KATALOG PRZEDMIOTÓW - biologia.ujk.edu.pl · Kalendarz akademicki (2010/2011).....7 ZASADY REKRUTACJI w roku akademickim 2010/2011 ..... B ł ąd! Nie zdefiniowano zakładki. OGÓLNE

- 1 -

INSTYTUT BIOLOGII

Uniwersytet Humanistyczno-Przyrodniczy

Jana Kochanowskiego

2010/2011

Zebranie materiałów, opracowanie i redakcja: ____________________________________ Instytutowy Koordynator ECTS dr Joanna Czerwik-Marcinkowska Zakład Botaniki, Instytut Biologii Uniwersytet Humanistyczno-Przyrodniczy Jana Kochanowskiego w Kielcach ____________________________________

BIOLOGIA

PAKIET INFORMACYJNY

ECTS

KATALOG PRZEDMIOTÓW

- 2 -

SPIS TREŚCI

WPROWADZENIE ..................................................................................................................................3 INFORMACJE O UCZELNI.......................................................................................................5

Nazwa, typ, status i adres uczelni .............................................................................................................5 Władze uczelni........................................................................................................................................5

Ogólne informacje o uczelni .....................................................................................................................5 Historia...................................................................................................................................................5

Kalendarz akademicki (2010/2011) ...........................................................................................................7

ZASADY REKRUTACJI w roku akademickim 2010/2011 .....................Błąd! Nie zdefiniowano zakładki. OGÓLNE INFORMACJE O WYDZIALE ....................................................................................................9

KIERUNKI I FORMY KSZTAŁCENIA ......................................................................................................10

STRUKTURA WYDZIAŁU ......................................................................................................................13 Informacje o jednostce prowadzącej dany kierunek studiów ......................................................................15 JEDNOSTKI ORGANIZACYJNO-DYDAKTYCZNE...................................................................................16

ZAKŁAD ANATOMII PORÓWNAWCZEJ KRĘGOWCÓW .........................................................................16 ZAKŁAD BIOCHEMII I GENETYKI..........................................................................................................16

Pracownia OCHRONY PRZYRODY........................................................................................................16

ZAKŁAD BIOLOGII KOMÓRKI I MIKROSKOPII ELEKTRONOWEJ ...........................................................17 ZAKŁAD BOTANIKI...............................................................................................................................17 PRACOWNIA DYDAKTYKI BIOLOGII I OCHRONY ŚRODOWISKA .........................................................18 ZAKŁAD EKOLOGII I OCHRONY ŚRODOWISKA....................................................................................18

ZAKŁAD FIZJOLOGII ROŚLIN ...............................................................................................................18 ZAKŁAD FIZJOLOGII ZWIERZĄT...........................................................................................................18 ZAKŁAD MIKROBIOLOGII .....................................................................................................................19 ZAKŁAD RADIOBIOLOGII I IMMUNOLOGII ............................................................................................19

ZAKŁAD ZOOLOGII ..............................................................................................................................19 w roku akademickim 2010/2011:...................................................................................................21

STUDIA STACJONARNE ........................................................................................................21

Rok I – studia I stopnia - biologia z geografią [2010/2011].....................................................................21 Rok II – studia I stopnia -biologia z geografią [2010/2011].....................................................................22 Rok III – studia I stopnia - biologia z geografią [2010/2011] ...................................................................23 Rok I – studia I stopnia – biologia [2010/2011] ....................................................................................24

Rok II – studia I stopnia –biologia [2010/2011] ....................................................................................25

Rok III – studia l stopnia – biologia [2010/2011]...................................................................................26

Rok I – studia I stopnia –biologia (ekologia i zarządzanie zasobami przyrody) [2010/2011] .....................26 Rok I - studia II stopnia – specjalność: biologia medyczna z elementami diagnostyki [2010/2011]............27 Rok II - studia II stopnia – specjalność: biologia medyczna [2010/2011] .................................................28

Rok I – studia II stopnia – specjalność: biologia środowiskowa [2010/2011] ............................................29

Rok II - studia II stopnia – specjalność: biologia środowiskowa [2010/2011]............................................30

Rok II - studia II stopnia – specjalność: biologia środowiskowa z blokiem dydaktycznym [2010/2011] .......31 Rok I – studia II stopnia – specjalność: ekologia i zarządzanie zasobami przyrody [2010/2011] ...............30

STUDIA NIESTACJONARNE, ROK AKADEMICKI 2010/2011..............................32

Rok II – studia I stopnia–biologia [2010/2011].......................................................................32 Rok III– studia I stopnia- biologia [2010/2011] .....................................................................33 Rok I– studia II stopnia – ekologia i zarządzanie zasobami przyrody [2010/2011] .........33 Rok II – studia II stopnia – biologia medyczna [2010/2011] ................................................34

OPIS POSZCZEGÓLNYCH PRZEDMIOTÓW: ................................................................35

- 3 -

WPROWADZENIE

Europejski System Transferu Punktów (European Credit Transfer System - ECTS) to system ułatwiający zaliczanie okresu studiów odbytych przez studenta w uczelni partnerskiej (w tym uczelni zagranicznej) przez jego uczelnię macierzystą. System ECTS został opracowany w drugiej połowie lat 80-tych w ramach ówczesnego programu ERASMUS. ECTS stanowi kodeks sprawdzonych rozwiązań dotyczących uznawania (okresu) studiów. Oznacza to, że okres studiów odbyty w uczelni partnerskiej (w tym egzaminy lub inne formy oceny) zastępuje porównywalny okres studiów w uczelni macierzystej, niezależnie od tego, że treść uzgodnionego programu studiów w uczelni partnerskiej może się różnić od programu w uczelni macierzystej. Podstawą systemu ECTS jest przejrzystość programu studiów i zasad zaliczania zajęć. ECTS ułatwia instytucjom uznawanie osiągnięć studentów w nauce poprzez stosowanie punktów ECTS oraz wspólnej skali ocen. Przewodnik dla użytkowników ECTS (we wszystkich językach UE), instrukcje dotyczące przedstawiania w sieci Web pakietów informacyjnych ECTS oraz ogólne informacje o ECTS są dostępne na stronie Komisji Europejskiej, w tym adres strony z tekstem przewodnika ECTS. Punkty ECTS stanowią wartość liczbową przyporządkowaną poszczególnym przedmiotom, odpowiadającą nakładowi pracy, jaką winien wykonać student, aby otrzymać zaliczenie z danego przedmiotu. Liczba punktów, którą uzyskuje student po zaliczeniu danego przedmiotu opisuje względny nakład pracy koniecznej do zaliczenia tego przedmiotu w odniesieniu do całkowitego nakładu pracy, wymaganego do zaliczenia pełnego roku akademickiego studiów na danym kierunku. Punkty ECTS przypisane każdemu z przedmiotów kończących się zaliczeniem z oceną, odzwierciedlają względne obciążenie studenta związanego z udziałem w różnych formach zajęć związanych z realizacją danego przedmiotu. Obejmują one zarówno zajęcia grupowe: wykłady, ćwiczenia, konwersatoria, seminaria, prace terenowe itp., jak i pracę indywidualną oraz egzaminy i inne formy oceny. Punkty ECTS przypisuje się również praktykom i przedmiotom obieralnym, stanowiącym integralną cześć programu studiów, o ile kończą się oceną. W systemie ECTS do zaliczenia całego roku akademickiego wymagane jest uzyskanie 60 punktów, na semestr przypada więc 30 punktów. O liczbie punktów przypisywanej poszczególnym przedmiotom decyduje instytucja uczestnicząca w systemie ECTS.

Dokumenty ECTS: za podstawowe dokumenty systemu ECTS uważa się: Pakiet informacyjny (information package) zawierający informacje na temat uczelni, wydziału/ instytutów, organizacji i struktury studiów oraz przedmiotów. Pełni rolę przewodnika dla nauczycieli i studentów uczelni macierzystej, jak i uczelni partnerskich. Obejmuje ogólne informacje o uczelni macierzystej, wydziale/ instytucie, kalendarzu akademickim, planach i programach studiów. Opis planów i programów studiów dotyczy przede wszystkim programu przedmiotów, formy zajęć, okresu trwania, wymagań wstępnych, sposobu oceny, wartości punktowej oraz innych informacji na temat przedmiotów wchodzących w skład oferty dydaktycznej danej jednostki. Pakiet informacyjny, aktualizowany co rok powinien być dostępny w formie elektronicznej oraz w wersji obcojęzycznej. Porozumienie o programie zajęć (learning agreement), to umowa trójstronna pomiędzy studentem, a uczelniami - macierzystą i partnerską, przygotowana przed rozpoczęciem przez studenta okresu studiów w uczelni partnerskiej. Umowa zobowiązuje studenta do zrealizowania określonego umową programu zajęć, uczelnię przyjmującą do zapewnienia studentowi udziału w wymienionych w porozumieniu zajęciach, a uczelnię macierzystą do uznania zaliczonych przedmiotów według uzgodnionej punktacji i skali ocen. Wykaz zaliczeń (transcript of records) przedstawiający jakościowy i ilościowy opis osiągnięć studenta w nauce. Przygotowuje się go zarówno przed wyjazdem studenta, jak i po zakończeniu okresu studiów w uczelni partnerskiej. W wykazie wymienione są wszystkie przedmioty, w których student uczestniczył wraz z uzyskaną liczbą punktów i ocenami przyznanymi zgodnie ze skalą stosowaną w danej uczelni oraz w systemie ECTS. Koordynatorzy ECTS: każda uczelnia wprowadzająca system ECTS powołuje koordynatora uczelnianego ECTS oraz koordynatorów wydziałowych/ instytutowych ECTS - odrębnie dla danego kierunku studiów. Zajmują się oni sprawami administracyjnymi i dydaktycznymi związanymi z realizacją ECTS, jego popularyzacją wśród studentów i pracowników uczelni oraz udzielają wskazówek studentom zainteresowanym odbyciem studiów w uczelniach partnerskich.

Studia w systemie ECTS: student zainteresowany odbyciem okresu studiów w uczelni partnerskiej, po zapoznaniu się z pakietem informacyjnym tej uczelni, przygotowuje w porozumieniu z właściwym koordynatorem w uczelni macierzystej plan studiów w czasie pobytu w uczelni partnerskiej. Wypełnia formularz zgłoszeniowy (student application form), który obok danych osobowych

- 4 -

kandydata obejmuje informację o liczbie punktów jaką planuje uzyskać w uczelni przyjmującej. Do formularza dołącza uzgodnione z koordynatorem porozumienie o programie zajęć oraz opis dotychczasowego przebiegu studiów w formie wykazu zaliczeń. Porozumienie o programie zajęć podpisuje student i koordynatorzy reprezentujący obie uczelnie. Podpisanie dokumentu jest warunkiem koniecznym uznania okresu studiów odbytych w uczelni przyjmującej. Kopie porozumienia otrzymuje każda ze stron. Jakakolwiek zmiana planu studiów w okresie pobytu w uczelni przyjmującej, wymaga zgody wszystkich zainteresowanych. Każda ze stron potwierdza podpisem zmiany zawarte w porozumieniu dotyczące programu zajęć. Transfer punktów uzyskanych w uczelni partnerskiej odbywa się na podstawie wykazu zaliczeń. Obejmuje on wszystkie przedmioty zrealizowane przez studenta, liczbę punktów przypisaną każdemu z nich, oraz oceny przyznane zgodnie ze skalą ocen stosowaną w uczelni przyjmującej oraz skalą w systemie ECTS. Kopię wykazu zaliczeń, potwierdzoną podpisem, otrzymuje każda ze stron. Na podstawie wykazu zaliczeń uczelnia macierzysta podejmuje decyzję o zaliczeniu okresu studiów.

Programy stypendialne dostępne w ramach programu SOCRATES/ ERASMUS oraz inne programy stypendialne oferują finansowe wsparcie dla osób podejmujących studia w systemie ECTS w uczelniach zagranicznych

- 5 -

INFORMACJE O UCZELNI Nazwa, typ, status i adres uczelni Uniwersytet Humanistyczno-Przyrodniczy Jana Kochanowskiego w Kielcach 25-369 Kielce, ul. Żeromskiego 5 tel. (41) 349 72 00, faks. (41) 349 72 01 strona internetowa: http://www.ujk.edu.pl e-mail: [email protected] typ uczelni: uczelnia publiczna status: uniwersytet Władze uczelni Rektor UJK prof. zw. dr hab. Regina Renz Prorektor ds. ogólnych dr hab. Jacek Semaniak, prof. UJK Prorektor ds. dydaktycznych i studenckich prof. UJK Janusz Król Prorektor ds. nauki i współpracy z zagranicą prof. zw. dr hab. Wiesław Caban Prorektor ds. Filii w Piotrkowie Trybunalskim dr hab. Anna Grochulska, prof. UJK Koordynator uczelniany ECTS prof. UJK Janusz Król Ogólne informacje o uczelni Historia Początki Uniwersytetu Humanistyczno-Przyrodniczego Jana Kochanowskiego w Kielcach sięgają roku 1969, kiedy to na bazie istniejącego Studium Nauczycielskiego, decyzją Prezesa Rady Ministrów z 19 czerwca 1969 roku, została powołana Wyższa Szkoła Nauczycielska (WSN) z zadaniem przygotowania kadry pedagogicznej dla województwa kieleckiego. Otwarto wówczas trzy wydziały: Humanistyczny z kierunkiem studiów „Filologia polska z historią” i „Filologia rosyjska”, Wydział Matematyczno - Przyrodniczy z kierunkami studiów: „Matematyka z fizyką” i „Geografia z wychowaniem obywatelskim” oraz Wydział Pedagogiczny z kierunkami studiów: „Nauczanie początkowe z wychowaniem fizycznym” i „Nauczanie początkowe z wychowaniem muzycznym”. W 1973 roku WSN została przekształcona w Wyższą Szkołę Pedagogiczną (Dz. U. Nr 39, poz. 232 z dnia 3.10.1973 r.), która od roku akademickiego 1973/1974 kształci studentów na studiach magisterskich. W 1979 roku Uczelni nadano imię Jana Kochanowskiego. W 1980 r. powołano pierwsze kierunki studiów podyplomowych. Z dniem 15 listopada 1981 roku w ramach Wydziału Pedagogicznego utworzony został Wydział Zamiejscowy z siedzibą w Piotrkowie Trybunalskim (Dziennik Urzędowy Ministra Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki Nr 10 poz. 39 z dn. 15.11.1981 r.), który w 1997 roku przekształcony został w Filię Wyższej Szkoły Pedagogicznej im. Jana Kochanowskiego w Kielcach z siedzibą w Piotrkowie Trybunalskim (pismo MEN Nr DNS-1-0141-ek-93/97 z dnia 11.06.1997 r). W roku 2000 w Filii za zgodą MEN utworzone zostały dwa wydziały: Wydział Nauk Społecznych i Wydział Filologiczno-Historyczny. Zarządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z 20 września 1992 r. w roku akademickim 1992/1993 utworzony został Wydział Zarządzania i Administracji. Z dniem 1 września 2000 r. Uczelnia przyjęła nazwę Akademia Świętokrzyska im. Jana Kochanowskiego w Kielcach. Zarządzeniem Ministerstwa Edukacji Narodowej z 29 września 2005 r. w roku akademickim 2005/2006 utworzony został Wydział Nauk o Zdrowiu. W Dzienniku Ustaw nr 39 z 7 marca 2008 roku pod pozycją 227 została zapisana Ustawa z dnia 23 stycznia 2008 roku o nadaniu nowej nazwy Akademii Świętokrzyskiej w Kielcach. Od 21 marca 2008 roku Uczelnia oficjalnie używa nazwy Uniwersytet Humanistyczno-Przyrodniczy Jana Kochanowskiego w Kielcach. Teraźniejszość

Obecnie, według stanu na dzień 30 października 2009 r., w Uczelni pracuje 1.761 osób, w tym 997 nauczycieli akademickich. Liczba studentów na wszystkich kierunkach i formach studiów wynosi: 23.416 osób, w tym na studiach stacjonarnych: 13.445 a na studiach niestacjonarnych: 9.977. Liczba słuchaczy na studiach podyplomowych 1.826 osób. W roku akademickim 2009/2010 zrekrutowano na wszystkie rodzaje i formy studiów 7.480 osoby.

- 6 -

Uniwersytet Humanistyczno-Przyrodniczy Jana Kochanowskiego w Kielcach posiada pięć wydziałów tj. Wydział Humanistyczny, Wydział Matematyczno-Przyrodniczy, Wydział Pedagogiczny i Artystyczny, Wydział Nauk o Zdrowiu, Wydział Zarządzania i Administracji oraz filię w Piotrkowie Trybunalskim oraz Zamiejscowy Ośrodek Dydaktyczny w Staszowie. Uczelnia prowadzi obecnie kształcenie na 30 kierunkach studiów. Studenci działają w 61 Studenckich Kołach Naukowych. Baza lokalowa – jednostki dydaktyczne Wykaz nieruchomości będących w posiadaniu uczelni i wykorzystywanych w celach dydaktycznych:

JEDNOSTKA DYDAKTYCZNA ADRES

K I E L C E

REKTORAT ul. Żeromskiego 5, 25 – 369 Kielce, tel. (41) 349 72 06 Wydział Humanistyczny:

Instytut Historii ul. Żeromskiego 5, 25 – 369 Kielce, tel. (41) 349 73 06

Instytut Bibliotekoznawstwa i Dziennikarstwa

ul. Leśna 16, 25 – 509 Kielce, tel. (41) 349 71 42

Instytut Filologii Polskiej ul. Leśna 16, 25 – 509 Kielce, tel. (041) 349 71 20 Instytut Filologii Rosyjskiej ul. Leśna 16, 25 – 509 Kielce, tel. (41) 349 71 31 Zakład Neofilologii ul. Kościuszki 13, 25 – 310 Kielce, tel. (41) 349 68 01

Wydział Matematyczno – Przyrodniczy:

Instytut Biologii ul. Świętokrzyska 15, 25 – 406 Kielce, tel.(41) 3496290

Instytut Fizyki ul. Świętokrzyska 15, 25 – 406 Kielce, tel.(41) 3496440

Instytut Geografii ul. Świętokrzyska 15, 25 – 406 Kielce, tel.(41) 3496370

Instytut Matematyki ul. Świętokrzyska 15, 25 – 406 Kielce, tel.(41) 3496250 Instytut Chemii ul. Chęcińska 5, 25 – 020 Kielce, tel. (41) 349 70 01 Ochrona Środowiska ul. Świętokrzyska 15, 25 – 406 Kielce, tel.(41) 3496418

Wydział Pedagogiczny i Artystyczny:

Instytut Edukacji Szkolnej ul. Krakowska 11, 25 – 029 Kielce, tel. (41) 349 67 69

Instytut Pedagogiki i Psychologii

ul. Krakowska 11, 25 – 029 Kielce, tel. (41) 349 67 25

Instytut Edukacji Muzycznej ul. Mickiewicza 3, 25 – 352 Kielce, tel. (41) 349 68 50

Instytut Edukacji Plastycznej ul. Podklasztorna 117, 25 – 714 Kielce, tel. (41) 347 31 20

Wydział Nauk o Zdrowiu: Instytut Fizjoterapii ul. IX Wieków Kielc 19, 25 – 317 Kielce, tel. (41)

349 69 54

Instytut Pielęgniarstwa i Położnictwa

ul. IX Wieków Kielc 19, 25 – 317 Kielce, tel. (41) 349 69 54

Instytut Zdrowia Publicznego ul. IX Wieków Kielc 19, 25 – 317 Kielce, tel. (41) 349 69 54

Wydział Zarządzania i Administracji:

Instytut Ekonomii ul. Świętokrzyska 21, 25 – 406 Kielce, tel. (41) 3496548

Instytut Zarządzania ul. Świętokrzyska 21, 25 – 406 Kielce, tel. (41) 3496528

Instytut Nauk Politycznych ul. Świętokrzyska 21, 25 – 406 Kielce, tel. (41) 3496545

Międzywydziałowe Studium Wychowania Fizycznego i Sportu

ul. Kościuszki 13, 25 – 310 Kielce, tel.(41) 349 68 15

- 7 -

Międzywydziałowe Studium Języków Obcych

ul. Kościuszki 13, 25 – 310 Kielce, tel.(41) 349 68 22

F I L I A W P I O T RK O W I E T R Y B U N A L S K I M

REKTORAT ul. Słowackiego 114/118, 97–300 Piotrków Trybunalski, tel.(44) 732 74 00

Wydział Filologiczno – Historyczny:

Instytut Filologii Polskiej ul. Słowackiego 114/118, 97-300 Piotrków Trybunalski, tel.(044) 732 74 19

Instytut Historii ul. Sienkiewicza 7, 97–300 Piotrków Trybunalski, tel. (44) 732 74 63

Zakład Filologii Angielskiej ul. Słowackiego 114/118, 97–300 Piotrków Trybunalski, tel.(44) 732 74 36

Zakład Filologii Germańskiej ul. Słowackiego 114/118, 97–300 Piotrków Trybunalski, tel.(44) 732 74 32

Wydział Nauk Społecznych:

Instytut Nauk ul.Słowackiego 114/118, 97–300 Piotrków Trybunalski,

Pedagogicznych tel.(44) 732 74 01

Instytut Filozofii i Socjologii ul.Słowackiego 114/118, 97–300 Piotrków Trybunalski, tel.(44) 732 74 37

Instytut Ekonomii ul.Słowackiego 114/118, 97–300 Piotrków Trybunalski, tel.(44) 732 74 34

Studium Języków Obcych ul.Słowackiego 114/118, 97–300 Piotrków Trybunalski, tel.(44) 732 74 00

Studium Wychowania Fizycznego ul.Słowackiego 114/118, 97–300 Piotrków Trybunalski, tel.(44) 732 74 00

Biblioteki Biblioteka Główna Unwersytetu, to jedno z ogniw uczelni rozwijających się najbardziej dynamicznie. Księgozbiór składa się obecnie z ponad 400 tysięcy jednostek i jest ona pod tym względem największą biblioteką w regionie. Biblioteka posiada ponad 30 tysięcy roczników czasopism polskich i zagranicznych oraz prawie 8 tysięcy jednostek zbiorów specjalnych. Zbiory biblioteczne są wprowadzane do komputerowej bazy danych, która zawiera już ponad 200 tysięcy rekordów. Liczba zarejestrowanych czytelników wynosi ponad 8000 osób i ciągle systematycznie rośnie. Wypożyczalnia i wszystkie czytelnie są skomputeryzowane, z dostępem do Internetu. Zakupiono nowe elektroniczne bazy informacyjne i bazy czasopism zagranicznych dostępne w całej komputerowej sieci uczelnianej. Czytelnicy mają dostęp online do czasopism naukowych prenumerowanych przez Bibliotekę Główną i inne jednostki organizacyjne Uniwersytetu. Obecnie w strukturze Biblioteki Głównej funkcjonuje 10 czytelni - 3 wydziałowe, 2 instytutowe, 1 Zakładu Neofilologii, 4 w Bibliotece Głównej - które dysponują łącznie 356 miejscami. Biblioteka Główna – 25-509 Kielce, ul. Leśna 16, tel. (41) 349 71 58 Biblioteka Filii – 97-300 Piotrków Trybunalski, ul. Słowackiego 114/118, tel. (44) 732 74 41 Kalendarz akademicki (2010/2011) Organizacja roku akademickiego 2010/2011 na studiach stacjonarnych i niestacjonarnych

• Rok akademicki 2010/2011 na studiach stacjonarnych i niestacjonarnych trwa od dnia 1 października 2010 roku do dnia 30 września 2011 roku.

• Rok akademicki na studiach niestacjonarnych obejmuje zjazdy śródroczne w terminach ustalonych dla poszczególnych kierunków studiów przez dziekanów wydziałów.

- 8 -

• W uzasadnionych przypadkach dziekani wydziałów mogą dokonać zmiany ustalonych w zarządzeniu terminów zajęć, z wyjątkiem terminów, o których mowa w § 1, z zachowaniem czasu przeznaczonego na zajęcia dydaktyczne (75 dni roboczych) oraz czasu przewidzianego (łącznie) na sesję egzaminacyjną, przerwę międzysemestralną i sesję poprawkową po semestrze zimowym. Sesja egzaminacyjna po semestrze letnim nie może trwać dłużej niż do dnia 25 czerwca 2011 roku z wyjątkiem Wydziału Nauk o Zdrowiu, gdzie sesja letnia trwa do 2 lipca 2011 roku.

• Kierownicy jednostek organizacyjnych prowadzących kierunek studiów podają do wiadomości studentów tygodniowe rozkłady zajęć dydaktycznych w semestrze zimowym do dnia 25 września 2010 roku oraz tygodniowe rozkłady zajęć dydaktycznych w semestrze letnim do dnia 12 lutego 2011 roku.

• Szczegółowe programy nauczania poszczególnych przedmiotów i rodzajów zajęć, zawierające tematykę i wykaz literatury oraz formy i terminy egzekwowania stopnia opanowania treści programowych, winny być udostępnione studentom nie później niż w ciągu 2 tygodni od rozpoczęcia semestru (roku studiów), w którym dane zajęcia są realizowane.

• Dokumentacja dotycząca organizacji zajęć (arkusze organizacyjne, karty obciążeń) winna być sporządzona najpóźniej na tydzień przed rozpoczęciem zajęć. Za terminowe przygotowanie dokumentacji odpowiedzialni są dyrektorzy instytutów.

zaj ęcia integracyjne dla studentów I roku

30.09.2010 – 01.10.2010

SEMESTR ZIMOWY 04.10.2010 – 20.02.2011 zaj ęcia dydaktyczne 04.10.2010 – 22.12.2010 wakacje zimowe 23.12.2010 – 02.01.2011 zaj ęcia dydaktyczne c.d. 03.01.2011 – 28.01.2011 zimowa sesja egzaminacyjna 29.01.2011 – 07.02.2011 - pisemny egzamin

certyfikacyjny z j ęzyków

obcych

29.01.2011

przerwa mi ędzysemestralna 08.02.2011 – 13.02.2011 poprawkowa sesja egzaminacyjna semestru zimowego

14.02.2011 – 20.02.2011

dni wolne od zaj ęć dydaktycznych

12.11.2010

SEMESTR LETNI 21.02.2011 – 30.09.2011 zaj ęcia dydaktyczne 21.02.2011 – 20.04.2011 wakacje wiosenne 21.04.2011 – 26.04.2011 zaj ęcia dydaktyczne c.d. 27.04.2011 – 13.06.2011 dni wolne od zaj ęć dydaktycznych

02.05.2011

letnia sesja egzaminacyjna 14.06.2011 – 25.06.2011 - pisemny egzamin certyfikacyjny z j ęzyków obcych

14.06.2011

wakacje letnie 26.06.2011 – 11.09.2011 poprawkowa sesja egzaminacyjna semestru letniego

12.09.2011 – 25.09.2011

okres na podj ęcie indywidualnych decyzji dotycz ących zaliczenia roku akademickiego 2010/2011

26.09.2011 – 30.09.2011

- 9 -

CZĘŚĆ I b Informacje o Wydziale Matematyczno – Przyrodniczym Nazwa i adres: Wydział Matematyczno - Przyrodniczy 25 - 406 Kielce, ul. Świętokrzyska 15, tel./fax (41) 349 62 34, (41) 349 62 33 e-mail: [email protected] Władze Wydziału: Dziekan: prof. dr hab. Teodora Król e-mail: [email protected] ; tel.: (041) 349 62 35 Prodziekani: Prodziekan do spraw studenckich dr Kazimiera Dyrda e-mail: [email protected] ; tel.: (41) 349 62 32 Prodziekan do spraw dydaktycznych dr Marta Repelewicz e-mail: [email protected] tel.: (41) 349 62 32 Prodziekan do spraw ogólnych prof. UJK dr hab. Barbara Barszcz e-mail: [email protected] ; tel.: (41) 349 62 32 Wydziałowy koordynator ECTS dr Marta Repelewicz e-mail: [email protected]; tel.: (41) 349 62 32 Kierownik dziekanatu mgr Agnieszka Hady e-mail: [email protected] ; tel.: (41) 349 62 34 OGÓLNE INFORMACJE O WYDZIALE

Wydział Matematyczno-Przyrodniczy został utworzony w 1969 roku. W jego skład wchodzi 5 instytutów. Na Wydziale studiuje 3148 studentów studiów dziennych, zaocznych i wieczorowych oraz 331 słuchaczy studiów podyplomowych. Kadrę tworzy 231 nauczycieli akademickich, w tym 14 profesorów zwyczjnych, 18 profesorów tytularnych, 50 doktorów habilitowanych i 143 doktorów.

Decyzją Centralnej Komisji do Spraw Stopni i Tytułów Wydział Matematyczno - Przyrodziczy uzyskał uprawnienia do nadawania stopnia naukowego:

• doktora nauk fizycznych w dyscyplinie fizyka; • doktora nauk biologicznych w dyscyplinie biologia; • doktora nauk o Ziemi w zakresie geografii, • doktora nauk chemicznych w dyscyplinie chemia.

Wszystkie kierunki kształcenia na Wydziale: biologia, chemia, fizyka, geografia, informatyka i matematyka uzyskały pozytywne oceny Państwowej Komisji Akredytacyjnej.

