Kasteel Ruurlo Studiemiddag NKS Dennie PerdokKasteel Ruurlo Huize Ruurlo16e eeuw Reconstructietekening van het kasteel omstreeks 1600, getekend vanuit het ZW Tekening: Arcx, Doesburg

Studiemiddag NKS

Dennie Perdok

2 november 2017

• Huize Ruurlo

• Gemeentehuis Ruurlo

• Museum MORE

Kasteel Ruurlo

Kasteel Ruurlo Huize Ruurlo

14e eeuw

Reconstructietekening van het kasteel omstreeks 1400, getekend vanuit het Z

Tekening: Arcx, Doesburg

Van het middeleeuwse kasteel van Steven van Roderlo zijn nog delen van het metselwerk in de

zuidvleugel (het oude zaalgebouw) bewaard gebleven.Afbeelding: Arcx, Doesburg

Ook de oostgevel van de zuidvleugel bevat nog veertiende-eeuws metselwerk. Geel gearceerd zijn

links een bouwspoor van een venster en rechts mogelijk een later dichtgezette deur.Afbeelding: Arcx, Doesburg


14e eeuw

Reconstructietekening van het kasteel omstreeks 1400, getekend vanuit het O

Tekening: Arcx, Doesburg

Aan de rechterzijde van de noordgevel van het oudste deel zijn sporen te zien van een

oorspronkelijke toegangsdeur. Afbeelding: Arcx, Doesburg

Duidelijk zichtbaar zijn de dichtgezette vensteropeningen, waarvan één afgesloten is met een

bovendorpel en de ander met een segmentboog. Afbeelding: Arcx, Doesburg


16e eeuw

Reconstructietekening van het kasteel omstreeks 1600, getekend vanuit het ZWTekening: Arcx, Doesburg

Op de zuidwestelijke hoek van het kasteel laat Joost van Heeckeren in 1572 een vierkante

paviljoentoren in renaissance stijl bouwen

Overzicht van de ronde waterput die afgedekt is een gemetselde koepel.Afbeelding: Arcx, Doesburg


18e eeuw

Reconstructietekening van het kasteel omstreeks 1750, getekend vanuit het NWTekening arcx, Doesburg

Detail van de aansluiting van de bestaande voorgevel en de nieuwe middenrisaliet, ter hoogte van de dakvoet. De muurplaat is hier dubbel uitgevoerd

.

Onder eigenaar Jacob Derk van

Heeckeren (1665-1749) wordt de

voorgevel voorzien van een

middenrisaliet met nieuwe entreepartij

Afbeelding www.genealogieonline.nl


18e eeuw

Reconstructietekening van het kasteel omstreeks 1750, getekend vanuit het NWTekening arcx, Doesburg

Stucplafond op de verdieping van de paviljoentoren,

gedateerd 1706.

Stucplafond, gedateerd 1717, op de bel-etage van het oude zaalgebouw Stucplafond, gedateerd 1717, in de tussenkamer

op de bel-etage in de zuidvleugel

Tekening van kasteel Ruurlo vanuit het zuidoosten uit 1732 Tekening Gelders archief


19e eeuw


19e eeuw

De nieuwe secreetkokers tegen de zuidvleugel te zien

Afbeelding: Gelders archief

In deze periode ontstond tevens de gangstructuur op de verdieping. Onder de latere

plafondafwerking kwam in vertrek 2.14 een bij deze indeling behorend, neoclassicistisch

casetteplafond tevoorschijn


20e eeuw

Kasteel Ruurlo

Souterrain

omstreeks 1980Tekening: Gemeente Berkelland

Begane grond


Huize Ruurlo

20e eeuw

Kasteel Ruurlo Gemeentehuis Ruurlo


Souterrain


Bel-etage



Raadzaal omstreeks 1982Afbeelding: Gemeente Berkelland

Raadzaal omstreeks 1982Afbeelding: Gemeente Berkelland


Kamer van de wethouder Afbeelding: Gemeente Berkelland

Kamer van de burgermeester

- Representatieve ruimte (torenkamer 1e verdieping)

