Kamu Harcama Hukuku - Erkan Karaarslan · 2018-11-21 · Erkan Karaarslan Kamu Harcama Hukuku viii a) Tan fm f ve Önemi _____ 24 b) Harcama ve Borç Vermenin Ekonomik S fn ffland

vii

Ç NDEK LER

I. BÖLÜM:____________________________________________________ 3KAMU HARCAMALARI VE KAMUSAL MAL VE H ZMETLER _____________ 3

I. KAMU HARCAMASI KAVRAMI________________________________ 3

II. KAMUSAL MAL VE H ZMETLER_______________________________ 4

A Kamusal Mal ve Hizmetlerin Tan m ve Amaçlar _______________ 4

B Kamusal Mal ve Hizmetlerin Nitelikleri ______________________ 5

C Kamusal Mal ve Hizmetlerin Ay r m _________________________ 5

1. Tam Kamusal (Kolektif) Mal ve Hizmetler __________________ 52. Özel Mal ve Hizmetler: _________________________________ 5

3. Yar Kamusal (Karma) Mal ve Hizmetler____________________ 6

II. BÖLÜM: ___________________________________________________ 9

KAMU HARCAMALARININ SINIFLANDIRILMASI______________________ 9

I. TANIMI VE ÖNEM _________________________________________ 9

II. KAMU HARCAMALARININ TASN F __________________________ 10A Fonksiyonel (Görevsel) Tasnif_____________________________ 10

B dari Tasnif____________________________________________ 11

C Ekonomik Tasnif _______________________________________ 12

1. Cari Harcamalar _____________________________________ 12

2. Yat r m Harcamalar __________________________________ 13

3. Transfer Harcamalar _________________________________ 14a) Dolays z – Dolayl Transfer Harcamalar ________________ 14

b) Gelir – Sermaye Transferi Harcamalar _________________ 15

c) Verimli Verimsiz Transfer Harcamalar ________________ 15

III. ANAL T K BÜTÇE SINIFLANDIRMASINA GÖRE HARCAMALARINSINIFLANDIRILMASI ________________________________________ 15

A Tan m ve Önemi_______________________________________ 15

B Analitik Bütçe S n fland rmas _____________________________ 16

C Analitik Bütçe S n fland rmas n n Yap s _____________________ 17

1. Kurumsal S n fland rma________________________________ 182. Fonksiyonel S n fland rma______________________________ 21

3. Finansman Tipi S n fland rma ___________________________ 23

4. Ekonomik S n fland rma _______________________________ 24

Erkan Karaarslan Kamu Harcama Hukuku

viii

a) Tan m ve Önemi __________________________________ 24

b) Harcama ve Borç Vermenin Ekonomik S n fland rmas _____ 25

c) Gelirlerin Ekonomik S n fland rmas ____________________ 26

d) Finansman n Ekonomik S n fland rmas _________________ 27

IV. PERFORMANS PROGRAMI AÇISINDAN KAMU HARCAMALARI____ 27A Genel Yönetim Giderleri _________________________________ 28

B Di er darelere Transfer Edilecek Giderler ___________________ 28

C Faaliyetler çin Yap lan Giderler ___________________________ 30

V. FAYDA ÖLÇÜTÜNE GÖRE KAMU HARCAMALARI _______________ 31

A Tüm Topluma Fayda Sa layan Harcamalar __________________ 31

B Sadece Toplumun Bir Bölümüne Fayda Sa layan Ancak Nihai OlarakTüm Topluma Yararl Olan Harcamalar________________________ 31

C Tüm Topluma Faydal Olmakla Beraber Baz Fertlere Özel MenfaatSa layan Harcamalar______________________________________ 31

D Fertlere Özel Fayda Sa layan Harcamalar ___________________ 31III. BÖLÜM:__________________________________________________ 35

KAMU HARCAMA HUKUKU VE KAMU HARCAMA HUKUKUNUN D ERB L M DALLARI LE OLAN L K S ________________________________ 35

I. KAMU HARCAMA HUKUKU _________________________________ 35

A Tan m ve Önemi_______________________________________ 35

B Bütçe Hakk ve Harcama Yetkisi ___________________________ 37

II. KAMU HARCAMA HUKUKUNUN D ER B L M DALLARI LE L K S 39

A Ekonomi Bilimi le li kisi_________________________________ 39

B Anayasa Hukuku le li kisi _______________________________ 39C dare Hukuku le li kisi __________________________________ 41

D Ceza Hukuku ve Ceza Muhakeme Hukuku le li kisi ___________ 43

E Uluslararas Hukuk le li kisi______________________________ 44

F Özel Hukuk le li kisi ____________________________________ 45

G Kamu Maliyesi le li kisi _________________________________ 45

H Muhasebe le li kisi ____________________________________ 45J letme Bilimi le li kisi __________________________________ 46

K Sosyoloji Bilimi le li kisi_________________________________ 47

L Siyaset Bilimi le li kisi __________________________________ 48

M statistik ve Planlama le li kisi ___________________________ 48

ix

IV. BÖLÜM: _________________________________________________ 51

KAMU HARCAMA HUKUKUNUN KAYNAKLARI _____________________ 51

I. YASAMA ORGANI TARAFINDAN ORTAYA KONAN KAYNAKLAR ____ 51

A Anayasa______________________________________________ 51

B Uluslararas Mali Anla malar _____________________________ 53C Kanunlar _____________________________________________ 54

