Upload
kaethe
View
70
Download
0
Embed Size (px)
DESCRIPTION
- PowerPoint PPT Presentation
Citation preview
JEOFİZİK NEDİR ?JEOFİZİK NEDİR ?
İsminden de anlaşılacağı üzere JEOFİZİK yerin ve onun İsminden de anlaşılacağı üzere JEOFİZİK yerin ve onun
atmosferinin fiziği ile ilgilidir. Yerin oldukça düzensiz bir atmosferinin fiziği ile ilgilidir. Yerin oldukça düzensiz bir
mıknatıs gibi davrandığını bulan Gilbert ve Newton’un mıknatıs gibi davrandığını bulan Gilbert ve Newton’un
yerçekimi kavramları Jeofiziğin başlangıcı olduğu yerçekimi kavramları Jeofiziğin başlangıcı olduğu
söylenebilinir. Her türlü metallerin ve petrol ürünlerine söylenebilinir. Her türlü metallerin ve petrol ürünlerine
aşırı gereksinim hızla artması görünmeyen yer altı aşırı gereksinim hızla artması görünmeyen yer altı
yapılarının ve yataklarının saptanması ve haritalanması yapılarının ve yataklarının saptanması ve haritalanması
için sürekli artan hassasiyetli bir çok jeofizik teknik için sürekli artan hassasiyetli bir çok jeofizik teknik
geliştirilmektedir.geliştirilmektedir.
JEOFİZİK MÜHENDİSLERİNE NEDEN İHTİYAÇ VARDIR ?JEOFİZİK MÜHENDİSLERİNE NEDEN İHTİYAÇ VARDIR ?
Yeni yerleşim alanlarının belirlenmesinde, şehir ve bölge Yeni yerleşim alanlarının belirlenmesinde, şehir ve bölge
planlarına esas imar projelerinde, baraj, karayolu, demiryolu, planlarına esas imar projelerinde, baraj, karayolu, demiryolu,
tünel, köprü, havaalanı, liman gibi mühendislik yapılarının tünel, köprü, havaalanı, liman gibi mühendislik yapılarının
zemin ve temel etütlerinde; zemin ve temel etütlerinde;
Dünyada ve ülkemizde temiz su kaynaklarına olan ihtiyaç Dünyada ve ülkemizde temiz su kaynaklarına olan ihtiyaç
giderek artmaktadır. Günümüzde olduğu gibi, gelecekte de giderek artmaktadır. Günümüzde olduğu gibi, gelecekte de
suya olan ihtiyaç artacaktır. Yeraltı suyu kaynaklarının suya olan ihtiyaç artacaktır. Yeraltı suyu kaynaklarının
belirlenmesinde, yeraltı su kirliliğinin araştırılmasında; belirlenmesinde, yeraltı su kirliliğinin araştırılmasında;
Enerjinin savaş nedeni olduğu, dünya ve ülkemizin enerji Enerjinin savaş nedeni olduğu, dünya ve ülkemizin enerji
kriziyle boğuştuğu bir ortamda, jeotermal, petrol, doğalgaz, kriziyle boğuştuğu bir ortamda, jeotermal, petrol, doğalgaz,
maden aramalarında; maden aramalarında;
Dünyada üretim değeri 1,5 triyon ABD Doları değerinde, 10 Dünyada üretim değeri 1,5 triyon ABD Doları değerinde, 10
milyar ton maden üretilmektedir. Bunun % 75‘i enerji milyar ton maden üretilmektedir. Bunun % 75‘i enerji
hammaddeleri, % 10 metalik madenler, % 15‘i endüstriyel hammaddeleri, % 10 metalik madenler, % 15‘i endüstriyel
hammaddelere aittir. Başta kömür, petrol gibi enerji kaynakları hammaddelere aittir. Başta kömür, petrol gibi enerji kaynakları
ve metaller olmak üzere ekonomiye katma değer yaratacak ve metaller olmak üzere ekonomiye katma değer yaratacak
kaynakların halkın ve kamunun hizmetine sunmak üzere; kaynakların halkın ve kamunun hizmetine sunmak üzere;
Yenilenen Türkiye Diri Fay Haritası incelendiğinde, nüfus Yenilenen Türkiye Diri Fay Haritası incelendiğinde, nüfus
yoğunluğunun fazla olduğu yerleşim alanlarının çoğunun diri yoğunluğunun fazla olduğu yerleşim alanlarının çoğunun diri
fayların üzerinde ya da yakın çevresinde olduğu fayların üzerinde ya da yakın çevresinde olduğu
görülmektedir. Bu bölgelerdeki tüm mühendislik yapıların, görülmektedir. Bu bölgelerdeki tüm mühendislik yapıların,
