasvjete.

2.2.3. Vode

Vodni potencijali čine jedan od osnovnih razvojnih potencijala Crne Gore. Po vodnim bogatstvima uodnosu na njenu površinu Crna Gora spada, u vodom najbogatija područja na svijetu.Osnovni cilj ove Direktive odnosi se na dovođenje svih prirodnih voda u ″dobro stanje″, tj.obezbjeđivanje dobrog hidrološkog, hemijskog i ekološkog statusa voda.Usvajanjem Direktive o vodama(Water Framework Directive 2000/60/EC-WFD), Evropska unija je u potpunosti obnovila svoju politiku udomenu voda. Namjena Direktive je da uspostavi okvire za zaštitu površinskih voda, ušća rijeka u more,morskih obalskih i podzemnih voda radi:

spriječavanja dalje degradacije, zaštite i unaprijeđenja statusa akvatičnih ekosistema; promovisanja održivog korišćenja voda koje se bazira na dugoročnoj politici zaštite

raspoloživih vodnih resursa; progresivnog smanjenja zagađenja površinskih i podzemnih voda; smanjenja efekata poplava i suša, itd.

Najveći izvori zagađenja površinskih i podzemnih voda su komunalne otpadne vode, koje se najčešće uneprečišćenom obliku ispuštaju u recipijent, na koncentrisan ili difuzan način. Uočljiv je trend rastauticaja industrije, prije svega prehrambene, kao i malih i srednjih preduzeća. Sve veći uticaj saobraćajneinfrastrukture i distribucije goriva na kvalitet površinskih voda.


48

Stalna kontrola kvaliteta površinskih voda u Crnoj Gori obavlja se radi procjene kvaliteta vode vodotoka,praćenja trenda zagađenja i očuvanja kvaliteta vodnih resursa.Prema namjeni vode se dijele na:

A. Vode koje se mogu koristiti za piće i prehrambenu industriju na osnovu graničnihvrijednosti 50 parametara i razvrstavaju se u četiri klase, i to:

Klasa A – vode koje se u prirodnom stanju, uz eventualnu dezinfekciju, mogu koristiti za piće; Klasa A1 – vode koje se poslije jednostavnog fizičkog postupka prerade I dezinfekcije mogu

koristiti za piće; Klasa A2 – vode koje se mogu koristiti za piće nakon odgovarajućeg kondicioniranja (koagulacija,

filtracija i dezinfekcija); Klasa A3 – vode koje se mogu koristiti za piće nakon tretmana koji zahtijeva intenzivnu fizičku,

hemijsku i biološku obradu s produženom dezinfekcijom I hlorinacijom, odnosno koagulacijom,flokulacijom, dekantacijom, filtracijom, apsorbcijom na aktivnom uglju i dezinfekciom ozonom ilihlorom.

B. Vode koje se mogu koristiti za kupanje, a razvrstavaju se u dvije klase i to: Klasa K1 – odlične, Klasa K2 – zadovoljavajuće.Kada vrijednosti prelaze propisane granice svrstavaju u grupu VK - van klase.

C. Vode koje se mogu koristiti za ribarstvo i uzgoj školjki (za navedenu namjenu nisu datiparametri, jer nisu relevantni za predmetni dokument)

Ocjena kvaliteta vode za pićeAnalizu kvaliteta voda za piće vrši Institut za javno zdravlje.Svjetska zdravstvena organizacija (WHO) je kvalitet vode za piće svrstala u dvanaest osnovnihpokazatelja zdravstvenog stanja stanovništva jedne zemlje što potvrđuje njenu značajnu ulogu u zaštiti iunapređenju zdravlja. Voda koja se koristi za piće, pripremanje hrane i održavanje lične i opšte higijenemora zadovoljiti osnovne zdravstvene i higijenske zahtjeve: mora je biti u dovoljnoj količini, ne smije dautiče nepovoljno na zdravlje tj. da sadrži toksične i karcinogene supstance, kao ni patogenemikroorganizme i parazite.

U 2014.godini na teritoriji Crne Gore ukupno je analizirano 12 804 uzoraka voda za piće sa gradskihvodovoda i drugih javnih objekata vodosnabdijevanja. Od navedenog broja, kod 6500 uzoraka vršena jemikrobiološka analiza, a kod 6224 vršeno je fizicko i fizicko-hemijsko ispitivanje.

Prema rezultatima mikrobioloških ispitivanja, 10.05% ispitanih uzoraka hlorisanih voda ne zadovoljavapropisane norme higijenske ispravnosti, najcešce zbog povećanog ukupnog broja bakterija iidentifikovanja fekalnih indikatora.

Na osnovu rezultata fizicko-hemijskih ispitivanja, 14.04% ispitanih uzoraka hlorisanih voda nijeodgovaralo propisanim kriterijumima. Najcešci uzrok neispravnosti bio je nedovoljna koncentracija ilipotpuno odsustvo rezidualnog hlora, kao i povećana mutnoća u periodu obilnijih padavina.

Pregledom sanitarno-higijenskog stanja konstatovano je da nijesu uspostavljene sve zakonompropisane zone sanitarne zaštite, jer većina vodozahvata posjeduje samo neposrednu zonu zaštite.

Rezervoari, koji postoje na nekoliko gradskih vodovoda, nijesu na adekvatan nacin sanitarno zašticeni.


49

Razvodna mreža većine gradskih vodovoda je dosta stara i iz tog razloga su cesti kvarovi, kao iznačajni gubici na mreži što, pored ostalog, predstavlja i epidemiološki rizik.

Dezinfekcija vode se ne sprovodi kontinuirano na svim gradskim vodovodima (posebno onima koji imajumanji broj ekvivalent stanovnika). Sa izuzetkom nekoliko velikih gradskih vodovoda, ne postojiautomatsko doziranje i registracija nivoa rezidualnog hlora.

Grafikonom su predstavljeni su rezulatati ispitivanja ukupnih uzoraka vode za piće u 2014. godini poopštinama, procentualni odnos uzoraka koji su odgovarali i nisu odgovarali propisima.

Rezultati ispitivanja ukupnih uzoraka vode za piće u 2014. godini

Ocjena stanja površinskih vodaAnaliza vodotoka značajnih za planski zahvat.

Morača se uzorkuje na 6 mjesta koji, prema klasifikaciji njene vode, treba da pripadaju A1,S,K1 klasiuzvodno od Duklje (Pernica i Zlatica) i nizvodno od Duklje do ušca u Skadarsko jezero A2,C,K2 klasi(gradska plaža Momišici, ispod uliva voda Gradskog kolektora, Grbavci i Vukovci).

U gornjem toku, već je postojalo pomijeranje ravnoteže i neki parametri su izašli van svoje klase u A2,A3. Što se tiče hemijskih parametara, prekoračene vrijednosti imali su: amonijak, jonski odnos Mg/Ca,temperature, zasićenje kiseonikom, deterdženti, fenoli i fosfati, a od mikrobioloških sadržaj fekalnihbakterija (na Zlatici) i jedan broj van svih klasa (VK) po sadržaju fosfata, nitrita i fenola. Od određenihklasa na oba profila (Pernica i Zlatica), 63.3% pripadalo je propisanoj klasi, a 10% slučajeva bilo je vansvih klasa.

Na prostoru grada, vode gradske plaže Momišici su se pokazale kao najbolje od svih mjernih mjesta naMorači, što je najvjerovatnije uticaj primanja voda Zete, koja je imala dobar kvalitet u ovoj godini. Ododređenih klasa ovog mjernog mjesta, 90% slučajeva pripalo je svojoj klasi, a nijedan parameter nije bioVK.

Ispod Gradskog kolektora, što je i očekivano, najlošije je stanje kvaliteta vode Morače. U svojoj klasi biloje 56.7% slučajeva, dok je van svih klasa bilo 26.7% slučajeva i to sadržaj fosfata, nitrita i mikrobiološkihpokazatelja (u klasi kupanja i uzgoja riba), a u A3 klasi bili su: BPK5, jonski odnos Mg/Ca, amonijak, ibroj koli i fekalnih bakterija (u klasi vode za piće).


50

Nizvodno od ovog „udarnog“ zagadenja stanje se znatno mijenja, zahvaljujući karakteristikama Morače -hladna voda, brz tok, pješcano dno i kolicina voda, kao i uticaj meteo uslova. I dalje, po sadržaju VKnašli su se parametri u 16.7% na Grbavcima i 20% na Vukovcima, i to sadržaj fosfata i nitrita, dok jebakteriologija bila u svojoj klasi na osnovu aspekta vode za piće i kupanje (A2,K2).

Cijevna se uzorkuje na 2 mjesta i kao pritoka Morače, odnosno indirektna pritoka Skadarskog jezera,svrstava se u A1,S,K1 klasu. Kvalitet vode na profilu Trgaju bio je nešto lošiji nego na mjernom mjestuiznad ušca, najvjerovatnije zbog padavina koje su u ovoj godini bile izražene. Vode Cijevne treba dapripadaju visoko zahtijevanoj klasi i do pomijeranja ravnotežnog stanja kvaliteta dolazi, i u ovoj godini tose desilo u 30-40% slucajeva klasa, ali nijedan parametar nije bio VK. Po broju fekalnih bakterija, vodaje bila u A2 klasi.

Ocjena kvaliteta podzemnih vodaGeneralno, kvalitet podzemnih voda u Crnoj Gori u prirodnim uslovima u najvećem dijelu godine(izuzimajući primorske izdani koje su pod uticajem mora) odgovara prvoj klasi.

Vode prve (I) izdani Zetske ravnice uzorkuju se sa 6 mjesta i svrstane su u najbolju A klasu, jer se vodanekih bunara i danas koristi za piće bez ikakvog tretmana.Voda je bila u dosta slučajeva van propisaneklase 53.7%, a od toga pripada 7.4% VK i to po sadržaju jonskog odnosa Ca/Mg, fosfata i nitrita.Zagadenje, parametri, njihov sadržaj i prostorni raspored uglavnom je isti iz prethodnih godina. Kaonajzagadeniji bunari pokazuju se oni u Farmacima, Vranju i Drešaju, a sa najboljim stanjem bio je bunaru Mitrovicima (kod Cijevne).

Temperatura vode kretala se 13.3-18.6°C, u mjernom periodu jun-novembar. Najviše ujednačenetemperature voda je imala kod bunara Drešaj, 0.6°C, a najviša variranja bila su kod bunara Gostilj4.4°C. Vode su imale zadovoljavajuće organoleptičke osobine - bez boje i bez karakterističnog mirisa.

Iako je situacija za skoro 50% bolja u odnosu na prethodnu godinu, zabrinjavajuć je sadržaj nitrata kodbunara Vranj, gdje njihov sadržaj ima visoke vrijednosti koje dostižu 46 mg/l. Ovdje se radi o uticajuvještackih dubriva – šalitre, jer je i sadržaj kalijuma povišen i iznosi do 11 mg/l.

Mikrobiološki pokazatelji su imali pomijeranja iz svoje klase kod bunara Farmaci, ali sadržaj fekalnihbakterija bio je pomjeren u A2 klasu, kod bunara u Farmacima, Grbavcu i Drešaju. I sa ovog aspekta,najčistiji bunari bili su Cijevna i, za razliku od prethodne godine, Vranj i Gostilj.

Zaključak: Glavni izvori zagađenja koji utiču na kvalitet vode u Podgorici (Morača, Skadarsko jezero,podzemne vode Zetske ravnice) uključuju: Otpadne vode iz industrije i domaćinstava iz naselja na slivnom području rijeke Zete značajno

zagađuju Moraču i imaju uticaj i na kvalitet podzemnih voda; Postojece PPOV (zbog ograničenog kapaciteta i nedostatka predtretmana za neke industrijske

proizvođace koji ispuštaju otpadne vode u javnu kanalizaciju (efluent PPOV je neodgovarajucegkvaliteta);

Industrijske otpadne vode koje se ispuštaju direktno u Moraču (ovo se prvenstveno odnosi na KAP); Neadekvatno odlaganje otpada; Otpadne vode sa poljoprivrednih imanja.

Prema većini pokazatelja i rezultatima analiza smatra se da je stanje voda zadovoljavajuće. Međutim,evidentni su rastući pritisci, te uticaj infrastrukturnih rješenja (uglavnom otpadnih voda). Stanje, kakvo jesada, ne zahtjeva jednako brz odgovor na sve probleme, jer u velikom prostoru na periferiji grada


51

ukupne emisije bez ikakvog (pred)tretmana u pravilu ne prelaze kapacitet prihvatljivosti recipijenta(podzemlje), što, naravno, nije slucaj u gusto izgrađenim i dalje brzo rastućim urbanim područjima (Tuzi,Golubovci, prigradska naselja), te naseljima lociranim u osjetljivim područjima slivova strateškihvodotoka i/ili izvorišta: Ćemovsko polje, slivovi rijeka Ribnice i Cijevne. Zabrinjavajuće je inekontrolisano korišcenje šljunka i pijeska iz rijeka Morače i Cijevne.

Naime, neophodno je kontinuirano praćenje kvalitet kako vode za piće, tako i površinskih i podzemnihvoda. Neophodna je izgradnja i rekonstrukcija vodovodne mreže, prečišćivača otpadnih voda i td.Takođe ne postoji katastar izvora zagađivača, kao osnovni instrument u politici donošenja mjera iplanova sprečavanja i/ili smanjenja emisije zagađenja ne postoji. Naime, Zakon o životnoj sredini (Sl. listCG br.48/08) predviđa da su jedinice lokalne samouprave dužne da vode katastre izvora zagađivača nasvojoj teritoriji.

