KỸ THUẬT LẬP TRÌNH NÂNG CAO - thayphet.netthayphet.net/application/upload/products/Chuong02.pdf1 chương 2 kiỂu dỮ liỆu c cẤu trÚc kỸ thuẬt lẬp trÌnh nÂng

1

Chương 2

KIỂU DỮ LIỆU CÓ CẤU TRÚC

KỸ THUẬT LẬP TRÌNH NÂNG CAO

TRƯỜNG CAO ĐẲNG CNTT TP.HCM

KHOA CÔNG NGHỆ THÔNG TIN

Giảng Viên: ThS. Dương Thành Phết

Email: [email protected]

Website: http://www.thayphet.net

Tel: 0918158670 – facebook.com/DuongThanhPhet

2

1. Kiểu dữ liệu mảng 1 chiều

2. Các thao tác trên mảng 1 chiều

3. Mảng 2 chiều

4. Kiểu chuổi ký tự

5. Kiểu cấu trúc – Mảng cấu trúc

6. Kiểu tập tin - File

2

NỘI DUNG

3

1.1 Khái niệm

Mảng thực chất la môt biên bao gôm nhiều biên thanh

phân đươc cấp phát bô nhớ liên tuc.

Các thanh phân cua mảng la tập hơp các biên co cung

kiểu dữ liệu va cung tên. Do đo để truy xuất các biên

thanh phân, ta dung cơ chê chi muc (Vị trí).

3 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9

Giá trị

Vị trí

1. KIỂU DỮ LIỆU MẢNG 1 CHIỀU

4

1.2. Khai báo

int a[100]; //Khai bao mang so nguyen a gom 100 phan tu

float b[50]; //Khai bao mang so thuc b gom 50 phan tu

char str[30]; //Khai bao mang ky tu str gom 30 ky tu

4

< Kiêu dư liêu > < Tên mang > [ < Sô p.tư tôi đa cua mang> ] ;


5

1.3. Gán giá trị ban đầu cho mảng

int a[5] = {3, 6, 8, 1, 12};

a[0] = 3, a[1] = 6, a[2] = 8, …

5

int a[10] = {0};

a[0]=a[1]=a[2]=a[3]=…=a[9]=0


6

1.4. Truy xuất

Vị trí 0 1 2 3 4

A[0] A[1] A[2] A[3] A[4]

6


7

1. Nhập/Xuất mảng

void NhapMang (int a[], int n){

for (int i = 0; i < n; i ++){

cout<<“Nhap phan tu thu “<<i<<“: “;

cin>>a[i];

}

}

7

void XuatMang (int a[], int n){

for (int i = 0; i < n; i ++)

cout<<a[i]<<“\t”;

}

2. CÁC THAO TÁC TRÊN MẢNG 1 CHIỀU

8

void main ( ){

int a[MAX] , n;

cout<<“Nhap kich thuoc mang: “;

cin>>n;

NhapMang (a,n);

cout<<“Cac gia tri cua mang vua nhap: ”<<endl;

XuatMang (a,n);

}

8


9

Xuất các phần tử thỏa điều kiện

Mẫu 1:

void LietKeXXX(int a[], int n){

for (int i = 0; i<n; i++)

if (a[i] thỏa điều kiện)

Xuất a[i];

}

9

Mẫu 2:

void LietKeXXX(int a[], int n, int x){


if (a[i] thỏa điều kiện so với x)

Xuất a[i];

}


10

Ví dụ 1: Liệt kê các phân tử co giá trị chẵn trong mảng

10

void LietKeChan(int a[], int n){


if (a[i] %2 ==0)


}


11

Ví dụ 2: Liệt kê các phân tử co giá trị lớn hơn x trong mảng

11

void LietKeLonHonX(int a[], int n, int x){


if (a[i] > x)


}


12

2.2. Đếm

12


Mẫu 1:

int DemXXX(int a[], int n){

int d = 0;



d++;

return d;

}

Mẫu 2:

int DemXXX(int a[], int n, int x){

int d = 0;


if (a[i] thỏa điều kiện so với x)

d++;

return d;

}

13

bool LaSNT(int k) {

int d = 0;

for (int i = 1; i <= k; i++)

if (k % i == 0)

d++;

return (d == 2);

}

int DemSNT(int a[], int n){

int d = 0;


if (LaSNT(a[i]) ==true)

d++;

return d;

}

Ví dụ 1: Đêm các phân tử co giá trị la số nguyên tố


14

Ví dụ 2: Đêm các phân tử co trong mảng ma giá trị nhỏ hơn x

int DemNhoHonX(int a[], int n, int x){

int d = 0;


if (a[i] < x)

d++;

return d;