projelendirildikleri alanların mühendislik sismolojisi özellikleri projelendirildikleri alanların mühendislik sismolojisi özellikleri
göz önünde bulundurularak inşa edilmesi hayati önem göz önünde bulundurularak inşa edilmesi hayati önem
taşımaktadır. Ülkemizin deprem gerçeği göz önüne alınarak taşımaktadır. Ülkemizin deprem gerçeği göz önüne alınarak
yasal düzenlemeler yapılmalı ve kamu kurum kuruluşlarında yasal düzenlemeler yapılmalı ve kamu kurum kuruluşlarında
çalışmak üzere;çalışmak üzere;
Deprem ve afet tehlikesi ile karşı karşıya olan Deprem ve afet tehlikesi ile karşı karşıya olan
ülkemizde, yeraltının dinamik parametreleri, taşıma ülkemizde, yeraltının dinamik parametreleri, taşıma
gücü, yeraltı suyu varlığı, yeraltı yapısı, bölgesel gücü, yeraltı suyu varlığı, yeraltı yapısı, bölgesel
deprem analizi, yer kırıklıklarının hareketleri, deprem analizi, yer kırıklıklarının hareketleri,
oturma, sıvılaşma ve yer kaymalarının boyutları gibi oturma, sıvılaşma ve yer kaymalarının boyutları gibi
zeminin fizikî özelliklerini belirleyen çalışmalar zeminin fizikî özelliklerini belirleyen çalışmalar
yönünden, Belediyeler ve İl Özel İdarelerinde;yönünden, Belediyeler ve İl Özel İdarelerinde;
JEOFİZİK MÜHENDİSLERİNE ihtiyaç vardır.JEOFİZİK MÜHENDİSLERİNE ihtiyaç vardır.
JEOFİZİĞİN İLGİ ALANLARIJEOFİZİĞİN İLGİ ALANLARI Maden AramalarıMaden Aramaları Petrol ve Doğal Gaz AramalarıPetrol ve Doğal Gaz Aramaları Yeraltı Su Aramaları ve JeotermalYeraltı Su Aramaları ve Jeotermal Kömür AramalarıKömür Aramaları Zemin AraştırmalarıZemin Araştırmaları Çevre SorunlarıÇevre Sorunları Arkeolojik AraştırmalarArkeolojik Araştırmalar Deniz AraştırmalarıDeniz Araştırmaları Uzaktan AlgılamaUzaktan Algılama Yer İçi Araştırmaları (Yapısı ve Dinamiği)Yer İçi Araştırmaları (Yapısı ve Dinamiği)
JEOFİZİĞİN ÇALIŞMA ALANLARIJEOFİZİĞİN ÇALIŞMA ALANLARI Kurumlar:Kurumlar:
Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü, Maden Tetkik ve Arama Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü, Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü, Maden İşleri Genel Müdürlüğü, Genel Müdürlüğü, Maden İşleri Genel Müdürlüğü, ETİMADEN İşletmeleri Genel Müdürlüğü, İller Bankası Genel ETİMADEN İşletmeleri Genel Müdürlüğü, İller Bankası Genel Müdürlüğü, Karayolları Genel Müdürlüğü, UDH Altyapı Müdürlüğü, Karayolları Genel Müdürlüğü, UDH Altyapı Yatırımları Genel Müdürlüğü, Türkiye Petrolleri Anonim Yatırımları Genel Müdürlüğü, Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı(TPAO), BOTAŞ, Afet ve Acil Durum Yönetimi Ortaklığı(TPAO), BOTAŞ, Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı, Türk Silahlı Kuvvetleri, Çevre ve Şehircilik Başkanlığı, Türk Silahlı Kuvvetleri, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, Ulaştırma, Bakanlığı, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı, Orman ve Su İşleri Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı, Orman ve Su İşleri Bakanlığı, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ve daha Bakanlığı, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ve daha birçok kurumda;birçok kurumda;
Özel Sektör:Özel Sektör:
Bağımsız Araştırma Şirketleri, Zemin Etüdleri, Madencilik Bağımsız Araştırma Şirketleri, Zemin Etüdleri, Madencilik Sektörü, Petrol ve Doğal Gaz Sektörü, Kömür Sektörü, Yer Sektörü, Petrol ve Doğal Gaz Sektörü, Kömür Sektörü, Yer altı Su Aramacılığı, Jeotermal, Çevre Sorunları, Hammadde altı Su Aramacılığı, Jeotermal, Çevre Sorunları, Hammadde Aramaları, Deniz Araştırmaları….. Aramaları, Deniz Araştırmaları…..