Afbeelding: Gemeente Berkelland

Commissiekamer



Financiële administratie

- vergroten van kamers


Kamer van de griffier

- inpassen van verkeersruimte, verkleinen van de ruimte


Kamer van de secretaresse

- inpassen van verkeersruimte, verkleinen van de ruimte


Kasteel Ruurlo Museum MORE

Opgave

• Herbestemming van voormalig gemeentehuis naar museumfunctie, logiefunctie en een beheerderswoning

• Restauratie van kasteel ‘’ Huize Ruurlo’’

• Oplevering september 2015 (start planvorming mei 2013)





Waar ingrijpen

• Behouden van de huidige structuur

• Verstoringen van de ruimte herstellen

Kasteel Ruurlo

Souterrain


Bel-etage


Museum MORE

Kasteel Ruurlo

Verdieping


Zolder


Museum MORE


Uitgangspunten

• Upstairs – downstairs

• Programma onderbrengen waar ze het beste thuis zijn

• Souterrain Keuken/ dienst

• Bel-etage Representatie

• Verdieping Representatie

• Zolder Dienstwoning / logiefunctie

• Nieuwe elementen eventueel toevoegen waar verstoringen hebben plaatsgevonden

• Heldere routing

• Constructief

• Vloerbelasting ivm functieverandering

• Klimaat verbeteren

• Schil verbeteren (isolatieglas)

• Klimaatinstallatie








Routing restaurant en museum















Vragen


Frank Louhenapessy

Staatseigendom, publiek

bezit !- roerend goed, collectie v. 30.000 objecten

- publiek, BIS-subsidie, Raad voor Cultuur

- behoud & beheer, Erfgoedwet, Erfgoed

Insp.

- onroerend goed, parkbos 38 ha

- beheer & onderhoud, Erfgoedwet,

- Atelier Rijksbouwmeester

,

Stichting Beheer Huis Doorn, 4,5 FTE i.s.m.

Stichting Vrienden Huis Doorn, 180 vrijwilligers

RvT, Directie SB, bestuur SV, GMT en Cultural Gov.

Code

Kerntaken:

- beheer & behoud collectie, ensemble

- openstelling voor publiek

- educatie

Vorstelijke wooncultuur

Ensemble van Huis, parktuin

en interieur

Monument met

museumfunctie

Ontwikkeling en ontsluiting vanaf 2014:

- ‘Plaats van herinnering Eerste Wereldoorlog’

- Garage met tentoonstellingspaviljoen

- vaste tentoonstelling NL en WOI: ‘Tusschen Twee Vuren’,

wisseltentoonstellingen:

‘Op de vlucht, toen en nu’

‘Shepard. Kunstenaar in oorlogstijd’

Coördinatiepunt Eerste

Wereldoorlog.NU (2014)

i.s.m. NIOD en NOM

Kenniscentrum Nederland

en WOI (2017)

i.s.m. SSEW en WFA

Museumcafe (2014)

Kapel (2018)

Herbestemming

Dienstengebouw

2019/2020

In 2020 alle gebouwen in

dienst van museumfunctie

Beleid:

- Breed, groot en nieuw publiek aanspreken

- Samen werk, samen sterk: PHL, SSKU, WOI.NU,

SSPG, SSGH, Canon NL

- Opleidingsplaats voor UU, UvA, UL, Reinward,

(maatschappelijke) stagiares

- Cultureel ondernemerschap, eigen inkomsten

vergroten

• Publiek is belangrijk! voor oa. :

- mts. draagvlak, instandhouding

- collectiebeheer, behoud vrijwilligers

- voor inkomsten

Jan RouwendalAfd. Ruimtelijke Economie

FEWEB/VU

Restanten van het verleden die we waardevolvinden …◦ De moeite van het behouden waard

…en die we een zinvolle plaats in het hedenkunnen geven◦ Zodat ze ook nu weer een maatschappelijke

bijdrage leveren

Ontwikkeling van de waardering van erfgoed◦ En de manier waarop we er mee omgaan

Hoe meten we de maatschappelijke waardevan erfgoed?◦ Hoeveel willen we er voor betalen?

De effecten van subsidies voor restauratie◦ Hoe we ze niet kunnen bepalen en hoe wel

Wat is de betekenis voor landgoederen enkastelen?

