Jaarboek 2009

UitgelichtDe spaarlamp in de spotlights:voor, tijdens en na de show

Stichting LightRec Nederland

Voorwoord 4

Bestuur van Stichting LightRec – een solide basis 6

Bijzondere invalshoeken 8

De installateur 10

De lichtadviseur 12

De consument 14

De detaillist 16

De kunstschilderes 18

In de spotlights: belang van goede communicatie 22

Afscheid van de vertrouwde gloeilamp 26

Toekomst van verlichting 28

Onderzoek voor het voetlicht 32

Deelnemersoverzicht 36

Baten en lasten 40

Inzamelcijfers 44

Mijlpalen 2009 46

Colofon 46

Summary of LightRec’s annual report 47

Inhoud

4

Wie door dit jaarverslag bladert, zal al gauw constateren dat

LightRec volop bezig is met het uitbreiden en optimaliseren

van het inzamelsysteem van energiezuinige verlichting.

Het betreft tal van activiteiten die de komende jaren in een

stroomversnelling zullen komen als gevolg van de uitfasering

van de gloeilamp.

Maar lang niet al onze activiteiten zijn op deze manier

zichtbaar. Anders gezegd: niet alleen vóór, ook achter de

schermen zijn we druk bezig om de zaken in goede banen te

leiden. Feit is dat de eerder genoemde uitfasering zal leiden

tot een gigantische toename van het aantal verkochte

energiezuinige alternatieven. Een goede zaak voor mens en

milieu, maar we dienen goed te beseffen dat we daarmee ook

voor een enorme uitdaging komen te

staan als deze lampen over een aantal

jaren weer ingezameld moeten worden.

Het is dan ook van het grootste belang

dat we zo goed mogelijk inschatten welk

aanbod er in welk volume op de markt

gezet zal gaan worden; wat dat straks

voor inzameling en verwerking betekent;

en ‘last but not least’: hoe dat gefinan-

cierd moet worden.

Een complexe puzzel, niet in het minst omdat we te maken

hebben met een aantal onzekerheden. Wat de financiering

betreft is een belangrijke onzekerheid nu nog de uitkomst

van het herzieningsproces van de WEEE Directive. Maar er zijn

ook andere onzekerheden, bijvoorbeeld met betrekking tot de

vraag wanneer en hoe snel de ‘gewone’ consument de

LED-lamp zal omarmen en wat dat betekent voor de verkoop

van de spaarlamp.

Samen met de industrie en andere stakeholders zoals de

detailhandel proberen we de trends zo goed mogelijk in kaart

te brengen. Zo kunnen we ook de komende jaren blijven

waarmaken wat we nu ook doen: het zo kostenefficiënt en

milieu -e ffectief mogelijk recyclen van energiezuinige lampen

en verlichtingssystemen. <

Martin de Jager

Voorzitter LightRec Nederland

Voorwoord

Voor én achter de schermen

6 7

Bestuur van LightRec een solide basisNet als in 2008 vormt het bestuur een solide basis om de

maatschappelijke en technische ontwikkelingen op het

werkterrein van LightRec, goed te kunnen managen.

Veel dezelfde gezichten op dezelfde bestuursposities zorgen

ervoor dat LightRec haar beleid constructief kan uitvoeren en

de doelstellingen op de juiste manier kan nastreven.

Pieter Walraven van de Nederlandse Detailhandel is in 2009

officieel benoemd tot vaste plaatsvervanger van bestuurslid

Paul Rotteveel, ter vertegenwoordiging van de detailhandel. <

V.l.n.r. Andreas Hess, Wim Sliepenbeek, Paul Rotteveel, Sjoerd Veenstra, Martin de Jager, Wolfgang Finkel, Gied van Hoorn en Jeroen Bartels

9

Bijzondere invalshoekenDit jaar wil LightRec niet alleen de inzameling van spaarlam-

pen of energiezuinige verlichting centraal stellen, maar juist

ook stilstaan bij de uiteenlopende positieve emoties rondom

licht en verlichting en de mensen achter het inzamelsysteem.

Het begint immers met de aangename effecten van het

fenomeen licht.

Verschillende mensen geven hun kijk op licht en dat leidt tot

bijzondere invalshoeken die allemaal uitmonden in één

gezamenlijk aandachtspunt: HET AFVAL. Gelukkig is daar een

oplossing voor dankzij LightRec. Door het efficiënte inzamel-

systeem en een groter bewustzijn kunnen we er samen voor

zorgen dat het licht langer blijft schijnen! <

LICHT GEEFT GEZELLIGHEID.

IS SFEERBEPALEND.

ZONDER LICHT GEEN LEVEN.

EEN GROEN GEVOEL. EEN

BETER MILIEU VOOR ONZE

KINDEREN. BEWUSTZIJN.

LICHTEND VOORBEELD.

98

De installateur

Nico Koreman is eigenaar van Installatiebureau Koreman

Lichtonderhoud dat inmiddels 15 jaar bestaat. Hij vertelt

enthousiast over zijn passie voor licht. En dat licht nauw

luistert, blijkt al snel. Koreman legt uit dat licht, net als

olie in auto’s, regelmatig vervangen moet worden.

Gewoon omdat het een bepaalde levensduur heeft.

Lumen in plaats van Watt

‘Bij lampen spreken we over het

aantal lumen als maat voor de

hoeveelheid licht die een lamp

opbrengt. Zo geeft een gloeilamp

10 lumen per Watt en een TL-buis

100 lumen. LED geeft zo’n 60-70

lumen per Watt. De meeste

consumenten denken alleen in

Watt maar dat is eigenlijk niet de

goede maat voor de lichtopbrengst.

Energiezuinige lampen geven

namelijk veel meer lumen voor

minder Watt, dus meer licht voor

- op termijn -, minder geld.

Licht heeft net als alle andere

dingen regelmatig onderhoud

nodig. Als de lichtopbrengst afneemt, gaat dat ten koste van

het werkklimaat. Medewerkers krijgen bijvoorbeeld hoofdpijn

of last van hun ogen. Meestal wordt dat niet geweten aan

‘slecht’ licht terwijl dat wel de oorzaak is.

Een ander belangrijk element is het kleurenspectrum van

lampen. Een goedkope TL-buis geeft bijvoorbeeld alleen maar

blauw licht. In een spijkerbroekenwinkel maakt

dat niet uit, maar in een bruidsjurkenzaak

natuurlijk wel.’

Energiezuinig

Koreman vindt het de gewoonste zaak van de

wereld dat de lichtindustrie milieubewust

opereert en dus ook zorgt voor de verwijdering

en verwerking van afgedankte lampen en

armaturen. Zijn bedrijf gebruikt het LightRec

systeem, waarbij de NVMP de oude lampen en

armaturen gratis ophaalt en eigenlijk moet

iedereen dat doen.

Licht is immers verantwoordelijk voor 30% van

het totale energieverbruik. En in kantoren is

licht al helemaal de grootste energieverbruiker.

Koreman ziet wel wat in de mogelijkheid om

lampen te ‘leasen.’ ‘Dan hoeft een klant niet

meteen de investering te doen voor twintig jaar maar betaalt

hij ons een bepaald bedrag per jaar. Uiteindelijk is de klant dan

goedkoper uit en er wordt veel meer energie bespaard.’

‘Bij het Anthoniusziekenhuis hebben we een aantal lampen

vervangen door energiezuinige lampen en dat levert maar liefst

een energiebesparing op van 10% op het verbruik van de

verlichting. En tegenwoordig zijn er steeds meer ontwikke -

l ingen die het nog makkelijker maken om energie te besparen.

In armaturen zitten nu zogeheten ‘daglicht-opnemers.’

Als er meer of minder daglicht is, wordt de lamp automatisch

gedimd. Dit is onlangs toegepast in het stadhuis in Amsterdam

en dat heeft geleid tot een reductie van 42% op het totale

energieverbruik.

Waarom iedereen toch vast wil houden aan die oude gloei-

lampen, vindt Koreman maar vreemd. ‘Er is toch ook niemand

die nog terug wil naar de oude typemachine? We moeten

gewoon een beetje meegaan met de tijd. Een typemachine is

al nostalgie en binnenkort is de gloeilamp dat ook!’ <

‘Een spaarlamp is trouwens

gewoon een dubbelgevouwen

TL-buis. Als je goed kijkt, dan

begrijp je dat een klein

sfeerlichtje, niet zo gemakkelijk

in spaaruitvoering te maken is’

‘Licht moet net als olie, regelmatig vervangen worden’

10

12 13

De lichtadviseur

Carlo von Meijenfeldt is lichtadviseur bij ERCO Lighting in

Naarden en hij heeft dagelijks te maken met het resultaat

van verlichting.

Licht is emotie

‘Als lichtontwerper en -adviseur wil ik eerst weten wat het

resultaat moet zijn. Daarna maken we een plan waarbij het doel

centraal staat. Als dat helemaal compleet is en iedereen zich erin

kan vinden, gaan we pas kijken of er een kroonluchter of juist

een spot past. Veel mensen doen het andersom: die kopen een

kroonluchter en vragen daarna of ik armaturen heb zodat ze er

ook onder kunnen lezen. Zo werkt dat bij ons niet. Het gaat om

de beleving en die is bepalend.’

Je gaat ook niet naar een restaurant voor alleen het lekkere eten:

je gaat voor de sfeer, de inrichting. En licht is daar een belangrijk

aspect van. De meeste musea en grote winkels maken al gebruik

van licht om een bepaalde stemming te creëren. Maar veel

bedrijven kunnen daar nog heel wat aan verbeteren.’

‘Zo is in een kantoorruimte koeler licht bijvoorbeeld veel

beter voor de productiviteit. Als er geborreld moet worden,

gooien we er wat kleur in’, lacht Von Meijenfeldt. Hij demon-

streert een lichtinstallatie waarbij je de keuze hebt uit:

ontvangstlicht, vergaderlicht, presentatielicht en ten slotte:

napraatlicht. Alles is ingesteld op de sfeer die op dat moment

gewenst is. ‘Elke vorm van licht kan weer een andere emotie

oproepen. En daarom hameren wij erop dat licht al meegeno-

men wordt in de conceptfase van een project. Een mooi

gebouw valt of staat met de

juiste verlichting.’

Verticale belichting

‘Wat vaak vergeten wordt, is de

‘verticale belichting’ als

onderdeel van architectuur.

Door wanden van onder of

boven te belichten, creëer je

ruimte en openheid. Tegelijk

worden de begrenzingen goed

zichtbaar. Binnen de verticale

verlichting zijn weer verschil-

lende varianten om bepaalde

effecten teweeg te brengen. Dit

is niet alleen een aanvulling op

de functionele lichtplanning, het kan zelfs een uitgangspunt

zijn voor architecten.’ Als onderdeel van ons concept ‘efficiënt

visual comfort’ levert verticale verlichting ook energie-

besparing op.’

Twee keer energiezuinig

‘We zijn net terug van een beurs in Frankfurt en daar is in feite

alles gericht op energiezuinig. LED heeft absoluut de toekomst

maar haalt het qua kleurbeleving nog net niet bij halogeen of

gloeilampen. Toch richten wij ons sterk op de benadering van

dezelfde sfeer maar dan met een veel lager energieverbruik.

Wat veel mensen vergeten, is dat licht ook zorgt voor opwar-

ming en daardoor moeten aircosystemen op volle toeren

draaien. De besparing op aantal Watt van de verlichting leidt

dan ook nog eens tot een besparing in de koelingkosten.

Dubbele winst!’ <

‘Je gaat ook niet naar een

restaurant voor alleen het

lekkere eten: je gaat voor

de sfeer en de inrichting.

Licht is daar een belangrijk

aspect van’

‘Door wanden van onder of boven te belichten creëer je ruimte en openheid’

14 15

De consument

Bij binnenkomst springt de buitenlamp met spaarlamp in het

oog! Dat begint goed. Véronique de Rooij is 40 jaar, werkt bij

een uitgever van vrouwenbladen en woont met haar man en

twee kinderen in Haarlem. In haar sfeervolle woonkamer

vertelt ze wat licht voor haar betekent.