2.2.4. Zemljište

Korišćenjem zemljišta često dolazi do poremećaja ravnoteže pojedinih sastojaka, što neminovno dovodido njegovog oštećenja. Zemljište bi trebalo posmatrati kao multifunkcionalni sistem, a ne kao skupfizičkih i hemijskih svojstava. Osim što je izvor hrane, vode, ono je izvor biodiverziteta i životna sredinaza ljudska bića. Stoga, jedna od mjera zaštite i očuvanja zemljišta je sprovođenje monitoringa zemljišta,što predstavlja preduslov očuvanja kvalitetnog života, ali i opstanka živog svijeta. U slučaju trajnogisključenja zemljišta, zemljište se više ne može dovesti u prvobitno stanje. Uzroci trajnog isključenjazemljišta su: izgradnja saobraćajnica, stambenih naselja, industrijskih i energetskih objekata.Navedeni uzroci se manifestuju najčešće kroz:- Zagađenje zemljišta porijeklom iz atmosfere - emisija iz različitih industrijskih tehnoloških procesa,

emisija usljed sagorijevanja fosilnih goriva u industriji, individualnih i lokalnih kotlarnica, emisija odmotornih vozila koji koriste naftu i derivate, emisija prilikom sagorijevanja različitih organskihmaterija - biomase i sl.

- Zagađenje zemljišta zbog neselektovanog i nepropisno odloženog industrijskog ili komunalnogotpada.

- Zagađenje zemljišta porijeklom iz poljoprivrede (vještacka đubriva, pesticidi).

U cilju određivanja kvaliteta zemljišta, odnosno utvrđivanja sadržaja opasnih i štetnih materija uzemljištu u toku 2014. godine, izvršeno je uzorkovanje i analiza zemljišta u 10 gradskih naselja u CrnojGori, od toga na dječijim igralištima u 4 opštine. U ovim uzorcima je izvršena analiza na mogućeprisustvo neorganskih materija (kadmijum, olovo, živa, arsen, hrom, nikal, fluor, bakar, molibden, bor,cink i kobalt) i organskih materija (policiklični aromatični ugljovodonici, polihlorovani bifenili, PCBkongeneri, organokalajna jedinjenja, triazini, ditiokarbamati, karbamati, hlorfenoksi i organohlornipesticidi). Uzorci zemljišta u blizini trafostanica ispitivani su na mogući sadržaj PCB i na određenimlokacijama dioksina i furana. Rezultati ispitivanja su upoređivani sa maksimalno dozvoljenimkoncentarcijama - MDK normiranim Pravilnikom o dozvoljenim količinama opasnih i štetnih materija uzemljištu i metodama za njihovo ispitivanje (Sl. list RCG br. 18/97).


52

Pregledna karta – Upotreba zemljišta u Podgorici i okolnim područjima – ISPU za PUP Glavnog grada (2014.)Područje zahvata Područje zahvata Izmjene i dopune DUP – a

“Industrijska zona KAP-a – koridor južne obilaznice”

Rezultati ispitivanja opasnih i štetnih materija u zemljištu na području Glavnog grada PodgoricaNa području Glavnog grada Podgorica uzorkovanje je izvršeno na 6 lokacija:- Donja Gorica - zemljište pored saobraćajnice,- Ćemovsko polje - zemljište pored saobraćajnice- Srpska- Dječije igralište- Trafostanica Zagorič- Trafostanica Tološi.

Na osnovu rezultata ispitivanja zagađenosti zemljišta na teritoriji Podgorice u 2014. godini može sekonstatovati sledeće:- Od opasnih i štetnih materija analiziranih u uzorcima zemljišta na lokacijama Donja Gorica,

Ćemovsko polje i Srpska, analizom je utvrdeno da je sadržaj fluora, hroma i nikla iznadmaksimalno dozvoljenih koncentracija. Sadržaj svih ostalih opasnih i štetnih materija je ispodnormiranih vrijednosti na svim lokacijama.

- Samo u uzorku zemljišta uzorkovanom na lokaciji Srpska sadržaj poliaromatskih ugljovodonika i triPCB kongenera prevazilazi MDK normiranu Pravilnikom. Sadržaj svih ostalih toksicnih Ikancerogenih materija je ispod normiranih vrijednosti u svim uzorcima.

- U uzorcima zemljišta uzorkovanim na lokacijama pored trafostanica sadržaj PCB je ispod granicedetekcije instrumenta, kao i sadržaj dioksina i furana.


53

Zaključak: Sprovođenje monitoringa, tj. kontinuirano praćenje stanja promjena u zemljištu,poljoprivrednom i nepoljoprivrednom, jedna je od najznačajnijih mjera zaštite i očuvanja zemljišta, kaojednog od najvažnijih prirodnih resursa.

Povećan sadržaj poliaromatskih ugljovodonika u zemljištu uzorkovanom u naselju Srpska (u blizinisaobraćajnice) posljedica je emisije iz KAP-a i asfaltne baze.

Rezultati analiza uzoraka zemljišta uzorkovanim pored saobraćajnica, u 2014. godini, nisu detektovaleprekoračenje propisanih koncentracija olova i PAH. Tako dobri rezultati mogu se povezati sa sve većomupotrebom bezolovnog goriva.

Gubici tla javljaju se kao posljedica trajne prenamjene zemljišta.

2.2.5. Upravljanje otpadom

Osnovni pravni okvir za upravljanje otpadom u Crnoj Gori je Zakon o upravljanju otpadom (Sl. list CG,br. 64/11), kojim se uređuju vrste i klasifikacija otpada, kao i planiranje i način upravljanja otpadom.Otpad se dijeli na više načina i to prema: opasnim svojstvima, načinu nastanka (djelatnostima u okvirukojih otpad nastaje) i prema sastavu.

Kako bi se postojeći resursi koristili racionalno i na održiv način potrebno je, najprije, vršiti prevencijunastanka otpada, odnosno smanjiti količine proizvedenog otpada na izvoru (ne stvarati otpadnepotrebno). Neophodno je podsticati ponovnu upotrebu i reciklažu, a tek kao posljednju opciju planiratipravilno odlaganje otpada. Takav mehanizam upravljanja ne dozvoljava nekontrolisano jednokratnokorišćenje resursa, već podstiče njihovu racionalnu upotrebu.

U principu, ne postoji direktan i trenutan uticaj neadekvatno deponovanog otpada na ljudsko zdravlje, alise ono može ugroziti indirektnim putevima kao što su:- raznošenje otpadnog materijala vjetrom ili od strane životinja,- nekontrolisano izdvajanje zagađujućih gasova,- širenje neprijatnih mirisa,- paljenje otpada i emisija produkata sagorijevanja i- nekontrolisano prodiranje voda zagađenih na neuređenim deponijama i ugrožavanje ispravnosti

bunara i vodotoka u okolini.

Osnovi cilj upravljanja otpadom je da se generisanjem otpada ne bi narušio postojeći ekološki bilans iravnoteža. U tom smislu osnovne postavke cjelovitog sistema upravljanja otpadom polaze od načelapotpunog uvida u tok otpada od mjesta nastanaka pa do mjesta konačne obrade i zbrinjavanja.Stvoreni otpad treba tretirati na mjestu njegovog stvaranja-nastajanja. Svaka aktivnost mora bitiplanirana i sprovedena na način da predstavlja najmanji mogući rizik po životnu sredinu i zdravlje ljudi.Sistem za upravljanje otpadom mora biti organizovan na način da bude lako primjenjljiv sa visokimstepenom bezbjednosti po životnu sredinu.

U Crnoj Gori, deponovanje i dalje predstavlja najzastupljeniji metod za konačno rješavanje pitanjanastalog otpada. U Glavnom gradu postoji savremena sanitarna deponija „Livade“. Pored togaodlaganje otpada tipa građevinskog šuta, zemljanih iskopa i baštenski otpad, organizovano je nalegalnim odlagalištima na Sitnici i Mojanskom krstu. Na deponiji Livade na Vrelima ribnickim izgrađen jesavremeni Regionalni reciklažni centar kapaciteta 90.000 tona/godini. Takođe je izgrađeno postrojenjeza tretman vozila van upotrebe kapaciteta 4.000 vozila godišnje. Selekcijom komunalnog otpada u


54

reciklažnom centru izdvajaju se 14 vrsta sekundarnih materija koji imaju ekonomsku valorizaciju. Istotako, u toku je postupak za nabavku i ugradnju nove „baklje“ za spaljivanje deponijskog gasa kapaciteta800 Nm3/h, u cilju proizvodnje električne energije i tople vode i izrada studije izvodljivosti za proizvodnjuelektrične energije iz solarnih panela.

Sakupljanje komunalnog otpada za potrebe fizičkih i pravnih lica u Glavnom gradu obavlja “Čistoća“d.o.o. Podgorica koje pored navedenog obavlja i održavanje i čisćenje javnih površina, pružanjekafilerijskih usluga i održavanje javnih sanitarnih čvorova, dok su poslovi zbrinjavanja/deponovanjaotpada u nadležnosti „Deponija“ d.o.o. Podgorica.

2.2.6. Buka

U skladu sa Zakonom o zaštiti od buke u životnoj sredini (Sl. list CG br. 28/11, 28/12, 01/14), buka uživotnoj sredini je nepoželjan ili štetan zvuk na otvorenom prostoru koji je izazvan ljudskom aktivnošću,uključujući buku koja potiče iz drumskog, željezničkog i vazdušnog saobraćaja i od industrijskihpostrojenja za koje se izdaje integrisana dozvola.

Monitoring buke u životnoj sredini u Crnoj Gori vršen je u skladu sa Programom monitoring buke uživotnoj sredini za 2014., prema Elaboratu Informacija o stanju životne sredine za 2014. god, Agencijeza zaštitu životne sredine, i to u: Ulcinju, Podgorici, Budvi, Petrovcu, Kotoru, Žabljaku, Nikšiću, BijelomPolju, Beranama, Kolašinu i Mojkovcu. Analize su pokazale da su gotovo na svim mjernim pozicijamazabilježene veće vrijednosti indikatora buke.

Granične vrijednosti buke u akustičkim zonama

Na teritoriji opštine Podgorica mjerenje nivoa buke vršeno je na dvije lokacije: Stari Aerodrom (ul.Aerodromska 1, zajednička stambena zgrada, I sprat) i I Proleterske brigade 33 (mini obilaznica,individualni stambeni objekat, I sprat), u intervalu dnevnog (Lday) 7-19 časova, večernjeg (Levening)19-23 časova i noćnog perioda (Lnight) 23-7 časova.Nivo buke u I ciklusu mjeren je na Starom Aerodromu u periodu od 10-16.06.2014. godine, I na lokacijiI Proleterske brigade od 16-23.06.2014. godine.Nivo buke u II ciklusu mjeren je na Starom Aerodromu u periodu od 23-29.09.2014. godine, I nalokaciji I Proleterske brigade od 29.09-06.10.2014. godine.


55

Srednje vrijednosti nivoa buke za Lnight – indikator noćnog nivoa buke koji se odnosi na vrijeme od 23do 7 časova

Srednje vrijednosti nivoa buke (Lnight) na mjernim mjestima u Podgorici

Srednji indikator buke na mjernom mjestu Stari aerodrome

Vrijednosti indikatora buke na mjerom mjestu Stari aerodrome su približne u oba ciklusa mjerenja.

Srednji indikator buke na mjernom mjestu I Proleterske brigade

Vrijednosti indikatora buke, na mjernom mjestu I Proleterske brigade su približne u oba ciklusamjerenja.

Na osnovu Odluke o utvrđivanju akustičkih zona na teritoriji Glavnog grada Podgorice, mjerno mjesto naStarom aerodromu pripada stambenoj zoni, a mjerno mjesto u uluci I Proleterske brigade pripada zonipod jakim uticajem buke koja potiče od drumskog saobraćaja.

OCJENA STANJA SA ASPEKTA KVALITETA ŽIVOTNE SREDINEStanje životne sredine u Podgorici u cjelini se može pozitivno ocijeniti. Rezultati istraživanja ukazuju nato da se za neka područja moraju, već sada, preduzeti mjere zaštite. Područja koja su prvenstvenougrožena po pravilu su uže gradsko jezgro i industrijske zone. Podgorica se nalazi u Južnoj zoni kvaliteta vazduha u kojoj je neophodno unaprijeđenje kvaliteta

vazduha. Tokom 2014. godine bilo je prekoračenja koncentracije PM čestica u odnosu napropisane vrijednosti. Prekoračenja se najčešce dešavaju tokom sezone grijanja. Ostali parametrisu bili ispod ili u propisanom nivou.

Pojava kiselih kiša je bila zastupljena širom teritorije Crne Gore. Kao posljedica klimatskih promjena registrovane su sljedeće promjene: Odstupanje srednje

temperature vazduha bilo je iznad klimatske normale (1961-1990). U Podgorici je za 1.6°C bilotoplije od klimatske normale. Količina padavina se prema raspodjeli percentila kretala u kategorijiekstremno kišno 91- 98. U Podgorici je izmjereno 2183 lit/m2 što je za 32% veća količina odklimatske normale.


56

Crna Gora spada u red zemalja sa niskom emisijom CO2ekv po glavi stanovnika. Ukupna emisijasintetičkih gasova CF4 i C2F6 u Crnoj Gori se vezuju isključivo za proizvodnju aluminijuma u KAP-u. Nivo emisija ovih gasova zavisi od obima proizvodnje aluminijuma, broja i dužine trajanjaanodnih efekata.

Lokalna samouprava ne vodi katastar zagađivača kao osnovni instrument u politici donošenjamjera i planova spriječavanja i/ili smanjenja emisije zagađenja.

Rezulatati ispitivanja ukupnih uzoraka vode za piće u 2014. godini za Podgoricu - 90% uzoraka suodgovarajućeg kvaliteta.

Otpadne vode iz industrije i domaćinstava iz naselja na slivnom području rijeke Zete značajnozagađuju Moraču i imaju uticaj i na kvalitet podzemnih voda. Postojeće PPOV (zbog ograničenogkapaciteta i nedostatka predtretmana za neke industrijske proizvođače koji ispuštaju otpadne vodeu javnu kanalizaciju (efluent PPOV je neodgovarajućeg kvaliteta). Zagađenju doprinosi iindustrijske otpadne vode koje se ispuštaju direktno u Moraču (ovo se prvenstveno odnosi naKAP), neadekvatno odlaganje otpada i otpadne vode sa poljoprivrednih imanja.

Treba unaprijediti postojeću infrastrukturnu mrežu i razviti novu na mjestima gde se grad brzo širi. Na osnovu karte korišćenja zemljišta (CORINE Land Cover 2000 I UNDP) najveći dio planskog

zahvata se nalazi u području – indusrtrijskog zemljišta, šuma i pašnjaka. Manji dio planskogzahvata, uz rijeku Moraču i ispod Dajbabske gore, čini poljoprivredno zemljište ili kojie se koristi zapoljoprivredu.