Niet vanzelfsprekend◦ In de jaren 1950/60: wederopbouw, city-vorming

Omslag in de jaren 1970◦ Nieuwe waardering voor kleinschaligheid, karakter,

contacten

In steden, maar ook elders

“..city designers should …help to illuminate, clarify and explain the order of cities”◦ Maar iets soortgelijks geldt voor andere gebieden

Haar belangrijkste punt: ‘introduce sufficient visual irregularities and interruptions in the city scene’◦ Vermijd eenvormigheid

Nota Belvedere markeert de verandering◦ De betekenis van erfgoed is sindsdien toegenomen

Gebieds

ontwikkeling

Erf-

goed

Gebieds

ontwikkeling

Erf-

goed

Gebieds

ontwikkeling

Erf-

goed

Gebiedsontwikkeling en erfgoed

Erfgoed als sector:

Conserveren

19de eeuw – heden

Schaal: objecten

Erfgoed als factor:

Integreren

Jaren 1980 – heden

Schaal: objecten in

context

Erfgoed als vector:

Inspireren

Vanaf 2000

Inspireren

Richting geven

Schaal: regio

Making values

(‘culture of profit’)

Evaluation

(‘culture of loss’)

Zuiderzee museum.De objecten zijn losgemaakt uit hun oorspronkelijke context. Ze hebben geen nieuwe functie gekregen, maar worden in oorspronkelijke toestand zo goed mogelijk bewaard.Belangrijke toeristische trekpleister.

Amsterdamse grachtengordel.Aangelegd in de 17-de eeuw.Vooral als woongebied voor rijke kooplieden.Nog steeds een zeer gewild gebied om te wonen.Ook voor andere functies.Toerisme is ook in dit geval belangrijk, maar niet het enige.

“Des Beemsters”Hoe ga je om met het historische karakter van deze polder?Niet “bevriezen.”Wel respect hebben voor het verleden.Hedendaagse ontwikkelingen laten aansluiten bij dat verleden.

Des Beemsters onderzoekt op welke wijze de kwaliteiten van de droogmakerij gerespecteerd en zo mogelijk versterkt kunnen worden binnen de toekomstige ruimtelijke ontwikkelingen.

Brueckner, Thisse & Zenou: voorzieningen

Oude gebouwen, stedelijkevoorzieningen als theaters, musea

Winkels, restaurants, café‘s

Vooral gewaardeerd door mensen met een hoog inkomen

Prijzen van woningen

Locatie van huishoudens

Vakanties, dagtrips

Vergelijk:◦ 1 Situatie waarin erfgoed aanwezig is

met◦ 2 Situatie waarin het onbreekt

Wat is het verschil?◦ Hoeveel is het u waard om van 2 naar 1 te komen?

Hoeveel bent u bereid daar voor te betalen?

Deze wijze van waarderen geeft aan hoeveelde gebruikers overhebben voor het erfgoed

Is dat de werkelijke waarde?◦ Je kunt beargumenteren dat de gebruikswaarde een

gevolg is van een fundamentelere, intrinsiekewaarde

Soms aangeduid als de bestaanswaarde

◦ Die is in de praktijk moeilijk te meten

Monumenten zijn 10-20% meer waard

Woningen in de nabijheid van monumentenzijn ook wat duurder◦ Vooral als er meer zijn, bijv. in een beschermd

stadsgezicht

◦ Effect kan 5-10% bedragen

De monumentale (erfgoed) aspecten voegenwaarde toe aan de woning◦ We gebruiken de monumentstatus als indicator voor

monumentale aspecten

◦ En schatten een gemiddelde

Mogelijk bezwaar: de monumentstatusimpliceert ook beperkingen◦ Bijv. op interne verbouwingen

Een gemeente met een oud stadscentrumheeft meer en betere voorzieningen

Is dus aantrekkelijker, ook als je niet in het centrum woont◦ En misschien zelfs als je buiten die gemeente (maar

wel in de buurt) woont

Erfgoed in de nabijheid voegt waarde toe aande woning◦ We vergelijken woningprijzen in plaatsen met en

zonder een monumentaal centrum

Mogelijk bezwaar: we kunnen geen goedonderscheid maken tussen de waarde van het erfgoed en dat van de voorzieningen die erdoor worden aangetrokken

(1) (2) (3) (4) (5)

Gemiddeld

Hoog-

opgeleide

single

Hoog-

opgeleide

tweeverdieners

Huishoudens

met kinderen

onder de 18

Leeftijd

+10 jaar

Beschermd stadsgezicht

in woongemeente

(+km2)