1. 1050 Say l Muhasebe i Umumiye Kanunu_________________ 56

2. 5018 Say l Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu _________ 56

3. Bütçe Kanunu _______________________________________ 57

4. Al m ve Sat m Kanunlar _______________________________ 57

a) Kamu hale Kanunu ________________________________ 57b) Devlet hale Kanunu ________________________________ 58

5. Personel Kanunlar ___________________________________ 59

6. Te kilat Kanunlar ____________________________________ 59

7. Harc rah Kanunu _____________________________________ 59

8. Sosyal Güvenlik Kanunlar ______________________________ 60

9. Gelir ve Gider Kanunlar _______________________________ 60II. YÜRÜTME ORGANI TARAFINDAN ORTAYA KONAN KAYNAKLAR __ 61

A Kanun Hükmünde Kararnameler __________________________ 61

B Bakanlar Kurulu Kararlar ________________________________ 62

C Tüzükler______________________________________________ 63

D Yönetmelikler _________________________________________ 64

E Tebli ler______________________________________________ 67

F Yürütmeden Do an Di er Kaynaklar________________________ 68III. YARGI ORGANI TARAFINDAN ORTAYA KONAN KAYNAKLAR _____ 69

A Anayasa Mahkemesi Kararlar ____________________________ 69

B çtihad Birle tirme Kararlar ______________________________ 71

C Say tay Kararlar _______________________________________ 71

D Di er Yarg Kararlar ____________________________________ 71

IV D ER KAYNAKLAR ______________________________________ 71A Doktrin ______________________________________________ 71

B Örf ve adet ___________________________________________ 72

V NORMLAR H YERAR S NE UYGUN DAVRANMA ZORUNLULU U __ 72

İçindekiler


x

V. BÖLÜM: __________________________________________________ 77

KAMU HARCAMASI YAPAN KAMU SEKTÖRÜNE DÂH L KAMUDARELER N N TASN F ________________________________________ 77

I. KAMU SEKTÖRÜNÜN TASN F _______________________________ 77

A Tan m ve Önemi_______________________________________ 77

B Klasik Kamu Sektörü Tasnifi ______________________________ 78

1. Tan m ve Önemi_____________________________________ 782. Merkezi Yönetim_____________________________________ 79

3. Yerel Yönetimler _____________________________________ 79

4. Parafiskal Kurumlar___________________________________ 80

5. Kamu Giri imleri _____________________________________ 81

C Kamu Kesimi Borçlanma Gereksinimi Aç s ndan Kamu SektörününTasnifi _________________________________________________ 81

D Kamu Sektörü Faiz D Dengesi Aç s ndan Kamu Sektörünün Tasnifi_______________________________________________________ 82

E Uluslararas Alanda Yap lan Kamu Sektörü Tasnifi _____________ 83

1. Tan m ve Önemi_____________________________________ 832. Mali Olmayan irketler Sektörü _________________________ 84

a) Kamuya Ait Mali Olmayan irketler ____________________ 84

b) Ulusal Özel Mali Olmayan irketler ____________________ 85

c) Yabanc Kontrolündeki Mali Olmayan irketler ___________ 85

3. Mali irketler Sektörü _________________________________ 85

4. Genel Yönetim Sektörü ve Alt Sektörleri __________________ 86

5. Kar Amac Gütmeyen Hanehalk na Hizmet Sunan Kurulu larSektörü ______________________________________________ 88

6. Hanehalk __________________________________________ 897. Kamu Sektörünün Kapsam _____________________________ 89

8. Avrupa Birli i Avrupa statistik Ofisi (Eurostat) Aç s ndan GenelYönetim Sektörü _______________________________________ 90

F 5018 Say l Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununda KamuSektörünün Tasnifi _______________________________________ 91

1. Tan m ve Önemi __________________________________ 91

2. Genel Yönetim ____________________________________ 93

3. Merkezi Yönetim_____________________________________ 95

xi

a) Genel Bütçe Kapsam ndaki Kamu dareleri ____________ 96

b) Özel Bütçeli dareler ____________________________ 100

c) Düzenleyici ve Denetleyici Kurumlar________________ 104

4. Sosyal Güvenlik Kurumlar ____________________________ 110

5. Mahalli dareler_____________________________________ 112a) Tan m ve Önemi _______________________________ 112

b) l Özel dareleri ___________________________________ 115

c) Belediyeler ______________________________________ 116

d) Ba l dareler ____________________________________ 116

e) Birlikler _________________________________________ 116

G 5018 Say l Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununu D nda KalanKamu Sektörü __________________________________________ 117

1. Kamu letmeleri _________________________________ 117a) Tan m ve Önemi _________________________________ 117

b) K T’lerin Hukuki Yap s _____________________________ 119

c) K T’lerin dari Yap s _______________________________ 120

2. Döner Sermaye __________________________________ 121

3. Fon ____________________________________________ 130

4. Di er Özel Bütçeli dareler __________________________ 139

II KAMU SEKTÖRÜ HARCAMALARININ TESP T VE ANAL Z NDEYA ANAN SORUNLAR ______________________________________ 140

A Kamu Kesimi Kavram __________________________________ 140B Harcama Türünün Tespiti Sorunu_________________________ 142

C Bir Giderin Birden Fazla Yerde Gider Olarak (Mükerrer Gider)Yaz lmas (Netle tirme Sorunu)_____________________________ 142

D Analitik Bütçe S n fland rmas Öncesi ve Sonras VerileriKar la t rma Sorunu _____________________________________ 143