JEOFİZİK VE TEMEL BİLİMLERJEOFİZİK VE TEMEL BİLİMLER Uygulamalı bilimin çok yakında oluşturulan Uygulamalı bilimin çok yakında oluşturulan dallarından biri olan arama jeofiziği gerçekten fizik, dallarından biri olan arama jeofiziği gerçekten fizik, kimya ve matematik gibi birçok temel disiplinden kimya ve matematik gibi birçok temel disiplinden
türemiştir.türemiştir.
JEOLOJİ
FİZİK MATEMATİK
JEOFİZİK
UYGULAMALI JEOFİZİK
YER FİZİĞİ SİSMOLOJİ
Uygulamalı Jeofizik Alt KonularıUygulamalı Jeofizik Alt Konuları
•• Arama JeofiziğiArama Jeofiziği
–– Jeofizik yöntemler kullanılarak madenJeofizik yöntemler kullanılarak maden, yeraltısuyu, yeraltısuyu ve hidrokarbon ve hidrokarbon ggibi doğal kaynakların araştırılmasıibi doğal kaynakların araştırılması
•• Mühendislik Jeofiziği Mühendislik Jeofiziği
–– Jeofizik yöntemler kullanarak, Jeofizik yöntemler kullanarak, yeraltındaki materyallerin (bina-zemin ilişkisi vb) araştırılmasıyeraltındaki materyallerin (bina-zemin ilişkisi vb) araştırılması
•• Çevre Jeofiziği Çevre Jeofiziği
–– Jeofizik yöntemler kullanarak, bölgesel olarak çevreyi etkileyen Jeofizik yöntemler kullanarak, bölgesel olarak çevreyi etkileyen yüzeye yakın jeokimyasal yüzeye yakın jeokimyasal harekethareketlerin incelenmesi.lerin incelenmesi.
•• ArkeoArkeojeojeofizifizikk
–– Jeofizik yöntemler kullanarak gömülü arkeoloji nesnelerinin Jeofizik yöntemler kullanarak gömülü arkeoloji nesnelerinin araştırılmasıaraştırılması
Maden yatakların büyük bir bölümünün yüzey altında Maden yatakların büyük bir bölümünün yüzey altında
olmasından dolayı, onların saptanması çevre olmasından dolayı, onların saptanması çevre
kayaçlarındaki farklı özelliklere sahip olmasına bağlıdır. kayaçlarındaki farklı özelliklere sahip olmasına bağlıdır.
Kayaçların elastik özelliklerindeki değişimler temeline Kayaçların elastik özelliklerindeki değişimler temeline
dayalı yöntemler, petrol ve gaz ile ilişkili fay, yüzeyin dayalı yöntemler, petrol ve gaz ile ilişkili fay, yüzeyin
birkaç kilometre altında olan yapıları saptamak için birkaç kilometre altında olan yapıları saptamak için
geliştirilmiştir. Yerdeki elektrik iletkenlik ve doğal geliştirilmiştir. Yerdeki elektrik iletkenlik ve doğal
akımlardaki değişimler, yere verilen yapay yapay akımlardaki değişimler, yere verilen yapay yapay
akımlardaki sönümlenme oranı, gravite, manyetizma ve akımlardaki sönümlenme oranı, gravite, manyetizma ve
radyoaktivitedeki yerel değişimler yüzey altındaki yapıların radyoaktivitedeki yerel değişimler yüzey altındaki yapıların
doğası hakkında bilgi sağlar.doğası hakkında bilgi sağlar.