5495.4 357.2 123.1 -98.2 -60.5

Beschermd stadsgezicht

in omliggende

gemeenten (+km2)

1025.7 13.6 35.1 24.1 12.4

Beschermde stadgezichten zijn gebruikt alsindicator voor erfgoed

Monumenten zijn een alternatieve indicator

Gebruik daarvan levert soortgelijke resultaten

Een bestemming is aantrekkelijker als ermeer erfgoed is

En dus wil je daar liever naar toe◦ Reisbereidheid◦ Vakantie: tot 40 km extra voor een beschermd

stadgezicht van 1 km2

◦ Dagtocht met motief winkelen, dineren: enkelekilometers

Ook voor buitenlanders Bestedingen lokaal van groot

belang

Bestemmingen van dagtochten kunnen elkaarvervangen◦ Het zou daarom niet juist zijn de uitgaven aan een

dagtocht volledig toe te rekenen aan eenbestemming

◦ De waarde van de bestemming is kleiner dan de uitgaven

Het gaat om de extra reiskosten die men wilmaken om juist die bestemming met erfgoedte bereiken

Aantal monumenten in bestemmings-gemeente heeft een significanteinvloed of het keuzegedrag

Erfgoed is van belang

Je kunt de waarde er van meten◦ In ‘harde’ euro’s

De analyse gaat over bestaand erfgoed

En de uitkomsten zijn gemiddelden

Je kunt het niet maken…

…maar wel in betere staat brengen..◦ Herbestemming

◦ Restauratie, herstel

.. of namaken.◦ Retro architectuur

Mogelijk alternatief: zorg voor kwalitatief hoogwaardig eigentijds ontwerp

Traditionele benadering: kijk naar de geldstromen die er uit resulteren en berekende ‘multiplier’

Typisch resultaat: grote positieve effectenvoor de maatschappij en de schatkist

Streng – maar rechtvaardig.

Kan het ook beter?◦ Ja, en ook dan vind je positieve effecten

Onderzoek naar uitstralingseffecten van gesubsidieerde restauraties van (nationale) monumenten

Effecten op huizenprijzen in de omgeving

40.000

45.000

50.000

55.000

60.000

65.000

0

20

40

60

80

100

120

1985 1988 1991 1994 1997 2000 2003 2006 2009 2012

Nu

mb

er

of

liste

d s

tru

ctu

res

Su

bsid

ies

×m

illions

Year

Subsidies Number of listed structures

Vergelijk de situaties voor en na de restauratie

Als de omgeving aantrekkelijker is geworden, zal dat in de woningprijzen tot uiting komen

De waardestijging van de woningenreflecteert dus de waarde die toegekendwordt aan het erfgoed

TABLE 2 — BASELINE RESULTS FOR HOUSE PRICES

Dependent variable: Δ price (log)

(1) (2) (3) (4) (5) (6)

OLS OLS 2SLS 2SLS 2SLS 2SLS

Δ Investments (in million € per km²) 0.0182*** 0.0152*** 0.0332*** 0.0297** 0.0168** 0.0539***

(0.00546) (0.00497) (0.00948) (0.0120) (0.00771) (0.0112)

Uitstralingseffecten zijn veel groter dan investeringenInvesteringen zijn gedeeltelijk gesubsidieerd

TABLE 4 — ESTIMATES OF EXTERNAL EFFECTS OF INVESTMENTS IN CULTURAL HERITAGE

Owner-occupied houses All houses

Assumed price effect 1.68% 5.39% 1.68% 5.39%

External benefits, total (in million €) € 1,852 € 2,890 € 5,941 € 6,979

External benefits / project total (in €) € 160,711 € 250,782 € 515,614 € 605,686

Investments, total (in million €) € 1,630 € 1,630 € 1,630 € 1,630

Investments / project (in €) € 141,493 € 141,493 € 141,493 € 141,493

External benefits / investments 1.14 1.77 3.64 4.28

Subsidies, total (in million €) € 626 € 626 € 626 € 626

Subsidies / project (in €) € 54,347 € 54,347 € 54,347 € 54,347

External benefits / subsidies 2.96 4.61 9.49 11.14

Notes: We only focus on the price effects of neighbourhoods that did not receive more than € 2 million investment per square kilometre in

one year once during the study period and we exclude listed buildings. We deflate house prices, investments and subsidies using the

consumer price index, so all values are in 2011 prices. We calculate the average house price per neighbourhood in 2011 prices, count the

number of properties in each neighbourhood and multiply that with 1.43. We then calculate the investments and subsidies in 2011 prices

per square kilometre. Together with the implied price effects (1.68% and 5.39%) we have all information to calculate the benefits and costs.