Povećan sadržaj poliaromatskih ugljovodonika u zemljištu uzorkovanom u naselju Srpska (u blizinisaobraćajnice) posljedica je emisije iz KAP-a i asfaltne baze.

Neophodno je kontinuirano praćenje stanja promjena u zemljištu (poljoprivrednom inepoljoprivrednom).

U Glavnom gradu postoji savremena sanitarna deponija „Livade“. Pored toga odlaganje otpadatipa građevinskog šuta, zemljanih iskopa i baštenski otpad, organizovano je na legalnimodlagalištima na Sitnici i Mojanskom krstu. Na deponiji Livade na Vrelima ribnickim izgrađen jesavremeni Regionalni reciklažni centar. Takođe je izgrađeno postrojenje za tretman vozila isprovodi se proces za izgradnju „baklje“.

Grad Podgorica ne posjeduje Lokalni Plan upravljanja otpadom za perid poslije 2012.g. U skladu sa zakonskim rješenjima u oblasti buke izrađena je i usvojena Odluka o utvrđivanju

akustičkih zona na teritoriji Glavnog grada. Akustičko zoniranje izvršeno je na osnovu postojeće iliplanirane namjene prostora, radi utvrđivanja graničnih vrijednosti indikatora buke u datim zonama,u cilju zaštite zdravlja ljudi od buke u životnoj sredini. Mjerenje intenziteta buke ukazuje dapojačana buka potiče od saobraćaja.

2.3. POSTOJEĆE STANJE – STVORENE STRUKTURE

2.3.1. Građevinske - urbanističke karakteristike prostora

Područje Detaljnog urbanističkog plana "Industrijska zona KAP-a – koridor južne obilaznice" obuhvataprostor površine cca 37 ha koji je ravan, i kreće se od 38 – 31 mnv.

Predmetni prostor se može smatrati djelimično izgrađenim s obzirom da površina pod objektima i BGRPiznosi 8864,77 m², sa indeksom zauzetosti i indeksom izgrađenosti zemljišta u okviru zahvata plana0,02. Izgrađeni objekti predstavljaju dio industrijske strukture KAP-a.


57

OSNOVNI URBANISTIČKI PARAMETRI - Postojeće stanjePOVRŠINA ZAHVATA PLANA P = 37.16 ha (371575,53 m²)UKUPNA POVRŠINA OBJEKTA U OSNOVI P = 8864,77 m²UKUPNA BRUTO IZGRAĐENA POVRŠINA P = 8864,77 m²INDEKS ZAUZETOSTI 0.02INDEKS IZGRADJENOSTI 0.02

2.3.2. Površine pod zelenilom i slobodne površine

Postojeća namjena površina odrazila se na izgled prostora koji je bez elemenata urbane slike. Slikuplanske jedinice karakterišu neobrađene i djelimično izgrađene površine pod livadskom vegetacijom,djelovi zaštitnog zelenog pojasa sa skupinama alepskog bora (Pinus halepensis) i stablima čempresa(Cupressus sempervirens), i neobrađene poljoprivredne parcele.

Postojeće djelimično uređene zelene površine

Uređene zelene površine zastupljene su uz objekte industrijske proizvodnje KAP-a.

Neuređene zelene i poljoprivredne površine

2.3.3. Zaštićena kulturna dobra

U obuhvatu Detaljnog urbanističkog plana "Industrijska zona KAP-a – koridor južne obilaznice" nemakulturnih dobara zaštićenih u skladu sa Zakonom o zaštiti kulturnih dobara.

2.3.4. Infrastrukturna mreža

SaobraćajZahvat Plana se proteže uz magistralni put Podgorica – Petrovac.Kroz sam zahvat prolaze interna saobraćajna mreža industrijske zone KAP-a (drumska i željeznička) ilokalne saobraćajnice.


58

HidrotehnikaVodovodZa sanitarno snabdijevanje sa vodom postojećih objekata KAP-a postoji izgrađen sistem dovoljnogkapaciteta.U blizini zone zahvata je postojeći cjevovoda Ø 400 mm duž željezničke pruge Beograd - Bar.

Kanalizacija za otpadne vodeNa prostoru zahvata DUP-a "Industrijska zona KAP-a – koridor južne obilaznice" ne postoji gradskakanalizacija za odvod otpadnih i fekalnih voda.

Atmosferska kanalizacijaU zahvata DUP-a "Industrijska zona KAP-a – koridor južne obilaznice" ne postoji atmosferskakanalizacija.

ElektroenergetikaU granicama DUP-a "KAP za koridor cetinjskog puta i južne zaobilaznice" u Podgorici nalaze seelektroenergetski objekti četiri naponska nivoa: 110 kV, 35 kV, 10 kV i 1 kV.

Elektroenergetski objekti naponskog nivoa 110 kVKroz prostor Dup "KAP za koridor cetinjskog puta i južne zaobilaznice“ prolaze dalekovodi 110 kV:"PODGORICA 2– KAP vod 1", "PODGORICA 2– KAP vod 2" i "PODGORICA 2– KAP vod 3"."PODGORICA 2 - PODGORICA 5" napaja TS 110/10 kV "PODGORICA 5" tako što je na stubu ublizini KAP-a na dalekovodu 110 kV "PODGORICA 2– KAP vod 1" formiran T spoj."KAP - FPA" nije u funkciji.

Dalekovodi su na čelično rešetkastim stubovima izvedeni su propisno i po “Pravilniku o tehničkimnormativima za izgradnju nadzemnih elektroenergetskih vodova nazivnog napona od 1 kV do 400 kV“(Sl. List SFRJ br 65/88 i 18/92), zadovoljavaju uslove u pogledu sigurnosne udaljenosti i sigurnosnevisine, kao i uslove o pojačanoj mehaničkoj i električnoj izolaciji.

Elektroenergetski objekti naponskog nivoa 35 kVKroz prostor Dup "KAP za koridor cetinjskog puta i južne zaobilaznice“ prolazi DV 35 kV:

TS 220/110/35 kV " Podgorica 1" - TS 35/10 kV " Virpazar"

Dalekovod je na čelično rešetkastim stubovima izveden je propisno i po “Pravilniku o tehničkimnormativima za izgradnju nadzemnih elektroenergetskih vodova nazivnog napona od 1 kV do 400 kV“(Sl. list SFRJ br. 65/88 i 18/92), zadovoljavaju uslove u pogledu sigurnosne udaljenosti i sigurnosnevisine, kao i uslove o pojačanoj mehaničkoj i električnoj izolaciji.

Elektroenergetski objekti naponskog nivoa 10kVUnutar granica DUP-a postoje sledeći elektroenergetski objekti 10 kV napajani iz TS 110/35/10 kV"KAP" (trafostanice 10/0,4 kV i njihove 10 kV kablovske veze): Trafostanice 10/0,4kV

- TS 10/0,4kV “Kovačnica“ 5 x 1250 kVA + 2880 + 1600 + 5 x 1000 + 690 kVA- TS 10/0,4kV “Butan Gas“ 630 kVA .

10kV kablovski vodovi.


59

Međusobne veze postojećih trafostanica u području DUP-a izvedene su kablovima tipa 2 x (3 x NPA – A04, 400 mm2, 12/20 kV; 2 x (3 x NPA – A 04 , 300 mm2, 12/20 kV; PP45 A 3x 95 mm2, 12/20 kV;PP45 3x 185 mm2,12/20 kV položenim na regalima.

Potrošači DUP-a "Kap za koridor cetinjskog puta i južne zaobilaznice“ napajaju se i iz sljedećih TS kojese nalaze izvan koridora cetinjskog puta i južne zaobilaznice :

- STS 10/0,4kV 160kVA “Manastir Dajbabe“,- STS 10/0,4kV 160kVA “Dajbabe 1.Trafostanice se napajaju iz TS 35/10 kV "Ljubović" .

Veze TS 10/0,4 kV unutra DUP-a "KAP za koridor cetinjskog puta i južne zaobilaznice“ sa TS 10/0,4kV u i izvan DUP-A izvedene su kablovima sljedećih tipova:

IPO-13, 3x95 mm2, IPO-13 A, 3x150 mm2 i XHE 49A , 3x150 mm2.

Kroz prostor Dup “KAP” prolazi dalekovod 10 kV:TS 35//10 kV “Ljubović“ (izvod “Aluminiski Kombinat“).DV 10 kV je dalekovod na čelično rešetkastim stubovima.

Dalekovod je izveden propisno i po “Pravilniku o tehničkim normativima za izgradnju nadzemnihelektroenergetskih vodova nazivnog napona od 1 kV do 400 kV“ (Sl. List SFRJ br 65/88 i 18/92),zadovoljava uslove u pogledu sigurnosne udaljenosti i sigurnosne visine, kao i uslove o pojačanojmehaničkoj i električnoj izolaciji.

Niskonaponska mreža je radijalna i pretežno je podzemna. Vazdušna NN mreža izvedena je sa SKSkablom na betonskim stubovima. Priključci objekata su većinom podzemnim kablovima, ali ima ivazdušnih priključaka.

Instalacija osvjetljenja duž saobraćajnica izvedena je živinim sijalicama visokog pritiska u svjetiljkamamontiranim na lirama okruglih, željeznih, trosegmentnih stubova, uz kablovsko (podzemno) njihovonapajanje.

TelekomunikacijePodručje obuhvaćeno Izmjenama i dopunama DUP “KAP”, u posljednjih 10 godina je sa stranedominantnog telekomunikacionog operatora Crnogorskog Telekoma, postalo jedno od potpuno tehničkiuređenih područja, u dijelu privodne telekomunikacione kanalizacije i telekomunikacionih kablovskihpriključaka. Pretplatnici Crnogorskog Telekoma sa područja DUP-a “KAP”, vezani su na postojećitelekomunikacioni čvor RSS KAP koji je smješten u objektu Upravne zgrade KAP-a.Svi priključci Crnogorskog Telekoma u zoni ovog DUP–a su direktni. Navedeni tk čvor raspolažedovoljnim kapacitetima, a njegova konfiguracija dozvoljava veoma jednostavno i brzo proširenje, tako damože da zadovolji potrebe svih sadašnjih i budućih korisnika iz zone ovog DUP-a.Tk čvor RSS KAP je sa matičnim tk čvorom LC 3 u Podgorici povezan optičkim kablom koji se odvaja satelekomunikacionog kanalizacionog pravca na Ćemovskom polju, paralelno magistralnom putuPodgorica – Petrovac. Optički privod je do RSS KAP provučen kroz postojeću tk kanalizaciju.U većem dijelu DUP–a, Kombinat Aluminijuma je ranije uradio telekomunikacionu kanalizaciju kroz kojusu provučeni uvlačni tk kablovi tipa TK OOV, TK 59GM i dr., različitih kapaciteta. Prilikom izgradnjetelekomunikacione mreže, koristila se i tehnologija gradnje tk mreže sa kablovima direktno položenim uzemlju tipa TK 10 i TK OO u jednom dijelu DUP-a. Kasnijom rekonstrukcijom telekomunikacione mrežeu KAP-u, jedan dio kablova je zamijenjen novim kablovima tipa TK 59GM, a urađen je i jedan manji dio


60

nedostajuće tk kanalizacije. Postojeća tk kanalizacija je uglavnom rađena sa 4, 3, odnosno 2 PVC cijeviø 110 mm.Tk kanalizacije je rađena u skladu sa važećim propisima i preporukama ZJ PTT iz ove oblasti, a istovaži i za postojeća tk okna.Telekomunikacioni izvodi u objektima u zoni DUP KAP su unutrašnji - ormarići i zadovoljavaju trenutnepotrebe pretplatnika, dok je kapacitet primarnih i sekundarnih telekomunikacionih kablova uglavnomdovoljan za realizaciju novih zahtjeva, ali je njihov kvalitet sporan u pojedinim djelovima zone.

OCJENA STANJA SA ASPEKTA STVORENIH STRUKTURAZahvat DUP-a "Industrijska zona KAP-a – koridor južne obilaznice", najvećim dijelom čini površine podlivadskom vegetacijom i djelovi zaštitnog zelenog pojasa sa skupinama alepskog bora (Pinushalepensis i stablima čempresa (Cupressus sempervirens). Prostor je djelimično izgrađen. Izgrađeniobjekti predstavljaju dio industrijske strukture KAP-a.Prostorni ograničavajući faktor planskog zahvata su elektroenergetski koridori 110 kV i 35kVdalekovoda.Prostor nije pejzažno uređen i komunalno opremljen.

2.4. STANJE NA LOKACIJI I ŠIRE UKOLIKO SE PLAN NE REALIZUJE

Kao što je prethodno konstatovano, postojeće stanje pojedinih segmenata životne sredine datogpodručja može se generalno ocijeniti kao prilično degradirano. Prirodna obilježja su se u određenomobimu izgubila.

Posmatrano u kontekstu uticaja antropogenih komponenti, ovo područje može se označiti kaonepoljoprivredno zemljište (industrija, šume) i malim dijelom poljoprivredno zemljište - kultivisanepovršine sa znacajnim površinama pod prirodnom vegetacijom (CORINE Land Cover klasifikacija).

Obzirom da je cilj realizacije predmetnog plana, održiva valorizacija ovog prostora, to se trend razvojaživotne sredine, u slučaju da se plan ne realizuje, može ocijeniti kao negativan. Pri tome je dinamikurazvoja u ovom momentu teško precizno definisati, ali je činjenica da bi neorganizovano obavljanjeaktivnosti, bez unaprjeđenja i definisanja neophodnih sadržaja, te uspostavljanja sistema praćenjauticaja i promjena prirodnih segmenta datog prostora, svakako povećalo pritisak na stanje životnesredine u cjelini.

Druga mogućnost, ukoliko se plan ne realizuje je nastavak razvoja (podizanje) zaštitnih zelenihpojaseva između postojeće industrije i magistralnog puta. Ova varijanta je teško izvodljiva zbog blizineurbanog gradskog jezgra i povećane potrebe za komercijalnim i proizvodnim djelatnostima.