1. ARAMA JEOFİZİĞİ1. ARAMA JEOFİZİĞİ
Arama Jeofiziği; yeryüzünden fiziki ölçümlerle Arama Jeofiziği; yeryüzünden fiziki ölçümlerle hidrokarbonları (petrol ve gaz) veya faydalı hidrokarbonları (petrol ve gaz) veya faydalı minerallerin saklı yatakları aramanın sanatıdır. minerallerin saklı yatakları aramanın sanatıdır. Genellikle bu ölçümler yerin içindeki kayaçların Genellikle bu ölçümler yerin içindeki kayaçların fiziki özellikleri hakkında bilgi üretirler.fiziki özellikleri hakkında bilgi üretirler. Uygun Uygun yorumlandığında bu bilgi ekonomik değere sahip yorumlandığında bu bilgi ekonomik değere sahip
maden yataklarınımaden yataklarını tespit etmek için kullanılabilinir. tespit etmek için kullanılabilinir.
Bu amaç doğrultusunda etkili olabilmesi için, jeofizik Bu amaç doğrultusunda etkili olabilmesi için, jeofizik
çalışmalarda elde edilen jeofizik veriler jeolojik çalışmalarda elde edilen jeofizik veriler jeolojik
anlamda ifade edilmelidir. Böylece elde edilen anlamda ifade edilmelidir. Böylece elde edilen
jeolojik resmin güvenilirliği ki bazı tekniklerden jeolojik resmin güvenilirliği ki bazı tekniklerden
öbürlerine göre daha fazladır, verinin kalitesine ve öbürlerine göre daha fazladır, verinin kalitesine ve
yorumda gösterilen beceriye bağlıdır.yorumda gösterilen beceriye bağlıdır. Jeofiziğin Jeofiziğin
aramada ilk kullanılmasından beri, hem cihazlarda aramada ilk kullanılmasından beri, hem cihazlarda
hem de yorumlama yöntemlerindeki tekniklerde hem de yorumlama yöntemlerindeki tekniklerde
sürekli bir gelişme vardır.sürekli bir gelişme vardır.
1.1. PETROL ENDÜSTRİSİNDE JEOFİZİK1.1. PETROL ENDÜSTRİSİNDE JEOFİZİK Petrol aramaları yapan ilk ekiplerin 1920 ortalarında ABD Körfez Bölgesi ve Petrol aramaları yapan ilk ekiplerin 1920 ortalarında ABD Körfez Bölgesi ve Meksika’daki tuz domlarına baktıklarında, çabaları oldukça başarılı olmuştu. Meksika’daki tuz domlarına baktıklarında, çabaları oldukça başarılı olmuştu. Jeofizik tarafından büyük havuzlar kolayca bulunmuş kaliteli rezervlerin Jeofizik tarafından büyük havuzlar kolayca bulunmuş kaliteli rezervlerin azalmasından dolayı daha mütevazi kaynaklara yönelinmiştir.azalmasından dolayı daha mütevazi kaynaklara yönelinmiştir.
Petrol aramak son derece zor, zahmetli ve masraflı bir iştir. Yatırımların Petrol aramak son derece zor, zahmetli ve masraflı bir iştir. Yatırımların karşılanmama riski çok yüksektir. Arama ve saha geliştirme aşamasında en karşılanmama riski çok yüksektir. Arama ve saha geliştirme aşamasında en fazla görev jeolog ve jeofizikçilere düşmektedir. Bugün petrol şirketlerinde en fazla görev jeolog ve jeofizikçilere düşmektedir. Bugün petrol şirketlerinde en çok tercih edilen kişiler yarı jeofizikçi-yarı jeolog olan kişilerdir. çok tercih edilen kişiler yarı jeofizikçi-yarı jeolog olan kişilerdir.
Jeolojik çalışmalar jeoloji harita alımı, stratigrafi kesitlerinin ölçülmesi, Jeolojik çalışmalar jeoloji harita alımı, stratigrafi kesitlerinin ölçülmesi, yapısal ve tektonik araştırmalar, fasiyes araştırmaları, porozite ve permeabilite yapısal ve tektonik araştırmalar, fasiyes araştırmaları, porozite ve permeabilite tayini, organik jeokimya, yeraltı haritalarının yapılması gibi saha ve laboratuar tayini, organik jeokimya, yeraltı haritalarının yapılması gibi saha ve laboratuar araştırmalarını içerir. araştırmalarını içerir.