TABLE 4 — ESTIMATES OF EXTERNAL EFFECTS OF INVESTMENTS IN CULTURAL HERITAGE

Owner-occupied houses All houses

Assumed price effect 1.68% 5.39% 1.68% 5.39%

External benefits, total (in million €) € 1,852 € 2,890 € 5,941 € 6,979

External benefits / project total (in €) € 160,711 € 250,782 € 515,614 € 605,686

Investments, total (in million €) € 1,630 € 1,630 € 1,630 € 1,630

Investments / project (in €) € 141,493 € 141,493 € 141,493 € 141,493

External benefits / investments 1.14 1.77 3.64 4.28

Subsidies, total (in million €) € 626 € 626 € 626 € 626

Subsidies / project (in €) € 54,347 € 54,347 € 54,347 € 54,347

External benefits / subsidies 2.96 4.61 9.49 11.14Notes: We only focus on the price effects of neighbourhoods that did not receive more than € 2 million investment per square kilometre in

one year once during the study period and we exclude listed buildings. We deflate house prices, investments and subsidies using the

consumer price index, so all values are in 2011 prices. We calculate the average house price per neighbourhood in 2011 prices, count the

number of properties in each neighbourhood and multiply that with 1.43. We then calculate the investments and subsidies in 2011 prices

per square kilometre. Together with the implied price effects (1.68% and 5.39%) we have all information to calculate the benefits and costs.

Voor restauratie:negatief

Tijdens restauratie:+ voor WG, 0 voor VA

Na restauratie: + voor WG, 0 voor VA

Industrieel erfgoed◦ Tientallen projecten door heel Nederland

Huizenprijzen in de omgeving voor en na de herontwikkeling vergeleken◦ Duidelijk patroon in de tijd

Verschil tussen Randstad en de rest van Nederland◦ Vooral in de Randstad worden positieve effecten

gemeten.

Negatieve effect vermindert op wat grotereafstand

Positieve effect verspreidt zich over grotereafstand

Dezelfde methodologie is toepasbaar

Specifieke kenmerken: ◦ Vaak gelegen in buitengebied

◦ Monumentale gebouwen komen goed tot hun rechtin een grotendeels onbebouwde omgeving

◦ Maar: er staan doorgaans maar weinig woningen in de omgeving

Dit aspect van de gebruikswaarde is daarom minder groot

◦ Groter belang voor vakanties, dagtochten

Het gaat dan om de extra reiskosten die men wilmaken voor kastelen en landgoederen

En ook hier zijn de aantallen van belang

De eigenaar van het erfgoed draagt de kosten◦ Van onderhoud, restauratie, exploitatie, enz.

Maar ontvangt slechts een deel van de baten◦ Alleen wat bezoekers betalen

Via woningprijzen en reiskosten meten we aspecten van waarde die buiten de marktomgaan◦ ‘Externe effecten’

Die baten rechtvaardigen een subsidie

Varieert over de tijd◦ Momenteel stijgend

◦ Waarschijnlijk verband met aantal monumenten

-10%

-5%

0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%

35%

40%

45%

50%

1990 1995 2000 2005 2010 2015

Model 1 Model 3 Model 4

0

10000

20000

30000

40000

50000

60000

70000

1965 1970 1975 1980 1985 1990 1995 2000 2005 2010 2015

Ho

evee

lhei

d a

ange

wez

en r

ijk

smo

nu

men

ten

Vaak in eerste instantie problematisch◦ Alles wat evident van waarde is, wordt al beschermd◦ Lang niet alles wat oud is en z’n oorspronkelijke

