-
Nro 61a Januaro/marto 2004
Kajeroj el la SudoKajeroj el la SudoKajeroj el la SudoKajeroj el
la SudoKajeroj el la SudoBULTENO DE HISPANA ASOCIO DE LABORISTOJ
ESPERANTISTAJ
http://www.gazetoteko.com/kajeroj/k61.htm
http://www.iespana.es/esperanto/k61.htm
Striko de aæetantoj!Kontraý infanlaboro kaj plialtiøo
de la vivokosto! Majo 2-an
-
Paøo 2 HALE
Kajero de januaro 2004
Kajeroj el la Sudo
BULTENO DE HISPANA ASOCIO DE LABORISTOJ ESPERANTISTAJ (HALE)
Ni ne korespondos pri nepetitajartikoloj. Tamen, ni klopodos
publikigi¤iun artikolon kies enhavo estas inte-resa kaj ne
mistraktas iun ajn per-sonon.
Pri la enhavo de laartikoloj respondecasla aªtoroj mem, ne
laredakcio.
Kovrilo: Malplena aæetæaro simbolas strikon de aæetantojkontraý
infanlaboro kaj plialtiøo de la vivnivelo.
Pretigas la Kajeron:Provkorekto: José Pina Tuells,Redakto: Jesús
de las HerasJiménez.
EnhavoRedaktore
.................................................................
3Informoj de la prezidanto
........................................... 4La 4-a Kongreso de
HALE ........................................ 4Pri la vizito de
John Wells al Tenerifo ........................ 5Liberpenso
................................................................
9Kelkaj konkludoj pri la Virtuala Kongreso de Esperanto .... 10La
Tago de Zamenhof .............................................
12Renovigo de la agado de HALE .............................. 14Kio
estas progreso? ................................................
16La Faraono
.............................................................
18Enkonduko en muzikon: Georgo Brasan’ ................ 23
Oni povas reproduktiartikolojn, kondiæe keoni citu la
originon.
Ne subskribitajnartikolojn verkisla redaktoro.
Prezidanto: Juan Antonio Cabezos Martínez,c/ Jabonerías,
6-3ºD,ES30 001 Murcia (Hispanio)
Vicprezidanto: Pedro Ruiz García,c/ Almenara, 17-2º B,ES30 004
Murcia (Hispanio)
Sekretario: José Pina Tuells,Av. Murcia, 7-3º A30110 Cabezo de
Torres (Murcia)
Kasisto : Carmen Hernández Valdés,Avdª Marín Esparta,
15-3ºA30008 Murcia.
Redaktoro: Jesuo de las Heras,Apartado 4461ES30080 MURCIA
Monsendo de kotizoj kaj abonoj al konto
nº2100-4455-71-0200055454. Sen aldona kosto.La abono kostas 5
eýrojn. Kvitancon oni ricevos.
Kajeroj el la Sudo regule interþanøas kun:
1 Esperanto, redaktata de Stano Maræek,2 Boletín, de Miguel
Gutiérrez Adúriz,3 Monato, de Stefan Maul,4 Juna Amiko, de Geza
Kuruez,5 Sennaciulo, de Kreþimir Barkoviæ,6 SAT-Amikaro, de Jean
Selle,7 Internaciisto, de Luis Serrano.8 La Kancerkliniko, de ¬ak
le Puil,9 Litova Stelo, de Petras Æielauskas,
10 Liberecana Ligilo, de ¬akvo Schram,11 Laýte!, de C. Baudé,12
La Migranto, de Antje Noordewier,13 Juna Penso, de Vinko Markov,14
SLEA-Informilo, de P. Persson,15 Naturista vivo, de Ervin
Fenyvesi16 La verda proleto, de komitato.Al æiuj, dankon pro via
subteno kaj lernigo.
-
HALE Paøo 3
2004 Kajero de januaro
RedaktoreMi ¼us ricevis leteron el Æe¶io, dirante,
ke Mi deziras sciigi vin, ke mi nereabonos Kajerojn el la Sudo
por lajaro 2004, æar mi tute ne komprenas
kial en laborista gazetoaperis artikolo laýdante
Frankon, danke al kiuHispanio øuis 36 ja-
rojn de diktatoreco.
Nu, kelkajn erarojnfaris tiu samideano,probable sen averti
ilin. Dekomence, Hispanio ne øuisdiktatorecon, sed suferis øin.
Æu Frankosola, æu ankaý aliaj homoj kaýzis la militonkaj sekvan
diktatorecon, estas ankoraýdiskutata. Æu demokratieco estas
indaregomaniero, ankaý estas diskutata, enlando, kie civitanaro ne
zorgas pri politiko,sed pri Granda Frato, kaj kie la
amas-komunikiloj estas en manoj de riæuloj, kajkie demokratio mem
estas forrabita depolitikaj partioj kaj sindikatoj, lasante
alkomuna civitano sole la eblecon elekti kiunhundokolæenon la
popolo montros dum lavenonta kvarjara periodo.
Mi ricevas tiun leteron el lando, kie ekzistisdiktatorecon, eble
pli fia ol tiu de GeneraloFranko, æar øi estis en la landaro de la
Traktatode Varsovio, tio estas, komunisma lando, kielibereco tute
ne ekzistis. Ne miru, ke en Æe¶iodemokratio ekvalas liberecon, kaj
diktatorecoekvalas komunismon. Sekve, tiu kamarado nekomprenos, ke
Generalo Franko kaj siaj soldatojestis la sola forto, kiu
malebligis, ke Hispanioiøis landon tian, same kia Æe¶io estis, kie
laKomunisma Partio anstataýis la volon de lapopolo. Do, ne libereco
ekzistis en Hispanio,kvankam komunismo ankaý ne ekzistis. Mi ne
scias, æu tio estas facile komprenebla al homo,kiu estis
katenita al komunismo kontraývole.
Sed tion diras historio, kaj oni povas kontroliper la koncernaj
¼urnaloj de landoj tiom malsus-pekteblaj pri diktatoreco kiel
Francio aý Britio,eæ Usono. Mi ne laýdis Generalon Frankon,kaj
ankaý ne laýdis lin Pío Moa en sia libro Lamitoj pri la
Intercivitana Milito. Nun onipovas atingi dokumentojn, kiuj antaýe
estissekretaj, kaj oni povas kontroli aferojn, kiujokazis en nia
lando antaý 70 jaroj pli objektiveol antaýe. Mi rekomendas legi la
libron antaýdecidi opinion maljustan.
Se leganto de Kajeroj el la Sudo deziras donidiversan opinion
pri Generalo Franko aý iu ajnhomo historia aý afero, li aý þi nur
bezonassendi la artikolon al mi. Fordisþiri sian vestonne helpas
klarigi la aferojn, kaj certe ne alEsperanto helpos dizerti.
Por nedizertuloj, mi diros, ke mi pardonpetaspro la nova
prokrasto je la apero de niamagazino. Tio estas æefe pro mia okupo
pri laGazetoteko Lanti, pri kiu vi legos poste, kajkiu postulas
tiom da tempo mia. Estas vere, kekelkaj esperantistoj helpis min
per sia havigoal mi de malnovaj magazinoj, kaj mi vere dankasilin
pri tio, sed mi estas sola kompili lakoncernajn dokumentojn de nia
virtualagazetoteko. Estas multe da homoj dise en lamondo, kiuj ja
povas helpi min en la laboro, kajkelkaj el ili jam ofertis sian
helpon, sed tiu ofertone venas..., ankoraý, ni esperu.
Denove ni havas novan æapitron de LaFaraono, kaj novan æapitron
pri muziko, æifojepri neforgesebla franca muzikisto GeorgoBrasan’
(Georges Brassens), duonateisto,duonanar¶iisto, duonsennaciulo.
Sed plej nova¼o estas, ke ni finfine havisVirtualan Kongreson,
la 3-an kongreson deHALE. Dum 20 tagoj ni virtuale kongresumis.Je
paøoj 9, 10, 14, kaj 16 ni lernas pri tiu gravaevento. Mankas
prelego de S-ro Pina Tuells,kiun oni legos en numero 62-a de
Kajeroj el laSudo.
-
Paøo 4 HALE
Kajero de januaro 2004
Informoj de la prezidanto
Estimataj haleanoj: Post la sukcesode nia Virtuala Kongreso,
novanaferon ni pritraktas.Kiam dum la kongreso nova samideano
proponis fari strikon deaæetantoj, unue misurpriziøis, æar
HALEen sia historio, neniamfaris strikon, kaj postemi pensis Kial
ne?Æar HALE estas aso-cio kiu estas la unua,
kiu malaltigis sian kotizon, la unua farivirtualan kongreson...,
kaj kial ne esti launua fari strikon per interreto?
Kiam la estraro studis la aferon, ankaýunue øi surpriziøis kaj
poste pensis samekiel mi.
La strikon estu de aæentantoj espe-rantistoj kaj en
esperantistaj medioj, unue.
La dato estas la 2-a de majo. Kial? Es-tas simpla kialo: la unua
de majo estas laFesto de la Laboristoj, øi estis la celo de laUnua
Internacio. La estraro proponas la2-an de majo kiel dato por ke
laboristojfaru strikon Kontraý la laboro de lainfanoj kaj kontraý
la kosto de la viando,la domoj, ktp, tio estas, Kontraý laplialtiøo
de la vivnivelo.
La unua paøo de la bulteno Kajeroj ella Sudo estas tre klara:
aperas aæet-æaromalplena.
Ni kontrolos la aktivadon de la striko perdu kontroloj: unu de
la samideanoj kiuj jamdiras, ke ili strikos kaj de la
asocioj,esperantistaj aý ne, kaj la dua de lasamideanoj, kiuj, je
la tago de la striko, fa-ros la strikon.