E Yanl Bütçeleme Anlay Sorunlar _______________________ 144

VI. BÖLÜM: ________________________________________________ 149

BÜTÇE_____________________________________________________ 149

I. TANIMI VE ÖNEM _______________________________________ 149

A Bütçe Kavram ________________________________________ 149B Bütçeleme Sistemleri __________________________________ 150

1. Tan m ve Önemi____________________________________ 150

İçindekiler


xii

2. Klasik Bütçe Sistemi _________________________________ 150

3. Devri Bütçe Sistemi__________________________________ 151

4. S f r Tabanl Bütçe Sistemi ____________________________ 151

5. Planlama Programlama Bütçe Sistemi ___________________ 152

a) Tan m ve Önemi; _________________________________ 152b) S n fland rma ____________________________________ 153

c) Gerekçe_________________________________________ 154

d) Ödeneklendirme Anlay ___________________________ 155

e) Program Analizi __________________________________ 155

6. Performans Esasl Bütçe Sistemi________________________ 156

C Genel Kabul Görmü Bütçe lkeleri________________________ 1571. Genellik lkesi ______________________________________ 157

a) Bütün Gelirlerin ve Giderlerin Bütçede Gösterilmesi _____ 157

b) Gayrisafilik ______________________________________ 158

c) Adem i Tahsis Yöntemi_____________________________ 160

2. Y ll k Olma lkesi ___________________________________ 160

3. Birlik lkesi________________________________________ 1624. Önceden zin Alma lkesi ____________________________ 163

5. Anla labilir Olma lkesi _____________________________ 164

6. Alenilik lkesi______________________________________ 164

7. Samimiyet ve Do ruluk lkesi _________________________ 164

8. Denklik lkesi______________________________________ 165

9. Tahsis lkesi_______________________________________ 165

10. Tasarruf lkesi _____________________________________ 166

D 5018 Say l Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununda Yer AlanBütçe lkeleri ___________________________________________ 167

1. Tan m ve Önemi____________________________________ 167

2. 5018 Say l Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununda BelirtilenBütçelemeye Yönelik lkeler _____________________________ 167

a) Bütçeyle Verilen Harcama Yetkisinin Kullan m __________ 167

b) Bütçelerin Haz rlanmas , Uygulanmas ve Kontrol Edilmesi 168

c) Malî lemlerin Kapsaml ve Saydam Görünmesi _________ 168

d) Belirli Gelirlerin Belirli Giderlere Tahsis Edilmemesi ______ 169

e) Gelir ve Gider Denkli inin Sa lanmas _________________ 169

xiii

f) Bütçenin Kabulü __________________________________ 169

g) Bütçelerde Bulunamayacak Hükümler_________________ 169

h) Bütçelerin Belirli Bir S n fland rma çerisinde Haz rlanmas veUygulanmas _______________________________________ 170

) Bütçenin Raporlanmas _____________________________ 170

i) Gayrisafilik lkesi __________________________________ 170

II. BÜTÇE TÜRLER _________________________________________ 172A Tan m ve Önemi______________________________________ 172

B 5018 Say l Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununa Göre MerkeziYönetim Bütçe Türleri ____________________________________ 173

1. Genel Bütçe________________________________________ 173

2. Özel Bütçe _________________________________________ 173

3. Düzenleyici ve Denetleyici Kurum Bütçesi ________________ 174

C Sosyal Güvenlik Kurumu Bütçesi _________________________ 174

D Mahalli dare Bütçesi __________________________________ 174III. BÜTÇEN N HAZIRLANMASI _______________________________ 174

A Merkezi Yönetim Bütçe Haz rlama Süreci __________________ 174

1. Orta Vadeli Program _________________________________ 178

2. Orta Vadeli Mali Plan ________________________________ 179

3. Bütçe Ça r s ve Bütçe Haz rlama Rehberi ________________ 179

4. Bütçe Teklifinin Haz rlanmas __________________________ 180

5. Maliye Bakanl nda Yap lacak Bütçe Görü meleri _________ 1826. Sürecin Di er K s mlar ve Bütçenin Meclise Sunulmas ______ 182

B Mahalli darelerde Bütçe Haz rlama Süreci _________________ 184

1. Tan m ve Önemi____________________________________ 184

2. Birimlerin Gider Teklifleri _____________________________ 185

3. Haz rl k Bütçesi _____________________________________ 186

4. Bütçenin Görü ülmesi ve Kabulü _______________________ 1865. Bütçe Kararnamesi ve Bütçeyi Olu turan Cetveller _________ 188

6. Bütçenin Kesinle mesi ve Yürürlü e Girmesi ______________ 188

IV. BÜTÇELER N UYGULANMA ESASLARI _______________________ 189

A Bütçe Ödeneklerinin Kullan lmas _________________________ 189

1. Ödeneklerin Kullan lmas nda Uyulmas Gereken Kurallar ____ 189

2. Ödeneklerin Aktar lmas ______________________________ 190

İçindekiler


xiv

3. Yedek Ödenek ______________________________________ 194

4. Örtülü Ödenek _____________________________________ 194

5. Merkez D Birimlere Ödenek Gönderme ________________ 194

B Yüklenmeye Giri ilmesi_________________________________ 195

1. Tan m ve Önemi____________________________________ 1952. Ertesi Y la Geçen Yüklenme ___________________________ 195

3. Gelecek Y llara Yayg n Yüklenmeler _____________________ 196

V. 5018 SAYILI KANUN ÇERÇEVES NDE ÇOK YILLI BÜTÇELEME SÜREC 196

VI. 5018 SAYILI KANUNA GÖRE STRATEJ K PLAN VE PERFORMANSESASLI BÜTÇE ____________________________________________ 198

A Tan m ve Önemi______________________________________ 198

B Di er Mevzuatta Stratejik Plan ve Performans Esasl Bütçelemeyeli kin Hükümler_________________________________________ 201

