J 5 G $ - 4 * GROWTH PERFORMANCE AND GENETIC … · สะแกกรัง จ. อุทัยธานี เกษตรกรที่เลี้ยงปลาแรดจะรวบรวมลูกพันธุ์จากแม่น้

การเจรญเตบโตและความสมพนธทางพนธกรรมระหวางปลาแรด 5 แหลงเพาะเล ยง GROWTH PERFORMANCE AND GENETIC RELATIONSHIP AMONG 5 LOCATIONS OF GIANT GOURAMI (Osphronemus goramy) LACEPEDE

สมนก คงทรตน Somnuek Kongtaratana

พลชาต ผวเณร Ponlachart Pewnane ถาวร จนหมก Thaworn Jeenmik

สถาบนวจยและพฒนาพนธกรรมสตวนา Aquatic Animal Genetics Research

and Development Institute กรมประมง Department of Fisheries

กระทรวงเกษตรและสหกรณ Ministry of Agriculture and Cooperatives

เอกสารวชาการฉบบท ๕/๒๕๔๗ Technical Paper no. 5/2004

สถาบนวจยและพฒน

าพนธกรรมสตวนา

การเจรญเตบโตและความสมพนธทางพนธกรรมระหวางปลาแรด 5 แหลงเพาะเล ยง GROWTH PERFORMANCE AND GENETIC RELATIONSHIP AMONG 5 LOCATIONS OF GIANT GOURAMI (Osphronemus goramy) LACEPEDE

สมนก คงทรตน Somnuek Kongtaratana

พลชาต ผวเณร Ponlachart Pewnane

ถาวร จนหมก Thaworn Jeenmik

กลมวจยเทคโนโลยชวภาพสตวนาจด Inland Fish Bio–Technology Research สถาบนวจยและพฒนาพนธกรรมสตวนา Aquatic Animal Genetics

Research and Development Institute

กรมประมง Department of Fisheries ๒๕๕๐ 2550

รหสทะเบยนวจยเลขท 44-0-60-14-5-222

เอกสารวชาการฉบบท ๕/๒๕๔๗ Technical Paper no. 5/2004

55t7655555/2004



สารบาญ

หนา บทคดยอ 1 ABSTRACT 2 ค าน า 3 วตถประสงค 4 วธการศกษา

1. เปรยบเทยบการเจรญเตบโตระหวางปลาแรดจาก 5 แหลงเพาะเลยง 4 2. การศกษาสมพนธทางพนธกรรมระหวางปลาแรดจาก 5 แหลงเพาะเลยง 5 3. การวเคราะหขอมล 7

ผลการศกษา 1. เปรยบเทยบการเจรญเตบโตระหวางปลาแรดจาก 5 แหลงเพาะเลยง 9 2. การศกษาสมพนธทางพนธกรรมระหวางปลาแรดจาก 5 แหลงเพาะเลยง 14

วจารณผลการศกษา 21 ค าขอบคณ 22 เอกสารอางอง 23 ภาคผนวก 26



สารบาญตาราง

ตารางท หนา 1 ความยาวมาตรฐาน ความยาวเหยยด และน าหนกเฉลยของปลาแรดจาก 5 แหลง 11

เพาะเลยงเมอเลยงครบ 20 เดอน 2 ความยาวมาตรฐานทเพม ความยาวเหยยดทเพม และน าหนกทเพมของปลาแรด 12

จาก 5 แหลงเพาะเลยงเมอเลยงครบ 20 เดอน 3 อตราการเจรญเตบโต อตราการเจรญเตบโตจ าเพาะ และอตรารอดของปลาแรด 13

จาก 5 แหลงเพาะเลยง เมอเลยงครบ 20 เดอน 4 คไพรเมอรทถกคดเลอกและแถบดเอนเอทเกดขน 14 5 เปอรเซนตโพลมอรฟซมของการเกดแถบดเอนเอ (P0.95) ในปลาแรดจาก 5 แหลงเพาะเลยง 19 6 ระยะหางทางพนธกรรมระหวางปลาแรดจาก 5 แหลงเพาะเลยง 19 7 คาความนาจะเปน (p) เปรยบเทยบระหวางปลาแรดจาก 5 แหลงเพาะเลยง 21



สารบาญภาพ

ภาพท หนา 1 แถบดเอนเอทไดจากปลาแรดจาก 5 แหลงเพาะเลยง จากการใชคไพรเมอร ACA/CTA 15 2 แถบดเอนเอทไดจากปลาแรดจาก 5 แหลงเพาะเลยง จากการใชคไพรเมอร ACA/CTC 16 3 แถบดเอนเอทไดจากปลาแรดจาก 5 แหลงเพาะเลยง จากการใชคไพรเมอร AAC/CTT 17 4 แถบดเอนเอทไดจากปลาแรดจาก 5 แหลงเพาะเลยง จากการใชคไพรเมอร ACC/CAA 18 5 แผนภมความสมพนธทางพนธกรรมเชงววฒนาการของปลาแรดจาก 5 แหลงเพาะเลยง 20



1

การเจรญเตบโตและความสมพนธทางพนธกรรมของปลาแรด 5 แหลงเพาะเล ยง

สมนก คงทรตน พลชาต ผวเณร* และ ถาวร จนหมก สถาบนวจยและพฒนาพนธกรรมสตวน า กรมประมง

บทคดยอ

เปรยบเทยบการเจรญเตบโตของปลาแรดจาก 5 แหลงเพาะเ ลยง คอ จงหวดอทยธาน นครปฐม สราษฎรธาน พษณโลก และตาก ภายใตสภาพพนทเ ดยวกน ณ สถาบนวจยและพฒนาพนธกรรมสตวน า จ . ปทมธาน โดยการเลยง 2 แบบคอ เลยงในกระชงและบอซเมนตนาน 20 เ ดอน และวเคราะหความสมพนธทางพนธกรรมระหวางแหลงฯ ดวยเทคนคเอเอฟแอลพ พบวาปลาแรดทเลยงในบอซเมนตและในกระชง 5 แหลงฯ มความยาวเหยยด ความยาวมาตรฐาน น าหนกตว ความยาวมาตรฐานทเพม ความยาวเหยยดทเพม อตราการเจรญเตบโต และอตราการเจรญเตบโตจ าเพาะแตกตางกนตามกลมของแหลงเพาะเ ลยงอยางมนยส าคญยง (p<0.01) ดงนคอ (1) กลมแหลงฯ ภาคกลางจากนครปฐมและอทยธาน ใหค าการเจรญเตบโตสงสด (2) กลมแหลงฯ จากตากและพษณโลกซงอยในเขตภาคเหนอตอนลาง ใหคาการเจรญเตบโตรองลงมา และ (3) แหลงฯ จากสราษฎรธานในภาคใตใหคาการเจรญเตบโตต าสด ในขณะทอตรารอดไมมความแตกตางกน (p>0.05) และจากการวเคราะหความสมพนธทางพนธกรรมดวยเทคนคเอเอฟแอลพ พบคไพรเมอร 4 คจากทง สน 64 คไพรเมอร ท าใหเกดแถบดเอนเอทแสดงความผนแปรระหวางแหลงฯ ปลาแรดรวมทงสน 24 จากทงหมด 167 แถบ โดยมเปอรเซนตโพล–มอรฟค 10.18 – 14.37 มระยะหางทางพนธกรรมอยในชวง 0.0030 – 0.0116 เ มอน าไปสรางแผนภมแสดงความสมพนธทางววฒนาการ พบวาปลาแรด 5 แหลงฯ มความสมพนธลดหลนกนไป และเ มอทดสอบดวยวธ exact test และ F–statistic พบวาปลาแรดทง 5 แหลงฯ ไมมความแตกตางกนทางสถ ต (p>0.05) และมคา Fst เฉลย 0.1163±0.0247 (theta p>0.05) สรปไดวาปลาแรด 5 แหลงฯ มความสมพนธทางพนธกรรมทใกลชดกนมากหรอไมแตกตางกน แตมการเจรญเตบโตแตกตางกนโดยมการแสดงออกสอดคลองกนระหวางแหลงเพาะเลยงกบพนททท าการเลยงเปรยบเทยบ ผลทไดระบวาในการวางแผนการเพาะเ ลยงหรอปรบปรงพนธปลาแรดในเขตภาคกลางควรใชพนธจากพนทในเขตภาคกลางเหมอนกนจะเหมาะสมทสด

คาสาคญ: ปลาแรด เปรยบเทยบการเจรญเตบโต ความสมพนธทางพนธกรรม เอเอฟแอลพ *ผรบผดชอบ 39 หม 1 ต.คลองหา อ.คลองหลวง จ.ปทมธาน 12120 โทร. 0 2577 5058–60 e–mail: [email protected]



2

GROWTH PERFORMANCE AND GENETIC RELATIONSHIPS AMONG 5 LOCATIONS OF GIANT GOURAMI Osphronemus goramy Lacepede

Somnuek Kongtaratana, Ponlachart Pewnane and Thawon Jeenmik

Aquatic Animal Genetics Research and Development Institute, Department of Fisheries