Johano AntonoCabezos Martínez
La 4ª Kongreso de HALE estosLa 4ª Kongreso de HALE estosLa 4ª
Kongreso de HALE estosLa 4ª Kongreso de HALE estosLa 4ª Kongreso de
HALE estosKongreso VirtualaKongreso VirtualaKongreso
VirtualaKongreso VirtualaKongreso Virtuala
De la De la De la De la De la 1-a øis la 15-a de1-a øis la 15-a
de1-a øis la 15-a de1-a øis la 15-a de1-a øis la 15-a
dedecembrodecembrodecembrodecembrodecembro vi partoprenu la 4-an vi
partoprenu la 4-an vi partoprenu la 4-an vi partoprenu la 4-an vi
partoprenu la 4-ankongreson de HALE de æiu ajnkongreson de HALE de
æiu ajnkongreson de HALE de æiu ajnkongreson de HALE de æiu
ajnkongreson de HALE de æiu ajn
loko de la mondo!loko de la mondo!loko de la mondo!loko de la
mondo!loko de la mondo!Aliøu (Aliøu (Aliøu (Aliøu (Aliøu
(senpagesenpagesenpagesenpagesenpage) kaj informiøu je) kaj
informiøu je) kaj informiøu je) kaj informiøu je) kaj informiøu
jela adreso la adreso la adreso la adreso la adreso
http://www.gazetoteko.com/kn/http://www.gazetoteko.com/kn/http://www.gazetoteko.com/kn/http://www.gazetoteko.com/kn/http://www.gazetoteko.com/kn/
de nun.de nun.de nun.de nun.de nun.
-
HALE Paøo 5
2004 Kajero de januaro
PRI LA VIZITO DE JOHN WELLSPRI LA VIZITO DE JOHN WELLSPRI LA
VIZITO DE JOHN WELLSPRI LA VIZITO DE JOHN WELLSPRI LA VIZITO DE
JOHN WELLSAL TENERIFO (KANARIOJ)AL TENERIFO (KANARIOJ)AL TENERIFO
(KANARIOJ)AL TENERIFO (KANARIOJ)AL TENERIFO (KANARIOJ)
Pasas jam antaý ni dekjariøo de la forpasode nia kara majstro
Pr-o Juan RéguloPérez. Por lin omaøi postume, niasamideano Pr-o
Le-andro Trujillo Casa-ñas, Direktoro de laReal Sociedad Eco-nómica
de Amigosdel País de Tenerife,proponis al ni sianideon inviti al
elstaraesperantisto Pr-oØon C. Ýelz, katedraprofesoro pri
fonetiko,tre bone konata en launiversitataj mediojpri literaturo
kaj angla filologio, por prelegien La Laguna.
Al nia nuna prezidanto, la eldonisto S-roAntonio Suárez, tiu
ideo þajnis tre grava,kaj tikla æar eble ni bezonus
konsiderindansumon da mono por tion realigi. Do, lasolvo povus esti
en la impliko, ekzemple,de la Universitato de La Laguna, æar
tieinstruas la Pr-o pri Angla lingvo, S-ro Ale-jandro F. López de
Vergara eæ eble, aluniversitata estraro, æefe tiu fako pri an-gla
filologio, al kiu povus interesi partoprenien tiu æi projekto,
kondiæe ke S-ro Wellsprelegu angle pri filologiaj temoj.
Tiu æi teamo de “Musketistoj” rapidereagis kaj entuziasmigis al
univer-sitatestraro, æefe tiu de la Angla Filologio.La teamo
interkunsentis kaj jen kiel la Pr-o John C. Wells seræis en sia
tempo taýgajndatojn por alveni Tenerifen.
La unua tago de tiu pasinta Novembro,vespere, rekte el Londono
venis S-roWells. Li estis flughavene akceptata de
tiu teamo, kiu linkondukis per pri-vata aýtomobiloøis la centra
hote-lo “Nivaria” (Ne-øita insulo) en LaLaguna, post linvidigi
kelkajn in-teresa¼ojn pri tiuhistoria urbo, kiuestas Homa
Pro-pra¼o.
Unua Prelego.
La duan de novembro, dimanæo, je la 11-a matene li prelegis en
la ejo de ESTO, enla historia salono øentile pruntedonita dela
RSEAPT* por tiu æi evento.
Solene akceptis lin, nome de la Esperan-tista Societo, nia
Prezidanto, S-ro Suárez,kaj ankau lian esperantan bonvenon
farisPr-o Trujillo per, pli malpli, jenaj vortoj:
Karaj geamikoj, miajn salutojn por viæiuj!
Unue mi bonvenigas Prof. John Wellskaj dankas lian øentilecon
esti hodiaukun ni æi tie, sidejo de la Real SoceidadEconómica de
Amigos del País*, omaøeal Profesoro Johano Régulo Pérez enla deka
datreveno de lia forpaso, kiuokazis la 27-an de Januaro de
1993.
Samtempe mi deziras valorigi la fakton, kedu asocioj kiel estas
la Esperantista Societo*Reøa Socio Ekonomia de Amikoj de la
Lando.
-
Paøo 6 HALE
Kajero de januaro 2004
de Tenerife (ESTO) kaj la Real Sociedad deAmigos del País de
Tenerife, asocioj tre amatajde Juan Régulo, konsentus organizi æi
tiunkunvenon. Profesoro Régulo aktive kajtutkore de¼oris en ambaý
asocioj dum multajjaroj.
Pere de simpla sed sincera kaj amikakunveno, kiel estas tiu æi,
ni deziras palpi larealan æeeston de Juan Régulo inter ni, æarlia
fízica malapero neniam estis definitiva,kontraýe, li pluvivas, kiel
estis lia deziro: enlia verko, en la libroj kaj, kiu estas pli
grava,en niaj mensoj kaj koroj.
Necese estas ke en la erao de la komunavilaøo kaj de la
tutmondiøo; kiam oni forgesasfacile la homajn valorojn, estas
necese nidiras, ke la altaj kaj humanistaj idealoj deRégulo
persistos kaj flifortiøos pere de nialaboro kaj atesto.
Fine, æar ni devas doni la vicon al niainvitito, mi dezirus, kun
lia bonvolo, legi vinfrazon de Régulo, kiu kortuþis min
antaýproksime dudek jarojn; kaj diras tiel: “…mipligrandiøos en la
estonteco kaj renoviøosen la gloro dume la enloøantoj de La
Lgunadaýrige trapasos la placon de mia nomo kaj
dum la homoj kleramantaj vizitos la bibli-otekon kaj trafoliumos
la libron de miaomaøo…
Tiu aspiro de Juan Régulo, evidente, jamestas plenumita.
Dankon!
Al tiuj vortoj invitito kaj æeestantaro forteaplaýdis.
Poste prenis la vorton nia prelegisto, S-roJohn Wells, kiu per
perfekta kaj klara Esperantoparolis al ni pri sia ekkono de S-ro
Régulo, enBarlaston, Britujo, okaze de iuj Esperanto-kursoj al kiuj
S-ro Régulo estis invitita.Mallongigite, tiu karesa kaj elkora
prelego re-sumas tiamaniere:
En la 60-aj jaroj okazis æiujare tutsemajnakurso de Esperanto en
Barlaston, apud Stone-on-Trent, Britujo, sub la gvidado de
MarjorieBoulton. Unu jaron þi invitis Prof. Juan Ré-gulo Pérez kiel
vizitantan instruiston. Tielprofesoron Régulo kaj mi konatiøis.
Frapismin unuflanke lia profunda scio de laliteraturo de Esperanto,
sed aliflanke lia fortehispaneca prononco.
Post tiam ni ofte renkontiøis en kongresoj.En la jaro 1974 li eæ
vizitis mian hejmon en
-
HALE Paøo 7
2004 Kajero de januaro
Londono. La graveco de Juan Régulo por lahistorio de Esperanto
estas antaý æio liaeldona agado. Per la eldonejo Stafeto, kiunli
fondis, li alportis al la Esperanto publikoþlosilajn autorojn kaj
verkojn -Auld, Boulton,Warinøien, kaj multajn alijan. Dum la 26
jarojde lia gvidado de Stafeto aperis æ. 90 titoloj.Brave li helpis
pluporti la toræon.
Al tiu prelego alvenis ne nur multaj sami-deanoj de ESTO, ankaý
kortuþe partoprenis lafilinoj de S-ro Régulo, kiuj interparolis kun
S-ro Wells en tre agrabla etoso. Certe Juan Ré-gulo pluvivas inter
ni.
Poste ni æiuj (ESTanoj kun S-ro Wells)meztagomanøis kune en la
“Casino de La La-guna” belega neoklasika konstrua¼o. Tie
Wellsekkonis la kanarian manøa¼on “Gofjo” (gofio)kun kanaria
kocido.
Dua prelego.
La 3-an de Novembro ni profitis okazon pormontri al S-ro Wells
la “nekonatan insulon”,montrante al li pejza¼ojn kaj insulon
tutemalsamajn al tiuj konataj de la turistoj. Li vizitisle oldan
kernon de La Laguna, kiu estas HomaPropra¼o, kaj poste, per
malnovaj sed belegajantikvaj vojoj, vizitis Takoronten kaj
Saýzal-on. En tiu lasta belega urbeto li povis miri
(timege) la altegajn klifojn nomitaj “LaGarañona” (sovaøa
æevalino), pli ol 300 metrojnalten en vertikala falo øis la maron.
Poste niprenis alian malnovan vojon por al li montri la“Etan
kanjonon de La Kolorado” kiu situas enTacoronte, kaj la bela
marbordo “Mesa delMar”, plata duoninsuleto apuda al
fiþkaptistakvartalo “El Prix”.
La veturado daýrigis per vizito al la “Pinto dela Malriæa
Nobelido” (Punta del Hidalgo Po-bre) kies akre sovaøaj marbordaj
pejza¼oj estasunikaj.
Tion farite, ni vizitis la montaron de “Las Mer-cedes”, verda
kaj freþa monto kiu ne bruliøaseæ ankaý dum la plej varmaj someroj.
Tie nibongustumis meztagomanøon, per “papas arru-gadas” (æifitaj
terpomoj), seka moruo -gado-laý la kanaria stilo, aranøitaj
kikeroj, fromaøo,ktp. (Tiu “ktp” estis ankaý bongusta).
Post tiu meztagomanøo ni vizitis la Æefurbon,Santa Cruz de
Tenerife, sed nek per la aýtovojo,nek per malnova vojo Santa
Cruz-Laguna, sedtra la montaroj kaj kvartalo de “Los Campitos”(La
Kampetoj) rigardante, en unu nura vidado,la tutajn urbojn Santa
Cruz kaj La Laguna, sameol øi estus viditaj aviadile. Kaj same ni
vizitis la
-
Paøo 8 HALE
Kajero de januaro 2004
Plaøon de “Las Teresitas” (terezetoj) kiesvidindejo super øi,
estas mirinda.