1. 5216 Say l Büyük ehir Belediyesi Kanunu ________________ 201

2. 5393 Say l Belediye Kanunu___________________________ 2013. 5302 Say l l Özel daresi Kanunu_______________________ 202

C Stratejik Planlama Süreci _______________________________ 203

D Stratejik Planda Revizyon mkân _________________________ 204

E Stratejik Plan Haz rlanmas S ras nda Dikkate Al nmas GerekenTemel Unsurlar _________________________________________ 205

F Etkin Bir Stratejik Planlaman n Evreleri ____________________ 206

G Stratejik Planlamada Riskler_____________________________ 207

H yi Bir Stratejik Planda Bulunmas Gerekenler _______________ 209

1. Kalk nma Plan na Uygunluk __________________________ 2092. Sektörel ve Tematik Strateji Belgelerine Uygunluk ________ 210

3. Te kilat Kanunlar D nda Di er Kanunlarla BelirlenenGörevlerin Kavran lmas ________________________________ 211

4. Uluslararas Anla malara ve Sözle melere Uygunluk ______ 211

5. ç Kontrol Eylem Plan le Uyumluluk ___________________ 212

6. Kurumsal Yap lanma htiyac n Kavrama ________________ 212

7. Bürokrasinin Azalt lmas _____________________________ 214

8. Bütçe mkanlar na Uyumluluk ________________________ 2149. Risk Analizi _______________________________________ 215

10. Mevzuat Analizi ___________________________________ 215

xv

11. Alternatif Stratejiler ________________________________ 216

12. zleme ve De erlendirme Sistemi _____________________ 216

13. Di er dare Stratejik Planlar le li ki ___________________ 217

14. Dünya ve Bölge Geli melerinin Anla lmas ve Planda YerVerilmesi ____________________________________________ 218

15. Finansman Modelleri _______________________________ 218

I Performans Program ___________________________________ 219VII. BÖLÜM: ________________________________________________ 223

KAMU HARCAMALARININ ÖDENME SÜREC ______________________ 223

I. TANIMI VE ÖNEM _______________________________________ 223

II. KAMU HARCAMALARININ ÖDENME SÜREC __________________ 223

A Yasal Dayanak ________________________________________ 223

B Ödene in Olmas ve Serbest B rak lmas ___________________ 224C Ödenek Gönderme Belgesi Düzenlenmesi __________________ 225

D Giderin Taahhüdü _____________________________________ 225

E Ön Mali Kontrol_______________________________________ 228

1. Tan m ve Önemi __________________________________ 228

2. Mali Hizmetler Biriminde Ön Mali Kontrol Süreci _________ 229

3. Taahhüt Evrak ve Sözle me Tasar lar n n Ön Mali Kontrole TabiTutulmas ___________________________________________ 230

F Giderin Tahakkuku ____________________________________ 232

G Giderin Ödeme Emri Belgesine Ba lanmas _________________ 233H Giderin Ödenmesi_____________________________________ 233

VIII. BÖLÜM: _______________________________________________ 239

KAMU HARCAMALARININ KAYDED LMES VE RAPORLANMASI_______ 239

I. DEVLET MUHASEBES N N GENEL ÖZELL KLER _________________ 239

A Tan m ve Önemi______________________________________ 239

B Devlet Muhasebesinde Hesaplar n Kapat lmas nda Kullan lanYöntemler _____________________________________________ 240

1. Jestiyon Yöntemi (Yönetim Dönemi Yöntemi) _____________ 2412. Egzersiz Yöntemi (Hesap Dönemi Yöntemi) _______________ 241

C Devlet Muhasebe Sistemlerine Temel Te kil Eden Görü ler ____ 241

1. Devlet Muhasebesinde Klasik Görü ____________________ 242

2. Devlet Muhasebesinde Ça da Görü ___________________ 243

İçindekiler


xvi

D Devlet Muhasebesi Sistemleri ___________________________ 244

1. Kameral Muhasebe Sistemi ___________________________ 245

2. Schne der Muhasebe Sistemi __________________________ 246

3. Constante Muhasebe Sistemi__________________________ 246

4. Logismografi Muhasebe Sistemi________________________ 247

E Devlet Muhasebesi Kay tlar nda Kullan lan Yöntemler Aç s ndanDevlet Muhasebesinin S n fland r lmas ______________________ 247

1. Nakit Esasl Devlet Muhasebesi ________________________ 248

2. Uyarlanm Nakit Esasl Devlet Muhasebesi_______________ 249

3. Uyarlanm Tahakkuk Esasl Devlet Muhasebesi ___________ 249

4. Tahakkuk Esasl Devlet Muhasebesi _____________________ 250

F Dünyada Devlet Muhasebesi Alan nda Ya anan Geli meler ____ 251

1. Tan m ve Önemi____________________________________ 2512. Ulusal Hesaplar Sistemi 1993 (SNA 93) __________________ 252

3. Devlet Mali statistikleri Elkitab 2001 (GFSM 2001) ________ 252

4. Avrupa Hesap Sistemi 1995 (ESA95) ____________________ 253

5. Uluslararas Muhasebeciler Federasyonu Kamu Kesimi MuhasebeKomitesi (IFAC PS) ____________________________________ 254

II. ÜLKEM ZDE KAMU SEKTÖRÜ MUHASEBE UYGULAMALARI______ 254

III. KAMU HARCAMALARININ KAYDED LMES ___________________ 256

A Do rudan Ödeme Yap larak Gerçekle tirilen Harcamalar ______ 256

B Mahsuben Ödeme Suretiyle Gerçekle tirilen Harcamalar______ 256C Bütçe Emanetine Al nmak Suretiyle Gerçekle tirilen Harcamalar 257