‘Licht is voor mij het allerbelangrijkste in huis. Het is zo

sfeerbepalend en daar ben ik erg gevoelig voor. Dit huis

hebben we van kelder tot zolder opnieuw gebouwd en

ingericht en we hebben meteen nagedacht over alle mogelijke

lichtpunten. Deze keer is dat best goed gelukt. De juiste

schemerlampen op de juiste plek kunnen je huis namelijk

maken of breken. Alleen in Italiaanse trattoria’s of Thaise

eettenten mag er fel wit TL-licht branden zonder dat ik me

daaraan stoor. Daar eet je namelijk zo puur en lekker dat de

lichtsoort volledig ondergeschikt is aan de sfeer.’

‘Maar als ik thuis zelf lekker kook, gaan de kaarsjes meteen

aan. En de lichten zijn hier allemaal gedimd. Lezen in de

kamer is ’s avonds vrijwel onmogelijk, dat moeten we vooral

overdag doen’, lacht Véronique.

‘Mijn man is trouwens totaal tegengesteld. Voor hem moet

licht vooral functioneel zijn en hoe het eruit ziet, doet er dan

niet toe. Langzaamaan vervangen we steeds meer gloei-

lampen door spaarlampen. Vooral boven: daar is alles nu

energiezuinig. Alleen de kooldraadlampen boven de tafel

beneden, die moeten blijven. En als dat straks niet meer kan,

hoop ik dat er goede alternatieven zijn.’

Inleveren en recyclen

‘Ik wist tot vandaag trouwens niet dat je kapotte spaarlampen

kunt inleveren. We hebben er ook nog geen hoeven vervangen

dus dat was niet aan de orde. Dit jaar hebben we een heel

bijzonder kerstpakket gekregen: een doos vol met spaar-

lampen. Dat kwam van Schiphol. Jammer dat ze er niet bij

hadden gezet hoe belangrijk het is om ze ook terug in te

leveren.’

Buitenlicht

‘Zonlicht is natuurlijk het allermooist. Maar als het gaat

schemeren, gaan ook de buitenlampen direct aan.

Vorige week was de eerste avond dat we weer eens echt

buiten konden zitten. Maar het licht was te fel en zonder

dat was het te donker. Nu heb ik zo’n ouderwetse lantaarn-

paal gevonden en is het buitenlicht weer in balans.

Vanzelfsprekend zit er een spaarlamp in die lantaarnpaal.’ < ‘Licht kan je huis maken of breken’

16 17

De detaillist

Jaap Jan Borjeson is eigenaar van lampenspeciaalzaak POST in

Bussum. Als je even in de knusse zaak rondloopt, weet je

meteen: hier weten ze echt alles van lampen. De klant is

koning, dus het gesprek wordt regelmatig onderbroken door

vragen als: ‘Heeft u misschien een knippertje voor mij?’

Borjeson pakt feilloos het juiste bakje. ‘Kijk, die ouderwetse

lichtschakelaartjes: dat noemen ze knippertjes.’

Het leuke aan de winkel vindt Borjeson het contact met de

mensen. ‘Elke vraag is anders: soms ben je in een minuut klaar

en een andere keer sta je drie kwartier te adviseren.’

Op de toonbank ligt een gelamineerd uitfaseringsschema.

‘Kunnen de klanten precies zien wat ze te wachten staat’, lacht

Borjeson. Hij merkt zeker dat de vraag naar energiezuinige

lampen toeneemt. ‘Dat is goed, we proberen ook zoveel

mogelijk energiezuinig te adviseren. Alleen: soms gaat dat

gewoon niet. Als klanten een kroonluchter hebben met

kaarslampjes, dan is het moeilijk om ze aan spaarlampen te

krijgen. Gelukkig hebben ze nog even om eraan te wennen en

komen er steeds meer nieuwe soorten energiezuinige lampen.

Met name de nieuwe LED-lampen verschijnen in allerlei vormen

en zijn voor veel toepassingen bruikbaar. En er zullen, vermoed

ik, ook wel nieuwe lampen en armaturen

ontwikkeld worden waarin de spaar- en

LED-lampen beter tot hun recht komen’, zegt

Borjeson. Hij laat een tijdloze lamp zien die

hij nu al vijftien jaar verkoopt. Het zogenoem-

de ‘Up-light’ en de leeslamp, allebei voorzien

van spaarlampen.

Inzameling

De inzameling in de winkel verloopt soepel.

Borjeson vertelt dat ze zelfs de fitting van de

gloeilampen afknijpen zodat ze ook het glas

daarvan kunnen scheiden. En hij neemt met

plezier de oude lampen van klanten in.

‘Dan komen ze vaak ook weer een nieuwe bij

me kopen. Maar alleen inleveren mag ook!

Ik zeg het er altijd bij dat ze hun lampen hier

kunnen terugbrengen, maar controleren doe

ik het natuurlijk niet.’

Eigenlijk zouden spaarlampen iets eerder

vervangen moeten worden dan het moment

waarop ze het echt begeven, zegt Borjeson.

‘De spaarlamp gaat niet altijd ineens stuk,

zoals een gloeilamp. Na een tijdje geven ze

gewoon minder licht doordat er metaaldeel-

tjes op de poedercoating aan de binnenkant

slaan. Dan is de lamp aan vervanging toe,

maar dat weet de consument nog niet’, legt

hij uit. Hij kijkt over zijn schouder naar zijn

collega: ‘Nee John: daar moet een vier-pinner

in, dit is een twee-pinner.’ De klant lacht:

‘Daarom kom ik hier al zo lang.’ <

‘We proberen zoveel mogelijk energie-

zuinig te adviseren. Maar als klanten

een kroonluchter hebben met kaars-

lampjes, dan is het moeilijk om ze aan

spaarlampen te krijgen’

‘Alle lampen kunnen hier worden ingeleverd’

18 1919

De kunstschilderes

Voor kunstschilderes Christine Castendijk is licht het aller-

belangrijkste, want zonder dat kan zij haar beroep niet

uitoefenen. Door goed te kijken, ga je steeds meer zien.

Puur licht

Haar atelier op het noorden is licht en voelt open aan door

de verschillende lichtinvalshoeken en de hoogte van de

ruimte. Overal hangen de zeegezichten van Castendijk.

De mooie blauwe tinten vallen op. ‘Dat komt door het

Noorderlicht’, legt Wouters uit. ‘Dat is zo puur, zo mooi

en het spreekt mij het meeste aan zoals je ziet.’

‘Zonlicht kleurt eigenlijk alles anders dus daarom is wat je

ziet niet echt! Het camoufleert de werkelijkheid en laat

lelijke dingen soms mooi ‘schijnen.’ Terwijl het Noorderlicht

daarentegen niks mooier maakt dan het is. Misschien dat

mensen uit het zuiden ook wat meer zweven en relaxter zijn

terwijl Noorderlingen nuchterder overkomen. Het zou best

kunnen dat licht invloed heeft op karakters maar of dat echt

zo is, weet ik niet.’

Schilderen bij spaarlicht

In de lamp op de ezel waarop een langgerekt schilderij

staat, zit een spiraalvormige spaarlamp. ‘Die geeft ook dat

ongekleurde, heldere daglicht. Daar kan ik ’s avonds goed

bij werken als ik me concentreer op de kleuren. Maar sfeer is

ook belangrijk. Als je in de goede ‘mood’ bent, maak je

mooiere dingen. Ik zou bijvoorbeeld ook niet in een huis

kunnen wonen waar alleen maar noorderlicht is.

Dan is alles altijd zwaarder omdat het zo echt is. Dus af en toe

wat zon erover om de boel te verlichten, geeft wel die relaxte

sfeer.’ ‘Dat je spaarlampen kunt inleveren, is nieuw voor mij.

Dat ga ik zeker doen. En goed om te weten dat spaarlampen

na een aantal jaar soms wat minder licht gaan geven.

Dat is voor mij als kunstschilder erg relevant.’ <

‘Zonlicht kleurt eigenlijk alles

anders dus daarom is wat je ziet

niet echt! Terwijl het Noorderlicht

juist niks mooier maakt dan het is’

20

2322

In de spotlights: belang van goede communicatieLightRec ontplooit jaarlijks diverse activiteiten om consumenten

ervan bewust te maken dat gescheiden inzameling noodzakelijk

is. Goede communicatie naar alle verschillende partijen is

essentieel om de doelstellingen te kunnen realiseren.

LightRec werkt daarom nauw samen met diverse communicatie-

professionals om berichtgeving en media-aandacht in goede

banen te leiden. Hieronder vindt u een kort overzicht van de

belangrijkste communicatie-acties in 2009.

Film over de recycling van spaarlampen

In samenwerking met de NVMP is een uitgebreide informatie-

film gemaakt over het wel en wee van de inzameling en

recycling van spaarlampen en TL-buizen. In deze film, die

vooral gericht is op jongeren, wordt uitgelegd waarom

spaarlampen ingezameld en gerecycled moeten worden.

Maar vooral ook hoe dit proces verloopt en wat er van de

gerecyclede materialen gemaakt kan worden. De film is

inmiddels al vertoond op diverse scholen en opleidingen,

en bij een groot aantal deelnemers van LightRec.

De film kan niet worden nabesteld. Via de website van

LightRec en de NVMP kan de film worden bekeken.

Introductie Jekko: de ideale verzamelbox voor thuis

Een veelbelovende insteek is de door LightRec ontwikkelde

Jekko. De Jekko is de oplossing om in huis eenvoudig

verschillende afgedankte producten zoals batterijen,

lampen en kleine elektrische apparaten te bewaren om

vervolgens alles in een keer naar de milieustraat te brengen.

In elk huis slingeren namelijk veel kapotte kleine elektrische

apparaten rond. Per persoon gooien we hiervan jaarlijks

twee kilo in de afvalbak, in plaats van deze in te zamelen

en te recyclen. Dit resulteert in een jaartotaal van

33 miljoen kilo, inclusief spaarlampen,

dat niet gerecycled wordt.

Tijdens het symposium van de NVMP, Stibat

en ICT Milieu op 8 oktober 2009 is de Jekko

geïntroduceerd. Vanaf 10 oktober startte

onder de paraplu van Wecycle een pilot in 17.000 huishou-

dens in de gemeenten Tilburg en Bergen (Noord-Limburg)

en 3.000 basisscholieren verspreid over heel Nederland.

De basisscholen ontvingen een speciaal lespakket bij

deelname aan de proef. Met de verzamelbox kregen de

deelnemende huishoudens hulp bij de inzameling van

onder meer kleine elektrische apparaten, die vaak door

gemakzucht in de afvalbak verdwijnen.

In de Jekko ligt alles overzichtelijk bij

elkaar en deze is makkelijk mee te

nemen bij het inleveren van gesorteerd

afval. Bijvoorbeeld bij een bezoek aan

de milieustraat, de supermarkt of bij één van de inmiddels

ruim 1.100 basisscholen die meedoen met Wecycle. Uit

onderzoek van Trendbox blijkt dat de Jekko-pilot bij scholen

en de gemeenten Tilburg en Bergen (Limburg) een groot

succes was. Wecycle bekijkt nu samen met LightRec de

mogelijke vervolgstappen. De Jekko is nog niet verkrijgbaar

in winkels maar dit staat wel hoog op de agenda in 2010.

SPAAR- EN LEDLAMPEN

BATTERIJEN

www.wecycle.nl/jekko

24 25

Consumentencampagne

Ook in 2009 heeft LightRec weer veel aandacht besteed aan

de voorlichting van consumenten via de media. In december

lanceerde Wecycle op verzoek van LightRec een extra

voorlichtingscampagne om consumenten nog eens te

attenderen op het belang van het gescheiden inzamelen van

spaarlampen. Via een TV-commercial en buitenreclame

werden consumenten opgeroepen om gebruikte spaarlam-

pen vooral niet weg te gooien maar in te leveren. Op de site

van Wecycle (www.wecycle.nl) is ook een video te bekijken

waarin duidelijk wordt uitgelegd hoe de recycling van

spaarlampen precies in zijn werk gaat.