Magnetik, gravite ve sismik gibi jeofizik araştırmalar ise arama, sondaj ve Magnetik, gravite ve sismik gibi jeofizik araştırmalar ise arama, sondaj ve saha geliştirme esnasında kullanılırlar. saha geliştirme esnasında kullanılırlar.
Petrol aramacılığında kullanılan çok sayıda jeofizik yöntem olmakla birlikte Petrol aramacılığında kullanılan çok sayıda jeofizik yöntem olmakla birlikte bunlardan en önemli üç tanesi: bunlardan en önemli üç tanesi:
1- MANYETİK 1- MANYETİK 2- GRAVİTE 2- GRAVİTE 3- SİSMİK3- SİSMİK
1.2. MADEN ARAMALARINDA JEOFİZİK1.2. MADEN ARAMALARINDA JEOFİZİK
Cevher yatakların bulunmasında kullanılan Jeofizik Cevher yatakların bulunmasında kullanılan Jeofizik
yöntemlerin tarihi 1640 yılına dayanır. Bu tarihte İsveç’te yöntemlerin tarihi 1640 yılına dayanır. Bu tarihte İsveç’te
demir madeni aranmalarında pusula kullanıldığına ilişkin demir madeni aranmalarında pusula kullanıldığına ilişkin
kayıtlar mevcuttur.kayıtlar mevcuttur.
SIP (Spectral Induced Polarization), CSAMT (ControlledSIP (Spectral Induced Polarization), CSAMT (Controlled
Source Audio frequency Magnetotelluries), TEMSource Audio frequency Magnetotelluries), TEM (Transient (Transient
Elektromagnetics). UTEM (University of TorontoElektromagnetics). UTEM (University of Toronto t tarafından arafından
geliştirilmiş Electromagnetics), VLFgeliştirilmiş Electromagnetics), VLF (Very Low Frequency) (Very Low Frequency)
VHP (Very High Frequency)VHP (Very High Frequency), , Mikrogravite gibi teknikler, hem Mikrogravite gibi teknikler, hem
daha derinlerden, hemdaha derinlerden, hem de daha küçük fiziksel farklılıklardan de daha küçük fiziksel farklılıklardan
kaynaklanan anomalilerikaynaklanan anomalileri algılayabilalgılayabilmme amacıyla geliştirilmiş e amacıyla geliştirilmiş
sistemlerdirsistemlerdir (Young ve Bullock, 1986)(Young ve Bullock, 1986)..
Örneğin iletken bir örtüye sahip yataklarınÖrneğin iletken bir örtüye sahip yatakların
algılanabilmesialgılanabilmesindende geleneksel İP ve EM tekniklerinin geleneksel İP ve EM tekniklerinin
eetkin olamatkin olamaması nedeniyleması nedeniyle SIP ve TEM SIP ve TEM yöntemleri yöntemleri
geliştirilmiştir, UTEM oldukça deringeliştirilmiştir, UTEM oldukça derin yatakların yatakların
saptanmasında başarılı olmuştur. Tasmania'dakisaptanmasında başarılı olmuştur. Tasmania'daki
(Avustralya) 130 m, kalınlıkta bir volkanik örtünün(Avustralya) 130 m, kalınlıkta bir volkanik örtünün
altındaki Hellyer masif sülfid (Pb-Zn-Ag-Au)altındaki Hellyer masif sülfid (Pb-Zn-Ag-Au) yatağı yatağı
1983'te UTEM anomalisi sayesinde bulunmuştur1983'te UTEM anomalisi sayesinde bulunmuştur
(Eadie ve Silie, 1984: Mclaurin, 1991). (Eadie ve Silie, 1984: Mclaurin, 1991).
AAltınltın aramalarında büyük kırık zonlarının tanınması aramalarında büyük kırık zonlarının tanınması
amacıylaamacıyla VLF ve VLH teknikleri yaygın olarak VLF ve VLH teknikleri yaygın olarak
kullanılmaktadırkullanılmaktadır..