- 10 -

KIERUNKI I FORMY KSZTAŁCENIA Na Wydziale Matematyczno - Przyrodniczym prowadzone są następujące kierunki studiów i formy kształcenia:

Studia stacjonarne

• Biologia (studia I stopnia 3 – letnie) ze specjalnością: o biologia (bez specjalnośći); o biologia z geografią (nauczycielska); o biologia (ekologia i zarządzanie zasobami przyrody),

• Biologia (studia II stopnia 2 – letnie) ze specjalnością: o biologia ogólna; o biologia środowiskowa; o biologia medyczna z elementami diagnostyki; o ekologia i zarządzanie zasobami przyrody;

• Chemia (studia I stopnia 3 – letnie) ze specjalnością: o chemia z biologią;

• Chemia (studia I stopnia 3 – letnie) ze specjalnością: o chemia z ochroną środowiska; o chemia techniczna; o analiza chemiczna;

• Chemia (studia jednolite magisterskie 5 – letnie) ze specjalnością: o chemia z podstawami informatyki; o chemia z ochroną środowiska; o chemia techniczna;

• Chemia (studia II stopnia 2 – letnie) ze specjalnością: o chemia z biologią;

• Chemia (studia II stopnia 2 – letnie) ze specjalnością: o chemia z ochroną środowiska; o chemia techniczna; o analiza chemiczna;

• Fizyka (studia jednolite magisterskie 5 – letnie) ze specjalnością: o fizyka z podstawami informatyki; o fizyka medyczna;

• Fizyka (studia I stopnia 3 – letnie) ze specjalnością: o fizyka z podstawami informatyki; o fizyka medyczna;

• Informatyka (studia I stopnia 3 – letnie); • Geografia (studia I stopnia 3 – letnie); • Geografia (studia II stopnia 2 – letnie); • Matematyka (studia I stopnia 3 – letnie) ze specjalnością:

o nauczanie matematyki i informatyki; o zastosowania matematyki w finansach i teleinformatyce;

• Matematyka (studia II stopnia 2 – letnie) ze specjalnością: o nauczanie matematyki i informatyki;

• Matematyka (studia II stopnia 2 – letnie) ze specjalnością: o zastosowanie matematyki w finansach i teleinformatyce;

- 11 -

• Ochrona środowiska (studia I stopnia 3 – letnie);

Studia niestacjonarne

• Biologia (studia I stopnia 3 – letnie) ze specjalnością: o biologia (bez specjalnośći); o biologia z geografią (nauczycielska); o biologia (ekologia i zarządzanie zasobami przyrody),

• Biologia (studia II stopnia 2 – letnie) ze specjalnością: o biologia ogólna; o biologia środowiskowa; o biologia medyczna z elementami diagnostyki; o ekologia i zarządzanie zasobami przyrody;

• Chemia (studia I stopnia 3 – letnie) ze specjalnością: o chemia z podstawami informatyki; o chemia z ochroną środowiska; o chemia techniczna; o analiza techniczna;

• Chemia (studia II stopnia 2 – letnie) ze specjalnością: o chemia z ochroną środowiska; o chemia techniczna; o analiza chemiczna;

• Informatyka (studia I stopnia 3 – letnie); • Geografia (studia I stopnia 3 – letnie);

o geografia z historią; o geografia z przyrodą;

• Geografia (studia II stopnia 2 – letnie); • Matematyka (studia I stopnia 3 – letnie) ze specjalnością:

o nauczanie matematyki i informatyki; o zastosowanie matematyki w finansach i teleinformatyce;

• Matematyka (studia II stopnia 2 – letnie) ze specjalnością: o nauczanie matematyki i informatyki;

• Matematyka (studia II stopnia 2 – letnie) ze specjalnością: o zastosowanie matematyki w finansach i teleinformatyce;

• Ochrona środowiska (studia I stopnia 3 – letnie);

Studia podyplomowe

• Chemia w zreformowanej szkole (3 – semestry); • Chemia w zreformowanym liceum (2 – semestry); • Metody chromatograficzne w analitycznej kontroli środowiska

przyrodniczego (2 - semestry); • Metody instrumentalne w analizie chemicznej (2 – semestry); • Przyroda – Człowiek - Środowisko (3 – semestry); • Informatyka (3 - semestry); • Fizyka w gimnazjum (3 - semestry);

- 12 -

• Technologia informacyjna (1 – semestr); • Kompetencje nauczyciela i wychowawcy w szkole średniej (2 –

semestry); • Przyroda w zreformowanej szkole ( 2 – semestry); • Ochrona i kształtowanie środowiska (2 – semestry); • Geografia w zreformowanej szkole (3 – semestry); • Przedsiębiorczość (3 – semestry); • Matematyka (3 – semestry); • System zarządzania środowiskowego w gospodarstwie leśnym EUSPO

– LAS (2 – semestry); • Organizacja i funkcjonowanie obszarów NATURA 2000 (3- semestry);

Program studiów Szczegółowe plany i programy studiów, które realizuje student w danym roku akademickim na poszczególnych kierunkach i specjalnościach, przedstawiony jest w katalogach zajęć opracowanych przez Instytuty. Zaliczenia Zaliczenie zajęć odbywa się w systemie semestralnym na studiach stacjonarnych i systemie rocznym na studiach niestacjonarnych. Skala ocen Na egzaminach, kolokwiach i zaliczeniach obowiązuje sześciostopniowa skala ocen:

Ocena lokalna

Definicja lokalna

Ocena ECTS

Definicja ECTS

5,0 bardzo dobry A CELUJĄCY-wybitne osiągnięcia

4,5

dobry plus

B

BARDZO DOBRY powyżej średniego standardu, z pewnymi Błędami

4,0 dobry C DOBRY generalnie solidna praca z szeregiem zauważalnych błędów

3,5 dostateczny plus D ZADOWALAJĄCY zadowalający, ale ze znaczącymi błędami

3,0 dostateczny E DOSTATECZNY wyniki spełniają minimalne kryteria

2,0 niedostateczny FX, F NIEDOSTATECZNY podstawowe braki w opanowaniu materiału

Ocena niedostateczna (2,0) traktowana jest jako nieukończenie (niezaliczenie) zajęć. Niektóre zajęcia (zwłaszcza wykłady) mogą

- 13 -

być zaliczane bez oceny. Sposób zaliczania poszczególnych przedmiotów przedstawiony jest przy opisie poszczególnych przedmiotów. STRUKTURA WYDZIAŁU W skład Wydziału wchodzą następujące instytuty: INSTYTUT BIOLOGII 25 - 409 Kielce, ul. Świętokrzyska 15 tel./fax (41) 349 62 92, 349 62 93, 349 62 45 e-mail: [email protected] Dyrektor: dr hab. Jan Pilarski prof. UJK e-mail: [email protected] ; tel.: (41) 349 63 29 Wicedyrektor do spraw naukowych - dr Marek Stachurski e-mail: [email protected] ; tel.: (41) 349 63 23 Wicedyrektor do spraw dydaktycznych - dr Alicja Huruk e-mail: [email protected] ; tel.: (41) 349 63 57 Instytutowy koordynator ECTS- dr Joanna Czerwik-Marcinkowska e-mail: [email protected] ; tel.: (41) 349 63 44

Instytut Biologii prowadzi studia I stopnia i II stopnia w zakresie biologii. Główne kierunki badań to: anatomia porównawcza kręgowców, biochemia, biogeografia, biologia komórki, biologia rozwoju, botanika, dydaktyka biologii i ochrony środowiska, ekologia, (wybranych grup organizmów), embriologia, entomologia, fitosocjologia, fizjologia roślin, fizjologia zwierząt, fykologia, genetyka, hydrobiologia, immunologia, lichenologia, mikrobiologia, mikroskopia elektronowa, mikologia, ochrona przyrody, ochrona środowiska, radiologia, toksykologia, zoologia (malakologia, teriologia, ornitologia i inne). INSTYTUT CHEMII 25- 020 Kielce, ul. Chęcińska 5, tel./fax (41) 349 70 62, 349 70 57 e-mail: [email protected] Dyrektor: prof. dr hab. Zygfryd Witkiewicz e-mail: [email protected] ; tel.: (41) 349 70 01 Wicedyrektor do spraw naukowych - prof. dr hab. Zdzisław Migaszewski e-mail: [email protected] ; tel.: (41) 349 70 21 Wicedyrektor do spraw dydaktycznych - dr Maria Materny e-mail: [email protected] ; tel.: (41) 349 70 06 Instytutowi koordynatorzy ECTS- dr Beata Szczepaniak i dr Sławomir Michałkiewicz e-mail: [email protected] ; tel.: (41) 349 70 21 e-mail: [email protected] ; tel.: (41) 349 70 21

- 14 -

Instytut Chemii prowadzi jednolite studia magisterskie, studia I stopnia i studia II stopnia w zakresie chemii o specjalnościach: chemia z ochroną środowiska, chemia techniczna, analiza chemiczna, chemia z podstawami informatyki. Główne kierunki badań to: chemiczna analiza zanieczyszczeń środowiska, syntezy, badanie właściwości i analiza substancji biologicznie czynnych, badania mechanizmów otrzymywania koksów z węgli ortokoksowych i gazowo – koksowych. INSTYTUT FIZYKI 25 – 409 Kielce, ul. Świętokrzyska 15 tel./fax (41) 349 64 43, 349 64 40 e-mail: [email protected] Dyrektor: prof. zw. dr hab. Marek Pajek e-mail: [email protected] ; tel.: (41) 349 64 76 Wicedyrektor do spraw naukowych - prof. dr hab. Stanisław Mrówczyński e-mail: [email protected]; tel.: (41) 349 64 56 Wicedyrektor do spraw dydaktycznych – dr Artur Bojara e-mail: [email protected] ; tel.: (41) 349 64 93 Instytut Fizyki prowadzi jednolite studia I stopnia i II stopnia w zakresie fizyki o specjalnościach: fizyka z informatyką, fizyka medyczna oraz studia I stopnia w zakresie informatyki. Główne kierunki badań to: fizyka atomowa, fizyka cząsteczkowa, fizyka jądrowa wysokich energii, astrofizyka, biofizyka, fizyka medyczna, fizyka stosowana, fizyka teoretyczna, dydaktyka fizyki, informatyka i telekomunikacja.

INSTYTUT GEOGRAFII 25 – 409 Kielce, ul. Świętokrzyska 15 tel. (041) 349 63 73, (041) 349 63 72 e-mail: [email protected], [email protected] (ochrona środowiska) Dyrektor: prof. UJK dr hab. Wioletta Kamińska e-mail: [email protected] ; tel.: (41) 349 63 72 Wicedyrektor do spraw naukowych - prof. UJK dr hab. Tomasz Kalicki Wicedyrektor do spraw dydaktycznych – doc. dr Tadeusz Biernat tel.: (41) 349 6372 Instytutowy koordynator ECTS - dr Roman Suligowski e-mail: [email protected] ; tel.: (41) 349 64 20 Instytut Geografii prowadzi jednolite studia I stopnia i II stopnia w zakresie geografii oraz I stopnia w zakresie ochrony środowiska. Główne kierunki badań to działalność naukowa związana, z badaniami nad paleogeografią regionów fizycznogeograficznych oraz współczesnymi procesami morfogenetycznymi, hydrologią regionalną oraz ekspertyzami i modelami w hydrologii, klimatologią regionalną i kompleksową oraz problemami fitoklimatologii i bioklimatologii człowieka, ekologii i badaniami monitoringowymi środowiska, planowania przestrzennego, agroturystyki i działalności przemysłowo – usługowej, filozoficznym uzasadnieniem badań geograficznych, dydaktyką geografii, turyzmem i krajoznawstwem. INSTYTUT MATEMATYKI 25 – 409 Kielce, ul. Świętokrzyska 15, tel. (041) 349 62 54, (041) 349 62 50 e-mail: [email protected]

- 15 -

Dyrektor: prof. dr hab. Adam Idzik e-mail: [email protected] ; tel.: (041) 349 62 53 Wicedyrektor do spraw dydaktycznych - dr Monika Czajkowska e-mail: [email protected] ; tel.: (041) 349 62 73 Wicedyrektor do spraw naukowych - dr Elżbieta Zając e-mail: [email protected] ; tel.: (041) 349 62 65 Instytutowy koordynator ECTS- dr Małgorzata Przeniosło

e-mail: [email protected] ;tel.: (041) 349 62 73 Instytut Matematyki prowadzi studia I stopnia i studia II stopnia w zakresie matematyki o specjalnościach: nauczanie matematyki i informatyki, zastosowanie matematyki w finansach i teleinformatyce. Główne kierunki badań to: Topologia: grupy topologiczne, grupy para – topologiczne oraz topologiczne półgrupy; analiza nieliniowa: układy nierówności wariacyjnych; statystyczne równania różniczkowe: zastosowanie metod stochastycznych do badania układów dynamicznych, w szczególności rezonansu tych układów (współpraca z IM PAN); równania funkcyjne: równania translacji w monoidach; probabilistyka i jej zastosowania: opis i modelowanie długoterminowej zależności w szeregach czasowych ze skończoną i nieskończoną wariacją oraz modelowanie i analiza procesów stochastycznych za pomocą metod analizy falkowej jak również w zakresie dydaktyki matematyki: kształtowanie się pojęć analizy matematycznej oraz koncepcje, mechanizmy oraz uwarunkowania wyzwalania aktywności uczniów w różnych momentach tworzenia wiedzy matematycznej i posługiwania się nią, w szczególności motywacja uczenia się matematyki. Informacje o jednostce prowadzącej dany kierunek studiów NAZWA i ADRES jednostki Instytut Biologii ul. Świętokrzyska 15, 25-406 Kielce tel. (48 – 41) 349 62 93, fax: (48 – 41) 349 62 92 strona internetowa: www.pu.kielce.pl/ibiol e-mail: [email protected] DYREKCJA Dyrektor dr hab. Jan Pilarski prof. UJK e-mail: [email protected] ; tel.: (411) 349 63 29 Wicedyrektor do spraw naukowych -dr Marek Stachurski e-mail: [email protected] ; tel.: (41) 349 63 23 Wicedyrektor do spraw dydaktycznych – dr Alicja Huruk e-mail:[email protected] ; tel.: (41) 349 63 57 Sekretariat – Marianna Pawlęga INSTYTUTOWY KOORDYNATOR ECTS dr Joanna Czerwik-Marcinkowska e-mail: [email protected] ; tel.(48/41)349-63-44

- 16 -

STATUS JEDNOSTKI Kategoria KBN III W roku 2004 Instytut: uzyskał pozytywną opinię Państwowej Komisji Akredytacyjnej (uchwała Nr 775/2004 z dnia 9 września 2004 r.) w sprawie oceny jakości kształcenia na kierunku „Biologia” prowadzonym na poziomie zawodowym i magisterskim.

KADRA NAUKOWO-DYDAKTYCZNA Kadrę naukowo-dydaktyczną stanowi 62 nauczycieli akademickich, w tym 6 profesorów tytularnych, 10 doktorów habilitowanych, 49 doktorów i 15 pracowników inżynieryjno-technicznych. JEDNOSTKI ORGANIZACYJNO-DYDAKTYCZNE ZAKŁAD ANATOMII PORÓWNAWCZEJ KRĘGOWCÓW

Kierownik Zakładu - prof. dr hab. Tadeusz Kuder Zakład Anatomii Porównawczej Kręgowców zatrudnia obecnie 6 osób, w tym pięciu nauczycieli akademickich i 1 pracownika inżynieryjno-technicznego. W ramach obowiązującego programu studiów Zakład prowadzi zajęcia na studiach stacjonarnych, zaocznych i podyplomowych z następujących przedmiotów: anatomia funkcjonalna człowieka, histologia zwierząt, seminaria magisterskie z układu nerwowego, wykład monograficzny z antropogenezy. Specjalnością naukową Zakładu jest anatomia porównawcza układu nerwowego kręgowców - morfologia, topografia, cytoarchitektonika i

ultrastruktura przywspółczulnych zwojów głowowych u ptaków i drobnych ssaków oraz filogeneza zwoju trójdzielnego. Dotychczasowy dorobek naukowy to kilkadziesiąt oryginalnych prac opublikowanych w specjalistycznych krajowych i zagranicznych czasopismach naukowych. Ponadto pracownicy Zakładu uczestniczą aktywnie w zjazdach Polskiego Towarzystwa Anatomicznego Anatomische Gesellschaft - Niemcy oraz europejskich i światowych kongresach anatomicznych (European Association Veterinary Anatomists, World Veterinary Association). ZAKŁAD BIOCHEMII I GENETYKI

Kierownik Zakładu – prof. UJK dr hab. Jan Pałyga Zakład Genetyki zatrudnia w sumie 9 osób, w tym: 1 profesora, 3 adiunktów, 1 asystenta oraz 1 pracownika inżynieryjno-technicznego. W Zakładzie Genetyki funkcjonują dwie Pracownie: Biochemii i Genetyki. Zgodnie z obowiązującym programem studiów w Zakładzie prowadzone są zajęcia z następujących przedmiotów: biochemia (wykłady i ćwiczenia dla drugiego roku studiów dziennych i zaocznych), genetyka (wykłady i ćwiczenia dla trzeciego roku studiów dziennych

i zaocznych), biologia molekularna (wykłady i ćwiczenia dla pierwszego roku studiów uzupełniających dziennych). W ramach trzech istniejących pracowni realizowane są również zajęcia specjalizacyjne: pracownia półdzienna dla trzeciego roku studiów dziennych i zaocznych, pracownia specjalizacyjna dla I roku studiów uzupełniających dziennych i zaocznych, pracownia magisterska dla II roku studiów uzupełniających dziennych i zaocznych, seminaria magisterskie dla I i II roku studiów uzupełniających dziennych i zaocznych, wykład monograficzny dla II roku studiów uzupełniających dziennych.

Pracownia OCHRONY PRZYRODY Kierownik Pracowni– doc. dr Marek Stachurski Pracownia Ochrony Przyrody zatrudnia siedem osób, w tym sześciu nauczycieli akademickich oraz jednego pracownika inżynieryjno-technicznego. W ramach działalności dydaktycznej prowadzone są następujące przedmioty: biologia ogólna (wykład i

- 17 -

ćwiczenia, I rok studiów stacjonarnych i zaocznych), biogeografia (wykład i ćwiczenia, V rok studiów stacjonarnych i zaocznych), mechanizmy ewolucji (wykład i ćwiczenia, IV rok studiów stacjonarnych i V rok studiów zaocznych), pracownie: półdzienna specjalizacyjna i magisterska (III-V rok studiów stacjonarnych i zaocznych), seminarium magisterskie (III-V rok studiów stacjonarnych i zaocznych) w zakresie: ochrony przyrody (biosozologii), biologii roślin (bioekologii), zmienności organizmów (biologii ewolucyjnej). Badania naukowe Zakładu koncentrują się wokół następujących tematów: ochrony przyrody (biosozologii), biologii organizmów (bioekologii), biologii ewolucyjnej (zmienność organizmów), podstaw biologii, głównie prace o charakterze teoretycznym. ZAKŁAD BIOLOGII KOMÓRKI I MIKROSKOPII ELEKTRONOWEJ

Kierownik Zakładu – prof. UJK. dr hab. Teodora Król

Zakład Biologii Komórki i Mikroskopii Elektronowej zatrudnia 6 osób, w tym 2 na stanowisku adiunkta. W ramach działalności dydaktycznej prowadzone są następujące zajęcia: wykłady kursowe dla studentów studiów stacjonarnych i zaocznych z zakresu biologii komórki z elementami biologii molekularnej komórki, wykłady z wybranych dziedzin biologii komórki dla studentów studiów podyplomowych, ćwiczenia z biologii komórki dla studentów III roku studiów licencjackich dziennych i zaocznych, pracownia dla studentów III roku studiów licencjackich dziennych, pracownia magisterska dla II roku studiów uzupełniających, studenci przygotowują prace magisterskie z biologii

komórki i mikroskopii elektronowej. Badania naukowe prowadzone w zakładzie dotyczą działania nowych roślinnych preparatów o działaniu antynowotworowym,

antyoksydantów i nowej generacji leków przeciwbólowych na metabolizm i zmiany profilu morfologicznego komórki prawidłowej i nowotworowej (w badaniach in vitro" i „in vivo”), Badania obejmują między innymi analizę aktywności enzymów układu lizosomowego z równoległą oceną dynamiki zmian zachodzących w strukturze komórki na poziomie submikroskopowym ze szczególnym uwzględnieniem lizosomów, peroksysomów, aparatu Golgiego i mitochondriów. Prowadzona jest również ocena korelacji stężenia alergenów w aglomeracjach miejskich ze zmianami cytologicznymi pacjentów przed leczeniem i w różnych etapach leczenia lekami antyleukotrienowymi. Obecnie prowadzone są badania w celu wykrycia wczesnych i późnych odczynów popromiennych na poziomie TEM. Zakład wyposażony jest w nowoczesny sprzęt badawczy stosowany w biologii komórki oraz w biologii medycznej taki jak: mikroskop elektronowy, transmisyjny, ultramikrotom, chromatograf cieczowy HPLC-GILSON, spektrofotometry SPEKOL 201 i SPEKOL 221. Ultramikrotom z przystawką oraz łamarką do noży szklanych, Mikroskop z kontrastem fazowym, Mikroskop fluorescencyjny, System do hodowli komórkowej, Czytnik wielodetekcyjny mikropłytkowy, Autoklaw, Komora laminarna II klasy bezpieczeństwa, Zamrażarka niskotemperaturowa, Mikrowaga laboratoryjna, Czytnik paskowy do analizy moczu, Analizator hematologiczny, Wirówka szybkoobrotowa.

ZAKŁAD BOTANIKI Kierownik Zakładu – prof. UJK. dr hab. Janusz Łuszczyński W Zakładzie Botaniki zatrudnionych jest 12 osób - trzech profesorów, 4 adiunktów , 2 starszych wykładowców oraz 3 pracowników inżynieryjno-technicznych. W ramach obowiązującego programu studiów w Zakładzie Botaniki prowadzone są zajęcia z następujących przedmiotów: botanika ogólna z anatomią roślin (wykłady i laboratoria na I roku studiów dziennych i zaocznych), botanika systematyczna (wykłady i laboratoria na II roku studiów dziennych i zaocznych), hydrobiologia, fykologia z ochroną wód (laboratoria na II roku SUM studiów dziennych i zaocznych), ćwiczenia terenowe (II rok studiów dziennych i zaocznych), pracownia dyplomowa (III rok studiów dziennych i zaocznych), pracownia specjalizacyjna i seminarium (I rok studiów uzupełniających dziennych i zaocznych), pracownia magisterska i seminarium (II rok studiów uzupełniających dziennych i zaocznych), wykład monograficzny (I i II rok studiów uzupełniających dziennych). Pracownicy Zakładu specjalizują się w następujących dziedzinach: florystyka, fitosocjologia, algologia, mykologia, lichenologia, ekologia roślin (ekologia populacji).

- 18 -

PRACOWNIA DYDAKTYKI BIOLOGII I OCHRONY ŚRODOWISKA Kierownik Zakładu – prof. UJK dr hab. Andrzej Massalski Zakład Dydaktyki Biologii i Ochrony Środowiska zatrudnia dwóch adiunktów oraz jednego pracownika inżynieryjno-technicznego. W Zakładzie prowadzone są zajęcia z dydaktyki przyrody i biologii z ochroną środowiska ze studentami II i III roku studiów licencjackich oraz I i II roku studiów uzupełniających dziennych i zaocznych. Zajęcia te obejmują ćwiczenia, wykłady, seminaria i pracownie magisterską z grupą specjalizacyjną oraz praktyki pedagogiczne śródroczne i ciągłe. Celem tych zajęć jest właściwe przygotowanie studentów do przyszłej pracy w zawodzie nauczyciela. Zajęcia prowadzone z III r. studentów (wykłady i ćwiczenia) obejmują zagadnienia z dydaktyki ogólnej oraz przygotowują do pracy w szkole podstawowej (II etap edukacyjny) i gimnazjum (III etap edukacyjny). W ramach tych zajęć studenci odbywają praktyki pedagogiczne śródroczne pod opieką nauczyciela akademickiego i nauczyciela szkoły ćwiczeń. Podobnie zajęcia ze studentami I roku studiów uzupełniających obejmują wykłady i ćwiczenia z dydaktyki szczegółowej oraz przygotowują do pracy z młodzieżą szkół ponadpodstawowych. W czasie tych zajęć studenci odbywają praktyki śródroczne w liceach ogólnokształcących. Zajęcia dla II roku studiów uzupełniających obejmują ćwiczenia laboratoryjne, które studenci będą realizować w swojej przyszłej pracy z uczniami. Prowadzone są też zajęcia z dydaktyki biologii ze słuchaczami studiów podyplomowych z przyrody i biologii z elementami ochrony środowiska. W ramach seminarium i pracowni magisterskiej studenci przygotowują prace magisterskie tematycznie związane z zagadnieniami szeroko pojętej dydaktyki przyrody i biologii.

Ponadto w Zakładzie są opracowywane i publikowane w czasopiśmie przedmiotowo-metodycznym "Biologia w Szkole" materiały metodyczne dla nauczycieli takie jak: konspekty i scenariusze do lekcji i zajęć pozalekcyjnych, przykładowe rozkłady materiału, testy, kompetencje i standardy osiągnięć. Pracownicy Zakładu współpracują także z nauczycielami szkół ćwiczeń oraz pracownikami Świętokrzyskiego Centrum Doskonalenia Nauczycieli oraz innych Wojewódzkich Ośrodków Metodycznych w kraju.

ZAKŁAD EKOLOGII I OCHRONY ŚRODOWISKA Kierownik Zakładu – prof. UJK dr hab. Waldemar Celary Zakład Ekologii i Ochrony Środowiska zatrudnia 3 nauczycieli akademickich i jednego pracownika inżynieryjno-technicznego. W Zakładzie prowadzone są następujące rodzaje zajęć dydaktycznych: ekologia ogólna (wykład i ćwiczenia, II rok studiów stacjonarnych i zaocznych), biologia rozwoju (wykład i ćwiczenia I rok studiów uzupełniających stacjonarnych i zaocznych), pracownie: półdzienna, specjalizacyjna i magisterska (II, III rok studiów licencjackich oraz I, II roku studiów uzupełniających stacjonarnych i zaocznych), seminarium magisterskie (II, III rok studiów licencjackich oraz I, II roku studiów uzupełniających stacjonarnych i zaocznych). Tematyka badawcza Zakładu dotyczy badań nad pasożytami ważniejszych fitofagów szkodników sadów, pól i lasów, owadów z rodziny Scolytidae i ich naturalnych wrogów zasiedlających drzewa pułapkowe w Górach Świętokrzyskich, biegaczowatych (Coleoptera, Carabidae) w różnych typach siedliskowych lasu, makrosporogenezy w roślinach tytopniu z obniżonym poziomem histonu H1, biologią i ekologią złotooków (Neuroptera, Chrysopidae).

ZAKŁAD FIZJOLOGII ROŚLIN Kierownik Zakładu – prof. dr hab. Jan Pilarski Zakład Fizjologii Roślin zatrudnia 3 nauczycieli akademickich i jednego pracownika inżynieryjno-technicznego. W Zakładzie prowadzone są następujące rodzaje zajęć dydaktycznych: wykłady i ćwiczenia kursowe z fizjologii roślin dla studentów stacjonarnych i zaocznych, wykłady monograficzne dla studentów stacjonarnych II roku i I roku studiów uzupełniających, przedmiot specjalnościowy dla I roku studiów stacjonarnych uzupełniających i II roku studiów uzupełniających zaocznych, seminaria licencjackie na III roku i magisterskie dla studentów stacjonarnych, na I roku studiów uzupełniających, pracownie licencjacką i magisterską dla studentów studiów stacjonarnych. Tematyka badawcza dotyczy porównania fotosyntetycznej aktywności różnych nadziemnych części roślin: liści, pędów, owoców u roślin zielnych i zdrewniałych, syntezy i roli metabolitów wtórnych organizmów niższych (sinice, porosty).

ZAKŁAD FIZJOLOGII ZWIERZĄT

- 19 -

Kierownik Zakładu – prof. UJK dr hab. Bożena Witek

Zakład zatrudnia 3 nauczycieli akademickich i jednego pracownika technicznego. Zgodnie z obowiązującym programem studiów w Zakładzie prowadzone są wykłady i ćwiczenia z przedmiotu fizjologia zwierząt dla trzeciego roku studiów licencjackich stacjonarnych i niestacjonarnych oraz realizowane są zajęcia specjalizacyjne tj: pracownia specjalizacyjna (dla pierwszego roku studiów uzupełniających magisterskich niestacjonarnych), pracownia magisterska (dla drugiego roku studiów uzupełniających magisterskich stacjonarnych i niestacjonarnych), seminaria licencjackie (dla trzeciego roku studiów licencjackich niestacjonarnych), seminaria magisterskie (dla pierwszego i drugiego roku studiów uzupełniających magisterskich niestacjonarnych), seminaria magisterskie (dla pierwszego roku studiów magisterskich stacjonarnych), wykład specjalizacyjny (dla drugiego roku studiów uzupełniających magisterskich niestacjonarnych).

Tematyka badawcza dotyczy badań reaktywności stresowej zwierząt gospodarskich i modelowych z uwzględnieniem zróżnicowanego żywienia białkowego, degradacji białek, węglowodanów i tłuszczowców w komórce przy udziale enzymów lizosomowych podczas obciążeń stresowych (efekt stresu oksydacyjnego) oraz badań nad reaktywnością stresową zwierząt przy wykorzystaniu jako modelu do badań zmienności genetycznej cech fizjologicznych.

ZAKŁAD MIKROBIOLOGII Kierownik Zakładu - prof. zw. dr hab. Wiesław Kaca

Zakład zatrudnia 6 nauczycieli akademickich 1 pracownika inż.-technicznego. Pracownicy Zakładu Mikrobiologii prowadzą zajęcia (wykłady i laboratoria) w ramach przedmiotu Mikrobiologia (II rok studiów stacjonarnych), odbywają się również seminaria dyplomowe i magisterskie, a także zajęcia w ramach pracowni specjalizacyjnych i magisterskich. Pracownicy Zakładu Mikrobiologii prowadzą wykłady specjalnościowe oraz wykłady monograficzne z dziedziny mikrobiologii.

ZAKŁAD RADIOBIOLOGII I IMMUNOLOGII

Kierownik Zakładu – prof. UJK dr hab. Anna Lankoff Zakład zatrudnia 5 nauczycieli akademickich i 1 pracownika naukowo-technicznego. Zakład prowadzi wykłady z dziedziny immunologii i radiobiologii oraz ćwiczenia z immunologii Tematyka badań obejmuje 3 podstawowe kierunki: Ocena osobniczej wrażliwości na działanie promieniowania i cytostatyków Mechanizmy działania toksyn siniczych na komórki układu immunologicznego Mechanizmy działania jonów glinu na komórki układu immunologicznego

ZAKŁAD ZOOLOGII

Kierownik Zakładu – prof. UJK dr hab. Stanisław Huruk Zakład Zoologii zatrudnia 7 adiunktów, 1 starszego wykładowcę oraz 1 pracownika inżynieryjno-technicznego. W ramach obowiązującego programu studiów w Zakładzie Zoologii prowadzone są zajęcia z następujących przedmiotów: zoologia bezkręgowców (wykłady i ćwiczenia na I roku studiów dziennych i zaocznych), zoologia strunowców (wykłady i ćwiczenia dla II roku studiów dziennych i zaocznych), paleobiologia (wykłady i ćwiczenia dla I roku studiów uzupełniających), seminaria magisterskie (na I i II roku studiów uzupełniających),

- 20 -

wykłady monograficzne (dla I i II roku studiów uzupełniających), fauna Polski (dla I roku studiów uzupełniających), ćwiczenia terenowe z zoologii (dla II roku studiów dziennych). Program zajęć z zoologii obejmuje następujące treści: historia i rozwój zoologii, podział nauk zoologicznych, znaczenie zoologii w systemie badań biologicznych, zasady systematyki zwierząt, poziomy organizacji zwierząt, ich budowę i czynności życiowe, przegląd typów bezkręgowców i kręgowców w ujęciu filogenetycznym, ich pochodzenie i ewolucję, środowiska życia, rola w przyrodzie, znaczenie gospodarcze. Pracownicy Zakładu specjalizują się w następujących dziedzinach: entomologia, ekologia owadów, malakologia, biologia i ekologia płazów i gadów, parazytologia, paleobiologia.