In de media

Afgelopen jaar was LightRec heel actief om de missie en

activiteiten van LightRec onder de aandacht te brengen

van de media. Hierdoor wordt LightRec meer en meer

aanspreekpunt voor de inzameling en verwerking van

lampen. Op de website van LightRec staat een overzicht

van alle persberichten die zijn verstuurd en die publieke

aandacht hebben gegenereerd. Vooral de samenwerking met

de Nederlandse Licht Associatie (NLA) rond de uitfasering van

de gloeilamp leverde veel positieve aandacht in de media op.

In 2010 zal LightRec zich ook nadrukkelijk gaan richten op het

professionele circuit, om op deze manier de professionele

eindgebruikers gerichter voor te kunnen lichten over het

belang en de mogelijkheden van gescheiden inzameling. <

Dagblad De PersWoensdag 13 januari 2010

Dagblad De PersWoensdag 13 januari 2010

Woensdag13.01.10

�� De betere wereld

WWW.DEBETEREWERELD.NL

COLUMNJEROEN BARTELS

Het mocht duidelijk zijn: geen sfeervol kaarslicht tijdens de meest recente feestda-

gen maar gezamenlijk rondom de ledverlichting. Zo gaf de Postcodelo-terij met WNF ruim 1,2 miljoen led-lampen weg. Philips sloot zich bij deze beweging aan en voorzag de Voedselbank van 20.000 exempla-ren. En niet te vergeten alle regiona-le en gemeentelijke initiatieven. Het jaar 2009 kenmerkte zich door het thema ‘de gloeilamp is dood, leve de led!’

Een positieve ontwikkeling. Hoe-wel er her en der geklaagd wordt dat er op het energiezuinige vlak te weinig verlichtende alternatieven zijn, halen de producenten deze klaagzangen dankzij hun laatste technologische ontwikkelingen moeiteloos onderuit. En liggen de investeringskosten voor led’s welis-waar nog hoger dan die van spaar-lampen, zijn deze ook voor de led-lamp dankzij hun lange levensduur en lage verbruikskosten prima terug te verdienen. Net als spaarlampen is de ledlamp dus een prima alterna-tief voor het zo geliefde peertje.

Inmiddels branden er al ruim 15 miljoen ledlampen bij de Neder-landse huishoudens, zo blijkt uit onze jaarlijkse bezitsmeting, nog exclusief de laatste leduitdeelacties. Met ook nog eens 70 miljoen spaar-lampen zijn we dus al fl ink op weg om de in Kopenhagen gewenste energiebesparing op dit front te le-veren. En daar mogen we trots op zijn. Toch kunnen we als consument nog een stapje extra zetten. Simpel-weg door gebruikte lampen uitein-delijk in te leveren. Bij de winkel waar je een nieuwe koopt, in de su-permarkt of bij de milieustraat. Im-mers, van al deze energiezuinige lampen kunnen we ruim 94 procent van de materialen hergebruiken. En dat is uiteindelijk dubbele winst. Ik wens heel Nederland een helder verlicht 2010 toe en mocht je nog op zoek zijn naar een goed voornemen: Spaar- of ledlamp stuk? Lever ‘m in! 1

Jeroen Bartelsis directeur van Stichting Light-Rec, in ons land verantwoordelijk voor de inzame-ling en recycling van energiezui-nige verlichting.

...Led it shine!

De aankondiging van PLUS Super-markten om alleen nog Fairtrade gecertifi ceerde bananen te verko-pen, is het grootste Fairtrade com-mitment van een Nederlandse supermarkt tot nu toe.

Redactie betere wereldAMSTERDAM...Met de verkoop van gemiddeld ruim 130 ton bananen per week betekent de actie van PLUS in Nederland een verdrievoudiging van de afzet. Daar-mee vergroot het tevens de impact van Fairtrade voor duizenden boeren en plantagearbeiders in Colombia.

Bananen zijn een van de meest ge-consumeerde en verhandelde voed-selsoorten ter wereld. In deze indus-trie zijn productie, winst en macht sterk geconcentreerd. Vijf bedrijven hebben met elkaar ruim 85 procent van de wereldmarkt voor bananen in handen. Intussen is het voor kleine bananenboeren en arbeiders op ba-nanenplantages moeilijk om in hun levensonderhoud te voorzien en wer-ken zij vaak onder erbarmelijke om-standigheden.

Het Fairtrade-systeem komt op voor kleine boerenorganisaties en de rechten van plantagearbeiders. Voor de Fairtrade gecertifi ceerde organisa-ties geldt dat zij moeten voldoen aan hoge sociale en milieustandaarden.

Geen duurdere banaan De supermarktketen laat als eerste retailer in Nederland zien dat het mo-gelijk is om op zo’n grote schaal over te stappen op Fairtrade inkoop. Met deze overstap komt PLUS tegemoet aan de duurzaamheidverwachtingen van bijna driekwart van de Neder-landse consumenten ten opzichte van bedrijven. Dit zónder de prijs in de winkel te verhogen.

Stichting Max Havelaar voert sinds 2005 een fruitcampagne om bedrij-ven en consumenten te stimuleren op eerlijk fruit over te stappen. 1

BananenGrootste Fairtrade commitment supermarkt ooit

Tieme HermansAMSTERDAM...Geen levensmiddel wordt in Neder-land zo streng gecontroleerd als kraanwater en de eisen eraan liggen dan ook een stuk hoger dan bij fl es-senwater. Kraanwater wordt op meer dan vier keer zoveel stoffen gecheckt als verpakt water voordat het bij de consument uit de kraan komt, terwijl 60 procent van het ons zo geliefde gemeentepils uit dezelfde grondla-gen komt als het meeste fl essenwater. Daarbij hebben mensen die normaal gevarieerd eten de meeste van de zwa-re metalen in mineraalwater hele-maal niet nodig. Volgens een onder-zoek aan de TU Delft is gebotteld water maar liefst vijftig keer zo belas-tend als kraanwater. Dat komt onder andere door transport, energiever-bruik bij de productie en de dagelijk-se 500.000 lege fl esjes die vaak terecht komen op afvalhopen in de derde wereld.

De DopperNaast het initiatief JoinThePipe is Nederland een nieuw initiatief rijker: een nieuwe campagne om het ge-bruik van kraanwater te promoten is de Dopper, een initiatief van de crea-tieve denkers van Harlem Legacy. Door het organiseren van zogenoem-de fl ashmobs vroegen zij in Amster-dam, Utrecht en Haarlem al aandacht voor de campagne. Onderdeel hier-van is samen met consumenten een fl esje ontwerpen dat milieubewust, herbruikbaar en betaalbaar is, met als doel zoveel mogelijk mensen aan het kraanwater te krijgen.

Harlem Legacy zegt namelijk op zijn website dat je ‘bij elke slok kraan-water die je uit de Dopper drinkt iets

bijdraagt aan het verminderen van de berg afval en aan schoon drinkwater in ontwikkelingslanden’. Dit laatste komt tot stand omdat een deel van de opbrengsten gaan naar stichting Si-mavi, die streeft naar veilig drinkwa-ter in arme landen.

Waterballet Wie zo’n ontwerpwedstrijd niet ziet

zitten, kan ook een dansje wagen voor kraanwater. Dopdub is als een lipdub, wat weer staat voor een clip bij een bestaande song. Bedenkers van de coolste moves en outfi ts ma-ken na het uploaden van filmpje, kans om de studio in te duiken als echte kraanwaterartiesten. Dus creëer een wild waterballet of ontwerp je waterfl es op www.dedopper.nl 1

De Dopper Verminder afvalberg door geen fl essenwater te drinken

Hollands kraanwater duurzame dorstlesserHet Nederlandse kraanwater is prima. Door dit te drinken kun je ontwikkelingslanden helpen.

Voor veel bedrijven lijkt het realiseren van maatregelen die écht eff ect heb-ben op een meer duurzame samenle-ving, meer op een ware kruistocht. Ondernemend Nederland is zich wel-iswaar bewust dat duurzaamheid en fi nancieel gezond ondernemen prima samengaan maar heeft moeite dit te vertalen in concrete stappen en –vooral ook – in een bijpassende ge-dragsverandering.

‘Je hoort zoveel tegenstrijdige ver-halen; waar te beginnen, hoe te moti-veren, wie verantwoordelijk te ma-

ken voor beleid en voor uitvoering?’ Allemaal realistische vragen. U kunt starten met het aantrekken van jonge professionals. Voor deze generatie af-gestudeerden is being and doing green meer business as usual dan voor het gros van ondernemend Ne-derland. Zij hebben bovendien de po-wer en ambitie om tot innovatieve verdienmodellen te kunnen komen.

En als u er helemaal niet – meer – uitkomt, zijn er genoeg stichtingen en adviesbureaus die op allerlei manie-ren u een handje kunnen helpen.

Duurzaam ondernemen

TREK GROENE JONGEREN AANVan alle Nederlanders vindt 52 pro-cent ontwikkelingssamenwerking harder nodig dan ooit. 59 procent vindt microkrediet het beste ont-wikkelingsinstrument. Dat blijkt uit onderzoek onder 1.000 mensen, uit-gevoerd door Panelwizard in op-dracht van Oikocredit Nederland.

Na 60 jaar ontwikkelingshulp gaapt er nog steeds een kloof tussen arm en rijk, en zet men vraagtekens bij de eff ectiviteit ervan. Otto Al-brecht, hoofd voorlichting van Oiko-credit: ‘Ondanks kritiek op ontwik-

kelingssamenwerking vinden velen het harder nodig dan ooit. Veel Ne-derlanders beseff en dat de crisis ar-men in ontwikkelingslanden treft, terwijl zij er niet schuldig aan zijn.’

Dat 59 procent kiest voor micro-krediet als het beste ontwikkelings-instrument, is begrijpelijk, vindt Al-brecht: ‘Arme mensen worden met microkrediet op een gelijkwaardige manier geholpen om te bedrijven. Ze werken er voor en betalen de lening met rente terug. Steeds meer Neder-landers zien dat in.’

Ontwikkelingssamenwerking

MICROKREDIET BESTE AANPAK

Goede werkplek Een duurzamere werkplek betekent een kleinere

ecologische footprint, maar ook een gezondere en een meer productieve werkplek. En nu jij weer...

Twitterupdate@zin_en_onzin #Greenpeace publiceert lijst met

liegers over ‘#groen’ #imago, oftewel de ‘#greenbashers’. http://bit.ly/5RLRm3.

Eco-fashion forecastHoe ziet 2010 eruit in een betere wereld vol met

fair fashion? Wie het weet, mag het zeggen. Graag via Facebook of Twitter. Very fashionable...

Flessenwater is vijftig keer zo belastend voor het milieu als kraanwater.

Publicatie : Dagblad van het Noorden ed. Stad en HarenDatum : 18-08-2009Pagina : 7

Oplage : 27.523Frequentie : dagelijks

Advertentiewaarde : € 5414,04Regio : Stad en Haren

LIGHTREC - STICHTING VOOR INZAMELING EN RECYCLING VAN SPAARLAMPENalleen voor intern/eigen gebruik 1480 00300 103 00 00

Publicatie : Nederlands Dagblad Datum : 18-06-2009Pagina : 4

Oplage : 32.562Frequentie : dagelijks

Advertentiewaarde : € 190,07Regio : landelijk

LIGHTREC - STICHTING VOOR INZAMELING EN RECYCLING VAN SPAARLAMPENalleen voor intern/eigen gebruik 1480 00238 033 00 00

Dagblad De PersWoensdag 30 september 2009

Dagblad De PersWoensdag 30 september 2009

Woensdag30.09.09

�� De betere wereld

WWW.DEBETEREWERELD.NL

COLUMNOTTO ALBRECHT

Op 2 augustus stond in deze krant dat de crisis wereld-wijd 7300 miljard euro kost.