3. IDENTIFIKACIJA PODRUČJA ZA KOJA POSTOJI MOGUĆNOST DA BUDU IZLOŽENAZNAČAJNOM RIZIKU I KARAKTERISTIKE ŽIVOTNE SREDINE U TIM PODRUČJIMA

A. Područja gradnje

Analizom planskog područja koji je velikim dijelom urbanizovan, može se zaključiti da je u značajnojmjeri izgubio svoje izvorne prirodne karakteristike. Ovo se prije svega odnosi na KAP sa širimokruženjem gdje je došlo prvenstveno do gubitka staništa biljnog i životinjskog svijeta, ali i narušenogkvaliteta vazduha i voda (podzemnih i površinskih). Dodatni pritisci, u vidu proširenja postojećih ilirealizacije novih sadržaja namjenjenih industriji, bez primjene odgovarajućih mjera sprječavanja i


61

ublažavanja negativnih uticaja, svakako bi doprinije narušavanju/pogoršanju postojećeg kvalitetasegmenata životne sredine.

B. Infrastrukturni koridori

Povećana potreba za gradnjom proizvodnih i neproizvodnih djelatnosti zahtjeva i povećanjeinfrastrukturnih kapaciteta i gubitka koridora. Naime, može doći do gubitka zaštitnih zelenih koridora uzmagistrlni put, do saobraćajnih gužvi, do opterećenja postojećih elektroenergetskih objekata. Takođe,se pritisak povećava na vodovodnu mrežu (povećana potrošnja pijaće vode) i nekontroliasno ispuštanjeotpadnih voda. Sve ovo navodi da ja sa povećanjem gradnje neophodno obezbjediti površine zainfrastrukturu i infrastrukturne koridore. Kroz planski zahvat prolaze značajni elektroenergetski koridori -četiri naponska nivoa:110 kV, 35 kV,10 kV i 1 kV. Iz tog razloga neophodno je očuvanje ovih koridora,ali i kontrlola gradnje i kapaciteta prostora kako bi planirani infrastrukturni kapaciteti mogli da zadovoljeosnovne potrebe korisnika.

Pregledna karta –Industrijske zone definisane PUP – om PodgoricaISPU za PUP Glavnog grada (2014.)


62

4. POSTOJEĆI PROBLEMI U POGLEDU ŽIVOTNE SREDINE U PLANSKOM ZAHVATU

Planom višeg reda PUP Glavnog grada do 2025 - Generalno urbanističko rješenje (GUR Podgorica)predmetni prostor je namjenjen za centralne djelatnosti (CD) uz Magistralni put i površine proizvodno-komunalne djelatnosti (IP). Za predmetni prostor postoji rizik od opterećenja prostora i korićenjatehnologija koje nemaju epitet "čiste", a koje bi dodatno ugrozile ovo ekološki osetljivo područje. Naime,šire područje planskog zahvata (KAP sa neposrednim okruženjem) predstavlja ekološku crnu tačkuPodgorice. Sve djelatnosti i razvojni procesi vezani za predmetni prostor manifestuju se određenimuticajima na životnu sredinu i mogu uticati na dodatnu degradciju njenog kvaliteta.

Kao posljedica rada Kombinata aluminijuma i inteziviranja saobraćaj, evidentni problemi planskogpodručja su zagađenje zemljišta (poljoprivrednog i nepoljoprivrednog), zagađenje vazduha, površinskih ipodzemnih voda. U tom kontekstu, a vezano za postojeće probleme u pogledu životne sredine potrebnoje imati u vidu da trenutno aktivna industrijska struktura je veoma nepovoljna i neadekvatna sa višestanovišta, a naročito zbog:

- zastarjele i prevaziđene tehnologije i opreme, što je povezano sa niskom efikasnošcu inegativnim uticajima na životnu sredinu;

- strukture industrijskih kapaciteta, gdje dominiraju krupni privredni subjekti, dok je učešće malih isrednjih preduzeća daleko ispod svjetskog prosjeka;

- dominiranja energetski intenzivnih potrošaca.

Za predmetni Plan identifikovana su sljedeća sporna pitanja životne sredine, koja je trebalo ocijeniti upostupku Strateške procjene uticaja na životnu:

- zagađenje vazduha,- gubitak zaštitnog zelenog pojasa između KAP-a i Magistralnog puta,- zagađenej zemljišta,- zagađenje voda,- pojačan nivo buke,- generisanje velikih količina otpada (komunalnog, gradevinskog i opasnog).

5. OPŠTI I POSEBNI CILJEVE ZAŠTITE ŽIVOTNE SREDINE OD ZNAČAJA ZA PLAN

5.1. NAČIN ODREĐIVANJA

Opšti pravni okvir za izradu Strateške procjene uticaja na životnu sredinu čini Zakon o strateškojprocjeni uticaja na životnu sredinu (″Sl. list RCG″ br. 80/05 i ″Sl. list″ CG, br. 73/10, 40/11, 59/11) ipodzakonski akti doneseni na osnovu ovog zakona. Uzimajući u obzir vrstu i obim zahvata Izmjena idopuna DUP-a "Industrijska zona KAP-a – koridor južne obilaznice" konstatovano je da se za isti morauraditi Strateška procjena uticaja na životnu sredinu. Sama izrada Strateške procjene uticaja na životnukao i uslovi njene izrade, usklađeni su sa sadržajem koji je utvrđen u članu 15 Zakona o strateškojprocjeni uticaja na životnu sredinu.Za određivanje ciljeva zaštite životne sredine ustanovljenih na međunarodnom nivou, a koji su odznačaja za Plan, korišćeni su relevantni međunarodni dokumenti koje je usvojila Skupština Crne Gore.Ratifikacijom ovih dokumenata, Crna Gora je preuzela obavezu sprovođenja njihovih odredbi:


63

- Konvencija o biodiverzitetu- Okvirna Konvencija Ujedinjenih nacija o klimatskim promjenama- Kyoto protokol Okvirne konvencije Ujedinjenih nacija o klimatskim promjenama- Bečka konvencija o zaštiti ozonskog omotača- Montrealski protokol o materijama koje oštećuju ozonski omotač- Konvencija o globalnoj zaštiti od dezertifikacije- Evropska konvencija o predjelima.

5.2 OPŠTI CILJEVI ZAŠTITE ŽIVOTNE SREDINE

Uzimajući u obzir navedena dokumenta, određeni su sljedeći opšti ciljevi zaštite životne sredine odznačaja za predmetno područje:

- Unaprjeđenje kvaliteta segmenata životne sredine,- Održivi razvoj, zasnovan na poštovanju prirodnih specifičnosti datog prostora,- Uspostavljanje sistema sprječavanja i kontrole zagađivanja.

Strateška procjena za ovaj Plan je procijenila potencijalne negativne uticaje na životnu sredinu i pružilapredlog adekvatnih mjera koje će se preduzeti u cilju sprječavanja i smanjenja štetnih uticaja aktivnostičija realizacija je predviđena ovim planskim dokumentom. Rezultati Strateške procjene uticaja ćedoprineti odgovarajućem donošenju odluka u planskom procesu.

Opšti ciljevi strateške procjene definisani su na osnovu zahtjeva i ciljeva u pogledu zaštite životnesredine u drugim planovima i programima, kao i ciljeva zaštite životne sredine utvrđenih na nacionalnomi međunarodnom nivou.

5.3 POSEBNI CILJEVI ZAŠTITE ŽIVOTNE SREDINE

Posebni ciljevi zaštite životne sredine planskog područja utvrđuju se na osnovu analize postojećegstanja životne sredine i značajnih pitanja, problema, ograničenja i potencijala planskog područja, kao iprioriteta za rješavanje ekoloških problema, a u skladu su sa opštim ciljevima i načelima zaštite životnesredine.

Posebni ciljevi strateške procjene predstavljaju razradu opštih ciljeva i definisani su na osnovusagledanih problema i zahteva za zaštitu životne sredine na nacionalnom, regionalnom i lokalnomnivou. Za svaki od postavljenih posebnih ciljeva strateške procjene definisani su indikatori u odnosu nakoje se ocjenjuju planska rješenja.

Posebni ciljevi SPU predstavljaju konkretan, dijelom i kvantifikovan iskaz i razradu formulisanih opštihciljeva SPU datih u obliku smjernica za promjenu i akcija kojima će se te promjene izvesti. Oni treba daobezbjede subjektima odlučivanja jasnu i mjerodavnu sliku o suštinskom odgovorima na pitanje: da liplan doprinosi ciljevima zaštite životne sredine ili je u konfliktu sa njima.

Na osnovu definisanih posebnih ciljeva vrši se izbor odgovarajućih indikatora koji će se koristiti u izradistrateške procjene uticaja na životnu sredinu. Indikatori stanja životne sredine predstavljaju veoma bitansegment u okviru izrade ekoloških studija i planskih dokumenata. Indikatori su veoma prikladni zamjerenje i ocjenjivanje planskih rješenja sa stanovišta mogućih šteta u životnoj sredini kao i zautvrđivanje nepovoljnih uticaja koje treba smanjiti ili eliminisati. Svrha njihovog korišćenja je uusmjeravanju planskih rješenja ka ostvarenju ciljeva koji se postavljaju.


64

Tabela 1: Posebni ciljevi strateške procjenePodručje/element

Posebni cilj Indikator Ciljani rezultat

Bidivezitet iagrobiodivezitet

- Uspostavljanje sistemapracenja stanjabiodiverziteta na teritorijiGlavnog grada

- Integracija pitanja zaštitebiodiverziteta u drugesektore, naročitodefinisanje odgovarajucihplanskih rješenja

- broj i veličina uništenihstaništa na kopnu

- ispunjenje ciljevanacionalnog plana ozaštiti bioraznolikosti

- broj ugroženih vrsta

- očuvane i zaštićene biljne iživotinjske vrste

- očuvana i zaštićenapodručja

- očuvanje kontaktnogpoljoprivrednog zemljišta

Ljudsko zdravljei kvalitetaživljenja

- snabdjeti sve objektepitkom vodom

- prikupiti, obraditi i naodgovajući način odlagatikomunalne otpadne vode

- osigurati održivoupravljanje čvrstimotpadom

- ograničiti zagađenjevazduha na nivo koji nećeštetiti prirodnimekosistemima i ljudskomzdravlju

- korišćenje alternativnihizvora energije

- obezbjediti prihvatljiv nivobuke, adekvatno namjeniobjekata i površina.

- izvještaj ovodosnabdijevanjupodručja

- izvještaj o odvođenjukomunalnih otpadnihvoda

- izvještaj o održivomupravljanju čvrstimotpadom

- kvalitet vazduha upropisanim granicama,

- izvještaj o energetskojefikasnosti

- utvrđivanje inoviranihakustičnih zona.

- svi objekti snabdijevenipitkom vodom

- sve količine komunalnihotpadnih voda, prikupljene,obrađenje doodgovarajućeg stepena iispuštene na pogodnomjesto (kolektor)

- osigurani uslovi zaodvojeno prikupljanječvrstog otpada koji će sereciklirati

- kvalitet vazduha upropisanim vrijednostima

- efikasno korišćenjeobnovljivih izvora energije

- planirati namjeneadekvatno zonama koje neprelaze propisan Nivobuke.

6. MOGUĆE ZNAČAJNE POSLJEDICE PO ZDRAVLJE LJUDI I ŽIVOTNU SREDINU

6.1. METODOLOGIJA, KRITERIJUMI, INDIKATORI I EVALUACIJA ZNAČAJA UTICAJA

Prvi korak u prepoznavanju mogućih uticaja plana je bio utvrđivanje rezultata sprovođena ključnihelemenata plana. Nakon što su identifikovani mogući uticaji koji mogu izazvati promjene na životnusredinu vrijednovani su da bi se utvrdio njihov značaj. Vrijednovanje je načinjeno primjenom indikatorakoji su utvrdjeni iz posebnih ciljeva i ciljeva od značaja za zaštitu životne sredine – Opšti ciljevi. Naosnovu identifikovanog stanja u mogućnosti smo da preduzmemo adekvatne mjere u planskom procesuu cilju efikasne zaštite životne sredine. Uticaji su opisani kvalitativno na osnovu ekspertske procjene.Takođe su data i objašnjenja za svaki uticaj.

6.1.1. Uticaji na područje

Biološka i agrobiološka raznovrsnostZa ocjenu uticaja na ovu komponentu životne sredine korišteni su ovi kriterijumi:- Da li predložena rješenja smanjuje broj vrsta (tj. utiče na biološku raznovrsnost)?- Da li predložena rješenja utiču na zaštićene ili ugrožene vrste ili njihova staništa, ili ekološki

osjetljiva područja?- Da li predložena rješenja utiču na poljoprivredno zemljište i agrobiodiverzitet u širem okruženju?


65

Smanjenje broja vrstaKao što je već navedeno, planski prostor i šire okruženje su u značajnoj mjeri izgubili izvorne prirodnekarakteristike. Na ovim površina je došlo do degradacije i gubitka prirodnih staništa biljnog i životinjskogsvijeta. Planirane aktivnosti uticaće lokalno i kvantitativno na smanjenje preostale livadske vegetacije irazvijene drvenaste vegetacije koja je dio tzv. Zaštitne šume Ćemovsko polje. Drvenasta vegetacija jeprvenstveno imala ulogu zaštitnog pojasa između KAP-a i Plantaža.Inventarizacija postojećeg biljnog fonda, zadata planom, omogućuje utvrđivanje boniteta (zdravstvene,estetske, fizičke karakteristike i opštu vrijednost) i daje prijedlog mjera za očuvanje vrijednih primjeraka igrupacija zelenilao na lokaciji, propisuje mjere zaštite prilikom izvođenja radova i prioritetne mjere njegepostojećeg zelenila.Planom, se predviđa formiranje zaštinih pojaseva duž svih saobraćajnih pravaca, u vidu traka ili ostrva.Ovaj uticaj je ocjenjen kao neznatan/bez uticaja.

Uticaj na zaštićene i ugrožene vrste, njihova staništa i ekološki osjetljiva područjaPodručje Plana nije prepoznato kao ekološki značajni lokalitet (EMERALD sajt, IPA, IBA i sl.). Ovajuticaj je ocjenjen kao neznatan/ bez uticaja.