D Ödenek Üstü Harcama Yap lmak Suretiyle Gerçekle tirilenHarcamalar ____________________________________________ 257

E Bütçeden Mahsup Edilecek Ödemeler Hesab na Al nmak SuretiyleGerçekle tirilen Harcamalar _______________________________ 257

F Geçen Y l Bütçe Mahsuplar Hesab na Al narak Gerçekle tirilenHarcamalar ____________________________________________ 257

IV. KAMU HARCAMALARININ RAPORLANMASI _________________ 258

IX. BÖLÜM _________________________________________________ 263

Ç KONTROL VE KAMU HARCAMALARINDA DENET M ______________ 263

I. DENET M KAVRAMI VE DENET M TÜRLER ____________________ 263

A Denetim Kavram _____________________________________ 263

xvii

B Denetim Türleri_______________________________________ 264

1. Denetleyenin Konumu Aç s ndan Denetim Türleri__________ 264

a) ç Denetim ______________________________________ 264

b) D Denetim _____________________________________ 264

2. Denetimin Amac ve Konusu Aç s ndan __________________ 264a) Düzenlilik Denetimi _______________________________ 264

b) Performans Denetimi______________________________ 264

II. TÜRK YE’DE KAMU HARCAMALARININ DENET M _____________ 265

A Kamu Harcamalar n n dari Denetimi ______________________ 265

B Kamu Harcamalar n n Yasama Denetimi ___________________ 265

1. Tan m ve Önemi____________________________________ 2652. Bütçenin Onaylanmas A amas nda Yap lan Denetim _______ 266

3. Bütçenin Uygulanmas A amas nda Yap lan Denetim _______ 266

a) Soru____________________________________________ 267

b) Görü me________________________________________ 267

c) Meclis Ara t rmas ________________________________ 267

d) Meclis Soru turmas _______________________________ 268e) Gensoru ________________________________________ 268

f) Dilekçe Hakk _____________________________________ 269

4. Bütçenin Uygulanmas ndan Sonra Yap lan Denetim (Kesin HesapKanunu)_____________________________________________ 269

C Kamu Harcamalar n n Yarg sal Denetimi ___________________ 271

III. 5018 SAYILI KAMU MAL YÖNET M VE KONTROL KANUNUNA GÖREÇ KONTROL: KAVRAMSAL ÇERÇEVE VE TÜRK YE UYGULAMASI ____ 272

A Tan m ve Önemi______________________________________ 272

B ç Kontrolün Tan m ____________________________________ 272

1. Kontrol Kavram ____________________________________ 272

2. ç Kontrol Nedir? ____________________________________ 2733. ç Kontrolün Amac __________________________________ 274

C Kamu ç Kontrol Standartlar ____________________________ 276

D ç Kontrolün Temel lkeleri ______________________________ 277

1. Tan m ve Önemi____________________________________ 277

2. Yönetim Sorumlulu u ________________________________ 277

3. Risk Esasl ç Kontrol _________________________________ 279

İçindekiler


xviii

E ç Kontrol Sisteminin De erlendirilmesi ve Al nmas GerekenÖnlemler ______________________________________________ 279

1. Tan m ve Önemi____________________________________ 279

2. Kurumsal Düzeyde ç Kontrol Sisteminin De erlendirilmesi __ 279

a) Yönetimin de erlendirmesi _________________________ 280

b) ç denetçilerin de erlendirmesi ______________________ 280

c) D Denetçilerin De erlendirmesi_____________________ 281

F ç Kontrol Düzenleme ve Uygulamalar nda yi Malî Yönetim lkeleri______________________________________________________ 281

1. Mevzuata Uygunluk _________________________________ 281

2. Saydaml k _________________________________________ 282

3. Hesap Verebilirlik ___________________________________ 283

4. Ekonomiklik________________________________________ 285

5. Etkinlik____________________________________________ 285

6. Etkililik ____________________________________________ 285G ç Kontrolün Unsurlar ve Genel Ko ullar __________________ 285

1. Kontrol Ortam _____________________________________ 285

2. Risk De erlendirmesi ________________________________ 287

3. Kontrol Faaliyetleri __________________________________ 287

4. Bilgi ve leti im _____________________________________ 288

5. Gözetim___________________________________________ 289

H ç Kontrol Mevzuat ___________________________________ 290I ç Kontrol Sisteminde Sorumluluk Alanlar __________________ 290

J ç Kontrol Standartlar emas ____________________________ 292

IV. 5018 SAYILI KAMU MAL YÖNET M VE KONTROL KANUNUNA GÖREÖN MAL KONTROL ________________________________________ 292

A Tan m ve Önemi______________________________________ 292

B Mali Hizmetler Biriminin Ön Mali Kontrolüne Tabi Mali Karar velemler _______________________________________________ 293

1. Kanun Tasar lar n n Mali Yükünün Hesaplanmas __________ 293

2. Taahhüt Evrak ve Sözle me Tasar lar ___________________ 294

3. Ödenek Gönderme Belgeleri __________________________ 2944. Ödenek Aktarma lemleri ____________________________ 295