- 21 -

Informacje o programach studiów

w roku akademickim 2010/2011:

STUDIA STACJONARNE Rok I – studia I stopnia - biologia z geografią [2010/2011]

Kod przedmiotu Przedmiot Liczba godzin Forma zaliczenia Liczba

Punktów Semestr 1 13.3-2C-B37-CA Chemia ogólna i analityczna 30w+45lab E, zal. z oc. 6 11.1-2M-B39-MS Matematyka 15w+30k Zal. z oc. 3 13.1-2B-B40-TI Technologie informacyjne 30lab Zal. z oc. 2 13.1-2B-D34-SP48 Protozoologia 15w+15lab Zal. z oc. 2 13.1-2B-C09-BA Botanika ogólna z anatomią roślin 15w+30lab Zal. z oc. 7 13.1-2B-C27-ZB Zoologia systematyczna bezkręgowców 30w+15lab Zal. z oc. 7 16.1-9-A49-WF Wychowanie fizyczne 30k Zal. 1 13.2-2F-B41-BF Fizyka z elementami biofizyki 30w+15lab Zal. z oc. 2 Przysposobienie biblioteczne 2c Zal. 0 BHP z ergonomią 4w Zal. 0 Pierwsza pomoc medyczna 5ćw Zal. z oc. 0

Suma punktów ECTS w semestrze 30

Semestr 2 13.1-2B-C09-BA Botanika ogólna z anatomią roślin 15w+15lab E 6 13.1-2B-C27-ZB Zoologia systematyczna bezkręgowców 15w+30lab E 6 13.1-2B-C11-EO Ekologia ogólna 30w+30lab E 4 14.4-8-A-43-PS Psychologia 30w+30k E 2 13.1-2B-D34-PM Podstawy mikologii 15w+15lab Zal. z oc. 2 07.1-2G-B59-KS Kartografia szkolna 15w+15k Zal. 1 07.1-2G-B58-AP Astronomiczne podstawy geografii 15w Zal. 1 09.0-7-A46-JN 09.0-7-A47-JA 09.0-7-A48-JR

Język obcy - do wyboru j. niemiecki, j. angielski, j. rosyjski

30k Zal. z oc. 1

05.6-2B-C35-DB Dydaktyka biologii i ochrony środowiska 30w+30k Zal. z oc. 1 07.1-2G-B60-PG Podstawy geologii 15w+15k Zal. z oc. 1 16.1-9-A49-WF Wychowanie fizyczne 30k Zal. 1 13.1-2B-C50-TB Zajęcia terenowe z botaniki 15lab Zal. z oc. 1 13.1-2B-C51-TE Zajęcia terenowe z ekologii 20lab Zal. z oc. 1 13.1-2B-C55-TZ Zaęcia terenowe z zoologii 15lab Zal. z oc. 1 Informacja naukowa 3c Zal. 0 13.1-2B-C17-H Histologia 15w+15lab E 1

Suma punktów ECTS w semestrze 30 Suma punktów ECTS w roku 60

- 22 -

Rok II – studia I stopnia -biologia z geografią [2010/2011]


Punktów Semestr 3 13.3-2C-B38-CO Chemia organiczna 30w+30lab E 5 07.1-2G-B57-G Geomorfologia 15w+15k Zal. z oc. 1 13.1-2B-C22-OS Ochrona środowiska 15w+15lab Zal. z oc. 1 13.1-2B-C01-AP Anatomia funkcjonalna człowieka 30w+15lab E 4 07.1-2G-B58-GR Geografia regionalna świata 30w+30k E 1 07.1-2G-B56-GF Geografia fizyczna Polski 15w+15k E 1 13.1-2B-C10-BS Botanika systematyczna 15w+15lab Zal. z oc. 5 13.1-2B-C28-ZS Zoologia systematyczna kręgowców 30w+30lab E 5 05.9-2B-A45-PE Pedagogika 30w+30k E 2 05.6-2G-B33-DG Dydaktyka geografii 30w+30k Zal. z oc. 1 09.0-7-A46-JN 09.0-7-A47-JA 09.0-7-A48-JR


30k Zal. z oc. 1

05.6-2B-C35-DB Dydaktyka biologii i ochrony środowiska 15w+30k Zal. z oc. 1 13.1-2B-D34-SP12 Zajęcia terenowe z mikologii 5lab Zal. z oc. 1 13.1-2B-C56-PB Praktyka śródroczna z biologii 30lab Zal. z oc. 1


Semestr 4 13.1-2B-C10-BS Botanika systematyczna 15w+30lab E 5 13.1-2B-D34-S25 Hydrologia i oceanografia 15w+15k Zal. z oc. 3 13.1-2B-C21-MI Mikrobiologia 30w+30lab E 5 07.1-2G-B59-GB Geografia gleb 15w+15k Zal. z oc. 3 13.1-2B-C02-BC Biochemia 45w+45lab E 7 09.0-7-A46-JN 09.0-7-A47-JA 09.0-7-A48-JR


30k Zal. z oc. 1

13.1-2B-C50-TB Zajęcia terenowe z botaniki 15lab Zal. z oc. 1 13.1-2B-C55-TZ Zajęcia terenowe z zoologii 15lab Zal. z oc. 1 05.6-2B-C53-PG Praktyka pedagogiczna z geografii 30lab Zal. z oc. 1 13.1-2B-C56-GŚ Praktyka śródroczna z geografii 15lab+15lab Zal. z oc. 1 13.1-2B-C57-CB Praktyka ciągła z biologii 60lab Zal z oc. 1 13.1-2B-C56-PB Praktyka śródroczna z biologii 30lab Zal. z oc. 1


- 23 -

Rok III – studia I stopnia - biologia z geografią [2010/2011]


Punktów Semestr 5 13.1-2B-C20-ME Ewolucjonizm 30w+15lab E 5 13.1-2B-C14-FR Fizjologia roślin 30w+60lab E 5 13.1-2B-C16-GE Genetyka 30w+30lab E 4 13.1-2B-E30-SE Seminarium dyplomowe 30lab Zal. z oc. 4 13.1-2B-E31-PD Pracownia dyplomowa 60lab Zal. 1 07.1-2G-B58-GE Podstawy geografii ekonomicznej 15w+15k Zal. z oc. 1 07.1-2G-B59-KM Podstawy klimatologii i meteorologii 15w+15k Zal. z oc. 2 13.1-2B-C35-DB Dydaktyka biologii i ochrony środowiska 15k E 3 14.2-5S-A45-ET Etyka 15w Zal. z oc. 1 05.0-8-A46-EG Emisja głosu 30k Zal. z oc. 1 13.1-2B-C55-TG Zajęcia terenowe z geografii 20lab Zal. z oc. 1 09.0-7-A46-JN 09.0-7-A47-JA 09.0-7-A48-JR


30k E 2


Semestr 6 08.1-2F-A42-FP Filozofia przyrody 30w Zal. z oc. 4 13.1-2B-C23-OP Ochrona przyrody 30w+15lab E 4 13.1-2B-C19-IM Immunologia 15w+15lab E 4 13.1-2B-CO5-BK Biologia komórki 30w+60lab E 6 13.1-2B-C15-FZ Fizjologia zwierząt 30w+60lab E 5 13.1-2B-C55-TG Zajęcia terenowe z geografii 20lab Zal. z oc. 1 13.1-2B-C31-AP Antropogeniczne zmiany środowiska

przyrodniczego 15w Zal. z oc. 1

13.1-2B-E30-SE Seminarium dyplomowe 15lab Zal. z oc. 2 07.1-2G-B58-GP Geografia społeczno-ekonomiczna Polski 15w+15k Zal. z oc. 1 13.1-2B-E31-PD Pracownia dyplomowa 60lab Zal. 1 13.1-2B-F1-OI Ochrona własności intelektualnej 15w Zal. z oc. 1


- 24 -

Rok I – studia I stopnia – biologia [2010/2011]


Punktów Semestr 1 13.1-2B-B60-PR Protozoologia 15w+15lab Zal. z oc. 3 13.3-2C-B37-CA Chemia ogólna i analityczna 30w+45lab E 8 11.1-2M-B39-MS Matematyka 15w+30k Zal. z oc. 4 13.1-2B-B55-TI Technologie informacyjne 30lab Zal. z oc. 2 13.1-2B-C09-BA Botanika ogólna z anatomią roślin 15w+30lab Zal. z oc. 5 13.1-2B-C27-ZB Zoologia systematyczna bezkręgowców 30w+15lab Zal. z oc. 5 13.2-2F-B41-BF Fizyka z elementami biofizyki 30w+15c Zal. z oc. 2 16.1-9-A49-WF Wychowanie fizyczne 30k Zal. 1 Przysposobienie biblioteczne 2c Zal. 0 BHP z ergonomią 4w Zal. 0 Pierwsza pomoc medyczna 5ćw Zal. z oc. 0


Semestr 2 13.1-2B-C09-BA Botanika ogólna z anatomią roślin 15w+15lab E 7 13.1-2B-C27-ZB Zoologia systematyczna bezkręgowców 15w+45lab E 7 13.1-2B-C11-EO Ekologia ogólna 30w+30lab E 5 13.1-2B-D34-MI Mikologia 15w+30lab E 4 13.1-2B-C17-H Histologia 15w+30c E 2 09.0-7-A46-JN 09.0-7-A47-JA 09.0-7-A48-JR


30k Zal. z oc. 1

16.1-9-A49-WF Wychowanie fizyczne 30k Zal. 1 13.1-2B-C50-TB Zajęcia terenowe z botaniki 20lab Zal. z oc. 1 13.1-2B-C55-TZ Zajęcia terenowe z zoologii 20lab Zal. z oc. 1 13.1-2B-C51-TE Zajęcia terenowe z ekologii 40lab Zal. z oc. 1 Informacja naukowa 3c Zal. 0


- 25 -

Rok II – studia I stopnia –biologia [2010/2011]

Przedmiot Kod przedmiotu Liczba godzin Forma

zaliczenia Liczba

Punktów

Semestr 3 13.1-2B-C28-ZS Zoologia systematyczna kręgowców 30w+45lab E 6 13.1-2B-C54-TO Zajęcia terenowe z ochrony środowiska 10lab Zal. z oc. 1 13.1-2B-D34-SP12 Zajęcia terenowe z mikologii 10lab Zal. z oc. 1 13.3-2C-B38-CO Chemia organiczna 30w+30lab E 6 13.1-2B-C01-AP Anatomia funkcjonalna człowieka 30w+30lab E 5 13.1-2B-C10-BS Botanika systematyczna 15w+30lab Zal. z oc. 6 13.1-2B-C22-OS Ochrona środowiska 15w+15lab Zal. z oc. 1 05.6-2B-C35-DB Biologia rozwoju 15w+15lab Zal. z oc. 3 09.0-7-A46-JN 09.0-7-A47-JA 09.0-7-A48-JR


30k Zal. z oc. 1


Semestr 4 13.1-2B-C10-BS Botanika systematyczna 15w+30lab E 6 13.1-2B-D34-SP01 Antropologia 15w+15lab Zal. z oc. 3 13.1-2B-C02-BC Biochemia 45w+45lab E 7 13.1-2B-C21-MI Mikrobiologia 30w+45lab E 5 13.1-2B-C16-GE Genetyka 30w+45lab E 5 09.0-7-A46-JN 09.0-7-A47-JA 09.0-7-A48-JR


30k Zal. z oc. 1

13.1-2B-C50-TB Zajęcia terenowe z botaniki 30lab Zal. z oc. 1 13.1-2B-C52-TZ Zajęcia terenowe z zoologii 30lab Zal. z oc. 1 05.6-2B-C53-PZ Praktyka zawodowa 75c Zal. z oc. 1


- 26 -

Rok III – studia l stopnia – biologia [2010/2011]

Kod Przedmiotu Przedmiot Liczba godzin Forma

zaliczenia Liczba

Punktów

Semestr 5 13.1-2B-C20-ME Ewolucjonizm 30w+30lab E 6 13.1-2B-C53-OP Zajęcia terenowe z ochrony przyrody 10lab Zal. z oc. 1 13.1-2B-C60-PB Podstawy biotechnologii 30w+15lab Zal. z oc. 2 13.1-2B-C61-OP Ochrona przyrody 30w+30lab E 5 13.1-2B-C14-FR Fizjologia roślin 30w+60lab E 6 13.1-2B-E30-SE Seminarium dyplomowe 30lab Zal. z oc. 4 13.1-2B-E31-PD Pracownia dyplomowa 60lab Zal. 4 09.0-7-A46-JN 09.0-7-A47-JA 09.0-7-A48-JR


30lab E 2


Semestr 6 13.1-2B-C05-BK Biologia komórki 30w+60lab E 5 13.1-2B-D34-HP* Blok przedmiotów humanistycznych 60ćw Zal. z oc. 4 13.1-2B-C19-IM Immunologia 15w+30lab E 4 13.1-2B-C15-FZ Fizjologia zwierząt 30w+60lab E 4 13.1-2B-E30-SE Seminarium dyplomowe 15lab Zal. z oc. 3 13.1-2B-E31-PD Pracownia dyplomowa 60lab Zal. 3 13.2-2F-B41-BF Biofizyka molekularna 20w Zal. z oc. 2 13.1-2B-D34-SP50 Walory przyrodnicze Gór Świętokrzyskich 10w Zal. z oc. 1 13.1-2B-D34-SP27 Ochrona rezerwatowa 10w Zal. z oc. 1 13.1-2B-D44-SP55 Fizjologiczne podstawy wysiłku fizycznego 10w Zal. z oc. 1 13.1-2B-D44-SP56 Fizjologiczne podstawy żywienia człowieka 10w Zal. z oc. 1 13.1-2B-F1-OI Ochrona własności intelektualnej 15w Zal. z oc. 1


Rok II – studia I stopnia –biologia (ekologia i zarządzanie zasobami przyrody) [2010/2011]


Punktów Semestr 1 13.1-2B-C28-ZS Zoologia systematyczna kręgowców 30w+45lab E 5 13.1-2B-C54-TO Zajęcia terenowe z ochrony środowiska 10lab Zal. z oc. 1 13.1-2B-D34-SP12 Zajęcia terenowe z mikologii 20lab Zal. z oc. 1 13.3-2C-B38-CO Chemia organiczna 30w+30lab E 8 13.1-2B-C01-AP Anatomia funkcjonalna człowieka 15w+15lab E 5 13.1-2B-C10-BS Botanika systematyczna 15w+30lab Zal. z oc. 5 13.1-2B-C22-OS Ochrona środowiska 15w+30lab Zal. z oc. 1 Zasoby przyrody i ich ochrona 30w+30lab E 2 09.0-7-A46-JN 09.0-7-A47-JA 09.0-7-A48-JR


30k Zal. z oc. 1

13.1-2B-G1-BI Biocenologia 30w+15lab Zal. z oc. 1 Suma punktów ECTS w semestrze 30

- 27 -

Semestr 2 13.1-2B-C10-BS Botanika systematyczna 15w+15lab E 7 13.1-2B-C02-BC Biochemia 45w+45lab E 8 13.1-2B-C21-MI Mikrobiologia ogólna i środowiskowa 30w+45lab E 6 13.1-2B-C16-GE Genetyka ogólna i ekologiczna 30w+30lab E 4 09.0-7-A46-JN 09.0-7-A47-JA 09.0-7-A48-JR


30k Zal. z oc. 1

13.1-2B-C50-TB Zajęcia terenowe z botaniki 30lab Zal. z oc. 1 13.1-2B-C52-TZ Zajęcia terenowe z zoologii 30lab Zal. z oc. 1 Zajęcia terenowe z ochrony przyrody 15lab Zal. z oc. 1 05.6-2B-C53-PZ Praktyka zawodowa 75lab Zal. z oc. 1


Rok I - studia II stopnia – specjalność: biologia medyczna z elementami diagnostyki [2010/2011]

Kod przedmiotu Przedmiot Liczba godzin Forma

zaliczenia Liczba

Punktów

Semestr 1 13.1-2B-C29-WM04 Techniki mikroskopowe 10w+15lab Zal. z oc. 4 13.1-2B-C06-BM Metody biologii molekularnej 15w+15lab E 4 13.1-2B-B58-SB Metody statystyczne w biologii 15w+15k Zal. z oc. 3 13.1-2B-E30-SE Seminarium magisterskie 30lab Zal. z oc. 5 13.1-2B-E32-PS Pracownia specjalizacyjna 80lab Zal. 3 13.1-2B-D34-SP03 Bioetyka 15w Zal. z oc. 2 13.1-2B-M2-GC Genetyka człowieka 15w+15lab E 3 13.1-2B-M3-BF Podstawy botaniki farmaceutycznej 15w+15lab E 3 13.1-2B-M4-BM Biochemia medyczna 10w+10lab Zal. z oc. 3


Semestr 2 13.1-2B-C03-BG Biogeografia 15w+15lab Zal. z oc. 3 13.1-2B-M5-PE Podstawy embriologii 10w+10lab Zal. z oc. 2 13.1-2B-D34-SP-PB Podstawy bioinformatyki 10w+10lab Zal. z oc 2 13.1-2B-D34-SP-PP Podstawy parazytologii 15w+15lab Zal. z oc. 3 13.1-2B-M6-PD Podstawy dietetyki 20w Zal. z oc. 2 13.1-2B-M14-PA Patomorfologia 15w+25lab E 5 13.1-2B-E30-SE Seminarium magisterskie 30lab Zal. z oc. 4 13.1-2B-E32-PS Pracownia specjalizacyjna 80lab Zal. 4 13.1-2B-M7-PR Podstawy radiobiologii 10w+10lab Zal. z oc. 2 13.1-2B-M8-KP Kwalifikowana pierwsza pomoc 10w+10lab Zal. z oc. 2 05.6-2B-C53-PZ Praktyka zawodowa 50lab Zal. z oc. 1


- 28 -

Rok II - studia II stopnia – specjalność: biologia medyczna z elementami diagnostyki [2010/2011]


zaliczenia Punkty ECTS

Semestr 3 13.1-2B-D34-SP-33 Metodologia nauk przyrodniczych 15w+15k Zal. z oc. 2 13.1-2B-E30-SE Seminarium magisterskie 30lab Zal. z oc. 4 13.1-2B-M15-PA Podstawy alergologii 20w Zal. z oc. 3 13.1-2B-M1-PE Podstawy endokrynologii 10w Zal. z oc. 2 13.1-2B-M1-MM Mikrobiologia medyczna 10w+15lab E 3 13.1-2B-E33-PM Pracownia magisterska 60lab Zal. 4 13.1-2B-M16-AM Ogólna analityka medyczna 15w Zal. z oc. 2 13.1-2B-D34-P-28 Biologiczne aspekty diagnostyki medycznej 20w+25lab E 4 13.1-2B-M9-TK Toksykologia doświadczalna i kliniczna 20w Zal. z oc. 3 13.1-2B-M10-N Neurobiologia 10w+10lab Zal. z oc. 3


Semestr 4 13.1-2B-M11-C Cytopatologia 10w+15lab E 3 13.1-2B-E30-SE Seminarium magisterskie 30lab Zal. z oc. 3 13.1-2B-E33-PM Pracownia magisterska 30lab Zal. 4 13.1-2B-C61-MV Metody hodowli in vitro 10w+10lab Zal. z oc. 2 13.1-2B-M12-GK Serologia grup krwi i transfuzjologii 10w+10lab Zal. z oc. 4 13.1-2B-M17-FF Farmakologia i farmakognozja 25w Zal. z oc. 3 13.1-2B-M13-WM Wirusologia medyczna 10w+15lab Zal. z oc. 3 13.1-2B-M18-HE Higiena i epidemiologia 15w Zal. z oc. 2 13.1-2B-M19-BM Biotechnologia w medycynie 15w Zal. z oc. 2 13.1-2B-M20-PD Podstawy dermatologii 15w Zal. z oc. 2 13.1-2B-M21-OL Organizacja laboratorium 10w Zal. z oc 2


- 29 -

Rok I – studia II stopnia – specjalność: biologia środowiskowa [2010/2011]


zaliczenia Liczba

punktów Semestr 1 13.1-2B-C23-OP Ochrona przyrody w Unii Europejskiej 15w+15lab E 4 13.1-2B-C24-PB Paleobiologia 30lab+15lab E 4 13.1-2B-E30-SE Seminarium magisterskie 30lab Zal. z oc. 5 13.1-2B-E32-PS Pracownia specjalizacyjna 75lab Zal. 6 13.1-2B-B58-SB Metody statystyczne w biologii 15w+15k Zal. z oc. 3 13.1-2B-D34-SP03 Bioetyka 15w Zal. z oc. 2 13.1-2B-C14-ER Ekologia roślin 30w+15ab E 3 13.1-2B-D34-PF Podstawy fitosocjologii 15w+15lab E 3


Semestr 2 13.1-2B-C03-BG Biogeografia 30w+30lab E 5 13.1-2B-C29-WM** Wykład monograficzny 15w Zal. z oc. 2 13.1-2B-C13-FP Fauna Polski 30w+15lab E 5 13.1-2B-C26-SR Szata roślinna Polski 30w+15lab E 5 13.1-2B-E30-SE Seminarium magisterskie 30lab Zal. z oc. 5 13.1-2B-E32-PS Pracownia specjalizacyjna 90lab Zal. 5 13.1-2B-C11-EZ Ekologia zwierząt 15w+15lab Zal. z oc. 3


- 30 -

Rok II - studia II stopnia – specjalność: ekologia i zarządzanie zasobami przyrody [2010/2011]


Zaliczenia Liczba

Punktów Semestr 3 13.1-2B-D34-SP-33 Metodologia nauk przyrodniczych 15w+15lk Zal. z oc. 3 13.1-2B-E34-B Biomonitoring 15w+15lab Zal. z oc. 2 13.1-2B-C18-HY Hydrobiologia 15w+30lab E 4 13.1-2B-E30-SE Seminarium magisterskie 30lab Zal. z oc. 5 13.1-2B-E33-PM Pracownia magisterska 75lab Zal. 5 13.1-2B-D34-SP* Przedmioty specjalnościowe 30w Zal. z oc. 3 13.1-2B-C33-ON Zrównoważona gospodarka w obszarach

naturowych 15w Zal. z oc. 2

13.1-2B-F1-SR Stresy roślinne 15w+15lab Zal. z oc. 2 13.1-2B-C29-WM** Wykład monograficzny 10w Zal. z oc. 2 13.1-2B-E36-AK Modelowanie architektury krajobrazu

kulturowego 15w+15lab Za. z oc. 2


Semestr 4 13.1-2B-E37-ZM Kształtowanie zieleni miejskiej 15w Zal. z oc. 4 13.1-2B-E30-SE Seminarium magisterskie 30lab Zal. z oc. 5 13.1-2B-E33-PM Pracownia magisterska 60lab Zal. 5 13.1-2B-D34-SP* Przedmioty specjalnościowe 30w Zal. z oc. 3 13.1-2B-C29-WM** Wykład monograficzny 10w Zal. z oc. 2 13.1-2B-C40-FW Fykologia z ochroną wód 15w+30lab E 6 13.1-2B-C42-EE Ekologia ewolucyjna i behawioralna 15w Zal. z oc. 4 13.1-2B-C56-TE Zajęcia terenowe z ekologii ewolucyjnej i

behawioralnej 10lab Zal. z oc. 1


- 31 -

Rok II - studia II stopnia – specjalność: biologia środowiskowa z blokiem dydaktycznym [2010/2011]


Zaliczenia Liczba

Punktów Semestr 3 13.1-2B-D34-SP-33 Metodologia nauk przyrodniczych 15w+15lk Zal. z oc. 3 13.1-2B-C21-MŚ Mikrobiologia środowiskowa 15w+15lab Zal. z oc. 2 13.1-2B-C18-HY Hydrobiologia 15w+30lab E 5 13.1-2B-E30-SE Seminarium magisterskie 30lab Zal. z oc. 5 13.1-2B-E33-PM Pracownia magisterska 75lab Zal. 4 14.4-8-A-43-PS Psychologia 15w Zal. z oc. 3 05.6-2B-C35-DB Dydaktyka biologii i ochrona środowiska 15w+15k Zal. z oc. 3 09.0-7-A46-JN 09.0-7-A47-JA 09.0-7-A48-JR


30k Zal. z oc. 2

13.1-2B-C29-WM04 Techniki mikroskopowe 15w+15lab Za. z oc. 2 13.1-2B-C56-PB Praktyka pedagogiczna śródroczna 30lab Zal. z oc. 1


Semestr 4 13.1-2B-E30-SE Seminarium magisterskie 30lab Zal. z oc. 5 13.1-2B-E33-PM Pracownia magisterska 60lab Zal. 5 14.4-8-A-43-PS Pedagogika 15w Zal. z oc. 3 13.1-2B-C29-WM** Wykład monograficzny 15w Zal. z oc. 2 13.1-2B-C40-FW Fykologia z ochroną wód 15w+15lab E 5 13.1-2B-D34-SP12 Biologia wybranych grup owadów 15w+15lab Zal. z oc 4 13.1-2B-C42-EE Ekologia ewolucyjna i behawioralna 15w Zal. z oc. 4 13.1-2B-C56-TE Zajęcia terenowe z ekologii ewolucyjnej i

behawioralnej 10lab Zal. z oc. 1


- 32 -

STUDIA NIESTACJONARNE, ROK AKADEMICKI 2010/2011

Rok I – studia I stopnia – biologia [2010/2011]


punktów 13.1-2B-C09-BA Botanika ogólna z anatomią roślin 20w+25lab E 8 13.1-2B-C27-ZB Zoologia systematyczna bezkręgowców 20w+25lab E 8 13.1-2B-C11-EO Ekologia ogólna 20w+20lab E 6 13.3-2C-B37-CA Chemia ogólna i analityczna 24w+36lab E 9 13.2-2F-B41-BF Fizyka z elementami biofizyki 25w+20lab Zal z oc. 4 11.1-2M-B39-MS Matematyka 25w+20k Zal. z oc. 3 13.1-2B-D34-MI Mikologia 14w+16lab E 4 11.3-2F-B40-TI Technologie informacyjne 10w+20lab Zal. z oc. 2 09.0-7-A46-JN 09.0-7-A47-JA 09.0-7-A48-JR

Język obcy 60k Zal. z oc. 2

13.1-2B-D34-SP48 Protozoologia 10w+10lab Zal. z oc. 4 13.1-2B-C08-BR Biologia rozwoju 10w+10lab Zal. z oc. 4 13.1-2B-C50-TB Zajęcia terenowe z botaniki 25lab Zal. z oc. 2 13.1-2B-C51-TE Zajęcia terenowe z ekologii 25lab Zal. z oc. 2 13.1-2B-C52-TZ Zajęcia terenowe z zoologii 25lab Zal. z oc. 2 Przysposobienie biblioteczne 2ćw Zal. 0 Informacja naukowa 3ćw Zal. 0 BHP z ergonomią 4w Zal. 0

Suma punktów ECTS w roku 60 Rok II – studia I stopnia–biologia [2010/2011]


punktów 13.1-2B-C10-BS Botanika systematyczna 20w+25lab E 6 13.1-2B-C28-ZS Zoologia systematyczna kręgowców 20w+25lab E 5 13.1-2B-C02-BC Biochemia 24w+36lab E 7 13.1-2B-C21-MI Mikrobiologia 20w+25lab E 5 13.1-2B-C14-FR Fizjologia roślin 24w+36lab E 5 13.1-2B-C01-AP Anatomia funkcjonalna człowieka 14w+16lab E 5 13.1-2B-C16-GE Genetyka 20w+20lab E 5 13.3-2C-B38-CO Chemia organiczna 24w+36lab E 9 09.0-7-A46-JN 09.0-7-A47-JA 09.0-7-A48-JR

Język obcy 60k E 3

13.1-2B-D34-SP01 Antropologia 15w Zal. z oc. 4 13.1-2B-C54-TM Zajęcia terenowe z mikologii 6lab Zal. z oc. 2 13.1-2B-C17-HI Histologia 10w+15lab Zal. z oc. 3 13.1-2B-C56-PZ Praktyka zawodowa 75lab Zal. z oc. 1

Suma punktów ECTS w roku 60

- 33 -

Rok III– studia I stopnia- biologia [2010/2011]


punktów 13.1-2B-C20-ME Ewolucjonizm 15w+15lab E 6 13.1-2B-C23-OP Ochrona przyrody 20w+20lab E 6 13.1-2B-C22-OS Ochrona środowiska 20w Zal. z oc. 6 13.1-2B-D34-HP* Blok przedmiotów humanistycznych 40w Zal. z oc. 4 13.1-2B-C05-BK Biologia komórki 24w+36lab E 7 13.1-2B-C19-IM Immunologia 14w+16lab E 6 13.1-2B-C15-FZ Fizjologia zwierząt 24w+36lab E 8 13.1-2B-E30-SE Seminarium dyplomowe 30lab Zal. z oc. 6 13.1-2B-E31-PD Pracownia dyplomowa 40lab Zal. 6 13.1-2B-C53-TO Zajęcia terenowe z ochrony przyrody 6lab Zal. z oc. 1 Inne obieralne 30w Zal. z oc. 3 13.1-2B-E32-OI Ochrona własności intelektualnej 15w Zal. z oc. 1


Rok II– studia II stopnia – ekologia i zarządzanie zasobami przyrody [2010/2011]


zaliczenia Liczba

punktów 13.1-2B-D34-SP-33 Metodologia nauk przyrodniczych 15w+15k Zal. z oc. 3 13.1-2B-D35-SP03 Bioetyka 15w Zal. z oc. 2 13.1-2B-E30-SE Seminarium magisterskie 24lab Zal. z oc. 6 13.1-2B-E32-PS Pracownia magisterska 100lab Zal. 6 13.1-2B-C24-PB Paleobiologia 15w+15lab E 3 13.1-2B-C13-FP Fauna Polski 10w+10lab Zal. z oc. 4 13.1-2B-C42-EE Ekologia ewolucyjna i behawioralna 10w Zal. z o. 2 13.1-2B-C56-TE Zajęcia terenowe z ekologii ewolucyjnej i

behawioralnej 6lab Zal z oc. 1

13.1-2B-C40-FW Fykologia z ochroną wód 10w+10lab E 5 13.1-2B-C29-WM** Wykład monograficzny 10w Zal. z oc. 2 13.1-2B-D34-PF Fitosocjologia i szata roślinna 15w+20lab E 6 13.1-2B-C30-OG Ochrona gleb 20w Zal. z oc. 5 13.1-2B-F1-SR Stresy roślinne 10w+10lab Zal. z oc. 3 13.1-2B-E37-ZM Kształtowanie zieleni miejskiej 10w Zal. z oc. 2 13.1-2B-D36-SP* Przedmioty spejalnościowe 50w Za. z oc. 5 13.1-2B-E36-AK Modelowanie architektury krajobrazu

kulturowego 10w+10lab Zal. z oc. 5


- 34 -

Rok I – studia II stopnia – biologia medyczna z elementami diagnostyki [2010/2011]


Zaliczenia Liczba

Punktów 13.1-2B-M8-KP Kwalifikowana pierwsza pomoc 10w+10ćw Zal. z oc. 3 13.1-2B-M14-PA Patomorfologia 10w+20lab E 4 13.1-2B-M7-PR Podstawy radiobiologii 10w+10lab Zal. z oc. 2 13.1-2B-D34-SP03 Bioetyka 15w Zal. z oc. 2 13.1-2B-B58-SB Metody statystyczne biologii 15w+15k Zal. z oc. 3 13.1-2B-E30-SE Seminarium magisterskie 20lab Zal. z oc. 8 13.1-2B-E33-PM Pracownia specjalizacyjna 80lab Zal. 8 13.1-2B-C03-BG Biogeografia 10w+10lab Zal. z oc. 3 13.1-2B-D34-SP-PP Podstawy parazytologii 10w+10lab Zal. z oc. 3 13.1-2B-C06-BM Metody biologii molekularnej 10w+10lab E 3 13.1-2B-M5-PE Podstawy embriologii 10w+10lab Zal. z oc. 3 13.1-2B-C29-WM04 Techniki mikroskopowe 10w+15lab Zal. z oc. 4 13.1-2B-M2-GC Genetyka człowieka 10w E 3 13.1-2B-D34-SP-PB Podstawy bioinformatyki 10w+10lab Zal. z oc. 3 13.1-2B-M3-BF Podstawy botaniki farmaceutycznej 10w+10lab E 3 13.1-2B-M6-PD Podstawy dietetyki 15w Zal. z oc. 2 13.1-2B-M4-BM Biochemia medyczna 10w+10lab Zal. z oc. 3

Suma punktów ECTS w roku 60 `

- 35 -

OPIS POSZCZEGÓLNYCH PRZEDMIOTÓW: JĘZYKIEM WYKŁADOWYM jest język POLSKI, na żądanie ANGIELSKI.

