Kagit Teknolojisi

PowerPoint Presentation

KAIT RETMNDE KULLANILAN HAMMADDELER

Kat retiminde kullanlan balca hammadde sellozdur. Ancak gnmzde evrenin korunmas ve atk katlarn deerlendirilmesi amacyla kullanlm (atk) katlar toplanmak yeniden deerlendirilmektedir. Kat retiminde kullanlan maddeleri genel olarak aadaki gibi tanmlayabiliriz :

Kimyasal Odun Sellozlar : Odundan elde edilen ve beyazlatlm veya beyazlatlmam sellozlar kapsar. Odun Hamuru : Odundan elde edilen ve mekaniksel, termo mekaniksel ve kimyasal termo mekaniksel olarak retilen odun hamurlarn kapsar. Yllk Bitkilerden retilen Hamur Sellozlar : Odun dndaki, buday sap, eltik sap, kendir, kenevir, kam, jt, bambu gibi yllk bitkilerden kimyasal ve yan kimyasal olarak elde edilen hamur ve sellozlar olup beyazlatlm ve beyazlatlmam halde kullanlrlar. Atk Kat Hamuru : Sadece kat-karton retiminde kullanlmaya elverili; eski kat, hurda kat, krpnt kat, toplama kat veya geri kazanlan kat olarak eitli ekilde ifade edildii, atk katlardan elde edilen kat hamurunu kapsar.Selloz retimi

Kadn yapmnda kullanlan balca hammaddeler ladin, kknar, am, kayn, kavak, okalipts gibi orman rnleri ile buday sap, eltik sap, kendir, kenevir, jt, kam, bambu gibi yllk bitkilerdir. Ayrca, atk katlar, keten, kendir eskileri ve pamuklu paavralar da hammadde olarak kullanlrlar.

Odunlar yongalama makineleri; saman, kendir, kam gibi yllk bitkiler ise, kesme makineleri ile ufak paralara ayrlrlar. Yongalar daha ziyade kalsiyum bislfit, sodyum hidroksit, sodyum slfr karm; yllk bitkiler ise sodyum hidroksit, sodyum monoslfit, sodyum slfir gibi eitli kimyasal maddelerin kullanld Pandia, Sacia ve Kamyr prosesleri ile 135-180Cde, 4-7 Atlk basn altnda piirilirler. Bitkideki selloz liflerini birbirine balayan lignin ve dier baz kimyasal maddelerin byk bir ksm bu ilem esnasnda zeltiye geer ve hamur halinde selloz elde edilmi olur. Esmer renkli olan bu selloz ykanr, iindeki yabanc maddelerden ve az pimi ksmlarndan temizlenir. stenirse kimyasal maddelerle beyazlatlr. Kat retimi

Kat-karton retim teknolojisi genel olarak; odun, yllk bitki ve atk kat gibi hammaddelerden kimyasal, yar kimyasal ve mekaniksel yollarla elde edilen hamurlarn (elyaf karm) dvme, kesme, saaklandrma ve temizleme gibi ilemlere tabi tutularak dolgu ve artlandrma maddeleri ilave edildikten sonra elek zerinde safiha oluturulmas, kurutulmas ve bunun uygun ebatta kesilmesi ilemlerini kapsar.

lkemiz kat sektrnde teknolojideki yeni gelimelerin uygulanmas ile nemli lde enerji iyiletirilmesine gidilmesi mit vericidir. Daha ileri hamur hazrlama ilemlerinin gelimesi beklenmektedir. Bunlar, rk odun mantarlarndan kan enzimlerin kullanmyla canl hamurlama, fermantasyonla kimyasal hamurlama ve organik zc kullanarak hamurlama olarak saylabilir.

izelge 4.1'de en fazla enerji tasarrufu salayacak teknolojiler grlmektedir Kat yapmnn bir seri prosesten olumas nedeniyle retim prosesinin her kademesinde, deien oranlarda olmak zere; enerji tasarruf imkanlar mevcuttur. Kat yapm proses teknolojilerinde enerji tasarruf potansiyeli %10 civarndadr.Yeni bir teknoloji olan kat retiminde havasz kurutma yntemi kullanlmasyla %35 tasarruf salanabilir. Bu sistemde, srekli sistem olmas nedeniyle, kat makinelerine giri ve kta ok iyi szdrmazlk salanmas gerekmektedir.

Bu da uygulanmadaki en nemli zorluk olarak grlmektedir. ABD hamur ve kat sanayi, yaplan iyiletirmelerle 1972-1985 yllar arasnda enerji younluunu %36 orannda azaltabilmitir.

Kat retimi proses kademelerinde ve buhar retimi, datm gibi alanlarda elde edilebilecek yaklak tasarruf oranlan aada verilmitir:

Oksijen trim kontrol sisteminin kurulmas ile %2 - 7.5 Yanma kontrol iin O2 ve CO analizrlerinin kurulmas ile %3 5 Kurutucu knda kuru madde orannn ykseltilmesi ile %6 12 Pres ksmndaki k nem orannn drlmesi ile %12.5 13 Nem gramaj kontrolnn yaplmas ile %15 25 Kapal kurutma havalandrma sisteminde muhtelif nlemlerle (Eanjrlerin bakm ve temizlii Ya hava atk ssnn geri kazanm (stc borularn izolasyonu vb.) %2 -12.Kat retimin aamalar

Kat sektrnde eitli prosesler uygulanmaktadr. Bunlar :

Odundan kat retimi Sellozdan kat retimi

eklinde gruplandrlabilir. Odundan kat retimi be safhada gerekleir. Bu safhalar

1. Odunun hazrlanmas2. Hamur yapma3. Aartma4. Kimyasal kazanm5. Kat yapmdr.

Odundan kat retilmesi, odunun yongalanmas, piirilmesi ve sellozun ayrlmas gibi ilemlerin uygulanmas nedeniyle, sellozdan kat retimine oranla daha fazla enerji tketmekte, uygulanan proses says da fazla olduu iin uygulanabilecek iyiletirme nlemleri ve elde edilebilecek tasarruf miktarlar da daha fazla olmaktadr. Sellozdan kat retimi, daha maliyetli olmasna karlk enerji tketimi asndan incelendiinde, gerek elektrik enerjisi gerekse s enerjisi asndan daha avantajl olmaktadr. Kadn retim aamas iki ana ksmdan oluur : Lifin, yapsndaki istenmeyen maddelerin uzaklatrlarak kat retimine uygun hale getirilmesi Kad oluturan materyaller ile lifin kartrlmasdr.

Bu iki ana aama u ekilde gerekleir:

Odun ya da dier bitkisel kaynaklardan selloz kat hamurunun hazrlanmas. Bu arada lifler ana maddeden ayrlr Aa gvdesisin hazrlanmas. Lif, gvdeden ayrlr, saflatrlr ve gerekli katklar eklenir Kat hamurundan suyun uzaklatrlmas

Kat yapsnn gelitirilmesi ve modifye edilmesi amacyla retimi ek ilemler takip edebilir.

Kat lifi ve kat hamuru

Kat basit olarak, selloz liflerinin, fiziksel hidrojen balarnn yardmyla birbirine tutunmasndan oluur. Kat yapmnda kullanlan lifli hammadde,bitki kkenlidir. Bu bitkiler otlardan aalara kadar geni bir kesimi kapsamaktadr. Gnmzde, kat retiminin % 80i odun hamurundan karlanmaktadr. Lif, bitkinin fibrovaskular dokusundan elde edilir. Bu vaskular doku, bitkide gerekli suyun ve mineral maddelerin tanmasnda rol oynar. Sellozun yapsnda lifin yannda lignin de bulunur. yi kalitede beyaz kat retimi iin ligninin kat hamuru retimi safhasnda yapdan uzaklatrlmas gerekmektedir. Yumuak, kozalakl aalar, %60-80 orannda lif ierirken; sert aalar, rnein kayn aac, %37 lif ieriine sahiptir. Saf pamukta ise lif oran hemen hemen %100 dr.

Lif seimi, retilen kadn zelliini ve kalitesini belirlemektedir. Lif yap olarak ii bo boru eklindedir ve boru duvar gzeneklidir. Duvar kalnl dolaysyla lifin esneklii, lif tipine gre eitlilik gsterir. Bu durum da kat hamurunun kalitesini etkiler. Gl hidrojen balan liflerim salam bir ekilde birbirlerine deme noktalarnda yapmasna neden olur. Lifler, geniliklerine oranla uzundur. Sert aa lifleri genellikle 1.0 - 1.5 mm uzunluundadr.Yumuak aa lifleri daha ince ve geni yapdadr.

eker kam (Bagasse), gnmzde aa lifine alternatif olarak geni bir kullanm alanna sahiptir. Bunlar torba katlarndan yksek kaliteli yaz ve bask amal katlara kadar eitlilik gsterir. Lif boylarnn ksalndan (1.5-2.0 mm) dolay eker kam ihtiva eden kat hamuru ile oluan kat daha dzdr. Kat hamurunun yetersiz olduu lkelerde (Pakistan, Tayland, Msr, Kba gibi) eker kam nemli bir lif kaynadr. eker retimi srasnda eker kamnda artk rn olarak kalmaktadr.

Pamuk hemen hemen saf sellozdan olumutur. Kat retim kayna olan pamuk, genellikle tekstil endstrisinde kullanlamayan ksa boylu life sahip pamuk eidinden, tekstil fabrikalarnn atk kumalarndan oluur. Pamuk lifinin uzunluu 25-32mm, genilii ise 0.025 mm kadardr. Selloz liflerine gre yksek boy-en oranna sahiptir. Pamuk daha ok zel baz katlarn yapmnda kullanlr.Bunlar kadn fiziksel yapsnn nemli olduu, szgelimi kvrlmaya burumaya dayankl, yaz ve bask katlar ile kat paralardrKeten, uzun (25 mm) ve dar (0.02 mm) lif yapma sahiptir ve retting ilemi srasnda aa gvdesinin selloz iermeyen ksmndan ayrlr. Keten, pahal bir lif kaynadr, bundan dolay da zel baz katlarn, szgelimi kat para, yapmnda kullanlr.