Dat is 1.500 euro per wereldburger. In Nederland kost ons de crisis bijna 9.000 euro per persoon. We worden kennelijk meer getroff en dan ande-ren. Volgens de knappe koppen die er verstand van menen te hebben, komt dat doordat wij een bijzonder grote fi nanciële sector hebben die harder wordt getroff en dan andere sectoren. Klinkt logisch, zou je zeg-gen.

Een land als Burkina Faso of Haïti heeft lagere kosten per inwoner van de kredietcrisis dan wij. Doen ze het daar nu beter? Integendeel. Als je weinig of niets hebt, kun je gewoon minder verliezen. Zo triviaal is dat. Maar als een land bijvoorbeeld 30 procent van zijn inkomsten kwijt-raakt doordat de geëxporteerde grondstoff en goedkoper zijn gewor-den en er minder toeristen in het land komen, dan wordt het pas hard getroff en. Recente studies van de Wereldbank bevestigen dat de arme landen, vooral in Afrika, bijzonder hard worden getroff en door de cri-sis. Er wordt minder buitenlands ka-pitaal geïnvesteerd en er wordt juist meer kapitaal weggehaald.

De crisis van het grote geld in rij-ke landen wordt betaald door de kleine man/vrouw in arme landen. Hij/zij heeft niet de crisis veroor-zaakt, maar moet nu wel de gevol-gen dragen. Het is daarom niet meer dan fatsoenlijk dat wij in het Wes-ten juist nú ontwikkelingssamen-werking en microkredietverstrek-king extra ondersteunen.

Meepraten over nieuwe wegen om armoede te bestrijden? Oikocre-dit Nederland organiseert in elke provincie de Oikocredit Debattour, met als thema: ‘Ontwikkelingshulp achterhaald?’ Ga naar: www.micro-krediet.nl/debat 1

Otto Albrecht is Hoofd Voorlichting Oikocredit Neder-land, een van de grootste particuliere fi nanciers van de microkredietsector ter wereld.

Ontwikkelingshulp achterhaald?

Je tanden, je lichaam, de auto of de afwas, de wonderlijke 18-in-1-zeep van Dr. Bronner, de excentrieke ‘Pope of soap‘, wast het verantwoord schoon. Over de combinatie van religie, wetenschap, idealisme én zeep…

Tieme Hermans...De uit een psychiatrische inrichting ontsnapte zeeplabel-fi losoof wilde het liefst zijn levensvisie delen met zoveel mogelijk mensen. Als straat-prediker zag je hem dan ook fanatiek te keer gaan, op of naast zijn zeep-kistje.

FlowerpowerOf de elektroschokken nog niet hele-maal hun werk hadden gedaan of niet, het publiek bleek meer geïnte-resseerd in de bijzondere zepen die hij meebracht. Daarom besloot de zelfverklaarde ‘doctor’ zijn levensles-sen voortaan op de zeep te zetten. En dat werkte! In de vrolijke jaren zestig werden zijn boodschappen door de fl owerpowerbeweging geadopteerd en groeiden de zepen uit tot een hip-pie-cultproduct. Vervolgens kwamen steeds meer mensen achter de kwali-teit en natuurvriendelijkheid van de zepen en breidde de klantenkring zich verder uit.

FairtradeHet biologische zeepmerk voert sinds 2008 ook het Fair Trade-label. Daar-bij wordt er goed gezorgd voor zijn boeren en werknemers met royale lo-nen en extra voordelen. Alle winst die niet nodig is voor het verder ontwik-kelen van het bedrijf wordt weggege-ven aan liefdadigheidsinstellingen en goede doelen. Kortom, Dr. Bron-ner is eerlijk voor de gebruiker, de werknemer, de boer en de wereld. Eerlijk4 dus. 1

18-in-1Gekke ‘doctor’, goede zeep

De terughoudendheid bij consu-menten om spaarlampen te kopen, is onterecht. Ze zijn er al in alle kleuren en maten en ze brengen het energieverbruik echt terug.

...Nederlandse winkeliers maken sinds 1 september een begin met het uit de schappen halen van de gloei-lamp. Het hamstergedrag blijft vooralsnog achter-wege, dit in tegenstelling tot onze oosterburen. En dat is begrijpelijk: Nederland behoort al tot de Europese koplopers in het gebruik van ener-giezuinige verlichting. Maar toch hebben ook veel Nederlanders nog koudwatervrees om te swit-chen naar spaarlampen. De vraag is: waar komt die vrees vandaan?

Spaarlampen giftig?Vooral bij de tegenstanders heeft het veel losgemaakt, de daadwer-kelijke start van de uitfasering van de gloeilamp. Ten eerste zou de te realiseren bespa-ring afgezet tegen het totale energieverbruik minimaal zijn. Spaar- en ledlampen zouden daarnaast geen prettig licht geven. Boven-dien zouden er voor de con-sument onvoldoende alter-natieven beschikbaar zijn. En tot slot, de spaarlampen zouden eerder slecht dan goed voor het milieu zijn omdat ze giftig zouden zijn.

De Nederlandse Licht Associatie (NLA) en Stichting LightRec, beide vertegenwoordigers van de Neder-landse verlichtingsproducenten en importeurs, betitelen dit soort verha-len als fabeltjes. ‘Het zijn helaas dit soort verhalen die, in combinatie met onvoldoende kennis, bij de consu-ment onnodige verwarring zaaien’, zegt Marcel van Haren, branchema-nager van de NLA. ‘De uitfasering van

de gloeilamp in Europa levert een ge-schatte energiebesparing op die gelijk staat aan het energieverbruik van alle Nederlandse en Belgische huishou-dens samen. Uiteindelijk kunnen we gezamenlijk 30 procent van het elek-triciteitsverbruik voor verlichting in Europa besparen. Dat komt neer op een vermindering van de uitstoot van CO2 van zo’n 23 miljoen ton.’

Bij consumenten leeft ten onrechte het idee dat een spaarlamp vaak geen vol-waardig alternatief kan zijn voor de gloeilamp, volgens Van Haren. ‘Van-daag de dag zijn energie-zuinige lampen, of dat nu halogeen-, spaar- of ledlampen zijn, qua grootte, lichtopbrengst

en kleur goed vergelijk-baar met de oude gloeilamp. Bovendien zijn er ook dim-bare spaarlampen en spaar-lampen die sneller opstarten,

net als een gloeilamp. Led en energiezuinige halogeenlampen

doen dit sowieso al.’

RecyclingUit onderzoek van GfK, dat in opdracht van LightRec werd uitgevoerd, blijkt dat Nederlandse huishoudens nog zo’n 300 miljoen gloei-lampen in gebruik hebben. De komende jaren worden deze beetje bij beetje vervan-

gen door energiezuinige lam-pen, bijvoorbeeld door een

spaar- of ledlamp. De winst voor het milieu kan nog

hoger uitvallen als gevolg van de uit-fasering van de gloeilamp. Jeroen Bartels, directeur van LightRec, hier-over: ‘Door energiezuinige lampen, zowel spaarlampen als ledverlich-ting, aan het eind van de levensduur gescheiden in te zamelen, kunnen we ruim 90 procent van de materialen hergebruiken, waaronder het beetje kwik dat spaarlampen bevatten. Zo kunnen we door recycling ook bespa-ren op het gebruik van kostbare grondstoffen.’ 1

Besparing Koudwatervrees

Fabels over spaarlampen leiden tot voorzichtige start

Er zijn dimbare spaarlampen en spaarlampen die sneller opstarten.

Ben je ontwerper of draag je de we-reld een warm hart toe? Dan is dit jouw kans om gezien te worden. Ter ere van het vijfj arig bestaan heeft Made-By, een organisatie met res-pect voor mens en milieu, een duur-zaam-designcontest uitgeschreven. Stuur jij het beste ontwerp in, dan wordt het in productie genomen door Edun, het bewuste label van U2’s Bono en zijn vrouw.

Made-By en Edun nodigen ont-werpers uit tot het neerzetten van een uitdagende, inspirerende print met een betere wereld in het ach-terhoofd. Deelnemers kunnen de hele maand oktober hun beste idee-en uploaden op de website van Made-By, waar ook de inzendingen van collega-designers te zien zijn. Het winnende ontwerp zal door heel Europa worden verkocht, een

goede kans om gezien te worden voor aanstor-mende talenten. Wie wil nou niet zo’n duurzaam werk op zijn of haar cv heb-ben staan?

Bezoekers van de site, of al jouw vrienden, familie of Hyves-buddies kunnen onli-ne hun stem uitbrengen op hun favoriete design. De tien populairste inzendin-gen worden vervolgens on-derworpen aan de ervaren ogen van een kritisch panel bestaande uit Bono’s vrouw Ali Hew-son, Edo Beukema van Bijenkorf Ne-derland, Mark Huis in ’t Veld van Made-By, Cosmopolitans hoofdre-dactrice Claudia Straatmans en top-model Summer Rayne Oakes.

De offi ciële uitreiking is op 16 december in

het Amsterdamse Krasnapolsky ho-

tel tijdens het ju-bileumevene-ment van

Made-By waarbij het winnende ont-

werp aan pers en publiek wordt gepresenteerd.

Een deel van de op-brengst van de verkochte shirts gaat naar een goed doel: het Conservation Cotton Initiative (CCI). Dit

initiatief ondersteunt klei-ne gemeenschappen in Afrika bij het verbeteren van de leefomstandighe-den. Daarnaast ontvangen zij hulp bij de omschakeling naar biologische teelt.

Ontwerpwedstrijd

MAAK JIJ DE SPANNENDSTE DUURZAME PRINT?

Nederlandse winkeliers maken sinds 1 september een begin met het uit de schappen halen van de gloei-lamp. Het hamstergedrag blijft vooralsnog achter-wege, dit in tegenstelling tot onze oosterburen. En dat is begrijpelijk: Nederland behoort al tot de Europese koplopers in het gebruik van ener-giezuinige verlichting. Maar toch hebben ook veel Nederlanders nog koudwatervrees om te swit-chen naar spaarlampen. De vraag is: waar komt die vrees

Spaarlampen giftig?Vooral bij de tegenstanders heeft het veel losgemaakt, de daadwer-kelijke start van de uitfasering van de gloeilamp. Ten eerste zou de te realiseren bespa-ring afgezet tegen het totale energieverbruik minimaal zijn. Spaar- en ledlampen zouden daarnaast geen prettig licht geven. Boven-dien zouden er voor de con-sument onvoldoende alter-natieven beschikbaar zijn. En tot slot, de spaarlampen zouden eerder slecht dan goed voor het milieu zijn omdat ze giftig zouden

De Nederlandse Licht Associatie (NLA) en Stichting LightRec, beide vertegenwoordigers van de Neder-landse verlichtingsproducenten en importeurs, betitelen dit soort verha-len als fabeltjes. ‘Het zijn helaas dit soort verhalen die, in combinatie met onvoldoende kennis, bij de consu-ment onnodige verwarring zaaien’, zegt Marcel van Haren, branchema-nager van de NLA. ‘De uitfasering van

gezamenlijk 30 procent van het elek-triciteitsverbruik voor verlichting in Europa besparen. Dat komt neer op een vermindering van de uitstoot van CO2 van zo’n 23 miljoen ton.’

Bij consumenten leeft ten onrechte het idee dat een spaarlamp vaak geen vol-waardig alternatief kan zijn voor de gloeilamp, volgens Van Haren. ‘Van-daag de dag zijn energie-zuinige lampen, of dat nu halogeen-, spaar- of ledlampen zijn, qua grootte, lichtopbrengst

en kleur goed vergelijk-baar met de oude gloeilamp. Bovendien zijn er ook dim-bare spaarlampen en spaar-lampen die sneller opstarten,

net als een gloeilamp. Led en energiezuinige halogeenlampen

doen dit sowieso al.’