}


15

2.3. Tìm kiếm

Mẫu 1: Tìm và trả về vị trí phần tử có giá trị lớn nhất

int TimVTMax(int a[], int n){

int vtmax = 0;

for (int i = 0; i < n; i++)

if (a[i] > a[vtmax])

vtmax = i;

return vtmax;

}

15


Mẫu 2: Tìm vị trí phần tử có giá trị x

(nếu x không xuất hiện trong mảng trả về -1)

int TimVTX(int a[], int n, int x){

for (int i = 0; i < n; i++)

if (a[i] == x)

return i;

return -1;

}

16

2.4. Kiểm tra mảng có thỏa đk cho trước

Trường hợp 1: Kiểm tra tồn tại môt phân tử trong mảng

thỏa điều kiện nao đo cho trước tìm phân tử thỏa điều

kiện để kêt luận.

16

Mẫu 1:

bool KiemTraTonTaiXXX(int a[], int n){



return true;

return false;

}


17

17

Mẫu 2:

bool KiemTraXXX(int a[], int n){


if (a[i] không thỏa điều kiện)

return false;

return true;

}

Trường hợp 2: Kiểm tra tất cả các phân tử thỏa điều

kiện nao đo cho trước tìm phân tử không thỏa điều kiện

để kêt luận mảng không thỏa điều kiện.


18

bool KiemTraTonTaiLe(int a[], int n){

foreach (int giatri in a)

if (giatri % 2 != 0)

return true;

return false;

}

18

Ví dụ 1: Kiểm tra xem mảng co tôn tại số lẻ không?


19

Ví du 2: Kiểm tra xem mảng co toan giá trị âm không?

(true: có/ false: không)

19

bool KiemTraToanAm(int a[], int n){


if (a[i] >= 0)

return false;

return true;

}


20

2.5. Tính toán các phần tử trong mảng

Mẫu tính tổng:

int TongXXX(int a[], int n){

int s = 0;



s += a[i];

return s;

}

20


21

Ví dụ: Tính tổng các phân tử co giá trị lẻ trong mảng

21

int TongLe(int a[], int n) {

int s = 0;


if (a[i] %2!=0)

s += a[i];

return s;

}


22

Mẫu tính trung bình:

float TrungBinhXXX(int a[], int n){

int s = 0;

int d = 0;


if (a[i] thỏa điều kiện){

s += giatri;

d ++;

}

if (d==0)

return 0;

return (float) s / d;

} 22


23

Ví dụ: Tính giá trị trung bình các phân tử co giá trị âm trong

mảng

23

float TrungBinhAm(int a[], int n){

long s = 0;

int d = 0;


if (a[i] < 0){

s += a[i];

d++;

}

if (d == 0)

return 0;

return (float)s / d;

}


24

Minh họa thuật toán

24

2 12 8 5 1 6 4

i=1 j=2 j=5 i=2 j=3 j=4 i=3 j=7 i=4 j=6 i=5 i=6 i=7


2.6. Sắp xếp

25

25


Mẫu phương thức sắp thứ tự tăng:

void SapTang(int a[], int n){

for (int i = 0; i < n-1; i ++)

for(int j = i+1; j < n; j ++)

if (a[i] > a[j])

HoanVi(a[i], a[j]);

}

void HoanVi(int &a, int &b){

int tam = a;

a = b;

b = tam;

}

Mảng hai chiều thực chất la mảng môt chiều trong đo

môi phân tử cua mảng la môt mảng môt chiều, va

đươc truy xuất bơi hai chi số dong va côt.

Từ khái niệm trên ta co thể đưa ra môt khái niệm về

mảng nhiều chiều như sau: mảng co từ hai chiều

trơ lên goi la mảng nhiều chiều.

26

3. MẢNG 2 CHIỀU

3.1 Giới thiệu

3.2. Khai báo

Cách 1:

< Kiểu dư liệu > < Tên mảng > [< Sô dong][<Sô côt>];

Ví du:

int A[5][10]; // Khai báo mảng int gồm 5 dòng, 10 cột

float b[7][8]; // Khai báo mảng float gồm 7 dòng, 8 cột

Cách 2 :

< Kiểu dư liệu > **<Tên mảng>;

Ví du :

int **A ; // Khai báo mảng động 2 chiều kiểu int

float **B ; // Khai báo mảng động 2 chiều kiểu float

27

3. MẢNG 2 CHIỀU

3.3. Truy xuất

Để truy xuất các thanh phân cua mảng hai chiều ta

phải dựa vao chi số dong va chi số côt.