Kenevir, ilenmesi dier bitki trlerine gre pahal olduu iin geni kapsaml olarak kullanlamamaktadr. Bunun yannda, pamuk ayn zellikleri kevevirden daha ucuza salamaktadr. Kenevir en ok Hindistanda yetitirilir. Uzun lif yaps (20 mm boy, 0.02mm en) nedeniyle kenevirden olduka salam ve dayankl kat elde edilir. retilen kat sigara kad, kat para, kitap ve de a kar dayankl olduundan ariv malzemesi olarak kullanlr.

Manila Hemp lifleri Filipinlerde yetien bir bitkiden ekstrakte edilir ve birincil olarak iplik retiminde kullanlr. retimden arta kalan ksm ise kat retiminde kullanlmak zere geri dntrlr. Lifler 6.2 mm boy ve 0.025 mm enindedir. Lif yapsndan dolay salam ve kolay yrtlmayan kat retiminde kullanlr (zarf ve paketleme katlar)Kat hammaddesi belirleyen grsel zellikler

Opaklk : Bask amal katlarda, kadn her iki yzeyi de bask iin uygun olmaldr. Bunu salamak iin, kadn k geirgenlii minimum dzeyde olmaldr. Kat opakl kil, kalsiyum slfat, baryum slfat, magnezyum silikat ve titanyum dioksit gibi suda znmeyen materyallerin retime eklenmesi ile arttrlr (k geirgenlii azaltlr).

Przszlk : Przszlk kat yzeyinin silindirden geirilmesiyle ya da kil gibi minerallerin yzeye kaplanmasyla salanabilir

Yalanma : Pamuk dndaki tm selloz kaynaklan lignin ierir. Lignin ise kadn yalanmasna bal olarak havadaki oksijenle birleerek kadn salamln kaybetmesine ve sararmasna sebep olur.

Dayankllk : Uzun ve ince eperli liflerden elde edilen katlarn dayankll daha fazladr. Bu tr katlarn saydaml da fazladr.

Nem Absorblama : Selloz lifleri ii bo, tp eklinde bir yapda olduundan su lif eperi boyunca absorbe edilir. Ayrca, selloz moleklleri hidroksi gruplan ierdiinden suyu hidrojen balan tarafndan emerler. Bu yzden selloz lifleri hidroskopiktir

Boyut Kararll : Lif tarafndan suyun absorbe edilmesi, kadn boyutlarnda deiime ve kabarmaya neden olur. Bu da kat basklarnda bozulmalara ve silinmelere neden olur. Ksa lifli kat hamurlan boyut olarak daha karaldr.

Kat hamurunun hazrlanmas

Kat hamuru hazrlanmas aamasnda lifler kat oluturmak zere ayrlr. Bu olay selloz ve ligninin kimyasal ve fiziksel zellikleri deitirilerek gerekletirilir. Ticari kat hamuru hazrlama prosesi unlar ierir: Mekanik (Groundwood) yntemi ile kat hamuru hazrlamas

Kimyasal-mekanik yada yan mekanik yntemi ile kat hamuru hazrlamas

Termomekanik yntemi ile kat hamuru hazrlamas

Kimyasal (Bleaching-unbleaching) yntemi ile kat hamuru hazrlamas.

Mekanik proses ile kat hamurunun hazrlanmas

Mekanik kat hamuru prosesinde aa ktklerinin kabuu ayrlr ve liflerin ayrlmas amacyla deirmen tanda tlr.Mekanik srtnmeden dolay proseste scaklk 15(fC civarndadr ve bu scaklk ta liflerin ayrlmasn salar. Prosesin dezavantajlar, lifler mekanik ilemden dolay zarar grmesi ve dayanksz kat oluumuna neden olmasdr.Ayrca lignin tam olarak ayrlamad iin, katta gne nn etkisiyle renk deiiminin oluur. Bunun yannda, prosesin avantajlar ise kimyasal madde kullanlmamas dolaysyla maliyetin dk olmas ve kimyasal madde kontrolne gerek kalmamasdr.

Mekanik proses ile kat hamurunun hazrlanmas

Kimyasal proses ile kat hamurunun hazrlanmas

Kimyasal kat hamuru prosesinde kimyasal katksyla lignin zlerek liflerin ayrlmas salanr. Daha sonra lifler ykanarak ligninden uzaklatrlr. Bylece elde edilen kimyasal kat hamuru daha beyaz, parlak, salam ve a daha dayankldr. Kimyasal proses hem teknik hem de ekonomik sebeplerden dolay seilir. Genel olarak slft, slft ve alkali zeltileri hem lignini zd ve hem de ucuz olduundan tercih edilirler

Slfat ( Kraft) prosesi

Bu proseste aa yongalar sodyum hidroksit zeltisi le piirilir. Proses saman, aa krntlar zerinde uygulanr. Prosesin avantaj ,kullanlan kimyasal kolaylkla atk likrden uzaklatrlr. Dezavantaj ise alkalin zeltisinin tehlikeli etkisi ve selloz liflerini zayflatmas ve %40-45 olan dk verimdir. Bu prosesin ham maddeleri NaOH ve CaCO 3 zeltileri karmdr. Karm basn altnda, likr oluturmak zere buharlatrl r. Sodyum slfat sodyum slfite dnr. Daha sonra sodyum slft de NaOHe hidroliz olur ve NaOHda lignini zer.

Na 2S + 2H 2 O 2NaOH + H 2S Sonu olarak uzun lifli ve salam kat hamuru elde edilir buna Kraft ad verilir. Proseste harcanan likrn geri dnm ayrlarak black likrn lifsiz yonga ksmn ieren ksmn buharlatrlmas ve inorganik sodadan ayrlmak zere yaklmasyla olur. Kraft Prosesinin Avantajlar:

eitli aalara uygulanabilmesi

Liflerin salamln kaybetmeden ayrlabilmesi

En az %80 kimyasal geri dnm gereklemesi ve gereken s enerjisi geri dnmnden salanmas Prosesin srekli olarak uygulanabilmesidir Slfit prosesi

Kimyasal kat hamurunun yaklak % 20si slfit prosesi ile yaplr. Artk malzeme geri dntrlemez. Kraft prosesi, salad geri dnmden, elde edilen kadn daha salam olmasndan ve uygulanabilirliinden dolay 1950'den beri daha fazla kullanlmaktadr.

Hammaddeler Slfr yada Demir Slfit ve Kalsiyum Karbonat (Kireta)'dr. erisinde bulunan kireta bulunan kulenin st ksmndan su pskrtl rken alttan da sulfur dioksit gaz gnderilir ve CaHS zeltisi elde edilir. Aa yongalar bu likr ierisinde 170 C ve 700 kPa basnta yaklak 20 saat piirilir.

Bunun sonucunda ise oluan slfr dioksit lignini zer. Bu proses ile 100 ton aatan 55 ton selloz hamuru elde edilir. Ancak proses am ailesinden reineli aalarda verimsizdir. Slfirik asit varlndan dolay lifin d eperi zarar grr ve zayf kat elde edilir.Avantaj ise, proses ile fazla miktarda lignin uzaklatrlarak daha parlak kat oluur.Kimyasal ve mekanik proses

Kat hamurunun kimyasal ve mekanik ilemler sonucunda retilmesidir. Bu tr proseste yksek verimli kat hamuru retilir. Mekanik kimyasal metod, kat hamurunun kimyasallar hammaddeler kullanlarak kartrlmasdr. Termomekanik proseste kimyasal maddeler aa yongalaryla buharlama srasnda eklenir. Kimyasal-termomekanik prosesi uzun, temiz ve beyaz lifler retmek zere 1970lerde gelitirilmitir.

Kat hamurunu hazrlanmasnda nemli noktalar

Kat hamuru geni kartrclarda su ierisinde datlr. Hamur nce yksek younluk kazanlarnda % 16'lk younlua getirilir. Bu younlukta lifler ile kartrc arasnda deilde liflerin birbiri arasnda kuvvet vardr. Daha sonra baka bir kazanda younluk %4e drlr ve hamur katklar da eklenir. Katklarn eklenme amac: Liflerin zelliklerini arttrmak

Kada ekstra zellikler katlmas

Kat yapm prosesini gelitirmekdr.

Balca katklar su, yaptrclar, dolgu ve renklendiriilerdir

Su miktar

Hamur bulamac iindeki su miktar kat yapm makinesine girmeden nce % 1 seviyesine getirilmelidir. Kat reticilerinin ana endiesi bu suyu derhal ve dk maliyetle uzaklatrmaktr. Bunun iin ise su geri dntrlr. Kullanlan su temiz ve olmaldr nk herhangi bir katk kadn parlaklm ve beyazln olumsuz etkiler. Ayrca demir tuzlan, manganez ve dier gei metali iyonlar uzaklatrlmaldr, nk bunlar renk bozulmalarna neden olmakta ve hidrojen peroksitli aartmada engel tekil etmektedir. Dier yandan suyun pH' ntr ve kalsiyum setlii dk olmaldr

Yaptrclar

Yaptrc maddeler bulama, makineye girmeden nce uygun bir noktada eklenir. En ok kullanlan materyal aa reineleridir. Reine suda znemediinden dolay, ilk nce NaOH ile reaksiyona sokulup esterleme neticesinde reine sabununa dntrlr. Daha sonra hamur bulamac iinde disperse edilir. Fakat, su uzaklatrlrken reine kayb olaca iin, alum yardmyla reine liflere sabitlenir. Alum, M2SO4Al2(SO4 )3 .2H2O genel formlne sahip, yapsnda bir seri ift tuz ieren maddelerdir. Burada M; Na+ veya K+dr.

Alum, suda hidroliz olarak slfrik asit aa karr ki bu da alkalin sabunu ntralletirir ve reinenin lif zerine kmesini salar.

Fakat bu yntemin dezavantaj, aa kan kuvvetli asidin retilen kadn mrnazaltmasdr. Ayrca kullanlacak dolgu seimini de kstlar. En ekonomik dolgu CaCO3 , kireta, dr fakat kireta slfirik asit ile reaksiyona girerek CO2 retir ki bu da znerek istenmeyen bir durun olan kpklenmeye neden olur. Bu yzden modern kat retiminde ntr sentetik yaptrclar, alkenil suksinik anhidrit ve alkil keton dimer kullanlr.