ABSTRACT

Growth comparison and genetic relationship were studied among 5 giant gourami (Osphronemus goramy Lacepéde) locations including Tak, Pitsanuloak, Nakornprathom, Uthaithani and Suratthani. Fish have been reared together at the Aquatic Animal Genetics Research and Development Institute for 20 months. The result found that final standard and total length, body weight, standard and total length gain, weight gain, growth rate and specific growth rate were different between locations (p<0.01), but there were not different in survival rate (p>0.05). Result from the growth comparison separated into 3 groups, highest performance was the Nakornprathom and the Uthaithani locations followed by the Pitsanuloak and the Tak locations and the Suratthani location. The result from Amplified Fragments Length Polymorphism (AFLP) found 4 primer from 64 primer combinations which showed polymorphism between and within locations. Twenty–four of the total 167 (14.37 %) AFLP bands were polymorphism with 10.18 –14.37 percent polymorphic (P). Genetic distance from data analysed was 0.0030 – 0.0116. Phylogenetic tree by UPGMA method showed closest genetic relationship between the Uthaithani and the Nakornpathom location followed by the Pitsanuloak, the Tak and the Suratthani, respectively. Location differentiation by RC fisher’s table and F–statistic showed non – different among locations (p>0.05) and Fst was 0.1163±0.0247 (theta p>0.05). Growth comparisons were agreed with phylogenetic relationship from AFLP analyzed. Results indicated 5 locations of giant gourami were highly genetic relationship, but there were not different in growth performances caused by environment. The Nakornprathom and the Uthaithani locations were greatest for genetic improvement programs in central part, and the other part should be selected from native population for made the based populations. Keywords: giant gourami, Osphronemus goramy, growth performance, genetic relationship, AFLP *39 Moo 1 T.Khlongha A.Khlongluang C.Pathumthan i 12120 Tel. 0 577 5058 e–mail: [email protected]



3

คานา

ปลาแรด (Osphronemus goramy Lacepède) จดอยใ นครอบครว Osphronemidae ซงอยภายใ ตอนดบยอย Anabantoidei เชนเดยวกบครอบครวปลาสลด มถนก าเนดในเกาะชวา บอรเนยว สมาตรา และเกาะตางๆ ในอนเดยตะวนออก ปลาแรดพบอาศยกระจายอยตามแหลงน าตางๆ ในประเทศไทยมาเปนเวลานานจนไมสามารถระบไดวาเปนปลาพนเมองหรอปลาตาง ถนเนองจากปลาแรดมความสามารถในการปรบตวใหเ ขากบสภาพแวดลอมไดดมาก (Smith, 1945) เปนปลาทนยมบรโภคเนองจากเนอมรสชาตด และยงนยมเ ลยงเ ปนปลาสวยงามเนองจากปลาแรดสามารถเลยงใหเชองและคนเคยงาย ดงนนปลาแรดจงเ ปนปลาอกชนดทมความส าคญทางเศรษฐกจของไทย เกษตรกรสวนใหญเลยงปลาแรดในกระชงตามแมน าสายใหญๆ แหลงทมการเ ลยงปลาแรดในกระชงกนมาก ไดแกจงหวดอทยธาน นาน พษณโลก และกาญจนบร โดยมการเ ลยงมากทสดในแมน าสะแกกรง จ. อทยธาน เกษตรกรทเลยงปลาแรดจะรวบรวมลกพนธจากแมน าหรอซอจากฟารมเอกชน (สมปอง และภาณ, 2537 อางตามสนธพนธ และกาญจนร, 2539) แตปลาแรดมอตราการเจรญเตบโตชา โดยในปแรกปลาแรดจะมความยาว 15 ซม. ปท 2 และ 3 มความยาว 25 และ 30 ซม. ตามล าดบ ท าใหเ ปนขอดอยเ มอน ามาเพาะเลยง จงท าใหการเ ลยงปลาชนดนจ ากดอยในเฉพาะในแถบเอเชยตะวนออกเฉยงใต (Brown, 1997; Supardum, 1992 อางตามสนธพนธ และกาญจนร, 2539) การปรบปรงพนธปลาแรดใหมอตราเจรญเตบโตดขนจงเปนแนวทางในการแกปญหาน อยางไรกตามในการปรบปรงพนธ สตวน าโดยทวไปนนจ าเ ปนตองใชประชากรพอแมพนธเรมตน (base population) ทมความหลากหลายทางพนธกรรมสง

การวเคราะหความหลากหลายทางพนธกรรมนน ปจจบนนยมศกษาในระดบโมเลกลซงไดแกโปรตนและดเ อนเอ เทคนคเอเอฟแอลพ (Amplified Fragment Length Polymorphism, AFLP) เ ปนอกเทคนคหนงทางดานลายพมพดเอนเอทพฒนาขนมาโดยอาศยหลกการเพมปรมาณทอนดเ อนเอทถกคดเ ลอกโดยเทคนคพซอาร (Polymerase Chain Reaction, PCR) จากดเ อนเอตนแบบทถกตดดวยเอนไซมตดจ าเพาะ (restriction enzymes) (Vos et al., 1995; วภา, 2544) เทคนคเอเอฟแอลพสามารถน ามาใชจดจ าแนกสายพนธในสตวน าไดเปนอยางด เนองจากใหผลผลตทอนดเอนเอจ านวนมากและมความผนแปรสง (Liu and Cordes, 2004) ซงถาหากมการศกษาขอมลพนธกรรมควบคไปกบการศกษาการเจรญเตบโตของปลาแรด กจะท าใหสามารถน าไปใชเ ปนขอมลประกอบในการจดการพอแมพนธปลาแรดไดเ ปนอยางด ดงนนการเปรยบเทยบการเจรญเตบโตและการศกษาความสมพนธทางพนธกรรมระหวางปลาแรดจากแหลงเพาะเลยงตางๆ เพอเ ปนเกณฑส าหรบการสรางพอแมพนธทดจงเปนแนวทางพฒนาการเพาะเ ลยงปลาแรดใหไดผลผลตสงขนเพอสงเสรมเกษตรกรและภาคเอกชนท าการเพาะเลยงตอไป



4

วตถประสงค

เพอศกษาเปรยบเทยบการเจรญเตบโตและความสมพนธทางพนธกรรมของปลาแรดจากแหลงเพาะเลยง 5 แหลง

วธการศกษา

1. การเปรยบเทยบการเจรญเตบโตระหวางปลาแรดจากแหลงเพาะเลยงตางๆ 1.1 รวบรวมลกปลาแรดแหลงละ 1,000 – 2,000 ตว จากแหลงเพาะเลยงตางๆ 5 แหลง คอ

– จ. อทยธาน รวบรวมจากสถานประมงน าจดอทยธาน – จ. นครปฐม รวบรวมจากฟารมปลาเอกชน อ . นครชยศร – จ. สราษฎรธาน รวบรวมจากศนยพฒนาประมงน าจดสราษฎรธาน – จ. พษณโลก รวบรวมจากศนยพฒนาประมงน าจดพษณโลก – จ. ตาก รวบรวมลกปลาจากสถานประมงน าจดตาก

ปลาแรดทงหมดในการศกษาครงน เปนชนด Osphronemus goramy Lacepède (Vidthayanon et al.,1997)

1.2 อนบาลลกปลาแตละกลมแยกกนในบอซเมนตขนาด 20 ตร.ม. ใหอาหารปลาดกวยออนวนละมอ โดยใหกนจนอม อนบาลลกปลาเปนเวลา 4 เ ดอนแลวจงคดลกปลาทมความยาวเหยยดในชวง 16 – 20 ซม. โดยคดขนาดลกปลาในแตละกลมใหมขนาดใกลเ คยงกนทสดจ านวน 300 ตว/กลม น าไปเลยงเปรยบเทยบการเจรญเตบโตตอไป

1.3 ท าเครองหมายปลาแรดทจะเลยงเปรยบเทยบทง 5 กลมโดยใชกรรไกรตดบรเวณโคนครบทตางกน ดงน

– จ. อทยธาน ตดครบทอง ดานซาย – จ. นครปฐม ตดครบทอง ดานขวา – จ. พษณโลก ตดครบห ขางซาย – จ. ตาก ตดครบห ขางขวา – จ. สราษฎรธาน ไมตดครบ

1.4 เปรยบเทยบการเจรญเตบโตของปลาแรด 5 แหลงฯ โดยวางแผนการทดลองแบบสมในบลอกสมบรณ (Randomized completely block design) (อนนตชย, 2542) โดยปลอยปลาแรดในแต



5

ละกลมลงเลยงรวมกนในกระชงขนาด 552 ม. ทลอยในบอดนขนาด 8 ไร จ านวน 3 กระชง กระชงละ 250 ตว (กลมละ 50 ตว) และปลอยลงเ ลยงในบอซเมนตขนาด 50 ตร.ม. จ านวน 3 บอ บอละ 75 ตว (กลมละ 15 ตว) ใหอาหารเมดปลาดกชนดลอยน าวนละมอ โดยใหกนจนอม และเปลยนถายน า 50% ทกเดอน

1.5 บนทกการเจรญเตบโต โดยสมปลาจ านวน 20 ตวในกระชง และทกตวในบอซเ มนต มาวดความยาวเหยยด (total length) ความยาวมาตรฐาน (standard length) หนวยเปนเซนตเมตร และน าหนกตว หนวยเปนกรม บนทกขอมลทกเ ดอนจนครบ 20 เ ดอน (มถนายน 2545 – มกราคม 2547) น าขอมลทบนทกมาค านวณคาการเจรญเตบโตตางๆ ดงน 1.5.1 น าหนกทเพม (กรม) = น าหนกสดทาย – น าหนกเรมตน 1.5.2 ความยาวมาตราฐานและความยาวเหยยดทเพม (ซม.)