Uticaj na agrobiodiverzitetPredloženo plansko rješenje može uticati na kontaminaciju poljoprivrednog zemljišta i agrobiodiverzitetakoje se nalazi u širem okruženju planskog zahvata. Naime, Planom nije definisana vrsta industrije kojase isključuje kako bi se izbjegla dalja degradacija komponenti životne sredine a koja je pod uticajemrada postojeće industrije u velikoj mjeri degradirana. Stoga, treba navesti da se isključuje, npr. hemijska,metalurška industrija i druge "prljave" industrije koje stvaraju velike koncentracije štetnih materija.

Prama Pravilniku o bližem sadržaju i formi planskog dokumenta, kriterijumima namjene površina,elementima urbanističke regulacije i jedinstvenim grafičkim simbolima (Sl. list CG br.24/10) zonesanitarne zaštite oko ovih industrija su od oko 5-8 km za šta u planskom rješenju nema prostornihmogućnosti.

Negativni uticaj se može očekivati i zagađenjem zemljišta od saobraćaja, građevinskih mašina,deponovanjem otpada, zagađenje površinskih i podzemnih voda i td.Ovaj uticaj je ocjenjen kao negativan.

Ljudsko zdravlje i kvaliteta življenjaZa ocjenjivanje uticaja na ovu komponentu korišćeni su sljedeći kriterijumi:• Da li predložena riješenja poboljšavaju vodosnadijevanje u području?• Da li predložena riješenja poboljšavaju odvođenje otpadnih voda u području?• Da li predložena riješenja osigurava uslove za odvojeno prikupljanje čvrstog otpada koji će se

reciklirati?• Da li predložena rješenja utiču na emisiju materija koje bi mogle uticati na ljudsko zdravlje ili vodi do

pogoršanja stanja životne sredine?• Da li predložena rješenja utiču očuvanje koridora i na pojavu nedozvoljenog nivoa

elektromagnetnog zračenja?• Da li predloženo rijenja predviđa smanjenje buke?• Da li predložena rješenja predviđaju racionalno korišćenje energije?


66

Poboljšanje vodosnabdijevanja područjaNa prostoru zahvata Izmjena i dopuna DUP-a "Industrijska zona KAP-a – koridor južne obilaznice"vodosnabdjevanje novoplaniranih objekata (industrija i skladišta) "planirano je sa postojećeg cjevovodavodovoda Ø 400 mm duž željezničke pruge Beograd-Bar i to sa dva priključna cjevovoda Ø 250 mm i Ø200 mm, kao i cjevovodom Ø200 mm planiranim trasom južne obilaznice, čime će se obezbijeditidovoljna količina vode za potrebe planiranih objekata. U ovom sistemu će biti prespojen postojećicjevovod DN160 mm".

Planom nisu dati parametri koji prikazuju maksimalnu dnevnu potrošnju vode u skladu sa planiranimnamjenama, što bi pokazalo da li planirani cjevovod može da obezbjedi dovoljne količine vode. Takođe,nije predviđena hidranska mreže za zalivanje zelenih površina, pranje ulica i protivpožarnu zaštitu.Ovaj uticaj je ocjenjen kao neodređen.

Poboljšanje odvodnje otpadnih vodaPri izvođenju građevinskih radova na izgradnji planiranih objekata postoji određeni broj aktivnosti, kojemogu prouzrokovati negativne posljedice na režim oticanja površinskih i kvalitet podzemnih voda. U tompogledu najveću opasnost predstavljaju sami građevinski radovi (duboki iskopi i sl.). Na taj način,mogući su manji poremećaji prirodnih pravaca prihranjivanja podzemnih voda, kroz skidanje pokrovnogsloja zemljišta i eventualno stvaranje novih slivnih površina, zamućenja ili na drugi način onečišćenjavoda koje se brzo dreniraju u podzemlje. Građevinske mašine predstavljaju potencijalnu opasnost odprosipanja ili akcidentnih izlivanja nafte i naftnih derivata, odbacivanje motornih ulja i sličnog otpada.Negativan uticaj tokom građenja objekata ima nekontrolisano odvođenje sanitarnih voda sa mjesta zasmještaj radnika, gdje su moguća manja zagađivanja od procesa pripreme hrane, kao i neadekvatnihsanitarnih čvorova. Korišćenje neprikladnih materijala za građenje takođe može uticati na kvalitetpodzemnih i površinskih voda. Ovaj uticaj je ocjenjen kao privremen i negativan.

Planskim dokumentom je predviđeno razdvajanje fekalnih i atmosferskih otpadnih voda. Predviđena jekanalizacija za odvod otpadnih voda do novog postrojenja za prečišćavanje otpadnih voda, PPOVkapaciteta za 275 000 ES, čija se planirana lokacija nalazi u okviru zahvata DUP-a Industrijska zona -KAP. "Otpadne vode iz planiranih objekata između magistralnog puta i postojećih objekata KAP-a(južnog dijela) prikupljene su i usmjerene na sjeverni kolektor koji je planiran duž obilaznice i usmjerenna glavni gradski kolektor u pravcu lokacije postrojenja za prečišćavanje otpadnih voda. Sanitarneotpadne vode iz kruga postojećih objekata KAP-a treba usmjeriti ka lokaciji postrojenja za prečišćavanjeotpadnih voda, prema mogućnosti realizacije i potrebama. Iz pravca Zabjela, neposredno sa zapadnestrane magistralnog puta Podgorica – Petrovac izgrađen je kolektor profila Ø 800mm"- (izvod iz Plana).

Međutim, Planom nije izvršena analiza proračuna količine otpadne vode koju treba odvesti iz postojećihi planiranih objekata unutar zone zahvata kako bi se što kvalitetnije mogao sagledati cjelokupnikanalizacioni sistem prostora. Ovo bi ukazalo da je odabir prečnika cijevi izvršen prema očekivanimkoličinama otpadnih voda koje treba odvesti sa određenog prostora, adekvatno planiranim namjenamaprostora i konfiguraciji terena.

Odvođenje atmosferskih voda planirano je sa saobraćajnih površina. U planu se navodi da jepredviđena izgradnja kolektora za prikupljanje atmosferskih voda počevši od profila Ø300mm pa doprofila Ø 1.400mm, sa ulivom u korito rijeke Morače uz obavezni tretman tih voda prije ispuštanja useparatorom ulja i lakih naftnih derivata. Za dimenzionisanje kolektora uzet je intenzitet padavina od 264l/sec/ha, sa vremenom trajanja od 15 min i prosječnim koeficijentom oticanja sa saobraćajnih površinaod 0,9.


67

Planom nije definisana atmosferska kanalizaciona mreža, prečnici cijevi i td. Takođe nije predviđenaponovna upotreba prečišćenih voda kao tehničke vode, što omogućuje uštedu potrosnje vode.

Puštanje u funkciju svih uličnih kolektora treba da se usaglasi sa dinamikom izgradnje centralnogpostrojenja za prečišćavanje otpadnih voda Podgorice.

Zbog nepreciznih planskih podataka u vezi sa dimenzionisanjem kananlizacione i atmosferskekanalizacione mreže, neplaniranja hidrotehničke mreže za protivpožarnu zaštitu, i neplaniranja ponovneupotrebe prečićene atmosferske vode kao tehničke vode, ovaj aspek plana predstavlja rizik zaočuvanje kvaliteta površinskih i podzemnih voda i uštedu potrošnje vode.Ovaj uticaj primjenom DUP-a ocijenjen je kao neodređen.

Odvojeno prikupljanje otpada koji će se recikliratiGenerisanje otpada tokom izgradnje je neizbježno, pogotovo kod zemljanih radova. Tokom izgradnjeočekuje se povećanje zone uticaja u odnosu na zahvat plana usljed pripremnih radova i izgradnjesaobraćajnica, parkinga i pristupnih puteva. Izvor opasnog otpada mogu biti ulja iz građevinskih mašina,nafta i derivati, ukoliko se skladište ili ispuštaju iz bilo kog razloga na samom lokalitetu.

Značajan aspekat uticaja na zemljište imaće generisanje čvrstog otpada u periodu nakon izgrdanjeobjekata, tokom njegovog korišćenja, kada će se najvećim dijelom generisati komunalni otpad.Planirana industrija i proizvodnja može proizvesti velike količine raznih vrsta otpada i prestavlja rizik zamnoge komponente životne sredine (zemljište, vode i td. ).

Planom nisu pedviđena mjesta za prikupljanje i selekciju otpada. Takođe nije izvrženo dimenzionisanje inavedena vrsta kontejnera za prikupljanje otpada, definisana reciklaža, sabirna mjesta za opasni otpad itd.Ovaj uticaj je ocjenjen kao negativan.

Emisija štetnih materijaGlavni izvori zagađenja vazduha su saobraćaj, proizvodnja električne energije, sagorjevanje goriva uindustriji i drugi industrijski procesi. Usljed planirane namjene (IP, CD) očekuje se povećan prometsaobraćaja i povećana koncentracija štetnih gasova. Očekuje se i emisija štetnih gasova (prašina, dim)uzrokovana radovima tokom izgradnje objekata.

Okosnica planskog rješenja saobraćaja je Magistralni put Podgorica - Petrovac. Saglasno PUP-uPodgorice predviđa se podizanje zaštitnih zelenih pojaseva (PUS) između planskog zahvata imagistralnog puta, kao i podizanje istih duž svih saobraćanica kroz planski zahvat. Planom su takođedate smjernice za ozelenjavanje uz saobraćajnice i ozelenjavanje urbanističkih parcela. Međutim, zbogzadatih urbanističkih parametara za Industriju i proizvodnju (IP), koji se kreće od 0,25 - 0,52, planiran jeprocenat ozelenjenosti od 30% što nije u skladu sa procentom zelenila od min. 40% zadatimProgramskim zadatkom i Pravilnikom o bližem sadržaju planskih dokumenata.

Imajući u vidu prevashodnu sanitarno higijensku ulogu zelenila u planskom rješenju, adekvatno namjeniprostora, u znatnoj mjeri su obezbjeđeni uslovi za ublažavanje negativnog uticaja emisije štetnihmaterija. Planom nije precizirana vrsta Industrije i proizvodnje te se ne može ocjeniti da li će biti emisiještetnih materija kao posljedica pokretanja proizvodnje. Planska organizacija površina za Industriju iproizvodnju (površina UP, orjentacija, infrastrukturni koridori i td.) ograničavajući su faktori kod odabiravrste industrije i tehnologije, koja treba da je u skladu sa principa za pokretanje tzv. "čiste" industrije.Ovaj uticaj je ocijenjen kao neodređen.


68

Očuvanje koridora i obezbjeđenje prihvatljivog nivoa elektromagnetnog zračenjaKroz planski zahvat prolaze elektroenergetski objekti četiri naponska nivoa: 110 kV, 35 kV,10 kV i 1 kV.Dalekovodi 110 Kv i 35Kv su na čelično rešetkastim stubovima; izvedeni su propisno i po "Pravilniku otehničkim normativima za izgradnju nadzemnih elektroenergetskih vodova nazivnog napona od 1 kVdo 400 kV". Unutar granica DUP-a postoje i elektroenergetski objekti 10 kV (trafostanice i njihovekablovske veze) kao i niskonaponska mreža.

Sve ovo ukazuje o postojanju značajnih elektroenergskih objekata i koridora u zahvatu plana. Radiočuvanja koridora, Planom je data obaveza izrade Elaborata o mogućnosti izgradnje objekata u zonidalekovoda 110 KV u sklopu projektne dokumentacije, i dobijanja saglasnosti od CGES-a(Elektroprenosni Sistem).Ovaj uticaj je ocijenjen kao pozitivan.

Za napajanje zahvata DUP-a "KAP za koridor cetinjskog puta i južne zaobilaznice" potrebno je izgraditi7 novih trafostanica TS 10/0,4 kV. Za sve nove trafostanice koje se nalaze u koridoru DV 10 , DV 35 iliDV 110 kV, moraju se uraditi elaborati prema "Pravilniku o tehničkim normativima za izgradnjunadzemnih elektroenergetskih vodova nazivnog napona od 1 kV do 400 kV" (Sl. list SFRJ, br 65/88 i18/92). Niskonaponska mreža izvešće se kao kablovska (podzemna) do lokacija priključnih ormarića.

Trafostanica i nadzemni vodovi nemaju jonizujuće već samo nejonizujuća zračenja. Po prirodi samogtehnološkog procesa, u toku redovnog pogona postoje električna i magnetna polja niske učestanosti (50Hz) kao oblik nejonizujuceg zračenja. Ova polja stvaraju provodnici nadzemnih visokonaponskih vodovai njihova jačina je direktno proporcionalna naponskom nivou voda i intezitetu struje, a obrnutosrazmjerna kvadratu rastojanja od izvora polja.

Činjenica je da bazne stanice telekomunikacione infrastrukture svojim radom ne zagađuju životnusredinu i tehničko okruženje, ali u manjoj mjeri i u ograničenom prostoru eventualno može doći dopojave nedozvoljenog nivoa elektromagnetnkog zračenja. To se može preduprijediti pravilnimplaniranjem i projektovanjem, te testnim mjerenjima, a sve u skladu sa Zakonom o procjeni uticaja naživotnu sredinu (Sl. list RCG, br. 80/05), Zakonom o životnoj sredini (Sl. list RCG, br. 12/96 i 55/00) i"Pravilnikom o najvećim dozvoljenim snagama zračenja radijskih stanica u gradovima i naseljimagradskog obilježja" Agencije za radiodifuziju RCG.Ovaj uticaj je ocijenjen kao neznatan.

Uticaj na ambijentalnu bukaTokom izgradnje objekata neminovno će doći do povećanje ambijentalne buke, ali u kratkom periodu isa reverzibilnim posljedicama kada je u pitanju okolno stanovništvo.Nakon završetka objekta, nivo buke će biti povećan u odnosu na sadašnji nivo, zbog povećanja obima iintenziteta saobraćaja kako u zoni zahvata plana, tako i u zonama saobraćajnica. Biće povećan i nivobuke od servisa, tako da će, kumulativno sa bukom od saobraćaja, ukupan nivo buke biti značajnopovećan. Nije poznat vid industrije i tehnologija proizvodnje, i da li će ista uticati na povećanje nivoaambijentalne buke.Planiranim ozelenjavanjem u okviru zaštitnih pojaseva i urbanističkih parcela očekuje smanjenje uticajaambijentalne buke.Ovaj uticaj je ocijenjen kao neodređen.