Farkl reineler, fotoraf katlar ya da mutfak ve tuvalette temizlik amac ile kullanlan emici katlarn retiminde kadn suya dayanklln arttrmak amacyla kullanlabilir. Bu yaptrma amal deildir ve re ve melamin formaldehit polimer reine ierir. Kadn boyutlandrlmas, kat yapmnda kurutma aamasnda gerekleir. Bunun iin farkl boyutlandrma ajanlar kullanlr, grevi ise bask mrekkebinin kada nfuzunu ve yzeye yaylmasn kontrol altnda tutmaktadr. Ayrca, kk lifleri kat gvdesine yapmasn salayarak kalitesiz mrekkep kullanm nedeniyle kadn paralanmasn nler

Dolgu maddeleri

Dolgular, beyaz mineral pigmentlerdir ve kat hamuruna katlarak retilecek kadn opakln (donukluunu) attrr.

Kil : Kil ya da kaolin, yksek kalitesi ve ucuzluundan dolay geni kullanma sahiptir. Kaolin rnein talk gibi doal mineral silikatlardr.

Kalsiyum Karbonat : Kalsiyum karbonat, suda znmemesine ramen asit ierisinde kolayca zlebilir ve karbondioksit gaz aa karr bu yzden de alum ile beraber kullanlamamaktadr. Kireta, tebeir, mermer ve mercan ierisinde bolca bulunmaktadr

Genellikle ktrlm kireta formunda kullanlr, bu da karbondioksit gazmn kalsiyum karbonat sspansiyonundan geirilmesiyle elde edilir. Bu ilemde karasz Ca(HCO3 )2 bileii oluur ve stlnca derhal kalsiyum karbonata ayrr ve ker

Titanyum Dioksit : Kararl, parlak beyaz ve yksek opasiteye sahip bir pigmenttir. Bu zelliklerinden dolay, etkili rtme gc gereken uygulamalarda geni kullanm vardr. Maliyeti arttrdndan dolay, katta kullanm yksek opasite ve dayanklln gerekli olduu durumlarla snrldr. TiO 2 nin farkl kristalin yaps mevcuttur, bunlardan ikisi ticari olarak retilebilmektedir. Bunlar anatase (krlma indisi 2,52) ve rutile (krlma indisi 2,76) dir. Rutile, anataseden daha opaktr bu yzden daha az miktar kullanlr. Ayrca her iki madde de son derece inerttir.

Talk : Talkn ham kat hamurunda fazla kullanm olmamakla beraber geri dnm kadnda ntralize edici ve beyazlatrc olarak kullanlr. Ayrca, kada przszlk ve yumuaklk verir. Plaka eklinde kristal yapsndan dolay kaydrc (lubricant) zellik gsterir. Talk, kaoline benzer karmak bir kristalografik yapya sahip magnezyum silikat Mg3Si4O11.H2O molekldr.

Dolgu maddeleri kullanmnn dezavantajlar

Hidrojen balarndaki azalmadan dolay salamlk kayb Hacim kayb Tozlanma, ki bu kadn baslabilirliini etkiler Kullanlan makine ve bask plakalarnda andrc etki oluabilir.

Renklendirici

Renklendiriciler kat hamuruna iki nedenden dolay katlrlar: renkli kat retimi ya da kadn beyazln attrmak. Renklendirme kadn opasitesini arttracandan, kullanlacak renklendirici absorblamal ve geiini azaltmaldr. znemeyen mineral pigmentler ve suda znebilen boya maddeleri, kullanlan iki ana renklendirici malzemedir. Pigmentler, neden olduklar yksek geirimsizlikten (opaklk) dolay dolgu olarak da snflandrlabilir. Ayrca pigmentler iyi bir k salaml ve kimyasal dayankllk avantajlar salamasna ramen, kad zayflatmakta, iki yz birbirinden farkl kat retilmesine neden olmaktadr. Ayrca, faz oluturmalarndan dolay kat hamuru iinde homojen dalmayabilirler

Buna ramen, boya katklar kulanm kolayl ve iyi dispersiyon zellii gsterir. Dezavantajlar ise pH'a duyarl olmas, dk k geirgenlii ve lifin salamlatrlabilmesi iin mordan katlmn gerektirmesidir. Suda znebilen boya katklar doal ve sentetik olarak ikiye ayrlr.Kat hamurunun aartlmas

Aartma prosesinde lifte kalan lignin ve renk veren organik maddeler ayrlarak daha beyaz ve parlak kat retilir. Asidik ya da alkali maddelerin neden olduu zarar ,bu prosesle minimuma indirilir. Daha fazla lif tahribat olmamas ve evreye zarar verilmemesi iin, klor tabanl oksitleyici ajanlar dikkatle ve kademeli olarak kullanlmaldr. Bunun yannda, arivleme katlar klordan arndrlm olmaldr. Slfat prosesinden gelen hamurun ierdii lignin, tek kademede uzaklatrlamayacak miktarda olduundan ok kademeli aartma prosesi uygulanr. Aartma prosesi kademeleri :

Aartmaya tabi tutulmam hamur, klorlama kulesinde klor gaz ile ileme sokulur. Alkalide znebilir hale gelen lignin, daha sonra NaOH zeltisine gnderilir. Burada ligninin ou ayrlr. Kat hamuru, kalsiyum hipoklorit zeltisi ile ve daha sonra gaz ClO2 ve su ile muamele edilir. Bu ilemler, lifin daha fazla zarar grmesini engeller ve tekrar NaOH ile ekstrakte edilir.

BeyazlatmaKuleleriHamurda kalan klor kalntsnn uzaklatrlmas ve daha fazla aartma salanmas amacyla ikinci bir ClO2 kulesi ve bunu takiben asitleme ilemi ( SO2 ) ilave edilebilir. Alternatif bir aarma teknolojiside ozon ile aartma ilemidir. Fakat bu teknoloji ile yeterli beyazlkta kat hamuru elde edilemez. Dier bir aartma teknii ise kat hamurunun scak alkali zeltisi ortamnda basnl oksijen gazna tabi tutulmasdr. Hidrojen peroksitli aartma sodyum silikat kullanlarak gerekletirilir ve hem ham kat hem de geri dnm kad retiminde kullanlr. Hidrojen peroksitli aartma ilemi, perhidroksi ( HO2 ) anyonunun renk verici organik maddeler ile reaksiyonu sonucu gerekleir. Burada hidrojen peroksit iki ekildeayrr. Kontroll ayrma, alkali ortamda perhidroksi anyonunu verir.

Kendiliinden gerekleen ayrmada ise oksijen retimi olur bu da stenmeyen bir maddedir

Sodyum silikat ise, pH sabit tutmak zere kullanr. Ayrca ikinci bir fonksiyonu ise, hidrojen peroksitin katalitik dekompozisyon ile suda ve hamurda var olan metal iyonlar (nikel, krom, bakr, demir ve manganez) vastasyla kendiliinden ayrma reaksiyonunu nlemektir .

Katalitik ayrma u aamalarda gerekleir

znebilir sodyum silikat, ar metal iyonlarn zeltiden uzaklatrr. znebiir silikatlar xSiO2 .M2O genel formlndedir. Burada M; Na, K veya Li elementleridir. Ancak silis ierdiklerinden, kat yapm srasnda znemeyen silis kalntlar vermesi gibi bir dezavantaja sahiptir. Bu da retimde kullanlan makinelerde tkanma ve arzalara sebep olmaktadr.

Kat hamurunun kartrlmas ve rafinasyonu

Kat hamuru, kat yapm makinesine gnderilmeden nce iyi bir kartrma ve rafinasyon ilemlerine tabi tutulur. Bu aama, kadn fiziksel zelliklerinin belirlenmesinde en nemli basamaktr.

Genel bir kural olarak, kadn salaml lif uzunluu ve liflenme derecesine baldr. Liflenme, hcre eperi imeden meydana gelmemektedir ve rafinasyonun birincil ilevi lif eperinin en d katmann yrtarak su giriini salamaktr, rafinasyon ilemi, lifleri ezerek daha esnek hale getirir bylece lifler daha kolay deforme olur ve kadn kurutulmas aamasnda yzey gerilim kuvvetleri yardmyla liflerin biraraya gelmesini salar Farkl lif trleri farkl uzunluklara, eper kalnlna ve kanal geniliine sahip olduundan, baz lifler ayn kartrma ilemi ile dierlerinden daha fazla liflendirilir. nce eperli ve dar merkezi kanall lifler, rnein keten, daha kolay liflendirilir GER DNTRLEBLR KULLANILMI KITTAN YEN KIT RETM

Trkiye selloz kaynaklar kt olan bir lkedir. Selloz retimi bir fabrika dnda yaplmamaktadr. Bu nedenle selloz ithal edilir. Selloz retimi bal bana byk bir organizasyondur. Fabrikann kullanabilecei orman alanlar, ktklerin fabrikaya nakli ve ilenmesi youn abalar ve byk yatrmlar gerektirir. Bu tr fabrikalar ham madde kaynaklarna yakn olmak iin orman iine ve nehir kenarna kurulmulardr. Bazlar nakliyeyi nehir zerinden ktklerin nehre atlmasyla yapmaktadrlar. Bu nedenle alma alan ap olduka byk olmaktadr. Bu tr yatrmlarn btesi olaan st byktr. Kullanlm kdn ham madde olarak kullanlmas fabrika alann kltmektedir. Sellozda olduu gibi bu fabrikalar da ham madde kaynaklarna yakn olmak isterler. Bu nedenle byk ehirlerin kenarn tercih ederler. Bu ehirlerde ortaya kan kullanlm kt bireysel toplayclarda ok geni ve karmak bir yapdadr. Marketler, matbualar, kentlerin beledi- ye plkleri ve p bidonlar ham madde temini iin kullanlan kaynaklardr. Bunlar yetmediinde komu ehirler ve en sonunda dier lkeler ham madde temini iin kullanlan ek alanlardr

0Kullanlm ktlar 5 temel grupta snflandrlabilir: Kark atklar, Oluklu ambalaj atklar, (OCC) Eski gazete ktlar, (ONP) Selloz alternatifi atklar Yksek vasfl matbua atklar

Kt retim Tesisini Meydana Getiren niteler ve lem Basamaklar

Genel olarak kullanlm kttan kt reten bir kt retim tesisi Hamur Hazrlama Blgesi ve Kt Makinesi olmak zere iki ana blmden meydana gelir. Ayrca bu iki blm arasnda Yaklam Blgesi denilen bir blm daha bulunur. Hamur Hazrlama Blgesinde ama kullanlm kdn sulu ortamda hamur haline getirilerek iindeki kirliliklerin temizlenmesidir. Temizleme ilemi kt hamurunun birok kademeden oluan eitli tipte eleklerden geirilmesiyle elde edilir.