RecyclingUit onderzoek van GfK, dat in opdracht van LightRec werd uitgevoerd, blijkt dat Nederlandse huishoudens nog zo’n 300 miljoen gloei-lampen in gebruik hebben. De komende jaren worden deze beetje bij beetje vervan-

gen door energiezuinige lam-pen, bijvoorbeeld door een

spaar- of ledlamp. De winst voor het milieu kan nog

hoger uitvallen als gevolg van de uit-fasering van de gloeilamp. Jeroen Bartels, directeur van LightRec, hier-over: ‘Door energiezuinige lampen, zowel spaarlampen als ledverlich-ting, aan het eind van de levensduur gescheiden in te zamelen, kunnen we ruim 90 procent van de materialen hergebruiken, waaronder het beetje kwik dat spaarlampen bevatten. Zo kunnen we door recycling ook bespa-ren op het gebruik van kostbare grondstoffen.’

sneller opstarten.

goede kans om gezien te

Bezoekers van de site, of al jouw vrienden, familie of Hyves-buddies kunnen onli-ne hun stem uitbrengen op hun favoriete design. De tien populairste inzendin-gen worden vervolgens on-derworpen aan de ervaren

De offi ciële uitreiking is op 16 december in

het Amsterdamse Krasnapolsky ho-

tel tijdens het ju-

Made-By waarbij het winnende ont-

werp aan pers en publiek wordt gepresenteerd.

Een deel van de op-brengst van de verkochte shirts gaat naar een goed doel: het Conservation Cotton Initiative (CCI). Dit

Publicatie : Metro Datum : 25-08-2009Pagina : 5

Oplage : 414.721Frequentie : dagelijks

Advertentiewaarde : € 14800,00Regio : landelijk

LIGHTREC - STICHTING VOOR INZAMELING EN RECYCLING VAN SPAARLAMPENalleen voor intern/eigen gebruik 1480 00121 027 00 00

de Pers de Pers

Dagblad van het Noorden

Metro

Nederlands dagblad

26 27

Afscheid van de vertrouwde gloeilamp

Uitfasering van de gloeilamp

‘Vorig jaar is de eerste stap gezet in het uitfaseren van de

gloeilampen. De 100-Watt en de matte lampen zijn vanaf

september ‘verboden’. Althans, vanaf dat moment mogen de

voorraden niet meer worden aangevuld. En per 1 september

2010 gaat de 75-Watt eruit. Doorgaans geldt: hoe lager het

Wattage, hoe meer het de mensen raakt. Daarom gebeurt het

stap voor stap zodat iedereen zich vanaf nu alvast kan

oriënteren op energiezuinige alternatieven.’

Zuinig licht, heldere keuze

‘Samen met (toen nog) SenterNovem, hebben wij als NLA de

actie ‘Zuinig licht, heldere keuze’ ingezet om retailers er op te

attenderen dat alleen een goed advies over de mogelijkheden

van energiezuinige verlichting kan leiden tot gezamenlijke

energiebesparing. Deze actie heeft er inderdaad mede voor

gezorgd dat de winkeliers bij de eerste uitfaseringsgolf niet zijn

overgegaan tot een massale uitverkoop van de 100-Watt

gloeilampen maar dit moment juist hebben aangegrepen om

energiezuinige verlichting te promoten. Helaas werd deze

campagne enigszins overschaduwd door de actie ‘Wat LED je?’

van de Postcodeloterij en het WNF waarmee consumenten een

gratis LED-lamp konden afhalen bij Albert Heijn. Hierdoor leek

het alsof LED-verlichting het enige alternatief is voor gloeilam-

pen maar dat is natuurlijk niet waar. We juichen de promotie van

LED-lampen toe, alleen was de timing een beetje ongelukkig.’

Goede alternatieven en kansen

‘Het is belangrijk om de negatieve ideeën die heersen rondom

energiezuinige verlichting om te buigen. Veel gehoord commen-

taar is nog steeds dat het licht van spaarlampen ongezellig is;

dat het te lang duurt voor het licht helemaal op sterkte is; en het

is gewoon te wit.’

‘Het klopt dat er ook energiezuinige lampen zijn van mindere

kwaliteit die dus vaak goedkoper zijn. Door consumenten meer

op te voeden met sfeerbeelden kunnen we ze ervan overtuigen

dat er wel goede alternatieven zijn voor de vertrouwde gloeilam-

pen, ook al is de terugverdientijd misschien iets langer.

Ik zie LED-verlichting als een enorme kanshebber om met goede

alternatieven te komen. Dit is een jonge technologie waar nog

heel veel in bereikt kan worden. De claim ‘energiezuiniger’ is er

al maar er is nog geen terugverdienmodel voor. De consument

heeft niet in de gaten dat hij uiteindelijk minder geld kwijt is aan

een LED-lamp omdat die zo enorm lang meegaat.’

‘De opkomst van LED- en spaarlampen is trouwens ook een kans

voor de speciaalzaken. Zij hebben de tijd en de kennis om

consumenten goed te adviseren en ze kunnen precies aangeven

welke energiezuinige alternatieven het best aansluiten op een

bepaalde lichtwens.’

Waar blijft die lage rekening?

‘Een ander aandachtspunt is het feit dat consumenten

weliswaar meer spaarlampen hebben maar dat helemaal niet

terugzien in de energierekening die toch nog blijft stijgen.

Dat komt omdat er jaarlijks zoveel elektrische apparaten

bijkomen. De rekening is wel minder gestegen dan wanneer

ze gloeilampen waren blijven gebruiken, maar dat ervaart een

consument nu eenmaal niet zo. Datzelfde geldt voor de

investering in spaarlampen die ook sfeerlicht geven.

Die is fors en ook al verdien je het ooit terug: op dit moment

kiest de consument toch nog vaak voor een goedkope variant

die dan weer een kortere levensduur heeft.’

‘Het collectieve bewustzijn over het inleveren van lampen neemt

toe, maar het blijft een aandachtspunt. Daarbij kan van de

consument niet worden gevraagd om onderscheid te maken

tussen LED- en spaarlampen. Die moeten dan ook op dezelfde

manier worden ingezameld en dat is precies wat LightRec ook

wil bereiken. Er is nog een lange weg te gaan maar het gaat de

goede kant op.’ <

Marcel van Haren,

woordvoerder van de

Nederlandse Licht

Associatie, over de

uitfasering van de

gloeilamp.

28 29

Toekomst van verlichtingDe technologie rondom verlichting gaat met rasse schreden

vooruit. Zo wordt de LED-lamp onder energiezuinige verlichting

steeds populairder. Voor LightRec houdt de inzameling van

energiezuinige verlichting dan ook niet op bij spaarlampen en

armaturen. Ook voor LED-lampen geldt: ‘LED-lamp stuk? Lever

hem in.’ Om de komende jaren de toenemende stroom lampen

op de juiste manier in te kunnen zamelen en te recyclen, is een

goede financieringsregeling nodig. De toeslag zoals deze nu

geldt voor spaarlampen lijkt hiervoor, ook voor LED-lampen, de

beste oplossing. Een toelichting van Jeroen Bartels, directeur

van Stichting LightRec, over de feiten en fictie rond deze

bijdrage.

‘Op dit moment hebben wij – dat is te zeggen: LightRec en alle

aangesloten partijen – met deelnemers afgesproken om de

verwijderingsbijdrage niet zichtbaar te maken voor de consu-

ment. De producent zet de verwijderingsbijdrage wel apart op de

factuur aan de groothandel en die zet het weer op de factuur

naar de winkeliers. Maar de winkeliers vermelden de verwijde-

ringsbijdrage van 12 cent per lamp niet apart op de bon.

Dit is gedaan om de winkelier niet te verplichten om voor dit

soort kleine bedragen zijn kassysteem aan te passen.

Jammer genoeg weet de consument dus daardoor niet dat er

12 cent per verkochte lamp wordt besteed aan het inzamelen

en recyclen van de spaarlampen.’

LightRec heeft nu 18 miljoen euro in kas ter financiering van de

spaarlampen en TL-buizen die in 2005 al op de markt waren en

die nog moeten worden gerecycled. Voor die lampen is nooit

een verwijderingsbijdrage betaald. Met het Ministerie van VROM

is afgesproken dat hiervoor een reserve moest worden gevormd,

net zoals voor wit- en bruingoed. ‘Daarom is het gek dat de

Tweede Kamer nu bepaalt dat de verwijderingsbijdrage op nul

moet worden gesteld. Omdat LightRec verwacht dat de

inzameling en verwerking van spaar- en TL-lampen nog

33 miljoen euro kost, zal het nodig zijn om de verwijderings-

bijdrage te continueren of een ander stelsel van financiering

met VROM af te spreken.’

Omslagstelsel

‘Afgelopen jaar hebben we samen met onze accountant en

andere productstichtingen gewerkt aan een alternatief model

voor de financiering, waarbij we uitgaan van een omslagstelsel.

Dat is anders dan het stelsel dat wij nu hebben, waarin een

kapitaal wordt gevormd om de toekomstige kosten te kunnen

betalen, vergelijkbaar met een pensioenfonds.’ In een omslag-

stelsel worden de jaarlijkse inzamelings- en verwerkingskosten

verdeeld over de deelnemers op basis van hun marktaandeel.

Daarbij wordt er dus niet langer geld opzij gezet om de inzame-

ling van de lampen in de toekomst te kunnen financieren; alleen

de financiering voor het specifieke jaar wordt door de deelne-

mers betaald. De bestaande voorzieningen worden dan over een

periode van 10 jaar afgebouwd, conform de afspraken met

VROM.

‘Met dit omslagstelsel zal LightRec weliswaar aan de overheids-

eis voldoen om niet langer grote voorzieningen aan te houden,

maar loopt de stichting ook een duidelijk risico. Dat komt omdat

LED-lampen steeds beter worden en ook nog eens heel lang

meegaan. Als die straks de spaarlampen gaan verdringen – en

dat kan snel gaan, zo weten we nog van de dvd-speler – dan

worden er binnen de kortste keren geen spaarlampen meer

geproduceerd en verkocht. De spaarlampen die dan al op de

markt zijn, moeten nog vele jaren later worden gerecycled.

De kosten daarvoor moeten wij opbrengen uit een verwijderings-

bijdrage op de verkoop van een veel kleiner aantal LED-lampen.

Daarom denken wij dat het verstandig is om een behoorlijke

reserve aan te houden om deze kosten te kunnen financieren.’

Eén recyclegroep

Voor een consument is het straks onduidelijk of hij een LED-

l amp in handen heeft of een spaarlamp. LED-lampen vallen ook

onder de regelgeving en moeten wij dus ook inzamelen.

‘Daar komt bij dat we LED-lampen prima kunnen recyclen.

Voor het recycleproces maakt de toestroom van LED-lampen dus

niet veel uit. Zolang er spaarlampen tussen zitten, behandelen

we de gehele stroom lampen op dezelfde manier als nu.

Tenzij het uiteindelijk rendabel wordt om de LED-lampen uit te

sorteren. Maar de winst die je hiermee bereikt, is klein in verge -

lijking met de kosten die we dan moeten maken. Daarom vindt

LightRec dat alles wat met verlichting te maken heeft in één

recyclegroep moet worden gezet, ook de armaturen. We zitten

immers nog wel 20 jaar vast aan de recycletechniek voor spaar-

lampen, ook al worden ze dan allang niet meer geproduceerd.’

Zichtbaar beter

Het handhaven van de bijdrage zoals LightRec die kent heeft

grote voordelen. Het systeem is transparant, de stichting kan

volgen wat de producent en de groothandel in rekening brengen.