bestemming heeft verloren kan succesvol wordenherbestemd

◦ ‘Duwen en trekken’ is bijna altijd noodzakelijk Succes is niet gegarandeerd

Bekende voorbeelden geven een vertekendbeeld

Industrieel, religieus erfgoed, wederopbouw-periode zijn niet gemakkelijk

Maar het kan veel opleveren Bijv. Wagenwerkplaats Amersfoort

49

http://www.feweb.vu.nl/nl/afdelingen-en-instituten/spatial-economics/economische-waardering-van-erfgoed/index.asp

http://cultureelerfgoed.nl/publicaties/karakterschetsen-nationale-onderzoeksagenda-erfgoed-en-ruimte

http://www.feweb.vu.nl/nl/afdelingen-en-instituten/spatial-economics/economische-waardering-van-erfgoed/index.asp

http://cultureelerfgoed.nl/publicaties/karakterschetsen-nationale-onderzoeksagenda-erfgoed-en-ruimte

Hier komt de titelPresentatie onderzoek particulier bewoonde

kastelen en buitenplaatsen

Arjen Cools&

Roy Tijsmans

2 november 2017

Hier komt de titelRol van de gemeente bij behoud van particuliere

kastelen en buitenplaatsen

Roy Tijsmans2 november 2017

Inhoud

❖ Over mijzelf

❖ Vooronderzoek

❖ Rol gemeente, provincie en rijksoverheid

❖ Redenen tot verkoop voor bewoners

❖ Conclusie

Over mijzelf

❖ Roy Tijsmans

❖ Bachelor Sociale geografie en Planologie, Universiteit Utrecht

❖ Master Geo-communicatie

❖ Stage Nederlandse Kastelenstichting

Vooronderzoek

❖ Inventarisatie particulier bewoonde kastelen en buitenplaatsen in NederlandBron: Lange, 2017, p. 15

❖ Uitbreiding bestaande inventarisatie Gelderland

Onderzoek

❖ Onderzoeksvraag: ❖ “Hoe speelt de gemeente een rol in het behoud van

buitenplaatsen en kastelen in de gemeente Brummen en de gemeente Voorst en wat zijn de motieven van de verkoop van deze objecten?”

❖ Brummen: 11 objecten: 2 kastelen & 9 buitenplaatsen

❖ Voorst: 14 objecten: 5 kastelen & 9 buitenplaatsen

Onderzoek

❖ Gemeente:❖ Afdeling ruimtelijke ordening

❖ Beschermd ‘dorpsgezicht’ vastgelegd

❖ Structuurvisie / Bestemmingsplan

Onderzoek

❖ Provincie en rijksoverheid❖ Subsidies

❖ Rijksnota’s

❖ Projecten als “Langs IJssel en Berkel”

Onderzoek

❖ Als bewoner / verkoper❖ Hoge onkosten

❖ Strenge regels

❖ Erfenis

Conclusie

❖ Onderzoeksvraag: ❖ “Hoe speelt de gemeente een rol in het behoud

van buitenplaatsen en kastelen in de gemeente Brummen en de gemeente Voorst en wat zijn de motieven van de verkoop van deze objecten?”

❖ Gemeenten hebben zowel een actieve als passieve rol.

❖ Voornaamste redenen zijn hoge kosten en strenge regels.

Hier komt de titel

Open Huis?

Motieven voor openstelling van particulier bewoonde kastelen en buitenplaatsen in

Gelderland

Arjen Cools2 november 2017

Inhoud

❖ Even voorstellen

❖ Introductie onderzoek

❖ Inventarisatie

❖ Motieven voor het openstellen

❖ Conclusie

Even voorstellen

❖ Arjen Cools

❖ Master Geo-Communicatie Universiteit Utrecht

❖ Onderzoeksstage NKS

Introductie onderzoek

❖ Particulier bewoonde kastelen en buitenplaatsen in Nederland• 327 buitenplaatsen• 179 kastelenBron: Lange, 2017, p. 15


❖ Particulier bewoonde kastelen en buitenplaatsen in Nederland• 327 buitenplaatsen• 179 kastelenBron: Lange, 2017, p. 15

❖ Particulier bewoonde kastelen en buitenplaatsen in Gelderland • 58 buitenplaatsen • 48 kastelen


Centrale vraag:

Welke motieven hebben eigenaren van particulier bewoonde kastelen en buitenplaatsen in de provincie Gelderland voor ogen bij het (deels) openstellen van hun kasteel of buitenplaats voor publiek?