5. Kadro Da l m Cetvelleri ______________________________ 295

xix

6. Seyahat Kart Listeleri ________________________________ 295

7. Seyyar Görev Tazminat Cetvelleri ______________________ 296

8. Geçici çi Pozisyonlar _______________________________ 297

9. Yan Ödeme Cetvelleri _______________________________ 298

10. Sözle meli Personel Say ve Sözle meleri________________ 29811. Yurt D Kira Katk s ________________________________ 298

V. Ç DENET M ____________________________________________ 299

A Tan m ve Önemi______________________________________ 299

B ç Denetim Türleri ____________________________________ 299

1. Uygunluk Denetimi _________________________________ 299

2. Performans Denetimi ________________________________ 3003. Mali Denetim ______________________________________ 300

4. Bilgi Teknolojileri Denetimi____________________________ 300

5. Sistem Denetimi ____________________________________ 300

C ç Denetçinin Görevleri ve ç Denetim Faaliyet Alan __________ 301

D ç Denetim Koordinasyon Kurulu _________________________ 303

VI DI DENET M __________________________________________ 305VII. KES NHESAP KANUNU VE PARLEMENTO DENET M ___________ 306

VIII. DI KAYNAKLI DEVLET BORÇLARININ DENET M _____________ 308

IX. DÜNYA BANKASINDAN SA LANAN PROJE KRED LER N N DENET M________________________________________________________ 310

A Tan m ve Önemi______________________________________ 310

B Dünya Bankas ’n n Öngördü ü Denetim Sistemi _____________ 310

1. Kredi Anla malar nda Yer Alan Denetime li kin Hükümler _____ 311

2. Dünya Bankas Denetim Modeli __________________________ 314

C Türkiye’de Dünya Bankas Proje Kredilerinin Denetimi _________ 314X. BÖLÜM__________________________________________________ 319

KAMU HARCAMALARINDA SORUMLULUK _______________________ 319

I. TANIMI VE ÖNEM _______________________________________ 319

II KAMU HARCAMALARININ ÖDENME SÜREC NDE GÖREV ALANLAR 320

A Harcama Yetkilisi______________________________________ 320

1. Tan m ve Önemi____________________________________ 3202. Harcama Yetkilisi Olacaklar ___________________________ 321

a) Tan m ve Önemi _________________________________ 321

İçindekiler


xx

b) Mahalli darelerde Harcama Yetkilileri ________________ 322

c) Merkez D Birimlerde Harcama Yetkilileri _____________ 324

3. Harcama Yetkisinin Birle tirilmesi ______________________ 324

4. Harcama Yetkisinin Devri ___________________________ 325

5. Harcama Yetkilisinin Yetki ve Sorumluluklar ____________ 326

6. Birle emeyecek Görevler le Dikkat Edilmesi Gereken Di erHususlar __________________________________________ 326

B Gerçekle tirme Görevlileri_______________________________ 327

C Muhasebe Yetkilisi ____________________________________ 328

III. 5018 SAYILI KAMU MAL YÖNET M VE KONTROL KANUNUNUNSORUMLULU A L K N HÜKÜMLER __________________________ 329

A darelerin Mali Saydaml Sa lamak çin Gerekli DüzenlemeleriYapmalar Sorumlulu u___________________________________ 329

B Hesap Verme Sorumlulu u______________________________ 330

C Bakanlar n Sorumlulu u ________________________________ 330

D Üst Yöneticilerin Sorumlulu u ___________________________ 331

E Harcama Yetkisini Devredenin dari Sorumlulu u ____________ 333F Harcama Yetkililerinin Sorumlulu u _______________________ 333

G Gerçekle tirme Görevlilerinin Sorumlulu u_________________ 334

H Gelirlerin Toplanmas Sorumlulu u _______________________ 335

I artl Ba ve Yard mlar n Zaman nda Kullan lmamas veya Amaç DKullan m ndan Do an Sorumluluk __________________________ 336

J Mal Yönetiminden Sorumluluk ___________________________ 336

K Muhasebe Yetkililerinin Sorumlulu u _____________________ 337

L Kamu darelerinin Sorumlulu u __________________________ 337

IV. MAL SORUMLULUK ____________________________________ 338A Tan m ve Önemi______________________________________ 338

B Mali Sorumlular ______________________________________ 342

1. Bakanlar __________________________________________ 342

2. Üst Yöneticiler______________________________________ 342

3. Harcama Yetkilileri __________________________________ 348

a) Tan m ve Önemi _________________________________ 348b) Harcama Yetkililerinin Genel Sorumlulu u _____________ 349

xxi

c) Kurul, Komite veya Komisyon Üyelerinin Harcama YetkisindenDo an Sorumlulu u _________________________________ 350

d) Harcama Yetkisinin Devri Halinde Sorumluluk __________ 351

e) Görev Ayr l Nedeniyle Yetki Devrinde Harcama YetkisindenDo an Sorumluluk __________________________________ 355

f) Vekâlet Görevi Nedeniyle Yetki Devrinde Harcama YetkisindenDo an Sorumluluk __________________________________ 356

4. Gerçekle tirme Görevlileri ____________________________ 356

a) Tan m ve Önemi _________________________________ 356

b) Ödeme Emri Belgesini Düzenlemekle GörevlendirilenGerçekle tirme Görevlisinin Sorumlulu u ________________ 357

c) Ödeme Emri Belgesine Eklenmesi Gereken Taahhüt veTahakkuk Belgelerine li kin Sorumluluk _________________ 358

d) Kurul, Komisyon veya Benzeri Bir Organca DüzenlenenGerçekle tirme Belgelerinde Sorumluluk ________________ 359

e) Elektronik Ortamda Olu turulan Ortak Veri Taban na BilgiGiri ine Esas Olacak Belgelere li kin Sorumluluk __________ 359