Verwijderingsbijdrage financiert adequate recycling‘We zitten dus nog 20 jaar vast aan de recyclekosten van spaarlampen’

30 31

Daarbij voorkomt LightRec dat de handel en de winkeliers een

marge zetten op de verwijderingsbijdrage en daarmee de kosten

voor de consument nog extra opschroeven. ‘Als onverhoopt de

verwijderingsbijdrage zou worden afgeschaft, dan verdwijnt de

transparantie, en betaalt de consument meer dan zij nu doet.

LightRec kan dan niet meer goed traceren of voor geïmporteerde

of geëxporteerde partijen lampen de kosten van inzameling en

verwerking wel zijn afgedragen. Zo werken we freeridergedrag in

de hand en dat willen we absoluut voorkomen. Bovendien

ontstaat dan een druk op de financiering van LightRec, waardoor

we mogelijk belangrijke activiteiten niet meer kunnen bekosti-

gen, zoals onderzoek en de campagnes om consumenten ertoe

te bewegen hun spaarlampen apart te houden en in te leveren.’

LightRec wil voorkomen dat er druk komt te staan op zoiets

belangrijks als de verwijderingsbijdrage. De stichting pleit

ervoor om het bestaande systeem van financiering te hand-

haven, met dien verstande dat LightRec overgaat op een

omslagstelsel en de voorzieningen verantwoord afbouwt.

‘Daarmee kunnen we het consumentenbewustzijn blijven

verbeteren en de insteek ‘u betaalt voor een beter milieu’

handhaven, zonder dat er ongewenste mazen in het net komen’,

voegt Bartels toe. ‘Overigens signaleren we een steeds groter

verantwoordelijkheidsgevoel bij producenten en installateurs

om bij te dragen aan de maatschappij. Daarvan gaat een

stimulerende werking uit op consumenten om niet meer uit

gemak te handelen maar uit bewustzijn. Dat is een hele goede

zaak. Er valt nog steeds veel terrein te winnen, maar zolang we

de verwijderingsbijdrage in stand houden, blijft het bewustzijn

groeien en kunnen wij ons werk blijven doen. Dat we het de

consument daarbij zo makkelijk mogelijk maken door steeds

meer inzamelpunten te creëren is daarbij vanzelfsprekend.’ <

32 33

Onderzoek voor het voetlichtOm op de hoogte te blijven van de laatste ontwikkelingen en het

beleid met de bijbehorende communicatie daar zo nodig op af te

stemmen, laat LightRec regelmatig onderzoek uitvoeren, zowel

onder leden, consumenten als onder andere belangengroepen.

Ook had LightRec een aandeel in onderzoeken die vanuit de groep

van productstichtingen onder NVMP werden uitgevoerd. Hieronder

een kort overzicht van de LightRec onderzoeken in 2009 .

Nederland koploper in spaarlampengebruik

In opdracht van LightRec voerde GfK Panelservices een uitge-

breide bezitsmeting uit onder 3000 consumenten. Op 17 juni

overhandigde Martin de Jager, voorzitter van LightRec, de

resultaten aan Hetty Hafkamp, voorzitter van de Task Force

Verlichting.

Uit de resultaten blijkt dat Nederland de absolute Europese

koploper is in het gebruik van energiezuinige lampen, en

spaarlampen in het bijzonder. Een doorsnee huishouden heeft

gemiddeld 57 lampen in en om het huis in gebruik, waarvan

gemiddeld negen spaarlampen ten opzichte van één in 1990 en

slechts drie in 2000. Als deze stijging doorzet, is te verwachten

dat binnen nu en vijf jaar het grootste deel van de verlichting

binnen- en buitenshuis energiezuinig zal zijn, temeer omdat

vanaf september 2009 een begin is gemaakt met de uitfasering

van de gloeilamp.

In totaal zijn er circa 65 miljoen spaarlampen in Nederlandse

huishoudens aanwezig, waarvan er ongeveer 20 miljoen op

voorraad liggen. De LED-lamp zit nog in het begin van zijn

levenscyclus: minder dan een op de vier huishoudens beschikt

over een LED-lamp. Helaas belandt 53% van de gebruikte

spaarlampen tussen het huisvuil. Slechts 47% zamelt afgedank-

te lampen op de juiste manier in, via de milieustraat of de

detailhandel. Reden voor LightRec om nog meer aandacht te

besteden aan de bewustwording van consumenten.

Immers, spaarlamp stuk? Lever hem in!

Martin de Jager overhandigt de resultaten van het

GFK-onderzoek aan Hetty Hafkamp van Task Force Verlichting

34 35

Het inzamelmiddel bestaat uit een standaard met twee

kratten, elk met een inhoud van 30 of 60 liter, inzetbaar

afhankelijk van de ruimte in de winkels. Vergelijkbaar met de

ton voor lege batterijen wordt een hoes over deze standaard

geplaatst. Het ontwerp is gebruiksvriendelijk en beperkt

mogelijke risico’s, zoals glasbreuk, tot een minimum. De

inzamelbox maakt door de aanwezige boodschap in het

design duidelijk waar hij voor dient: ‘Spaarlamp stuk? Lever

hem in!’ Voor de kosten hoeven de winkelbedrijven dit

initiatief niet te laten: volle inzamelboxen worden op kosten

van LightRec opgehaald en vervangen door lege kratten.

Onderzoek beleid installateurs

In oktober heeft LightRec besloten om een onderzoek te laten

uitvoeren naar het beleid van installatiebedrijven met betrekking

tot het gescheiden inzamelen van spaarlampen, TL-buizen en

armaturen. Tot nu toe werd er steeds vanuit gegaan dat het

professionele circuit optimaal bijdroeg aan het apart inzamelen

van spaarlampen. Uit de inzamelcijfers blijkt echter dat ook daar

nog veel verbeterd kan worden.

De vakbranche zamelt jaarlijks zo’n 1.000 ton lampen in. Helaas

bereikt eenzelfde hoeveelheid van deze e-waste stroom het

inzamelsysteem nog niet. Voor armaturen is het inzamelpercen-

tage nog veel lager, in de orde van enkele procenten van wat er

volgens LightRec aan armaturen wordt afgedankt. Het onderzoek

moet onder meer handvatten opleveren om de installatiebranche

beter te kunnen bedienen. De resultaten van dit onderzoek onder

installateurs worden in het voorjaar van 2010 verwacht. <

Pilot Albert Heijn: Inzameling voor de counter

De detailhandel speelt een cruciale rol in het inzamelingsproces

onder consumenten. Op verzoek van LightRec ontwikkelde

NVMP samen met SITA, een inzamel middel voor spaarlampen

dat net als de welbekende ton voor lege batterijen bij de in- of

uitgang van de winkel kan komen te staan. Hoewel het nu al

mogelijk is om naast de milieustraat oude spaarlampen bij de

kassa van een winkel af te geven, moest deze speciale inzamel-

box het inleveren van defecte energiezuinige verlichting nog

gemakkelijker maken.

Om dit inzamelmiddel in de praktijk uit te testen, startte

LightRec in november 2009 een pilot in tien filialen van

Albert Heijn. De pilot loopt door tot in 2010. Op basis van

de bevindingen vanuit deze pilot hoopt LightRec opnieuw een

slag te slaan in het vergroten van het aantal inzamelpunten.

Aantal lampen (in stuks) per huishouden (GfK Panelservices Benelux)

Type lampen aanwezig in de Nederlandse huishoudens, in percentages (GfK Panelservices Benelux)

Overige lampen 71%

Spaarlampen 16%

TL-buizen 9%

LED-lampen 4%

0

10

20

30

40

50

60

Totaal Spaarlampen TL-buizen LED-lampen Overige lampen

57

95

2

41

36 37

360 Concepts EINDHOVEN3M NEDERLAND B.V. LEIDENA.J. Steenkist - Rooymans B.V. EINDHOVENADJ Supply Europe BV KERKRADEAerolux Nederland BV OLDENZAALAGK Elektro v.o.f. CRUQUIUSAgmi BV TEGELENAGP Trading BV WEERTAgrilight B.V. MONSTERAgrolux Nederland B.V. MAASDIJKAircowereld ROTTERDAMAlbert Heijn B.V. ZAANDAMAlberts & Kluft BV ALMEREAlcochem Hygiene BV WAALREAldi Inkoop BV CULEMBORGAlisun BV HEERHUGOWAARDAlno Nederland BV DONGENAmcor BV UITHOORNAnticopy! LEEKAppLED BV OSSARJO BV RUINENArpalight Projektverlichting BV BAVELArtimeta BV HEERLENAstrimex LEEKASWO Service Nederland B.V. HENGELO OVAtag Nederland BV DUIVENAtexlicht RAAMSDONKSVEERAtomis b.v. HOOFDDORPAura Light B.V. AMERSFOORTAV Licht Planners HAARLEMAxxis Hardware bv BUNSCHOTEN-SPAKENBURGB. Aldenkamp & Zn. B.V. APELDOORNBailey Electric & Electronics BV OOSTERHOUT NBBarndoor ALPHEN AAN DEN RIJNBäro Trend Light BV DEURNEBB-Lightconcepts DOETINCHEMBell Licht BV NUMANSDORPBell Lux BV NUMANSDORPBerla BV GOIRLEBerner Produken B.V. LANDGRAAFBI Select BV PATERSWOLDEBio Enterprise VROOMSHOOPBordurama-Daylightshop RIJENBortly Lighting Europe BV VIANEN UTBos Elektro BV LOOSDRECHTBrands Batterij Import B.V. DEURNEBruins Visscher Licht BV GRONINGENCadillon International TIELCatter BV DRUTENCecla Benelux BV DOENRADECeilings & Lighting BV SCHIJNDELCentrum voor LichtArchitectuur BV DRACHTENChinelux ENSCHEDEConelgro B.V. SCHERPENZEEL GLDConite NV SINT NIKLAASCooper Crouse-Hinds B.V. ROTTERDAMCooper Safety B.V. BREDACuprohaag Lichttechniek v.o.f. CAPELLE AAN DEN IJSSELDBL Verlichting HENGELO OVDe Jong Verlichting BV HENGELO OVDe Nood BV MIDDELBURGDekker Zevenhuizen BV ZEVENHUIZEN ZHDekkers Visual Communication BV EINDHOVEN

DeelnemersoverzichtDelta Light Nederland bv PAPENDRECHTDelta Pro Lighting BV HELMONDDental Depot Lomberg B.V. SOESTDerksen benelux Lichttechniek OSSDijkstra Lampenfabriek B.V. HAARLEMDoeco B.V. WADDINXVEENDongemond Elektronica v.o.f RAAMSDONKSVEERDutch Electro B.V. NUTHDutch International Lightgroup BV GRONINGENE. Group BV SNEEKEcolight BV BREDAEcoluxx Europe BV HEERLENEDCO Eindhoven BV EINDHOVENEdialux Nederland B.V. BARNEVELDEglo Verlichting Nederland B.V. OOSTERHOUT NBEhrbecker Schiefelbusch BV RAAMSDONKSVEERELAR BV UDENElbo Technology B.V. SONElectro Cirkel BV ROTTERDAMElectro Groothandel Snoeck HOOGVLIET ROTTERDAMElectrolicht LINSCHOTENElectromach BV HENGELO OVElectronicPartner Nederland B.V. VIANEN UTElephant Dental B.V. HOORN NHE-light Almelo BV ALMELOElofer ASTENEmilux BV ALMELOEnergicon Energie Advies UTRECHTEnergizer Group Holland BV HOUTENERCO Lighting B.V. NAARDENESZET Lighting B.V. HARDERWIJKET Electric BV RIDDERKERKEtaloid verlichtings Techniek BV HOOFDDORPETAP BV BREDAETK BV BODEGRAVENEuromac GENEMUIDENEuroplight bv RIDDERKERKEurosolar HOUTENEurotronic B.V. ALPHEN AAN DEN RIJNFa. Heinrich Heine, Abteilung REE TILBURGFactor Licht HAARLEMFagerhult BV IJSSELSTEIN UTFamostar Emergency Lighting BV VELP GLDFerplast Benelux BV NUENENFirst Light BV ‘S-HERTOGENBOSCHFit & Recreatie Projecten B.V. ROELOFARENDSVEENFlowmagic BV KWINTSHEULFoetsie! by Wiep’s BV HARLINGENFormlite BV ENSCHEDEFranssen Verlichting BOXMEERFreeway Lighting B.V. BREDAFri-Jado Super Service BV ETTEN-LEURFunctional light B.V. PURMERENDGavita Nederland BV AALSMEERGE Powercontrols Nederland BV HAAKSBERGENGlobal Warehouse BV ROTTERDAMGrimex Licht WOGNUMGroenendijk-Licht BV OUDEWATERGroothandel Smulders B.V. ULESTRATENGunneman B.V. HATTEMH.K. Electric B.V. HEDELHagro Stalverlichting ROSWINKELHala Nederlandse lampen Fabriek AMERSFOORT