= ความยาวสดทาย – ความยาวเรมตน 1.5.3 อตราการเจรญเตบโต (percentage weight gain, %)

= (น าหนกสดทาย – น าหนกเรมตน )100/น าหนกเรมตน 1.5.4 อตราการเจรญเตบโตจ าเพาะ (specif ic growth rate)

= (ln น าหนกสดทาย – ln น าหนกเรมตน ) 100/ระยะเวลาเลยง (วน) 1.5.5 อตรารอด (%)

= (จ านวนปลาสดทาย/จ านวนปลาเรมตน ) 100 1.6 บนทกคณภาพน าในกระชงและในบอซเมนตเ ดอนละครง ณ เวลา 8.00 น . โดยวดอณหภม

หนวยเปน C ดวยเทอรโมมเตอร ความเปนกรดเปนดาง (pH) ดวยพเอชมเตอร ปรมาณออกซเจนทละลายน า (DO) ความเปนดาง (alkalinity) และความกระดางดวยวธ titration หนวยเปน mg/l

2. การศกษาความสมพนธทางพนธกรรมระหวางปลาแรดจาก 5 แหลงเพาะเลยง

2.1 การเตรยมตวอยางดเอนเอ เกบครบปลาแรดทถกท าเครองหมายจากการเปรยบเทยบอตราการเจรญเตบโตแหลงฯ ละ 40

ตวอยาง เกบในเอธานอล (ethanol) เขมขน 70 % เกบไวทอณหภมหอง น าตวอยางครบทไดไปสกดดเ อนเอ โดยใชครบปรมาณ 50 มก. ท าการขจดเอธานอลในครบออกโดยน าไปแชในเอธานอลเขมขน 50%, 25% และน ากลน อยางละ 30 นาท แลวจงน ามายอยโปรตนโดยเตม extraction buffer (100 mM Tris–HCl, 100 mM EDTA, 250 mM NaCl, 1% (w/v) SDS) และเอนไซม proteinase K เ ขมขน 200 g/ml สกดดเ อนเอโดยใชสารฟนอล – คลอโรฟอรม (phenol – chloroform)โดยประยกตจากวธการของ Taggard et al. (1992) ละลายตวอยางดเ อนเอท



6

ไดในบฟเฟอร TE (10 mM Tris–HCl, 1 mM EDTA pH 7.2) วดปรมาณดเ อนเอโดยใชสเปคโตรโฟโตมเตอร (spectrophotometer) ตามวธการของ วฒนาลย (2536) โดยวดคา absorbance (A) ทความยาวชวงคลน 260 นาโนเมตร (A260) ค านวณความเขมขนของดเอนเอ หนวยเปน ng/l วดปรมาณและความบรสทธของดเ อนเอทสกดไดตามวธการของวฒนาลย (2536) โดยอาศยคณสมบตทวาในสภาพสารละลาย ดเ อนเอในสภาพสายค ทค วามเขมขน 50 l/ml จะมคา A260 = 1 ตรวจสอบความบรสทธของดเ อนเอโดยวดคา absorbance ทความยาวชวงคลน 280 นาโนเมตร (A280) แลวน าคา A ทไดในตวอยางดเ อนเอเ ดยวกนมาค านวณหาความบรสทธโดยใชคา A260/ A280 โดยดเอนเอทจะน าไปใชควรมคา A260/ A280 ใกลเคยง 1.8 หากไดคาสงและต ากวานแสดงวาดเ อนเอทไดมอารเอนเอและโปรตนปะปนอย ซงตองน าไปสกดใหม น าตวอยางดเ อนเอทมความบรสทธไปเ จอจางดวยบฟเฟอร TE ใหไดความเขมขน 200 g/ml เพอใชในเทคนคเอเอฟแอลพตอไป

2.2 การสรางลายพมพดเอนเอของปลาแรดดวยเทคนคเอเอฟแอลพ (Amplified Fragment Length Polymorphism, AFLP) (ประยกตมาจากวธการของ Vos et al., 1995)

2.2.1 ตดสายดเอนเอปลาแรดปรมาณ 1 g ดวยเอนไซมตดจ าเพาะ (restriction enzyme) 2 ชนด คอ Mse และ EcoR ชนดละ 3.5 unit ในปรมาตรปฏกรยารวม 30 l ทอณหภม 37 C นาน 1 ชม. น าผลผลตทอนดเอนเอทถกตดมาตรวจสอบโดยวธอเ ลกโตรโฟเรซสบน 1.5% agarose gel หากการตดสมบรณจะเหนแถบดเอนเอมลกษณะเปนปน (smear) ในชวง 0.1–1.5 กโลเบส (Kb) หลงจากยอมเจลดวยเอธเดยมโบรไมด (Ethidium bromide)

2.2.2 น าผลผลตทอนดเอนเอทถกตดสมบรณมาท าปฏกรยาเชอมตอกบทอนดเ อนเอ (adapter) 2 ทอน คอ EcoR และ Mse adapter ทปลายทงสองขาง โดยใชเอนไซม DNA ligase บมทอณหภม 4 C ทงไวขามคน (12 – 16 ชม.) หยดปฏกรยาเชอมตอโดยบมทอณหภ ม 65 C นาน 10 นาท

2.2.3 เจอจางผลผลตฯ ทได 10 เทาดวยบฟเฟอร TE แลวน าไปเพมปรมาณทอนดเ อนเอเฉพาะทอนทปลายสองขางถกตอดวย adapter ทไมเหมอนกน (preselective amplification) ดวยวธพซอาร (polymerase chain reaction, PCR) โดยใชไพรเมอร (primer) ทมล าดบเบสเปนคสมกบล าดบเบสของ adapter สองดานและมเบสขยายตอจากดาน 3 ของไพรเมอรออกไป 1 เบส เพอเปนตวคดเลอกใหไดผลผลตทอนดเอนเอทเฉพาะเจาะจง ตรวจสอบผลโดยวธอเ ลกโตรโฟเรซสบน 1.5% agarose gel ถาเ กดการเพมปรมาณทอน ดเ อนเอทคดเลอกขน จะเกดแถบดเอนเอลกษณะเปนปนและเหนเปนแถบจางๆ จนถงชดเจนในชวง 0.1–1.5 กโลเบส หลงจากยอมเจลดวยเอธเดยมโบรไมด



7

2.2.4 เจอจางผลผลตฯ ทสงเคราะหได 20 เทาดวยบฟเฟอร TE น าไปท าพซอารโดยใชไพรเมอร EcoR และ Mse ซงมเบสขยายตอจากดาน 3 ของไพรเมอรออกไป 3 เบส เพอลดจ านวนผลผลต (selective amplification) จากการท าพซอารลง โดยใชช ด selectiveไพรเ มอร EcoR และ Mse ซงแตละชดม 8 แบบ เมอจบเปนคไพรเมอร (primer combination) จะไดคไพรเมอรทงสน 64 แบบ สงเคราะหทอนดเ อนเอโดยวธพ ซอารแบบ touch – down จนครบ 64 ค น าผลผลตทไ ดไปแยกขนาดดวยวธอเ ลกโตรโฟเรซสบน 6% denaturing polyacrylamide gel ตอไป

2.2.5 เตรยม 6% denaturing polyacrylamide gel จากสารละลาย acrylamide เ ขมขน 40% (29:1 acrylamide : bisacrylamide) น าไปประกอบเขากบชดท าอเลกโตรโฟเรซสแบบแนวตง น าผลผลตพซอาร 1 l และดเ อนเอมาตรฐาน (X174 DNA/Hae Markers) ผสมกบ loading dye (0.25% bromophenol blue, 0.25% xylene cyanol FF, 30% glyserol) ใ นอตราสวน 1:1 ท า อเลกโตรโฟเรซสโดยปลอยกระแสไฟฟา 35 วตต อณหภม 50 C ในบฟเฟอร TBE (0.69 M Tris–base, 0.89 M Boric acid, 0.02 M EDTA, pH 8.0) จนกระทงสของ loading dye เคลอนมาจนสดปลายกระจกจงหยดปลอยกระแสไฟฟา น าเจลทตดกบกระจกไปยอมแถบดเอนเอดวยวธ silver stain ตอไป

2.2.6 น าเจลทตดกบกระจกมาลางดวยน ากลน แลวน ามาแชดวยสารละลายตางๆ เพอเตรยมยอมดวยซลเวอรไนเตรท (AgNO3) แลวน ามาแชในสารละลาย Na2CO3 เพอใหแถบดเ อนเอขนสด า ทงใหเจลแหงทอณหภมหอง ปดทบดวยพลาสตกใสเพอเกบไวใชวเคราะหแถบตอไป

3. การวเคราะหขอมล

3.1 เปรยบเทยบการเจรญเตบโตของปลาแรดจาก 5 แหลงเพาะเลยง

น าขอมลการเจรญเตบโตมาวเคราะหโดยใชโปรแกรมคอมพวเตอร SYSTAT (Wilkinson et al., 1992)

วเคราะหความแตกตางทางสถตระหวางคาเฉลยของความยาวเหยยด ความยาวมาตรฐาน น าหนกตว ความยาวเหยยดและความยาวมาตรฐานทเพมขน อตรากา รเจรญเตบโต และอตรากา รเจรญเตบโตจ าเพาะของปลาแรดแตละแหลงฯ ดวยวธวเคราะหความแปรปรวน (analysis of variance,