Racionalno korišćenje energijeZbog planiranih namjena i povećanog broja korisnika prostora u okviru DUP-a, planirano je značajnopovećanje potrošnje energije. Planirano je da se potrošači DUP-a napajaju saTS 110/10 kV "Podgorica


69

5". Za nove potrošače treba obezbijediti dodatih 6.37493 MVA. Planirana Vršna snaga potrošača DUP-a je Pv= 7.10093MVA i potrebno je izgraditi 7 novih trafostanica TS 10/0,4 kV.

Evidentna je značajna potreba za potrošnjom električne energije. Međutim, Planom nisu date uslovi nismjernice za korišćenje alternativnih izvora električne energije. Naime, u Generalnoj urbanističkojrazradi za Grad Podgoricu postoje smjenice koje nisu implementirane u plansko rješenje, a u kojima use navodi: „Pri izgradnji novih objekata potrebno je da se bar 20% potrebne energije obezbijedi izalternativnih izvora energije, pri čemu treba voditi računa o ambijentalnim i pejzažnim karakteristikamaokruženja budućih objekata“. Poboljšanje energetske efikasnosti posebno se odnosi na ugradnju iliprimjenu niskoenergetskih zgrada, unaprjeđenje uređaja za klimatizaciju i pripremu tople vode,unaprjeđenje rasvjete, koncepta inteligentnih zgrada (upravljanje potrošnjom energije glavnih potrošacas jednog centralnog mjesta). Sve nabrojane mogućnosti se u određenoj mjeri mogu koristiti pri izgradnjiobjekata na području ovog DUP-a. Na ovom području postoje mogućnosti za oba načina korišćenjasunčeve energije – za grijanje vode (klasični solarni kolektori) i za proizvodnju električne energije(fotonaponske ćelije).Ovaj uticaj je ocjenjen kao negativan.

6.1.2. Vrijednovanje uticaja na područje primjene plana

Mogući uticaji na životnu sredinu realizacije DUP-a na predmetno područje prikazani su i u Tabeli kojapredstavlja sublimat uticaja iz poglavlja 6.1.1. Za određivanje značaja uticaja na životnu sredinukorišćena je i sljedeća kvalitativna skala:

+ pozitivan uticaj ~ neodređen 0 uticaja nema/ili je neznatan - negativan uticaj

Oblasti i ciljevi strateške procjene Značaj uticajaBiološka i agrobiološka raznovrsnost

1. Očuvanje biološke raznovrsnosti 02. Izbjeći uticaj na zaštićene i ugrožene vrste, njihova staništa i ekološki osjetljiva područja 03. Izbjeći uticaj na smanjenje agrobiodiverziteta -

Vode4. Obezbjediti snabdjevanje pitkom vodom ~5. Izbjeći potrebu za povećanjem potrošnje i potrebama za vodom ~6. Očuvanje kvaliteta površinskih i podzemnih voda ~

Zemljište7. Uvođenje sistema prikupljanja, tretmana i odlaganja otpada -

Vazduh8. Izbjeći uticaj povećanja emisije štetnih gasova +9. Očuvati infrastrukturne koridore +

10. Izbjeći uticaj povećanja elektomagnetnog zračenja 0Buka

11. Smanjenje uticaja ambijentalne buke ~Izvori energije

12. Obezbjediti uslove za alternativne izvore energije -


70

6.1.3. Sumarni pregled procjene intenziteta mogućih uticaja

A PLANERSKA RJEŠENjA

1. Centralne djelatnosti - poslovanjeProcjena uticaja: Značajan Srednji Mali Nema

2. Industrija i proizvodnjaProcjena uticaja: Značajan Srednji Mali Nema

3. Objekti infrastrukture (IOK, IOG, IOE)Procjena uticaja: Značajan Srednji Mali Nema

4. Saobraćajne površineProcjena uticaja: Značajan Srednji Mali Nema

B ŽIVOTNA SREDINA

5. Vode (podzemne i površinske)Procjena uticaja: Značajan Srednji Mali Nema

6. VazduhProcjena uticaja: Značajan Srednji Mali Nema

7. KlimaProcjena uticaja: Značajan Srednji Mali Nema

8. ZemljišteProcjena uticaja: Značajan Srednji Mali Nema

9. Flora i fauna

Procjena uticaja: Značajan Srednji Mali Nema

10. PejzažProcjena uticaja: Značajan Srednji Mali Nema

11. BukaProcjena uticaja: Značajan Srednji Mali Nema

C SOCIJALNI UTICAJIProcjena uticaja: Značajan Srednji Mali Nema

D RAZVOJProcjena uticaja: Značajan Srednji Mali Nema

Sumarni pregled procjene intenziteta mogućih uticaja planiranih namjena u zahvatuIzmjene i dopune DUP-a "Industrijska zona KAP-a – koridor južne obilaznice" u Podgorici


71

7. MJERE PREDVIĐENE U CILJU SPRIJEČAVANJA, SMANJENJA ILI OTKLANJANJAZNAČAJNIH NEGATIVNIH UTICAJA DO KOJIH DOVODI REALIZACIJA PLANA

U fazi planiranja i izgradnje, a u korelaciji sa raspoloživim podacima, moguće je predložiti okvirne mjereuklanjanja i ublažavanja uticaja, za koje se ne može dati kvantifikacija mjera u egzaktnom smislu, zbognepostojanja redovnog praćenja stanja segmenata životne sredine predmetnog prostora.

Mjere ublažavanja socijalnih uticajaVažan korak u procesu planiranja korišćenja prostora je uključivanje javnosti u proces odlučivanja,primjenom postojećih zakonskih mehanizama.- Prije početka izgradnje, neophodno je jasno definisati prostor za izgradnju objekata, uključujući i

pomoćne objekte i pristupne puteve, kako bi se izbjeglo produženje trajanja radova.- Neophodno je zakonskim mjerama i raspoloživim instrumentima spriječiti neplansku izgradnju.- Planom definisati vrstu Industrije i proizvodnje i uskladiti je sa nacionalnom i lokalnom strategijom

održivog razvoja.- Potrebno je obezbjediti i sprovesti izgradnju i uređenje javnih površina i površina od javnog značaja.- Potreban je edukacija javnosti o značenju javnih površina i površina od opšteg dobra, kako bi se

poneli pozitvno prema istim i sačuvali ih, kako sa aspekta zaštite zivotne sredine i unapređenjestandarda stanovanja i poslovanja.

Mjere ublažavanja uticaja na vazduhZagađenje vazduha u urbanim i industrijskim sredinama modifikuje klimu izmjenom klimatskihparametara stvarajući mikroklimu na ograničenom prostoru. Ove promjene kreću se u pravcu povećanjatemperature, smanjenje relativne vlažnosti smanjenje vidljivosti. Mjere koje se sprovode za ublažavanjeuticaja na vazduh zasnivaju se na preduzimanju preventinih mjera kao i na monitoringu kvalitetavazduha na lokalitetu. Preventivne mjere podrazumjevaju sprovođenje planskih smjernica zaozelenjavanje, jer zelene površine u industrijskim naseljima su efikasan i ekonomičan način ublažavanjaposljedica zagađenja vazduha. Mjere koje treba obezbjediti planskim riješenjem i tokom sprovođenjaplana su:- Planskim dokumentom predvidjeti i dati smjernice za korišćenje alternativnih izvora energije.- Planskim dokumentom dati smjernice i preporuke za vrstu i obim industrije i proizvodnje, odnosno

koja vrsta industrije se isključuje kao potencijani zagađivač životne sredine.- Radi očuvanja kvalitetne drvenaste vegetacije, kao dijela zaštitnog pojasa između KAP-a i

Magistralnog puta Podgorica – Petrovca, obavezna je izrada Studije boniteta postojećeg zelenila tj.pejzažna taksacija za urbanističke parcele koje se nalaze u navedenom pojasu (Blok 1 i Blok 2).

- Neophodno je na katastarsko–geodetskim podlogama prikazati postojeću razvijenu vegetaciju.- Planskim dokumentom obezbjediti procenat zelenila za Industriju i proizvodnju od min. 40%.- Radi smanjenja emisije prašine i čađi predvidjeti komunalno održavanje javnih površina (pranje

ulica, čišćenje,održavanje itd.) tokom i nakon građenja.

Mjere ublažavanja uticaja na vode- Da bi se imao uvid u planiranje potrošnje pitke vode i da li se iste mogu obezbjediti, Planskim

dokumentom prikazati proračun maksimalne dnevne potrošnje vode sa vodovodnom mrežom zaplanirane namjene.

- Planskim dokumentom obezbjediti hidrantsku mrežu za zalivanje zelenih površina, pranje ulica iprotivpožarnu zaštitu.

- U planskom dokumentu preciznije definisati fekalnu i atmosfersku kanalizacionu mrežu i datiproračun količine otpadnih voda što bi ukazalo na očekivane količine otpadnih voda i način


72

odvođenja sa planskog zahvata do planiranog prečišćivača PPOV adekvatno planiranimnamjenama i konfiguraciji terena.

- U zavisnosti od vrste industrije i proizvodnje, predvidjeti prečišćivače otpadnih voda i u okviruurbanističkih parcela.

- Obavezno obezbjediti separatore ulja i taložnike za tretman atmosferskih voda na svim lokacijamagdje može doći do rasipanja ovakvih materija i obezbediti njihovo redovno održavanje od stranenadležne službe.

- Predvidjeti ponovnu upotrebu prečišćenih atmosferskih voda kao tehničke što omogućuje uštedupotrošnje vode.

Mjere ublažavanja uticaja na zemljište- Ukoliko geotehnička i seizmičkih ispitivanja karakteristika terena pokažu da planirane namjene

predstavljaju rizik po objekte i prirodnu sredinu, ne dozvoliti izgradnju istih.- Planskim dokumentom pedvidjeti mjesta za prikupljanje i selekciju otpada, kao i dimenzionisanje i

vrstu kontejnera za prikupljanje otpada. Takođe, treba predvidjeti mjesta za reciklažna dvorišta,objekate za skupljanje glomaznog otpada, objekate za obradu građevinskog otpada i eventualnasabirna mjesta za opasni otpad.

- U fazi izgradnje objekata, neophodno je izabrati mehanizaciju i transportna sredstva koja ćeminimalno uticati na degradaciju zemljišta. Dalje, nastali otpad, bez rasipanja, odložiti na za topredviđeno mjesto uz adekvatno zbrinjavanje.

- Građevinsku mehanizaciju neophodno je redovno održavati, izvršiti odmah sanaciju eventualnihmjesta curenja, a u slučaju akcidenta hitno intervenisati u skladu sa planom mjera i aktivnosti uovakvim slučajevima.

- Sprovesti redovnu kontrolu kvaliteta zemljišta oko industrijskih pogona, trafostanica i pumpnihstanica, zbog mogućeg povećanja prisustava PCB kongenera i drugih organskih materija.

- Između planskog zahvata i kontaktnih poljoprivrednog zemljišta očuvati i revitalizovati zelenezaštitne pojaseve i podići nove.

Mjere ublažavanja uticaja bukePravilno planiranje namjene prostora predstavlja osnovnu mjeru zaštite od buke. U fazi projektovanjagrađevinskih objekata zaštita od buke se postiže: ugradnjom akustičnih izolacija u objektima,postavljanjem objekata tipa magacina, garaža i slično između izvora i primaoca buke, horitkulturnimuređenjem pojasa duž saobraćajnica i sl. Mjere zaštite od buke za predmetni plan podrazumjevaju:- U fazi građenja objekata koristiti tehnički ispravnu građevinsku mehanizaciju. Aktivnosti provoditi u

predviđenim radnim satima, bez produžavanja, da se ne bi uznemirilo okolno lokalno stanovništvo.Ukoliko se ukaže potreba smanjiti broj građevinskih mašina da istovremeno rade.

Mjere za ublažavanja elektromagnetnog zračenjaRadi sprovođenja planiranih objekata i sadržaja ispod trasa 110kV dalekovoda, a radi spriječavanjamogućih negativnih uticaja na zdravlje ljudi usljed pojave elektromagnetnih i jonizujućih zračenja,obavezna je izrada Elaborata kojim se određuju zaštite zone u navedenim elektroenergetskimkoridorima, mogući sadržaji i mjere.

Mjere tokom izrade planske i projektne dokumentacijeObaveza investitora je da implementira i sprovodi smjernice i mjere zaštite životne sredine definisane uPlanu i u okviru SPU prilikom dalje razrade plana, odnosno da prilikom izrade projektno-tehničkedokumentacije sprovede mjere zadate Elaboratom o procjeni uticaja na životnu sredinu.


73

Mjere pri izdavanju dozvola za gradnjuRadi spriječavanja degradacije prostora u datom području, prvenstveno usljed stvaranja gužvi usaobraćaju, nedostatka pitke vode, mogućeg zagađenja voda isl., dozvolu za gradnju objekata izdatitek onda kada se pruže dokazi da je sva potrebna i planirana infrastruktura (vodosnabdijevanje,odvođenje i prečišćavanje otpadnih voda, saobraćajnice, parking prostori) riješena ili da će biti riješenado stavljanja objekata u funkciju.

Mjere tokom izgradnje- Prije početka izgradnje, neophodno je jasno definisati prostor za izgradnju objekata, uključujući i

pomoćne objekte i pristupne puteve, kako bi se izbjeglo produženje trajanja radova.- Redovnim praćenjem postupka građenja objekata osigurati da se objekat i prateća infrastruktura

gradi u skladu sa zadatim uslovima izgradnje i Glavnim projektom.- Tokom građenja obezbjediti kontinuiranu ekološku kontrolu gradilišta da bi se spriječile akcidentne

situacije (izlivanje nafte i naftnih derivata, ispuštanje otpadnih voda bez predhodnog prečićavanjaisl).