Vespere li pretigis la duan prelegon, kiuokazos en Esperanto kun
samtempa tradukadoal lingvo Hispana, la venonta tago, en laRSEAPT
por esperantistoj, RSEAPT-anoj kajøenerala publiko.
La kvara de novembro, vespere, alvenisraportistino de “Radio
Isla”, S-ino MariaPerdomo kiu gvidas radiospacon “Enciklopediode la
Vivo”. Þi intervjuis al S-ro Leandro Trujillokaj poste kaj detale,
S-ron Wells. Tiu intervjuoestis elsendita radie la 7-an de
Novembro, dela 5-a øis la 6-a vespere.
Je la 7ª vespere oni malfermis specialanlibromontron dediæitan
al Prof. Juan Régulo,en kiu aperis multaj el liaj eldona¼oj, fotoj
ktp.Kaj je la oka komencis sian prelegon S-ro JohnWells, kies
titolo estis “De Askio al Unikodo:la internaciigo de la Interreto
(Del ASCII alUNICODE: La internacionalización de Inter-net)” La
prelego estis majstre samtempetradukata al hispana lingvo per nia
Prezidanto,S-ro Suárez. Kaj ni diras “majstre” pro tio ke line nur
estas elstarega esperantisto, eæ ankaýgrava eldonisto kiu regas
komputadon.
La prelego estis sukcesa kaj æiuj æeestantojlernis multe pri la
uzado de UNIKODO poratingi en niaj konputilo, je la plej facila
maniero,niajn “æapeletojn”. La kompletan tekston vipovas trovi en
Interreto, vizitante la pagon dela S-ro Wells:
http://www.phon.ucl.ac.uk/home/wells/retarevo lucio.htm
Poste de tiuj du, por ni gravegaj, prelegoj livizitis la
ceterajn partojn de nia insulo kajprelegis dufoje en la
Universitato de La Lagu-na, pri fonetikaj aspektoj de la angla
lingvo.Tie li prelegis angle (kompreneble) æar li estisen la
Filologia Fakultato pri Angla Lingvo, kajAngla lingvo estas lia
denaska idiomo.
La vendredon 7-an, dum la radiostacio “Ra-dio Isla” elsendis
kompletan informon pri tiu æivizito, la S-ro Wells estis akompanata
deProfesoro Alejandro F. López de Vergara, kiulin alportis al la
flughaveno suda “ReøinoSofia” (Reina Sofía) por reiri Britujon.
La Laguna, 7-an de Novembro de 2003.Omarajan
-
HALE Paøo 9
2004 Kajero de januaro
Liberpenso: kiaj estu Liberpenso: kiaj estu Liberpenso: kiaj
estu Liberpenso: kiaj estu Liberpenso: kiaj estu Kajeroj el la
SudoKajeroj el la SudoKajeroj el la SudoKajeroj el la SudoKajeroj
el la SudoLegado diras al ni, ke ekzistas libereco.
Skribadopermesas al ni pensi pli libere. Sed komenci skribiestas
kvazaý ni malfermas skatolon, kaj ni ne scias
pri tio, kion ni trovos en øi.Tiu skatolo estas pensoj
niaj,fontante el nia cerbo, niakulturo, niaj antaýjuøoj,
niajmankoj, manioj niaj…
Pro tio, ni devas kontraý-stari niajn pensojn kun tiuj
denajbaroj niaj, amikoj niaj, eærivaloj niaj. Ni, kompreneble,ne
povas postuli, ke ni estasen la vera vojo, kaj tiuj,
kiujdeflankiøas de øi, estas herezaj.Esti hereza postulas, ke
estasdogmo. Dogmo, veramonstro, kiu jam mortigis tro
multe da homoj, por ke ni honoru øin. Veraj dioj de mortigokaj
nekomprenemo, dioj de netoleremo kaj de memmortigo.Pro tio, ke ni
ne scias pri tio, kion diable ni faras sur tiu æiatoma pulvero en
la mezo de nigra spaco, aý pri nia veraorigino, aý celo nia, ni ne
povas malestimi ideon, senton,fremdan intereson. Ni aýskultu aliajn
homojn, kaj poste interni æiuj decidu, æu tio dirita konvenas al ni
aý ne.
La homoj de pasintaj jarcentoj multe eraris, æar historio
dehomaro estas historio de milito. Homoj jam intencis
plibonigibonfarton de la plejmulto. Tamen, ili seræis malamikojn,
kajili ja trovis ilin. Ili ne vidis, ke malamikoj estas homoj
samajal ili, kaj ke æiam eblas interkonsento.
Pro tio, pro nia propra necerteco pri tio, kio estas
plejkonvena, pro tio, ke ni ne scias æion, pro tio, ke estas
terurarespondeco decidi nome de aliaj homoj, ni opinias, ke
plejbone ni aýskultu unue, kaj poste diskutu ni. Finfine
estosinterkonsento. Se ne estas interkonsento, æiu faru tion, kion
liaý þi volu. Sed oni ne malestimu aliajn ideojn. Oni, sekve,ankaý,
ne krimigu aý pezigu aliajn ideojn konraýajn al tiujniaj. Se mi ne
certas pri miaj konkludoj, kial mi devas fidi aýkredi al tiuj de
alia homo? Li aý þi bonvole pruvu al mi, aýlasi min kun miaj
propraj manioj! Ni, ververe, se estasinteligentaj ni, ne kredu, ke
ekzistas tiu bela elpensa¼o, vero!Oni kontentiøu kun bona percepto
pri realo anstataýe.
Pardonpetas mi pri tiu filozofieska enkonduko, tamen tregrava al
mi. Kiam mi venis en la redakton de nia bulteno,Kajeroj el la Sudo,
mi trovis la malagrablan realon, kehomoj deziris diri sian opinion
je la paøoj de nia magazino,sed tamen ili ne povis. Estis baroj.
Estis malfaciloj. Tioankaý okazas, bedaýrinde, en aliaj magazinoj
de la EsperantaMovado. Ne antaý multe da jaroj mi klopodis
publikigiartikolon pri UEA, kaj pro tio, ke esperantaj redaktoroj
ankaýtimis veron same kiel –se eble ne pli ol—neesperantaj, midevis
vidi mian artikolon senpublikigita…, sed finfine
redaktoropublikigis øin. Tiuj redaktoroj, vere, estis senkuraøuloj,
kiujtimis –eble ankoraý timas— debaton. Mi konsideras, ke ili
ne estas pli bonaj –esence— ol inkviziciistoj. Varias la
rimedoj,sed ne la celo kaj efiko: subpremi liberan opinion. Plej
boneestas aýskulti homon tute, scii pri tio, kion li aý þi havas
ensia koro, kio pezigas kaj blindigas sian objektivan alrigardonal
realo, kaj poste helpu lin aý þin per serioza –aý ne tromokanta—
diskutado, kaj finfine atingi kuraøigan konkludon.Mi iam pensis,
kio okazintus, se kiam Adolfo Hitleropublikigis Mein Kampf (mian
lukton), se la ceteruloj, anstataýignori øin aý kondamni øin,
tralegintus la tutan libron kajposte debatintus øin, eble li ne
havintus sekvantojn. Mi legisøin iam, kaj mi serioze opinias, ke
mankas esperanta versiopri øi. Oni legu pri la lupo, kaj poste ni
desegnu efikankaptilon kontraýlupan. Æu eble ne estintus la Dua
Mondmilito?Æu ne du Germanioj, ne ekssovetaj landoj, ne Insularo
Gulag,ne tiom da sufero senutila..? Aliflanke, kio okazintus,
sekiam Marks kaj Engels publikigis sian Manifeston de laKomunisma
Partio, anstataý persekuti, enkarcerigi kajfifamigi komunistojn,
oni sukcesintus kontraýstari ilin pervorte–anstataý perforte—, æu
Sovetunio iam ekzistintus?
La Inkvizicio ne aýskultis siajn perzekutatojn, sed torturiskaj
murdis ilin, same kiel hitleranoj, komunistoj kaj æiujaliaj homoj,
kiuj iam estis poseda¼oj de dogmaro. Homo,kiam æesas pensi, estas
plej barbara hundo. Hundoj, oni diras,atente rigardas batalon
hundan, kaj kiam unu el batalantojfalas, la aliaj manøas la
falinton. Jen leøo de øangalo. Homo,kiam hundeska, estas vera
mastro inter hundoj.
Sed homoj havu cerbon funkciantan, homoj uzu øin, kajrezonu,
pensadu, diskutadu, alproksimiøu al aliaj homoj,kiuj pensas
alimaniere. Ni venu en interkomunan vidpunkton.
Liberpenso, kompreneble, ne estas celo en si mem.Liberpenso ne
estu dogmo. Liberpenso estu nur kadro, sojlosub kiu okazu libera
diskutado, fruktodona debatado. Jen laradiko de toleremo, kiu
þuldas nenion al subpremado aýsubpremato. Eble ne ni æiuj estas
samaj. Eble ne ni æiuj emaslabori tiom multe. Inter ni ja certe
estas pli pigraj kaj plilaboremaj homoj. Sed ni æiuj havas
percepton unikan derealo, de historio kaj de manioj kaj teroroj
personaj. Niakceptu alies vidpunktojn kaj helpu unu la aliajn.
En la lasta jaro estis malfacila¼oj por HALE fontante elhomoj,
kiuj opinias, ke nur sia percepto de realo valoras. Mivere kompatas
ilin. Ili estas diktatoroj sen povo. Tio estasgroteska. Ili ne
estas por kunlaboro. Ili estas senhelpaj.
Mi eæ ilin ofertas, de æi tiu loko, mia kunlaborado kaj
miakomprenemo. Ne gravas, ke ili reprezentu la lastan militkrionde
mortanta ideologio. Ili valoras multe pli ol ideologio æusia, æu
alia, eæ æu mia, se min iam kaptos tiu monstro,ideologio..