Inventarisatie

Selectie kastelen en buitenplaatsen:

❖ Opengesteld

Inventarisatie


❖ Opengesteld

❖ Particulier bezit

Inventarisatie


❖ Opengesteld

❖ Particulier bezit

❖ 18 kastelen en buitenplaatsen

Inventarisatie

Overeenkomstige kenmerken:

❖ Ligging

❖ Park, sier(tuin) en bos

❖ Rijksmonumenten

❖ NSW-landgoed

Motieven voor het openstellen


Natuurschoonwet


Natuurschoonwet Cultuurhistorie en recreatie



Commerciële recreatie


Natuurschoonwet:

❖ Het beschermen van landgoederen❖ Het toegankelijk houden natuurschoon

Bron: Verstegen, 2017

❖ Fiscale faciliteiten❖ Opengesteld NSW-landgoed en gesloten

NSW-landgoed


Cultuurhistorie en recreatie:

❖ Kasteel en buitenplaats als maatschappelijk goed

“Kijk eens hoe mooi het is hier. Dat is het eigenlijk: niet alleen egoïstisch zelf van je landgoed genieten, maar ook delen met anderen”.

”Het belangrijkste is dat we er anderen van willen laten meegenieten”.


Commerciële recreatie:

❖ Openstellen vanuit een commerciële drijfveer ❖ Openstelling als middel om in het onderhoud te voorzien

”Tegenwoordig is het ook een belangrijke commercieledrijfveer. Tenminste wij doen dingen op het landgoed, die we niet zouden kunnen doen als het niet opengesteld zou zijn”.

“Onderhoud van gebouwen en landgoed kost geld en daar moeten inkomsten tegenover staan”.


Zijn er ook redenen voor niet-openstelling?



❖ Kosten



❖ Kosten

❖ Ergernissen



❖ Kosten

❖ Ergernissen

❖ Angst voor schade

Conclusie

Conclusie

❖ Er zijn drie motieven:



Conclusie

❖ Er zijn drie motieven:



❖ Overkoepeld motief:

Het behoud van het kasteel of de buitenplaats

Referenties

❖ Bron: Lange, G. de (2017). Particulier bewoonde kastelen en buitenplaatsen in Nederland. In: Kastelen & Buitenplaatsen (2017). Jaargang 19, Nr. 57.

❖ Bron:. Verstegen, W. (2017). Vrije Wandeling: Het parlement, de fiscus en de bescherming van het particulier Nederlands Natuurschoon. De natuurschoonwet tussen 1924 en 1995. Historia Argriculturae 47. Uitgegeven door: Nederlandse Agronomisch Historisch Instituut (NAHI), te Groningen/Wageningen

Hier komt de titelBedankt voor uw aandacht

Hier komt de titelKastelen en buitenplaatsenin de moderne tijd

Fred Vogelzang

Nederlandse Kastelenstichtingkenniscentrum voor Kasteel en buitenplaats

Verzamelen, analyseren, produceren en presenteren van kennisover kastelen en buitenplaatsen.

Deze kennis verrijkt het leven, verdiept het beleven van het verledenen versterkt het maatschappelijk draagvlak.

Relevantie

Welke relevantie hebben kastelen en buitenplaatsenen voor wie?

Relevantie: welke waarde, welk nut, welke rol in de samenleving?

Die relevantie kan veranderen in de tijd.

Menkemaborg, Groningen

Publieksfuncties van kastelen

-- Kastelen die compleet met inboedel zijn overgeleverd (museale functie)

-- Kastelen die als gebouw zijn overgeleverd en waarin van buitenaf collectie is toegevoegd (tentoonstellingsfunctie)

-- Kastelen die leeg zijn overgeleverd, al dan niet met historische omgeving (voorburcht, tuinen, park, bijgebouwen)

-- Kastelen die deels als ruïne of als gebouw incompleet zijn overgeleverd

Herbestemming sinds 19e eeuw - Croy in Stiphout, religieuze instelling

Endegeest in Oegstgeest, gezondheidszorg (GGZ)

