JEZICI - masfak.ni.ac.rs

Dr Miroslav Trajanović Informacione tehnologije u mašinstvu 2003

RAČUNARSKI JEZICI

Dr Miroslav TrajanovićMašinski fakultet u Nišu


Vrste računarskih jezika

• Programski jezici (npr. Java, C++)• Skript jezici (npr. pHp, Pyton, JavaScript)• Specifikacioni jezici (IDEF, dijagrami)• Jezici upita (SQL)• Markup jezici (HTML, XHTML, TeX, SGML,

XML)• Transformacioni jezici (XSLT - Extensible

Stylesheet Language Transformations)


OSNOVNI POJMOVI

• SINTAKSA JEZIKA: skup pravila koja definišu legalnu upotrebu jezika

• SEMANTIKA: značenje pojedinih konstrukcija

• REZERVISANE REČI


Generacije programskih jezika• I generacija - Mašinski jezik• II generacija - Asembler• III generacija

– Proceduralno orijentisani– Problemski orijentisani– Objektno orijentisani

• IV generacija (Aplikacioni jezici 4GLs)• V generacija (Rešavanje problema

upotrebom ograničenja 5GL)• Prirodni jezici


VRSTE JEZIKA

• Deklarativni jezici– Šta program treba da uradi– Primer SQL

• Imperativni jezici– Kako program to treba da uradi– Primer Java, C++


JOŠ JEDNA KLASIFIKACIJA• Applicative (functional) languages • Concurrent, distributed, and parallel languages• Constraint and logic languages • Data-flow languages• Design languages• Extensible languages• Macro and assembly languages• Microprogramming languages• Multiparadigm languages • Nondeterministic languages• Nonprocedural languages• Object-oriented languages• Specialized application languages• Very high-level languages


Mašinski jezik

• Svaki procesor ima svoj mašinski jezik• Svi programski jezici se pre izvršenja

prevode na mašinski jezik


Mašinski jezik

000101000100010001000100001000101010111110 000001110101000111110000100010000010101010

Primer Java programa:

int counter = 0; counter = counter + 1;

Adekvatni zapis u mašinskom jeziku:


MAŠINSKI JEZIK

23fc 0000 0001 0000 0040 0cb9 0000 000a 0000 0040 6e0c 06b9 0000 0001 0000 0040 60e8

Heksadecimalni zapis


Asembler

• Jezik zasnovan na mnemonicima• Svakom mnemoniku odgovara jedna

instrukcija mašinskog jezika• I danas se koriste kada je potrebno

pisati sistemske programe


Asembler

movl #0x1,n compare:

cmpl #oxa,ncgt end_of_loopacddl #0x1,n bra compare

end_of_loop:


Proceduralno orijentisani• NAUČNI

– FORTRAN (1954-1957) FORmula TRANslator– APL (1968) A Programming Language

• POSLOVNI– COBOL (1959) Comon Busines Oriented Language– RPG (1964) Report Program Generator

• VIŠENAMENSKI– BASIC (1965)– Pascal (1968) Blaise Pascal– Ada (1980) Augusta Ada Lovelance– C (1972)


Proceduralno orijentisani

• JEZICI VEŠTAČKE INTELIGENCIJE– LISP (1959) LISt Processing– Prolog (1972) PROgramming in LOGic


Problemski orijentisani

• GPSS - jezik za simulaciju sistema• APT - za NUMA• PostScript


Objektno orijentisani jezici

• Smalltalk• C++• Java• Eiffel


RAZVOJ JEZIKA


JEZICI ČETVRTE GENERACIJE• "Application specific" jezici.• Neproceduralni jezici visokog nivoa izgrađeni

oko baza podataka.• Nazivaju ih i "report-generator" jezici jer

opisuju format podataka i izveštaj da bi se generisao i preveo u neki drugi jezik (npr COBOL)

• Poznatiji 4GL su: SQL, FOCUS, PostScript, Gaus, Mathematica


JEZICI PETE GENERACIJE

• Prolog, OPS5, Mercury• Povezani sa veštačkom inteligencijom (AI - artificial

intelligence)• Programiranje logike , modeliranje realnog sveta ili

situacije• Experni sistemi• Sistemi zasnovani na znanju (KBS – Knowledge

Based Systems)• Fuzzy logic, Neural networks


JEZICI VEŠTAČKE INTELIGENCIJE

• IPL – Information Processing Language (1960) – vrlo primitivan

• LISP - list processing 1960 – fakti su predstavljani listama

• PROLOG – programming in logic – jezik zasnovan nad produkcionim pravilima

• CLIPS


ŽIVOTNI CIKLUS PROGRAMA• PROJEKTOVANJE

– Algoritam– User interface– Arhitektura i organizacija programa

• RAZVOJ• IZVRŠENJE

– Izvršni kod se učitava u RAM (loader)– Rezerviše se mesto za program i podatke

• ODRŽAVANJE– Ispravljanje uočenih grešaka– Poboljšanje i proširenje funkcija programa


RAZVOJ PROGRAMA

– Projektovanje aplikacije– Pisanje izvornog koda (editor)– Dokumentovanje programa– Prevođenje u objektni kod (compiler - interpreter)– Povezivanje sa podprogramima i bibliotečkim

funkcijama (linker)– Testiranje– Izrada uputstva za korišćenje programa– Izrada poboljšanih i novih verzija programa


IZVRŠAVANJE PROGRAMA

• Prevodioci – compiler• Interpreteri

• Virtuelne mašine• WEB - čitači web stranica


CASE

Computer Aided Software Engineering• Alati za automatizovan razvoj softvera

• CASE alati– za projektovanje– za programiranje– za verifikaciju – za upravljanje projektima

• CASE radno okruženje (više CASE alata)


NAJVAŽNIJI JEZICI U UPOTREBI

• PASCAL• C++• C#• JAVA• VISUAL BASIC• HTML


PASCAL

• Razvio ga je 1970 Nicklaus Wirth da bi efikasno učio studente programiranju

• Strukturno programiranje (top-down design) korišćenjem procedura


BASIC I PASKAL100 IF X>5 THEN 200 ELSE 300110 PRINT "VREDNOST X=";X120 END200 X=X*X + 5210 GOTO 110300 X=0310 PRINT "X JE PREMALO"320 GOTO 120

if X>5 thenbegin

X :=sqr(X) + 5writeln ('Vrednost

X=',X)end

elsebegin

X:=0writeln (X je premalo')

end;


C++

• Objektno orijentisan• Objekti su definisani klasama• Objekt je instanca neke klase• Izvedene klase nasleđuju osobine svojih

roditelja (Inheritance)• Polimorfizam


JAVA

• 1995• Objektno orijentisan• Interpretiran – Java prevodilac generiše

kod za Java Virtual Machine• Nezavisan od arhitekture• Multithreaded – izvršenje u više niti• Posebno pogodan za Internet aplikacije


C # • C# je komponentno orijentisan programski

jezik (na srpskom se čita kao C sharp, C sapovisilicom, povišeno C ili jednostavno cis).

• Sličan je Javi u tom smislu štoprogramerima omogućava da kôd pišu samojednom a potom njegove delove iznovakoriste za pravljenje različitih aplikacija.

• Izveden je iz jezika C i C++ i Microsoft gasmatra najefikasnijim programskim jezikomza izgradnju Web usluga zasnovanih naproširivom jeziku za označavanje(Extensible Markup Language, XML).

Documents

JEZICI - masfak.ni.ac.rs