Jesuo
-
Paøo 10 HALE
Kajero de januaro 2004
Kelkaj konkludoj pri la KongresoKelkaj konkludoj pri la
KongresoKelkaj konkludoj pri la KongresoKelkaj konkludoj pri la
KongresoKelkaj konkludoj pri la KongresoVirtuala de
EsperantoVirtuala de EsperantoVirtuala de EsperantoVirtuala de
EsperantoVirtuala de Esperanto
Dum la Centkvardekkvara Tago de Zamen-hof, kelkaj gesamideanoj
kunestis por nia jaramanøada omaøo al Fondinto de Esperanto.
Niestis malmultaj, sed tamen æiu generacio estistie reprezentata:
la veteranoj, kiuj kutime ve-
nas infekti nin per sia entuziasmo, eæ se ili neæiam sukcesas
kompreni tion, pri kio temas ladiskuto; la pli junaj, homoj
profesiaj kaj metiaj,kiuj nune prenas sur siajn þultrojn la toræon
deEsperanto; kaj ankaý infanoj, la esperantistojde la estonto,
tiuj, kiuj eble nun ne parolasEsperanton, sed kiu nepre faros tion
en la fu-tura mondo antaývidebla.
Tiun tagon devus esti la fino kaj fermo de niaKongreso Virtuala
de Esperanto, 1-a, sed tamen3-a de HALE. Tiam ni informis pri la
disvolvo
de la Kongreso, kaj finfine oni decidis plu-daýrigi la Kongreson
øis hodiaý, la 20-an dedecembro.
Ni havas hodiaý, la 20-an, kelkajn eltira¼ojnpri nia Kongreso,
kiu helpos plibonigi øin lavenontan fojon:
1. La partoprenado, eæ se konsiderate nur el lavizito kaj
legadoj de la prelegoj, estus tutesukcesa, konsiderante la kvanton
de virtualaesperantistoj, kiuj ekzistas en la mondo, neestas tre
øojiga: nur 99 partoprenis. El tiuj,nur manpleno konsentis esti en
nia KongresaLibro. Ili estu veraj iniciatoroj en tiu iniciato,kaj
historio parolos nepre pri ili. Aliaj
-
HALE Paøo 11
2004 Kajero de januaro
samideanoj, kiuj venis kaj legis tion, kion nihavis diri,
opciumis ne diri ion ajn, æu pore,æu kontraýe. Tio ja estas
malgajiganta trajto.Ne havi opinion estas vera misfortuno, kajfakte
multe pli erara opcio ol simpla eraro.
2. Eble estas aliaj samideanoj, kiuj simple nesciis pri tiu
Kongreso. Esperantistoj kutimeplendas, ke Kongresoj estas
multekostaj,ke oni devas aldoni grandajn kostojn porla vojaøo al
foraj landoj, kaj ankaý pritio, ke la organizado de la Kongreso
difek-tiøas. Tamen, nun estas kongreso, kiukostas neniom, kies
vojaøo simple neekzistas, kongreso kiun oni povas parto-preni de
sia hejmo mem…, sed tio estasvane, æar eæ tiel esperantisto simple
nepartoprenas. Mia kalkulo, mi konfesas,ke tro optimisma, pri la
kongresparto-prenantaro æirkaýis kvin mil en dusemajnoj. Nun fakte
estas dudeko datagoj, sed la cifero fiksiøis æirkaý cento.Se tiu
estus normala kongreso de HALE,mi devas konfesi, ke cent vizitoj
estusrekorda cifero. Sed pro la granda antaý-videbla cifero, mi ne
povas ne sentifraýdita. Eble la Kongreso estis tro frua,la mondo
esperanta ankoraý ne estaspretigita por Virtuala Kongreso, eble
es-tas aliaj faktoj, kiujn mi pretervidis. Ni, laestraro de HALE,
pripensos la aferon kajsufiæe frue avertos pri la venonta
KongresoVirtuala. Estas rimarkinde, ke la de nipromesitaj ekskursoj
virtualaj ne aperisfinfine, æar nur unu gvidanto ekskursa jesisal
nia projekto, S-ro Lunazzi de Brazilio, kiuøentile ofertis preni
nin al Igvazu kaj Itaipúvidi rimarkindan bela¼on kaj la plej
grandanfabrikon da elektro en la mondo. Ni profitoslian helpon por
la venonta kongreso.
3. Sed ni ne estu maloptimismaj, ni daýrigunian laboradon, kaj
ni proponu denove, lavenontan jaron, pli allogan KongresonVirtualan
de Esperanto. Multaj aferoj jamestos klarigitaj tiam, kaj mi
esperas, ke homojne plu hontu veni al Kongreso. La paøoj dela
Kongreso Virtuala 1-a malaperos de
Interreto en la baldaýa estonto, kaj mianstataýigos ilin per
Kongresa Resumo, kiunmi publikigos en nia bulteno, Kajeroj el
laSudo.
4. Mi finos per vortoj pri niaj protektanoj:Kutime æiu kongreso
havas honoran kon-gresanojn aý Altajn Protektantojn. Ankaý æi
tiu kongreso havis ilin: plej gravaj homoj,kiuj estis kune kun
ni dum la tuta kongreso,kuraøigante nin per sia arto kaj sia sono:
ilibriligis nian legadon, kaj ni samtempe omaøisliajn bonarton: Nin
protektis Johano Sebas-tjano Ba¶, Þubert, Guno’, Debisi’,
Albenis,Mosart, kaj Bokerini, eble plej vaste konitajper siaj
naciaj nomoj: Johan Sebastian Bach,Franz Schubert, Charles Gounod,
ClaudeDebussy, Isaac Albéniz, Wolfgang Ama-deus Mozart kaj Luigi
Boccherini. Ili æiuj,malsame kiel la kutimaj pli-malpli
altajprotektantoj de kongresoj esperantaj, japrotektis nian aferon.
:-) Koran dankon al ili,kie ajn ili estas, se estas (certe en niaj
koroj!)Kamaredece via,
Jesuo
-
Paøo 12H
ALE
Kajero de januaro2004María atente legas pri la Premio
Zamenhof
2003.
-
HALE
Paøo 13
2004Kajero de januaroLa tago de Zamenhof en Valensjo, 2003
Kiel tradicie, la geesperantistoj dela urbo Valencio festis la
144adatrevenon de la naskiøo de D-roZamenhof, kreinto de nia
lingvoEsperanto, en amikeca etoso,sabate la 20an de decembro.
Laæeestantoj havis la plezuronaýskulti interesan prelegon, far S-ro
Pascual Pont, sub la titolo: «La
fina venko». Post laprelego ekestis deba-to pri tiu temo,
kajposte æiuj rigardisvideo-filmon pri lakoncerto de GeorgoHandzlik
en Kalinin-grado. Fine æiuj irisal bela restoracio, porframdi
tipajn valen-ciajn manøojn.
Aýgusto
-
Paøo 14 HALE
Kajero de januaro 2004
Renovigo de la agado de HALE kajRenovigo de la agado de HALE
kajRenovigo de la agado de HALE kajRenovigo de la agado de HALE
kajRenovigo de la agado de HALE kajvarbado de novaj membrojvarbado
de novaj membrojvarbado de novaj membrojvarbado de novaj
membrojvarbado de novaj membroj
Dekomenca situacio.- Øis nun la agadode HALE estas
grandaprocente limigitaal la paøoj de sia presita organo, Kajerojel
la Sudo krom la laýstatuta kaj sporadaaranøo de siaj kongresoj kaj
estrarkun-venoj. Ankaý kelkaj HALEanoj instruis algrupoj de
laboristoj Esperanton; sed kromæion antaýmenciitan oni faris
nenion. Mikredas, ke Kajeroj el la Sudo sufiæepliboniøis, kaj
atingis altan kvalitonlastatempe; eæ pli, preskaý ideala povasþajni
nia asocia situacio, aýskultinte laopinion de iuj samideanoj, tio
estas: “HALEneniam estos multnombra aý ege influaasocio æar øi
estas samtempe esperantista(en socio kie Esperanto estas
marøenafenomeno), landa, kaj faka (laborisma); do,kelkaj dekoj da
anoj kaj bonkvalita presitaorgano estas sufiæaj”. Æu nia situacio
es-tas ja ideala kaj sekve neplibonigebla?Kvankam sukcesoj
kontentigaj certe es-tas, ni ne montriøu tro optimismaj. Sekve,
mi esprimos kelkajn agadliniojn porplialproksimiøi al niaj celoj
progresaj kajklerigaj, kaj garantii sufiæan membraron.
Kaptado de rimedoj.- La nura kolek-tado de kotizoj de la
HALEanoj krom dela simplaj legantoj de nia revuo permesisøis nun
financi, ne tro malavare, la eldononde Kajeroj el la Sudo kaj
alfronti lainterretajn pagojn. Ni kaptu tial pli abundajnrimedojn,
kaj, tiucele mi sugestas la jenajniniciatojn:
• Seræi privatajn firmaojn interesatajanonci siajn varojn pere
de la paøojde Kajeroj el la Sudo —ion similanfaris AEU (Andaluza
Esperanto Unu-igo) por sia bulteno.
• Konsulti plurajn neregistarajn orga-niza¼ojn progresemajn
(Unuiøintaj Manoj,Intermon’ Oxfam, Ruøa Kruco, Am-nestio
Internacia, ktp.) pri la ebleco ofertiilin luadon de nia reta spaco
kielpagatan kunlaboron por ties kampa-njoj solidaraj kun la
politikaj per-sekutitoj, la malriæuloj de la neevoluintajlandoj,
kaj la rifuøintoj.
• Sekvi ankau en HALE la kutimon de aliajEsperanto-asocioj
disvendi partopren-biletojn por la Hispana Nacia Loterio.
• Registri nian asocion en la koncernaHispana Ministerio kiel
asocionsolidaran, kio kunportus impoþtajnrabatojn por tiuj
personoj, kiujvolonte donacus al ni monon por lakampanjoj de HALE;
tiel, ke ni povudisponi de fonduso por progresemajkampanjoj.
Nature, la HALEanoj devusunue fari liston de eblaj solidaraj
kam-
-
HALE Paøo 15
2004 Kajero de januaro
panjoj, ekzemple: helpo al sendomuloj kajenmigrintoj pere de la
sekcioj de kelkajsindikatoj, pere de aliaj helpaj asocioj, auper ni
mem.