Valkenburg in Valkenburg, toeristische ruïne

Sonsbeek in Arnhem, stadspark

Nieuwe functies na 1945 - Wittem in Wittem, horeca

2. Laarwoud in Zuid-Laren, gemeentehuis

Schaep en Burgh ‘s Graveland, kantoor

Gronsveld in Gronsveld, evenementen- en trouwlocatie

Educatieve instelling. Rensumaborg in Uithuizermeeden

Motivatie voor hergebruik

1. pragmatisme

2. idealisme

3. combinatie

Goudestein Maarssen - 1955 Gemeente Maarssen, 1961 gemeentehuis

De Breul Zeist - 1946 onderwijsinstelling, 1993 kantoor

Hergebruik

1. voortbestaan monumentaal erfgoed

2. levende functie in samenleving

3. aantasting natuur-, historische en architectonische waarden

4. opeenvolging van nieuwe functies

5. verminderde publieke ontoegankelijkheid

Particulier bewoonde kastelen en buitenplaatsen

Onderzoek

1. Inventarisatie

2. Woonmotieven, waarom, door wie, wanneer, waar?

3. Gevolgen voor historisch erfgoed

4. Effecten op omwonenden

Provincie Aantal

bewoonde

buitenplaat

sen

Percentage Aantal

bewoonde

kastelen

Percentage Totaal

aantal

Percentage

totaal

Gelderland 67 20,5% 52 29,1% 119 23,5%

Overijssel 31 9,5% 21 11,7% 52 10,3%

Utrecht 102 31,2% 23 12,8% 125 24,7%

Friesland 16 4,9% 0 0,0% 16 3,2%

Groningen 6 1,8% 0 0,0% 6 1,2%

Drenthe 13 4,0% 3 1,7% 16 3,2%

Zuid-Holland 11 3,4% 1 0,6% 12 2,4%

Noord-Holland 18 5,5% 1 0,6% 19 3,8%

Limburg 15 4,6% 64 35,8% 79 15,6%

Zeeland 26 8,0% 4 2,2% 30 5,9%

Noord-Brabant 22 6,7% 10 5,6% 32 6,3%

Totaal 327 100,0% 179 100,0% 506 100,0%

Aantal bewoonde kastelen enbuitenplaatsen per provincie

Woontype Aantal

buitenplaatsen

Percentage Aantal

kastelen

Percentage

Particulier bewoond 269 82,3% 124 69,3%

Deels bewoond 36 11,0% 41 22,9%

Appartementen 22 6,7% 14 7,8%

Totaal 327 100,0% 179 100,0%

Verdeling van het aantal kastelen en buitenplaatsen naar woontypen

Provincie Aantal

bewoonde

buitenplaatsen

Aantal

opnieuw

bewoonde

buitenplaatsen

Percentage

Opnieuw

bewoonde

buitenplaatsen

Aantal

bewoonde

kastelen

Aantal

opnieuw

bewoonde

kastelen

Percentage

opnieuw

bewoonde

kastelen

Gelderland 67 20 29,9% 52 19 36,5%

Overijssel 31 4 12,9% 21 9 42,9%

Utrecht 102 38 37,3% 23 4 17,4%

Friesland 16 4 25,0% 0 0 0,0%

Groningen 6 1 16,7% 0 0 0,0%

Drenthe 13 2 15,4% 3 3 100,0%

Zuid-Holland 11 5 45,5% 1 0 0,0%

Noord-Holland 18 4 22,2% 1 0 0,0%

Limburg 15 3 20,0% 64 20 31,3%

Zeeland 26 2 7,7% 4 0 0,0%

Noord-Brabant 22 1 4,5% 10 4 40,0%

Totaal 327 84 179 59

Aantal bewoonde en opnieuw bewoonde kastelen en buitenplaatsen per provincie

-Monumentale, historische en erfgoedfunctie

-Spanning met economische functie: ‘verdienmodellen

Hoe willen we met ons erfgoed omgaan?

Welke relevantie?

Kastelen en buitenplaatsen hebben verschillende relevanties voor verschillende groepen

-woonfunctie-werkfunctie-recreatieve functie-identiteitsfunctie-historische functie-esthetische functie-ecologische functie

Documents

Kasteel Ruurlo Studiemiddag NKS Dennie PerdokKasteel Ruurlo Huize Ruurlo16e eeuw Reconstructietekening van het kasteel omstreeks 1600, getekend vanuit het ZW Tekening: Arcx, Doesburg