Kt Makinesinde ise ama iinde neredeyse hi kirlilik kalmam kt hamurunun srasyla elekler, presler ve kurutma silindirlerinden geirilerek iindeki suyu almak ve bylece istenen kuruluk derecesine sahip kt elde etmektir. ekil 1de kullanlm kattan kat reten bir kat retim tesisinin genel ilem basamaklar grlmektedir

.

Kt retim tesisini meydana getiren niteler ve ilem basamaklar

Hamur Hazrlama Blgesinde Ana retim Sreleri ve EkipmanlarHamur hazrlama blgesinde bir dizi elyaf hazrlama ilemi yaplr. Aada zet olarak eitli ilem basamaklar ve bunlarn yapl amalar verilmektedir [3]:

Hamurun elde edilmesi ve elyaflarna ayrma: Ham elyafn sulandrlarak hamur hale getirilmesi sonucu pompa ile baslabileek kvam elde edilir. Burada kesafet % 1 ile % 6 arasnda deimektedir. Bunun sonucunda gerekiyorsa hamur elyaflara ayrlr. Hurda kat ilenmesinde kat d paracklar ve mrekkep paracklar elyaflardan ayrlmaldr. (Slushing, deflaking)

Eleme (Screening): Hamur iinden ekil, byklk ve istenmeyenler gibi ayrlmas istenilenleri ayrma ilemi. Fraksinasyon (Fractionation): Elyaflar istenilen kriterlere gre, genellikle uzunluklarna gre ayrma ilemi.Santrfj temizleme (Centrifugal cleaning): Hamur iindeki istenmeyen paracklar ayrma ilemi. Genellikle daha youn olan cisimler ve dmler, elyaftan bu yolla ayrtrlr.

tme (Refining): Elyafn eklini, boyunu ve yzeyinin yapsn deitirmekiin yaplan ilem.Seici yzdrme veya seici flotasyon (Selective flotation): Hamurdan elyafiindeki farkl yzey zelliklerine sahip, (hidrofobik) slatlamayan paracklarnyzdrmeyle ayrtrlmas ilemi.Seici olmayan yzdrme veya flotasyon (Nonselective flotation): Sudan katparacklarn ayrtrlmas ilemi.Beyazlatma, renk giderme (Bleaching): Sar veya esmer elyafa gerekliparlaklk ve k zelliinin kazandrlmas ilemi.Ykama (Washing): ok kk kat paracklarn hamurdan ayrtrlmasilemi.Su alma (Dewatering): Hamurdan su alnmas ilemi.Dispersiyon (Dispersing): Kirlilik ve yapkan maddelerin, mrekkepparacklarnn katta grlmemesi iin boyutunu kltme ilemi.Bteye alma ve kartrma (mixing and storing): Dzgn bir hamur karmelde edebilmek ve bunu depolayabilmek iin, hamurun zerinde kartrctakl btelere alnmas.Yukarda belirtilen kirliliklerin, makinann dzgn almas ve kat kalitesiasndan hamurdan uzaklatrlmalar gerekir. Dolgu maddeleri bir dereceyekadar hamur tarafndan tolere edilebilirler. Aada ekil 2.2 de parackbyklklerine gre ayrma ilemleri verilmektedir.

Seici olmayan yzdrme, (buna znm haval flotasyonda denir) sudankk paracklarn alnmasnnda olduka etkilidir. (DAF)

Ykama yoluyla temizlikte ok kk paracklar elyaftan uzaklatrlr. Bu ilemde kullanlacak suyun miktar ve zellii verimlilik asndan nemlidir. Seici yzdrmede suyu bnyesine almayan trde strafor gibi paracklar,farkl parack bykl aralnda sudan ayrtrlrlar.

Eleme ise (Screening) daha byk ve kbik paracklarn ayrlmasnda oldukaetkili bir yntemdirHam Maddenin BeslenmesiHam madde beslemesinde ana ama, retim tonajna uygun miktarda hammaddeyi pulpere aktarabilmektir. Besleme pulper tipine bal olarak kesikli veyasrekli olabilir. Kat ham maddesi olan selloz veya hurda kat, balyalar halindeveya dkme olarak beslenir. Entegre kat fabrikalarnda sellz fabrikasndanhamur olarak besleme yaplr. yle bile olsa, zellikle durularda dkntlerinilenmesi iin pulpere ihtiya bulunur.

Sellz balyalar kk olduklarndan, balya beslemesinde kesiklilik yaanmamasiin nce sellz istifleme raflarnda ylrlar. Bu istifleme forklift operatrnezaman kazandrr. Balyalar buradan teker teker alnarak tel kesme ve tel ayrmanitesine gelirler. Bu ilemlerden sonra balyalar, kesilmemi tellerin tespitedilmesi iin, manyetik dedektrl bir blmeden geerler. Kusurlu balyalarntelleri elle kesilip alnr.

Pulperde Hamurun AlmasPulperler kullanlm kd sulu ortamda tekrar kt hamuru haline getirmek iin yaplm zel baklar olan kartrclardr. Pulperlerde elyaf amann amac kuru olan elyaf kmelerini slatarak ve paralayarak, elyaf tanelerine ayrmak ve onlar pompalarla baslabilecek hale getirmektir. Bylece, elde edilen elyaf sspansiyonu kolayca eleklerde ve siklonlarda temizlenebilir. Pulperlerin hamurlatrma yannda dier bir grevi kullanlm kttaki kirliliklerin byk bir ksmn prosese sokmadan sistemden uzaklatrmaktr.

Kesafet (Younluk) 3 -6 % den balarYksek hzda dnen dk profilli rotor.Rotorun hareketi kat hamuru iinde vortex oluturur. Engeller karmn artmasn salarlar Rotorun arpma iddetinden kaynaklanan yksek mekanik enerji elyaf hasarlar ve Kirlilikleri krar

Dk kesafet pulperi

Bu tr pulperler % 4-6 arasndaki kesafette alrlar

Yksek kesafet pulperi

Orta kesafet pulperlerinde kesafet % 12 civarndadr. Yksek kesafetpulperlerinde ise, kesafet % 19 lara kadar kar

Pulperin iinde bir bak ve altnda szge delikleri vardr. Bu haliyle pulper bir kyma makinas gibi alarak kullanlm kd paralar ve alttaki szgelerden geebilecek bykle getirir. Paralanamayan kullanlm kt alt szgeten geemeyeceinden paralanncaya kadar pulper iinde kalr. Kullanlm ktlarda pulperleme scak olarak yaplr. Elyafn almasnn zor olduu durumlarda pulperdeki hamur scakl 75 Cnin zerine kadar kartlr. Ya dayanmn iyice artt durumlarda, asit ve baz tr eitli kimyasallar paralamaya yardmc olarak kullanlr

Yzdrme : Kirliliklerin hava kabarcklarna yaptrlarak kat hamurundan tercihli olarak ayrlmasnsalayan bir prosesdir.

Tambur (Drum) pulperler

nc bir pulper tr tambur (Dum pulper) eklindeki yatk dner pulperlerdir. Bu pulperlerde alma kesafeti % 14% ile % 28 arasndadr. Pulperlerde tahrik evreden yaplr. Pulper bir miktar ka doru eiktir. Bu yap imento dner frnlarnn yapsna veya tromel tr kurutuculara benzer. Daha ok gazete kad, fluting ve testliner gibi kolay alabilen trde hurda katlar iin kullanlr. Yapkanlarn, kirliliklerin ve ince folyo kaplamalar gibi cisimlerin elyaftan ayrlabilmesi ok snrldr. ekil 2.9 da kurulu bir tesisteki tambur pulper grlmektedir. Trkiyede ki oluklu kat reten kat fabrikalarnda bu tr pulperler kullanlmamaktadr

Tambur tip dner pulperin i grn

rnek Yzdrme Hcresi

Pulper iine atlan kullanlm kdn iinde yaban- c maddeler bulunur. Kullanlm kt pulper iinde hamur hale getirilir. Hamur iindeki yabanc maddeleri, younluu hamurdan ar olanlar ve younluu hamurdan hafif olanlar diye ikiye ayrmak gerekir. Her iki yabanc madde trnn temizlenmesinde eitli aamalarda farkl temizleme ilemleri yaplr. Bu ilemler iyi bir hamurun hazrlanmas ve sonuta kaliteli bir kdn retilmesi iin gereklidir

ElemeElemenin amac elyaf zellii olmayan ve boyutlar klen kat paracklarn ortamdan uzaklatrlmasdr. Kat paracklar arasnda plastikler, elyaf dmleri ve lif kmeleri bulunur. Hamur yuvarlak delikli veya yarkl bir aklktan geer. Genellikle hamur elyaflarnn bykl, ip paralarndan byk ve kat paracklardan kktr. Kat paracklar elek gzeneklerinden geemez ve bir miktar hamurla birlikte rejek olarak kar.Temizleyici rotoru dnerken elee temas etmez, fakat hamuru elee doru itecek darbeler yaratr. Bylece elein tkanmasn nler. Eleklerde paralama ilemi yaplmaz. Elek girii ile k arasndaki basn fark, sktrlabilen elyaflarn deliklerden gemesine neden olur. Bu nedenle sktrlabilen yumuak kirlilikler elekten geerler. Basn farklln fazla arttrmak elemeyi olumsuz etkiler. Sktrlabilen kirlilikler deliklerden geerek hamurda kalrlar.

Eleme ham madde trne baklmakszn, her tr hammadede yaplmas gerekir. Hurda katla allrken temizlik ileri birden fazla kademede ve farkl gzenekli eleklerle yaplr. lk temizleme kademesi kaba temizleme olarak adlandrlr. Bu kademenin rejekti ve bir miktar hamur ikinci bir elee gelerek daha iyi bir temizleme yaplr. Bu kademede de rejekler ve bir miktar hamur kar. Her kademede bir miktar kirlilik adm adm azaltlr.