Nazwa przedmiotu: Anatomia funkcjonalna człowieka Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: 3 Rodzaj studiów: stacjonarne Rok studiów: II LIC BG Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: prof. zw. dr hab. Tadeusz Kuder Forma zaliczenia: egzamin Cel kształcenia: Wyjaśnianie znaczenia funkcji poszczególnych układów ciała, ze szczególnym uwzględnieniem aparatu ruchu. Zrozumienie podstawowych procesów życiowych organizmu oraz mechanizmów sterujących i koordynujących. Poznanie mechanizmów homeostatycznych oraz czynników zakłócających ten proces. Treści kształcenia: Wykład (liczba godzin: 30) Przedmiot i zakres anatomii oraz jej stanowisko w naukach biologicznych. Właściwości fizyczne i biologiczne kości. Połączenia kości. Mięśnie – ogólna budowa i funkcja. Układ pokarmowy – jama ustna, zęby. Charakterystyka morfologiczno-czynnościowa gardła, przełyku i żołądka. Charakterystyka morfologiczno-czynnościowa jelita cienkiego i grubego. Układ krwionośny. Fizjologia krążenia – krwiobieg duży i mały. Automatyzm pracy serca. Układ chłonny – naczynia i węzły chłonne. Rozwój i podział układu nerwowego oraz jego ogólna charakterystyka. Charakterystyka morfologiczno-czynnościowa rdzenia kręgowego. Nerwy rdzeniowe. Układ komorowy, płyn mózgowo-rdzeniowy. Autonomiczny układ nerwowy – część współczulna i przywspółczulna. Narząd przedsionkowo – ślimakowy. Laboratorium (liczba godzin: 15), (Zaliczenie z oceną) Szkielet osiowy i szkielet kończyn człowieka. Budowa i funkcja stawu łokciowego i kolanowego. Charakterystyka morfologiczno-czynnościowa mięśni tułowia. Budowa morfologiczno-czynnościowa serca. Krążenie wieńcowe. Budowa i funkcja układu oddechowego. Podział i ogólna charakterystyka narządu wzroku. Bibliografia: Bochenek A., Raicher M.: Anatomia człowieka T. I , PZWL 1989 Gołąb B., Traczyk W.: Anatomia i fizjologia człowieka, PZWL 1991 Kuder T.: Aparat ruchu, WSP Kielce 1998 Kuder T.: Autonomiczny układ nerwowy, AŚ Kielce 2002 Sokołowska-Pituchowa j. (red): Anatomia człowieka, PZWL 2003 Woźniak W.: Anatomia człowieka, Partner & Urban 2001 ATLASY ANATOMICZNE

- 36 -

Nazwa przedmiotu: Antropologia Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: 4 Rodzaj studiów: stacjonarne Rok studiów: II LIC B Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: prof. zw. dr hab. Tadeusz Kuder Forma zaliczenia: zaliczenie z oceną Cel kształcenia: Poznanie biologii naczelnych. Przedstawienie współczesnych koncepcji antropogenezy. Zapoznanie z praktycznym zastosowaniem wiedzy antropologicznej w życiu codziennym . Treści kształcenia: Wykład (liczba godzin: 15) Metody datowania w paleoantropologii. Techniki stosowane w badaniach antropologicznych. Przegląd współczesnych rodzin naczelnych. Zachowania społeczne naczelnych Charakterystyka rodziny Hominidae. Przegląd znalezisk poszczególnych form przedludzkich i ludzkich. Etap człowieka neandertalskiego. Homo sapiens sapiens. Aktualne drzewo rodowe. Czynniki hominizacji. Porównanie cech budowy człowieka i innych naczelnych. Laboratorium (liczba godzin: 15) Antropometria. Poznanie podstawowych punktów antropometrycznych. Praktyczne wykonywanie pomiarów antropologicznych. Wybrane wskaźniki antropologiczne Należna masa ciała, szacowanie powierzchni ciała Typy budowy somatycznej. Typologia Wankego Dermatoglifia i daktyloskopia w praktyce Metody oceny rozwoju dzieci i młodzieży Zaliczenie ćwiczeń Bibliografia: Gołąb S., Chrzanowska M.: Przewodnik do ćwiczeń z antropologii, AWF Kraków, 2007 Foley R. Zanim człowiek stał się człowiekiem, PIW, 2001. Jasicki B., Panek S., Sikora P., Stołyhwo E.: Zarys antropologii, PWN W-wa 1962 Leakey R. Pochodzenie człowieka, Cis”Most” 1995. Lewin R. Wprowadzenie do ewolucji człowieka, Prószyński i S-ka, 2002 Łaska-Mierzejewska T.: Zeszyt do ćwiczeń z antropologii. AWF, W-wa, 2002. Malinowski A. (red.) Antropologia fizyczna, PWN, 1980. Malinowski A., Strzałko J. (red.) Antropologia, PWN, 1985.

Nazwa przedmiotu: Antropologia Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: Rodzaj studiów: niestacjonarne Rok studiów: II LIC B Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: prof. zw. dr hab. Tadeusz Kuder Forma zaliczenia: zaliczenie z oceną Cel kształcenia:

- 37 -

Poznanie biologii naczelnych. Przedstawienie współczesnych koncepcji antropogenezy. Zapoznanie z praktycznym zastosowaniem wiedzy antropologicznej w życiu codziennym . Treści kształcenia: Wykład (liczba godzin: 15) Rys historyczny antropologii. Metody datowania w paleoantropologii. Przegląd współczesnych rodzin naczelnych. Ewolucja małpiatek i małp. Charakterystyka rodziny Hominidae. Przegląd znalezisk poszczególnych form przedludzkich i ludzkich. Etap człowieka neandertalskiego. Homo sapiens sapiens. Czynniki hominizacji. Wybrane wskaźniki antropologiczne. Dermatoglifia i jej praktyczne znaczenie. Bibliografia: Foley R. Zanim człowiek stał się człowiekiem, PIW, 2001. Leakey R. Pochodzenie człowieka, Cis”Most” 1995. Lewin R. Wprowadzenie do ewolucji człowieka, Prószyński i S-ka, 2002 Malinowski A. (red.) Antropologia fizyczna, PWN, 1980. Malinowski A., Strzałko J. (red.) Antropologia, PWN, 1985.

Nazwa przedmiotu: Biochemia Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: IV Rodzaj studiów: stacjonarne Rok studiów: II lic B +BG Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: prof. dr hab. Jan Pałyga Laboratorium : dr Ewa Górnicka- Michalska, dr Jolanta Rysińska, dr Andrzej Kowalski, mgr Joanna Wawszczyk Forma zaliczenia: wykład – egz., lab. – zal. z oceną Cel kształcenia: Zapoznanie studentów z podstawowymi związkami chemicznymi i makrocząsteczkami występującymi w organizmach żywych, biofizycznymi podstawami reakcji biochemicznych i katalizy enzymatycznej, procesami przechwytywania i przetwarzania energii, przemianami katabolicznymi i anabolicznymi w komórce i zasadami regulacji metabolizmu. Przedstawione zostaną podstawowe procesy metaboliczne cząsteczek informacyjnych, tj. replikacja, rearanżacja i naprawa DNA; transkrypcja i translacja, biosynteza białek i ich kierowanie do odpowiednich kompartmentów komórkowych oraz regulacja ekspresji genetycznej. Celem praktycznym jest zdobycie przez studentów umiejętności wykonywania analiz charakteryzujących właściwości fizyczne i chemiczne związków aktywnych biologicznie poprzez ich izolację i identyfikację jakościową i ilościową. Treści kształcenia: Wykład (liczba godzin: 45) Podstawowe klasy związków biologicznych i typowe reakcje biochemiczne. Monomery i makrocząsteczki w komórce. Aminokwasy i ich właściwości. Peptydy i białka - struktura i funkcja. Organizacja przestrzenna polipeptydów i białek. Zróżnicowanie funkcjonalne białek. Białka globularne (hemoglobina, γ-globuliny) i białka fibrylarne (kolagen, fibroina, elastyna i inne). Węglowodany. Budowa i właściwości cukrów prostych. Pochodne monosacharydów: fosforany i inne estry cukrów, aminocukry, kwasy onowe i uronowe.

- 38 -

Disacharydy i polisacharydy - budowa i rola biologiczna. Glikoproteiny. Kwasy nukleinowe. Zasady azotowe, nukleozydy i nukleotydy. Struktura i rola biologiczna DNA i RNA. Kwasy tłuszczowe. Triacyloglicerole - wysokoenergetyczny materiał zapasowy. Tłuszcze błonowe (fosfolipidy, glikolipidy) i cholesterol - budowa i rozmieszczenie w bimolekularnej błonie biologicznej. Białka błonowe i procesy zachodzące w błonach. Dyfuzja bierna, dyfuzja ułatwiona i transport aktywny przez błony. Biokataliza i enzymy. Podstawy kinetyki reakcji enzymatycznych. Podział i klasyfikacja enzymów. Mechanizm działania enzymów (izomeraza fosfotriozowa, trypsyna). Koenzymy i ich związek z witaminami. Podział i przegląd najważniejszych koenzymów. Rola koenzymów i metali w katalizie enzymatycznej. Regulacja aktywności enzymów: inhibitory i aktywatory enzymów. Enzymy allosteryczne. Rybozymy – przykłady rybozymów. Katabolizm beztlenowy węglowodanów. Rozkład polisacharydów (skrobia i glikogen) w przewodzie pokarmowym (hydroliza) i w tkankach (fosforoliza). Glikoliza. Fosforylacja substratowa. Zysk energetyczny glikolizy. Katabolizm tlenowy węglowodanów. Utlenianie biologiczne, uzyskiwanie i przechowywanie energii. Cykl kwasów trikarboksylowych. Cykl pentozofosforanowy glukozy. Łańcuch oddechowy i fosforylacja oksydacyjna. Gradient protonowy i syntaza ATP. Rotacyjne motory molekularne. Biosynteza węglowodanów. Fotosynteza – fotoliza wody i produkcja NADPH i ATP. Cykl Calvina. Biosynteza węglowodanów: Glukoneogeneza i synteza glikogenu. Biosynteza skrobi u roślin. Metabolizm lipidów. Rozkład i synteza kwasów tłuszczowych. Biosynteza lipidów błon biologicznych. Biosynteza cholesterolu i innych steroidów Katabolizm białek i aminokwasów. Transaminacja i deaminacja aminokwasów. Cykl mocznikowy. Biosynteza nukleotydów pirymidynowych i purynowych. Biosynteza deoksyrybonukleotydów. Integracja metabolizmu. Współzależności w regulacji podstawowych szlaków metabolicznych (glikoliza, cykl Krebsa, cykl pentozofosforanowy, cykl mocznikowy, przemiana tłuszczów). Rola hormonów w integracji metabolicznej. Kopiowanie informacji genetycznej. Replikacja, rearanżacja i naprawa DNA. Organizacja włókna DNA w komórce: od nukleosomu do chromosomu metafazowego. Odczytywanie informacji genetycznej. Transkrypcja, rodzaje RNA i ich rola w komórce. Potranskrypcyjne przetwarzanie RNA: składanie mRNA z pre-mRNA. Dekodowanie informacji genetycznej. Translacja i kod genetyczny. Biosynteza białek i ich potranslacyjne modyfikacje. Kierowanie białek. Regulacja aktywności genów. Laboratorium (liczba godzin: 45) Zasady BHP w laboratorium biochemicznym. Obliczenia biochemiczne. Kolorymetria. Właściwości fizyko- chemiczne aminokwasów i białek. Kolokwium wstępne z zakresu chemii organicznej. Denaturacja i wysalanie białek. Reakcje barwne na aminokwasy i białka Cukry – próby redukcyjne. Reakcje barwne na cukry. Dwucukry i wielocukry. Właściwości fizyko- chemiczne tłuszczów. Właściwości fizyczne i chemiczne kwasów nukleinowych. Oznaczanie ilościowe kwasów nukleinowych. Enzymy. Chromatografia aminokwasów. Zaliczenie ćwiczeń. Bibliografia: Murray RK., Granner DK., Rodwell VW. Biochemia Harpera. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2008. Berg JM, Stryer L, Tymoczko JL: Biochemia. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN; 2005.

- 39 -

Hames DB, Hooper NM: Biochemia. Krótkie wykłady, Wydanie: Drugie, poprawione i unowocześnione, dodruk. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN; 2006. Kączkowski J: Podstawy biochemii, Wydanie trzynaste zmienione. Warszawa: Wydawnictwo Naukowo-Techniczne; 2005. Karlson P.: Zarys biochemii, Wydawnictwo Naukowe PWN, W-wa 1987. Kłyszejko-Stefanowicz L.: Ćwiczenia z biochemii, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa; 2005 i starsze wydania

Nazwa przedmiotu: Biologia rozwoju Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: 3 Rodzaj studiów: stacjonarne Rok studiów: II LIC B Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: dr Joanna Ślusarczyk Forma zaliczenia: wykład (zaliczenie) + laboratorium (zaliczenie z oceną) Cel kształcenia: Poznanie kolejnych faz rozwoju organizmów zwierzęcych i roślinnych oraz działania czynników morfogenetycznych w poszczególnych etapach rozwoju. Treści kształcenia: Wykład (liczba godzin: 15) Laboratorium (liczba godzin: 15) Teorie, hipotezy i eksperymenty w biologii rozwoju. Komórki generatywne (geneza, namnażanie, różnicowanie, budowa i zmiany jakim ulegają w procesie zapłodnienia). Hormonalna regulacja rozmnażania i gametogenezy. Analiza wczesnych procesów rozwojowych organizmów zwierzęcych (bruzdkowanie, blastulacja, gastrulacja, neurulacja, organogeneza). Formowanie się prazarodków roślinnych, analiza kolejnych stadiów zarodkowych w procesie przekształcania się w nasiono. Formowanie się bielma i jego funkcja. Mechanizmy morfogenezy. Inne formy rozwoju. Rozwój płaza, ptaka, ssaka, roślin dwuliściennych i jednoliściennych z uwzględnieniem biseksualnych i apomiktycznych. Klasyfikacja form rozrodu apomiktycznego. Proces adaptacji do rozwoju w różnym środowisku na przykładzie narządów przejściowych ( błony płodowe, łożysko, narządy larwalne). Okresy krytyczne w rozwoju organizmu. Bibliografia: Bielańska-Osuchowska Z. 1993. Embriologia. PWRiL, Warszawa. Jura Cz., Klag J. 2005. Podstawy embriologii zwierząt i człowieka. T. 1-2. PWN, Warszawa. Le Moigne A. 1999. Biologia rozwoju. PWN, Warszawa. Ostrowski K. 1985. Embriologia człowieka. PZWL, Warszawa. Rodkiewicz B. 1973. Embriologia roślin kwiatowych. PWN, Warszawa. Rodkiewicz B. i in. 1996. Embriologia Angiospermae rozwojowa i eksperymentalna. UMCS, Lublin. Twyman R.M. 2003. Biologia rozwoju. PWN, Warszawa. Wolański N. 2005. Rozwój biologiczny człowieka. PWN, Warszawa.

Nazwa przedmiotu : Biologia rozwoju Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: Rodzaj studiów: niestacjonarne Rok studiów: I LIC B Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: dr Joanna Ślusarczyk Forma zaliczenia: wykład (zaliczenie) + laboratorium (zaliczenie z oceną)

- 40 -

Cel kształcenia: Poznanie kolejnych faz rozwoju organizmów zwierzęcych i roślinnych oraz działania czynników morfogenetycznych w poszczególnych etapach rozwoju. Treści kształcenia: Wykład (liczba godzin: 10) Laboratorium (liczba godzin: 10) Teorie, hipotezy i eksperymenty w biologii rozwoju. Komórki generatywne (geneza, namnażanie, różnicowanie, budowa i zmiany jakim ulegają w procesie zapłodnienia). Hormonalna regulacja rozmnażania i gametogenezy. Analiza wczesnych procesów rozwojowych organizmów zwierzęcych (bruzdkowanie, blastulacja, gastrulacja, neurulacja, organogeneza). Formowanie się prazarodków roślinnych, analiza kolejnych stadiów zarodkowych w procesie przekształcania się w nasiono. Formowanie się bielma i jego funkcja. Mechanizmy morfogenezy. Inne formy rozwoju. Rozwój płaza, ptaka, ssaka, roślin dwuliściennych i jednoliściennych z uwzględnieniem biseksualnych i apomiktycznych. Klasyfikacja form rozrodu apomiktycznego. Proces adaptacji do rozwoju w różnym środowisku na przykładzie narządów przejściowych ( błony płodowe, łożysko, narządy larwalne). Okresy krytyczne w rozwoju organizmu. Bibliografia: Bielańska-Osuchowska Z. 1993. Embriologia. PWRiL, Warszawa. Jura Cz., Klag J. 2005. Podstawy embriologii zwierząt i człowieka. T. 1-2. PWN, Warszawa. Le Moigne A. 1999. Biologia rozwoju. PWN, Warszawa. Ostrowski K. 1985. Embriologia człowieka. PZWL, Warszawa. Rodkiewicz B. 1973. Embriologia roślin kwiatowych. PWN, Warszawa. Rodkiewicz B. i in. 1996. Embriologia Angiospermae rozwojowa i eksperymentalna. UMCS, Lublin. Twyman R.M. 2003. Biologia rozwoju. PWN, Warszawa. Wolański N. 2005. Rozwój biologiczny człowieka. PWN, Warszawa.

Nazwa przedmiotu : Podstawy embriologii Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: 2 Rodzaj studiów: stacjonarne Rok studiów: I SUM BMzED Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: dr Joanna Ślusarczyk Forma zaliczenia: wykład (zaliczenie) + laboratorium (zaliczenie z oceną) Cel kształcenia: Poznanie etapów rozwoju embrionalnego organizmów oraz formowania się poszczególnych układów i narządów podczas organogenezy. Zwrócenie uwagi na uniwersalny charakter procesu rozwojowego w świecie zwierząt. Treści kształcenia: Wykład (liczba godzin: 10) Laboratorium (liczba godzin: 10) Pojęcie embriogenezy. Metody badań w embriologii. Zapłodnienie i początek rozwoju organizmów. Wczesne podziały komórkowe zarodka kręgowców (bruzdkowanie, gastrulacja, mechanizmy gastrulacji). Źródło zróżnicowania komórek wczesnych zarodków kręgowców (polarność blastomerów, asymetria podziałów bruzdkowania). Organogeneza. Kształtowanie narządów osiowych i ostatecznych. Różnicowanie ektodermy, mezodermy i endodermy. Jamy ciała. Mechanizmy rozwoju zarodkowego (indukcja i regulacja embrionalna, degeneracja

- 41 -

morfogenetyczna). Implantacja zarodka ssaka. Powstawanie i funkcjonowanie łożyska. Rozwój prenatalny człowieka i zmiany jakim podlega organizm matki i płodu w kolejnych tygodniach rozwoju. Bibliografia: Bartel H. 1995. Embriologia PZWL Warszawa Bielańska-Osuchowska Z. 1993. Embriologia. PWRiL, Warszawa. Bielańska-Osuchowska Z. 2004. Zarys organogenezy. PWN Warszawa Jura Cz., Klag J. 2005. Podstawy embriologii zwierząt i człowieka. T. 1-2. PWN, Warszawa. Krzanowska H., Sokół-Misiak W. (red.) 2002. Molekularne mechanizmy rozwoju zarodkowego. PWN, Warszawa. Ostrowski K. 1985. Embriologia człowieka. PZWL, Warszawa. Wolański N. 2005. Rozwój biologiczny człowieka. PWN, Warszawa.

Nazwa przedmiotu: Botanika ogólna z anatomi ą roślin Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: 1 i 2 Rodzaj studiów: stacjonarne Rok studiów: I LIC Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: dr Bożenna Maciejczak Forma zaliczenia: wykład: sem. I – zal; sem II – Egz., lab.: sem I i II – zal z oc. Cel kształcenia: Poznawanie budowy ciała roślin (komórka roślinna, tkanki i układy tkankowe, organy roślinne wegetatywne i generatywne, przystosowań w budowie do zróżnicowanych warunków siedliskowych oraz biologii rozmnażania generatywnego i rozsiewania nasion. Opanowanie preparatyki anatomicznej i techniki mikroskopowej w stopniu umożliwiającym analizę i diagnozowanie głównych grup taksonomicznych roślin. Treści kształcenia: Wykład (liczba godzin: 15) Semestr I: Historia i metodyka badawcza. Specyfika budowy komórki roślinnej (ściana komórkowa, plastydy i ich ontogeneza, barwniki roślinne, wakuole, substancje zapasowe i inne). Formy morfologicznej organizacji ciała roślin i organizmów roślinopodobnych (jednokomórkowe, plechowce, tkankowe). Tkanki roślinne (budowa, funkcje biologiczne, topografia): merystematyczne – wierzchołkowe, boczne pierwotne i wtórne; interkalarne, archesporialne, merystemoidy, regenerujące; tkanki stałe – okrywające, miękiszowe, wzmacniające (mechaniczne), przewodzące (tracheidy i tracheje, komórki i rurki sitowe, libriform, miękisz i włókna łyko-drzewne, wiązki przewodzące. Symplast i apoplast. Teoria stelarna. Struktury i tkanki wydzielnicze. Morfologiczno-funkcjonalne układy tkankowe u roślin (ochronny, fotosyntetyczny, przewodzący, izolujący, przewietrzający, chłonny, ruchowy, mechaniczny, wydzielniczy, twórczy i inne). Semestr II: wykład (liczba godzin – 15). Budowa zarodka i rozwój organów roślinnych. Teoria histogenowa. Morfologia i anatomia organów wegetatywnych – budowa pierwotna i wtórna oraz modyfikacje korzenia, systemy korzeniowe, mikoryzy. Łodyga i liście roślin zarodnikowych. Typy morfologiczno-anatomiczne łodyg roślin nago- i okrytozalążkowych ze szczególnym uwzględnieniem okrywających i waskularnych układów tkankowych. Rozgałęzienia pędu. Teoria telomowa. Morfologiczno-anatomiczna budowa oraz rozmieszczenie, różnorodność budowy i znaczenie biologiczne liści. Filotaksja. Luki i ślady liściowe. Pąki i ich klasyfikacje. Modyfikacje i zróżnicowanie pędu (rozłogi, bulwy pędowe, kłącza, cebule, gałęziaki, liściaki, ciernie, kolce, wąsy i inne. Ekologiczne przystosowania roślin do środowiska – formy życiowe Raunkiaera, sukulenty, kserofity, hydrofity, helofity, higrofity, mezofity, tropofity, pnącza, epifity, halofity, pasożyty i półpasożyty roślinne i inne. Rozmnażanie roślin, organy rozmnażania wegetatywnego i generatywnego, cykle życiowe, budowa kwiatu, megasporo geneza, mikrosporogeneza, biologia

- 42 -

zapylania kwiatów oraz rozsiewania nasion. Klasyfikacje nasion i owoców, rozwój zarodkowy. Apomiksja, partenokarpia. Rośliny użytkowe. Laboratorium (liczba godzin: 30, 15) Semestr I: Opanowanie techniki wykonywania preparatów roślinnych i technik mikroskopowania. Obserwacje mikroskopowe i analiza preparatów z zakresu: Specyfika budowy komórki roślinnej: ściana komórkowa i jej modyfikacje; wakuole roślinne oraz ich zawartość; plastydy; barwniki roślinne; ruch cytoplazmy; materiały zapasowe roślinne; substancje ergastyczne; kryształy (druzy, rafidy, piasek krystaliczny, jedyńce, styloidy i inne); plazmoliza i deplazmoliza; Tkanki roślinne: merystemy wierzchołkowe łodygi (u Elodea canadensis) i korzenia (na przykładzie stożka wzrostu Allium sp., Vicia sp.); tkanki okrywające pierwotne i ich wytwory (aparaty szparkowe, włoski) oraz wtórne (korek z przetchlinkami); tkanki miękiszowe zasadnicze, asymilacyjne, spichrzowe, wodonośny, aerenchyma; tkanki mechaniczne – kolenchyma (kątowa, płatowa, lukowa) oraz sklerenchyma (stereidy, sklereidy); tkanki przewodzące z elementami histologicznymi ksylemu tracheidy, tracheje, miękisz drzewny, włókna drzewne (libriform), floemu (komórki sitowe, rurki sitowe, komórki przyrurkowe, miękisz łykowy, włókna łykowe) oraz typy wiązek przewodzących (kolateralne otwarte i zamknięte, bikolateralne, koncentryczne hadrocentryczne, koncentryczne leptocentryczne). Korzeń – strefy korzeniowe, budowa pierwotna i wtórna, systemy korzeniowe. Budowa morfologiczno-anatomiczna łodygi roślin zarodnikowych oraz pierwotna roślin okrytonasiennych. Semestr II: Łodyga roślin nasiennych (łodyg zielnych i zdrewniałych) o budowie wtórnej, plan budowy, przyrost na grubość, słoje przyrostu rocznego, peryderma, martwica korkowa, wcistki, zasklepki, rozpoznawanie elementów histologicznych drewna i łyka w preparacie zmacerowanej gałązki lipy, analiza rozmieszczenia tkanki naczyniowej u różnych gatunków drzew. Analiza budowy morfologicznej i anatomicznej liścia nago- i okrytonasiennych. Modyfikacje pędu. Budowa organów rozmnażania generatywnego u roślin nago- i okrytozalążkowych (kwiaty, kwiatostany), przystosowanie do zapylania. Owoce i nasiona – powstawanie, klasyfikacje owoców, rodzaje nasion i ich znaczenie biologiczne, przystosowania nasion i owoców do rozsiewania. Bibliografia: Broda B., 1998. Zarys botaniki farmaceutycznej. Czaplewska J., Kulikowska-Gulewska H., 1999. Wstęp do anatomii i morfologii roślin naczyniowych. Skrypt do zajęć z botaniki ogólnej. Esau K., 1973. Anatomia roślin. Halicz B., 1989. Podstawy botaniki. Hejnowicz Z., 1980. Anatomia i histogeneza roślin naczyniowych. Hejnowicz Z., 2002. Anatomia i histogeneza roślin naczyniowych. Organy wegetatywne. Malinowski E., 1978. Anatomia roślin. Nowiński M. 1977. Dzieje roślin i upraw ogrodniczych. PWRiL. Nultsch W., 1979. Botanika ogólna. Olszewska M., 1971. Cytologia roślin. Podbielkowski Z., Podbielkowska M., 1992. Przystosowanie roślin do środowiska. Strasburger E., 1972. Botanika. Szafer W., 1969. Kwiaty i zwierzęta. Szweykowski J., Szweykowska A., 2005. Botanika. Morfologia. Tołpa S., Radomski J., Czerwiński W., 1974. Botanika. Woźny A., Michejda J., Ratajczak L., 2001. Podstawy biologii komórki.

Nazwa przedmiotu: Ekologia ogólna Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: 2 Rodzaj studiów: stacjonarne Rok studiów: I LIC EiZZP i BG Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: prof. dr hab. Waldemar Celary Forma zaliczenia: wykład – egzamin; laboratorium - zaliczenie z oceną

- 43 -

Cel kształcenia: Przedstawienie powstania i rozwoju biosfery. Pokazanie strategii życiowych organizmów. Ukazanie mechanizmów funkcjonowania ekosystemów. Pokazanie różnych relacji między organizmami. Przedstawienie różnorodności biologicznej biosfery. Poznanie metod badawczych w ekologii oraz ich zastosowanie w ocenie struktury ekologicznej organizmów żyjących na różnych poziomach organizacji biosfery. Treści kształcenia: Wykład (liczba godzin: 30 Laboratorium (liczba godzin: 30) Wprowadzenie w ekologię. Historia ekologii. Ekologia jako nauka biologiczna. Ekologia współczesna i kierunki jej rozwoju. Przedmiot badań ekologii. Ekologia a biologia ewolucyjna. Organizm i atrybuty życia. Biosfera. Teoria Gai. Powstanie wszechświata, naszego układy planetarnego i Ziemi. Ruchy Ziemi. Budowa Ziemi i dynamika skorupy ziemskiej. Cyrkulacja atmosfery i obieg wody. Powstanie życia na Ziemi. Teorie powstania życia – samorództwo, panspermia, biogeneza. Teoria seryjnej endosymbiozy – SET. Historia życia i paleoekologia. Wielkie wymierania i ich przyczyny. Metabolizm biosfery. Cykl redoks. Heterotrofia i autotrofia. Pobieranie azotu i siarki. Oddychanie i jego typy. Systemy metaboliczne i ich ewolucja. Produkcja pierwotna biosfery. Rozkład biomasy (dekompozycja). Cykle biogeochemiczne – cykl węgla, azotu, siarki i fosforu. Żelazo i jego rola w produkcji pierwotnej oceanów. Biom. Ekosystem i jego funkcjonowanie. Bilans materii i energii w różnych typach ekosystemów (las, step, jezioro i ocean). Różnorodność biosfery – zróżnicowanie form życiowych, zmiany różnorodności gatunkowej w historii biosfery, aktualna bioróżnorodność, przestrzenna zmienność bioróżnorodności, znaczenie różnorodności gatunkowej oraz jej zagrożenia. Interakcje między organizmami – konkurencja, eksploatacja i mutualizm. Różnorodność gatunkowa – struktura, zespół i biocenoza, struktura biocenozy, dynamika biocenoz. Ekologia gatunku (autekologia) – nisza ekologiczna, populacja, regulacja liczebności populacji. Zasada i ograniczenia tolerancji ekologicznej. Budowa i zasada działania oraz zastosowanie przyrządów służących do pomiaru czynników ekologicznych. Metody prognozowania liczebności wybranych populacji owadów w ekologii stosowanej. Przykłady łącznego oddziaływania czynników klimatycznych na procesy rozwojowe owadów. Fenologia jako nauka o sezonowych rytmach w przyrodzie. Metody oceny zagęszczenia i dynamiki liczebności wybranych populacji organizmów. Metody pomiaru produkcji pierwotnej wybranych biocenoz. Metody oceny struktury przestrzennej organizmów. Wskaźniki demograficzne populacji. Interakcje pokarmowe. Przystosowanie organizmów do gospodarki wodnej. Allelopatia. Bibliografia: Eldredge N. 2003. Życie na krawędzi. Rozwój cywilizacji i zagłada gatunków. Prószyński i S-ka, Warszawa. Górecki A., Kozłowski J., Gębczyński M. 1987. Ćwiczenia z ekologii. Podręcznik dla studentów biologii ogólnej i środowiskowej. Dział Wydawnictw Filii UJ w Białymstoku. Kershaw K. 1978. Ilościowa i dynamiczna ekologia roślin. PWN, Warszawa. Łomnicki A. 2003. Wprowadzeń k;, do statystyki dla przyrodników. PWN, Warszawa. Margulis L. 2000. Symbiotyczna Planeta. Wyd. CiS, Warszawa Odum E. P. 1977. Podstawy ekologii. PWRiL, Warszawa. Pianka E. R. 1981. Ekologia ewolucyjna. PWN, Warszawa. Szujecki A. 1998. Entomologia leśna. Tom I i II. Wydawnictwo SGGW, Warszawa. Trojan P. 1978. Ekologia ogólna. PWN, Warszawa. Trojan P. 1985. Bioklimatologia ekologiczna, Warszawa. Weiner J. 2003. Życie i ewolucja biosfery. PWN, Warszawa. Wilson E. 1999. Różnorodność życia. PIW, Warszawa. Nazwa przedmiotu: Zoologia systematyczna kr ęgowców Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: 3 Rodzaj studiów: stacjonarne/niestacjonarne Rok studiów: II LIC