5. Muhasebe Yetkilisi __________________________________ 360

a) Muhasebe Yetkilisinin mza Kontrol Görev ve Sorumlulu u 361

b) Ödemeye Esas Belgelerin Eksikli i ve Maddi Hata BulunmasDurumunda Sorumluluk ______________________________ 361

c) Muhasebe Yetkilisinin Gideri Hak Sahibine Ödeme Görevi _ 363d) Muhasebe Yetkilisinin Gelir ve Alacaklar Tahsil Görevi ___ 364

XI. BÖLÜM _________________________________________________ 367

B R KAMU HARCAMASI OLARAK VERG HARCAMASI _______________ 367

I TANIMI VE ÖNEM _______________________________________ 367

II. VERG TE V K ARAÇLARININ ÇE TLER ______________________ 368

III. VERG HARCAMASINA YOL AÇAN UNSURLAR ________________ 370A Yat r ma Yönelik Te vikler_______________________________ 370

1. Tan m ve Önemi____________________________________ 370

2. Yat r m ndirimleri ___________________________________ 370

3. Gümrük Vergisi stisnas ______________________________ 371

4. Katma De er Vergisi stisnas __________________________ 371

5. Vergi, Resim ve Harç stisnas __________________________ 3726. Di er Te vikler______________________________________ 372

İçindekiler


xxii

B KOB ’lere Yönelik Te vikler ______________________________ 372

C Serbest Bölgelere Yönelik Te vikler _______________________ 373

D hracata Yönelik Te vikler_______________________________ 373

E Menkul Sermaye ratlar na Yönelik Vergi Harcamalar ________ 374

IV. VERG HARCAMASINA YOL AÇAN MEVZUATLAR______________ 375XII. BÖLÜM_________________________________________________ 393

KAMU HARCAMALARININ F NANSMAN KAYNAKLARI ______________ 393

I. TANIMI VE ÖNEM _______________________________________ 393

II. KAMU HARCAMALARININ F NANSMAN KAYNAKLARI __________ 394

A Vergiler _____________________________________________ 394

1. Tan m ve Önemi____________________________________ 3942. Vergilerin Temel Nitelikleri____________________________ 396

a) Vergilendirme Yetkisine Sahip Kurulu larca Al nmas _____ 396

b) Mali, Ekonomik ve Sosyal Amaçlarla Al nmas ___________ 396

c) Kar l ks z Olmas _________________________________ 396

d) Cebri Olmas _____________________________________ 397

e) Gerçek ve Tüzel Ki ilerden Al nmas __________________ 397f) Nakdi Bir Ödeme Olmas ____________________________ 398

3. Konular Bak m ndan Vergilerin S n fland rmas ____________ 398

a) Gelir Üzerinden Al nan Vergiler ______________________ 398

b) Servet Üzerinden Al nan Vergiler_____________________ 398

c) Harcamalar Üzerinden Al nan Vergiler_________________ 399

4. Vergileme lkeleri ___________________________________ 399

a) Adalet ve E itlik lkeleri ____________________________ 399b) Aç kl k (Belirlilik) lkesi _____________________________ 399

c) Genellik lkesi ____________________________________ 399

d) Uygunluk lkesi ___________________________________ 400

e) Dü ük Maliyet lkesi _______________________________ 400

f) Verimlilik lkesi ___________________________________ 400

g) Esneklik lkesi ____________________________________ 400h) Tarafs zl k lkesi___________________________________ 400

) ktisadilik lkesi____________________________________ 401

B Harçlar______________________________________________ 401

C Resimler ____________________________________________ 402

xxiii

D erefiyeler___________________________________________ 402

E Para ve Vergi Cezalar __________________________________ 403

F Mülk Gelirleri_________________________________________ 403

G Te ebbüs Gelirleri_____________________________________ 403

H Parafiskal Gelirler _____________________________________ 404I Fon Gelirleri __________________________________________ 405

J Para Basma Gelirleri ___________________________________ 405

K Ba ve Yard mlar_____________________________________ 405

L Özelle tirme Gelirleri___________________________________ 405

M Borçlanma Gelirleri ___________________________________ 407

1. Tan m ve Önemi____________________________________ 4072. Borçlanman n Amaçlar _______________________________ 407

a) Harcamalara Kar l k Bulunma Zorunlulu u_____________ 407

b) Büyük Yat r m Projelerinin Finansman ________________ 408

c) Sava ve Do al Afetlerle lgili Harcamalar n Finansman ___ 408

d) Hazine’nin Nakit Dengesini Sa lama __________________ 408

e) Maliye Politikas Arac Olarak Kullanma _______________ 409f) Vadesi Gelmi Borçlara Finansman Sa lama ____________ 409