ANOVA) และเปรยบเทยบความแตกตางของคาการเจรญเตบโตทกคา โดยเปรยบเทยบเปนคแหลงฯ จนครบทกแหลงฯ โดยใชวธ Tukey’s procedure โดยมแบบหนการวเคราะหตามแบบของ Sokal and

Rohlf (1995) คอ

Yij = + Si + Pj + ij



8

โดยท = คาเฉลยรวม Si = อทธพลจากแหลงเพาะเลยง (อทธพลหลก) Pj = อทธพลจากสงแวดลอม (บอและกระชงทใชเลยงทดลอง) และ ij = ความคลาดเคลอนของการทดลอง

3.2 ความสมพนธทางพนธกรรมระหวางปลาแรดจาก 5 แหลงเพาะเลยง

ใชตวอยางดเอนเอแหลงฯ ละ 5 ตวอยางรวมกนเปน DNA pool ส าหรบใชวเคราะหดวยเทคนค เอเอฟแอลพในขนแรก โดยการสมทดลองใชคไพรเมอรทง สน 64 ค มาคดเ ลอกคไพรเมอรทท าใหเ กดแถบ ดเอนเอซงแสดงความผนแปรใหเหนจากตวอยางดเอนเอรวมน แลวจงน าคไพรเมอรทถกคดเ ลอกมาใชวเคราะหตวอยางปลาแรดของแตละแหลงฯ แหลงฯ ละ 40 ตวอยาง บนทกขอมล (score) แถบดเ อนเอเฉพาะแถบทเหนชดเจน โดยใหเครองหมาย “1” แทนการเกดแถบ และ “0” แทนการไมเ กดแถบทต าแหนงของแถบเดยวกนบนเจล น าขอมลทไดไปเปรยบเทยบและวเคราะหความแตกตางภายในและระหวางแหลงฯ โดยใชโปรแกรมคอมพวเตอร TFPGA (Tools for Population Genetic Analyses) เวอรชน 1.3 (Miller, 1997) ค านวณคาตางๆ ทางพนธกรรมคอ

3.2.1 ความผนแปรทางพนธกรรมโดยคาเปอรเซนตโพลมอรฟซม (P) ของแถบดเอนเอ ค านวณหาเ ปอรเ ซนตแถบดเ อนเอ ทแสดงความผนแปร (polymorphism)

ภายในและระหวางแหลงฯ ตามวธการของ Hawksworth (1995) จากสตร P = 100 (p/n)

เมอ p คอจ านวนแถบดเอนเอทแสดงความผนแปรจากจ านวนแถบทงหมด n แถบ 3.2.2 ระยะหางทางพนธกรรม (genetic distance) และแผนภมความสมพนธทางพนธกรรม

เชงววฒนาการ ค านวณระยะหางทางพนธกรรมโดยเ รมตนจากการค านวณคาดชนความ

คลายคลงในแตละแหลงฯ (similarity index, Sxy) กอน โดยเปรยบเทยบตวอยางปลาแรดเปนคๆ ตามวธการของ Nei and Li (1979) จากสตร

Sxy = 2nxy/(nx + ny) โดย nx และ ny คอจ านวนแถบดเอนเอทเกดในตวอยาง x และ y และ nxy คอ

จ านวนแถบดเอนเอทเกดทงในตวอยาง x และ y แลวจงท าการเฉลยคาทไดภายในแตละแหลงฯ (average silmilarity index, S)

และเปรยบเทยบระหวางคแหลงฯ (Sij) หลงจากนนค านวณคาระยะหางทางพนธกรรมระหวางแหลง (Dij) โดยใชวธการของ Lynch (1990) มาแปลงคาดชนความคลายคลงระหวางแหลงฯ เปนคาระยะหางทางพนธกรรมระหวางแหลงฯ จากสตร



9

Dij = 1 – Sij น าคาระยะหางทางพนธกรรมทไดมาสรางแผนภมความสมพนธทางพนธ–

กรรม ดวยวธ Unweighted Pair Group Method with Arithmetic Means (UPGMA) ตามวธการของ Sneath and Sokal (1973)

3.2.3 ความแตกตางทางสถตระหวางปลาแรดจาก 5 แหลงเพาะเลยง (population differentiation)

น าขอมลการเกดและไมเ กดแถบดเ อนเอของปลาแรดทกตวอยางมาทดสอบความแตกตางทางสถตระหวางแหลงฯ โดยใชวธ exact test สรางตารางเปรยบเทยบความแตกตางทางสถตเปนคๆ (Fisher’s RC test) ตามวธการของ Sokal and Rohlf (1995)โดยถอเกณฑหาก p<0.05 ถอวาแหลงฯ คนนทเปรยบเทยบมความแตกตางทางพนธกรรมอยางมนยส าคญ และค านวณคา F – statistic คอคา Fst ตามวธการของ Wright (1978) โดยใชวธแปลงขอมลเครองหมายพนธกรรมแบบขมสมบรณ (dominant marker) เพอค านวณหาคา F–statistic ตามวธการของ Lynch and Milligan (1994) แสดงคา Fst เฉลยจากทกโลกส และคา theta P ทระดบความมนใจ 95%

ผลการศกษา

1. เปรยบเทยบการเจรญเตบโตระหวางปลาแรดจาก 5 แหลงเพาะเลยง จากการเลยงเปรยบเทยบปลาแรด 5 แหลงฯ ในบอซเมนตและกระชงจากเ รมตน (เ ดอน 0) จน

สนสดการทดลอง (เดอน 20) มความยาวมาตรฐาน ความยาวเหยยด และน าหนกตวเฉลย ดงตารางท 1 มความยาวมาตรฐานทเพม ความยาวเหยยดทเพม น าหนกทเพมโดยเฉลย อตราการเจรญเตบโต อตราการเจรญเตบโตจ าเพาะ และอตรารอด ดงแสดงในตารางท 2 (ความยาวมาตรฐาน ความยาวเหยยด และน าหนกเฉลยในแตละเดอน แสดงในภาคผนวก)

1.1 การเจรญเตบโตโดยความยาวมาตรฐาน ความยาวเหยยด และน าหนกตวเฉลย (ตารางท 1) จากการวเคราะหสถต พบวา ปลาแรด 5 แหลงฯ ทเ ลยงในบอซเมนตและในกระชงมความยาว

เหยยดความยาวมาตรฐาน และน าหนกตวสดทายแตกตางกนอยางมนยส าคญยง (p<0.01) โดยปลาแรด 5 แหลงฯ มคาการเจรญเตบโตทกคาเ ปนแบบเดยวกนคอ จ . นครปฐม และ จ. อทยธาน ใหผลไมแตกตางกนและใหคาสงสด รองลงมาคอ จ. ตาก และ จ. พษณโลก ซงใหผลไมแตกตางกน และ จ. สราษฎรธาน ใหคาต าสด



10

1.2 การเจรญเตบโตโดยความยาวมาตรฐาน ความยาวเหยยด และน าหนกตวทเพม (ตารางท 2) เมอวเคราะหสถต พบวา ปลาแรด 5 แหลงฯ ทเลยงในบอซเมนตและในกระชงมความยาวมาตรฐาน

ทเพม ความยาวเหยยดทเพม และน าหนกตวทเพมแตกตางกนอยางมนยส าคญยง (p<0.01) โดยคาความยาวมาตรฐานทเพมเรยงล าดบแหลงฯ จากคามากไปหานอย คอ จ . นครปฐม จ. อทยธาน จ. ตาก จ. พษณโลก และ จ. สราษฎรธาน โดยแหลงฯ จ. อทยธานใหคาไมแตกตางจาก จ. นครปฐม และแหลงฯ จ. ตาก ใหคาไมแตกตางจาก จ. พษณโลก สวนคาความยาวเหยยดทเพมและน าหนกตวทเพมเ ปนแบบเดยวกนคอ จ . นครปฐม และ จ. อทยธาน ใหผลไมแตกตางกนและให คาสงสด รองลงมาคอ จ . ตาก และ จ. พษณโลก และต าสดคอ จ. สราษฎรธาน

1.3 อตราการเจรญเตบโต อตราการเจรญเตบโตจ าเพาะ และอตรารอด (ตารางท 3) เ มอวเคราะหสถต พบวา ปลาแรด 5 แหลงฯ ทเ ลยงในบอซเมนตและในกระชงมอตราการ

เจรญเตบโตและอตราการเจรญเตบโตจ าเพาะแตกตางกนอยางมนยส าคญยง (p<0.01) โดยแหลงฯ จ. นครปฐม จ. อทยธาน และ จ. ตาก ใหผลไมแตกตางกนและใหคาสงสด ต าสดคอแหลงฯ จ. สราษฎรธาน สวนแหลงฯ จ. พษณโลกใหคาก ากงระหวางสองกลม ในขณะทอตรารอดใหผลไมแตกตางกน (p>0.05)

1.4 คณภาพน าในระหวางการทดลอง คณภาพน าในบอซเมนตและกระชงตลอดระยะเวลาทดลอง พบวาอยเกณฑทปลอดภยส าหรบ