- 44 -

Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: dr B. Ichniowska-Korpula, dr J.Wypiórkiewicz Forma zaliczenia: wykład – egzamin, laboratorium – zaliczenie z oceną Cel kształcenia: Przedstawienie zróżnicowania świata strunowców, ze szczególnym uwzględnieniem przystosowań w budowie do środowiska życia. Biologia, ekologia, i ewolucja. Przegląd systematyczny fauny Polski. Treści kształcenia: Historia rozwoju zoologii w Polsce. Systematyka zwierząt. Filogeneza. Typ: Chordata (strunowce) – podtyp: Tunicata (osłonice) – budowa anatomiczna i morfologiczna gromady Appendicularia, Ascidiacea i Thaliacea; budowa i cechy swoiste – podtyp: Acrania (Cephalochordata). Cechy swoiste w podtypie Vertebrata (kręgowce). Wielokierunkowy rozwój kręgowców. Ewolucja układów: krwionośnego, pokarmowego, wydalniczego, nerwowego, oddechowego, dokrewnego u przedstawicieli gromad: Pisces, Amphibia, Reptilia, Aves i Mammalia. Powłoka ciała, mózg, narządy zmysłów, krążenie, trawienie, wydalanie, wydzielanie i rozmnażanie. Biologia, pochodzenie, formy przejściowe i rozwój rodowy przedstawicieli poszczególnych gromad kręgowców. Szkielet i jego podział. Ewolucja i budowa czaszki, kręgosłupa, pasów barkowego i miednicowego oraz kończyny przedniej i tylnej kręgowców. Klatka piersiowa, żebra i mostek jako elementy składowe. Zwierzę a środowisko lądowe. Zwierzę a środowisko wodne. Cechy i mechanizmy przystosowawcze do bytowania w zróżnicowanych środowiskach przedstawicieli wszystkich gromad kręgowców. Przegląd systematyczny kręgowców należących do fauny Polski. Podstawy ochrony gatunkowej zwierząt. Introdukcja a reintrodukcja. Łowiectwo. Czerwona Księga gatunków zagrożonych i ginących w Polsce. Bibiografia: Grudziński Z., 1987(red). Przedstrunowce i strunowce. PWN Warszawa. Szarski M., 1987 (red). Anatomia porównawcza kręgowców. PWN Warszawa. Zysk A., Zamachowski W. 1997. Strunowce (Chorodata). Wyd. Nauk. WSP, Kraków. Brehm A., 1963. Życie zwierząt. Ssaki. PWN. Warszawa. Dobrowolski K., 1987(red). Zoologia. PZWS Warszawa. Juszczyk W., 1987. Płazy i gady krajowe. PWN Warszawa. Krysiak K., Świeżyński K., 1987. Anatomia zwierząt. PWN Warszawa. Rajski A., 1988. Zoologia. t. 1 i 2. PWN Warszawa. Serafiński W., 1995. Ssaki Polski. Atlas. WSiP Warszawa. Sokołowski J., 1958. Ptaki ziem Polskich. PWN. W-wa. Tomiałojć L., 1990. Ptaki Polski. PWN Warszawa. Nazwa przedmiotu: Zajęcia terenowe z zoologii Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: 2, 4 Rodzaj studiów: stacjonarne/niestacjonarne Rok studiów: I, II LIC (B, EiZZP, BG) Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: dr Jolanta Bąk, dr Anna Chruszcz, dr Alicja Huruk, dr B. Ichniowska-Korpula, dr J.Wypiórkiewicz Forma zaliczenia: zaliczenie z oceną Cel kształcenia: nabycie sprawności w odławianiu, oznaczaniu i konserwowaniu osobników z wybranych gatunków bezkręgowców i kręgowców w różnych typach siedliskowych z wykorzystaniem fachowej literatury i konkretnego, przystosowanego do tego typu prac sprzętu. Zwrócenie szczególnej uwagi na gatunki objęte ochroną całkowitą, częściową oraz czynną. Określenie listy gatunków zagrożonych z uwzględnieniem Polski, a także obszaru województwa świętokrzyskiego Treści kształcenia: Zróżnicowanie lądowych środowisk fauny. Charakterystyka grup zwierząt występujących w zespołach łąkowych, łąka jako specyficzne środowisko życia wymagające określonych adaptacji

- 45 -

organizmów zwierzęcych, entomofauna, pajęczaki, malakofauna, herpetofauna. Metody połowu i konserwacji materiału zwierzęcego. Charakterystyczne przystosowania określonych gatunków zwierząt do egzystencji w biotopach łąkowych. Charakterystyka grup zwierząt występujących w zespołach leśnych. Wpływ warunków środowiska leśnego na świat zwierząt. Struktura fauny glebowej w biocenozie lasu. Stosunki międzygatunkowe i wewnątrzgatunkowe. Wpływ gospodarki człowieka na biocenozę lasu. Metody badań fauny lasu: zbiór entomofauny przy pomocy parasola entomologicznego w warstwie drzew i krzewów, zbiór herpetofauny przy pomocy czerpaka herpetologicznego. Zróżnicowanie wodnych środowisk fauny. Faunistyczna charakterystyka środowisk wodnych i metody badań hydrobiologicznych. Wody stojące – jezioro, staw, oczko wodne, itp. Wody płynące. Przegląd fauny wód śródlądowych: bezkręgowce – przystosowania do wodnego trybu życia, kręgowce – przystosowania do wodnego trybu życia. Główne zgrupowania organizmów w wodach. Czynniki ograniczające życie organizmów w wodach. Metody badań jakościowych; czerpak hydrobiologiczny, drapacz dna, czerpak herpetologiczny – ilościowe; czerpak typu Ekman. Wpływ gospodarki człowieka na stan środowisk wodnych, metody zachowania i ochrony. Świat zwierzęcy związany z terenami podmokłymi, torfowiskami, itp. Charakterystyka gatunków zwierząt związanych ze środowiskiem torfowiskowym, metodyka zbioru i konserwowania zwierząt występujących w ekosystemie torfowisk różnego typu i terenach nawodnionych, zalewowych, zachowanie i ochrona terenów podmokłych – Dyr. Siedliskowa NATURA 2000. Bibliografia: Rybak J.I. 2000: Bezkręgowe zwierzęta słodkowodne. Przewodnik do rozpoznawania, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa. Hofmann H. 2003: Ssaki Europy. Oznaczanie – Poznawanie – Ochrona, Muza SA, Warszawa. Reinchholf J. 1996: Ssaki. Leksykon przyrodniczy, Świat Książki, Warszawa. Berger L. 1975: Gady i płazy (Reptilia et Amphibia). Fauna słodkowodna Polski, PWN, Warszawa-Poznań. Buszko J., 2000. Atlas motyli Polski. IMANE. Warszawa. Dębicki C., Szwedo J., 2000. Owady Polski. Wyd. Kubajak. Kraków. Berger L., Michałowski J. 1963: Klucz do oznaczania kręgowców Polski, cześć II: Płazy – Amphibia, część III gady – Reptilia, PWN, Warszawa. Juszczyk W. 1987: Płazy i gady krajowe, Wyd. II, PWN, Warszawa. Skrzypczyńska M., 1986. Owady – szkodniki nasion i szyszek drzew iglastych. Gutenberg Kraków. Banaszak J., 1994. Przegląd systematyczny owadów. Wyd. Ucz. Bydgoszcz. Staniczykowska A., 1997. Ekologia wód śródlądowych. WSiP. Warszawa. Banaszak J., 1993. Ekologia pszczół. PWN. Warszawa-Poznań. Nazwa przedmiotu: Zoologia systematyczna bezkr ęgowców Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: 1, 2 Rodzaj studiów: stacjonarne/niestacjonarne Rok studiów: I LIC (B, EiZZP, BG) Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: dr Jolanta Bąk, , dr Alicja Huruk, dr hab. Stanisław Huruk, dr B. Ichniowska-Korpula Forma zaliczenia: egzamin, zaliczenie z oceną Cel kształcenia: przekazanie podstawowych informacji dotyczących wiadomości z zakresu systematyki zwierząt bezkręgowych, biologii, ekologii i procesów ewolucyjnych. Treści kształcenia: Zoologia i jej działy. Zarys historyczny nauk zoologicznych. Pojęcie gatunku jako podstawowej jednostki taksonomicznej i jednostki hierarchicznie podporządkowane. Kryteria podziału Metazoa na 2 oddziały (divisio): Parazoa i Eumetazoa (Histozoa). Divisio: Parazoa - środowisko życia, budowa i czynności życiowe Porifera (gąbki). Przegląd gromad, znaczenie dla człowieka. Kryteria podziału Eumetazoa na Radiata i Bilateralia; Diploblastica, Triploblastica; Protostomia; Deuterostomia. Divisio: Eumetazoa (tkankowce) - rozprzestrzenienie, morfologia, anatomia,

- 46 -

funkcje życiowe (ze szczególnym uwzględnieniem cyki rozwojowych) i znaczenie gospodarcze organizmów należących do następujących typów: Cnidaria - parzydełkowce (gromada: Hydrozoa, Scyphozoa, Anthozoa) i żebropławy (Centophora); Platyhelminthes - płazińce (gromada: Turbellaria, Trematoda, Cestoda) – pasożytnictwo robaków płaskich. Nemertini – wstężnice; Rotifera (wrotki); Nemathelminthes - obleńce (gromada: Nematoda) – pasożytnictwo robaków obłych; Mollusca - mięczaki (gromada: Loricata, Gastropoda, Bivalvia, Cephalopoda); Annelida - pierścienice (gromada: Polychaeta, Oligochaeta, Hirudinea); Arhropoda - stawonogi (przegląd gromad i gatunków w obrębie podtypów: Trilobitomorpha, Crustaceomorpha, Chelicerata, Eutracheata); Echinodermata - szkarłupnie (Asteroidea, Echinoidea, Ophiuroidea). Omawianie polega na charakterystyce poszczególnych typów, a w ich obrębie niższych jednostek systematycznych. Bibliografia: Dogiel W.A., 1986. Zoologia bezkręgowców. Warszawa. Grabda E., 1989 (red.). Zoologia bezkręgowce. t. 1 i 2. Warszawa. Hempel-Zawitkowska J. (red.), 1995. Zoologia dla uczelni rolniczych. PWN. W-wa. Jura Cz., 1996. Bezkręgowce. Podstawy morfologii funkcjonalnej systematyki i filogenezy. PWN. Warszawa. Moraczewski Jerzy 1976: Ćwiczenia z zoologii bezkręgowców. PWN, Warszawa. Banaszak J., 1993. Ekologia pszczół. PWN. Warszawa-Poznań. Banaszak J., 1994. Przegląd systematyczny owadów. Wyd. Ucz. Bydgoszcz. Buszko J., 2000. Atlas motyli Polski. IMANE. Warszawa. Dębicki C., Szwedo J., 2000. Owady Polski. Wyd. Kubajak. Kraków. Rybak J., 1971. Przewodnik do rozpoznawania niektórych zwierząt bezkręgowych słodkowodnych. PWN. Warszawa. Staniczykowska A., 1997. Ekologia wód śródlądowych. WSiP. Warszawa. Nazwa przedmiotu: Walory przyrodnicze Gór Świętokrzyskich Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: 6 Rodzaj studiów: stacjonarne Rok studiów: III LIC B Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: dr hab. Stanisław Huruk Forma zaliczenia: zaliczenie z oceną Cel kształcenia: Poznanie środowiska przyrodniczego własnego regionu. Formy ochrony przyrody w Górach Świętokrzyskich, zagrożenia i przeciwdziałania. Treści kształcenia: Charakterystyka środowiska geograficznego (położenie fizyczno-geograficzne, powierzchnia, granice, gleby, klimat, warunki wodne). Przegląd i charakterystyka regionów geograficznych województwa świętokrzyskiego. Formy ochrony – ŚPN, park krajobrazowy, obszary chronionego krajobrazu, rezerwaty przyrody, pomniki przyrody, ochrona gatunkowa. Szata roślinna Gór Świętokrzyskich. Stan zwierząt Gór Świętokrzyskich. Bibliografia: Chmielewski ST. i in. 2005. Ptaki krainy Gór Świętokrzyskich. Monografia faunistyczna. Bogucki Wyd. Naukowe. Poznań. Huruk ST., Jabłoński B. 1998. Kręgowce ŚPN. Wydano z funduszy ŚN. Druk Apla Kielce. Bodzentyn-Kielce. 1998. Cieśliński S., Kowalkowski A. (red.) 2000. Monografia ŚPN. Wydawca: ŚPN. Bodzentyn-Kraków. Szajn J. (red.) 1993. Województwo kieleckie – przyroda i środowisko. Arhus. Wróblewski T. 1976. Rzeźba Gór Świętokrzyskich. Rocznik świętokrzyski. Kielce. Ćmak J. 1986. badania botaniczne na terenie ŚPN. Kielce. Drymmer K. 1890. Rośliny najbliższych okolic Kielc. Pam. Fizjogr. 10.

- 47 -

Kobendza R. 1939. Gołoborza i ich stosunek do lasu w Górach Świętokrzyskich. Rozpr. i Spraw. Inst. Bad. Lasów Państwowych. Ser. A, 43. Huruk S. 1992. Chronione gatunki zwierząt w ŚN. Parki Nar. I rez. Przyr. T. 11, nr 2,3. Liana A., Prószyńska M. 1984. Stan zbadania fauny Gór Świętokrzyskich. Fragm. Faun. T. 28, nr 9. Kondracki J. 1994. Geografia Polski. Mezoregiony fizycznogeograficzne. Warszawa. Atlas województwa kieleckiego. 1970. Wydawnictwo geologiczne. Warszawa. Dzubałtowski S., Kobendza R. 1934. Badania fitosocjologiczne w Górach Świętokrzyskich III. Zespoły roślin w pasmach Bielińskim i Jeleniewskim. Acta Soc. Bot. Pol., 5,5. Ćmak J., Karczewski J., Stachurska E., Stachurski M., Tomków M. 1982. Inwentaryzacja stanowisk oraz zasobów roślin i zwierząt poddanych pod prawną ochronę gatunkową w woj. kieleckim. Raport – maszynopis dla Urzędu Wojewódzkiego Kielce. Liana A., Prószyńska M. 1984. Bibliografia fauny Gór Świętokrzyskich. Fragm. Faun. T. 28, nr 9. Nazwa przedmiotu: Seminarium dyplomowe - zoologia Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: 5, 6 Rodzaj studiów: stacjonarne Rok studiów: III LIC B Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: dr hab. Stanisław Huruk Forma zaliczenia: zaliczenie z oceną Cel kształcenia: Zapoznanie studentów z istotą badań naukowych, współczesną metodologią z zakresu zoologii, umiejętność posługiwania się tekstem źródłowym, zasady cytacji. Treści kształcenia: umiejętność zaplanowania i wykonywania badań własnych, które są istotnym elementem pracy dyplomowej, konstrukcja pracy dyplomowej, opisowe ujęcie treści rozdziałów pracy licencjackiej, wskazówki techniczne, analiza tekstów źródłowych dotyczących tematów prac dyplomowych; analiza piśmiennictwa z zakresu entomologii, teriologii, paleobiologii, malakologii, herpetologii, dyskusja nad strukturą przeglądowej i oryginalnej pracy naukowej (formułowanie tytułu pracy, wstęp – zarys problematyki badawczej, uzasadnienie wybranej tematyki oraz wypływające z tego cele badań, cele badawcze i przedstawianie hipotez, opis zastosowanych metod, charakterystyka obiektów badawczych – miejsce badań, teren, obiekt i przedmiot badań, przedstawienie wyników badań, dyskusja wyników badań z innymi pracami, odnoszenie własnych wyników do głównych teorii i koncepcji naukowych, porównanie zastosowanych metod z innymi metodami badawczymi; formułowanie wniosków; prezentowanie poszczególnych rozdziałów pracy licencjackiej. Bibliografia: Praca zbiorowa 1973. Katalog fauny Polski. PAN. Inst. Zool. PWN. Warszawa. Głowaciński Z., Nowak J. (red.) 2004. Polska Czerwona Księga Zwierząt – bezkręgowce. Inst. Ochr. Przyr. PAN. Kraków. Kochler W., Schneider Z. 1966. Owady naszych lasów. PWRiL, Warszawa. Carl G. Hempel 1966. Poradnik nauk przyrodniczych. WNT. Warszawa. Kaweck L. 1982. Zoologia stosowana. PWN. Warszawa. Charles J. Krebs 1997. Ekologia. Wyd. Naukowe PWN. Warszawa. Taylor F.S. 1962. Historia nauk przyrodniczych w zarysie. PWN. Warszawa. Razowski J. (red.) 1991. Wykaz zwierząt Polski. Wydawnictwo PWN Wrocław. Solon T. 1996. Ekologia krajobrazu. PWN. Warszawa. Pawłowski J. 1955. Zbieranie i preparowanie owadów. PWRiL, Warszawa. Kowalski K. 1971. Ssaki. Zarys teriologii. PWN. Warszawa. Mayr E. 1974. Podstawy systematyki zwierząt PWN. Warszawa.

- 48 -

Nazwa przedmiotu: Fauna Polski Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: 2 Rodzaj studiów: stacjonarne Rok studiów: I SUM BŚ, EiZZP Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: dr Alicja Huruk Forma zaliczenia: egzamin, zaliczenie z oceną Cel kształcenia: kompleksowe informacje o różnorodności gatunkowej fauny Polski. Fauna Polski głównych biomów. Warunki bytowania i rozmieszczenia zwierząt. Treści kształcenia: Historia badań nad fauną Polski – poznanie najwybitniejszych postaci w historii zoologii polskiej. Kształtowanie się współczesnej fauny Polski. Charakterystyka głównych środowisk życia zwierząt w ramach zajęć laboratoryjnych i terenowych: środowisko wodne (wody słodkie stojące oraz płynące), środowisko lądowe (lasy, tereny otwarte). Charakterystyka czynników wpływających na zróżnicowanie fauny Polski. Wykaz, charakterystyka taksonów, opis gatunków. Informacje dotyczące miejsca i środowiska występowania gatunku, jego liczebności, preferencji siedliskowych, typu fagizmu i miejsca w strukturze troficznej w biocenozie. Program „Fauna Europaea NAS extension”. Zestawienie współczesnych gatunków zwierząt stwierdzonych w Polsce oraz ocena stanu zbadania fauny Polski na tle fauny światowej, Europy i krajów ościennych. Metody badania fauny regionalnej. Bibliografia: Praca zbiorowa 1973. Katalog fauny Polski. PAN Inst. Zool. PAN Warszawa. Głowaciński Z., Nowak J. (red.), 2004. Polska Czerwona Księga Zwierząt – bezkręgowce. Inst. Ochr. Przyr. PAN Kraków. Głowaciński Z., 2001. Polska Czerwona Księga Zwierząt – kręgowce. PWRiL, Warszawa. Razowski J. (red), 1991. Wykaz zwierząt Polski. Wydawnictwo PWN Wrocław. Leśniak A., 1995. Przyroda województwa kieleckiego. Wojew. Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Kielce. Bogdanowicz W. i in. (red.), 2004. Fauna Polski. Tom I, II, III, Volume I, II, III. Muzeum i Instytut Zoologii PAN. W-Wa. Chmielewski St. i in. 2005. Ptaki Krainy Gór Świętokrzyskich. Monografia faunistyczna. Bogucki Wyd. Naukowe. Poznań. Huruk S., Jabłoński B., 1998. Kręgowce Świętokrzyskiego Parku Narodowego. Wydano z funduszy ŚPN. Bodzentyn – Kielce. 1998. Cieśliński S., Kowalkowski A. (red.) 2000. Monografia Świętokrzyskiego Parku Narodowego. Wyd. ŚPN. Bodzentyn – Kraków. Berger L. 2000. Płazy i gady Polski. PWN, Warszawa – Poznań. Demel K. 1974. Życie morza. Wyd. Morskie, Gdańsk. Młynarski M. 1987. Płazy i gady Polski. WSiP, Warszawa. Obmiński Z. 1978. Ekologia lasu. PWN, Warszawa. Pucek T. 1978. Ssaki Polski. PWN, Warszawa.

- 49 -

Rudnicki A. 1989. Ryby wód Polski. WSiP, Warszawa. Sandner H. 1989. Owady. PWN, Warszawa. Sokołowski J. 1958. Ptaki ziem Polski. PWN, Warszawa. Sokołowski J. 1979. Ptaki Polski. WSiP, Warszawa. Solon T. 1996. Ekologia krajobrazu. PWN, Warszawa. Stańczykowska A. 1986. Zwierzęta bezkręgowe naszych wód. WSiP, Warszawa. Stańczykowska A. 1997. Ekologia naszych wód. WSiP, Warszawa. Szujecki A. 1980. Ekologia owadów leśnych. Warszawa. PWN, Warszawa. Żmudziński L., 1990. Świat zwierzęcy Bałtyku. WSiP, Warszawa. Wybrana monografia danego parku narodowego. Wybrane zeszyty z serii Fauna Słodkowodna Polski, PAN.

Nazwa przedmiotu: Biomonitoring Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: 2 Rodzaj studiów: niestacjonarne Rok studiów: I SUM EiZZP Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: dr hab. Stanisław Huruk Forma zaliczenia: egzamin, zaliczenie z oceną Cel kształcenia: System organizacji monitoringu biologicznego. Możliwości wykorzystania organizmów w monitoringu i bioindykacji. Treści kształcenia: Konieczność inwentaryzacji i waloryzacji przyrodniczej obszarów poprzez śledzenie naturalnych i antropogenicznych przekształceń układów przyrodniczych oraz efektów prawnej ochrony gatunkowej i obszarowej przy pomocy monitoringu biologicznego. Reakcje żywych organizmów na zmiany środowiska abiotycznego. Kategorie elementów tworzących różnorodność biologiczną wchodzących w zakres działania biomonitoringu: ekosystemy i siedliska, gatunki, zespoły i zgrupowania, opisane genomy i geny o znaczeniu naukowym, społecznym i gospodarczym. Liczba obiektów i powtórzeń objętych biomonitoringiem. Częstotliwość obserwacji i pomiarów. Bibliografia: Górny M., Grüm L., 1981. Metody stosowane w zoologii gleby. 1-483. Gutowski J.M., 2004. Bezkręgowce jako obiekt monitoringu biologicznego w Puszczy Białowieskiej. Leśne Prace Badawcze, 1: 23-54. Leśniak A., 1979. Możliwości bioindykacji antropogenicznych zniekształceń środowisk leśnych na podstawie zmian w zgrupowaniach bezkręgowców. [W:] Reakcje bezkręgowców na presje antropogeniczne w środowisku leśnym. Materiały I Sympozjum Ochrony Ekosystemów Leśnych. Rogów 1979. Wyd. SGGW: 14-23. Leśniak A., 1997. metody analizy zgrupowań biegaczowatych (Carabidae, Col.) w zooindykacji procesów ekologicznych. [W:] S. Mazur (red.) Waloryzacja ekosystemów leśnych metodami zooindykacyjnymi. VI Sympozjum ochrony Ekosystemów Leśnych. Jedlnia Letnisko, 2-3 grudnia 1996: 29-41. Leśniak A., 1980. Badania zmian w strukturach zgrupowań entomofauny naziemnej jako wskaźnika zniekształceń ekosystemów leśnych. Dok. IBL, 09.10.07.02 (msc.). Leśniak A., Huruk A., Huruk S., 2003. Możliwości wykorzystania biegaczowatych w monitoringu środowiska biologicznego. [W:] Bochenek W., Gil E. Funkcjonowanie i monitoring geoekosystemów ze szczególnym uwzględnieniem zjawisk ekstremalnych. Ss. 123-128. A., Huruk S., Bochenek W., 2007. Analiza struktury zgrupowania biegaczowatych (Col., Carabidae) w lesie wyżynnym w obrębie Stacji Monitoringu Szymbark. Monitoring środowiska Przyrodniczego nr 8, s. 99-104, KTN, Kielce.

- 50 -

Szyszko J., 1997. Próba waloryzacji środowisk leśnych przy pomocy biegaczowatych (Carabidae, Col.). [W:] S. Mazur (red.) Waloryzacja ekosystemów leśnych metodami zooindykacyjnymi. VI Sympozjum ochrony Ekosystemów Leśnych. Jedlnia Letnisko, 2-3 grudnia 1996: 42-60. Gutowski J.M., Krzysztofiak L., 1995. Wstępna ocena wyników monitoringu ekologicznego z wykorzystaniem bezkręgowców na terenie północno-wschodniej Polski. Prace IBL, seria A, nr 790-800: 193-207. Szyszko J., 1983. State of Carabidae (Col.) fresh pine forest and tentative valorization of this environment. Warsaw Agricultural University Press: 1-80. Małachowska J. i in.: Monitoring lasów – ocean stanu zdrowotnego lasów w latach 1991-2005. Biblioteka Monitoringu Środowiska. GIOŚ, Warszawa, 2007. Weiner J., 1999. Życie i ewolucja biosfery. PWN, warszawa: 1-591. Kowalkowski A., 1992. Koncepcja organizacji Świętokrzyskiej Stacji Kompleksowego Monitoringu Powierzchni Ziemi. W: Wybrane zagadnienia gospodarki wodnej w systemie zlewni województwa kieleckiego. KTN, Kielce: 13-30. Nazwa przedmiotu: Owady w biomonitoringu Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: 3 Rodzaj studiów: stacjonarne Rok studiów: II SUM BŚ Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: dr hab. Stanisław Huruk Forma zaliczenia: zaliczenie z oceną Cel kształcenia: Monitoring przyrodniczy – podstawowe pojęcia, definicja, cele, założenia. Organizacja monitoringu. Możliwości wykorzystania organizmów w monitoringu i bioindykacji. Treści kształcenia: Zmiany zachodzące w przyrodzie pod wpływem czynników naturalnych oraz antropogenicznych. Okresowa, systematyczna ocena stanu wybranych elementów przyrody oraz dynamika zmian tych elementów. Analiza danych dotyczących stanu przyrody oraz przebiegu zjawisk i procesów przyrodniczych. Przydatność owadów (w tym biegaczowatych) w monitoringu oraz bioindykacji. Warunki i wymagania ekologiczne jakie powinien spełniać gatunek lub wyższy takson używany w bioindykacji. Wskaźniki wykorzystywane w bioidykacji dokonywanej przy pomocy owadów (biegaczowatych). Bibliografia: Górny M., Grüm L., 1981. Metody stosowane w zoologii gleby. 1-483. Gutowski J.M., 2004. Bezkręgowce jako obiekt monitoringu biologicznego w Puszczy Białowieskiej. Leśne Prace Badawcze, 1: 23-54. Leśniak A., 1979. Możliwości bioindykacji antropogenicznych zniekształceń środowisk leśnych na podstawie zmian w zgrupowaniach bezkręgowców. [W:] Reakcje bezkręgowców na presje antropogeniczne w środowisku leśnym. Materiały I Sympozjum Ochrony Ekosystemów Leśnych. Rogów 1979. Wyd. SGGW: 14-23. Leśniak A., 1997. metody analizy zgrupowań biegaczowatych (Carabidae, Col.) w zooindykacji procesów ekologicznych. [W:] S. Mazur (red.) Waloryzacja ekosystemów leśnych metodami zooindykacyjnymi. VI Sympozjum ochrony Ekosystemów Leśnych. Jedlnia Letnisko, 2-3 grudnia 1996: 29-41. Leśniak A., 1980. Badania zmian w strukturach zgrupowań entomofauny naziemnej jako wskaźnika zniekształceń ekosystemów leśnych. Dok. IBL, 09.10.07.02 (msc.).

- 51 -

Leśniak A., Huruk A., Huruk S., 2003. Możliwości wykorzystania biegaczowatych w monitoringu środowiska biologicznego. [W:] Bochenek W., Gil E. Funkcjonowanie i monitoring geoekosystemów ze szczególnym uwzględnieniem zjawisk ekstremalnych. Ss. 123-128. A., Huruk S., Bochenek W., 2007. Analiza struktury zgrupowania biegaczowatych (Col., Carabidae) w lesie wyżynnym w obrębie Stacji Monitoringu Szymbark. Monitoring środowiska Przyrodniczego nr 8, s. 99-104, KTN, Kielce. Szyszko J., 1997. Próba waloryzacji środowisk leśnych przy pomocy biegaczowatych (Carabidae, Col.). [W:] S. Mazur (red.) Waloryzacja ekosystemów leśnych metodami zooindykacyjnymi. VI Sympozjum ochrony Ekosystemów Leśnych. Jedlnia Letnisko, 2-3 grudnia 1996: 42-60. Gutowski J.M., Krzysztofiak L., 1995. Wstępna ocena wyników monitoringu ekologicznego z wykorzystaniem bezkręgowców na terenie północno-wschodniej Polski. Prace IBL, seria A, nr 790-800: 193-207. Szyszko J., 1983. State of Carabidae (Col.) fresh pine forest and tentative valorization of this environment. Warsaw Agricultural University Press: 1-80. Małachowska J. i in.: Monitoring lasów – ocean stanu zdrowotnego lasów w latach 1991-2005. Biblioteka Monitoringu Środowiska. GIOŚ, Warszawa, 2007. Weiner J., 1999. Życie i ewolucja biosfery. PWN, warszawa: 1-591. Kowalkowski A., 1992. Koncepcja organizacji Świętokrzyskiej Stacji Kompleksowego Monitoringu Powierzchni Ziemi. W: Wybrane zagadnienia gospodarki wodnej w systemie zlewni województwa kieleckiego. KTN, Kielce: 13-30. Nazwa przedmiotu: Seminarium magisterskie- zoologia Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: 1,2 Rodzaj studiów: stacjonarne Rok studiów: I SUM BŚ, EiZZP Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: dr hab. Stanisław Huruk Forma zaliczenia: zaliczenie z oceną Cel kształcenia: Zapoznanie studentów z istotą badań naukowych, współczesną metodologią z zakresu zoologii, umiejętność posługiwania się tekstem źródłowym, zasady cytacji. Poznanie struktury pracy magisterskiej, umiejętność pisania dyskusji oraz formułowania wniosków i stawianie tez; samodzielne prowadzenie badań naukowych, kształtowanie podstaw samodzielnej pracy naukowej. Treści kształcenia: przygotowanie pozyskanego materiału w trakcie badań do analiz; plan pracy magisterskiej – temat, podziękowania, wstęp (cele i hipotezy), opis terenu badań, metodyka, wyniki, dyskusja, podsumowanie i wnioski, streszczenie, literatura, dokumentacja; cytacje i piśmiennictwo – przegląd literatury z zakresu entomologii, teriologii, malakologii, herpetologii, paleobiologii; zasady pisania rozdziałów; formy przedstawiania wyników; istota dyskusji w pracy magisterskiej; umiejętność wyciągania prawidłowych wniosków; prezentowanie poszczególnych rozdziałów pracy. Bibliografia: Praca zbiorowa 1973. Katalog fauny Polski. PAN. Inst. Zool. PWN. Warszawa. Głowaciński Z., Nowak J. (red.) 2004. Polska Czerwona Księga Zwierząt – bezkręgowce. Inst. Ochr. Przyr. PAN. Kraków. Kochler W., Schneider Z. 1966. Owady naszych lasów. PWRiL, Warszawa. Carl G. Hempel 1966. Poradnik nauk przyrodniczych. WNT. Warszawa. Kaweck L. 1982. Zoologia stosowana. PWN. Warszawa.