Ví du: int A[3][4] = { {2,3,9,4} , {5,6,7,6} , {2,9,4,7} };

Với các khai báo như trên ta co:

A[0][0] = 2; A[0][1] = 3;

A[1][1] = 6; A[1][3] = 6;

28

3. MẢNG 2 CHIỀU

3.4. Các thao tác

Nhập/ xuất

Tìm kiêm

Đêm

Tính tổng/ trung bình

Sắp xêp dong/ côt

Xoa dong/ côt

Chèn thêm dong/ côt

29

3. MẢNG 2 CHIỀU

3.4. Ma trận vuông

Số dong = Số côt

Đương cheo chính cua ma trận vuông:

chi sô dòng = chi sô cột

Đương cheo phụ của ma trận vuông:

chi sô cột + chi sô dòng = kích thước - 1

30

3. MẢNG 2 CHIỀU

Cheo chính

Cheo phu

4.1. Giới thiệu

Chuôi ky tư la môt day các phân tư, môi phân tư co kiểu

ky tư.

Khai báo cách 1:

char < Tên chuỗi > [ < Sô ky tư tôi đa cua chuỗi > ] ;

Ví du: char chuoi[25];

Khai báo 1 mảng kiểu ky tư tên la chuoi co 25 phân tư

(lưu đươc 24 ky tư, ký tự 25 la ký tự kêt thúc chuôi „\0‟ )

Khai báo cách 2:

char *< Tên chuôi >;

Ví du : char *chuoi;

Chuôi ký tự không giới hạn chiều dai 31

4. CHUỖI KÝ TỰ

4.2. Nhập

cin.getline(chuoi, số ký tự tối đa);

Ví du:

char *str;

str = new char [30];

cin.getline(str, 30);

32

4. CHUỖI KÝ TỰ

4.3. Các hàm thư viện – <string.h>

Tính đô dai cua chuôi s

int strlen(char s[]);

Sao chep nôi dung chuôi nguôn vao chuôi đích

strcpy(char đích[], char nguôn[]);

Chep n ky tư tư chuôi nguôn sang chuôi đích. Nêu chiều dai nguôn < n thi ham se điền khoảng trắng cho đu n ky tư vao đích

strncpy(char đích[], char nguôn[], int n);

33

4. CHUỖI KÝ TỰ

Nối chuôi s2 vai chuôi s1

strcat(char s1[],char s2[]);

Nối n ky tư đâu tiên cua chuôi s2 vao chuôi s1

strncat(char s1[],char s2[],int n);

So sánh 2 chuôi s1 va s2 theo nguyên tắc thư tư.

Phân biệt chư hoa va thương. Tra vê:

0: nêu s1 băng s2.

>0: nêu s1 lớn hơn s2.

<0: nêu s1 nho hơn s2.

int strcmp(char s1[],char s2[]);

34

4. CHUỖI KÝ TỰ

So sánh n ký tự đâu tiên cua s1 va s2, giá trị trả về

tương tự ham strcmp()

int strncmp(char s1[],char s2[], int n);

So sánh chuôi s1 va s2 nhưng không phân biệt hoa

thương, giá trị trả về tương tự ham strcmp()

int stricmp(char s1[],char s2[]);

So sánh n ký tự đâu tiên cua s1 va s2 nhưng không

phân biệt hoa thương, giá trị trả về tương tự ham

strcmp()

int strnicmp(char s1[],char s2[], int n);

35

4. CHUỖI KÝ TỰ

Tìm sự xuất hiện đâu tiên cua ky tư c trong chuôi s.

Tra vê:

NULL: nêu không co

Địa chi c: nêu tìm thấy

char *strchr(char s[], char c);

Tìm sư xuất hiện đâu tiên cua chuôi s2 trong chuôi

s1. Trả vê:

NULL: nêu không co

Ngươc lại: Địa chi bắt đâu chuôi s2 trong s1

char *strstr(char s1[], char s2[]);

36

4. CHUỖI KÝ TỰ

Tách chuỗi: Nêu s2 co xuất hiện trong s1: Tách chuôi s1

thanh hai chuôi: Chuôi đâu la những ky tư cho đên khi

găp chuôi s2 đâu tiên, chuôi sau la những ky tư con lại

cua s1 sau khi đa bỏ đi chuôi s2 xuất hiện trong s1.

37

4. CHUỖI KÝ TỰ

Nêu s2 không xuất hiện trong s1 thi kêt quả chuôi tách vân la s1.

char *strtok(char s1[], char s2[]);

5.1. Giới thiệu

Cấu trúc thực chất la môt kiểu dữ liệu do ngươi dung

định nghia băng cách sử dung các kiểu dữ liệu cơ sơ

thanh môt kiểu dữ liệu phưc hơp nhiều thanh phân

38

5. KIỂU CÓ CẤU TRÚC

5.2. Khai báo

39


Cú pháp 1:

struct <Têncấutrúc>

{

<Kiểu> <Trương 1> ;


……..