JJeofizik yöntemler sadece yataktan kaynaklananeofizik yöntemler sadece yataktan kaynaklanan sözgelişi bir sözgelişi bir iletken anomalisi bulmak için değil, jeolojiiletken anomalisi bulmak için değil, jeoloji sorunlarının sorunlarının çözümü için kullanılmaktadır. Örneğinçözümü için kullanılmaktadır. Örneğin1981 de Japonya'da bulunan dünya çapında büyük Hishikari1981 de Japonya'da bulunan dünya çapında büyük Hishikari epitermal Au yatağında düşey elektrik sondajıepitermal Au yatağında düşey elektrik sondajı (VES) derinliğe (VES) derinliğe bağlı olarak rezistivite yapılarının belirlenmesindebağlı olarak rezistivite yapılarının belirlenmesindeetkin biçimde kullanılmıştır. Sığ derinliklerdekietkin biçimde kullanılmıştır. Sığ derinliklerdeki düşük düşük rezistiviteli zon (3 rezistiviteli zon (3 – – 77 ohm. ohm.m) model alınanm) model alınan yatağın yatağın (Kushikino Mine) üst kesimindeki(Kushikino Mine) üst kesimindeki hidrotermal olarakhidrotermal olarak,, altere altere olmuş zonla onun altındakiolmuş zonla onun altındaki yüksek rezistiviteli zon (>100yüksek rezistiviteli zon (>100 ohm.ohm.m) ise cevherleşmeninm) ise cevherleşmenin oluşumu için ısı kaynağı olan oluşumu için ısı kaynağı olan sokulum kayalarıyla (temeldekisokulum kayalarıyla (temeldeki yükselimle) ilişkilendirilmiştir. yükselimle) ilişkilendirilmiştir. Böylece bu ikiBöylece bu iki z zon arasında, model yataklaon arasında, model yataklarırındaki gibi altınca ndaki gibi altınca zenginzengin bir kesitin yeralabilebir kesitin yeralabilecceği sonucuna varılmıştır eği sonucuna varılmıştır (MMAJ,(MMAJ,11987)987)..
2. MÜHENDİSLİK JEOFİZİĞİ2. MÜHENDİSLİK JEOFİZİĞİ
ZeminlerZeminler yerkabuğundaki kayaçların fiziksel ve kimyasal yerkabuğundaki kayaçların fiziksel ve kimyasal
ayrışmaları/bozunmalarının ürünlerini içerirler. Mühendislik ayrışmaları/bozunmalarının ürünlerini içerirler. Mühendislik
tasarımının bir parçası olarak bir zemin yada yapıyeri tasarımının bir parçası olarak bir zemin yada yapıyeri
incelemesi, önerilen inşaat ile doğal çevrenin etkileşiminin incelemesi, önerilen inşaat ile doğal çevrenin etkileşiminin
değerlendirilmesi amacıyla temel veriyi sağlamak için değerlendirilmesi amacıyla temel veriyi sağlamak için
yapılmaktadır. Mühendislik Jeofiziği çalışmaları da yapılmaktadır. Mühendislik Jeofiziği çalışmaları da
yerkürenin doğal ya da yapay yolla üretilen alanlarının yerkürenin doğal ya da yapay yolla üretilen alanlarının
incelemesini kapsamaktadır. incelemesini kapsamaktadır.
Mühendislik jeofiziği,mühendislik sorunlarının Mühendislik jeofiziği,mühendislik sorunlarının
çözümüne yönelik jeofizik mühendisliği uygulamaları çözümüne yönelik jeofizik mühendisliği uygulamaları
olarak da olarak da
tanımlanabilir.tanımlanabilir.
Statik ve dinamik yükler altında zeminlerin davranışının incelenmesi, Statik ve dinamik yükler altında zeminlerin davranışının incelenmesi,
yapı (bina, köprü, viyadük,baraj, nükleer santral vb) üretimi yapı (bina, köprü, viyadük,baraj, nükleer santral vb) üretimi
sürecindesürecinde
oldukça önemli bir yere sahiptir. Özellikle deprem gibi dinamik yükleroldukça önemli bir yere sahiptir. Özellikle deprem gibi dinamik yükler
altında bu davranışın ortaya konması, bu süreçte görev alan ve bizzataltında bu davranışın ortaya konması, bu süreçte görev alan ve bizzat
bu sürecin pratiğinde yer alan jeofizik mühendislerinin önemlibu sürecin pratiğinde yer alan jeofizik mühendislerinin önemli
ödevlerinden birini oluşturmaktadır. ödevlerinden birini oluşturmaktadır.