Son temizlik kademesinden kan kirlilik elyaf kaybna neden olur. Yksek rejek oran ayn zamanda yksek elyaf kayb demektir. Temizleme nitelerinin verimlilii efektif ayrmann teorik maksimum ayrmaya olan orandr. Maksimum teorik temizleme oran yz olarak kabul edildiinde, temizlik fiili olarak % 98 gereklemise:

Temizlik verimi=98/100= % 98 dir.

Kademelerin oalmas elyaf kaybn azlatarak verimlilii arttrrken, yatrm maliyetini ve enerji sarfiyatn da arttrr. Bu nedenle eleme daima ham madde zellikleri, temizlik verimi, elyaf kayb, retim miktar ve retimde gvenilirlilik beklentisi gibi kriterler gz nne alnarak yaplr. Bu bilgilerden sonra eleme kademelerine daha detayl baklacaktr. Kaba Elemelk temizleme kademesi kaba temizleme olarak adlandrlr. Bu kademenin atk maddesi ve bir miktar hamur ikinci bir elee gelerek daha iyi bir temizleme yaplr. Bu kademede de atk maddeler ve bir miktar hamur kar. Her kademede bir miktar kirlilik adm adm azaltlr. Son temizlik kademesinden kan kirlilik elyaf kaybna neden olur. Yksek atk madde oran ayn zamanda yksek elyaf kayb demektir.

Kaba elemede hem sepetli hem de disk elekler kullanlr. Kaba temizlemede kullanlan sepetli elekler ince temizleme eleklerine benzer. Tek fark elein rotor olarak dnmesi ve baklarn sabit olmasdr. Bu tr makine yaps sadece kaba elemede bulunur. Kat atk miktarna bal olarak rotor yaps deimektedir. Bu tr eleklerin elyaf kmelerini datmas disk eleklere gre ok azdr ve sonucu rotorun yaps belirler. Silindirik sepetlerde kat madde oran % 5in altndadr.

nce ElemeBasnl elekler, basn altnda alan ve ince temizlemede kullanlan eleklerdir. Bu sistemde, daha az yabanc madde birikimi olur ve elek daha az alan kaplar. Kapal eleklerin birok avantaj vardr. Daha az yer kaplar, nemli derecede basn gereken hava yastkl hamur kasalaryla hzl makinelerle kullanlmaya uygundur, kpk sorunu yoktur. Ayrca basnl eleklerde hamura hava karma riski yoktur. Kontrol kolaydr, fskiye olmadndan su kullan-m azalr. Ancak, bu eleklerde lifler birbirine sarlarak ip ekline gelebilir

Hidrosiklonlarda paracklarn ayrlma prensibi hzla hamuru siklon iine gndermektir. Bu esnada ar paracklar siklon iinde duvara doru frlatlrken, arlklar nedeniyle dibe doru giderler. Hamur ise stten darya alnr. Tabana doru olan ak hafif ve ar atk maddeleri temiz hamurdan uzaklatrr. Siklon iinde santrifuj kuvvet, temiz hamuru stten alrken, aksiyel kuvvet atk maddeleri tabana iterek ayrtrr

Fraksinasyon (Elyaf Seme, Ayrma)Prensip olarak fraksinasyonda elyaf girii ve atk madde k elemeye benzemekle birlikte, fraksinasyon elyaflar uzun ve ksa olarak semede yani ayrtrmada kullanlr. zellikle esmer test liner gibi ift katl ktlarda, elyaflar alt ve st kata farkl uzunluklarda gnderilir. Genellikle ksa elyaf rtcl ve yzey dzgnl salamas nedeniyle ste verilir. Oluklu kd reten ift elekli makinalarda fraksinasyon vazgeilmez olarak kullanlmak tadr. Elyaf elemede, eleme oran %5-25 arasnday- ken, fraksinasyonda elyaflar retim ihtiyacna gre %30-40 olarak ayrtrlr. Fraksinasyon dz eleklerle ve silindirik sepetlerle yaplr Fraksinasyon sonucunda uzun ve ksa elyaflar ksmen birbirlerinden ayrlrlar. Uzun elyaflarn iinde ksa elyaflar, ksa elyaflarn iinde de uzun elyaflar grlecektir. Bu ilem sadece elyaflarda istenilen zenginlemeyi salayabilir. Ham maddenin zellikleri, younluun durumu, elyaflarn elee giri as seicilii etkiler. Eleme srasnda atk maddeler arasnda uzun elyaflar younluktadr

Santrifj Temizleme ve Siklon Temizleyiciler

Santrifj temizlemede, kt kalitesini olumsuz olarak etkileyecek olan, hamur iindeki askda bulunan yabanc paracklar alnr. Bunlar iinde andrc kum ve cam paralar ile tkanmaya yol aacak dmler bulunur. Etkili ayrtrma younlukla ilgili olduundan elyafla benzeen yabanc maddeler uzaklatrlamaz. Santrifj temizleme dier temizleme yntemlerini tamamlayc bir ilemdir. Elemeden fark, temizlenecek hamuru sktrarak deforme etme olay yoktur. Bunlara hidrosiklonlar da denilmektedir.

Hidrosiklonlar, her tr ham madde ile allrken kullanlmaktadr. Hamur hazrlamada eitli noktalarda hidrosiklonlardan yararlanlr. Yksek kesafetli hidrosiklonlar (%2%5) pulper knda kullanlmaktadr. Orta kesafetteki hidrosiklonlar % 2 kesafetle alr. Dk kesafetliler iinse, kesafet aral %0.5 ile %1.5 arasndadr. Bu trler hamur hazrlamada yaklam blgesinde (Approach Flow sisteminde) kullanlmaktadr. Yksek younluklu yani metal, cam, kum ve kat dier paralar gibi ar cisimler pulper knda yakalanmaya allr. Bunlarn parack byklkleri 10-100 mm arasndadr. Hafif rejekler iinse parack byklkleri 820 mm aralndadr. Bunlar eitli plastik paralar, straforlar ve yapkan (wax) birikimleridir.

Hidrosiklonlarda paracklarn ayrlma prensibi hzla hamuru siklon iine gndermektir. (ekil 2.25). Bu esnada ar paracklar siklon iinde duvara doru frlatlrken, arlklar nedeniyle dibe doru giderler. Hamur ise stten darya alnr. Tabana doru olan ak hafif ve ar rejekleri temiz hamurdan uzaklatrr. Siklon iinde santrifuj kuvvet, temiz hamuru stten alrken, aksiyel kuvvet rejekleri tabana iterek ayrtrr.

Hidrosiklon temizleyicilerin verimi aadaki nedenlerle artar:

Kk apn yarataca santrifj kuvvetle ve hamur hzyla verim artar.

(Hamur hz siklona giri ve siklondan ktaki basn farkllna baldr.)

Dk kesafet, hamurun yukardan uzaklamasna yardmc olur.

Hamurun ve rejeklerin birbirine karmamas verimi arttrr.

Paracklarn sudan youn olmalar ayrtrmaya yardmc olur.

Younluk yannda, paralarn bykl ayrtrmay kolaylatrr.

Siklonun hidrodinamik yaps ayrtrmada nemlidir.Yksek kesafetli temizleyiciler

Yksek kesafet temizleyicileri pulperden sonra kullanlrlar. Burada kesafet % 2 ile % 5 hatta % 6 arasndadr. Bunlar aplar ve boylar itibariyle en byk temizleyicilerdir. Temizleme kademelerine girmeden nce ap 1 mm den yukarda olan paracklarn alnmas hedeflenir. Parack younluklar sudan olduka fazladr. Bu paracklar tkanma, skma, anma ve dier trde makina hasarlarna yol aarlar.

Orta kesafet temizleyicileriOrta kesafet temizleicileri % 2 kesafetlerde alr. lleri yksek kesafetli temizleyicilerden daha kk ve tek kademeleidir. Dier temizleyiciler gibi amalar kendisinden sonrak ekipmanlar korunmaktr.

Dk kesafet temizleyicileri ve temizleme sistemleri

Dk kesafet temizleyicilerinde kesafet aral % 0,5 ile % 1,5 arasndadr. ok kk apl olurlar. Genellikle ynldrler. Dk kesafet ve yksek santrfj kuvveti nedeniyle paracklar ayrma etkisi fazladr. Dier yandan fazla enerji harcanmasna neden olurlar. Rejekleri srekli olarak atarlar. Kk kum paracklarn ayrmadaki baarlar nedeniyle pahal sepetleri olan eleme nitelerini anmaktan ve skmaktan korurlar. Dk younluk temizleyicileri gnmzde tutkal birikintilerin, ve plastik kpkleri atmak iin kullanlrlar. zellikle tutkal paracklar eleme nedeniyle ekilsiz ve ok kk topaklar halinde olabilir. Bunlarn atlabilmesi iin tek art younluklarnn sudan hafif olmasdr.tme (Refinerde leme)Lifleri bireysel olarak ayrp, u ksmlarn pskllendirip, birbiriyle kenetlenmelerini salamak iin tmek gerekir. tm, refiner (tc) denilen arala gerekleir.tmenin veya elyaflar dvmenin amac, elyaf eklini kullanma uygun olacak ekilde tasarlamaktr. Bunun iki nedeni vardr:

Kt retim srecini iyiletirmek, retilmi kda istenilen zellikleri kazandrmak rnein elekte ve preslerde iyi su brakma zellii istenir. Ayrca elekte formasyonun kaliteli olmas arzu edilir. Safihann dayanm arttrmak, ya olan safihann elekten prese ve preslerden kurutma grubuna kopmadan gemesini salar. Kat zellikleri arasnda dayanmla ilgili baz tanmlar bulunur. Bunlar ekme mukavemeti (tensile strength), yrtlma direnci (tear resistance), patlama mukavemeti (bursting strength), katlama dayanm (folding strength, folding endurance), bklme dayanm (stiffness, bending resistance, Youngs modulus), basn endeksi (bulk modulus), hava geirgenlii (air permeability), opaklk (opacity) ve baslabilirliliktir (printability). tme srasnda hamurun, dolaysyla kadn zellikleri az veya ok etkilenir. Bu nedenle tme parametrelerinin optimizasyonu salandnda salkl sonular elde edilecektirtme kimyasal sellzlerde son derece nemlidir. Mekanik sellz ve hurda ktlarda daha az neme sahiptir. Hurda ktta tme genellikle dayanm arttrmak ve dmleri azaltmaktr.tmeyle elyaflarn ekli deiir. Boylar ksalr, enlerinden blnrler, kmeler ve liflenmeler olur. Dk kesafetlerde tme kesafeti % 3 ile % 6 arasndadr. Yksek kesafetlerde ise, genellikle hurda katlarda % 30 lara kadar kar. Net tm enerjisi bir ton elyaf tmek iin harcanan enerjidir. Burada enerjinin tamam elyaf zerinde harcanmaktadr. Refiner yklyken ekilen enerjiden, ykszken ve iinden hamur geerken ekilen enerji ktktan sonra kalan miktara net tm enerjisi denilmektedir. Dvme szc ktlkta kt hamuru liflerinin saaklanma, hidratlanma, ime ve kesme gibi etki lere uratlmasn ifade eder. Kullanlm ktta tme genellikle dayanm arttrmak ve dmleri azaltmak iin uygulanr. tmeyle elyaflarn ekli deiir. Boylar ksalr, enlerinden blnrler, kmeler ve liflenmeler olurtme grmemi sellozdan yaplan katlar tylh issi veren kee gibidirler mukavemetleri yoktur. tme grm sellozdan yaplan katlar dzgn grnml ve mukavim yapdadrlar

Flotasyon (Yzdrme)

Seici flotasyon, hamur hazrlama sistemlerinde, kat retim srecinde iyileme salanmas amacyla yaplr. lemin amac mrekkepler, yapkan bant artklar (Stickies) kaplama pigmentleri, eitli tutkallar gibi kirlilikleri, hamurdan uzaklatrmaktr. lem srasnda hava kabarcklar gerektiinden, ortama hava verilir. Hava kabarcklarnn paracklar yakalama zellii vardr. Paracklar hava kabarcklarna tutunarak yzeye trmanrlar. Yzeyde kpk birikimi olur. Bu kpk yzeyden uzaklatrlr. Flotasyonun amac, yararl elyaf tutup, kir paracklarn ortamdan uzaklatrmaktr. Bu tr su almayan paracklara hidrofobik (sudan korkan, suyu iten) paracklar denir. Hurda kat karmnn cinsine ve kat spesifikasyonuna bal olarak, birden e kadar flotasyon nitesi kullanlabilir. Mrekkebin giderilebilmesi hurda kat karmna, iletmede kullanlan suyun sertliine ve kattan beklentiye bal olarak deiir. Fabrika koullarn optimumda tutabilmek iin, ayn koullarn oluturulduu laboratuar tr bir flotasyon nitesi zerinde denemeler yaplr. yi bir mrekkep giderme iin, retim srasnda baz ortam koullarnn salanmas gerekir:

Paracklar ortamda rahata hareket edebilmelidir. Bylece elyaflardan kolayca ayrlabilirler.Paracklarn ekli ve bykl yzmeye msait olmaldr. Bunun anlam byk paracklarn yzebilmeleri iin kltlmeleri, ok kk parcacklarn bir araya toplanmalar ve dz levha gibi olanlarn hacimi hale gelmesi gerekir.Paracklar hidrofobik zellikte, sudan etkilenmeyecek trde olmaldr, deilse ortama bir miktar yzey aktif maddeler (surfactants) katlarak paracklarn yzeyi kaplanmaldr.Hava kabarcklarnn hareketi serbest olmaldr. Bunun iin kesafetin dk olmas gerekir. Hava kabarcklarnn ap 1 mm civarnda ve yeterli sayda olmaldr. Dzgn dalm iin kartrma da yaplmaldr.

Hava kabarcklarnn retimi: Hava kabarcklar yaratmann yolu, havay gzenekli sinterlenmi bir metal veya seramikten geirmektir. Hava kabarcklarnn bykl, hamurun yzey gerilimine, verilen havann hacimsel miktarna, hava enjektrlerine ve hamurun hareketine baldr. Hareketlikartrcs olan dinamik kartrclarla birlikte basnl hava uygulanr.

Hava kabarcklaryla paracklarn arpmas: arpma paracklarla hava kabarcklarnn buluabilme olaslna baldr. Ortamn geirgenlii bulumay hzlandrr. Hareketli kartrclar kullanlarak arpma olasl abuklatrlr. Sabit kartrclarda kabarcklarla, paracklarn o anda ortamda bulunmalar gerekir. Gl kartrma yksek buluma olasl demektir.Paracklarla zenginleen hava kabarcklarnn yzeye tanmas: Parackla hava kabarc bulutuunda, birbirlerinden ayrlmamalar salanmaldr. Ayrlma tpk buluma gibi trblansl ortamda gerekleir. Bu nedenle buluma sonras kabarcn yzeye k mesafesinin mmkn olduu kadar ksa ve hareketsiz tutulmas gerekir. te yandan hamurun ykseklii avantajdr. Bir kez su yzeyinde elyafl kpk oluturulduktan sonra, bu tabakann hareket ettirilmemesi yani dalmamas gerekir.Kpn uzaklatrlmas: Kpk serbest olarak takanla bir savaktan alnr.Bu arada bir sprc kpkleri almaya yardmc olur. Baz tasarmlarda kpkler emilerek alnr. Genellikle basn farkllndan yararlanlr. Basnl i blgeden vakumlu d blgeye doru kpk ak salanr.

Hcre yaps: Hcre yaps genellikle ak tiptir. Kapal tip olanlar bu gnlerde evresel nedenlerle yaygnlamaktadr. Kapal tiplerde dk bir basn veya vakum bulunur. Bir nite eitli hcrelerden olumaktadr. Birinden kan elyaflsu dierine girerek seri dolar. Bu aamalarda da eitlilikler salanmtr. Dikey veya yatay hcre gruplar, birbirlerine balanmtr. zel bir tipinde dey siklon modeli yaplm ve kabarcklar santrifj kuvvetle merkeze doru ynlendirilmitir

Selektif olmayan flotasyon (Dissolved Air Flotation, DAF)Bu tr flotasyon sistemleri suyun kat paracklardan temizlenmesinde kullanlr. Ama suyun iinde bulunan ve mekanik olarak alnamayan ve istenmeyen paracklarn alnmasdr. Kl, yapkanlar, l elyaflar ve her tr tm artklar bu yolla sudan ayrtrlr. Bu tr unsurlar su kalitesini ve dolaysyla retim kalitesini bozarlar. Flotasyon itesinde paracklar yakalamak iin hava kabarcklar kullanr. Bunun iin temizlenecek su, basntan kurtarlm hava ile doyurulur. Bu nedenle nite, zlm haval Flotasyon (DAF) adn almtr

Bu nitelerde yaplan ilemler eitli basmaklara ayrlr:

Topaklamann salanmas: Katyonik polimerler, topaklama (floklama, flocculation) saladklarndan, topaklatrc (Floklant, flocculant) adn alr. Katyonik reine temizlenecek suya ilave edilir. Kk paracklar bir araya gelerek topaklarlar. Bunun yannda suda znm askda paracklar olarak, anyonik atklar da (anionic trash) bulunur. Topaklatrc yannda phtlatrc (coagulants) kullanlarak, bu tr znm maddelerin phtlaarak topaklarn iine girmesi salanr.Kabarck oluumu: nce bir tank iinde bir miktar ilenecek suyun 7 bar basnl havaya doymas salanr. Havann zlme miktar basnca baldr. Scaklk arttka znme azalr. znmeyen havann olumsuz etkisi olur. Suyunbasntan kurtulmasyla su iinde ok kk ve dzenli hava kabarcklar oluur.

Yzdrme (Flotation): Havayla zenginleen az miktardaki temizlenecek su anasu akntsnn iine verilerek flotasyon tankna gnderilir. Hava kabarcklar topaklanmaya neden olarak yzmeye balarlar. Tankn veya havuzun yzeyinde topaklar birikirler. Topaklarn zlmemesi iin hareketler son derece tava olur.Baln alnmas, temizlenmi su k: ekillenen ve dengeye gelen yzeydeki kpkl balk, dner kepeyle ortamdan alnr. Temizlenen su tankn altndan uzaklatrlr.Temizliin yapld tank oldka byktr. Genellikle dairesel kesitli olmasna ramen dikdrtgen tanklar da mevcuttur. Metal veya beton tanklar olabilir. Tasarm mevcut alana, nitenin sreteki yeriyle ve suyun kalitesi ve miktaryla ilgilidir

Hurda katlarda aartma (Bleaching)

Hamur hazrlama nitesinde aartmann amac elyafn optik zelliklerinin iyiletirilmesidir. Hamurun canll veya parlakl (brightness) arttrlrken renklerdeki ton farkllklar azaltlarak dzenli dalm salanr. ki tr aartma ilemi yaplmaktadr:

Oksitleyerek aartma: Hidrojen peroksitle yaplan aartma,

ndirgeyerek aartma: Sodyum dithionite (sodium hydrosulfite) veya FAS (formamidine sulfinic acid) ile yaplan aartma.

Her iki yntemde de kimyasal reaksiyon sz konusu olduundan kullanlan kimyasaln tipi, miktar, hamurun pH deeri, scakl ve ilem sresi (retention time) nemlidir. htiyaca gre her iki yntemin birletii sistemler bulunabilir. Kullanlan kimyasalar kattaki istenilen zellie bal olarak seilir. Peroksitle aartmada kostik (NaOH) veya sodyum silikat ve bazen yksek scaklkta balayclar (chelating agents) kullanlr. Kostik ve peroksitin dozaj sararmay nleyecek dzeyde olmaldr. Bu en ekonomik aartmay salar. Bu tr aartma yksek kesafetlerde (% 30) daha etkilidir. . Verilecek dozajlar peroksit iin % 1 ile % 2 yeterlidir. Hamur buradan aartma kulesine gnderilir. lem sresi 30 dakika ile 90 dakika arasnda srer. Ortam scakl 60 ile 90 C arasndadr. Hamurun pH deeri 10 11 arsndadr.