<Kiểu> <Trương n> ;

};

struct <Têncấutrúc> <Tênbiên>

struct SinhVien

{

char MSSV[6] ;

char HoTenSV[30];

bool Phai ;

float Toan, Ly, Hoa;

};

struct SinhVien SV;

5.2. Khai báo

40


Cú pháp 2:

typedef struct

{



……..

<Kiểu> <Trương n> ;

} <Têncấutrúc>;

<Têncấutrúc> <Tênbiên>

typedef struct

{

char MSSV[6] ;

char HoTenSV[30];

bool Phai ;

float Toan, Ly, Hoa;

}Sinhvien;

SinhVien SV;

41


5.3. Khởi tạo cấu trúc

Việc khơi tạo cấu trúc co thể đươc thực hiện trong

lúc khai báo biên cấu trúc.

Các trương cua cấu trúc đươc khơi tạo đươc đăt

giữa 2 dấu { va }, chúng đươc phân cách nhau bơi

dấu phẩy (,).

struct SinhVien SV={„sv01‟,‟nguyen thi lan‟,0,6.0,7.5,8.0};

42


5.4. Truy xuất từng trường trong biến cấu trúc

Cú pháp:

<Biên cấu trúc>.<Tên trương> ;

s = SV.HoTenSV; //nguyen thi lan

43


5.5. Mảng cấu trúc

Cách khai báo tương tự như mảng môt chiều hay

ma trận (Kiểu dữ liệu nhưng kiểu dữ liệu cua môi

phân tử la kiểu dữ liệu co cấu trúc).

Cách truy cập phân tử trong mảng cung như truy

cập trên mảng môt chiều hay ma trận. Nhưng do

từng phân tử co kiểu cấu trúc nên phải chi định ro

cân lấy thanh phân nao.

44


struct PhanSo

{

int tu, mau;

};

struc PhanSo ps;

void main()

{

int n; //Kích thước của mảng

PhanSo a[100]; //Mảng các phân số

//Các lệnh

}

45


Do kiểu dữ liệu co cấu trúc thương chưa rất

nhiều thanh phân nên khi viêt chương trình loại

nay ta cân lưu ý:

Xây dựng ham xử lý cho môt kiểu cấu trúc.

Muốn xử lý cho mảng cấu trúc, ta goi lại ham xử

lý cho môt kiểu cấu trúc đa đươc xây dựng băng

cách dung vong lăp.

46


Bài tập 1. Định nghia kiểu:

struct Hoso{

char Hoten[40];

float Diem;

char Loai[10];

}

Viêt chương trình nhập thôn tin cua n hoc sinh (Ho

tên, điểm), xêp loại như sau:

Điểm 9,10 Giỏi Điểm 7,8 Khá

Điểm 5,6 Trung bình Điểm <5 Không đạt

In DS như sau:

XEP LOAI VAN HOA

Ho tên Diem Xep loai

Nguyen Thi Lan 8 Khá

Tran Van Diep 4 Khong dat

47


Bài tập 2. Viêt chương trình khai báo kiểu dư liệu đê

biểu diên môt phân sô. Hay viêt ham thực hiện những

công việc sau:

Rút gon phân sô.

Tính tổng, hiệu, tích, thương hai phân sô (kêt quả

phải tối giản)

So sánh hai phân sô.

6.1. Giới Thiệu

Tập tin văn bản: tập tin dung để ghi các ký tự lên đia

theo các dong.

Tập tin nhị phân: tập tin dung để ghi các cấu trúc

dạng nhị phân (đươc ma hoá).

48

6. KIỂU TẬP TIN - FILE

6.2. Thao tác với tập tin

Bước 1: Mơ tập tin để đoc/ ghi.

Bước 2: Các xư lý trên tập tin.

Bước 3: Đong tập tin.

49


6.3. Lớp fstream - <fstream.h>

Mơ file

fstream::open()

Đoc file

fstream::Operator >>

Ghi dữ liệu vao file

fstream::Operator <<

Đong file

fstream::close()

50


Tạo tập tin văn bản

void main()

{

fstream file(“d:\\file_text.txt”, ios::out);

file<<“Write to file";

file.close();

}

51


Đọc toàn bộ tập tin văn bản

void main()

{

char str[2000];

fstream file(“d:\\file_text.txt”, ios::in);

while(file >> str)

cout << str ;

file.close();

}

52


Đọc từng dòng tập tin văn bản

void main()

{

char str[2000];

fstream file(“d:\\file_text”, ios::in);

while(!file.eof())

{

file.getline(str,2000);

cout <<str;

}

file.close();

}

53


54

The End.

Documents

KỸ THUẬT LẬP TRÌNH NÂNG CAO - thayphet.netthayphet.net/application/upload/products/Chuong02.pdf1 chương 2 kiỂu dỮ liỆu c cẤu trÚc kỸ thuẬt lẬp trÌnh nÂng