17 Ağustos 1999 Gölcük depreminden sonra jeofizik mühendisleri17 Ağustos 1999 Gölcük depreminden sonra jeofizik mühendisleri
yapılaşma sürecinin önemli öznelerini oluşturmaktadırlar. Bilindiğiyapılaşma sürecinin önemli öznelerini oluşturmaktadırlar. Bilindiği
gibi, gibi, ZeminlerZeminler, gezegenimiz Yerküre ile kıyaslandığında oldukça, gezegenimiz Yerküre ile kıyaslandığında oldukça
küçük bir bölüm oluşturmasına karşın, sağlıklı ve güvenli yapılaşmaküçük bir bölüm oluşturmasına karşın, sağlıklı ve güvenli yapılaşma
açısından yaşamımıza etkileriyle bakıldığında çok büyük bir önemeaçısından yaşamımıza etkileriyle bakıldığında çok büyük bir öneme
sahiptir (Gündoğdu ve Özçep, 2003).sahiptir (Gündoğdu ve Özçep, 2003).
İnşaat mühendisliği ve çevre sorunlarına yönelik yapılan İnşaat mühendisliği ve çevre sorunlarına yönelik yapılan
Çalışmalarda klasik olarak ölçülen fiziksel parametreler;Çalışmalarda klasik olarak ölçülen fiziksel parametreler;
gravite ve magnetik alanları, elektrik iletkenliğini, elastikgravite ve magnetik alanları, elektrik iletkenliğini, elastik
özellikleri, elektromagnetik dalganın polorize olabilirliğiniözellikleri, elektromagnetik dalganın polorize olabilirliğini
ve doğal radyasyon ölçülmesini kapsamaktadır. Buve doğal radyasyon ölçülmesini kapsamaktadır. Bu
ölçümlerden, yer yüzeyine yakın kesimlerdeki malzemeninölçümlerden, yer yüzeyine yakın kesimlerdeki malzemenin
permeabilitesi, porozitesi, kimyasal oluşumu, stratigrafi,permeabilitesi, porozitesi, kimyasal oluşumu, stratigrafi,
jeolojik yapı ve çeşitli diğer özelliklerinin elde edilmesindejeolojik yapı ve çeşitli diğer özelliklerinin elde edilmesinde
yararlanılmaktadır.yararlanılmaktadır.
Zemin ya da yapıyeri araştırmalarında kullanılan çeşitli Zemin ya da yapıyeri araştırmalarında kullanılan çeşitli
Jeofizik ölçümler ve değerlendirmeler vardır. Jeofizik ölçümler ve değerlendirmeler vardır.
Bunlar; sismik yöntem, elektrik ve elektromanyetikBunlar; sismik yöntem, elektrik ve elektromanyetik
yöntemler (Georadar dahil), gravite yöntemi, manyetikyöntemler (Georadar dahil), gravite yöntemi, manyetik
yöntemler, radyoaktif vb. yöntemler ile mikrotremoryöntemler, radyoaktif vb. yöntemler ile mikrotremor
ölçümlerini ve kuvvetli yer hareketi kaydının (ivmeölçümlerini ve kuvvetli yer hareketi kaydının (ivme
ölçümünün) değerlendirilmesi ile depremselliğin olasılıkölçümünün) değerlendirilmesi ile depremselliğin olasılık
ve deterministik olarak incelenmesi gibi konularıve deterministik olarak incelenmesi gibi konuları
kapsamaktadır.kapsamaktadır.
Bilindiği gibi,çevre kirliliği;hava,toprak ve suyun Bilindiği gibi,çevre kirliliği;hava,toprak ve suyun fiziksel,kimyasal veya biyolojik olarak kirlenmesifiziksel,kimyasal veya biyolojik olarak kirlenmesişeklinde tanımlanmaktadır. şeklinde tanımlanmaktadır. Çevre kirliliği,bu açıdan sanayileşme olayından sonra Çevre kirliliği,bu açıdan sanayileşme olayından sonra ortaya çıkan bir sorundur.Bu nedenle de çevre ortaya çıkan bir sorundur.Bu nedenle de çevre sorunlarına çözüm arayışları Dünyada ve Türkiye'de sorunlarına çözüm arayışları Dünyada ve Türkiye'de oldukça yeni bir olaydır. oldukça yeni bir olaydır. Son 25 yıla kadar bu süreci uzatmak mümkünse de, Son 25 yıla kadar bu süreci uzatmak mümkünse de, 1980'lerden sonra tüm dünyanın bu sorunla ve 1980'lerden sonra tüm dünyanın bu sorunla ve çözümüyle ilgilenmeye başladığı söylenebilir. çözümüyle ilgilenmeye başladığı söylenebilir. Jeofizik yöntemlerle çevre sorunlarının çözümüne Jeofizik yöntemlerle çevre sorunlarının çözümüne yönelik çalışmaların, ‘Çevre Jeofiziği' olarak ortaya yönelik çalışmaların, ‘Çevre Jeofiziği' olarak ortaya
çıkması da çıkması da son yıllara rastlamaktadır. son yıllara rastlamaktadır.