Redifino de la agadkampo de nia aso-cio.- Jam klarigitaj la
trajtoj kaj celoj deHALE, restas klarigi øiajn kampojn de agado.Ili
estas:
1 Perkajera aý interreta.
Mia propono havas la jenajn flankojn:
• Plibonigo de la kvalito de la revuo per uzode la naturaj
koloroj; kaj pri bildoj kaj prila tekstoj; kondiæe, ke la rezultaj
eldonel-spezoj ne estu troaj por la financa situaciode HALE.
• Stimuli la legadon de la Kajeroj el la Sudokiel eble plej
vaste, ene de la esperantamondo per pagitaj anoncetoj sur la
pagojde Boletín kaj aliaj esperantaj perioda¼oj.
• Dedici virtualan spacon por la konsultojau plendoj de la
membraro de HALE, aualiaj esperantistoj, al la estraro de la
aso-cio; ciam, nature, kiam la menciitajkomunikoj ne estas strikte
privataj. Larespondoj aperus æu en tiu spaco, æu surla pagoj de la
revuo.
• Negoci kun neregistaraj solidaraj orga-nizajoj kies celoj ne
kontraýas tiujn niajn,la utiligon de niaj virtuala spaco kaj
revuopor la diskonigo de ties kampanjoj (enEsperanto) krom la
publikigon de pagitajanoncetoj fare de ili.
• Stimuli la legadon de la presitaj Kajeroj ella Sudo inter la
geesperantistoj de laneevoluintaj landoj. Tiucele oni
povasmalplialtigi la abonojn por la tielandanoj auoferti kelkajn
senpagajn abonojn al latiulandaj verkintoj de sufice
interesajartikoloj au eseoj, pri kulturaj au socie-konomiaj temoj
koncernantaj siajn proprajnmediojn, aý la mondon.
• Oferti al la hispanaj geesperantistojsendungaj rabatitajn
abonojn por HALE,
pruvinte ties kondicon, dum limigite tempo;la abono estus tute
senpaga, se ili instruusEsperanton nome de HALE, au perus jenia
nomo, antau sindikatoj au politikajpartioj, favore al progresemaj
iniciatoj.
2 Eksterkajera per rektaj personajkontaktoj.
Unue mi emfaze rimarkigas, ke la estrarodevas kalkuli kun la
persona kompromitode grupo de HALEanoj, ne nur kun la konfidode la
majoritato. Nu, necesas, ke post lamalfermo de æi virtuala aranøo
oni alvokuduan parton, tiufoje ne virtuala, por kebalotinte la
konkludojn la tuta membraro dela asocio (la interretanoj kaj la
neposedantojde øi), oni povu organizi laborgrupojn kajlaborskizojn.
Jene mi sugestas kelkajn agad-liniojn:
• Kontraýstari la fifamigan kampanjonkontraý HALE montrante
publike nianplendon per, ekzemple: aktiva partoprenoen la venonta
kongreso de SAT, defen-dante la politikan linion de nia asocio,
kromper plendaj leteroj al la PlenumKomitatode SAT.
• Esplori la þancojn de plibonigo de lapolitika situacio de
Esperanto, æu enHispanio, æu en Europa Unuiøo, kune kunaliaj
esperantistoj (de HEF, SATeH, UEA,SAT-institucioj) por poste
starigi regulajnkontaktojn kun la koncernaj politikajfortoj.
·Kontakti kun SAT por ke ili sciigu al ni jekiuj solidaraj
kampanjoj nia LEA povas helpiilin, kaj kian kunlaboron ili
deziras.
·Partopreni en festoj de partioj au sindikatoj,same kiel en
manifestacioj progresemaj pordiskonigi Esperanton en laboristaj
medioj,helpi je la plijustigo de la mondo kaj meti enpraktikon la
sennaciismon.
Samideane via,
José Pina Tuells.
-
Paøo 16 HALE
Kajero de januaro 2004
Kio estas Progreso?Kio estas Progreso?Kio estas Progreso?Kio
estas Progreso?Kio estas Progreso?Kio estas esti progresisto?
Kian funkcion havas informado por pro-gresisto?
Per la apero de ideologioj laboristaj dum la19-a jarcento, kaj
socialismo kaj anar¶iismotrovis, ke unu el la roloj, kiujn
intelektulojalportas sian tutan inteligenton, argumentojnkaj
eblecojn je la servo de la kaýzo, sengrave altio, æu øi estas vera
aý mensoga.
Orýel bildigas tiun intelektulon kiel servantonde propagando,
kaj mi konsentas kun Orýel pritio, ke tia intelektulo, kiu faras
tiun rolon, perdassian kapablon pri kritiko kaj, eble, sian
rolonkiel intelektulon.
Estis komunistoj tiuj, kiuj plej bone komprenisla rolon de
propagando kaj tiusekve de kino:Hitlero estis la unua politikisto,
kiu uzisaviadilon por siaj movoj, kaj li metis je la servode la
þtato æiujn mediojn komunikilajn (Goe-bbels diris, ke grandaj
mensogoj, multfojeripetitaj, iøas grandajn verojn). Pri la utiligo
deradio, ni devas memori pri la arengoj kaj prelegojdiritaj de
Generalo Kejpo de Ljano dum la His-pana Intercivitana Milito.
Alvenite al æi tiu punkto, ni demandu: æuprogresisto estas
propagandisto?
Persone, mi kredas, ke ne, æar se jes, ni devuskonsenti, ke
faþisto estus tiom progresista ,kiom anar¶iisto, socialisto, kiom
bigoto,komunisto kiel aýtovendisto.
La diferenco inter ideologioj politikaj kaj pro-gresismo kuþas
je la rifuzo de propagando kajakcepto, de progresistoj, de analizo,
kritko kajseræado pri vero.
Æe HALE oni praktikas progresismon, æar es-tante asocio kultura
por laboristoj, ni publikigasartikolojn, kie la rolo de
propagandistoj estasmalmitigita, kaj oni kritikas la
ekonomiansistemon nunan.
La ideologioj tradiciaj de maldekstro jambankrotas pro mankoda
kritika kapablo. Ilimalantaýeniras, re-zistante tiom bone,kiom ili
povas, la ata-kojn de grupoj eko-nomiaj; kaj tio tradu-kiøas en
plialtiøon delaborhoroj, plialtiøonde la retiraøo, kaj eæ,en
Francio, eliminonde festotagoj por igiilin labortagoj.
Tio pruvas la bankroton de la manierointerpreti la realon, kiu
venas de la 19-a jarcento,kaj la seræadon de nova maniero
interpreti larealon: nur progresismo povas krei novanpensmanieron,
kiu permesu al ni alfronti lanovajn defiojn socialajn kaj atakojn
de laekonomiaj sektoroj.
Nek maldekstraj partioj, nek sindikatoj, de siajantaýsupozitoj
ideologiaj, utilas, æar ili jam iøisbalotaj maþinoj. Sufiæu
ekzemplo je la lastajbalotoj je la Aýtonoma Komunumo de Ma-drido:
la kandidato socialisma Rafaelo Siman-kas promesis senpagan bileton
por la metroode Madrido por junuloj kaj emerituloj. Sendubela
balota maþinaro de PSOE detektis trigrandajn sektorojn de voædono:
junuloj,emerituloj, kaj virinoj…, sed ili forgesislaboristojn, kiuj
estas tiuj, kiuj iras al siajmetiejoj æiun tagon kaj ili estas
tiuj, kiuj uzas lametroon. Alidirite, ili praktikis balotan
politikon,forgesante tiujn, kiujn ili reprezentas. La rezultoestis
nova fiasko balota por PSOE.
De sociala vidpunkto progresismo estas ladefendo de þtato de
bonfarto antaý la atakojde grupoj ekonomiaj, kiuj, sub la flago
dedefendo de merkato, deziras la malaperon detiu þtato.
Georgo Orýel
-
HALE Paøo 17
2004 Kajero de januaro
Defendante la Þtaton de Bonfarto, progresis-mo konsentas kun
maldekstraj partioj, kaj protio oni kutimas konfuzi ilin, ambaý
konceptojn,sed nuntempe nek la partioj maldekstraj neksindikatoj
laboristaj povis haltigi la kosntantanmalboniøon de la Þtato de
Bonfarto.
La produktiveco de nia ekonomio estas multe plialta ol nia
produktiveco je la jaroj sesdekaj, kaj nunpli da produktiveco
signifas, en sociala aspekto, pligranda atako al Þtato de
Bonfarto.
Je tiu atako partoprenas la amaskomunikiloj per siakritiko de
franca iniciato por starigi laboristan semajnonde 35 horoj,
klarigante, ke la franca ekonomia recesioestas produkto de tiu
plialtigo.
Sekvante tiun logikon, la ekspansio ekonomia eýropade la jaroj
sesdekaj ne estintus ebla æar tiam lalaboristan semajnon oni
plialtigis.
Tiu æi manipulacio prenas nin en radikalan formu-ladon, kiu
estas la defendo de libereco pri penso, æarfunda elemento de
progresismo estas forlasi lakoncepton propagando. Sperto lernigas
nin, ke socioj,kiuj estas submetitaj al propagando de partio
finigasla partion. Bona ekzemplo estas la disfalo dekomunismo, kiuj
submetinte siajn sociojn al intensapropagando, ili malaperis kiel
formo de Þtato, æar iline eblis evolui pro la absoluta graveco de
konceptojideologiaj, kiuj kontraýis liberecon pri penso.
El HALE oni defendas la liberecon da penso, æar øiestas la sola
þlosilo, kiu povas fari nin liberajn homojn,kiujn neniu povas
manipulacii. Antaý amas-komunikiloj, kiuj deziras nur, ke civitanoj
laboru pli,en HALE ni havas defendon pri libereco de penso,kiu
permesas nin kritiki la opciojn de partioj dekstraj,mezaj kaj
maldekstraj, sindikatojn, æar ili iøis balotajmaþinaroj kaj sekcioj
ministeriaj. Por ni nenio estassankta aý netuþebla, æefe se temas
pri politikaj balotajopcioj.