Ykama

Ykama, hamur hazrlama nitesinde elyaftan znebilir ve kat retimini olumsuz etkileyecek dier kat maddeleri ayrmak iin uygulanr. znm ve askda kalan kat maddeler arasnda, organik ve inorganik maddeler bulunur.

znm maddeler, COD deerlerini etkileyen maddelerle, anyonik atklardr. Bunlarn yannda l elyaflar, kat paracklar, kaplama maddeleri, mrekkepler, mikro yapkanlar ve dolgu maddeleri de dier kat paracklar bulunur. Birleik Devletlerde ykama yoluyla mrekkep paracklarn temizleme yaygn bir uygulamadr. Ykama bir tr filtre etme ve kesafeti arttrma ilemidir. Ykanarak alnanan paracklar 30 mm den kktr. Paracklar kldke ykamann etkisi artar. Ykama giriinde kesafeti drlr ve kta ykseltilir. Maksimum teorik temizlik miktar kan fitratn giren hamura oranyla bulunur. Bu rakam pratikte elde edilemez. Ykanacak hamur miktar, hamur zerinde yaplacak dier ilemler ve retilecek kadn zellikleri ykama nitesinin kullanmn ve trn belirler. kan filtratn temizlenmesi iin seici olmayan bir flotasyon nitesine ihtiya bulunur. Bunun anlam yksek miktarda kayp olumas demektir. Ykama makinas bir tr yksek elek dnne sahip diskli teksif eleidir. Sabit filtreli, eimli elekli, fskiyeli ve basnl elek trnde ykayclar bulunmaktadr.

Teksif ve hamurdan suyun alnmas

Teksifle ilgili ilemlerde hamurun iindeki suyun ve bu suyla birlikte erimi katk maddelerinin alnmas salanr. Suyun alnmasnn teknolojik ve ekonomik nedenleri vardr. Bunlarn balcalar unlardr: Hamurdan kimyasal maddeler, kirlilikler ve scaklk alnm olur. Hamurun kesafeti baka ilemler iin istenilen dzeye getirilir. Atk su veya elek alt suyundan elyaf kazanlr. Ya elyaf tabakalar oluturmak (ya elyafn nakli iin) veya rejeklerin suyunu almak iin kesafet arttrrlr.Suyun hamurdan alnmas iin eitli tipte makinalar kullanlmaktadr. Bunlardan balcalar dner teksif elekleri, belt filtreler, ikiz elekler (twinwire), disk filtreler, vidal presler ve eimli eleklerdir. Bunlar birbirlerinden eitli ynlerde farkl sistemlerdir: Suyu alabilmek iin kullanlan kuvvetler birbirinden farkldr. Yer ekimi kuvveti, vakum etkisi, eimli bir yzeye elek tarafndan bask uygulanmas, mekanik bask uygulama gibi yntemler kullanlr.

Dner tamburlu teksif elekleri

Refinerler bir yzey zerine yerletirilmi metal baklarn yine benzer bir yzeye kar yer deitirmesi ilkesine gre alrlar. Lif sspansiyonu bu iki yzey arasndan geerken lifler sert hareketlere, basn, ekme ve srtnmeye urayarak yaplar gever. ki bak arasnda geen olaylar yeterince aklanm olmamakla birlikte, trblansn ok iddetli olduu, baklarn zelliinin nemli olduu, bak eklinin etkisi olduu bilinmektedirDispersiyon (Elyaflar Datma)Harman yapsna ve rnden beklentiye gre hamurun datlmasndaki amalar aada verilmektedir: Hamur iindeki kirlilikleri gzle farkedilemeyecek kadar kltmek, Yapkanlarn bykln azaltmak, Kullanlm kttaki kaplama ve tutkal paracklarn elyaftan skmek, Parfinlerin dalmasn salamak, Mrekkep paracklarn elyaftan ayrmak, Elyaf kmelenmelerini datmak, Hamuru mekanik ve kimyasal olarak ilemek, Hamurdaki mikro organizmalar ldrmekDisk dispergerler yapkan (stickies) maddelerin ve kirliliklerin datlmasnda avantaj salarlar. Yourucu tr dispergerler yksek gzeneklilik ve hacim istendiinde ncelikle kullanlrlar.

Elyaflar ve kirliklikleri datma ihtiyac sadece hurda kat ilenirken ortaya kar. retim kademesi olarak, kat madde orannn arttrld (%25- %35) bir blgeye disperger kurulur. Hamur iindeki kirliliklere ve elyaf kmelerine yksek kesme kuvveti uygulayarak dalmalarn salar. Kesme kuvvetinin, hamurdaki tm paralar birbirine balayan kuvvetin stne kmas istenir. Bu nedenle hamur kat madde oran % 24 ile %30 arasnda tutularak, kesme kuvvetinin hamura daha fazla gemesi salanr. Hamurun stlmas kirliklerin ve elyaflarn balarn gevemesini kolaylatrr.

Kartrma ve depolama

Kartrma, hamur iindeki tm unsurlarn kartrma etkisiyle dzgn olarak dalmasn salar. Bir bte iinde kartrma yaplrken, tm hacmin srekli olarak karmas istenir. Bu nedenle kartrmaya harcanacak enerji miktar olduka yksektir. Btelerde kartrma ii, genellikle hamur kesafetinin % 3-% 5 arasnda olduu durumlarda yaplr.

Hareketli bir dikey kartrc ve hamurun hareketi

Depolama srasnda hamur kartrlmazsa elyaf ve su birbirinden ayrlarak faz olutururlar. Bu durumdan kanlmaldr. Hamurun farkl blgelerini, aralklarla kartrmak topaklamay nlemek iin yeterli olmaktadr. Bylece enerji tasarrufu salanm olur.

Makine Yaklam BlgesiYaklam blgesi kt makinas hamur kasas ile hamur hazrlama blgesi arasnda kalan blgedir. Bu blgede hamur hazrlamada alan ve temizlenen elyaf trleri eitli oranlarda kartrlr, sulandrlr, kimyasallar ve dolgu maddeleri eklenir, son temiz- likleri yaplr, havas alnarak makina kapasitesine gre kat madde oran belirlenir ve hamur kasasna gnderilir. Sabit debide, sabit basnta, sabit kat madde orannda, sabit karmda hamurun makinaya verilmesi kdn kalitesinde ve gramajnda dzgnlk salar. Bunun iin:

zellikle hamurun ve beyaz suyun llerek kartrlmas Hamurun dzgn kartrlmas ve dzgn elyaf ve su dalm Sabit akta hamur kasasna beslenmesi gerekir.

lme, oranlama ve kartrma

ncelikle eitli elyaflarn llerek, belirli oranlarda hamur harman yaplmas gerekir. Dolgu maddelerine baklmakszn hamurun kesafeti % 3-4 arasnda sabit tutulmaya allr. Bu nedenle her elyaf trnn kesafetinin sabitlenmesi esastr. Sonuta kadn trne ve gramajna gre kesafet 0,1 ile 1,5 arasnda olacak ekilde elekalt suyu ile kartrlr. deal olarak hamur sabit bir kesafet ve dalma getirilir. Kesafet dalmndaki bozukluk kadn gramajnn dalgalanmasna neden olur.

Gemite ok byk tanklar kullanlarak hamur karmnn dalm kartrclarla dzeltilmeye allrd. Modern makinalarda hamur kasasna saniyede 1,5 m hamur verilmektedir. Bunun anlam bir iki saat kapasiteli karm tanklarnn ok byk hacimde ve olduka pahal olmas demektir. Bu hacimlerde hamurdan hava alnmas da mmkn olmaz. Ayrca tr deiimlerinin hzl yaplmas isteniyorsa byk kapasiteli tanklarda hamurun bitmesi uzun zaman alr. Oysa tr deiimi hzla yaplabilmelidir. Bu nedenle lme ve hamurun suyla kartrlmas, dzenli hamur temininde byk tanklara gre daha kaliteli ve avantajldr.Hamurun harmanlanmas

Modern makinalarda yaklam blgesindeki karm bteleri ve makina bteleri ok kk tutulmakta, hatta ksmen zel harmanlama/kartrma sistemleriyle yer deitirmektedir. Bu bir tr hidrolik kartrcdr ve btenin hemen nndedir. Kartrma ilemi btede devam eder. (ekil 4.2). Burada tm elyaf trleri bir kartrma borusuna gelir Kesafeti yksek olandan ve dolgusu fazla olandan balayarak hamur srayla alnr. Bu hamur ayni zamanda disk filtrelerde maya olarak kullanlr. Dier dk ve deiken kesafetli hamurlar kartrma btesinde dzenli hele getirilir

Hamurla beyaz suyun kartrlmas

ok byk kapasiteli beyaz su depolarnda mikrobik kirlenmeler oluur ve tr deiimlerinde sorunlar yaanr. Bu nedenle ekil 4.3 de grlen trde hamur ve beyaz su karm salayacak tasarmlar gelitirilmitir. Bu tr kartrclarn baka grevleri de vardr. Bunlar hava gidermeden, temizleyicilerden ve eleklerden geri dnen hamurlar kesif hamur alnmadan nce beyaz suya kartrmaktr. ekil 4.1 e balantlar iin baklmaldr. Geri dnglerin knetik enerjisinden yararlanlarak karm salanr. Kesif hamur kartrcnn alt noktasndan karm borusunun merkezine doru yaplr. yi bir karm, beyaz su karm ile hamurun hz farll ile salanr

Hava giderme

Hamur iinde kalan hava, retim srasnda sorun yaratr. Bunlar aada verilmitir:

Szlme kapasitesini drr, Kopmalara yol aar, alma zerinde etkili olur, Eleme ve pompalamada sorunlara yol aar, Kpk oluumunu arttrr, Hidrofobik maddelerin birikmesine yol aar, Mikrop retimi hzlanr. Kt formasyon nedeniyle kat kalitesi der. Katta kk delikler ve evresinde kirlilik grlr, Pompalarda kavitasyona neden olur, Hamur debisinde ve basnta deimeler ve darbeler meydana gelir, Kt gramaj profili ile sonulanr.Hava giderme ilemi fiziksel olarak sulandrlm hamurda vakumla salanr. Yksek kapasiteli makinalarla kaliteli katlarda uygulanr. Sonsuz Elek (Fourdrinier) Kt Makinesi

Kdn sulu sistemde fabrikasyonu asrlardan beri deimemitir. Uygun ekilde dvlm, konsantrasyonu ve miktar belli olan bitkisel lif sspansiyonu bir elek zerinde dzgn ekilde datlarak szlr. Sspansiyondaki serbest su elek arasndan szlerek geriye bir safiha (slak kt yzeyi) braklr. Daha sonra da bir veya daha fazla sayda presten geirilerek safihann boluklar arasndaki slatma suyu alnr. Sonuta, lifler tarafndan tutulan kapiler su kurutma ile uzaklatrlr ve bylece liflerin temas noktalarnda oluan doal hidrojen balar kda kendine has salaml ve zellikleri verir.