- 52 -

Charles J. Krebs 1997. Ekologia. Wyd. Naukowe PWN. Warszawa. Taylor F.S. 1962. Historia nauk przyrodniczych w zarysie. PWN. Warszawa. Razowski J. (red.) 1991. Wykaz zwierząt Polski. Wydawnictwo PWN Wrocław. Solon T. 1996. Ekologia krajobrazu. PWN. Warszawa. Pawłowski J. 1955. Zbieranie i preparowanie owadów. PWRiL, Warszawa. Kowalski K. 1971. Ssaki. Zarys teriologii. PWN. Warszawa. Mayr E. 1974. Podstawy systematyki zwierząt PWN. Warszawa. Nazwa przedmiotu: Fizjologia ro ślin Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: 2 Rodzaj studiów: stacjonarne Rok studiów: I SUM Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: prof. dr hab. Zbigniew Lechowski Forma zaliczenia: zaliczenie + egzamin Cel kształcenia: poznanie podstawowych procesów fizjologicznych zachodzących w żywych organizmach roślinnych w celu wykorzystania w późniejszym procesie dydaktycznym i pracy laboratoryjnej. Treści kształcenia: Zadania fizjologii roślin i podstawowe metody badań. Gospodarka wodna rośliny i komórki (struktura) , osmoza, potencjał wody, procesy transportowe, woda glebowa, pobieranie wody przez korzeń, transpiracja, regulacja otwierania szparek). Gospodarka mineralna (rola poszczególnych pierwiastków, transport roztworów przez błony, transport pomiedzy komórkami). Fotosynteza (barwniki fotosyntetyczne, fotosyntetyczny transport elektronów, mechanizm fotofosforylacji, procesy biochemiczne fotosyntezy C3, C4 i CAM, bakterie fotosyntetyzujące, fotooddychanie, liść jako system fotosyntetyczny, fotosynteza brutto i netto, czynniki fotosyntezy i metody pomiaru). Chemosynteza. Mechanizm transportu przez floem. Metabolizm oddechowy (glikoliza, cykl Krebsa, łańcuch oddechowy, alternatywna droga oddechowa, mobilizacja materiałów zapasowych, czynniki oddychania). Proces fermentacji. Metabolizm azotowy roślin (procesy biochemiczne włączone w wiązanie N2, asymilacja azotanów, aminacja, transaminacja, obieg węgla i azotu w przyrodzie). Fizjologia wzrostu i rozwoju rośliny (fotomorfogeneza i barwniki włączone w proces, komórkowe i molekularne podstawy działania fitochromu, cykle rozwojowe rośliny, kiełkowanie nasion, wzrost wegetatywny, fotoperiodyzm, wernalizacja, sterowanie zakwitaniem roślin, rola biologiczna hormonów roślinnych – biosynteza, metabolizm i efekty fizjologiczne). Ruchy roślin (ruchy autonomiczne, ruchy bodźcowe). Reakcja roślin na czynniki stresowe. Bibliografia: Fizjologia roślin – praca zbiorowa pod redakcją J. Kopcewicz, S. Lewak. Wydawnictwo Naukowe PWN. 2002. Fizjologia roślin – praca zbiorowa pod redakcją J. Zurzycki, J. Michniewicz. Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne. 1985. Plant Physiology – H. Mohr, P. Schopfer. Springer. 1994. Plant Physiology – L. Taiz, E. Zeiger, The Benjamin/Cummings Publishing Company.Inc. 2006.

Nazwa przedmiotu: Fizjologia zwierz ąt Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: 6 Rodzaj studiów: stacjonarne Rok studiów: III Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: dr Grażyna Świderska-Kołacz Forma zaliczenia: zaliczenie z oceną, egzamin

- 53 -

Cel kształcenia: Student powinien: wykazać się wiedzą dotyczącą zagadnień ujętych w programie nauczania, rozumieć procesy zachodzące w organizmie człowieka i zwierząt oraz orientować się w szkodliwym wpływie różnych czynników egzogennych na homeostazę organizmu, oraz umiejętnością wykorzystania wiedzy teoretycznej do rozwiązywania problemów praktycznych; rozumieć prawa kierujące funkcjonowaniem zdrowego organizmu zwierząt i człowieka. Treści kształcenia: Wykład Środowisko wewnętrzne i jego stałość. Podstawy ogólne i komórkowe fizjologii: Fizjologia jako nauka, homeostaza organizmu [rola układu krążenia, oddechowego, trawiennego, moczowego, hormonalnego i mięśniowego w homeostazie], metabolizm [procesy anaboliczne i kataboliczne], transporty błonowe [dyfuzja, osmoza, transport aktywny i ułatwiony, pinocytoza i fagocytoza], adaptacja i rytmy biologiczne, regulacja humoralna, regulacja nerwowa ustroju, ciśnienie osmotyczne, układy buforowe krwi, Krew i układ krwiotwórczy- część I: Podstawowe funkcje krwi, właściwości fizyczne krwi, skład i funkcje osocza, krwinki czerwone [wielkość, kształt, metabolizm, erytropoeza, hemoglobina, metabolizm żelaza, metabolizm bilirubiny, hemoliza] Krew i układ krwiotwórczy- część II: Krwinki białe [granulocyty, granulocytopoeza, czynności granulocytów, limfocyty i monocyty] mechanizmy odpornościowe[odporność swoista i nieswoista, mechanizmy obronne, antygeny rola węzłów chłonnych i śledziony, kontrola układu immunologicznego]. Hemostaza, faktory krzepnięcia krwi, grupy krwi, konflikt serologiczny, hemofilia Fizjologia krążenia: Budowa i funkcje naczyń krwionośnych, tętnice, żyły i naczynia włosowate, zbiorniki żylne i tętnicze, anatomia czynnościowa serca, morfologia mięśnia sercowego, układ bodźcowy serca, prawo Starlinga, prawo „wszystko albo nic”, teorie tłumaczące wytwarzanie podniet w sercu, ekstrasystole, metabolizm serca, krążenie wieńcowe, rozwinięcie serca, objętość wyrzutowa i pojemność minutowa serca, regulacja czynności pracy serca, ciśnienie krwi i tętno Neurofizjologia – cz. II: Funkcjonalny podział układu nerwowego, oś czuciowa i ruchowa, poziomy funkcjonowania układu nerwowego, organizacja i funkcje istoty szarej i białej centralnego układu nerwowego,; Narządy zmysłów cz. I Organizacja strukturalna narządu wzroku- układ optyczny oka, akomodacja, fizjologia widzenia, droga wzrokowa i korowe ośrodki wzrokowe, fotochemia barwników wzrokowych, pola recepcyjne siatkówki, ostrość wzroku, wady wzroku, doświadczalne stwierdzenie plamki ślepej w oku, czucie bólu, dotyku, ucisku, zimna i ciepła; Fizjologia układu wegetatywnego: Organizacja autonomicznego układu nerwowego, mediatory układu wegetatywnego, organizacja odruchów układu autonomicznego; Czynności nerek: Podstawowe zadania nerek, krążenie nerkowe, przesączanie kłębuszkowe, wchłanianie zwrotne, klirens osmotyczny i klirens wolnej wody, kontrola pracy nerek, równowaga kwasowo-zasadowa Fizjologia układu mięśniowego: Podział mięśni, budowa sarkomeru, molekularne podstawy skurczu, jednostka ruchowa, chemizm skurczu mięśnia, dług tlenowy, właściwości mięśni, rodzaje skurczów, różnice w skurczu mięśni gładkich i szkieletowych, objawy zmęczenia mięśni, tonus mięśniowy; Budowa i czynności układu oddechowego: Anatomia czynnościowa układu oddechowego, mechanizm wdechu i wydechu, wentylacja płuc, wymiana gazów między krwią a powietrzem pęcherzykowym, przystosowanie morfologiczne płuc do oddychania, dyfuzja i wiązanie tlenu z hemoglobiną, dyfuzja dwutlenku węgla z krwi do powietrza pęcherzykowego, wymiana gazowa w tkankach, odruchy oddechowe, regulacja oddychania; Przemiany energetyczne organizmu- układ pokarmowy: Energetyczne i biologiczne wartości pokarmu, bilans energii zawartej w pokarmie, trawienie i wchłanianie, procesy trawienne w jamie ustnej, fizjologiczna rola śliny, procesy trawienne w żołądku, procesy trawienne w jelitach, procesy wchłaniania z przewodu pokarmowego, wątroba i jej czynności Fizjologia hormonów: Receptory komórkowe i odbiór oraz przekazywanie sygnałów w komórkach, charakterystyka i kontrola wydzielania wewnętrznego, główne rodzaje hormonów, hormony podwzgórza, hormony

- 54 -

przysadki, hormony nadnerczy, hormony gruczołu tarczowego, hormony trzustki, hormony szyszynki Układ rozrodczy: Budowa narządów płciowych męskich i żeńskich, powstawanie komórek rozrodczych, zapłodnienie, etapy rozwoju płodu, fizjologia łożyska, organogeneza, hormonalna regulacja rozwoju Laboratorium Homeostaza i ciśnienie osmotyczne: Zachowanie się krwinek czerwonych w roztworach hipo-, hiper- i izoosmotycznych. Działanie czynników hemolizujących Wyznaczanie maksimum i minimum oporności (rezystencji) osmotycznej krwinek czerwonych Właściwości buforowe krwi Właściwości osocza, mikroskopowy obraz elementów morfotycznych krwi: Mikroskopowy obraz niezabarwionej krwi Odbiałczanie krwi kwasem trójchlorooctowym Wykrywanie niektórych składników osocza krwi Barwienie preparatów krwi metodą Pappenheina Analiza porównawcza barwionych preparatów Ilościowe oznaczanie elementów morfotycznych krwi: Liczenie czerwonych i białych krwinek w komorze Bǔkera Oglądanie i liczenie płytek krwi w preparacie barwionym. Oznaczenie liczby retikulocytów we krwi Właściwości hemoglobiny i sedymentacja krwinek: Oznaczanie ilościowe hemoglobiny metoda Sahliego. Wskaźnik barwy krwi (indeks hemoglobiny) Kryształki Teichmanna (chloroheminy). Badanie szybkości opadania krwi (sedymentacji) krwinek – odczyn Biernackiego Krwawienie i krzepnięcie krwi, grupy krwi: Określenie czasu krwawienia Określenie czasu krzepnięcia Rola jonów Ca ++ w procesie krzepnięcia Próba krzyżowa Oznaczanie grup krwi u człowieka Fizjologia układu krążenia: Osłuchiwanie tonów serca u człowieka Pomiar ciśnienia tętniczego u człowieka Wpływ temperatury na ciśnienie tętnicze Badanie ciśnienia żylnego Pomiar tętna u człowieka na tętnicy promieniowej i szyjnej Ocena drożności tętnic i ukrwienia kończyn dolnych Badanie krążenia kapilarnego Reakcje układu krążenia na zmianę pozycji ciała (próba ortostatyczna) Wykorzystanie analizy ciśnienia tętniczego i tętna w próbach wysiłkowych: Próba Mastera Próba harwardzka Próba Ruffiera Odruchy bezwarunkowe i warunkowe: Badanie odruchów u człowieka odruch podeszwowy odruch kolanowy odruch mięśnia dwugłowego ramienia odruch mięśnia trójgłowego ramienia odruch ścięgna Achillesa odruch rogówkowy odruch źreniczny Odruch warunkowy u człowieka Czucie smaku i węchu, narząd wzroku: Rozmieszczenie receptorów smakowych na języku człowieka

- 55 -

Badania współzależności między zmysłem smaku i węchu Stwierdzenie plamki ślepej Mariett”a Wyznaczanie punktu bliży wzrokowej Badanie ostrości wzroku Rozmieszczenie pręcików i czopków w siatkówce oka Czucie skórne, narząd słuchu i równowagi: Badanie ostrości słuchu Lokalizacja źródła dźwięku Badanie czucia skórnego. Wykazanie na skórze człowieka punktów ucisku, bólu, ciepła i zimna Próby badające równowagę Fizjologia układu pokarmowego: Wpływ temperatury i jonów wapnia na działanie podpuszczki Wpływ temperatury i pH na działanie pepsyny Wpływ temperatury i pH na działanie alfa -amylazy ślinowej Oznaczanie enzymu alfa – amylazy w moczu metodą Wohlgemutha Trawienie skrobi w jamie ustnej człowieka Działanie żółci na tłuszcze Oznaczanie współczynnik masy ciała [BMI] Fizjologiczne właściwości układu oddechowego: Zmiany obwodu klatki piersiowej podczas oddychania Próba Flacka Pomiar siły mięśni wydechowych za pomocą manometru rtęciowego Badanie właściwości moczu: Określenie właściwości fizycznych moczu Wykrywanie składników chemicznych moczu normalnego Wykrywanie patologicznych składników moczu Badanie parametrów stresu oksydacyjnego oznaczanie aktywności dysmutazy ponadtlenkowej oznaczanie aktywności katalazy oznaczanie aktywności peroksydazy glutationowej wyznaczanie współczynnika absorbancji molowej - Układ hormonalny: oznaczanie poziomu glikemii za pomocą glukometru określanie fazy cyklu miesiączkowego na podstawie obrazu mikroskopowego próbki śliny Bibliografia: obowiązkowa Fizjologia zwierząt – praca zbiorowa pod red. T. Krzymowskiego: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne Warszawa, 1998; Fizjologia zwierząt- adaptacja do środowiska- Knut Schmidt- Nielsen: PWN Warszawa, 2008 Zarys fizjologii zwierząt- Zygmunt Ewy: PWN Warszawa, 1987 uzupełniająca: Anatomia i fizjologia człowieka – podręcznik dla szkół medycznych- W. Sylwanowicz, A. Michalik, W. Ramotowski : PZWL, Warszawa 1985; Fizjologia – John Bullock, Joseph Boyle, III Michael B. Wang: Wydawnictwo Medyczne Urban & Partner, Wrocław 1997; Zarys fizjologii lekarskiej- E. Miętkiewski: PZWL1979; Biologiczne mechanizmy zachowania się ludzi i zwierząt- B. Sadowski: PWN 2001; Fizjologia- Podstawy fizjologii lekarskiej – William F. Ganong: PZWL, Warszawa 1994; Fizjologia człowieka t. I- Krew.- Stanisław Konturek Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego; Fizjologia człowieka t. II- Układ krążenia.- Stanisław Konturek Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego; Fizjologia człowieka t. III- Oddychanie, czynności nerek, równowaga kwasowo- zasadowa, płyny ustrojowe- Stanisław Konturek Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego; Fizjologia człowieka t. IV- Neurofizjologia- Stanisław Konturek Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego; Fizjologia człowieka t. V- Układ Trawienny i wydzielanie wewnętrzne- Stanisław Konturek Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego; Granice przystosowania – S. Kozłowski: Wiedza Powszechna Warszawa 1986.

- 56 -

Nazwa przedmiotu: Genetyka Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: 4 Rodzaj studiów: stacjonarne Rok studiów: II LIC B Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: dr Barbara Bojczuk, dr Hanna Stępkowska Forma zaliczenia: egzamin, zaliczenie z oceną Cel kształcenia: Zdobywanie wiedzy teoretycznej z zakresu genetyki klasycznej (reguły Mendla i Morgana), populacyjnej (struktura populacji, odziedziczalność i pokrewieństwo) oraz genetyki molekularnej (proces transkrypcji i translacji, wybrane zagadnienia z biotechnologii). Kształtowanie umiejętności wykorzystania wiedzy teoretycznej w praktyce ( analiza wyników krzyżówek hodowli Drosophila melanogaster oraz rozwiązywanie zadań genetycznych. Treści kształcenia: Wykład Działy genetyki, Podstawowe pojęcia genetyczne, Prawa Mendla, Uzupełnienia i modyfikacje reguł dziedziczenia ustalonych przez Mendla, Lokalizacja genów w chromosomach, Dziedziczenie cech sprzężonych z płcią, Analiza genetyczna haploidalnych organizmów eukariotycznych, Analiza genetyczna organizmów prokariotycznych i wirusów, Struktura genomu u organizmów eukariotycznych, Mutageneza, molekularne mechanizmy mutacji, Działanie czynników mutagennych, Reperacja i rekombinacja DNA, Choroby genetyczne człowieka i możliwości ich leczenia, Przyczyny powstawania chorób nowotworowych, Kod genetyczny, Transkrypcja i jej rola w ekspresji genów, Translacja, Regulacja ekspresji genów u prokariotów, Mechanizmy regulacji ekspresji genów u eukariontów, Transpozony i inne ruchome elementy genetyczne, Inżynieria genetyczna, Wybrane zagadnienia z biotechnologii, Genetyczne podstawy różnicowania się komórek i tkanek, Genetyka rozwoju organizmów wielokomórkowych, Dziedziczenie pozajądrowe, Struktura genetyczna populacji, Zmiany w strukturze genetycznej populacji, Odziedziczalność, Pokrewieństwo. Laboratorium Regulamin ćwiczeń. Cykl życiowy i metodyka hodowli Drosophila melanogaster oraz przegląd jej mutantów. Dziedziczenie pary cech allelomorficznych (genotyp, fenotyp, homozygota, heterozygota, allelomorfy, geny alleliczne, allele genu, dominant, recesyw, prawo czystości gamet). Zastosowanie testu Chi-kwadrat w genetyce. Niezależne dziedziczenie dwóch par cech (rozszczepienie, podwójna homozygota, podwójna homozygota, podwójna heterozygota, hybrydy, segregacja, szachownica genetyczna Punnetta), drugie prawo Mendla. Krzyżowanie testowe. Krzyżowanie wsteczne. Odchylenia od klasycznych stosunków mendlowskich (kodominacja, allele wielokrotne, test komplementacji, plejotropowe działanie genów, geny letalne, geny kumulatywne, współdziałanie genów nieallelicznych). Dziedziczenie cech sprzężonych z płcią (chromosomy płci, autosomy, homogametyczność męska i żeńska, heterogametyczność męska i żeńska, homozygota, determinacja płci u owadów, płazów, ptaków i ssaków, cechy sprzężone z płcią a cechy związane z płcią). Zależne dziedziczenie cech (krzyżówka dwupunktowa, krzyżówka trójpunktowa, wartości sprzężeń i wymiany genów u Drosophila melanogaster na podstawie krzyżówki testowej). Zależne dziedziczenie cech (sprzężenie częściowe i całkowite, crossing-over, dziedziczenie cech sprzężonych u Drosophila melanogaster).

- 57 -

Mapowanie chromosomów (jednostka mapowa, mapa genetyczna chromosomu, współczynnik koincydencji, zjawisko interferencji, prawdopodobieństwo, mapowanie genów należących do drugiej grupy sprzężęń u Drosophila melanogaster). Mutacje (zmienność fluktuacyjna, zmienność rekombinacyjna, zmienność mutacyjna, mutacje spontaniczne i indukowane, metody indukowania mutacji, mutacje genowe, mutacje strukturalne chromosomów, mutacje liczbowe, test CLB, analiza kariologiczna mutacji w obrazie mitozy z komórek stożków wzrostu korzeni żyta, fasoli, grochu i cebuli). Mutacje (analiza kariologiczna mutacji w obrazie mejozy z pylników żyta). Genetyka człowieka (kariotyp chromosomów człowieka, determinacja płci, ciałko Barra, zespoły kliniczne: Turnera, Klinefeltera, Downa, Edwardsa, „cri-du-chat”, Patau). Struktura genetyczna populacji (rozkład genotypów w losowo kojarzonej populacji, rozkład genów i genotypów przy dwóch parach niezależnie dziedziczących się cech, populacje naturalne i doświadczalne, prawo Hardy`ego-Weinberga). Struktura genetyczna populacji (obliczanie frekwencji genów i genotypów: przy dziedziczeniu pośrednim jednej pary cech, w przypadku dominowania, w przypadku uwarunkowania cech szeregiem alleli wielokrotnych, równowaga genetyczna populacji). Zmiany w strukturze genetycznej populacji (mutacje, dryf genetyczny, migracje, selekcja na cechy jakościowe, selekcja na cechy ilościowe, naruszanie losowości kojarzeń). Bibliografia: Boczkowski K., Zarys genetyki medycznej, PZWL, W-wa, 1990. Bożkowa K., Genetycznie uwarunkowane zaburzenia metaboliczne u dzieci, PZWL, 1983. Gajewski W., Genetyka ogólna i molekularna, PWN, W-wa, 1987. Lassota Z., Biologia molekularna, PWN, W-wa, 1987. Maciejowski J., Ziêba J., Genetyka zwierząt i metody hodowlane, PWN, W-wa, 1982. Nowicki B., Kosowska B., Genetyka i podstawy hodowli zwierząt, PWRiL, W-wa, 1995. Rodkiewicz B., Kerszman G., Zarys genetyki, PWN, W-wa, 1987. Węgleński P., Genetyka molekularna, PWN, W-wa, 1996. Connor M., Ferguson-Smith., Podstawy genetyki medycznej, PZWL, W-wa 1998. Alberts B., Bray D., Podstawy biologii komórki. Wprowadzenie do biologii molekularnej, PWN, W-wa, 1999. Friedman J.M., Dill F.J., Genetyka. Wydanie I polskie, Wydawnictwo medyczne, Wrocław, 1997. Charoń K., Świtoński M., Genetyka zwierząt, PWN, W-wa 2000. Drewa G., Podstawy genetyki dla studentów i lekarzy, Volumed, Wrocław 1995. Rotkiewicz B., Biologia rozwoju w zarysie, PWN, W-wa 1998. Szala S., Terapia genowa, PWN, W-wa 2003.

Nazwa przedmiotu: Genetyk a Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: 5 Rodzaj studiów: stacjonarne Rok studiów: III LIC BG Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: dr Barbara Bojczuk, dr Hanna Stępkowska Forma zaliczenia: egzamin, zaliczenie z oceną Cel kształcenia: Zdobywanie wiedzy teoretycznej z zakresu genetyki klasycznej (reguły Mendla i Morgana), populacyjnej (struktura populacji, odziedziczalność i pokrewieństwo) oraz genetyki molekularnej (proces transkrypcji i translacji, wybrane zagadnienia z biotechnologii). Kształtowanie umiejętności wykorzystania wiedzy teoretycznej w praktyce ( analiza wyników krzyżówek hodowli Drosophila melanogaster oraz rozwiązywanie zadań genetycznych. Treści kształcenia: Wykład

- 58 -

Działy genetyki, Podstawowe pojęcia genetyczne, Prawa Mendla, Uzupełnienia i modyfikacje reguł dziedziczenia ustalonych przez Mendla, Lokalizacja genów w chromosomach, Dziedziczenie cech sprzężonych z płcią, Analiza genetyczna haploidalnych organizmów eukariotycznych, Analiza genetyczna organizmów prokariotycznych i wirusów, Struktura genomu u organizmów eukariotycznych, Mutageneza, molekularne mechanizmy mutacji, Działanie czynników mutagennych, Reperacja i rekombinacja DNA, Choroby genetyczne człowieka i możliwości ich leczenia, Przyczyny powstawania chorób nowotworowych, Kod genetyczny, Transkrypcja i jej rola w ekspresji genów, Translacja, Regulacja ekspresji genów u prokariotów, Mechanizmy regulacji ekspresji genów u eukariontów, Transpozony i inne ruchome elementy genetyczne, Inżynieria genetyczna, Wybrane zagadnienia z biotechnologii, Genetyczne podstawy różnicowania się komórek i tkanek, Genetyka rozwoju organizmów wielokomórkowych, Dziedziczenie pozajądrowe, Struktura genetyczna populacji, Zmiany w strukturze genetycznej populacji, Odziedziczalność, Pokrewieństwo. Laboratorium Regulamin ćwiczeń. Cykl życiowy i metodyka hodowli Drosophila melanogaster oraz przegląd jej mutantów. Dziedziczenie pary cech allelomorficznych (genotyp, fenotyp, homozygota, heterozygota, allelomorfy, geny alleliczne, allele genu, dominant, recesyw, prawo czystości gamet). Zastosowanie testu Chi-kwadrat w genetyce. Niezależne dziedziczenie dwóch par cech (rozszczepienie, podwójna homozygota, podwójna homozygota, podwójna heterozygota, hybrydy, segregacja, szachownica genetyczna Punnetta), drugie prawo Mendla. Krzyżowanie testowe. Krzyżowanie wsteczne. Odchylenia od klasycznych stosunków mendlowskich (kodominacja, allele wielokrotne, test komplementacji, plejotropowe działanie genów, geny letalne, geny kumulatywne, współdziałanie genów nieallelicznych). Dziedziczenie cech sprzężonych z płcią (chromosomy płci, autosomy, homogametyczność męska i żeńska, heterogametyczność męska i żeńska, homozygota, determinacja płci u owadów, płazów, ptaków i ssaków, cechy sprzężone z płcią a cechy związane z płcią). Zależne dziedziczenie cech (krzyżówka dwupunktowa, krzyżówka trójpunktowa, wartości sprzężeń i wymiany genów u Drosophila melanogaster na podstawie krzyżówki testowej). Mapowanie chromosomów (jednostka mapowa, mapa genetyczna chromosomu, współczynnik koincydencji, zjawisko interferencji, prawdopodobieństwo, mapowanie genów należących do drugiej grupy sprzężęń u Drosophila melanogaster). Mutacje (zmienność fluktuacyjna, zmienność rekombinacyjna, zmienność mutacyjna, mutacje spontaniczne i indukowane, metody indukowania mutacji, mutacje genowe, mutacje strukturalne chromosomów, mutacje liczbowe, test CLB, analiza kariologiczna mutacji w obrazie mitozy z komórek stożków wzrostu korzeni żyta, fasoli, grochu i cebuli). Genetyka człowieka (kariotyp chromosomów człowieka , determinacja płci, ciałko Barra, zespoły kliniczne: Turnera, Klinefeltera, Downa, Edwardsa, „cri-du-chat”, Patau). Struktura genetyczna populacji (rozkład genotypów w losowo kojarzonej populacji, rozkład genów i genotypów przy dwóch parach niezależnie dziedziczących się cech, populacje naturalne i doświadczalne, prawo Hardy`ego-Weinberga). Bibliografia: Boczkowski K., Zarys genetyki medycznej, PZWL, W-wa, 1990. Bożkowa K., Genetycznie uwarunkowane zaburzenia metaboliczne u dzieci, PZWL, 1983. Gajewski W., Genetyka ogólna i molekularna, PWN, W-wa, 1987. Lassota Z., Biologia molekularna, PWN, W-wa, 1987. Maciejowski J., Ziêba J., Genetyka zwierząt i metody hodowlane, PWN, W-wa, 1982. Nowicki B., Kosowska B., Genetyka i podstawy hodowli zwierząt, PWRiL, W-wa, 1995. Rodkiewicz B., Kerszman G., Zarys genetyki, PWN, W-wa, 1987. Węgleński P., Genetyka molekularna, PWN, W-wa, 1996. Connor M., Ferguson-Smith., Podstawy genetyki medycznej, PZWL, W-wa 1998.

- 59 -

Alberts B., Bray D., Podstawy biologii komórki. Wprowadzenie do biologii molekularnej, PWN, W-wa, 1999. Friedman J.M., Dill F.J., Genetyka. Wydanie I polskie, Wydawnictwo medyczne, Wrocław, 1997. Charoń K., Świtoński M., Genetyka zwierząt, PWN, W-wa 2000. Drewa G., Podstawy genetyki dla studentów i lekarzy, Volumed, Wrocław 1995. Rotkiewicz B., Biologia rozwoju w zarysie, PWN, W-wa 1998. Szala S., Terapia genowa, PWN, W-wa 2003.

Nazwa przedmiotu: Genetyka Rok akademicki: 2009/2010 Rodzaj studiów: niestacjonarne Rok studiów: II LIC B Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: dr Hanna Stępkowska, dr Barbara Bojczuk Forma zaliczenia: egzamin, zaliczenie z oceną Cel kształcenia: Zdobywanie wiedzy teoretycznej z zakresu genetyki klasycznej (reguły Mendla i Morgana), populacyjnej (struktura populacji, odziedziczalność i pokrewieństwo) oraz genetyki molekularnej (proces transkrypcji i translacji, wybrane zagadnienia z biotechnologii). Kształtowanie umiejętności wykorzystania wiedzy teoretycznej w praktyce ( analiza wyników krzyżówek hodowli Drosophila melanogaster oraz rozwiązywanie zadań genetycznych. Treści kształcenia: Wykład (liczba godzin: 20) Chemiczne podstawy dziedziczności (kwasy nukleinowe - rodzaje, budowa, replikacja DNA, synteza RNA), Gen i jego ekspresja, Regulacja ekspresji genu, Chromosomy, Podziały jądra komórkowego, Kariotyp, Prawa Mendla, Odchylenia od klasycznych stosunków mendlowskich, Dziedziczenie cech sprzężonych z płcią i cech związanych z płcią, Mechanizmy determinacji płci, Dziedziczenie cech sprzężonych, Mapowanie chromosomów, Mutageneza, reperacja i rekombinacja DNA, Mutacje genowe wywołujące choroby genetyczne, Struktura genetyczna populacji, Czynniki naruszające równowagę genetyczną populacji Laboratorium (liczba godzin: 20) Chemiczne podstawy dziedziczności (kwasy nukleinowe - rodzaje, budowa, replikacja DNA, synteza RNA), Gen i jego ekspresja, Regulacja ekspresji genu, Chromosomy, Podziały jądra komórkowego, Kariotyp, Prawa Mendla, Odchylenia od klasycznych stosunków mendlowskich, Dziedziczenie cech sprzężonych z płcią i cech związanych z płcią, Mechanizmy determinacji płci, Dziedziczenie cech sprzężonych, Mapowanie chromosomów, Mutageneza, reperacja i rekombinacja DNA, Mutacje genowe wywołujące choroby genetyczne, Struktura genetyczna populacji, Czynniki naruszające równowagę genetyczną populacji Bibliografia: Boczkowski K., Zarys genetyki medycznej, PZWL, W-wa, 1990. 2. Bożkowa K., Genetycznie uwarunkowane zaburzenia metaboliczne u dzieci, PZWL, 1983. Gajewski W., Genetyka ogólna i molekularna, PWN, W-wa, 1987. Lassota Z., Biologia molekularna, PWN, W-wa, 1987. Maciejowski J., Ziêba J., Genetyka zwierząt i metody hodowlane, PWN, W-wa, 1982. Nowicki B., Kosowska B., Genetyka i podstawy hodowli zwierząt, PWRiL, W-wa, 1995. Rodkiewicz B., Kerszman G., Zarys genetyki, PWN, W-wa, 1987. Węgleński P., Genetyka molekularna, PWN, W-wa, 1996. Connor M., Ferguson-Smith., Podstawy genetyki medycznej, PZWL, W-wa 1998. Alberts B., Bray D., Podstawy biologii komórki. Wprowadzenie do biologii molekularnej, PWN, W-wa, 1999.

- 60 -

Friedman J.M., Dill F.J., Genetyka. Wydanie I polskie, Wydawnictwo medyczne, Wrocław, 1997. 12.Charoń K., Świtoński M., Genetyka zwierząt, PWN, W-wa 2000. 13.Drewa G., Podstawy genetyki dla studentów i lekarzy, Volumed, Wrocław 1995. 14.Rotkiewicz B., Biologia rozwoju w zarysie, PWN, W-wa 1998. 15.Szala S., Terapia genowa, PWN, W-wa 2003.

Nazwa przedmiotu: Genetyka człowieka Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: 1 Rodzaj studiów: stacjonarne Rok studiów: I SUM BM z ED Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: dr Hanna Stępkowska, dr Barbara Bojczuk Forma zaliczenia: egzamin + zaliczenie z oceną Cel kształcenia: Zapoznanie studentów z kierunkiem badań związanych z genomem człowieka. Treści kształcenia: Wykład Analiza kariotypu człowieka (metoda prążkowa (prążki G(GTG), Q(QFQ), R, C(CBG), Ag - J (Ag– NOR), barwienie azotanem srebra, ocena kariotypu za pomocą cytometrii przepływowej (kariotyp cytometryczny), mapowanie genomu człowieka. Genom człowieka, charakterystyka genomu jądrowego, charakterystyka genomu mitochondrialnego, choroby genetyczne spowodowane defektem genomu mitochondrialnego. Główny kompleks zgodności tkankowej MHC (krótkie ramię chromosomu 6 – 3 grupy, HLA charakterystyka haplotypów, niektóre choroby a antygen HLA). Genetyka nowotworów, geny supresorowe, onkogeny, geny zaangażowane w procesy naprawy DNA, znaczenie kliniczne badań genetycznych w nowotworach. Diagnostyka genetyczna: diagnostyka prenatalna, diagnostyka molekularna. Farmakogenetyka. Terapia genowa dziedzicznych chorób monogenowych. Terapia genowa wybranych chorób nabytych. Laboratorium Powtórzenie wiadomości o typach dziedziczenia cech, dziedziczenie cech sprzężonych z płcią i mutacją. Analiza kariotypu człowieka (analiza chromosomów wybarwionych różnymi technikami metody prążkowej. Analiza rodowodów(analiza rodzin obciążonych różnym sposobem dziedziczenia chorób genetycznych). Metody typowania HLA - serologiczne - genetyczne - wykorzystanie typowania HLA w medycynie sądowej, w diagnostyce wybranych chorób Organizmy transgeniczne jako żywe bioreaktory do produkcji leków i szczepionek dla człowieka. otrzymywanie organizmów transgenicznych bakterie i drożdże jako producenci insuliny bakterie jako producenci somatotropiny ludzkiej otrzymywanie szczepionek w roślinach oraz wykorzystanie roślin jako szczepionek doustnych Wycieczka do Laboratorium Genetyki Molekularnej Świętokrzyskiego Centrum Onkologii.