Hameland GROENLOHandelsonderneming Keraf BV ROTTERDAMHapro International BV KAPELLEHateha Elektrotechnische Handelsonderneming HAZERSWOUDE-RIJNDIJKHato B.V. Lighting SITTARDHato lighting Solutions BV SITTARDHavells Sylvania Fixtures Netherlands BV HAARLEMHBI Bisscheroux B.V. GELEENHema BV AMSTERDAM ZUIDOOSTHemmink BV - Zwolle ZWOLLEHertek BV WEERTHesdo B.V. ‘S-HERTOGENBOSCHHighlight B.V. WEESPHighlite International BV KERKRADEHIT Trading B.V. LELYSTADHoogaerts lichttechniek BV ZUNDERTHope Verlichting B.V. PUTTENHornbach Bouwmarkt Nederland BV NIEUWEGEINHorst Elektro Grossier VEENDAMHortilux Schréder BV MONSTERHouse of Light ALMEREHVL Armada Outdoor BV EINDHOVENI.A.T. BVBA ROESELAREiGuzzini Illuminzione Benelux VEENENDAALIkea BV Nederland AMSTERDAM ZUIDOOSTIlfari Licht Design / Munsters ERPIMCECO v.o.f. TERHEIJDENIMT B.V. GORINCHEMIndulite DRUTENIndulux Nederland BORNEIndustria Technische Verlichting BV EMMENIndustrielicht BV ALBLASSERDAMInter Ikea Systems BV DELFTIntergamma BV LEUSDENInternova Professional Lighting BV BREDAIntra Lighting Benelux BV LEERDAMIntramco Europe BV ALMEREIP Led BV / IP Letters BV VIANEN UTIsca Nederland BV HOEVELAKENIsis BV BEUSICHEMIxilum Lichttechniek B.V. HOOGEVEENJ & H Licht en Geluid VIANEN UTJ.G Trading BV ALKMAARJac’s Koopman Eelectrotechnische Agenturen B.V. WIJK BIJ DUURSTEDEJansen Poultry Equipment BARNEVELDJimco Benelux BV LELYSTADJK-Nederland BV ROTTERDAMJM Bruneau Belgium NV GENTK.S. Verlichting BV ZWAAGDIJKKaemingk BV AALTENKaspers Lighting International B.V. OOSTERHOUT Kelpa B.V. WERKENDAMKemner Lighting B.V. AMSTERDAMKenWell Trading B.V. AMSTERDAMKerger & Co B.V. ROTTERDAMKey Light International B.V. NIJKERK GLDKoevering Koeling & Airconditioning OIRSCHOTKonitech Electronics BV MALDENKoopman International B.V. AMSTERDAMKoreman Lichtonderhoud BV ILPENDAMKoula & Dikkers BV OUDERKERK AAN DE AMSTELKroon light & Maintenance SLIEDRECHTKwantum Nederland BV TILBURG

Lagotronics VENLOLED Import BV MEPPELLED Nederland OPMEERLemax-Europe BV ROELOFARENDSVEENLess Energy B.V. ROTTERDAMLicht & Wonen NL SNEEKLichtfocus ROTTERDAMLichtholland BV HARDERWIJKLichtoplossingen ROTTERDAMLichtpartners BV ALMERELichtprojecten Nederland BV ROTTERDAMLichtStudio Kwadraat DONGENLichtwijzer ALMELOLight4U.COM JOURELightco Nederland B.V. UTRECHTLighting Partner B.V. GOESLightronics BV WAALWIJKLimatel v.o.f. BERGEN OP ZOOMLucky Light projectverlichting BV APELDOORNLumenplan BV NIEUWKOOPLumi Parts B.V. NIEUWKOOPLuxor Licht ‘S-HERTOGENBOSCHLVS Licht B.V. HOEVELAKENM.R. van Groeningen BV VLEUTENMacBright BV TIELMaretti Projectverlichting BV ALMEREMatcall BV AMSTELVEENMATO Verlichting NIJMEGENMeba Trading BV OUDEWATERMeerlicht Doetinchem DOETINCHEMMegaman - Hapé Electric B.V. ALMEREMelis Lighting bv TILBURGMerison Retail BV BUNSCHOTEN-SPAKENBURGMessner Benelux B.V. HENGELO GLDMetalmek Lighting BV NISTELRODEMetro Cash & Carry Nederland BV AMSTERDAM ZUIDOOSTMitsubishi Electric Europe B.V. Benelux Branch MIJDRECHTM-Light international ROTTERDAMModular Lighting Nederland AMSTELVEENMonac B.V. DIEMENMoujen Europe BV ERMELON Light BV HELMONDN.D.F Special Light Products BV ROOSENDAALNeckermann BV HULSTNikon Instruments Europe B.V. AMSTELVEENO.V.I. - INL BV ENSCHEDEOASE BV NIJKERK GLDOligo Nederland BV RIJSWIJK ZHOlman Handelmaatschappij B.V. ALPHEN AAN DEN RIJNOostendorp Nederland BV ZWIJNDRECHTOptica Lichtarchitectuur RIJSSENOptim-Import B.V. AALTENOrmalight BV VENLOOSRAM Benelux B.V. CAPELLE AAN DEN IJSSELOT Lightsystems Benelux WINSUM GNOtto BV TILBURGOverhuys Verlichting ZWANENBURGPakano Lighting BV HEERHUGOWAARDPet Supplies Holding BV WAALWIJKPhilips Electronics Nederland BV EINDHOVENPhilips Lighting ISL, Building HBR ISL EINDHOVENPlaagdierprobleem.nl GORINCHEMPLT Groothandel BV HENGELO OV

38

Postma & Partners elektrotechnische groothandel bv DUIVENPostma & Partners industriële automatisering bv DUIVENPowerlight International B.V. NIJKERK GLDPrandina BV HEERLENPraxis Doe Het Zelf Center BV DIEMENPresent International BV TWELLOProlicht Nederland BV RIJSWIJK ZHPromAction BV WORMERVEERQC Factory BV VENLOQ-Cat Trading b.v. SCHIEDAMQuasar Holland BV GIESSENRaymax BV MONSTERRegoort BV ZWIJNDRECHTReptilia V.O.F. ‘S-GRAVENHAGERetailProducts BV NAARDENRexel Nederland GOUDARGG Verlichting BV ROTTERDAMRIWA Nederland BV BREDARobert Klingel Europe GmbH ROTTERDAMRobin Hood Produkties BV AMSTERDAMRocalux EDE GLDRolight Theatertechniek ENSCHEDERomex B.V. RHENENRoos Electronics BV GILZERuiter Lighting HAARLEMSafety-Lux Nederland BV BUSSUMSamson Urban Elements BV ZUTPHENSCALO NV KALMTHOUTSchaer Luderitz Nederland BV ZUNDERTSchiefer Signaal- en Speciaallampen ETTEN-LEURSchippers Bladel BV BLADELSchréder BV RHENENSCS Industrie Componenten BV ZOETERMEERSelux Benelux N.V. ROOSENDAALShop Interiors BV DRONTENSimcas Electro BV ‘S-GRAVENHAGESkytronic BV NIJVERDALSligro Food Group Nederland BV VEGHELSmart Energy Products BV LELYSTADSolar Nederland BV ALKMAARSoloan BV HARDINXVELD- GIESSENDAMSpaapen Handelmaatschappij BV MONTFOORTSpecial Industrial Lighting EINDHOVENSpectrus Licht en Advies DEVENTERSpil Lighting HOOFDDORPSteenwellewitgoed LUTTENBERGSteinhauer BV APELDOORNSteng Licht BV VENLOSunworld Bruincentrum BV EINDHOVENSuper de Boer Supermarkten BV AMERSFOORTSuperkeukens Broek op Langedijk BROEK OP LANGEDIJKSuzo International bv OUD-BEIJERLANDSwitchtron BV DRONTENTabata Europe Corporation BV AMSTERDAMTargetti Poulsen Holland BV HOOFDDORPTasmania Handel-Maatschappij B.V. AMSTERDAMTechnische Unie AMSTELVEENTevea BV EINDHOVENTHOMAS & BETTS NETHERLANDS BV BARENDRECHTTieman Trading B.V. GILZEToko International BV ZOETERMEERToplight IZEGEMTotal Energy Solutions BV (TES) BEVERWIJK

Totallux BV ALMERETRILUX CV AMERSFOORTTrimhuur SPIJKENISSETrobatronics B.V. DE KWAKELUbbink Garden B.V. ALKMAARUnifit NIJKERK GLDUnired Lighting BV VRIEZENVEENUtilicht BV EINDHOVENUtrecht Dental UTRECHTUV-Support BV OSSValkenpower BV MAASBRACHTVan Cranenbroek ELC BV BUDELVan den Hurk verlichting metaal GELDROPVan der Meer Wonen SNEEKVan Dijk en Partners b.v. AMSTERDAMVan Doorn Verlichting BV CULEMBORGVan Gastel Import SCHIJFVan Opstal Nederland B.V. APELDOORNVASCO keukens NV KALMTHOUTVeeneman BV APELDOORNVeko Lightsystems International BV SCHAGENVentec WORMERVEERVerkerk Groep ZWIJNDRECHTVezalux BV ZUNDERTWaagmeester Elektro BV ZAANDAMWaldmann BV TIELWittur B.V. ALMEREWolfs Verlichting B.V. KERKRADEXLD Lighting Co WOERDENXstrel BV SITTARDZumtobel Benelux NV BREDA

40 41

Baten en lasten

Het jaar in cijfers

2009 was een jaar waarin nieuwe technologische ontwikkelingen,

zoals de opkomst van LED en de veranderende wereldeconomie,

en wijzigingen in de Europese regelgeving extra inspanningen

vergden van LightRec om het huidige inzamelsysteem te

verbeteren. De cijfers geven een goed beeld van de ingezamelde

hoeveelheden en de kosten die daaraan verbonden zijn.

Een aantal opmerkingen en conclusies dient hier aan toe-

gevoegd te worden om het beeld volledig te maken.

Voorzieningen

De cijfers van 2009 laten duidelijk zien dat de voorziening voor

de inzameling en verwijdering van de historische voorraad

afneemt volgens planning. Het is duidelijk dat LightRec het

bedrag van de voorziening nog niet ‘gespaard’ heeft, met de

huidige 19 miljoen euro.

Daarbij komt dat er ook voor de periode nà 13 augustus 2005

(datum in werking treden Nederlandse regelgeving) geld opzij

gezet zou moeten worden. Gezien de wijzigingen in de

regel geving die op handen zijn, is nog onduidelijk hoeveel dat

zou moeten zijn.

Invloed van het economisch klimaat

Door de economische crisis stellen bedrijven en consumenten

de vervanging van lampen en onderhoud uit. Hierdoor nemen

de ingezamelde hoeveelheden af, vooral omdat het professio-

nele circuit voorheen altijd een zekere inzamelstroom garan-

deerde. Dat is goed te zien aan de afname van het aantal

TL-buizen dat in 2009 op de markt is gebracht doordat de

bouwmarkt op slot zit. Daaruit volgt weer dat de kosten voor

inzameling en verwerking ook zijn afgenomen.