Hamur KasalarAkm datc ve hamur kasasnn grevi santrifj pompalardan borular vastasyla gelen belirli hzda ve dairesel kesitteki sspansiyon akmn mmkn oldu- u kadar dzenli bir biimde, makine eni boyunca en az oranda kar akm ve anaforlar oluturarak kalnl- 1-1,5 cm olan ince dikdrtgen prizmas eklinde bir akma dntrerek cetvel azna vermektir.

Kt Makinesi Islak Parti Blm (Sonsuz Elek)Elek nitesi hamur kasasndan sonra hamurdan suyun alnmaya balad ilk nitedir. Elek nitesine gelen hamur nce kendi arlndan dolay bir miktar suyu yerekimi etkisiyle brakr. Belli bir sre sonra yerekimi kuvveti etkili olamadndan vakum kasalar yardmyla su vakum ile ekilir. Elek nitesinde belli miktar suyun alnmasndan sonra kta kuruluk oran %20 civarnda olur

Pres nitesiElek nitesinden sonra artk hamurun iindeki su vakumla alnamaz hale gelir. Bundan sonra hamurdaki suyu bask uygulayarak almak gerekir. Bunun iin elek nitesinden sonra hamur pres nitesine gnderilir. Hamur kademeli olarak basknn arttrl- d preslerin arasndan geer. Bylece hamur iindeki suyun byk bir ksm alnr. Hamur artk kt haline gelmeye balamtr. Pres nitesi knda kuruluk oran yaklak %49dur.

Makina eninde dzgn bir rutubet profili yakalanmas, kalite ve ekonomi asndan ok nemlidir. Bu nedenle nip basncnn dzgn olmas gerekir. Ayrca keelerden suyun dzgn alnmas gerekir. Safihann makina eninde yatay hareketler yapmamas gerekir. zellikle yksek hzlarda ve dk gramajlarda, safihann rutubetinin en fazla olduu yerlerde safihann yanal hareketleri kat kopmalarna neden olur. Bunun iin regle sistemleri salkl almaldr. Modern makinalarda safihann serbest kalmamas iin kee iinde sevk edilmesi (kapal eki) ve ksa yol kullanmas ona avantaj salamaktadr.

Kurutma nitesiMekanik olarak kattan en fazla su karlmas elek ve pres partisinde gereklemekte olup bu ksmlarda uzaklatrlamayan su kurutma partisinde buharlatrlarak uzaklatrlr. Eleklerden sonra slak safihann kuruluu %16-23, pres partisinden sonra %40-50 ve kurutma partisinden sonra %91-95 olur. Bu elek partisinde 1 kg kat retimi iin 100-170 kg, pres ksmnda 2-4 kg, kurutma partisinde ise 1,0-1,5 kg suyun uzaklatrldn ifade etmektedir. Kurutma partisinde karlan su, toplam suyun ok az bir ksmna karlk gelmesine ramen kurutma partisi bir kt veya karton makinesi iin ana enerji tketicisi durumundadr.

Kt makinesinin kurutma partisinde kurutma silindirlerinin ilk %10-15i snma devresini temsil eder. Orta ksmlarda kurutma silindirlerinin %55-65i de sabit kurutma devresini temsil eder. Suyun ou sabit kurutma devresinde buharlatrlp bu devrede ak gzenekli fabrik keelerin kullanlmas kurutmay nemli lde kolaylatrabilir. Geri kalan son- dan %25-30u ise azalan kuruma devresine tekabl etmekte olup burada da az geirgen kee kullanlma- s s transferini artrmak ynnden yararldr

Hava fleyerek kurtmaBu tr kurtma blmleri temizlik katlar ve kue katlarda ve buhar silindirli makinalarda kurtma kapasitesini arttrmak iin kullanlr. Scak hava kat zerine bir nozuldan flenir. flenen scak hava ssn kada brakr ve rutubeti uzaklatrr. flenen havann scakl ve fleme hz kurtma kapasitesini olumlu ekilde etkiler. Bu nedenle kada yakn fleme yaplr.

Hava iinden kad geirerek kurtmaBu yntem temizlik katlar ve sentetik safihalarda kullanlr. Elektrikli stcdan ynlendirilen scak hava, safiha zerinden emilir veya safihaya doru flenir. Is dorudan safihaya geer. Ve nemli hava uzaklatrlr. Yksek kuruma oran salanabilir.

Enfrared kurtmaSafiha yzeyinin keeyle temas ettirilmemesi gereken durumlarda (kue) ya safiha zerine enfrared kurtma sistemi oluturulur. Genellikle gazla stma yaplr. Yanan gaz zgaray kzartarak enfrared hale getirir. (900-1200 C). Izgarann hzl souyup snmas, yani sl ataletinin dk olmas, zgarann scaklk kontrolunu kolaylatrr ve kat kopmalarnda yangnlar nler. Baz durumlarda yzey scakl 700 C ye kan elektrikli stclar kullanlr. Bu sistemlerde rutubeti srklemek iin mutlaka hava akm olmas gerekir.

Presle kurutma

Bu yntem pres ile kurutma blmlerinin bileimidir. nce preste su alnr ve arkasndan scak bir valsle kurtma yaplr. Safikaya bask yapan uzun mesafeli bir kee bulunur. Buhar geirgen yzeyden dar kar. Son derece az bir uygulamas vardr.

oklamal kurutma

Bu yntemde de pres ve kurutma birleiktir. Pres nipinde (ounlukla pabu pres) safiha ile scak temas salanr. Dier yzeyde ise kee bask yapar. Buhar pres keesi gzeneklerinden kar. Bu yntem halen gelitirilmektedir.KalenderlemeKurutma partisinden kan kdn yzeylerinde baz dzensizlikler vardr. Bu dzensizlikler; bask, yaz ve ambalaj gibi baz kullanm yerleri iin bir kusur oluturur. Kalenderleme kdn yzeyini sonradan dzgnletiren bir ilemdir. Kt kuruduktan sonra basn altnda ar metal silindirler veya yumuak kaplamal silindirler arasndan geirilerek kalenderlenir.

Kalenderlemenin amalar unlardr: Kt eni boyunca mmkn olduu kadar kalnlk farkllklarn gidererek kt yzeyini dzeltmek Kee ve elek izlerini gidermek Kt yzeyine dzgnlk vererek onun bask zelliklerini iyiletirmek Kabarma, bklme ve lif ylmalarn dzeltmektir. Esmerleme Parlaklk kazanma Opaklk

Bask dzgnl iyi bir kalite iin temel artlardandr. Bu durum kadn yzey dzgnlne baldr. Bask kalitesinin yksek olmas, basl kada istenilen parlak ve dzgn grnm ve younluk art verir. rnein hatal noktasal kaymalar nler. Kadn ezilmesi kalnlnda azalma yaratr. zetle kaliper yani kalnlk azalrken kadn mukavemeti artar. Kadn mukavemeti bask srasnda nemlidir. Parlaklk ve opaklk bask kalitesine etki eden dier faktrlerdir. Esmerleme elyaflarn bask altnda kmesiyle oluur. Perdah etkisni arttrd iin bask srasnda bask younluu artar.

Mal SarcMal sarc srekli retilen kd makara eklinde sarmak iin kullanlr. ngilizce ad olan reel makara anlamna gelir. Trkede mal sarc olarak gemektedir ve sarlan makaraya bo tampon denir. Dolu tampon aplar 4,5 metreye kadar byr. Tampon skl ve kenar dzgnl nemli para- metrelerdendir. Tampon deiimi srasnda kdn ilem d kopmamas gerekir.

Kt kurutma grubunun sonuna geldiinde imalat bitmi demektir. Bu durumda kdn iindeki rutubet ve kdn gramaj dalmnn bilinmesi gerekir. Mal sarc ncesi konulan ereve ve zerindeki sen- srler bu ilevi yerine getirir. Srekli tarama yaparak ktla ilgili bilgileri toplar. Gerekli grldnde operatr tarafndan gramaj ve rutubet istekleri bilgi- sayar ekran zerinden deitirilir Bobin MakinesiBobin makinesi istenen zellikler dorultusunda kdn tampondan bobine dnm salar. Sarm ilemi biten bobin son u yaptrlarak emberlenir ve bobin kantarnda tartlr. Burada gerekli etiket retilir ve bobin zerine yaptrlr. Buradan mamul ambarna teslim edilir.

SONU VE NERLERKt retiminde kullanlan sellozun hammaddesi olan odun, saman, pamuk gibi doal kaynaklarn azalmas, evre kirlilii ve enerji maliyetlerinin art- mas gibi sorunlar kullanlm kttan yeni kt retilmesi ile alabilir. Kullanlm kttan yeni kt retilmesiyle; Orman kaynaklarnn daha az tketilmesi salanacak, retim iin gerekli enerji ihtiyac daha az olacak ve bylece enerji tasarrufu salanacak, Daha az su tketimi olacak ve su tasarrufu salanacak, Kullanlm kdn lke iinde toplanp kullanlmas halinde selloz ve kullanlm kt ithalat azalacak, Kdn bnyesinde bulunan baz maddeler geri kazanldnda kimyevi madde tasarrufu salanm olacak, retimde kullanlan kimyasallarn daha az tketilmesi dolaysyla evre kirlilii azalacaktr.Kresel snma ve evre kirlilii dnyamzda hzla arttndan geri dntrlebilir kullanlm kttan yeni kt reten tesislerin tevik edilmesi enerji tasarrufu ve evre kirlilii bakmndan byk nem tamaktadr.

Documents

Kagit Teknolojisi