- 61 -

Bibliografia: Bal J., Biologia molekularna w medycynie, PWN, Warszawa, 2006. Drewa G., Podstawy genetyki, Volumed, Wrocław, 1995. Givan A.L., Flow Cytomery, Wiley-Liss nc, 2001. Gołąb J., Jakóbisiak M., Lasek W. Immunologia, PWN, Warszawa 2002. Węgleński P., Genetyka molekularna, PWN, Warszawa 2006. Brown T.A- Genomy, PWN, Warszawa, 2001. Szala S., Terapia genowa, PWN, Warszawa 2003.

Nazwa przedmiotu: Histologia Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: 2 Rodzaj studiów: stacjonarne Rok studiów: I LIC BN Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: dr Aleksander Szczurkowski Forma zaliczenia: zaliczenie z oceną Cel kształcenia: Opanowanie podstaw wiedzy z zakresu prawidłowej budowy histologicznej komórek, tkanek i narządów oraz wzajemnych związków pomiędzy układami i narządami. Opanowanie przez studenta umiejętności rozpoznawania tkanek i narządów za pomocą mikroskopu świetlnego. Opanowanie podstaw wiedzy z zakresu technik histologicznych. Treści kształcenia: Wykład Tkanka nabłonkowa: kryteria podziału tkanek; budowa, podział i funkcja tkanki nabłonkowej; odnowa i regeneracja nabłonków. Tkanka łączna (właściwa, chrzęstna i kostna): kryteria podziałów; szczegółowa budowa i funkcja poszczególnych rodzajów tkanki łącznej; typy komórek występujących w tkance łącznej właściwej, ze szczególnym wyróżnieniem komórek tucznych, plazmatycznych, tłuszczu brunatnego. Tkanka mięśniowa: kryteria jej podziału, szczegółowa budowa histologiczna i ultrastrukturalna oraz funkcja. Tkanka nerwowa: szczegóły budowy jej komórek w centralnym i obwodowym układzie nerwowym wraz ze strukturą komórek glejowych. Osłonki włókien nerwowych oraz zakończenia nerwowe. Laboratorium Analiza preparatów histologicznych z poszczególnych rodzajów tkanek. Histologiczna struktura poszczególnych układów: pokarmowego (jama ustna, gardło, przełyk, żołądek, jelita) wraz z jego dużymi gruczołami (wątroba, ślinianki, trzustka); układu moczowego (nerka, miedniczki moczowe, moczowód, pęcherz moczowy); układu płciowego żeńskiego (jajnik, jajowód, macica pochwa); układu płciowego męskiego (jądro, najądrze, nasieniowód); układu oddechowego (tchawica, oskrzela, pęcherzyki płucne oraz układu nerwowego (budowa istoty szarej kory i rdzenia kręgowego, zwoje nerwowe czuciowe i autonomiczne, budowa nerwu. Studentom na zajęciach praktycznych demonstrowane są procedury stosowane w histologicznej technice parafinowej i mrożeniowej: zasady pobierania i utrwalania materiału do badań, procedura zatapiania wycinków utrwalonych tkanek w parafinie, sposoby otrzymywania parafinowych skrawków (za pomocą mikrotomu rotacyjnego i saneczkowego). Program obejmuje ponadto metody histochemiczne. Bibliografia: Wojciech Sawicki: Histologia. PZWL 2003 i wyd. następne. Kazimierz Ostrowski: Histologia. PZWL, Warszawa 1995 i wyd. następne. Tadeusz Cichocki, Jan Litwin, Jadwiga Mirecka: Kompendium histologii. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego 1998.

- 62 -

Jan Kuryszko, Jan Zarzycki: Anatomia mikroskopowa zwierząt domowych i człowieka. PWN Warszawa-Wrocław 1995. Stanisław Zawistowski: Technika histologiczna. PZWL 1980. Alan Stevens, James Löwe: Histologia człowieka. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Wydawnictwo Medyczne Słotwiński Verlag, 2000 i wyd. następne.

Nazwa przedmiotu: Histologia Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: Rodzaj studiów: niestacjonarne Rok studiów: 2 LIC BN Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: dr Aleksander Szczurkowski Forma zaliczenia: zaliczenie z oceną Cel kształcenia: Opanowanie podstaw wiedzy z zakresu prawidłowej budowy histologicznej komórek, tkanek i narządów oraz wzajemnych związków pomiędzy układami i narządami. Opanowanie przez studenta umiejętności rozpoznawania tkanek i narządów za pomocą mikroskopu świetlnego. Opanowanie podstaw wiedzy z zakresu technik histologicznych. Treści kształcenia: Wykład Tkanka nabłonkowa: kryteria podziału tkanek; budowa, podział i funkcja tkanki nabłonkowej; odnowa i regeneracja nabłonków. Tkanka łączna (właściwa, chrzęstna i kostna): kryteria podziałów; szczegółowa budowa i funkcja poszczególnych rodzajów tkanki łącznej; typy komórek występujących w tkance łącznej właściwej, ze szczególnym wyróżnieniem komórek tucznych, plazmatycznych, tłuszczu brunatnego. Tkanka mięśniowa: kryteria jej podziału, szczegółowa budowa histologiczna i ultrastrukturalna oraz funkcja. Tkanka nerwowa: szczegóły budowy jej komórek w centralnym i obwodowym układzie nerwowym wraz ze strukturą komórek glejowych. Osłonki włókien nerwowych oraz zakończenia nerwowe. Laboratorium Analiza preparatów histologicznych z poszczególnych rodzajów tkanek. Histologiczna struktura poszczególnych układów: pokarmowego (jama ustna, gardło, przełyk, żołądek, jelita) wraz z jego dużymi gruczołami (wątroba, ślinianki, trzustka); układu moczowego (nerka, miedniczki moczowe, moczowód, pęcherz moczowy); układu płciowego żeńskiego (jajnik, jajowód, macica pochwa); układu płciowego męskiego (jądro, najądrze, nasieniowód); układu oddechowego (tchawica, oskrzela, pęcherzyki płucne oraz układu nerwowego (budowa istoty szarej kory i rdzenia kręgowego, zwoje nerwowe czuciowe i autonomiczne, budowa nerwu. Studentom na zajęciach praktycznych demonstrowane są procedury stosowane w histologicznej technice parafinowej i mrożeniowej: zasady pobierania i utrwalania materiału do badań, procedura zatapiania wycinków utrwalonych tkanek w parafinie, sposoby otrzymywania parafinowych skrawków (za pomocą mikrotomu rotacyjnego i saneczkowego). Program obejmuje ponadto metody histochemiczne. Bibliografia: Wojciech Sawicki: Histologia. PZWL 2003 i wyd. następne. Kazimierz Ostrowski: Histologia. PZWL, Warszawa 1995 i wyd. następne. Tadeusz Cichocki, Jan Litwin, Jadwiga Mirecka: Kompendium histologii. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego 1998. Jan Kuryszko, Jan Zarzycki: Anatomia mikroskopowa zwierząt domowych i człowieka. PWN Warszawa-Wrocław 1995. Stanisław Zawistowski: Technika histologiczna. PZWL 1980.

- 63 -

Alan Stevens, James Löwe: Histologia człowieka. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Wydawnictwo Medyczne Słotwiński Verlag, 2000 i wyd. następne.

Nazwa przedmiotu: Hydrobiologia Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: 3 Rodzaj studiów: stacjonarne Rok studiów: II SUM BŚ Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: dr Joanna Czerwik-Marcinkowska, dr Jadwiga Barga-Więcławska Forma zaliczenia: wykład (egzamin), laboratorium (zaliczenie z oceną) Cel kształcenia: Zapoznanie studentów z podstawowymi zagadnieniami dotyczącymi hydrobiologii. Zwrócenie uwagi na główne procesy kształtujące środowisko wodne. Treści kształcenia: Wykład (liczba godzin: 20) Przedmiot i zakres hydrobiologii. Specyfika warunków życia w wodzie (parametry fizyczne, chemiczne, edaficzne, biologiczne). Biologia organizmów wodnych (pływalność, ruch, osmoregulacja i jonoregulacja, oddychanie, odżywianie, rozmnażanie). Przegląd i charakterystyka głównych zespołów organizmów wód powierzchniowych: plankton, bentos, peryfiton, nekton, neuston, pleuston. Charakterystyka biologiczna środowiska wodnego: litoral, sublitoral, bental, pelagial. Produktywność ekosystemów wodnych. Eutrofizacja, acydyfikacja i saprobizacja – przyczyny, skutki, sposoby zapobiegania. Ekologiczne manipulacje hydrobiologiczne. Introdukcja i aklimatyzacja organizmów wodnych. Laboratorium (liczba godzin: 25) Charakterystyka biotopów wodnych (wody płynące – źródła, potoki, strumienie, rzeki, kanały i wody stojące – jeziora, zbiorniki astatyczne, torfowiska, studnie, stawy) oraz występujących w nich organizmów roślinnych i zwierzęcych, ich wzajemnych zależności i powiązań ze środowiskiem. Omówienie zespołów organizmów wodnych: plankton, bentos, peryfiton (epipsammon, epipelon, epiliton, epifiton, epizoon), nekton, neuston, pleuston – ich przystosowania do życia w wodzie oraz znaczenia w ekosystemie. Ekologiczny podział roślin wodnych: amfifity, helofity (oczerety, szuwary), nimfeidy, elodeidy, isoetidy. Systemy biologicznych wskaźników saprobowości. Bibliografia:

Allan J. D., 1998. Ekologia wód płynących. Wyd. Nauk. PWN, Warszawa. Kajak Z., 1990. Funkcjonowanie ekosystemów wodnych, ich ochrona i rekultywacja.

SGGW AR, Warszawa. Kajak Z., 2001. Hydrobiologia-Limnologia. Ekosystemy wód śródlądowych. Wyd. Nauk.

PWN, Warszawa. Lampert W., Sommer U., 1996. Ekologia wód śródlądowych. PWN, Warszawa. Mikulski J., 1982. Biologia wód śródlądowych. PWN, Warszawa. Odum E., 1982. Podstawy ekologii. Państwowe Wyd. Rol. i Leśne, Warszawa. Pliński M., 1992. Hydrobiologia ogólna. Skrypt UG, Gdańsk. Starmach K., Wróbel S., Pasternak K. 1976. Hydrobiologia, Limnologia. PWN,

Warszawa. Thurman U., 1982. Zarys oceanologii. Wyd. Mor., Gdańsk.

Nazwa przedmiotu: Hydrobiologia Rok akademicki: 2009/2010

- 64 -

Semestr: 3 Rodzaj studiów: stacjonarne Rok studiów: II SUM BM Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: dr Joanna Czerwik-Marcinkowska, dr Jadwiga Barga-Więcławska Forma zaliczenia: wykład (egzamin), laboratorium (zaliczenie z oceną) Cel kształcenia: Zapoznanie studentów z podstawowymi zagadnieniami dotyczącymi hydrobiologii. Zwrócenie uwagi na główne procesy kształtujące środowisko wodne. Treści kształcenia: Wykład (liczba godzin: 15 godz.) Przedmiot i zakres hydrobiologii. Specyfika warunków życia w wodzie (parametry fizyczne, chemiczne, edaficzne, biologiczne). Biologia organizmów wodnych (pływalność, ruch, osmoregulacja i jonoregulacja, oddychanie, odżywianie, rozmnażanie). Przegląd i charakterystyka głównych zespołów organizmów wód powierzchniowych: plankton, bentos, peryfiton, nekton, neuston, pleuston. Charakterystyka biologiczna środowiska wodnego: litoral, sublitoral, bental, pelagial. Produktywność ekosystemów wodnych. Eutrofizacja, acydyfikacja i saprobizacja – przyczyny, skutki, sposoby zapobiegania. Ekologiczne manipulacje hydrobiologiczne. Introdukcja i aklimatyzacja organizmów wodnych. Laboratorium (liczba godzin: 15 godz.) Charakterystyka biotopów wodnych (wody płynące – źródła, potoki, strumienie, rzeki, kanały i wody stojące – jeziora, zbiorniki astatyczne, torfowiska, studnie, stawy) oraz występujących w nich organizmów roślinnych i zwierzęcych, ich wzajemnych zależności i powiązań ze środowiskiem. Omówienie zespołów organizmów wodnych: plankton, bentos, peryfiton (epipsammon, epipelon, epiliton, epifiton, epizoon), nekton, neuston, pleuston – ich przystosowania do życia w wodzie oraz znaczenia w ekosystemie. Ekologiczny podział roślin wodnych: amfifity, helofity (oczerety, szuwary), nimfeidy, elodeidy, isoetidy. Systemy biologicznych wskaźników saprobowości. Bibliografia:





Nazwa przedmiotu: Fykologia z ochron ą wód Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: 4 semestr Rodzaj studiów: stacjonarne Rok studiów: II SUM BŚ Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: dr Joanna Czerwik-Marcinkowska Forma zaliczenia: wykład (egzamin), laboratorium (zaliczenie z oceną) Cel kształcenia:

- 65 -

Zapoznanie studentów z współczesnymi problemami fykologii i ochrony wód (w tym badań nad wykorzystaniem i ochroną wód śródlądowych). PMŚ. Treści kształcenia: Wykład (liczba godzin: 15 godz.) Przegląd i charakterystyka głównych grup organizmów pro- i eukariotycznych: sinice, glony – zielenice, okrzemki, złotowiciowce, eugleniny, różnowiciowe, krasnorosty, brunatnice. Wody zanieczyszczone oraz naturalne i sztuczne ich oczyszczanie (zasady oczyszczania ścieków). Charakterystyka klas czystości wód - stan wód w Polsce. Sieć monitoringu podstawowego. Badania i ocena jakości wód w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska. Kierunki ochrony wód – ilościowa, jakościowa, czynna i bierna ochrona wód. Ochrona wód podziemnych i powierzchniowych (rozwiązania techniczne). Obowiązujące regulacje prawne. Laboratorium (liczba godzin: 15 godz.) Charakterystyka wybranych grup organizmów pro- (sinice) i eukariotycznych (glony) występujących w biotopach wodnych. Przegląd i charakterystyka organizmów żyjących w wodach zanieczyszczonych – ich przystosowanie oraz znaczenie w ekosystemie. Bibliografia:

• Błaszczyk T., Górski J., 1993. Zanieczyszczenie, zagrożenie ochrona wód podziemnych. Wyd. Naukowe UAM, Poznań.

• Heinrich Z., 2002. Gospodarka wodno-ściekowa. Wyd. Verl. Dash. Sp., Warszawa. • Kajak Z., 2001. Hydrobiologia - Limnologia. Ekosystemy wód śródlądowych. PWN,

Warszawa. • Lampert W., Sommer U., 1996. Ekologia wód śródlądowych. PWN, Warszawa. • Maciaszczyk A., 2002. Hydrogeochemia. Wyd. Naukowe PWN. • Mikulski J. S., 1982. Biologia wód śródlądowych. PWN, Warszawa. • Starmach K., Wróbel S., Pasternak K., 1976 Hydrobiologia. PWN, Warszawa. • Żmudziński S., 2002. Słownik hydrobiologiczny. PWN. Warszawa, 2002.

Nazwa przedmiotu: Hydrobiologia Rok akademicki: 2009/2010 Rodzaj studiów: niestacjonarne Rok studiów: I SUM EiZZP Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: dr Joanna Czerwik-Marcinkowska, dr Jadwiga Barga-Więcławska Forma zaliczenia: wykład (egzamin), laboratorium (zaliczenie z oceną) Cel kształcenia: Zapoznanie studentów z podstawowymi zagadnieniami dotyczącymi hydrobiologii. Zwrócenie uwagi na główne procesy kształtujące środowisko wodne. Treści kształcenia: Wykład (liczba godzin: 10) Przedmiot i zakres hydrobiologii. Specyfika warunków życia w wodzie (parametry fizyczne, chemiczne, edaficzne, biologiczne). Biologia organizmów wodnych (pływalność, ruch, osmoregulacja i jonoregulacja, oddychanie, odżywianie, rozmnażanie). Przegląd i charakterystyka głównych zespołów organizmów wód powierzchniowych: plankton, bentos, peryfiton, nekton, neuston, pleuston. Charakterystyka biologiczna środowiska wodnego: litoral, sublitoral, bental, pelagial. Produktywność ekosystemów wodnych. Eutrofizacja, acydyfikacja i saprobizacja – przyczyny, skutki, sposoby zapobiegania. Ekologiczne manipulacje hydrobiologiczne. Introdukcja i aklimatyzacja organizmów wodnych. Laboratorium (liczba godzin: 15)

- 66 -

Charakterystyka biotopów wodnych (wody płynące – źródła, potoki, strumienie, rzeki, kanały i wody stojące – jeziora, zbiorniki astatyczne, torfowiska, studnie, stawy) oraz występujących w nich organizmów roślinnych i zwierzęcych, ich wzajemnych zależności i powiązań ze środowiskiem. Omówienie zespołów organizmów wodnych: plankton, bentos, peryfiton (epipsammon, epipelon, epiliton, epifiton, epizoon), nekton, neuston, pleuston – ich przystosowania do życia w wodzie oraz znaczenia w ekosystemie. Ekologiczny podział roślin wodnych: amfifity, helofity (oczerety, szuwary), nimfeidy, elodeidy, isoetidy. Systemy biologicznych wskaźników saprobowości. Bibliografia:





Nazwa przedmiotu: Chemia ogólna i analityczna Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: 2 Rodzaj studiów: I Lic B Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: dr Anna Adach Forma zaliczenia: egzamin, zaliczenie z oceną Cel kształcenia: Celem przedmiotu jest wprowadzenie studentów w nowoczesne podstawy chemii ogólnej i analitycznej, niezbędne do prawidłowego zrozumienia zagadnień z dziedziny biologii i biochemii na poziomie molekularnym budowy komórki i procesów biochemicznych. Treści kształcenia: Wykład (liczba godzin: 30) Budowa atomów i cząsteczek (Jądro atomu. Nukleony jako składniki jądra atomowego. Izotopy. Naturalne i sztuczne przemiany jądrowe. Elektronowa struktura atomu. Zasada nieoznaczoności Heisenberga. Orbitale atomowe. Układ okresowy pierwiastków i konfiguracje elektronowe atomów. Okresowość fizycznych i chemicznych właściwości pierwiastków. Główne rodzaje wiązań chemicznych. Orbitale molekularne. Homo i heterojądrowe cząsteczki dwuatomowe. Cząsteczki wieloatomowe. Hybrydyzacja orbitali. Polarność cząsteczki i moment dipolowy. Wiązanie koordynacyjne. Nomenklatura związków kompleksowych. Ligandy proste i chelatowe oraz ich zastosowanie w analizie chemicznej). Równowagi w roztworach elektrolitów (Okresowość właściwości chemicznych tlenków i wodorków pierwiastków bloku s i p. Amfoteryczność. Pojęcie kwasu i zasady według Arrheniusa, Bronsteda, Lewisa. Dysocjacja wody. Iloczyn jonowy wody. Pojęcie pH roztworu. Wskaźniki kwasowo-zasadowe. Zastosowanie prawa działania mas do dysocjacji kwasów i zasad. Prawo rozcieńczeń Ostwalda. Obliczenia pH roztworów mocnych kwasów i zasad. Obliczenia pH roztworów słabych kwasów i zasad. Zmiany pH w reakcjach między kwasami i zasadami (podstawy alkacymetrii). Czynniki decydujące o mocy kwasów. Hydroliza soli słabych kwasów i mocnych zasad, mocnych kwasów i słabych zasad oraz słabych kwasów i słabych zasad. Roztwory buforowe. Rola buforów w organizmach żywych). Procesy

- 67 -

oksydacyjno-redukcyjne (Reakcje utleniania i redukcji. Stopnie utleniania pierwiastków w związkach. Połówkowe reakcje utleniania i połówkowe reakcje redukcji, utleniacz (dezelektronator) oraz reduktor (elektronator). Właściwości redoksowe związków chromu i manganu na różnych stopniach utlenienia. Wpływ pH na reakcje utleniania i redukcji. Wykorzystanie właściwości redoksowych związkow w chemii analitycznej. Podstawy manganometrii. Szereg napięciowy metali. Reakcje metali z kationami innych metali. Reakcje metali z kwasami. Gospodarowanie chemikaliami. Metale i niemetale w biologii i medycynie. Bibliografia: Lech Pajdowski, Chemia ogólna. Warszawa PWN 1974r. Adam Bielański, Podstawy chemii nieorganicznej. Warszawa PWN 2003r. Wanda Brzyska Podstawy Chemii Wyd. UMCS Lublin 2001 T. Kędryna Chemia ogólna z elementami biochemii Wyd. Kraków 2001 Adam Hulanicki, Reakcje kwasów i zasad w chemii analitycznej. Warszawa PWN 1992r F. Albert Cotton, Geoffrey Wilkinson, Paul L. Gaus, Chemia nieorganiczna. Podstawy.Warszawa PWN 1995r. Robert W. Hay, Chemia bionieorganiczna. Warszawa PWN 1990r. Laboratorium (liczba godzin: 45) Forma zaliczenia: na podstawie poprawnie wykonanych ćwiczeń i analizy przez studenta oraz złożenie sprawozdań z części doświadczalnej i zaliczenie pisemnych kolokwiów po zakończeniu każdego działu Ćwiczenia laboratoryjne obejmują dwie grupy zagadnień zagadnienia z chemii ogólnej : Dysocjacja elektrolityczna, Wykładnik stężenia jonów wodorowych. Wskaźniki kwasowo-zasadowe. Instrumentalny pomiar pH. Hydroliza soli. Podstawy redoksymetrrii: Reakcje redox, roztwarzanie metali w kwasach; zagadnienia z chemii analitycznej ilościowej i jakościowej: wykrywanie wybranych 5-6 kationów z pięciu grup analitycznych ; Ag(I), Pb(II) Ba(II), Cu(II), Fe(III) , Co(II), NH4

+ (próby proste). Rozdzielanie mieszaniny składającej się z 3-4 kationów na grupy analitycznej oraz ich identyfikacja. Reakcje grupowe, selektywne, charakterystyczne i specyficzne. Chemiczna analiza ilościowa: metody alkacymetryczne ; (Sporządzenie i nastawianie miana roztworu zasady sodowej w celu ilościowego oznaczanie zawartości kwasu octowego w próbie oraz oznaczania zawartości kwasu azotowego w próbie, Metody redoksymetryczne; (nastawianie miana titranta (r-r KMnO4) oraz manganometryczne oznaczanie kwasu szczawiowego w próbie) Bibligrafia 1.Lipiec T., Szmal Z., Chemia analityczna z elementami analizy instrumentalnej, PZWL, W-wa, 1997. 2.Adam Hulanicki, Reakcje kwasów i zasad w chemii analitycznej. Warszawa PWN 1992r 3. Minczewski J., Marczenko Z., Chemia analityczna t.I i II., PWN, W-wa, 2001. Laboratorium (liczba godzin: 30) Forma zaliczenia: na podstawie poprawnie wykonanych ćwiczeń i analizy przez studenta oraz złożenie sprawozdań z części doświadczalnej i zaliczenie pisemnych kolokwiów po zakończeniu każdego działu Ćwiczenia laboratoryjne obejmują dwie grupy zagadnień zagadnienia z chemii ogólnej : Dysocjacja elektrolityczna, Wykładnik stężenia jonów wodorowych. Wskaźniki kwasowo-zasadowe. Instrumentalny pomiar pH. Hydroliza soli. Podstawy redoksymetrrii: Reakcje redox, roztwarzanie metali w kwasach; zagadnienia z chemii analitycznej ilościowej i jakościowej: wykrywanie wybranych kationów z pięciu grup analitycznych ; Ag(I), Pb(II) Ba(II), Cu(II), Fe(III) , Co(II), NH4

+ (próby proste-4 kationy). Rozdzielanie mieszaniny kationów składającej się z dwóch kationów na grupy analityczne oraz ich identyfikacja. Reakcje grupowe, selektywne, charakterystyczne i specyficzne. Chemiczna analiza ilościowa: metody alkacymetryczne ; (Sporządzenie i nastawianie miana roztworu zasady sodowej w celu ilościowego oznaczanie zawartości kwasu octowego w próbie oraz oznaczania zawartości kwasu azotowego w próbie, Wybrane metody redoksymetryczne; (manganometryczne oznaczanie kwasu szczawiowego w próbie).

- 68 -

Bibliografia: Lipiec T., Szmal Z., Chemia analityczna z elementami analizy instrumentalnej, PZWL, W-wa, 1997. Adam Hulanicki, Reakcje kwasów i zasad w chemii analitycznej. Warszawa PWN 1992r Minczewski J., Marczenko Z., Chemia analityczna t.I i II., PWN, W-wa, 2001.

Nazwa przedmiotu: Język angielski

Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: V Rodzaj studiów: stacjonarne Rok studiów: III Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: mgr Anna Poniewierska Forma zaliczenia: zaliczenie z oceną, uczelniany egzamin certyfikacyjny. Cel kształcenia: Celem nauczania języka angielskiego na lektoracie jest utrwalenie sprawności językowych na poziomie B1 oraz wykształcenie u studentów kompetencji językowej i komunikacyjnej na poziomie B2, według standardów ESOKJ. W/w cele będą realizowane poprzez rozwijanie sprawności językowych obejmujących rozumienie ze słuchu, mówienie, czytanie i pisanie. Treści kształcenia: Zakres materiału gramatycznego: Czasy gramatyczne: Present Simple, Present Continuous, Present Perfect, Present Perfect Continuous, Past Simple, Past Continuous, Past Perfect, Future Simple, Future Continuous, Future Perfect. Czasowniki modalne w teraźniejszości i przeszłości. Użycie przedimka określonego, nieokreślonego i zerowego Stopniowanie przymiotników i tworzenie porównań as...as/ less...than/ the…the… Przysłówek Przyimki czasu, miejsca i ruchu. Strona bierna, okresy warunkowe, mowa zależna, „have” kauzatywne, Konstrukcje zdaniowe: szyk wyrazów w zdaniu, tworzenie pytań ogólnych, szczegółowych i o podmiot, pytania pośrednie, konstrukcja so/such…that, zdania przydawkowe, used to, be used to, get used to, so do I/ neither do I, gerund/ infinitive, wish, would rather, had better. Zakres tematyczny: Człowiek, dom, szkoła/praca, życie rodzinne i towarzyskie, narodowe stereotypy, ubiór a moda, przestępczość, pogoda, język ciała, media, muzyka, biznes i reklama, żywienie, zakupy i usługi, sport, kultura, podróżowanie i turystyka, zdrowie, nauka i technika, globalizacja, świat przyrody, środowisko i ekologia, rośliny i zwierzęta, elementy wiedzy o krajach angielskiego obszaru językowego. Język specjalistyczny realizowany metodą projektu. Bibliografia: C. Oxenden, Ch. Letham-Koenig: New English File Upper-intermediate. Coursebook, Oxford University Press, 2008. C. Oxenden, Ch. Letham-Koenig, J. Hudson: New English File Upper-intermediate. Workbook, Oxford University Press, 2008. Bibligrafia uzupełniajaca: P. Watcyn- Jones: Test Your Vocabulary. Part 3 . Penguin, 2001. J. Millington Ward: One hundred useful exercises in English. Penguin Books 1987. R. Sampedro, S. Hillyard: Global Issues. Oxford University Press, 2004.

- 69 -

P.Watcyn-Jones: Test your English Idioms. Penguin Books, 1990. M. O’Hanlon: Customs and Tradiotions in Britain. Pitkin, 2000. D. Olejnik: Interaktywne repetytorium leksykalne. LektorKlett, Poznań.

Nazwa przedmiotu: Język angielski Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: V Rodzaj studiów: stacjonarne Rok studiów: III Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: mgr Anna Poniewierska Forma zaliczenia: zaliczenie z oceną, uczelniany egzamin certyfikacyjny. Cel kształcenia: Celem nauczania języka angielskiego na lektoracie jest utrwalenie sprawności językowych na poziomie A2 oraz wykształcenie u studentów kompetencji językowej i komunikacyjnej na poziomie B1 według standardów ESOKJ. W/w cele będą realizowane poprzez rozwijanie sprawności językowych obejmujących rozumienie ze słuchu, mówienie, czytanie i pisanie. Treści kształcenia: Zakres materiału gramatycznego: Czasy gramatyczne: Present Simple, Present Continuous, Present Perfect, Present Perfect Continuous, Past Simple, Past Continuous, Past Perfect, Future Simple. Konstrukcje zdaniowe: be going to, used to, so/such…that, zdania przydawkowe, so do I/ neither do I, gerund/ infinitive. Czasowniki modalne w teraźniejszości i przeszłości. Użycie przedimka określonego, nieokreślonego i zerowego. Stopniowanie przymiotników i tworzenie porównań as...as/ less...than/ the…the… Przysłówki. Przyimki czasu, miejsca i ruchu. Kwantyfikatory. Strona bierna. Okresy warunkowe. Mowa zależna. Zdania czasowe. Pytania ogonkowe. Pytania pośrednie. Czasowniki frazowe. Zakres tematyczny: Człowiek, dom, szkoła/praca, życie rodzinne i towarzyskie, żywienie, zakupy i usługi, sport, kultura, podróżowanie i turystyka, zdrowie, nauka i technika, świat przyrody, ekologia, elementy wiedzy o krajach angielskiego obszaru językowego. Język specjalistyczny realizowany metodą projektu. Bibliografia: - C. Oxenden, Ch. Letham-Koenig: New English File Intermediate. Coursebook, Oxford University Press, 2006. C. Oxenden, Ch. Letham-Koenig, T. Byrne: New English File Intermediate. Workbook, Oxford University Press, 2006. Bibligrafia uzupełniajaca: R. Sampedro, S. Hillyard: Global Issues. Oxford University Press, 2004. M. O’Hanlon: Customs and Tradiotions in Britain. Pitkin, 2000. - D. Olejnik: Interaktywne repetytorium leksykalne. LektorKlett, Poznań.