สตวน าจด (ไมตร, 2530) คอมความเปนกรดเปนดางอยในชวง 6.9 – 7.9 มอณหภมน าอยในชวง 24.9 – 30.4 C มความเปนดางอยในชวง 103.3 – 120.3 mg/l มความกระดางอยในชวง 348.3 – 395.3 mg/l และมออกซเจนทละลายน าอยในชวง 4.6 – 7.5 mg/l



11

ตารางท 1 ความยาวมาตรฐาน ความยาวเหยยด และน าหนกเฉลยของปลาแรด 5 แหลงเพาะเลยง เมอเลยงครบ 20 เดอน (อกษรก ากบในแนวตงทตางกนแสดงวามความแตกตางกนทางสถต (p<0.05)

แหลงเพาะเลยง ความยาวมาตรฐาน (ซม.) ความยาวเหยยด (ซม.) น าหนก (กรม)

บอซเมนต กระชง บอซเมนต กระชง บอซเมนต กระชง จ. ตาก จ. พษณโลก จ. นครปฐม จ. อทยธาน จ. สราษฎรธาน

28.650.98b 28.260.85b 31.761.13a 30.020.30a 25.830.43c

31.650.66b 31.350.48b 31.940.58a 32.150.89a 30.740.69c

35.511.35b 35.020.85b 39.290.87a 37.130.50a 32.120.57c

39.590.67b 38.920.34b 40.180.84a 40.701.02a 37.900.72c

858.0089.37b 817.3358.32b 1,115.6762.29a 1,022.3371.45a 608.3318.58c

1,205.7074.44b 1,154.8962.81b 1,188.0462.63a 1,311.78107.13a 1,063.8170.31c



12

ตารางท 2 ความยาวมาตรฐานทเพม ความยาวเหยยดทเพม และน าหนกทเพมของปลาแรด 5 แหลงเพาะเลยง เมอเลยงครบ 20 เดอน (อกษรก ากบทตางกนแสดงวามความแตกตางกนทางสถต (p<0.05)

แหลงเพาะเลยง ความยาวมาตรฐานทเพม (ซม.) ความยาวเหยยดทเพม (ซม.) น าหนกทเพม (กรม)


13.230.68bc 12.710.57c 15.921.34a 14.310.26ab 10.670.43d

17.310.53bc 16.680.36c 17.190.58a 17.381.25ab 16.390.46d

16.191.15b 15.600.50b 19.481.17a 17.490.99a 12.830.69c

21.250.34b 20.680.29b 21.840.18a 22.301.47a 19.570.81c

705.3377.36b 661.3346.92b 990.5074.80a 861.6760.01a 457.0031.51c

1,083.3065.92b 1,031.4957.67b 1,064.3059.96a 1,184.34112.47a 942.5882.32c



13

ตารางท 3 อตราการเจรญเตบโต อตราการเจรญเตบโตจ าเพาะ และอตรารอดของปลาแรด 5 แหลงเพาะเลยง เมอเลยงครบ 20 เดอน (อกษรก ากบทตางกนแสดงวามความแตกตางกนทางสถต (p<0.05)

แหลงเพาะเลยง อตราการเจรญเตบโต (%) อตราการเจรญเตบโตจ าเพาะ (%/วน) อตรารอด (%)


462.3631.56a 427.7950.96ab 604.7093.43a 537.4632.19a 304.8647.32b

890.8484.99a 835.5711.82ab 867.20109.61a 935.05143.29a 793.13179.73b

0.2880.009ab 0.2770.016b 0.3240.022a 0.3090.008a 0.2320.020c

0.3820.015ab 0.3730.002b 0.3780.018a 0.3880.022a 0.3630.032c

84.447.70a 84.4410.18a 80.006.67a 82.223.85a 82.223.85a

89.582.60a 87.502.17a 88.332.60a 87.081.91a 87.925.91a



14

2. ความสมพนธทางพนธกรรมระหวางปลาแรดจาก 5 แหลงเพาะเลยง 2.1 เทคนคเอเอฟแอลพ จากการใชคไพรเมอรทงสน 64 ค สงเคราะหทอนดเ อนเอจากตวอยางดเ อนเอพลของปลาแรด 5

แหลงฯ ดวยเทคนคเ อเอฟแอลพ ในขนแรกพบ 4 คไพรเมอร คอ ACA/CTA, ACA/CTC, AAC/CTT และ ACC/CAA กอใหเกดแถบดเอนเอขนาดตางๆ ซงแสดงความผนแปรระหวางแหลงฯ ดงแสดงในตารางท 4 จงไดน าคไพรเมอรเหลานไปวเคราะหความแตกตางทางพนธกรรมของปลาแรด 5 แหลงฯ แถบดเ อนเอทไดจากเทคนคเอเอฟแอลพในปลาแรด 5 แหลงฯ แสดงในภาพท 1–4 ตารางท 4 คไพรเมอรทถกคดเลอกและแถบดเอนเอทเกดขน

คไพรเมอร จ านวนแถบทเกด ขนาด (bp)

จ านวนแถบทแสดงความผนแปร

ACA/CTA ACA/CTC AAC/CTT ACC/CAA

35 53 49 30

54 – 1,291 53 – 1,045 28 – 1,043 91 – 1,120

5 8 5 6

รวม 167 28 – 1,291 24



15

A B ภาพท 1 (A) แถบดเอนเอของปลาแรดจากแหลงฯ จ. อทยธาน (1 – 8) จ. นครปฐม (9 – 16) จ. สราษฎรธาน (17 – 24) จ. พษณโลก (25 – 32) และ จ. ตาก

(33 – 40) จากการใชคไพรเมอร ACA/CTA (B) ล าดบ (ขนาดของแถบ bp) ของแถบดเอนเอทแสดงความผนแปร (M = standard marker)



16


(33 – 40) จากการใชคไพรเมอร ACA/CTC (B) ล าดบ (ขนาดของแถบ bp) ของแถบดเอนเอทแสดงความผนแปร (M = standard marker)



17

A B

ภาพท 3 (A) แถบดเอนเอของปลาแรดจากแหลงฯ จ. อทยธาน (1 – 8) จ. นครปฐม (9 – 16) จ. สราษฎรธาน (17 – 24) จ. พษณโลก (25 – 32) และ จ. ตาก (33 – 40) จากการใชคไพรเมอร AAC/CTT

(B) ล าดบ (ขนาดของแถบ bp) ของแถบดเอนเอทแสดงความผนแปร (M = standard marker)



18


(33 – 40) จากการใชคไพรเมอร ACC/CAA (B) ล าดบ (ขนาดของแถบ bp) ของแถบดเอนเอทแสดงความผนแปร (M = standard marker)



19

2.2 เปอรเซนตโพลมอรฟซม (P) ของแถบดเอนเอ หาคาเปอรเซนตโพลมอรฟซม (P) จากแถบดเอนเอทแสดงความผนแปร โดยถอเกณฑของการเ กด

แถบทต ากวา 95% ของจ านวนตวอยางทงหมด (P0.95) พบวาปลาแรดจากแหลงฯ จ. อทยธาน จ. นครปฐม จ. สราษฎรธาน จ. พษณโลก และ จ. ตาก มคา P0.95 ดงตารางท 5

ตารางท 5 เปอรเซนตโพลมอรฟซมของการเกดแถบดเอนเอทต ากวา 95% ของจ านวนตวอยางทงหมด (P0.95) ในปลาแรด 5 แหลงฯ แหลงเพาะเลยง P0.95 จ. อทยธาน จ. นครปฐม จ. สราษฎรธาน จ. พษณโลก จ. ตาก

13.77 10.18 14.37 13.17 11.38

2.3 ระยะหางทางพนธกรรม (Dij) และแผนภมความสมพนธทางพนธกรรมเชงววฒนาการ จากการบนทกผลแถบดเอนเอทไดจากทง 4 คไพรเมอร โดยแปลงเปนขอมลการเ กดแถบ (1) และ

ไมเกดแถบ (0) แลวน าไปค านวณหาระยะหางทางพนธกรรม เปรยบเทยบแหลงเพาะเลยงเปนคๆ พบวาระยะหางทางพนธกรรมมคาตงแต 0.0030 – 0.0116 ดงตารางท 6 ตารางท 6 ระยะหางทางพนธกรรมระหวางปลาแรด 5 แหลงฯ จ. อทยธาน จ. นครปฐม จ. สราษฎรฯ จ. พษณโลก จ. ตาก จ. อทยธาน ***** 0.0030 0.0081 0.0031 0.0052 จ. นครปฐม ***** 0.0116 0.0077 0.0086 จ. สราษฎรฯ ***** 0.0056 0.0114 จ. พษณโลก ***** 0.0076 จ. ตาก *****

น าคาระยะหางทางพนธกรรมไปสรางแผนภมความสมพนธทางพนธกรรมเชง ววฒนาการดวยวธ UPGMA (ภาพท 5) พบวาปลาแรด 5 แหลงฯ มความสมพนธเกาะกลมกนโดยจะลดหลนกนไปจากคแหลงฯ ทม



20

ความสมพนธกนมากทสดไปยงแหลงฯ ทอยหางทสด จากแผนภมทไดแสดงใหเหนวาแหลงฯ จงหวดอทยธานและนครปฐมมความสมพนธกนมากทสด ถดมาคอ จ. พษณโลก จ. ตาก และ จ. สราษฏรธาน ซง เ ปนแหลงฯ ในล าดบสดทาย