- Tokom izgradnje, kao i u fazi projektovanja, predvidjeti i pridržavati se mjera zaštite postojećegvitalnog i funkcionalnog zelenila u skladu sa planskim smjernicama.

- Radi zaštite mogućih arheoloških nalazišta, zbog slabe arheološke istraženosti područja, prilikomizvođenja građevinskih ili zemljanih radova bilo koje vrste, potrebno je osigurati arheološki nadzor, aukoliko se prilikom izvođenja radova naiđe na nalazište ili nalaze arheološkog značenja, prema članu69. Zakona o zaštiti spomenika kulture (Sl. list RCG br. 47/91, 27/94), pravno ili fizičko lice kojeneposredno izvodi radove, dužno je prekinuti radove i o nalazu bez odgađanja obavijestiti nadležniorgan radi utvrđivanja daljnjeg postupka.

Mjere za spriječavanje akcedenataPrilikom projektovanja i izgradnje pridržavati se odredbi o zaštiti od požara i Zakona o zaštiti ispašavanju (Sl. list CG, br.13/07).

8. PREGLED RAZLOGA KOJI SU POSLUŽILI KAO OSNOVA ZA IZBOR VARIJANATNIHRJEŠENJA

Poštujući dosadašnja iskustva u izradi Strateških procjena uticaja, u praksi se moraju razmatratinajmanje dvije varijante:- varijanta da se Plan ne usvoji i ne implementira i- varijanta da se Plan usvoji i implementira.

1. Kriterijum – očuvanje prirodnih dobara i resursaOpcija bez Plana - Predmetno područje je djelimično izgrađen prostor i najvećim dijelom je diokompleksa KAP-a. Usljed izgradnje infrastukturnih objekata veliko je intersovanje korisnika da sepredmetni prostor urbanizuje. Ukoliko ne dođe do realizacije plaskog dokumenta moguća je daljadegradacija navedene površine usljed komunalnog neodržavanja i nedefinisanih obaveza korisnika.Druga opcija ukoliko se plan ne donese je rekultivacija postojećeg i podizanje novih zaštitnih pojasevaduž magistralnog pravca Podgorica – Petrovac i oko industrijskog kompleksa KAP-a.

Opcija sa Planom - Uspostavio bi se urbanistički i komunalni red i adekvatan vid zaštite i upravljanjaprostorom. Takođe bi se u velikoj mjeri onemogućilo ugrožavanje prirodnih dobara i resursa, naročitozemljišta, površinskih i podzemnih voda.


74

2. Kriterijum - opšta zaštita životne sredineOpcija bez Plana - Usljed nepostojanja zaštite životne sredine na mikro nivou, moglo bi doći dointenziviranja zagađivanja osnovnih činilaca životne sredine.Opcija sa Planom – Postigla bi se racionalnija organizacija, uređenje i zaštita segmenata životnesredine, a takođe bi se preduzimale adekvatne preventivne mjere uz uspostavljanje sistema kontrolesvih oblika zagađivanja.

Na osnovu prethodno iznijetog, može se zaključiti da je varijanta usvajanja predmetnog urbanističkogplana znatno povoljnija u odnosu na varijantu da se isti ne donese.

9. PRIKAZ MOGUĆIH ZNAČAJNIH PREKOGRANIČNIH UTICAJA NA ŽIVOTNU SREDINU

Analizom identifikovanih mogućh uticaja na životnu sredinu i utvrđivanjem njihove veličine, značaja idometa, utvrđeno je da njihov uticaj neće prelaziti državne granice. Stoga nema potrebe da se sprovedukonsultacije sa susjednim državama.

10. OPIS PROGRAMA PRAĆENJA STANJA ŽIVOTNE SREDINE, UKLJUČUJUĆI I ZDRAVLJELJUDI U TOKU REALIZACIJE STUDIJE LOKACIJE (MONITORING)

U skladu sa lokacijom koja je predmet Plana potrebno je pratiti stanje:

Monitoring kvaliteta vazduhaMonitoring kvaliteta vazduha se mora uspostaviti u skladu sa Evropskom direktivom o procjeni iupravljanju kvalitetom ambijentnog vazduha (96/62/ES). Potrebno je pratiti zakonom propisaneindikatore (imisijske koncentracije). Vrijednosti pratiti u odnosu na: Zakon o zaštiti vazduha (Sl. list CG,br. 25/10, 40/11), Pravilnik o emisiji zagađujućih materija u vazduh (Sl. list RCG, br. 25/01) i Uredbu outvrđivanju vrsta zagađujućih materija, graničnih vrijednosti i drugih standarda kvaliteta vazduha (Sl. listCG, br. 25/12).Monitoring treba vršiti povremeno, a za slučaj utvrđivanja povećanih vrijednosti treba preduzeti mjerespriječavanja rada lokalnih zagađivača, usmjeravanje saobraćaja u jednom pravcu, zabranusaobraćajnog prometa kroz pojedine zone, te uspostaviti kontinuirani monitoring.

Monitoring kvaliteta zemljištaMonitoring kvaliteta zemljišta treba sprovoditi kontinuirano oko izvora zagađivača (industrijskih iproizvodnih pogona, trafostanica, pumpnih stanica). Dugotrajno unošenje zagađujućih materija uzemljište može dovesti do smanjenja njegovog puferskog kapaciteta što kao posljedicu može imatitrajnu kontaminaciju zemljišta i podzemnih voda. Monitoring kvaliteta zemljišta pratiti u skladu saPravilnikom o dozvoljenim količinama opasnih i štetnih materija u zemljištu i metodama za njihovoispitivanje (Sl. list RCG br. 18/97).

Monitoring nivoa bukeMonitoring nivoa buke treba sprovoditi periodično, sa većim brojem kontrolisanja buke u toku izgradnje irealizacije sadržaja. Monitoring intenziteta buke pratiti u odnosu na: Zakon o zaštiti od buke u životnojsredini (Sl. list CG br. 28/11, 28/12, 01/14) i Pravilnik o graničnim vrijednostima buke u životnoj sredini,načinu utvrđivanja indikatora buke i akustičkih zona i metodama ocjenjivanja štetnih efekata buke (Sl.list CG br. 60/11)


75

Monitoring upravljanja otpadaUpravljanje otpadom treba da bude u skladu sa Zakonom o upravljanju otpadom (Sl. list CG br. 64/11)Kontrolisanje upravljanja treba sprovoditi kontinuirano. Precizan monitoring je obavezno propisati u faziizrade Elaborata o procjeni uticaja na životnu sredinu koji će se raditi na osnovu Idejnih, odnosnoGlavnih projekata.

Monitoring izvora zagađenjaPotrebno je kontinuirano pratiti kvalitet i kvantitet otpadnih voda, shodno načinu, dinamici i parametrimadatim u Pravilniku o izmjeni Pravilnika o kvalitetu i sanitarno-tehničkim uslovima za ispuštanje otpadnihvoda u recipijent i javnu kanalizaciju, načinu i postupku ispitivanja kvaliteta otpadnih voda, minimalnombroju ispitivanja i sadržaju izvještaja o utvrđenom kvalitetu otpadnih voda (Sl. list CG br. 52/2012).

Monitoring za druge elementi životne sredine i/ili parametri/indikatori stanja za koje se nađeopravdanje za uključivanje u Program monitoringa (radioaktivnost i td.).

Obaveze nadležnih organaDržavni organi, organi lokalne uprave i ovlašćene i druge organizacije, dužni su da redovno,blagovremeno, potpuno i objektivno, obaveštavaju javnost o stanju životne sredine, odnosno opojavama koje se prate u okviru monitoringa, kao i mjerama upozorenja ili razvoju zagađenja koja mogupredstavljati opasnost za život i zdravlje ljudi, u skladu sa Zakonom o zaštiti životne sredine i drugimpropisima. Obaveze Lokalne samouprave su:- Izrada katastra zagađivača- Izrada Lokalnog Plana upravljanja otpadom za naredni četvorogodišnji period- Akustično zoniranje Opštine- Tokom izrade razvojnog programa opštine definisati globalni seizmički rizik kao i nivo prihvatljivog

rizika kao jedan od osnovnih parametra za izradu budućih planova- Izrada Studije boniteta zelenila za Blok 1 i Blok 2, odnosno urbanističke parcele koje se nalaze u

zoni razvijene drvenaste vegetacije.

11. ZAKLJUČNA RAZMATRANJA

U predmetnom Izvještaju izvršena je analiza i ocijena mogućih uticaja planirane namjene, organizacije ikorišćenje prostora u zahvatu DUP-a "Industrijska zona KAP-a – koridor južne obilaznice" u Podgoricina životnu sredinu, uključujući i zdravlje ljudi.

Analiza je pokazala da je realizacija Plana moguća ukoliko se ispoštuju planske smjernice i mjere zasmanjenje negativnih uticaja date ovim dokumentom, uz sprovođenje mjera monitoringa. Takođe, uokviru Izvještaja su date preporuke za precizno definisanje planskih smjernica i mjera i definisane vrstaindustrijskih i proizvodnih objekata koji treba da su u skladu sa principima za tzv. "čiste" industrije uskladu sa principima Nacionalne strategije održivog razvoja.

Uticaji pojedinačnih projektnih rješenja u zahvatu DUP-a biće tretirani u okviru procedure procjeneuticaja na životnu sredinu, a u skladu sa vrstom i karakteristikama projekta odnosno objekata za koje serade.


76


Rezimirajući analizirane uticaje DUP-a "Industrijska zona KAP-a – koridor južne obilaznice" na životnusredinu i elemente održivog razvoja, može se konstatovati da predloženo plansko rješenje neće imatiznačajne negativne uticaje na konkretan prostor.Rizik postoji i usljed nedefinisanja tipa i vrste industrijeske proizvodnje što može da uslovi povećanupotrošnju vode i električne energije (povećanu potrebu za infrastrukturnim i komunalnim opremanjem),planiranje objekata i sadržaja ispod koridora dalekovoda i izgradnje objekata prije izgradnje kolektora zaprečišćavanje otpadnih voda i ispuštanje voda prije tretmana.

Negativni uticaji koje je moguće očekivati realizacijom planskih rješenja su ograničenog intenziteta iprostornih razmjera (agrobiodiverzitet, prikupljanje otpada, racionalno korišćenje energije). Potencijalnenegativne efekte planskih rješenja moguće je poštovanjem mjera projektovanja i zaštite maksimalnominimizirati na nivou koji nisu strateški znaćajni.

Pozitivni efekti planskog rješenja, ocjenjen kao strateški značajni, ogledaju se u: Očuvanje koridora iobezbjeđenje prihvatljivog nivoa elektromagnetnog zračenja, poboljšanju vodosnabdjevanja, otvođenjuotpadnih voda i povećanju uređenih zelenih površina.

12.REZIME

Pravni osnovPravni osnov za izradu Strateške procjene uticaja na životnu sredinu za DUP "Industrijska zona KAP-a– koridor južne obilaznice" u Podgorici sadržan je u Odluci o njenoj izradi, broj 08-350/15-374 od05.11.2015. godine, i odredbama Zakona o strateškoj procjeni uticaja na životnu sredinu (″Sl. list RCG″br. 80/05 i ″Sl. list CG″ br. 73/10, 40/11, 59/11) i Zakona o uređenju prostora i izgradnji objekata ("Sl. listCG" br. 51/08, 40/10, 34/11, 47/11, 35/13, 39/13 i 33/14).

Planski osnovOsnova za izradu DUP-a "Industrijska zona KAP-a – koridor južne obilaznice" Podgorica utemeljena jena smjernicama iz važeće planske dokumentacije:- Prostorno urbanistički plana Glavnog grada Podgorice do 2025. godine (2014)- Izmjene i dopune DUP-a "Industrijska zona KAP-a – koridor južne obilaznice" iz 2012. godine.

Metodologija i proces izrade Stratešku procjenu uticajaParalelno sa izradom DUP-a "Industrijska zona KAP-a – koridor južne obilaznice" Podgorica radi se iStrateška procjena uticaja DUP-a. Cilj ovog dokumenta je da ukaže na ključne segmente životnesredine koji mogu biti ugroženi realizacijom plana, tj. da se definišu najznačajniji uticaji na životnusredinu, te mjere za smanjenje utvrđenih negativnih uticaja.Ključna ograničenja za projektovanje na području koje pokriva DUP "Industrijska zona KAP-a – koridorjužne obilaznice" Podgorica identifikovana su kroz Stratešku procjenu uticaja DUP-a.

Opis predloženog koncepta DUP-aCilj izrade DUP-a "Industrijska zona KAP-a – koridor južne obilaznice" je da se stvore planskepretpostavke za organizaciju i uređenje ovog prostora u smislu što boljeg funkcionisanje izadovoljavanje potreba korisnika i uspostavljanja što efikasnije saobraćajne povezanosti.


77

Prostor zahvata Plana, površine 37,13 ha, podijeljen je na 7 blokova u kojim su planirane sljedećenamjene:

- CD - Centralne djelatnosti (blok 1 i 2) – P= 48033.51 m²- PUS - Površine za pejzažno uređenje – površine za specijalne namjene – P= 51226,43 m²- IOE - Objekte elektroenergetske infrastrukture – P= 603.60 m²- IP - Površine za industriju i proizvodnju (blok 3-7) – P= 182198.98 m²- DS – Površine saobraćajne infrastrukture, drumski saobraćaj – P=89513.01 m²

Opis postojećeg stanja životne sredineU okviru ovog dijela dokumenta dat je detaljniji opis karakteristika životne sredine na osnovuraspoloživih podataka za Podgoricu iz Informacija Agencija za zaštitu životne sredine o stanju životnesredine u Crnoj Gori za 2014.

Opšti i posebni ciljevi strateške procjene uticajaOpšti ciljevi strateške procjene definisani su na osnovu zahtjeva i ciljeva u pogledu zaštite životnesredine u drugim planovima i programima, kao i ciljeva zaštite životne sredine utvrđenih na nacionalnomi međunarodnom nivou.Posebni ciljevi zaštite životne sredine planskog područja utvrđeni se na osnovu analize postojećegstanja životne sredine i značajnih pitanja, problema, ograničenja i potencijala planskog područja, kao iprioriteta za rješavanje ekoloških problema, a u skladu su sa opštim ciljevima i načelima zaštite životnesredine.