De ekonomia vidpunkto, la alporto æefa de progre-sismo estas la
partoprenado ekonomia de civitanoj enorganizojn entreprenajn. Kaj
je tiu punkto øi apartiøasde tradicia maldekstro, æar havinte la
povon, iliapartigas la civitanojn el partopreno ekonomia.
Kiel oni povas partopreni en ekonomio? De lamikroekonomio,
kontrolante la akciojn de entreprenoj.La entreprenoj havas
malfortan punkton, kiu estasakcioj: tiu, kiu kontrolas akciojn,
kontrolas laentreprenon. Sekve, de la tradicia maldekstro
onirifuzas æian ideon partopreni en demarþo de
entrepreno æar ili ja estas simbolo kaj aktiva ele-mento de
kapitalo, øi ja estas la malamiko.
Progresismo ne kunhavas tiun æi vidpunkton,æar kontrolo de
mikroekonomio irigas al kontrolode la kondiæoj de laboristoj kaj de
socio. Sufiæu lasekvanta ekzemplo: nun enterprenojn
kontrolasstabanuloj, kiuj postulas siajn kondiæojn alakciposedantoj
per promesoj pro produktivecokaj dividendoj; kaj tiel oni justigas
fermigon defaktorioj, maldungigon, ekspluatadon de infanoj.Sed
male, nek maldekstraj partioj nek amas-komunikoloj diras, ke tiuj
æi samaj stabanulojsubskribas kontraktojn blenditajn kun
siajentreprenoj, nek tio, kiom da tiuj stabanulojruinigis siajn
entreprenojn, kaj ankaý ne parolispri tio la akciuloj, kiuj,
soifante pri dividentoj, nezorgis pri infana laborado aý fermigo de
faktorioj.
Oni devus publikigi liston da stabanuloj kunblenditaj
kontraktoj, kaj kiom da laborpostenojdevas perdiøi, kaj kiom da
eksterordinaraj horojlaboristoj devas fari por pagi ilin.
Partioj maldekstraj kun povo, aý sindikatoj, kiujhavas povon,
neniam informas pri blenditajkontraktoj de stabanuloj, æar ne
gravas al ili. EnUsono laboristoj rezignas pri parto de siaj
ferioj(kiu entutas nur tri semajnoj) por produkti pli.Por
progresistoj ja evidentas la rilato inter salajrojde stabanoj kaj
perdo da bonfarto de laboristoj,sed tiu evidento ne estas rimarkata
de memnomitajporgresistaj partioj.
Hodiaý progresismo ne nur estas defendo prilibereco da penso aý
ekonomia partoprenado decivitanoj, sed øi estas malferma al defendo
de lamedio.
La germana Verda Partio ebligis bonfarton persia defendo de la
medio, æar øi organiziøis politikekiel forto. Eble la novaj
manieroj interpreti la realonkaj transformi øin en bonfarton estos
ekologiismo.
La venontan kongreson virtualan de HALE nipovos paroli pri
tio.
Por voædonado:Æu oni aprobu, ke HALE iøu asocio
progresista, kies celoj estu defendo delibereco pri penso,
partoprenado decivitanoj en ekonomio kaj defendo de lamedio?
Juan Antonio Cabezos Martínez
-
Paøo 18 HALE
Kajero de januaro 2004
La FaraonoLa FaraonoLa FaraonoLa FaraonoLa FaraonoÆAPITRO XI
La monato Tot finiøis kaj komenciøis lamonato Paofi (dua parto
de julio). La akvo deNilo, antaýe verda, fariøis blanka, poste
ruøakaj senæese kreskis. La reøa akvomontrilo enMemfiso estis
plenigita preskaý øis la altecode du homoj, kaj Nilo kreskis
æiutage je dumanlarøoj. La plej malaltaj kampoj estis
superverþitaj, de la pli altaj oni rapide kolektislinon,
vinberojn kaj specon de kotono. Sur lalokoj, kiuj matene estis
ankoraý sekaj, vespereplaýdis la ondoj.
Þajnis, ke fortega kvankam nevidebla ventoblovas de la fundo de
l’ rivero. Øi plugas sur øigrandajn sulkojn kaj plenigas per þaýmo,
pos-te glatigas la supra¼on de la akvo, kaj postmomento tordas øin
en senfundajnakvoturnojn.
Ree øi plugas, ree glatigas, tordas, alpelasnovajn akvajn
montojn, novajn þaýmajn striojn
kaj senæese levas la murmurantan riveron,senæese akiras novajn
terajn pecojn. Iafoje laakvo, atinginte ian limon, transsaltas øin
en ladaýro de unu ekrigardo, verþiøas sur lamalalta¼on kaj formas
brilantan lageton tie, kieantaý unu momento la velkintaj herboj
falisteren cindrigitaj.
Kvankam la leviøo atingis apenaý la triononde la ordinara
alteco, jam la tutabordo estis subakvigita.Æiuhore iu bieno sur
montetofariøis simila al insulo, en lakomenco, apartigita de la
aliajnur per mallarøa kanalo, kiu iompost iom plilarøiøis kaj pli
kajpli apartigis de la najbarajdomoj la novan insulon. Ofte iu,kiu
eliris al la laboro piede,revenis en þipeto.
Pli kaj pli multe da þipetoj kajflosoj aperis sur Nilo. De
unujoni fiþkaptis per retoj, en aliajoni transportis la rikoltojn
en lagrenejojn aý la blekantajnbrutojn en la stalojn, en aliaj
oniakceptis vizitojn, por anonci alili la leviøon de Nilo (kiun
vidisæiuj), inter ridoj kaj krioj. Iafojeþipetoj, kuniøintaj kiel
aro da
anseroj, diskuradis en æiujn direktojn por tralasigrandegan
floson, kiu portis el Supra Egiptomalsupren grandegajn þtonojn,
elhakitajn enla apudbordaj minejoj.
En la aero æie, kie povis aýdi la orelo, sonis lakreskanta akvo,
krio de la timigitaj birdoj kajgajaj kantoj de l’ homoj: Nilo
leviøas, ni havosmulte da greno.
Dum æi tiu tuta monato oni faris juøanesploron en la afero de la
atako kontraý la domode l’ kronprinco. Æiumatene þipo kun
oficistojkaj soldatoj albordiøis al iu bieno. Oni forþiris
-
HALE Paøo 19
2004 Kajero de januaro
homojn de ilia laboro, superþutis ilin per insidajdemandoj,
batis per bastonoj. Æiuvespere duþipoj revenis Memfison: unu portis
laoficistojn, la alia la arestitojn.
Tiamaniere oni kaptis kelkcenton da krimuloj,el kiuj granda
parto sciis pri nenio. La duononminacis la malliberejo aý kelkjara
laboro en laþtonminejoj. Sed oni eksciis nenion: nek pri
lakondukintoj de l’ atako, nek pri lapastro, kiu admonis
lapopolamason disiri.
En la princo Ramzes kuniøisekstreme kontraýaj ecoj. Li estis
vivegakiel leono kaj obstina kiel bovo. Sed kromtio li posedis
grandan saøon kajprofundan senton de l’justeco.
Vidante, ke la juøaesploro restas senrezultato, la princo
memþipveturis Memfison kajordonis malfermi al si
lamalliberejon.
Øi estis konstruita surmonteto, estis æirkaýita dealta muro kaj
konsistis el gran-da nombro de konstrua¼ojþtonaj, brikaj kaj
lignaj. Æi tiujkonstrua¼oj estis plejparte nur vestibloj aýloøejoj
de l’ gardistoj. La malliberuloj estisfermitaj en subteraj
kavernoj, elhakitaj en kalkaþtonego.
Kiam la kronprinco transpasis la pordon, lirimarkis areton da
virinoj, kiuj lavis kaj nutrismalliberulon. Æi tiu homo, nuda kaj
similantaskeleton, sidis sur la tero, kun la manoj kajpiedoj en
kvar truoj de kvadrata tabulo,anstataýanta katenojn.
—Æu de longe æi tiu homo tiel suferas? —demandis la
kronprinco.
—Du monatojn —respondis la gardisto.
—Æu longe ankoraý li devas resti æi tie?
—Unu monaton.
—Kion li faris?
—Li insultis oficiston, kolektantan laimpostojn.
La prineo sin turnis kaj ekvidis alian areton,konsistantan el
virinoj kaj infanoj. Inter ili estismaljuna homo.
—Æu ili estas malliberuloj?
—Ne, via ekscelenco. Tio estasfamilio, atendanta la kadavron
de
krimulo, kiu estas sufokota... Jen onikondukas lin en la
æambron...— diris
la gardisto.
Poste turnante sin al la areto, li diris:
—Estu paciencaj ankoraý unu momen-ton, karaj homoj, vi tuj
ricevos la korpon.
—Ni tre dankas vin, nobla sinjoro, —respondis la maljunulo,
kredeble la patro de
la krimulo.— Ni eliris el nia domo hieraývespere, la lino restis
sur la kampo, kaj jen
Nilo leviøas!...
La princo paliøis kaj haltis.
—Vi scias— li turnis sin al lagardisto, —ke mi havas la rajton
de
pardono?
—Jes, erpatre— respondis la gardisto sinklinante, kaj poste li
aldonis: —Laý la leøoj,kiel rememoro de via vizito en æi tiu loko,
hofilo de suno, devas ricevi malgrandigon de l’puno la krimuloj
bone kondutantaj, kiuj estiskondamnitaj pro ofendo de la religio aý
þtato.La listo de ili estos metita æe viaj piedoj dum æitiu
monato.
—Kaj tiu, kiu atendas nun la sufokon, æu li nehavas la rajton
ricevi mian pardonon?
La gardisto disetendis la manojn kaj kliniøissilente.
Ili ekiris antaýen kaj trapasis kelke da kortoj.En lignaj kaøoj,
sur nuda tero, svarmis sur
-
Paøo 20 HALE
Kajero de januaro 2004
malvasta spaco la kondamnitoj. En unukonstrua¼o sonis teruraj
krioj: oni batis, porricevi konfeson.
—Mi volas vidi la kulpigitajn pri la atakokontraý mia domo—
diris la kronprincoprofunde impresita.
—Ili estas pli ol cent— respondis la gardisto.
—Elektu la plej kulpajn laý via opinio kajesploru ilin en mia
æeesto. Sed mi ne volas, keili rekonu min.