ภาพท 5 แผนภมความสมพนธทางพนธกรรมเชงววฒนาการของปลาแรด 5 แหลงฯ โดยวธ UPGMA ( ตวเลข

ก ากบในแตละ node คอคาเปอรเซนตท node นนแยกแขนงออกตามแผนภมทแสดงจากการเรยงล าดบขอมลใหม 1,000 ครง ดวยวธ bootstrapping (felsenstein, 1985) )

2.4 การทดสอบความแตกตางระหวางแหลงเพาะเลยง จากการน าขอมลการเกดและไมเ กดแถบดเ อนเอของปลาแรดมาทดสอบความแตกตางทางสถต

ระหวางแหลงฯ โดยใชวธ exact test โดยสรางตารางเปรยบเทยบความแตกตางทางสถตเ ปนคๆ (ตารางท 7) และค านวณคา Fst พบวาปลาแรดทง 5 แหลง ฯ ไมมความแตกตางกนทางสถต (p>0.05) ในทกคแห ลงฯ ทเปรยบเทยบเมอทดสอบดวยวธ exact test และมคา Fst เฉลย 0.1163±0.0247 (theta p >0.05)



21

ตารางท 7 คาความนาจะเปน (p) เปรยบเทยบระหวางปลาแรด 5 แหลงฯ (p>0.05 =ไมมความแตกตาง ) จ. อทยธาน จ. นครปฐม จ. สราษฎรฯ จ. พษณโลก จ. ตาก จ. อทยธาน ***** 1.0000 1.0000 1.0000 1.0000 จ. นครปฐม ***** 0.9958 1.0000 1.0000 จ. สราษฎรฯ ***** 1.0000 1.0000 จ. พษณโลก ***** 1.0000 จ. ตาก *****

วจารณผลการศกษา

จากการเปรยบเทยบการเจรญเตบโตของปลาแรด 5 แหลงฯ จะเหนวาแหลงฯ จงหวดนครปฐม และ อทยธาน ซงเปนตวแทนจากแหลงฯ ภาคกลางมการเจรญเตบโตทกคาสงสด ผลทไดบงบอกถงอทธพลจากสงแวดลอมซงมผลตอการเจรญเตบโตของปลาแรด เนองจากการทดลองครงนท าท จ. ปทมธาน ท าใหปลาจากภาคกลาง คอ จ. นครปฐม และ จ . อทยธาน สามารถปรบตวใหเขากบสภาพแวดลอมไดดกวาปลาแรดจากภาคอนๆ จะเหนไดวาปลาจาก จ. สราษฏรธาน ซงอยในเขตคาบสมทร (peninsular) ซงมภมอากาศแตกตางจากภาคกลางจงท าใหปลาแรดจากเขตน มการปรบตวเ ขากบสภาพแวดลอมของภาคกลางไดไมดนก จงท าใหอตราการเจรญเตบโตทกคาต าสด ผลทไดบงบอกถงอทธพลรวมจากพนธกรรมและสงแวดลอม (genetic–environmental interaction) จากการน าปลาหลายๆ สายพนธมาเลยงเปรยบเทยบ ซงจะพบวามปลาบางสายพนธมการเจรญเตบโต การกนอาหาร ความตานทานโรค ฯลฯ สงกวาสายพนธอนๆ (Tave,1986) และการน าปลาตางสายพนธมาเลยงรวมกนจะท าใหเ กดการแกงแยง

ระหวางสายพนธเพอแยงชงอาหาร และ/หรอความสามารถในการใชประโยชนจากอาหารธรรมชาต (สรางค และคณะ, 2541)

การศกษาการเจรญเตบโตของปลาแรดในครงนเมอเปรยบเทยบกบการทดลองของ สนธพนธ และ กาญจนร (2539) พบวาปลาแรดทเ ลยงในกระชงดวยอาหารเมดปลาดก มอตราการเจรญเตบโต

4,335.12% ซงมคาสงกวาปลาแรดทเ ลยงในกระชงในการทดลองน (793.13179.73 – 935.05143.29%) เนองจากเปนการเลยงในกระชงในแหลงน าไหล (แมน าสะแกกรง จ. อทยธาน) จงท าใหปลาแรดมการ

เจรญเตบโตดกวาปลาแรดทเ ลยงในกระชงในบอซงเ ปนแหลงน านง ซงเมอเปรยบเทยบกบอตราเจรญเตบโตของปลาแรดทเลยงในกระชงในแหลงน านงดวยอาหารโปรตน 40% บงสไฟ จ . พจตร



22

จากการทดลองของ วฒนา และสจตรา (2540) ซงมอตราการเจรญเตบโตเฉลย 887.70% พบวามคาใกลเคยงกบการทดลองครงน (864.36113.15%)

ความสมพนธทางพนธกรรมของปลาแรดจาก 5 แหลงฯ จากการใชเทคนคเอเอฟแอลพ จะเหนวาปลาแรด 5 แหลงฯ มความสมพนธทางพนธกรรมทใกลชดกนจนอาจกลาวไดวาเ ปนแหลงฯ เ ดยวกน เนองจากมระยะหางทางพนธกรรมในระดบทต า (0.0037 – 0.0119) และไมมความแตกตางทางสถตระหวางแหลงฯ ซงผลทไดนใกลเคยงกบการศกษาความผนแปรทางพนธกรรมของประชากรกงทะเลสกล Peneaus

โดย Wang et al. (2004) ซงใชเทคนคเอเอฟแอลพเชนเดยวกน กพบวากงทะเลมความผนแปรทางพนธกรรมภายในชนดต าโดยมระยะหางทางพนธกรรมเฉลยภายในชนดอยในชวง 0.0023 – 0.0068

และจากแผนภมความสมพนธทางพนธกรรมจะเหนว าปลาแรดแหลงฯ จงหวดนครปฐมและอทยธานอยใกลชดกนมากทสด ถดมาเปนแหลงฯ จงหวดพษณโลก ตาก และสราษฎรธาน ซงอยหางออกมา เปนล าดบสดทาย ผล ทไดจากแผนภมนมความสอดคลองระหวางพนทกบกา รเจรญเตบโต กลาวคอ แหลงฯ จากภาคกลาง (จ. อทยธาน และ จ. นครปฐม ) ซงเปนทองถนเดยวกนกบทท าการศกษาเปรยบเทยบ (จ. ปทมธาน) มการเจรญเตบโตดทสด แหลงฯ ภาคเหนอตอนลาง (จ.

พษณโลก และ จ. ตาก) มการเจรญเตบโตรองลงมา และแหลงฯ ภาคใต (จ. สราษฎรธาน ) มการเจรญเตบโตต าสด

จากการศกษาในครงนสรปวาปลาแรด 5 แหลงฯ ไมมความแตกตางกนทางพนธกรรม แตมการเจรญเตบโตแตกตางกน ซงนาจะเปนเพราะอทธพลจากสงแวดลอมทเปลยนไปจากสภาพเดมของแตละแหลงฯ ดงนนการปรบปรงพนธปลาแรดจงควรเลอกประชากรพนฐาน (base

population) จากปลาในแหลงเพาะเลยงในทองถนเดยวกนมาใชเปนพอแมพนธเ รมตนส าหรบการปรบปรงพนธเพอเพมผลผลตจะเหมาะสมทสด

คาขอบคณ

โครงการวจยนด าเนนการภายใตงบประมาณปกตของกรมประมง ในสวนกจกรรมพฒนาการเพาะเลยงและปรบปรงพนธ รหสทะเบยนวจยเลขท 44–0–60–14–5–222 สถาบนวจยและพฒน


23

คณะผวจยขอขอบคณศนยพฒนาประมงน า จดพษณโลกและสราษฎรธาน สถานประมงน าจดจงหวดตากและอทยธาน และฟารมปลาแรดเอกชน จ . นครปฐม ทกรณาเออเฟอลกพนธปลาแรดในการศกษาครงน และขอขอบคณคณะกรรมการวชาการของสถาบนวจยและพฒนาพนธกรรมสตวน า ทกรณาตรวจแกไขตนฉบบ

เอกสารอางอง

เพญพรรณ ศรสกลเตยว, สนธพนธ ผาสขด, สอนทร ฤทธจรง , นาวน มหาวงศ และกาญจนร พงษฉว . 2537. ปลาแรด. กองประมงน าจด, กรมประมง. 36 หนา.

ไมตร ดวงสวสด. 2530. เกณฑคณภาพน าเพอการคมครองทรพยากรสตวน าจด . เอกสารวชาการ ฉบบท 75. สถาบนประมงน าจดแหงชาต, กรมประมง. 38 หนา.

วภา หงษตระกล. 2544. ผลงานวจยการประยกตใชลายพมพดเอนเอโดยใชเทคนค AFLP ใน: หทยรตน อไรรงค (บรรณาธการ) เอกสารประกอบการสมมนาเชงปฏบตการ การตรวจสอบลายพมพดเ อนเอดวยเทคนค AFLP. ศนยวจยขาวปทมธาน, กรมวชาการเกษตร. หนา 70–76.

วฒนา ถาวรนาน และสจตรา สรสทธ. 2540. การเ ลยงปลาแรดในกระชงดวยอาหารทมโปรตนตางกนในบง สไฟ จงหวดพจตร. เอกสารวชาการฉบบท 8/2540. กองประมงน าจด, กรมประมง. 37 หนา.