3. Devlet Borçlar n n Yönetimi ___________________________ 409

III. MAHALL DARELER N HARCAMALARININ F NANSMAN KAYNAKLARI________________________________________________________ 410

A Tan m ve Önemi______________________________________ 410

B Mahalli darelerin Öz Gelirleri____________________________ 411

1. Belediyelerin Öz Gelirleri _____________________________ 411

a) Yerel Vergiler ____________________________________ 411

b) Emlak ve Arazi Vergileri ____________________________ 412c) Yerel Harçlar _____________________________________ 413

d) Harcamalara Kat l m Pay ___________________________ 414

e) Ücrete Tabi ler __________________________________ 415

f) Müze Giri Ücretleri ve Madenlerden Al nan Paylar ______ 416

g) tirak Gelirleri ___________________________________ 416

2. l Özel darelerinin Öz Gelirleri _________________________ 416

İçindekiler


xxiv

XIII. BÖLÜM ________________________________________________ 421

KAMU HARCAMA SÜREC VE SAYI TAY __________________________ 421

I. TANIMI VE ÖNEM _______________________________________ 421

II. SAYI TAY’IN ANAYASAL KONUMU VE DAR YAPISI____________ 422

A Tan m ve Önemi______________________________________ 422B Say tay’ n Anayasal Konumu ____________________________ 423

C Say tay n dari Yap s __________________________________ 425

1. Say tay Ba kan ve Ba kan Yard mc lar __________________ 425

a) Birinci Ba kan ____________________________________ 425

b) Ba kan Yard mc lar _________________________________ 426

2. Yarg ve Karar Organlar ______________________________ 4263. Denetim ve Denetim Destek Grup Ba kanl klar ___________ 427

4. Yönetim ve Destek Birimleri ___________________________ 428

III SAYI TAY’IN DENET M ALANI, GÖREV VE YETK LER ___________ 428

YARARLANILAN KAYNAKLAR __________________________________ 433

xxv

TABLO D Z N

Tablo 1: Kurumsal S n fland rman n Birinci Düzeyi....................................... 18

Tablo 2: Kurumsal S n fland rma Anahtar .................................................... 20

Tablo 3: Fonksiyonel S n fland rman n Birinci Düzeyi................................... 21

Tablo 4: Harcaman n Ekonomik S n fland rmas n n 1. Düzeyi ...................... 26

Tablo 5: Gelirlerin Ekonomik S n fland rmas n n 1. Düzeyi........................... 27

Tablo 6: Belediyelerin Zorunlu Transferleri .................................................. 29Tablo 7: Kamu Harcama Hukukunun Kayna Olan Kanunlar....................... 54

Tablo 8: Kamu Harcama Hukuku çende De erlendirilebilecek KanunHükmünde Kararnameler ............................................................................. 62

Tablo 9: Kamu Harcama Hukuku çinde De erlendirilebilecek BakanlarKurulu Kararlar ............................................................................................. 63

Tablo 10: Kamu Harcama Hukuku çinde De erlendirilebilecek Tüzükler.... 64

Tablo 11: Kamu Harcama Hukuku çinde De erlendirilebilecekYönetmelikler ............................................................................................... 65

Tablo 12: Kamu Harcama Hukuku çinde De erlendirilebilecek GenelTebli ler ........................................................................................................ 67

Tablo 13: Yürütmeden Do an Di er Kamu Hukuku Kaynaklar .................... 68

Tablo 14: Genel Bütçe Kapsam ndaki Kamu dareleri (5018 Say l Kanun 1Say l Cetveli)................................................................................................. 97

Tablo 15: Üniversiteler D ndaki Özel Bütçeli dareler .............................. 102

Tablo 16: Düzenleyici ve Denetleyici Kurumlar .......................................... 105

Tablo 17: Sosyal Güvenlik Kurumlar .......................................................... 111

Tablo 18: Yürürlükte Olan Kapanmam Fonlar.......................................... 136Tablo 19: Bütçe lkeleri ............................................................................... 171

Tablo 20: 5018 say l Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu ÇerçevesindeMerkezi Yönetim Kapsam ndaki Kamu darelerinin Bütçe Haz rlamaSüreci .......................................................................................................... 175Tablo 21: Mahalli darelerde Bütçe Haz rlama Takvimi.............................. 185

Tablo 22: Yerel Yönetimlerde Ödenek Aktar m ......................................... 191

Tablo 23: Örnek Bir Stratejik Plan Süreci.................................................... 204

Tablo 24: Performans Program Süreci....................................................... 220

Tablo 25: Vergi Te vik Araçlar n n Çe itleri ................................................ 368

Tablo 26: Ülkemizde Vergi Harcamas na Yol Açan Mevzuatlar ................375

İçindekiler


xxvi

EK L D Z N

ekil 1: Bütçe S n fland rmas n n Yap s ...................................................... 17

ekil 2: Kamu darelerinin Performans Program Aç s ndan Giderleri.......... 30

ekil 3: Ulusal Ekonomi................................................................................. 84

ekil 4: Kamu Sektörü................................................................................... 88

ekil 5: Genel Yönetim.................................................................................. 92

ekil 6: 5018 say l Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununa GöreMahalli dareler .......................................................................................... 113

ekil 7: Kamu letmeleri ............................................................................ 121

ekil 8: 5018 Say l Kanuna Göre Stratejik Plan ve Performans EsaslBütçeleme................................................................................................... 200

ekil 9: Mali Hizmetler Biriminde Ön Mali Kontrol..................................... 229

ekil 10: Kamu Sektörü Muhasebe Düzenlemeleri..................................... 256

ekil 11: COSO’ya Göre ç Kontrol Modeli .................................................. 273

ekil 12: ç Kontrol Standartlar .................................................................. 292

ekil 13: Kamu Harcamalar nda Sorumluluk .............................................. 338

Documents

Kamu Harcama Hukuku - Erkan Karaarslan · 2018-11-21 · Erkan Karaarslan Kamu Harcama Hukuku viii a) Tan fm f ve Önemi _____ 24 b) Harcama ve Borç Vermenin Ekonomik S fn ffland