Opis mogućih značajnijih uticaja na životnu sredinu

Biološka i agrobiološka raznovrsnostSmanjenje broja vrstaPlanirane aktivnosti uticaće lokalno i kvantitativno na smanjenje preostale livadske vegetacije i razvijenedrvenaste vegetacije koja je dio zaštitne šume Ćemovsko polje. Ovaj uticaj je ocjenjen kaoneznatan/bez uticaja.

Uticaj na zaštićene i ugrožene vrste, njihova staništa i ekološki osjetljiva područjaPodručje Plana nije prepoznato kao ekološki značajni lokalitet (EMERALD sajt, IPA, IBA i sl.). Ovajuticaj je ocjenjen kao neznatan/ bez uticaja.

Uticaj na agrobiodiverzitetPredloženo plansko rješenje može uticati na kontaminaciju poljoprivrednog zemljišta i agrobiodiverzitetakoje se nalazi u širem okruženju planskog zahvata. Negativni uticaj se može očekivati i zagađenjemzemljišta od saobraćaja, građevinskih mašina, deponovanjem otpada, zagađenje površinskih ipodzemnih voda i td. Ovaj uticaj je ocjenjen kao negativan.

Ljudsko zdravlje i kvaliteta življenjaPoboljšanje vodosnabdijevanja područjaPlanom nisu dati parametri koji prikazuju maksimalnu dnevnu potrošnju vode u skladu sa planiranimnamjenama što bi pokazalo da li planirani cjevovod može da obezbjedi dovoljne količine vode. Takođe,nije predviđena hidranska mreže za zalivanje zelenih površina, pranje ulica i protivpožarnu zaštitu. Ovajuticaj je ocjenjen kao neodređen.


78

Poboljšanje odvodnje otpadnih vodaPri izvođenju građevinskih radova na izgradnji planiranih objekata postoji određeni broj aktivnosti, kojemogu prouzrokovati negativne posljedice na režim oticanja površinskih i kvalitet podzemnih voda. Ovajuticaj je ocjenjen kao privremen i negativan.

Planskim dokumentom je predviđeno razdvajanje fekalnih i atmosferskih otpadnih voda. Zbognepreciznih planskih podataka u vezi sa dimenzionisanjem kananlizacione i atmosferske kanalizacionemreže, neplaniranja hidrotehničke mreže za protivpožarnu zaštitu, i neplaniranja ponovne upotrebeprečićene atmosferske vode kao tehničke vode, ovaj aspek plana predstavlja rizik za očuvanje kvalitetapovršinskih i podzemnih voda i uštedu potrošnje vode. Ovaj uticaj ocijenjen je kao neodređen

Odvojeno prikupljanje otpada koji će se recikliratiPlanom nisu pedviđena mjesta za prikupljanje i selekciju otpada, kao ni dimenzionisanje i vrstakontejnera za prikupljanje otpada. Ovaj uticaj je ocjenjen kao negativan.

Emisija štetnih materijaImajući u vidu prevashodnu sanitarno higijensku ulogu zelenila u planskom rješenju, adekvatno namjeniprostora, u znatnoj mjeri su obezbjeđeni uslovi za ublažavanje negativnog uticaja emisije štetnihmaterija. Međutim, Planom nije precizirana vrsta Industrije i proizvodnje te se ne može ocjeniti da li ćebiti emisije štetnih materija kao posljedica pokretanja proizvodnje. Planska organizacija površina zaIndustriju i proizvodnju (površina UP, orjentacija, infrastrukturni koridori i td.) ograničavajući su faktorikod odabira vrste industrije i tehnologije, koja treba da je u skladu sa principa za pokretanje tzv. "čiste"industrije. Ovaj uticaj je ocijenjen kao neodređen.

Očuvanje koridora i obezbjeđenje prihvatljivog nivoa elektromagnetnog zračenjaKroz planski zahvat prolaze elektroenergetski objekti četiri naponska nivoa: 110 kV, 35 kV,10 kV i 1 kV.Radi očuvanja koridora, Planom je data obaveza izrade Elaborata o mogućnosti izgradnje objekata uzoni dalekovoda 110 KV u sklopu projektne dokumentacije, i dobijanja saglasnosti od CGElektroprenosnog Sistema. Ovaj uticaj je ocijenjen kao pozitivan.

Trafostanica i nadzemni vodovi nemaju jonizujuće zračenje već samo nejonizujuća zračenja. Ovi uticajisu ocijenjeni kao neznatni.Baznie stanice telekomunikacione infrastrukture svojim radom ne zagađuju životno i tehničko okruženje.Ovi uticaji su ocijenjeni kao neznatni.

Uticaj na ambijentalnu bukaTokom izgradnje objekata neminovno će doći do povećanje ambijentalne buke, ali u kratkom periodu isa reverzibilnim posljedicama kada je u pitanju okolno stanovništvo.Nakon završetka objekta, nivo buke će biti povećan u odnosu na sadašnji nivo, zbog povećanja obima iintenziteta saobraćaja kako u zoni zahvata plana, tako i u zonama saobraćajnica. Biće povećan i nivobuke od servisa, tako da će, kumulativno sa bukom od saobraćaja, ukupan nivo buke biti značajnopovećan. Nije poznat vid industrije i tehnologija proizvodnje, i da li će ista uticati na povećanje nivoaambijentalne buke.Planiranim ozelenjavanjem u okviru zaštitnih pojaseva i urbanističkih parcela očekuje smanjenje uticajaambijentalne buke.Ovaj uticaj je ocijenjen kao neodređen.


79

Racionalno korišćenje energijeZbog povećanog broja korisnika prostora i planiranih namjena u okviru DUP-a planirano je značajnopovećanje potrošnje energije. Međutim, planom nisu date uslovi ni smjernice za korišćenje alternativnihizvora električne energije. Ovaj uticaj je ocjenjen kao negativan.

Alternativna rješenjaIstraživanjima u okviru izrade DUP-a "Industrijska zona KAP-a – koridor južne obilaznice" razmatrane sudvije varijante: varijanta da se Plan ne usvoji i ne implementira, i varijanta da se Plan usvoji iimplementira. Za razmatranje alternativnih rješenja korišćeni su sljedeći kriterijumi: očuvanje prirodnihdobara i resursa, i opšta zaštita životne sredine.

Opcija bez Plana - Ukoliko ne dođe do realizacije plaskog dokumenta moguće je intenziviranjezagađivanja osnovnih činilaca životne sredine i dalja degradacija prostora usljed komunalnogneodržavanja i nedefinisanih obaveza korisnika. Druga opcija ukoliko se plan ne donese je rekultivacijapostojećeg i podizanje novih zaštitnih pojaseva duž magistralnog pravca Podgorica – Petrovac i okoindustrijskog kompleksa KAP-a.

Opcija sa Planom - Uspostavio bi se urbanistički i komunalni red i adekvatan vid zaštite i upravljanjaprostorom. Takođe bi se u velikoj mjeri onemogućilo ugrožavanje prirodnih dobara i resursa, naročitozemljišta, površinskih i podzemnih voda. Postigla bi se racionalnija organizacija, uređenje i zaštitasegmenata životne sredine, a takođe bi se preduzimale adekvatne preventivne mjere uz uspostavljanjesistema kontrole svih oblika zagađivanja.

Mjere za ublažavanje uticaja i monitoringU ISPU na životnu sredinu za DUP "Industrijska zona KAP-a – koridor južne obilaznice" date su mjereza uklanjanje i ublažavanje uticaja koje treba sprovesti u toku planiranja, projektovanja i izgradnjeobjekata. Predložen je i monitoring za određene komponetne životne sredine i predložene obaveze kojese odnose na lokalnu samoupravu u vezi sa izradom dokumenata za praćenje i unapređenje stanjaživotne sredine.

ZaključakAnaliza je pokazala da je realizacija Plana moguća ukoliko se ispoštuju planske smjernice i mjere zasmanjenje negativnih uticaja date ovim dokumentom, uz sprovođenje mjera monitoringa. Takođe, uokviru Izvještaja su date preporuke za precizno definisanje planskih smjernica i mjera i definisane vrstaindustrijskih i proizvodnih objekata koji treba da su u skladu sa principima za tzv. "čiste" industrije uskladu sa principima Nacionalne strategije održivog razvoja.



80

I ZAKONSKI PROPISI OD ZNAČAJA ZA IZRADU STRATEŠKE PROCJENE UTICAJA NA ŽIVOTNUSREDINU

- Zakon o strateškoj procjeni uticaja na životnu sredinu (Sl. list RCG br. 80/05 i Sl. list CG br. 73/10,40/11, 59/11)

- Zakonom o uređenju prostora i izgradnji objekata (Sl. list CG br. 51/08, 40/10, 34/11, 47/11, 35/13,39/13 i 33/14)

- Zakon o životnoj sredini (Sl. list CG br .48/08,40/10 i 40/11)- Zakon o procjeni uticaja na životnu sredinu (Sl. list RCG br. 80/05 i Sl. list CG br. 40/10, 73/10,

40/11, 27/13)- Uredbu o Nacionalnoj listi indikatora zaštite životne sredine CG (Sl. list CG, br. 19/2013)- Zakon o ratifikaciji Evropska Konvencija o predjelima ratifikovana (Sl. list CG br. 06/08)- Zakon o integrisanom spriječavanju i kontroli zagađivanja životne sredine (Sl. list RCG br. 80/05 i Sl.

list CG br. 54/09 i 40/11 )- Zakon o upravljanju otpadom (Sl. list CG br. 64/11)- Zakon o zaštiti vazduha (Sl. list CG br. 25/10, 40/11)- Zakon o ratifikaciji kjoto protokola uz okvirnu konvenciju ujedinjenih nacija o promjeni klime (Sl. list

RCG br. 17/07)- Zakon o zaštiti od buke u životnoj sredini (Sl. list CG br. 28/11, 28/12, 01/14)- Zakon o potvrđivanju konvencije o dostupnosti informacjia, učešću javnosti u donošenju odluka i

prava na pravnu zaštitu u pitanjima životne sredine (Sl. list CG - Međunarodni ugovori br. 03/09)- Zakon o zaštiti prirode (Sl. list CG br. 51/08, 21/09, 40/11, 62/13)- Zakon o zaštiti kulturnih dobara (Sl. list CG br. 49/10)- Zakon o šumama (Sl. list CG br. 74/10, 40/11)- Zakono o vodama (Sl. list RCG br. 27/07)- Zakon o slobodnom pristupu informacijama (Sl. list CG br. 44/12)- Zakon o inspekcijskom nadzoru (Sl. list RCG br.39/03 i Sl. list CG br.76/09)- Zakon o zaštiti i spašavanju (Sl. list CG br.13/07)- Zakon o upravljanju otpadom (Sl. list CG, br. 64/11)- Pravilnik o bližem sadržaju i formi planskog dokumenta, kriterijumima namjene površina, elementima

urbanističke regulacije i jedinstvenim grafičkim simbolima (Sl. list CG br.24/10)- Pravilnik o mjerama zaštite od elementarnih nepogoda (Sl.list RCG br. 8/93)- Pravilnik o bližem sadržaju godišnjeg programa monitoring stanja očuvanosti prirode i uslovima koje

mora da ispunjava pravno lice koje vrši monitoring (Sl. list CG br. 35/10)- Pravilnik o emisiji zagađujućih materija u vazduh (Sl. list RCG br. 25/01)- Pravilnikom o dozvoljenim količinama opasnih i štetnih materija u zemljištu i metodama za njihovo

ispitivanje (Sl. list RCG br. 18/97)- Pravilnik o graničnim vrijednostima buke u životnoj sredini, načinu utvrđivanja indikatora buke i

akustičkih zona i metodama ocjenjivanja štetnih efekata buke (Sl. list CG, br. 60/11)- Pravilnik o klasifikaciji otpada i o postupcima njegove obrade, prerade i odstranjivanja (Sl. list CG, br.

68/09, 86/09)- Uredba o utvrđivanju vrsta zagađujućih materija, graničnih vrijednosti i drugih standarda kvaliteta

vazduha (Sl. list CG, br. 25/12)- Pravilniku o izmjeni Pravilnika o kvalitetu i sanitarno-tehničkim uslovima za ispuštanje otpadnih voda

u recipijent i javnu kanalizaciju, načinu i postupku ispitivanja kvaliteta otpadnih voda, minimalnombroju ispitivanja i sadržaju izvještaja o utvrđenom kvalitetu otpadnih voda (Sl. list CG br. 52/2012)

- Uredba o klasifikaciji i kategorizaciji površinskih i podzemnih voda (Sl. list CG, br. 2/07)


81

II LITERATURA

- Prostorno urbanistički plana Glavnog grada Podgorice do 2025.godine (2014)- Izvještaj o strateškoj procjeni uticaja na životnu sredinu za Prostorno urbanisticki plan Glavnog

grada Podgorica (2014)- Informacija o stanju životne sredine u Crnoj Gori za 2014. Agencija za zaštitu životne sredine

Crne Gore- Lokalni plan zaštite životne sredine Glavnog grada Podgorice za 2010 – 2014.- Odluka o utvrđivanju akustičkih zona na teritoriji Glavnog grada - Podgorice (Sl. list CG -

opštinski propisi, br. 15/13)- Hadžiablahovic S.: The vascular flora of Ćemovsko polje. Natura Montenegrina, Podgorica

(2010)- Nacionalna strategija biodiverziteta sa Akcionim planom za period 2010 - 2015. godine- Kjoto protokol Okvirne konvencije Ujedinjenih nacija o klimatskim promjenama- Rješenje o stavljanju pod zaštitu pojedinih biljnih i životinjskih vrsta (Sl. list RCG br. 76/06)- Strateški master plan za upravljanje čvrstim otpadom za Republiku Crnu Goru (2004)- Evropska Konvencija o predjelima (European Landscape Convention, Florence, 2000)- Nacionalna strategija održivog razvoja Crne Gore (2007).

Documents

Izvještaj o Strateškoj procjeni uticaja na životnu sredinu ...podgorica.me/db_files/Urbanizam/... · javna preduzeca, objekti komunalne, telekomunikacijske, energetske i ostale