วฒนาลย ปานบานเกรด. 2536. การวดปรมาณและคณภาพของกรดนวคลอค ใน: วฒนาลย ปานบานเกรด และสรวง อดมวรภณฑ (บรรณาธการ). เ ทคนคทาง อณพนธ ศาสตรและพน ธวศวกรรม . สมาคมเทคโนโลยช วภาพแห งแห งประ เ ทศไทย , ภาควช าเ ทคโนโลยช วภ าพ , คณะ วทยาศาสตร , มหาวทยาลยมหดล. หนา 9.1–9.5.

สมปอง หรญวฒน และภาณ เทวรตนมณกล . 2537. การเ ลยงปลาในกระชงในประเทศไทย . เอกสารวชาการฉบบท 157. สถาบนวจยการเลยงสตวน าจด. กรมประมง. 125 หนา.

สนธพนธ ผาสขด และกาญจนร พงษฉว . 2539. การเ ลยงปลาแรดในกระชง ในแมน าสะแกกรง จงหวดอทยธาน. เอกสารวชาการฉบบท 9/2539. กองประมงน าจด, กรมประมง. 50 หนา.

สรางค สมโนจตราภรณ , วศณพร รตนตรยวงศ และวงศปฐม กมลรตน . 2541. เปรยบเทยบอตราการเจรญเตบโตระหวางปลาไนสายพนธ P31LOC–L กบสายพนธพนเมอง (อตรดตถ). เอกสารวชาการฉบบท 19. สถาบนวจยและพฒนาพนธกรรมสตวน า, กรมประมง. 33 หนา.

อนน ตช ย เ ขอนธรรม . 2542. ห ลกการวาง แผนการทดลอง . ภ าควช าสถ ต , คณะ วทยาศาสตร , มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. 348 หนา.



24

Brown, E.E. 1997. World fish farming cultivation and economics. pp. 377–379. Felsenstein, J. 1985. Confidence limits on phylogenies: An approach using the bootstrap. Evolution 39:

783–791. Hawksworth, D.L. 1995. Biodiversity, Measurement and Estimation. Chapman & Hall, Oxford, U.K. 140 p. Liu, Z.J. and J.F. Cordes. 2004. DNA marker technologies and their application in aquaculture genetics.

Aquaculture 238: 1–37. Lynch, M. 1990. The similarity index and DNA fingerprinting. Mol. Biol. Evolut. 7: 478–484. Lynch, M. and E.G. Milligan. 1994. Analysis of population genetic structure with RAPD markers. Mol. Ecol.

3: 91–99. Miller, M.P. 1997. TFPGA (Tool for Population Genetic Analyses) Version 1.3. Available Source :

http://herb.bio.nau.edu/~miller/tfpga.htm, March 19, 2007. Nei, M. and W. Li. 1979. Mathematical model for studying genetic variation in terms of restriction

endonucleases. Proc. Natl. Acad. Sci. USA. 76: 5269–5278. Pillay, T.V.R. 1990. Aquaculture : principle and practices. Aquaculture Development and Cooperation

Programe. FAO, Rome, Italy. pp. 412–415. Smith, H.M. 1945. The Freshwater Fish of Siam or Thailand. Smithsonion Institute United State National

Museum. 622 p. Sneath, P.H.A. and R.R. Sokal. 1973. Numerical Taxonomy. W.H. Freeman Inc. Sanfrancisco, U.S.A. Sokal, R. and F.J. Rohlf. 1995. Biometry. 3rd edition. W.H. Freeman and Co., New York. Supradum, A. 1992. Aquaculture development in Indonesia. In: Liao, I.C., C.Z. Shyu and N.H. Chao (eds.)

Aquaculture in Asia. Proceeding of the 1990 APO. Symposium in Aquaculture, Taiwan Fisheries Research Institute. p. 59–67.

Taggard, J.B., R.A. Hynes, P.A. Prodohl and A. Ferguson. 1992. A simplified protocol for routine total DNA isolation from salmonid fishes. J. of Fish Biol. 40: 963–965.

Tave, D. 1986. Genetics for fish hatchery managers. AVI Publishing Company, INC. Westport, Connecticut. 299 p.

Vidthayanon, C., J. Karmasuta and J. Nabhitabhata. 1997. Diversity of freshwater fishes in Thailand. Office of Environmental Policy and Planning, Bangkok. 102 p. สถาบนวจยและพฒน


http://herb.bio.nau.edu/~miller/tfpga.htm

25

Vos, P., R. Hogers, M. Bleeker, M. Reijans, Th. Van de Lee, M. Hornes, A. Frijters, J. Pot, J. Peleman, M. Kuiper and M. Zabeau. 1995. AFLP : a new technique for DNA fingerprinting. Nucl. Acid Res. 23: 4407–4414.

Wang, Z.Y., K.H. Tsoi and K.H. Chu. 2004. Applications of AFLP technology in genetic and phylogenetic analysis of panaeid shrimp. Biochemistry Systematics and Ecology 32: 399–407.

Willkinson, L.M., J.P. Welna and G.K. Birkenbeuel. 1992. SYSTAT for Windows Statistics, Version 5 Edition, Evanston, IL:SYSTAT, Inc.

Wright, S. 1978. Evolution and the Genetics of Populations. IV. Variability within and among Natural Populations. Univ. of Chicago Press, Chicago.



26

ภาคผนวก สถาบนวจยและพฒน


27

ความยาวมาตรฐานเฉลยของปลาแรด 5 แหลงเพาะเลยง ทระยะเวลาเลยง 20 เดอน

เดอนท จ.ตาก จ. พษณโลก จ. นครปฐม จ. อทยธาน จ.สราษฎรธาน

บอซเมนต กระชง บอซเมนต กระชง บอซเมนต กระชง บอซเมนต กระชง บอซเมนต กระชง 0 15.420.41 14.330.32 15.550.53 14.670.12 16.540.38 15.030.55 16.000.33 15.130.32 13.860.26 13.400.36 1 17.440.21 15.470.46 17.370.26 15.570.67 18.630.32 16.300.46 17.670.32 16.470.35 15.420.12 14.730.38 2 18.530.48 16.370.64 18.810.49 16.970.06 20.000.42 17.500.52 18.920.42 17.230.32 16.700.54 15.730.46 3 19.740.31 18.200.56 19.320.86 18.230.38 21.240.52 19.270.71 20.270.52 18.830.51 17.880.36 17.500.44 4 21.320.41 19.300.53 19.930.49 18.970.25 22.640.67 19.800.46 21.940.67 19.200.82 18.750.38 18.400.17 5 22.770.40 20.400.61 22.920.16 20.100.10 24.561.84 20.870.32 22.671.84 20.731.10 20.720.56 19.570.32 6 25.623.04 21.530.75 23.181.08 21.270.38 27.700.25 21.831.06 24.120.25 21.900.70 21.190.60 20.830.29 7 24.400.07 22.231.29 23.850.47 21.830.76 26.710.78 23.100.26 24.980.78 22.801.47 21.760.42 21.700.72 8 25.220.57 23.401.08 24.421.51 22.770.15 27.350.89 24.000.26 26.250.89 23.730.83 22.580.04 22.570.67 9 25.650.33 23.730.42 24.560.97 23.530.40 28.180.73 24.630.32 23.350.73 24.300.52 23.350.73 23.430.81

10 26.150.54 24.770.81 24.560.85 24.070.35 28.480.11 25.030.51 25.511.89 25.130.81 24.771.96 24.471.15 11 27.450.50 25.631.11 25.991.25 25.230.35 29.700.83 26.030.68 27.960.98 26.070.49 22.930.45 25.400.87 12 27.160.15 26.321.01 26.681.08 25.680.18 29.590.64 26.590.36 28.350.61 26.560.66 23.700.96 25.410.92 13 28.030.43 27.320.50 27.031.12 26.850.32 30.580.57 27.530.59 28.980.66 27.620.50 23.980.24 26.490.35 14 28.240.23 28.211.09 27.541.44 27.720.03 30.891.00 28.480.55 29.150.68 28.630.46 25.090.59 27.440.21 15 29.310.54 29.120.78 28.320.84 28.750.30 31.910.64 29.110.54 30.080.63 29.490.30 24.990.56 28.370.40 16 28.820.62 30.090.72 27.670.48 29.260.30 32.160.89 30.140.42 30.040.48 30.580.48 25.880.31 29.030.42 17 28.650.59 31.281.13 27.960.99 30.890.50 32.000.47 31.570.85 30.030.57 31.650.28 25.900.93 30.750.70 18 29.061.16 31.311.27 27.731.32 30.850.82 31.660.22 31.570.68 29.821.95 31.760.35 25.300.61 30.261.45 19 28.310.12 30.911.44 27.611.28 30.570.42 30.970.52 31.420.96 29.430.25 31.790.76 25.660.72 30.391.03 20 28.650.98 31.650.66 28.260.85 31.350.48 31.761.13 31.940.58 30.020.30 32.150.89 25.830.43 30.740.69