Oni malfermis al la kronprinco la æambron, enkiu estis okupita
la esplora oficisto. La princoordonis al li resti sur lia seøo kaj
li mem sidiøispost kolono.
Baldaý komencis aperi, unuope, la kulpigitoj.Æiuj estis
malgrasaj; iliaj haroj kaj barboj kreskislongaj, iliaj okuloj havis
esprimon de trankvilafrenezo.
—Dutmoze— diris la oficisto —rakontu, kielvi atakis la domon de
lia ekscelenco, erpatre?
—Mi diros la veron, kiel æe la juøo de Oziriso.Tio estis vespere
en la tago, kiam Nilo estisleviøonta. Mia edzino diras al mi:
«Venu, patro,ni suriros la monton, de kiu oni povas pli fruevidi la
signalon en Memfiso.» Ni do suriris lamonton, de kiu oni povas pli
facile vidi lasignalon en Memfiso. Tiam al mia edzinoproksimiøis
soldato kaj diras: «Iru kun mi en æitiun øardenon, ni trovos tie
vinberojn aý ebleion ankoraý pli bonan.» Mia edzino eniris en
laøardenon kun la soldato, kaj mi terure ekkoleriskaj rigardis al
ili trans la muro. Æu ili ¼etis þtonojnen la domon de l’
kronprinco? mi ne povas tiondiri, æar pro la arboj kaj mallumo mi
povis vidinenion.
—Kaj kiel vi povis lasi la edzinon kun lasoldato?— demandis la
oficisto.
—Kun la permeso de via ekscelenco, kion mipovis fari? Mi estas
nur kamparano, kaj libatalisto kaj soldato de lia sankteco...
—Kaj æu vi vidis la pastron, kiu parolis al vi?
—Tio ne estis pastro— respondis la kamparanoper firma tono. —Tio
devis esti la dio Nummem, æar li eliris el la trunko de figarbo kaj
havisþafan kapon.
—Kaj æu vi vidis, ke li havis þafan kapon?
—Kun via permeso, mi ne memoras bone, æumi mem vidis aý æu aliaj
tiel diris: Miajn okulojnkovris la maltrankvilo pri la edzino.
—Æu vi ¼etis þtonojn en la øardenon?
—Por kiu mi estus ¼etinta ilin, sinjoro de l’ vivokaj morto. Se
mi tiam trafus la edzinon, mi farusal mi maltrankvilon por tuta
semajno, se lasoldaton, mi ricevus tian pugnofrapon en laventron,
ke la lango elirus. Æar mi estas nurkamparano, kaj li soldato de
nia sinjoro eternevivanta.
La kronprinco kliniøis de post la kolono. Oniforkondukis
Dutmoze’on kaj enkondukisAnup’on. Tio estis malalta kamparano, sur
ladorso li havis ankoraý cikatrojn de la bastonoj.
—Diru Anup— komencis ree la oficisto, —kiel tio okazis en la
atako kontraý la domo de l’kronprinco?
—Okulo de la suno— respondis lakamparano— vazo de l’ saøeco, vi
scias plejbone, ke mi ne faris la atakon... Nur venis al minajbaro
kaj diras: «Anup, ni iru sur la monton,æar Nilo leviøas.» Kaj mi
diras: «Æu efektive øileviøas?» Kaj li diras: «Vi estas pli malsaøa
olla azeno, æar la azeno ja aýdus la muzikon sur lamonto, kaj vi ne
aýdas.»
Kaj mi respondas: «Mi estas malsaøa, æar mine lernis skribi; sed
kun via permeso, alia aferoestas la muziko, alia la leviøo de
Nilo.» Kaj lidiras: «Se ne estus la leviøo, oni ne havuskaýzon por
la øojo, muziko kaj kantoj.» Ni doiris, mi diras al via justeco,
sur la monton, kajtie oni jam dispelis la muzikistojn kaj
¼etisþtonojn en la øardenon...
—Kiu ¼etis?
-
HALE Paøo 21
2004 Kajero de januaro
—Mi ne povis distingi. Ili ne havis aspektonde kamparanoj:
øustadire ili similis malpurajnparaþitojn, kiuj distranæas la
mortintojn porenbalzamigo.
—Æu vi vidis la pastron?
—Kun la permeso de via vigleco, tio ne estispastro, sed certe ia
spirito, kiu gardas la domonde l’ kronprinco... li vivu
eterne!...
—Kial spirito?
—Æar iafoje mi vidis lin, kajiafoje li ien malaperis.
—Æu eble li tiam estis kaþitaen la popolamaso?
—Sendube la popolamasoiafoje kovris lin. Sed krom tiojen li
estis pli alta, jen plimalalta.
—Eble li suriris monteton kajposte mallevigis?
—Sendube, li suriris kaj mal-leviøis, sed eble li plilongiøiskaj
malplilongiøis, æar li estisgranda faranto de mirakloj.Apenaý li
diris: «Tuj leviøosNilo» kaj en la sama momentoNilo komencis
kreski.
—Æu vi ¼etis þtonojn, Anup?
—Kiel mi kuraøus ¼eti þtonojn en la øardenonde la kronprinco?...
Mi ja estas simplakamparano, kaj mia mano sekiøus øis la kubutopro
tia malpia¼o.
La princo ordonis interrompi la esploradon. Kajkiam oni
elkondukis la kulpigitojn, li sin turnisal la oficisto.
—Do æi tiuj homoj apartenas al la plej kulpaj?
—Vi diris, sinjoro —respondis la oficisto.
—En tia okazo oni devas hodiaý senprokrasteellasi ilin. Oni ne
povas malliberigi homojn pro
tio, ke ili volis konvinkiøi, æu la sankta Niloleviøas, aý pro
tio, ke ili aýskultis muzikon.
—Plej alta saøo parolas per via buþo, erpatre—diris la oficisto.
—Oni ordonis al mi trovi laplej kulpajn, mi do elektis tiujn, kiujn
mi trovis.Sed mi ne havas la povon redoni al ili laliberecon.
—Kial?
—Rigardu, via ekscelenco, æi tiun keston. Øiestas plena de
papirusoj,sur kiuj estas skribitaj laaktoj de la afero. La
juøistode Memfiso æiutage ricevasraportojn pri la rezultatojde la
juøa esploro kajtransdonas ilin al liasankteco. Kio do fariøus ella
laboro de tiom dainstruitaj skribistoj kajgrandaj homoj, se
oniliberigus la kulpigitojn?
—Sed ili estas senkulpaj!—ekkriis la princo.
—Estis atako, estis dokrimo. Kie ekzistas krimo,devas ekzisti
krimuloj, kajkiu jam falis en la manojn
de la justeco kaj estas enskribita en la aktoj, tiune povas
foriri sen rezultato. En la drinkejo onitrinkas kaj pagas; en la
foiro oni vendas kajricevas la monon; sur la kampo oni semas
kajrikoltas; en la tombo oni ricevas la benojn de lamortintaj
antaýuloj. Kiel do iu veninte en lajuøejon, povus foriri sen io
ajn, kiel vojaøanto,kiu haltas en la mezo de sia vojo kaj turnas
lapaþojn al sia domo, ne atinginte la celon?
—Vi saøe parolas —respondis la kronprinco.—Tamen diru al mi, æu
lia sankteco mem nehavus la rajton liberigi æi tiujn homojn?
La oficisto krucis la manojn kaj klinis la kapon.
—Li, egala al dioj, povas fari æion, kion li volas:liberigi la
kulpigitojn, eæ kondamnitojn; li eæ
Boleslau Prus
-
Paøo 22 HALE
Kajero de januaro 2004
povas detrui la aktojn de la afero, kaj tio, faritade ordinara
homo, estus granda malpia¼o.
La princo adiaýis la juøiston kaj ordonis al lagardisto doni pli
bonan nutra¼on al la kulpigitojpri la atako; la elspezojn li
promesis pagi mem.Poste incitita li forveturis al la alia bordo de
lasenæese plilarøiøanta rivero kaj iris en lapalacon peti la
faraonon nuligi la malfeliæanaferon.
Sed en tiu tago lia sankteco estis okupita permultenombraj
religiaj ceremonioj kaj per lakunsido kun la ministroj, la
kronprinco do nepovis lin vidi. Tiam la princo sin turnis al
lagranda skribisto, kiu, post la ministro de la mi-lito, havis plej
grandan influon. Æi tiu maljunakortegano, pastro de unu el la
temploj deMemfiso, akceptis la princon afable, sedmalvarme.
Aýskultinte æion, lirespondis:
—Mi miras, ke viaekscelenco volasmaltrankviligi niansinjoron per
tiaj aferoj. Tio estas, kvazaývi petus lin ne ekstermi la akridojn,
kiujfalis sur la kampojn...
—Sed æi tiuj homoj estas senkulpaj!
—Ni, via ekscelenco, ne povas tionscii, æar pri la kulpo decidas
la leøo kajla juøo. Unu afero estas por mi certa,ke la þtato ne
povastoleri atakojn kontraýies ajn øardeno, tiom pli kontraý
lapropra¼o de la kronprinco.
—Vi juste parolas, sed kie estas la kulpaj?... —demandis la
princo.
—Kie ne estas kulpaj, devas esti, almenaý,punitaj. Ne la kulpo,
sed la puno, sekvanta lakrimon, instruas la aliajn, ke estas
malpermesitetion fari.
—Mi vidas —interrompis la kronprinco —kevia ekscelenco ne
subtenos mian peton æe liasankteco.
—Saøo fluas el via buþo, erpatre —respondis laaltrangulo.
—Neniam mi povus doni al mia sinjorokonsilon, kiu malutilus la
respekton al la leøa povo...
La princo revenis hejmen æagrenita kaj mirigita. Lisentis, ke
oni agas maljuste kontraý kelkcento dahomoj, kaj vidis, ke li ne
povas savi ilin, same kiel line povus liberigi homon, sur kiun
falis obelisko aýkolono de templo.—Tro malfortaj estas miaj manoj
por levi æi tiunkonstrua¼on —pensis la princo kun doloranta
koro.
Unuan fojon li eksentis, ke ekzistas ia senfine plig r a n d a
forto ol lia volo: la þtata racio,
kiun respektas eæ la æiopovafaraono, kaj antaý kiu devaskliniøi
li, la kronprinco!