Hierdoor ontstaat een onderbesteding die gedeeltelijk wordt

gecompenseerd door een overbesteding aan marketing.

De ingezamelde hoeveelheden lampen in Nederland liggen

ruim boven het Europees gemiddelde, maar blijven ver achter

bij de voorgestelde doelstellingen van de Europese Commissie.

Om die te bereiken, zullen de kosten sterk toenemen omdat

het relatief duur is extra lampen in te zamelen, met name de

spaarlampen uit huishoudens. Naar verwachting zal deze

overgang leiden tot een noodzakelijke verhoging van de

bijdrage per lamp aan LightRec, zodat er geen onevenredig

beeld ontstaat in de baten en lasten van de stichting. <

Activa Passiva

31.12.2009 31.12.2008 31.12.2009 31.12.2008 Vaste activa Voorzieningen Financiële vaste activa 7.492.974 0 Voorziening voor inname en verwerking 52.912.368 71.295.831

Totaal vaste activa 7.492.974 0 Totaal voorzieningen 52.912.368 71.295.831

Vlottende activa Kortlopende schulden

Overige vorderingen 775.891 3.896.006 Crediteuren 124.415 176.176

Te vorderen omzetbelasting 0 266.862 Te betalen omzetbelasting 161.490 0

Liquide middelen 10.919.611 13.043.392 Overlopende passiva 11.004 78.650

Totaal vlottende activa 11.695.502 17.206.260 296.909 254.826

Negatief eigen vermogen

(i.v.m. vereiste voorzieningen) 34.020.801 54.344.397

Totaal activa 53.209.277 71.550.657 Totaal passiva 53.209.277 71.550.657

Balans per 31 december 2009

d.dato 31-03-2010

42

Realisatie Begroting Realisatie

2009 2009 2008

Baten

Verwijderingsbijdragen 6.915.367 6.900.000 6.758.950

Totaal baten 6.915.367 6.900.000 6.758.950

Operationele lasten Kosten inzameling en verwerking 1.506.335 2.700.000 1.367.971

Web campagne 2.250.246 1.400.000 1.117.761

Dotatie voorziening inname en verwerking 1.940.134 1.399.450 3.147.899

Totaal 5.696.715 5.499.450 5.633.631

Overige operationele lasten

Kosten uitvoeringsorganisatie NVMP 635.124 635.124 689.832

Uitvoeringskosten derden NVMP 118.356 118.356 50.040

Projectkosten NVMP 154.920 154.920 45.000

Kosten Vereniging NVMP 106.805 118.881 24.500

Bureaukosten Stichting LightRec 564.624 713.269 736.286

Bestuurskosten Stichting LightRec 24.676 60.000 105.733

Totaal overige operationele lasten 1.604.505 1.800.550 1.651.391

Totaal operationele lasten 7.301.220 7.300.000 7.285.022

Saldo baten en operationele lasten -385.853 -400.000 -526.072

Saldo financiële baten (en lasten) 385.853 400.000 526.072

RESULTAAT 0 0 0

Staat van Baten en lasten over 2009

d.dato 31-03-2010

Inzamelresultaten en totale operationele kosten 2009 t.o.v. het Europees gemiddelde (cijfers 2008)

Ingezamelde kgper inwoner 2009

Totaal operationelekosten per ton in euro’s

Armaturen ArmaturenGasontladings-lampen

Gasontladings-lampen

Nederland

Europees gemiddelde

0,15

0,12

0,09

0,06

0,03

0

1700

1275

850

425

0

De operationele kosten van LightRec steken gunstig af tegen het Europees gemiddelde.

43

44

Inzamelcijfers

De inzamelcijfers laten zien dat Nederland het goed doet ten

opzichte van de andere Europese landen. De gemiddelde inge -

zamelde hoeveelheid gasontladingslampen is met 0,11 kg per

persoon bijna twee keer zo hoog als het Europees gemiddelde.

De armaturen blijven achter bij de gemiddelde hoeveelheid in

Europa. De oorzaak daarvan is dat nog steeds veel armaturen

via het professionele circuit in de oud-ijzerhandel belanden.

LightRec gaat in 2010 extra nadruk leggen op het belang van

de inzameling onder deze professionele doelgroep.

De hoeveelheid ingezamelde TL-buizen, gasontladingslampen

waaronder spaarlampen en armaturen, is lager dan in de

voorgaande jaren.

De reden hiervoor is dat door de economische crisis grote

bouwprojecten stilliggen en veel vervangingswerkzaamheden

worden uitgesteld. Aangezien normaliter meer dan de helft

van de ingezamelde lampen en armaturen afkomstig is uit het

professionele circuit, is deze daling in de cijfers duidelijk

zichtbaar. <

d.da

to 0

1-07

-201

0

Aantallen worden geschat op basis van ingezamelde gewichten en gemiddelde gewichten per type.

Inzamelingspercentage

100%

80%

60%

40%

20%

0%2006 2007 2008 2009

TL-buizen

Andere lampen

Alle lampen

Armaturen

Inzamelcijfers in tonnen

0

300

600

900

1200

1500

0

300

600

900

1.200

1.5001.500

1.200

900

600

300

0

2006

TL-buizen Overige gasontladingslampen Professionele armaturen

2007 2008 2009

45

50

45

40

35

30

25

20

15

10

5

0

2006 2007 2008 2009

Spaarlampen

Andere lampen

TL-buizen

Armaturen

Totaal

Aant

al (

x 10

00)

Aantallen op de markt gebracht

Te zien is dat de verkopen van TL-buizen in 2009 dalen (vanwege de economische crisis). Door de uitfasering van gloeilampen neemt de verkoop van spaarlampen sterk toe. Daarmee nemen ook de totale verkopen van lampen toe. De spaarlampen komen echter pas over een aantal jaren in het afval terecht. Bij gelijkblijvend of dalende hoeveelheden ingezamelde lampen, neemt het inzamelpercentage af.

* In 2008 zijn deelnemers van Spaarlicht (retailers) toegetreden, daardoor een sterke stijging van aantal CFL.

46 47

12 maart WEEE-Forum bijeenkomst over toekomstige financiering

25 maart Presentatie voor ledenvergadering NLA

30 maart Strategie LightRec voor 2009-2012 wordt vastgesteld

2 mei Wecycle toertocht Dokkum

11 juni Oplevering eindrapport Bezitsmeting Huishoudens door GfK

1 juli Jaarcijfers volgens eisen VROM

17 juni Aanbieden GfK rapport aan Hetty Hafkamp, voorzitter Task Force Verlichting

25-27 augustus Werkbezoek Zweden

28 augustus Gezamenlijk persbericht LightRec – NLA over uitfasering gloeilampen

15-17 september Jaarlijkse audit van LightRec en NVMP

1 oktober Start pilotproject inzameling spaarlampen bij AH

8 oktober Producentendag ter gelegenheid 10-jarig bestaan NVMP

12 oktober Start campagne ‘Zuinig Licht, Heldere Keuze’

16 oktober Ondertekenen gemeenten (de eerste met Amsterdam)

21 oktober Start proef Jekko in Tilburg en Bergen (L)

5 november Deelnemersdag

26 november Presentatie voor Vakgroep Lichtreclame van Uneto-VNI

1 december Start Wecycle TV-spotjes over inzameling van spaarlampen

7 december Afsluiten nieuwe Dienstverleningsovereenkomst met NVMP

9 december Input voor enquête CELMA

12 december Rapport inzameling onder installatiebedrijven

Lobby en inhoudelijke reacties op herziening WEEE-directive

Geheel 2009 WEEE lobby

COLOFON Stichting LightRec Nederland

Boerhaavelaan 40

Postbus 190

2700 AD Zoetermeer

Helpdesk LightRec: +31 (0)79 353 11 93

lightrec@nvmp.nl

Informatienummer consumenten en

detaillisten: 0800 024 2002 (gratis)

LightRec Nederland op internet

www.lightrec.nl | www.wecycle.nl

Tekst

Creative Venue, Amsterdam

Beeldmateriaal

o.a. ETAP Lighting

Vormgeving

Hansnel Groep, Utrecht

Mijlpalen 2009

ColofonStichting LightRec NederlandBoerhaavelaan 40Postbus 1902700 AD Zoetermeer

Helpdesk LightRec +31 (0)79 353 11 93lightrec@nvmp.nl

Informatienummer consumenten en detaillisten: 0800 024 2002 (gratis)

LightRec Nederland op internetwww.lightrec.nl | www.wecycle.nl

TekstCreative Venue, Amsterdam

Beeldmateriaalo.a. ETAP Lighting

Concept & VormgevingHansnel Groep, Utrecht

Fotografie Voermans van Bree Fotografie, Arnhem

Summary of LightRec’s annual report

In 2009 LightRec invested huge efforts in expanding and optimising the

collection system of energy saving lamps. Several initiatives are

scheduled which in the years to come will gain momentum due to the

gradual disappearance of the traditional light bulb. This annual report

provides insight into the efforts which LightRec has been making to

continue to pursue its ambition… Today and tomorrow.

The year shown in figures

New technological developments such as the emergence of LED, the

changing world economy and alterations to the European legislation

required LightRec to work even harder in order to maintain the current

collection system. The figures represent the amounts collected and

related costs.

Provisions

The projected costs for collecting and recycling the historical stock are

declining according to plan. Nevertheless, the current provision is still

quite insufficient when it comes to carrying the costs involved in

collecting and processing the historical stock. Also, a provision does not

exist for products that were brought on the market after 13 August 2005.

Eventually, LightRec will either need to develop a provision for these

products or alternatively switch over to a pay-as-you-go system.

The negative equity of 34 million is the difference between the costs

expected for collecting and processing the historical stock of 53 million

euro and today’s provision of 19 million.

Collecting lamps and luminaires

The Netherlands have been doing an excellent job compared to other

European countries. The average amount of gas discharge lamps

collected here (0.11 kg p.p.) is almost twice as much as the European

average.

The amount of luminaires collected remains less than the average

amount collected in Europe. Reason is that today many luminaires are

still finding their way to the scrap metal dealers through the

professional circuit.

The amount of TL-tubes, gas discharge lamps including energy saving

light bulbs and luminaires collected in 2009 is less than in the

previous years. One of the reasons is the economic worldwide crisis

which has resulted in postponing replacement activities.

Studies

In 2009 too LightRec conducted studies on a regular basis among

members and consumers. Some of the results:

Measuring possession

The Netherlands is the absolute European leader when it comes to using

energy saving lamps in general. A common household uses 56 lamps on

average, of which 9 energy saving light bulbs on average.

According to expectations most light bulbs used inside and outside

homes will be replaced by energy saving lamps five years from now, the

more so given the fact that as of September 2009 the traditional light

bulb will be phased out according European regulations.

Studying fitters’ policy

Until 2009 we continued to assume that the professional circuit was

contributing optimally to the separate collection of energy saving light

bulbs, TL-tubes and luminaires. The collection figures, however, clearly

demonstrated that improvements are much required. It is a major

point of attention on the 2010 agenda.

Communication and PR activities

Every year LightRec develops several activities seeking to make

consumers more aware of the significance of separate collection.

In cooperation with the NVMP an extensive informative film has been

prepared dedicated to the understanding of the collection and recycling

technology of energy saving lamps and TL-tubes, targeting children and

young people in particular.

The Jekko was introduced to present a solution for separating old

products at home such as batteries, lamps and small electrical

equipment. Under the umbrella of the joint campaign Wecycle,

a successful pilot was held among 17,000 households.

LightRec is also very actively involved in Public Relations and Reputation

Management, to remain in control of all messages which ´the media’

bring across. LightRec´s website covers all press releases that have

generated public attention. Working together with the Nederlandse Licht

Associatie (NLA, Dutch Lightning Association) in particular targeting the

gradual phasing out of the traditional light bulb has generated positive

attention.