28

ความยาวเหยยดเฉลยของปลาแรด 5 แหลงเพาะเลยง ทระยะเวลาเลยง 20 เดอน


บอซเมนต กระชง บอซเมนต กระชง บอซเมนต กระชง บอซเมนต กระชง บอซเมนต กระชง 0 19.150.39 17.730.49 19.410.75 18.230.06 20.710.38 18.900.70 19.870.31 18.930.45 16.950.60 16.530.57 1 21.510.24 19.230.51 21.490.33 19.730.15 23.120.45 20.300.87 22.070.21 20.600.44 19.000.17 18.130.46 2 23.020.52 20.470.81 23.430.80 20.930.38 25.160.42 21.970.76 24.010.55 21.700.46 20.440.21 19.430.55 3 24.900.24 22.830.71 24.161.43 22.900.44 26.970.45 24.330.72 25.590.78 23.570.83 22.350.40 21.800.61 4 26.780.44 24.130.68 25.110.65 23.830.35 28.820.79 25.100.62 27.880.89 24.770.78 23.630.55 23.070.23 5 28.860.41 25.570.99 28.750.22 25.200.10 31.200.23 26.470.40 28.662.54 26.131.24 26.030.61 24.370.59 6 29.210.69 26.801.15 28.381.37 26.670.40 30.592.07 28.230.45 30.110.22 27.671.02 26.040.73 25.700.87 7 30.580.17 27.701.80 29.680.62 27.331.03 33.850.91 29.030.38 31.560.97 28.701.91 27.150.39 26.671.57 8 31.480.58 28.671.33 30.301.75 28.000.46 34.420.43 30.100.00 32.561.15 29.531.07 28.180.08 27.571.22 9 31.440.90 29.631.01 30.881.28 29.370.81 35.291.36 30.101.06 28.970.75 30.270.95 28.970.79 29.071.21

10 32.470.79 30.471.15 30.441.48 29.870.06 35.650.49 31.330.15 31.902.72 30.930.55 29.410.16 30.131.22 11 33.680.44 31.571.24 31.801.28 31.631.10 36.630.92 32.831.10 34.180.94 32.201.01 28.360.81 30.731.08 12 34.020.23 32.651.27 33.161.20 31.680.14 37.200.97 33.050.40 35.340.79 33.260.73 29.400.98 31.431.09 13 35.100.48 33.690.90 33.921.19 33.140.51 38.370.50 34.070.50 36.590.97 34.440.48 30.070.35 32.770.59 14 35.240.30 34.931.63 34.431.68 34.170.15 39.021.23 35.230.20 36.890.69 35.470.61 31.410.75 33.960.47 15 36.480.70 35.971.52 35.481.07 35.680.47 39.990.80 37.121.56 37.620.77 36.650.07 31.440.93 35.120.46 16 35.880.84 37.660.88 34.710.67 36.630.43 40.531.05 37.980.61 37.580.43 38.060.37 31.730.40 36.380.49 17 35.801.05 39.710.89 35.061.12 38.740.65 40.380.82 40.110.86 37.830.64 40.290.09 32.180.77 38.800.81 18 35.961.76 39.441.10 34.481.72 38.120.04 39.780.26 39.530.17 36.831.55 39.760.99 31.590.71 38.360.98 19 35.130.89 39.191.35 33.920.88 38.320.42 38.600.91 39.640.82 36.780.16 39.530.63 31.741.18 38.140.89 20 35.511.35 39.590.67 35.020.85 38.920.34 39.290.87 40.180.84 37.130.50 40.701.02 32.120.57 37.900.72



29

นาหนกเฉลยของปลาแรด 5 แหลงเพาะเลยง ทระยะเวลาเลยง 20 เดอน


บอซเมนต กระชง บอซเมนต กระชง บอซเมนต กระชง บอซเมนต กระชง บอซเมนต กระชง 0 152.67

14.98 115.73 9.39

156.00 21.17

123.40 5.14

189.33 9.71

132.73 13.40

174.00 5.29

137.43 8./80

119.00 20.07

101.23 3.36

1 214.00 10.44

136.83 16.92

208.00 7.81

143.33 6.62

258.83 14.51

160.23 7.96

229.67 3.51

166.33 13.91

151.00 7.79

119.33 12.47

2 260.83 19.33

176.97 17.49

272.83 32.92

184.97 3.59

330.17 17.86

203.70 17.97

290.53 23.76

209.13 10.63

186.67 6.43

159.20 7.57

3 304.17 5.62

236.70 23.98

287.33 62.58

230.53 17.01

388.67 28.88

256.73 17.46

337.43 33.16

263.27 22.38

218.67 15.04

209.50 13.19

4 375.33 26.27

274.00 19.02

310.00 38.31

256.43 12.99

458.00 20.07

287.57 21.57

431.33 51.98

291.33 20.11

256.00 9.64

240.43 2.80

5 450.33 35.26

333.77 32.58

460.67 35.73

309.43 13.71

569.67 23.03

343.67 16.51

453.33 96.50

349.97 33.76

342.67 44.74

297.10 12.83

6 487.83 27.89

391.87 44.71

443.00 85.07

379.70 24.56

644.00 46.36

419.33 7.72

520.83 32.07

419.13 46.00

343.50 21.29

359.73 29.51

7 572.00 21.07

429.67 72.86

536.33 54.00

400.60 39.48

766.00 54.62

465.27 25.88

638.00 61.22

467.17 87.10

369.33 7.37

393.67 47.97

8 592.00 44.51

496.00 65.51

548.67 78.50

449.50 31.39

801.33 21.73

528.63 9.95

708.33 46.20

529.00 72.13

429.33 20.79

456.00 61.57

9 649.00 38.63

546.57 51.70

606.00 78.82

534.00 36.91

856.67 104.16

581.50 13.25

472.33 61.58

590.07 59.86

472.33 61.58

538.00 61.20

10 691.33 99.65

576.20 63.98

679.50 284.03

530.63 34.85

886.05 34.95

586.47 33.47

647.00 195.58

602.67 70.47

572.33 159.10

560.93 69.61



30

นาหนกเฉลยของปลาแรด 5 แหลงเพาะเลยง ทระยะเวลาเลยง 20 เดอน (ตอ)


บอซเมนต กระชง บอซเมนต กระชง บอซเมนต กระชง บอซเมนต กระชง บอซเมนต กระชง 11 765.94

36.42 680.63 66.74

758.00 94.65

631.70 12.29

1001.67 79.35

683.10 25.79

826.67 68.77

693.33 68.40

448.17 37.94

636.90 68.34

12 737.33 12.66

716.39 92.63

704.00 64.95

641.26 4.68

978.67 75.34

697.37 27.68

863.00 61.99

733.89 64.00

468.17 51.84

666.85 73.55

13 803.00 37.27

802.26 43.36

724.33 66.20

731.50 14.51

1047.33 53.00

781.89 42.00

921.33 59.53

822.44 42.48

491.17 24.43

738.61 35.34

14 801.33 16.50

815.85 100.19

732.00 100.95

774.21 43.57

1061.33 105.70

821.13 65.19

912.00 61.51

880.33 79.94

552.33 49.96

769.78 61.75

15 885.83 28.59

907.52 82.72

828.33 59.23

907.65 37.58

1154.67 86.33

915.71 7.95

982.33 78.23

1001.42 37.65

534.00 35.16

870.65 43.62

16 828.00 36.86

974.83 110.34

741.67 54.78

928.28 17.90

1148.67 82.05

968.13 20.98

958.67 60.93

1034.00 38.20

567.83 52.02

910.96 44.41

17 839.17 63.88

1110.56 84.83

820.33 74.14

1046.15 45.83

1203.00 54.15

1077.37 47.82

997.90 69.48

1152.44 46.08

605.00 26.51

1017.43 71.18

18 877.00 87.71

1150.91 132.40

777.67 93.39

1043.56 73.47

1132.33 22.14

1091.79 30.78

949.67 93.43

1222.81 53.00

582.33 19.55

1077.17 124.02

19 820.17 63.56

1187.04 97.54

785.00 94.78

1109.22 54.76

1080.00 79.90

1225.94 117.74

961.67 24.58

1210.48 95.28

605.67 80.16

1130.33 130.62

20 858.00 89.37

1205.70 74.44

817.33 58.32

1154.89 62.81

1155.67 62.29

1188.04 62.63

1022.33 71.45

1311.78 107.13

608.33 18.58

1063.81 70.63





32

ลาดบนวคลโอไทดของอแดปเตอรและไพรเมอร (5 3) 1. อแดปเตอร

EcoR adapter1 : CTC GTA GAC TGC GTA CC EcoR adapter2 : AAT TGG TAC GCA GTC TAC Mse adapter1 : GAC GAT GAG TCC TGA G Mse adapter2 : TAC CAG GAC TCA T

2. Preselective primer EcoR–A : GAC TGC GTA CCA ATT CA Mse–C : GAT GAG TCC TGA GTA AC

3. Selective pr imer ทถกคดเลอก name EcoR selective pr imer Mse selective pr imer ACA/CTA ACA/CTC AAC/CTT ACC/CAA

GAC TGC GTA CCA ATT C ACA GAC TGC GTA CCA ATT C ACA GAC TGC GTA CCA ATT C AAC GAC TGC GTA CCA ATT C ACC

GAT GAG TCC TGA GTA A CTA GAT GAG TCC TGA GTA A CTC GAT GAG TCC TGA GTA A CTT GAT GAG TCC TGA GTA A CAA



Documents

J 5 G $ - 4 * GROWTH PERFORMANCE AND GENETIC … · สะแกกรัง จ. อุทัยธานี เกษตรกรที่เลี้ยงปลาแรดจะรวบรวมลูกพันธุ์จากแม่น้