Falis la nokto. Ramzes ordonisal la servistoj akcepti neniun
kaj
sola promenis sur la teraso,meditante.
—Terura afero!... Tie dis-iøis antaý mi la nevenkeblajregimentoj
de Nitager, kaj tieæi —la gardisto de la mal-liberejo, la juøisto
kaj la gran-da skribisto baras al mi lavojon... Kio ili
estas?...Mizeraj servistoj de mia patro(li vivu eterne!), kiu en
æiumomento povas faligi ilininter la sklavojn kaj sendi ilinen la
þtonminejojn. Sed kialmia patro ne povus liberigi lasenkulpajn? Æu
la þtato ne vo-las?... Kaj kio estas la þtato?...Kion øi manøas,
kie øi dormas,
kie estas liaj manoj kaj lia glavo, kiunæiuj timas?
Li ekrigardis en la øardenon kaj inter la arboj, surla supro de
l’ monteto ekvidis, la du grandegajnsiluetojn de la pilonoj, sur
kiuj brulis la toræoj de lagardistoj. La gardistoj neniam dormas
—pensis li,—la pilonoj neniam manøas, tamen ili estas. Pilonoj,kiuj
ekzistas de nememorebla tempo, potencaj kiella estro, kiu konstruis
ilin —Ramzes Granda.
Ekmovi æi tiujn konstrua¼ojn kaj centojn da similaj;trompi æi
tiujn gardistojn kaj centojn da aliaj, kiujdefendas la
sendanøerecon de Egipto; malobei laleøojn, kiujn lasis Ramzes
Granda kaj aliajpotenculoj, liaj antaýuloj ankoraý pli grandaj ol
li,
Finas je paøo 24-a
-
HALE Paøo 23
2004 Kajero de januaro
Georgo Brasan’Georgo Brasan’Georgo Brasan’Georgo Brasan’Georgo
Brasan’Filo de masonisto, li translokiøis en
Parizon je 1939, ne tre multe altirigite alprospekto fini sian
abiturienton. Senrimedoj, li estis gastigita de ¬an Planþ’, kiunli
kantos poste per La cane de Jeanne (lakano de Johanino) kaj Chez
Jeanne (þe¬an’, æe Johanino), kie li vivas øis þiamorto, je
1968.
Li laboras en metiejo Renault, kaj je1942 li publikigas
poemlibronnomitan À la venvole. Post la milito,li verkas kaj aliøas
al la FederacioAnar¶iista, kaj li eæ kolaboracias enla Liberecana
(Libertaire). JakoboGrelo malkovras lin je 1952, kajsekve li
translokiøas en Trois Baudetskaj Pacra, registras sian unuan
diskonpor Philips, en kiu li inkluzivas lakantojn La malbona
reputacio kaj Lagorilo. Li publikigas dum tiutempo lanovelon La
turo de mirakloj (1953) kajpoemojn sub la nomo La malbonareputacio
(1954). Post tiam, lia sukcesone paýzis øis kiam li mortis. Liajn
diskojnoni rekopilis senæese, kaj ofte la kantojn onitradukas en
diversajn lingvojn, inter ili la hispanan,kaj nedubeble li
kontribuis, verþajne senvole, lanæila modon kanti kun akompona de
nur gitaro(kantaýtoro).
La verkaro de Brassens konsistas el æirkaý 150kantoj, kaj æiam
estis celo por multe da komentojkaj tentoj alpropriøi de kelkaj
kolektivoj, inter ili laplej bizara tiu de Jakvo Æarpentro’
(Jacques Char-pentreau), kiu penis pruvi, ke tiu aktiva ateisto
es-tas vere nekonscia kristano!
Veras, lia temaro ne estas æiam klara, sed tamenanar¶iismo
plejoftas, kiel oni povas vidi je siaj kantojKatastrofo kaj La
pluralo; sed ankaý oftas bedaýroal pasinto de la tempo de Franko
Vilon’ (Lamezepokulo), amikeco (Je l’ arbaro de mia koro,La kunuloj
unue). Sed elirinte tiujn tri ideojn fortajn,oni ne scias kien la
aýtoro venas, kaj kelkaj el liajtekstoj estas eæ tre dubesencaj: La
du onkloj,ekzemple, havas tian kunlaboron, kia ne malmankas
en la mondo. Sed tio ankaý partoprenas lianuniverson: malamiko
de etiketoj, difinoj, li kantastion, kion li pensas entiu momento,
sen tio, ke onipovu trovi koheron de teksto al teksto. Ateisto,
line sukcesas liberiøi pri la problemo de morto, kiunli kantas per
ironio aý per poezio, kiu kaþas mal-trankvilon propran (La
testamento, La funebro deantaýe, Petego entombiøi sub la paøo de
Sète).Ankaý li muzikis aýtorojn «diskonigitajn»: FrançoisVillon
(Plendo de damoj de tempoj diritaj), VictorHugo (Gastilbelza),
Francis Jammes (La preøo),Ludoviko Aragon’ (Ne estas feliæa amo),
kaj tiel
plu. Æiukaze, li enkondukas en siajn kantojn, kajsekve en la
kanton francan, poezion,
kiun tiu lasta jam perdis delonge,sed poezio kun klazika tipo,
kiu
plaæas al instruistoj prihumanstudoj. Ne mirinde,oni ofertis al
li eniri laAkademion Francan,oferton, kiu li ne akceptispro lia
partikulara viv’ kajpensmaniero.
Lia muziko povas þajniæiam sama, sed oni ne eraru:
sub la simplaj akordoj de siagitaro li kaþis æiun øenron:
java
(Le bistrot), blues (Je laarbaro de mia kor’), kaj eæ
rokon (La kunuloj unue). Sa voæone estas ekzakte «bela», sed
lia
maniero faligi vortojn, tre simila alkantistoj de blues, estas
malfacile imitebla. La per-sono tenis atenton dum longe: per kruda
verbo (onividu, ekzemple Rondo de vortaæoj, La bulteno desano) per
atmosfero grumbla, li kreis baldaý laimagon de urso malbone lekita,
des pli cxar li æiamrifuzis diskonigi la plej malgranda ero de sia
privatavivo (kion li klarigas per Trumpeto de famo). Liklarigas
ankaý, per humuro kaj ironio, pri siaj blagojkaj pri la rolo, kiun
la publiko igas lin ludi (Lapornografo de la fonografo). Pri tio,
dirussemiologiistoj, estas nova signo kaj relative strangaen tiu æi
medio: stelo, kiu rifuzas ludi stelludon,fama homo, kies privatan
vivon oni ne scias, ktp. Lipermesas, tamen, malfermi kelkajn erojn
pri siajamikoj (Renato Fallet, Johano Petro Æabrol, ktp),kio
partoprenas ankaý en sia universo kaj mito.
Gravas pli ol lia influo sur juna kanto (Petro Pretkaj multaj
aliaj), pli ol la omaøoj al li (Premio depoezio de la Franca
Akademio, 1967, Al Brassens,kanto de Johano Ferrat) estas la imago
de homosimpla kaj sincero, kiu imponas kaj æeestos sendube.
Enkonduko en muzikon
-
Kajeroj el la Sudo
REDAKCIO: PoÙtkesto 4461,E30080 MURCIA,HISPANIO
Retskribu [email protected]
Tfnº (00 34) 658166 323
BULTENO DE HISPANA ASOCIO DE LABORISTOJESPERANTISTAJ (HALE)
http://www.iespana.es/kajeroj.htmhttp://www.gazetoteko.com/kajeroj
—la leøojn, kiujn dudek dinastioj sanktigis per sia
respekto...
En la animo de l’ princo, la unuan fojon en lia vivo, aperis
malklara, sed potenca koncepto pri Ia þtato.La þtato estas io pli
potenca ol la templo en Teboj, pli granda ol la piramido de ¦eops,
pli antikva ol lapiedestalo de Sfinkso, pli fortika ol la granito.
En æi tiu grandega, kvankam nevidebla konstrua¼o, la homojestas
kiel formikoj en fendo de þtonego, kaj la faraono kiel ar¶itekto
vojaøanto, kiu apenaý sukcesas metiunu þtonon en la muro kaj jam
devas foriri. Kaj la muroj kreskas de generacio al generacio kaj la
konstruadodaýras.
Ankoraý neniam, li, la filo de l’ reøo, sentis tiel sian
malgrandecon, kiel en æi tiu momento, kiam liarigardo vagis tra la
nokto super Nilo, inter la pilonoj de la faraona kastelo kaj inter
la neklaraj, sed potencajsiluetoj de la temploj de Memfiso.
Subite, inter la arboj, kies branæoj tuþis la terason, eksonis
voæo:
—Mi konas vian æagrenon kaj mi benas vin. La juøo ne liberigos
la kulpigitajn kamparanojn. Sed ilia aferopovas esti nuligita kaj
ili revenos en paco hejmen, se la intendanto de via bieno ne
subtenos la plendon prila atako.
—Do mia intendanto plendis antaý la juøo?... —demandis la
mirigita princo.
—Vi diris la veron. Li prezentis øin en via nomo. Sed se li ne
venos en la tribunalon, estos neniu plendanto;kaj kie ne estas
plendanto, ne estas krimo.
La arbetoj ekmurmuretis.
—Haltu! —kriis Ramzes —kiu vi estas?
Neniu respondis, nur þajnis al la princo, ke en la strio de la
lumo de l’ toræo, brulanta en la unua etaøo,pasis kiel fulmo nuda
kapo kaj pantera felo.
—Pastro?... —murmuretis la kronprinco. —Kial li sin
kaþas?...
Sed en la sama momento li ekpensis, ke æi tiu pastro povus kare
pagi por la konsiloj, barantaj la
plenumon de l’ justeco.
Venas el paøo 22-a
Depósito legal: Z-2398-88. Presejo: Ankatom'.
EnhavoRedaktoreInformoj de la PrezidantoLa 4-a Kongreso de
HALEVizito de John Wells.LiberpensoKokludoj pri La KV de V.Tago de
ZamenhofTago de Z en Valensjo.Renovigo de la agado de HALE kaj
varbado de novaj membroj.La Faraono, cxapitro 11.Georgo Brasan'