3. ÇEVRE JEOFİZİĞİ3. ÇEVRE JEOFİZİĞİ
Çevre jeofiziğinin konuları :Çevre jeofiziğinin konuları : 1- 1- Yeraltısuyu aramaları, Yeraltısuyu aramaları, 2- 2- Tatlı-tuzlu su bölgelerinin sınırlarının Tatlı-tuzlu su bölgelerinin sınırlarının belirlenmesi, belirlenmesi, 3- 3- Yeraltısuyu kirliliğinin saptanması, Yeraltısuyu kirliliğinin saptanması, 4- 4- Yeraltı atıksu depolama bölgelerinin Yeraltı atıksu depolama bölgelerinin saptanması, saptanması, 5- 5- Baraj ve göl kaçaklarının belirlenmesi, Baraj ve göl kaçaklarının belirlenmesi, 6- 6- Yeraltı boşluklarının saptanması, Yeraltı boşluklarının saptanması, 7- 7- Kimyasal atık bölgelerinin saptanması, Kimyasal atık bölgelerinin saptanması, 8- 8- Evsel atık bölgelerinin saptanması, Evsel atık bölgelerinin saptanması,
9- 9- Çeşitli jeoteknik haritaların hazırlanması,Çeşitli jeoteknik haritaların hazırlanması,
4. ARKEOJEOFİZİK4. ARKEOJEOFİZİK Arkeolojik kalıntıların aranmasında kullanılan jeofizik yöntemlereArkeolojik kalıntıların aranmasında kullanılan jeofizik yöntemlere
Arkeojeofizik araştırmalarArkeojeofizik araştırmalar denir. denir. Arkeojeofizikte kullanılan yöntemler yardımıyla; Arkeojeofizikte kullanılan yöntemler yardımıyla;
• • Sit alanlarının sınırlarını belirleme Sit alanlarının sınırlarını belirleme • Gömülü kalıntıların yerlerini, derinliklerini, geometrilerini • Gömülü kalıntıların yerlerini, derinliklerini, geometrilerini belirleme ve eski kent planını görüntüleme belirleme ve eski kent planını görüntüleme • Tümülüslerin yapısını çıkarma ve kazı yönlendirme • Tümülüslerin yapısını çıkarma ve kazı yönlendirme • Eski su yolları ve yeraltı donanımını belirleme • Eski su yolları ve yeraltı donanımını belirleme • Gömülü metal nesnelerin yer, derinlik ve boyutları • Gömülü metal nesnelerin yer, derinlik ve boyutları • Kalıntı yeri, eski kil üretim ocak ve fırınları • Kalıntı yeri, eski kil üretim ocak ve fırınları • Uygarlık yaşı belirlemesi • Uygarlık yaşı belirlemesi • Yeraltı boşlukları, gömülü odalar, yer, boyut ve derinlikleri • Yeraltı boşlukları, gömülü odalar, yer, boyut ve derinlikleri tespit etmek mümkündür. tespit etmek mümkündür.
Mill Lake Mill Lake Adası Adası PrehistoriPrehistorik Alanı Jk Alanı Jeoeoffiizik araştırmasızik araştırması::
Mill Lake Mill Lake Adası Adası PrehistoriPrehistorik Alanık Alanı 6000 6000 yyaşındadır.aşındadır. ManManyyetometretometree sonuçlarına göre 3 adet ocak olarak sonuçlarına göre 3 adet ocak olarak kullanılmış kömürleşmiş bölgeler saptanmıştır. kullanılmış kömürleşmiş bölgeler saptanmıştır.