Nazwa przedmiotu – Biologia wybranych grup owadów Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: 3 Rodzaj studiów: stacjonarne Rok studiów 2 SUM BŚ Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: dr Jolanta Bąk

- 70 -

Forma zaliczenia: zaliczenie Cel kształcenia: Celem tych zajęć jest zapoznanie studentów ze zróżnicowanym światem owadów, ich budową anatomiczną i morfologiczną, a także biologię wybranych rzędów owadów. Wykład zaznajamia także z charakterystycznymi cechami życia owadów, a także ich znaczeniem w przyrodzie, zarówno pozytywnych i negatywnych. Treści kształcenia: obejmują kryteria naturalnego systemu klasyfikacji owadów oparte na podstawach filogenetycznych i ewolucyjnych; sposoby lokomocji, odżywiania się i oddychania owadów; rozwój, przyczyny, przebieg i typy metamorfozy determinacje płci, budowę gniazd; zachowanie się owadów (porozumiewanie, przemieszczanie, mechanizmy obronne); wpływ czynników abiotycznych i biotycznych na czynności życiowe wybranych grup owadów, znaczenie owadów dla człowieka (owady jako sprzymierzeńcy i wrogowie); zwalczanie; charakterystykę wybranych rzędów, rodzajów i gatunków owadów. Bibliografia: Biej-Bienko J. 1976. Zarys entomologii. PWRiL. Warszawa. Boczek J. 2001. Człowiek i owady. SGGW. Warszawa. Brauns A. 1975. Owady leśne. PWRiL. Warszawa. Grabda E. 1989. Zoologia bezkręgowców. T 1 i 2. PWN Warszawa. Hempel-Zawitkowska J. 1995. Zoologia dla uczelni rolniczych. PWN. Warszawa Jura Cz. 1996. Bezkręgowce. PWN. Warszawa. Szujecki A. 1998. Entomologia leśna. T 1 i 2. SGGW. Warszawa. Trojan P. 1975. Ekologia ogólna. PWN. Warszawa. Wigglesworth V. 1977. Życie owadów. PWRiL. Warszawa.

Nazwa przedmiotu – Biologia wybranych grup owadów Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: 3 Rodzaj studiów: stacjonarne Rok studiów 2 SUM BŚ Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: dr Jolanta Bąk Forma zaliczenia: zaliczenie z oceną Cel kształcenia: przedstawienie zróżnicowanego świata owadów, z uwzględnieniem cech przystosowawczych do środowisk życia. Przegląd systematyczny wybranych rzędów owadów pod kątem tych przystosowań. Treści kształcenia: historia rozwoju entomologii w Polsce i na świecie. Liczebność, wielkość i rozprzestrzenianie. Przystosowania do życia wybranych grup owadów; zachowanie owadów (porozumiewanie się, głosy, światło, informatory chemiczne), pokarm owadów i jego zdobywanie, zachowania związane z rozmnażaniem, owady jako sprzymierzeńcy (pokarm dla ludzi i zwierząt, produkty uzyskiwane od owadów i in.) i jako wrogowie (wektory chorób, owady roślinożerne i in.) Bibliografia: Biej-Bienko J. 1976. Zarys entomologii. PWRiL. Warszawa. Boczek J. 2001. Człowiek i owady. SGGW. Warszawa. Brauns A. 1975. Owady leśne. PWRiL. Warszawa. Grabda E. 1989. Zoologia bezkręgowców. T 1 i 2. PWN Warszawa. Hempel-Zawitkowska J. 1995. Zoologia dla uczelni rolniczych. PWN. Warszawa Jura Cz. 1996. Bezkręgowce. Podstawy morfologii funkcjonalnej, systematycznej i filogenezy. PWN. Warszawa.

- 71 -

Szujecki A. 1998. Entomologia leśna. T 1 i 2. SGGW. Warszawa. Trojan P. 1975. Ekologia ogólna. PWN. Warszawa. Wigglesworth V. 1977. Życie owadów. PWRiL. Warszawa. Nazwa przedmiotu: Technologie informacyjne Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: 1 Rodzaj studiów: stacjonarne Rok studiów: I Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: dr Zbigniew Bem Forma zaliczenia: zaliczenie z oceną Cel kształcenia: Poznanie podstawowych wiadomości dotyczących budowy i działania komputera oraz ogólnych podstaw działania systemów komputerowych. Poznanie programów komputerowych do: przetwarzania tekstów, arkusza kalkulacyjnego, grafiki prezentacyjnej. Przygotowanie do uzyskania Europejskiego Certyfikatu Umiejętności Komputerowych (ECDL– European Computer Driving Licence). Treści kształcenia: Zastosowanie komputerów. Podstawowe składniki zestawu komputerowego klasy IBM PC, ich funkcje i podstawowe parametry. Podstawowe zasady korzystania z komputera. Zgodnie z ECDL. Przetwarzanie tekstów – edycja, formatowanie, wzbogacanie dokumentu, spis treści, odnośniki, redagowanie obszernych dokumentów. Drukowanie dokumentów. Zgodnie z ECDL. Grafika i prezentacja – użycie technik graficznych na komputerze. Prezentacja wybranej treści biologicznej lub informatycznej. Zgodnie z ECDL. Arkusz kalkulacyjny – wykorzystanie do obliczeń, sporządzanie wykresów i raportów. Zgodnie z ECDL. Wyszukiwanie i przechowywanie informacji pozyskanej z Internetu. Bibiografia: Materiały zalecane przez Polskie Towarzystwo Informatyczne do uzyskania certyfikatu ECDL Skorupski A., Podstawy budowy i działania komputerów, WKŁ 1996, 2000. Ogólnie dostępna Bibligrafia poświęcona edytorom tekstu, arkuszom kalkulacyjnym i grafice prezentacyjnej.

Nazwa przedmiotu: Seminarium dyplomowe Rok akademicki: 2009/2010 Rodzaj studiów: niestacjonarne Rok studiów: III B Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: dr Andrzej Kowalski, dr Barbara Bojczuk Forma zaliczenia: zaliczenie z oceną Cel kształcenia: zdobycie wiedzy teoretycznej na temat budowy i funkcjonowania genomów i proteomów z uwzględnieniem nowoczesnych metod stosowanych w ich badaniu. Kształtowanie umiejętności przygotowywania prezentacji pracy licencjackiej i jej przedstawiania. Treści kształcenia: Organizacja genomu prokariotycznego i eukariotycznego; udział białek w regulowaniu aktywności genomów (białka rozpoznające i wiążące DNA); procesy odpowiedzialne za syntezę i aktywność proteomu (transkrypcja, synteza i składanie RNA, translacja); mapowanie (techniki fizyczne i

- 72 -

genetyczne) i sekwencjonowanie (klonowanie w wektorach, powielanie genów bez klonowania) genomów; lokalizowanie genów w sekwencjach i przewidywanie ich funkcji; metody analizy genomu i proteomu: elektroforeza białek i DNA, spektrometria masowa, mikromacierze DNA i białek, drożdżowy system dwuhybrydowy, oligonukleotydy antysensowe. Biosynteza białek: kod genetyczny, tRNA, synteza aminoacylo- tRNA i ich aktywność korelacyjna, rRNA i rybosomy, etapy biosyntezy polipeptydu, rRNA jako rybozym, kierowanie białek do organelli i przedziałów komórkowych. Podobieństwa i różnice w procesie transkrypcji i translacji u organizmów prokariotycznych i eukariotycznych, genetyczne podstawy różnicowania komórek i rozwoju organizmu. Mechanizmy regulacji działania genów u eukariontów i prokariontów. Dziedziczenie poza chromosomowe. Bibliografia: Stryer L., Tymoczko J.L, Berg J.M., Biochemia, PWN Warszawa 2005 Brown T.A, Genomy, PWN Warszawa 2001 Kraj A., Silberring J., Proteomika, EJB 2004 Buchowicz J., Biotechnologia molekularna, PWN, Warszawa 2007 Dubin A., Wprowadzenie do chemii białek, EJB 2003 Matthews H.R., Freedland R.A., Miesfeld R.L., Biochemia i biologia molekularna w zarysie, Prószyński i S-ka, Warszawa 2000. Murray R.K., Granner D.K., Mayes P.A., Rodwell V.W., Biochemia Harpera, PZWL, Warszawa 1995 Gajewski W., Genetyka ogólna i molekularna, PWN, Warszawa, 1987 Drewa G., Podstawy genetyki dla studentów i lekarzy, Volumed, Wrocław 1995 Bal J., Biologia molekularna w medycynie, PWN, Warszawa, 2006.

Nazwa przedmiotu: Seminarium dyplomowe Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: 5 Rodzaj studiów: stacjonarne Rok studiów: III lic B + BG Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: dr Ewa Górnicka-Michalska Forma zaliczenia: zaliczenie na oceną Cel kształcenia: Zdobycie wiadomości teoretycznych na temat przepływu informacji genetycznej zawartej w DNA i przekształcania jej w funkcjonalne cząsteczki - RNA i białka; poznanie struktury podstawowych makrocząsteczek, białek i kwasów nukleinowych oraz konsekwencji jej zaburzeń. Zaznajomienie się z nowoczesnymi metodami badania proteomów i genomów. Dodatkowo studenci przygotowują prezentacje (komputerowe lub foliach) rozdziałów swoich prac licencjackich i uczestniczą w dyskusji dotyczącej przedstawianych zagadnień. Treści kształcenia: Struktura i funkcja białek. Modyfikacje potranslacyjne i ograniczona proteoliza – mechanizmy regulujące funkcje białek. Metody badania proteomu. Izolowanie i oczyszczanie białek. Oznaczanie sekwencji aminokwasowej peptydów i białek. DNA, RNA i przepływ informacji genetycznej. Odczyt kodu genetycznego i jego cechy. Geny ciągłe i nieciągłe. Rearanżacje egzonów. Formy strukturalne DNA. Replikacja DNA. Polimerazy DNA. Telomery. Tworzenie i relaksacja superhelikalnych form DNA. Topoizomerazy. Rekombinacja DNA. Mutacje i ich naprawa. Sekwencjonowanie genomu. Zastosowanie mikromacierzy w badaniu DNA i RNA. Transkrypcja. Bakteryjna polimeraza RNA. Inicjacja, elongacja i terminacja transkrypcji. Transkrypcja i translacja u eukariontów – rozdzielenie w czasie i przestrzeni. Trzy polimerazy RNA u eukariontów. Promotory eukariotyczne.

- 73 -

Dojrzewanie produktów transkrypcji u eukariontów. Redagowanie RNA. Splicing RNA. Synteza białka. Cząsteczki tRNA i syntetazy aminoacylo-tRNA. Przebieg translacji. Kontrola ekspresji genów u prokariotów. Operon i jego regulacja na przykładzie operonu lac. Białka stymulujące transkrypcję u bakterii. Mechanizmy regulacji genów u eukariontów. Chromatyna i jej podstawowa jednostka organizacyjna – nukleonom. Histony. Remodelowanie chromatyny – związek z modyfikacjami epigenetycznymi. Wyciszanie genów - interferencja RNA Szlaki przekazywania sygnałów – przepływ informacji. Zaliczenie. Bibliografia: J.M. Berg, J.L. Tymoczko, L. Stryer, Biochemia, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2005. T.A. Brown, Genomy, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2009. K. Ciura, 2007, Wyciszanie genów – interferencja RNA, Wszechświat 108, 4-6, 94-97. Dubin (red.), Wprowadzenie do chemii białek, Wydawnictwo „EJB”, Kraków 2003. B.D. Hames, N.H. Hooper, Biochemia, Krótkie wykłady, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2002. Kisiel, A. Skąpska, W.T. Markiewicz, 2004, Mikromacierzy DNA, Kosmos 53, 3-4, 295-303. Z. Szweykowska-Kulińska, B. Szarzyńska, 2007, Nagroda Nobla 2006 za fundamentalne odkrycia w regulacji ekspresji genów u eukariontów, Postępy Biologii Komórki 34, 1, 3-13. P.C. Turner, A.G. McLennan, A.D. Bates, M.R.H. White, Biologia molekularna, Krótkie wykłady, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2004. P. Węgleński (red.), Genetyka molekularna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2008.

Nazwa przedmiotu: Seminarium dyplomowe Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: 6 Rodzaj studiów: stacjonarne Rok studiów: III lic B, BG Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: dr Hanna Stępkowska, dr Ewa Górnicka-Michalska Forma zaliczenia: zaliczenie na oceną Cel kształcenia: Zdobycie wiadomości na temat genomu człowieka i jego mapowania. Przygotowanie przez studentów prezentacji komputerowych lub na foliach rozdziałów swoich prac licencjackich. Dyskusja przedstawianych zagadnień. Treści kształcenia: Badanie białek z zastosowaniem technik immunologicznych, spektometrii mas, spektroskopii NMR i krystalografii rentgenowskiej. Metody analizy chromosomów: prążkowa, fluorescencyjna hybrydyzacja in situ, porównawcza hybrydyzacja genomowa, analiza cytometryczna. Genom człowieka. Charakterystyka genomu jądrowego i mitochondrialnego. Mutacje w genomie mitochondrialnym. Mapowanie genomu. Mapy fizyczne i genetyczne (sprzężeniowe). Polimorficzne markery genetyczne. Strategie stosowane w terapii niektórych chorób o podłożu genetycznym: kompensacja defektu, wprowadzenie prawidłowego genu, hamowanie ekspresji zmutowanego dominującego genu, niszczenie komórek nowotworowych, eliminacja komórek zainfekowanych wirusem. Bibliografia: Bal J., Biologia molekularna w medycynie, PWN, Warszawa, 2006. Drewa G., Podstawy genetyki, Volumed, Wrocław, 1995. Givan A.L., Flow Cytomery, Wiley-Liss nc, 2001. Gołąb J., Jakóbisiak M., Lasek W. Immunologia, PWN, Warszawa 2002. Węgleński P., Genetyka molekularna, PWN, Warszawa 2006.

- 74 -

Brown T.A- Genomy, PWN, Warszawa, 2001. Szala S., Terapia genowa, PWN, Warszawa 2003. J.M. Berg, J.L. Tymoczko, L. Stryer, Biochemia, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2005. Silbering J., Smoluch M., Spektrometria masowa: Wprowadzenie do chemii białek, red. Dubin A., Wydział Biotechnologii Uniwersytetu Jagielońskiego, Kraków, 2003, 70- 89.

Nazwa przedmiotu: Seminarium magisterskie Rok akademicki: 2009/2010 Rodzaj studiów: niestacjonarne Rok studiów: II SUM BM Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: dr Andrzej Kowalski, dr Ewa Górnicka-Michalska Forma zaliczenia: zaliczenie na ocenę Cel kształcenia: Zapoznanie studentów z budową i metodami badania białek (proteomu) i kwasów nukleinowych (genomu). Powiązania między budową, a funkcją chromatyny. Umiejętność przygotowanie prezentacji wyników prac magisterskich i udział w dyskusji związanej z tematyką pracy. Bibliografia: Bal J., Biologia molekularna w medycynie, PWN, Warszawa, 2006. Drewa G., Podstawy genetyki, Volumed, Wrocław, 1995. Givan A.L., Flow Cytomery, Wiley-Liss nc, 2001. Gołąb J., Jakóbisiak M., Lasek W. Immunologia, PWN, Warszawa 2002. Węgleński P., Genetyka molekularna, PWN, Warszawa 2006. Brown T.A- Genomy, PWN, Warszawa, 2001. Szala S., Terapia genowa, PWN, Warszawa 2003. J.M. Berg, J.L. Tymoczko, L. Stryer, Biochemia, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2005. Silbering J., Smoluch M., Spektrometria masowa: Wprowadzenie do chemii białek, red. Dubin A., Wydział Biotechnologii Uniwersytetu Jagielońskiego, Kraków, 2003, 70- 89.

Nazwa przedmiotu : Biochemia medyczna Rok akademicki : 2009/2010 Semestr : I Rodzaj studiów: stacjonarne Rok studiów : I SUM BM z ED Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia : dr Jolanta Rysińska, dr Jolanta Rysińska, dr Andrzej Kowalski Forma zaliczenia: zaliczenie, zaliczenie z oceną Cel kształcenia: Zapoznanie studentów z podstawowymi procesami biochemicznymi w prawidłowych i patologicznych stanach różnych narządów. Poznanie metod biochemicznych oznaczania wybranych wskaźników, stosowanych w diagnostyce medycznej. Treści kształcenia: Wykład

- 75 -

Działanie hormonów tarczycy. Biosynteza T3 i T4. Receptory hormonów tarczycy i mechanizm działania. Niedoczynność i nadczynność tarczycy. Steroidowe hormony nadnerczy. Biosynteza i mechanizmy działania hormonów steroidowych. Patofizjologia kory nadnerczy. Funkcje glutationu. Synteza i degradacja GSH. GSH a stany patologiczne. Zastosowanie GSH w terapii. Esteraza acetylocholinowa jako enzym o kluczowej roli w przewodzeniu impulsów nerwowych. Rola AChE w apoptozie komórek nerwowych, chorobach neurologicznych i białaczce. Biosynteza i funkcje witamin rozpuszczalnych w wodzie i tłuszczach. Laboratorium Ilościowe oznaczanie glukozy w surowicy krwi metodą enzymatyczną Oznaczanie aktywności aminotransferazy alaninowej metodą kolorymetryczną Oznaczanie aktywności fosfatazy zasadowej metodą kinetyczną. Bibliografia: Murray K. i wsp., Biochemia Harpera, 1995, PZWL Stryer L., Biochemia, 2000, PWN Postępy Biochemii : 2005, t 51, nr 2; 2004, t 50, nr 1; 2004, t 50, nr 4 Kłyszejko-Stefanowicz L., :Ćwiczenia z biochemii, PWN, 2005 i starsze wydania

Nazwa przedmiotu: Podstawy Bioinformatyki Rok akademicki: 2009/2010 Rodzaj studiów: stacjonarne Rok studiów: I SUM Semestr: 2 Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: dr Marek Kwinkowski Forma zaliczenia: zaliczenie z oceną Cele kształcenia: Zapoznanie studentów z podstawami bioinformatyki, a w szczególności z korzystaniem z internetowych baz danych sekwencji oraz struktur biopolimerów, i metodami ich analizy Treści kształcenia: Wykłady: Internetowe bazy danych biologicznych: bazy sekwencji, struktur biopolimerów, genomów, oraz specjalistyczne bazy danych. Serwery NCBI oraz EMBL i ich możliwości Podstawowe narzędzia analizy i modyfikacji sekwencji DNA i białek. Projektowanie starterów PCR Analiza porównawcza sekwencji DNA i białek. Analiza filogenetyczna sekwencji. Wizualizacja struktur przestrzennych białek i ich podstawowa analiza Laboratorium: Przegląd podstawowych baz danych: Genbank, EMBL, Pedant, PDB, Glyco i.in. Praktyczne korzystanie z podstawowych możliwości tych baz. Praca z serwerami NCBI oraz EMBL. Korzystanie z programu BLAST. Korzystanie z programów BioEdit i GeneDoc. Praktyczne zaprojektowanie pary starterów PCR.

- 76 -

Analiza porównawcza sekwencji DNA i białek programem ClustalW. Analiza filogenetyczna sekwencji w programie MEGA. Wizualizacja i analiza struktur przestrzennych białek za pomocą Cn3D oraz Swiss PDB Viewer Bibliografia: Higgs P.G., Attwood T.K. „Bioinformatyka i ewolucja molekularna” PWN 2008 Baxevanis A.D., Ouellette B.F. (red.) „Bioinformatyka. Podręcznik do analizy genów i białek” PWN 2005 Online Analysis Tools http://molbiol-tools.ca/

Nazwa przedmiotu: Podstawy bioinformatyki Rok akad.: 2009/2010 Rodzaj studiów: stacjonarne Rok studiów: II SUM Semestr.: 3 Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: dr Marek Kwinkowski Forma zaliczenia: zaliczenie z oceną Cele kształcenia: Zapoznanie studentów z podstawami bioinformatyki, a w szczególności z korzystaniem z internetowych baz danych sekwencji oraz struktur biopolimerów, i metodami ich analizy Treści kształcenia: Internetowe bazy danych biologicznych: bazy sekwencji, struktur biopolimerów, genomów, oraz specjalistyczne bazy danych. Serwery NCBI oraz EMBL i ich możliwości Podstawowe narzędzia analizy i modyfikacji sekwencji DNA i białek. Projektowanie starterów PCR Analiza porównawcza sekwencji DNA i białek. Analiza filogenetyczna sekwencji. Wizualizacja struktur przestrzennych białek i ich podstawowa analiza Bibligrafia : Higgs P.G., Attwood T.K. „Bioinformatyka i ewolucja molekularna” PWN 2008 Baxevanis A.D., Ouellette B.F. (red.) „Bioinformatyka. Podręcznik do analizy genów i białek” PWN 2005 Online Analysis Tools http://molbiol-tools.ca/

Nazwa przedmiotu: Podstawy biotechnologii Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: 5 Rodzaj studiów: stacjonarne Rok studiów: III Lic B Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: wykład- dr Ewa Górnicka-Michalska laboratorium- dr Ewa Górnicka- Michalska, dr Andrzej Kowalski Forma zaliczenia: egzamin i zaliczenie z oceną Cel kształcenia: Poznanie możliwości wykorzystania organizmów żywych lub ich elementów w różnych gałęziach biotechnologii np. w ochronie środowiska, medycynie, rolnictwie lub przemyśle. Zrozumienie podstaw teoretycznych i poznanie metod badawczych umożliwiających manipulacje genetyczne, których celem jest tworzenie zmodyfikowanych genetycznie organizmów (bakterii, roślin, zwierząt) o lepszych cechach produkcyjnych lub zdolnych do syntezy związków ważnych biologicznie (hormonów, interferonów, antygenów szczepionkowych i innych). Praktyczne zapoznanie się ze

- 77 -

specyficzną metodologią i najważniejszymi technikami badawczymi stosowanymi w laboratoriach biologii molekularnej. Treści kształcenia Wykład (liczba godzin: 30) Budowa i struktura RNA i DNA. Właściwości fizyko-chemiczne kwasów nukleinowych. Przekazywanie informacji genetycznej – centralny dogmat biologii molekularnej. Postęp w badaniach DNA – droga do rozwoju biologii molekularnej i współczesnej biotechnologii. Technika klonowania DNA. Metody izolowania DNA plazmidowego i genomowego Narzędzia i umożliwiające manipulowanie genami – wektory i enzymy restrykcyjne. Techniki pomocnicze – elektroforeza w żelu agarozowym i poliakrylamidowym. Barwienie DNA. Rekombinacja DNA. Ligacja fragmentów restrykcyjnych z wektorem. Transformacja i transfekcja. Różne typy wektorów stosowanych w inżynierii genetycznej. Wektory plazmidowe do klonowania (pBR322 i pUC) i ekspresji genów (T7) – charakterystyczne sekwencje. Wektory fagowe (fag λ i M13) – różne zastosowania. Wektory do klonowania dużych fragmentów DNA: kosmidy, fosmidy, sztuczne chromosomy bakteryjne i drożdżowe(BAC-i i YAC-i). Metody transformacji komórek eukariotycznych. Integracyjne wktory episomalne drożdży jako przykład wektorów wahadłowych. Transformacja integracyjna komórek roślinnych - zastosowanie plazmidu Ti z Agrobacterium tumefaciens. System nadekspresji genów eukariotycznych w wektorach pochodnych bakulowirusów. Wektory wirusowe ssaków – próby zastosowania w terapii genowej. Strategie klonowania genów. Biblioteki genomowe i cDNA. Przeszukiwanie bibliotek, sondy i hybrydyzacja. Metody znakowanie kwasów nukleinowych ( radioaktywne i chemiczne). Przenoszenie kwasów nukleinowych i białek z żelu na membranę - analiza metodą Southerna (DNA), metodą Northern (RNA) i metodą western (białka). Charakterystyka klonów. Sekwecjonowanie DNA – metoda chemiczna i enzymatyczna. Sekwencjonowanie DNA techniką hybrydyzacji na mikromacierzach. Łańcuchowa reakcja polimerazy (PCR) i jej zastosowanie do amplifikacji i analizy cząsteczek DNA. Mutageneza klonowanych genów – narzędzie do badania funkcji białek i ich domen oraz regulacji genów. Mutageneza ukierunkowana – wykorzystanie w biotechnologii do wytwarzania białek o nowych, korzystnych właściwościach biologicznych. Zastosowanie metody RFLP, PCR i mikromacirzy w diagnostyce medycznej .i kryminalistyce. Różne rodzaje testów diagnostycznych. Biotechnologia i jej podział. Produkcja ważnych biologicznie białek eukariotycznych w komórkach prokariotycznych. Wytwarzanie ludzkiej insuliny w bakterii E. coli oraz w komórkach drożdży. Zwierzęta transgeniczne – różne sposoby otrzymywania. Mikroiniekcja do przedjądrzy zygoty. Wykorzystanie zmodyfikowanych genetycznie komórek ES do otrzymywania zwierząt transgenicznych. Struktura transgenu i problemy związane z jego prawidłową integracją do chromosomu gospodarza. Zastosowanie ssaków transgenicznych otrzymywanych metodą mikroiniekcji. Zwierzęta transgeniczne jako bioreaktory do produkcji białek terapeutycznych. Zastosowanie metody transplantacji jader do klonowania, otrzymywania zwierząt transgenicznych oraz pozyskiwania pluripotencjalnych komórek ES z możliwością ich wykorzystania w transplantologii. Kontrowersje wokół klonowania reprodukcyjnego i terapeutycznego. Zastosowanie plazmidu Ti i jego modyfikacji do otrzymywania roślin transgenicznych. Metody bezwektorowej transfekcji komórek roślinnych – czynniki promujące. Transformacja plastydów i jej znaczenie. Celowość konstrukcji roślin transgenicznych. Rośliny transgeniczne oporne na herbicydy, oporne na choroby wirusowe oraz szkodniki owadzie (z ekspresją transgenu Cry/Bt). Rośliny genetycznie modyfikowane przeznaczone do wysokowydajnej produkcji białek heterologicznych. Szczepionki produkowane w roślinach. (antygen S-HBs, podjednostka B toksyny cholery). Rośliny transgeniczne jako bioreaktory do wytwarzania przeciwciał monoklinalnych np. przeciwko glikoproteinie wirusa wścieklizny. Produkcja w roślinach transgenicznych związków biologicznie aktywnych – terapeutyków (hormony, limfokiny, białka surowicy krwi itp.) i nutrafarmaceutyków (transgeniczny ryż zawierający ludzkie białka mleka lub prekursor witaminy A). Problem organizmów genetycznie modyfikowanych (GMO lub GM). Wpływ GMO na środowisko naturalne – korzyści i zagrożenia. Zagrożenia dla bioróżnorodności związane np. z uprawą roślin

- 78 -

wytwarzających toksynę Bt. Problem „ucieczki” transgenów. Kontrowersje wokół żywności genetycznie modyfikowanej. Metody biotechnologiczne w ochronie środowiska. Usuwanie metali ze ścieków i procesy biohydrometalurgiczne. Skażenia jako skutek działalności gospodarczej człowieka – „najwięksi truciciele”. Elementy budulcowe mikroorganizmów uczestniczące w selektywnym wiązaniu metali. Różne sposoby usuwania metali przez mikroorganizmy (biosorpcja, reakcje chemiczne, transport przez błony, biotransformacja). Fitoremediacja. Usuwanie metali ze ścieków metodą biosorpcji – charakterystyka procesu. Mikrobiologiczne ługowanie metali - wykorzystanie do otrzymywania metali z ubogich rud i odpadów. Mikrobiologiczne oczyszczanie gruntów z produktów naftowych. Skład ropy naftowej. Różne frakcje destylacyjne ropy naftowej i ich przykładowy skład chemiczny. Przedostawanie się produktów naftowych do środowiska. Biodegradacja wybranych węglowodorów w warunkach tlenowych. Bakterie i grzyby uczestniczące w rozkładzie węglowodorów. Biopreparaty. Rozwój mikroorganizmów w paliwach naftowych. Biologiczne metody oczyszczania gruntów z produktów ropopochodnych, metoda in situ i ex situ. Czynniki środowiskowe i ich wpływ na biodegradację. Laboratorium (liczba godzin: 15) Zasady BHP obowiązujące na zajęciach z metod biologii molekularnej. Praca w warunkach sterylnych bez zanieczyszczeń. Mikrodozowanie roztworów. Przygotowanie całonocnej hodowli komórek E. coli zawierających plazmid pUC18 na podłożu płynnym z ampicyliną. Izolacja plazmidowego i genomowego DNA. Omówienie metod. Otrzymywanie DNA plazmidu pUC18 z komórek E. coli metodą lizy alkalicznej. Klonowanie DNA w komórkach bakteryjnych. Różne typy wektorów. Enzymy restrykcyjne. Charakterystyka i zastosowanie. Elektroforeza kwasów nukleinowych. Trawienie wyizolowanego plazmidu pUC18 enzymami restrykcyjnymi. Elektroforeza otrzymanych produktów w żelu agarozowym. Rozróżnianie form plazmidowego DNA na podstawie migracji w żelu agarozowym. Mapy restrykcyjne. Transformacja i transfekcja. Transformacja komórek E. coli DH5α wektorem plazmidowym pUC18. Wykrywanie transformantów. Wydajność transformacji. Identyfikacja klonów bakteryjnych zawierających zrekombinowany plazmid. Biblioteki genomowe i cDNA. Powielanie genów bez klonowania – technika PCR. Zaliczenie ćwiczeń. Bibliografia: Turner P.C., McLennan A.G., Bates A.D., White M.R.H., Biologia Molekularna, Krótkie wykłady, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2004, Brown T.A., Genomy, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2009, Bishop J., Ssaki transgeniczne, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2001, Piróg K.A., Terapia Genowa, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2002, Stryer L., Biochemia, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1997 (lub późniejsze), Węgleński P. (red.), Genetyka Molekularna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2008. Berg J.M., Tymoczko J.L., Stryer L., Biochemia, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2005. J. Buchowicz, Biotechnologia molekularna, Geneza, przedmiot, perspektywy badań i zastosowań, Wydawnictwo naukowe PWN, Warszawa 2006. Klimiuk E., Lelkowska M., Biotechnologia w ochronie środowiska, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2008. Kayser O., Muller R.M, Biotechnologia farmaceutyczna, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2003.

Nazwa przedmiotu: Zajęcia terenowe z Ochrony środowiska Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: 3 Rodzaj studiów: stacjonarne Rok studiów: II LIC BN Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: dr Krzysztof Werstak, dr Andrzej Borkowski

- 79 -

Forma zaliczenia: zaliczenie z oceną Cele kształcenia: Zapoznanie z zagrożeniami wynikającymi z oddziaływaniem przemysłu na środowisko. Kształtowanie świadomości ekologicznej. Treści kształcenia: Zjawiska degradacyjne w środowisku. Zanieczyszczenie atmosfery. Procesy degradacyjne wywołane przez przemysł wydobywczy. Sposoby i metody ochrony gleby oraz wód i powietrza. Rekultywacja terenów zdegradowanych. Ocena oddziaływania planowanej inwestycji na środowisko. Bibliografia: Kasztelewicz Z. 2004. Polskie górnictwo węgla brunatnego. Materiały źródłowe i promocyjne PGE KWB Bełchatów S.A. Prezentacja multimedialna – www.kwbbelchatow.bot.pl

Nazwa przedmiotu : Fizyka z elementami biofizyki Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: 3 Rodzaj studiów: stacjonarne Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: dr Ewa Braziewicz Forma zaliczenia: zaliczenie Cele kształcenia: Podstawowym celem zajęć dydaktycznych w I Pracowni Fizycznej jest zaznajomienie studentów z podstawowymi metodami pomiarowymi poprzez przeprowadzenie prostych doświadczeń pozwalających na kształcenie sprawności eksperymentalnej i zdobycie podstawowej wiedzy z zakresu opracowania danych pomiarowych oraz pogłębienie wiedzy fizycznej przez eksperyment. Treści kształcenia: W ramach I Pracowni studenci wykonują 6 ćwiczeń w semestrze z różnych działów fizyki (mechaniki, ciepła, elektryczności, magnetyzmu, optyki ). Studentów obowiązuje zakres materiału wyznaczonego w pytaniach do każdego ćwiczenia , które są zawarte w opracowaniach ogólnych poszczególnych ćwiczeń. Tematyka ćwiczeń, kolejność ich wykonywania są ujęte w programie I Pracowni. Organizacja zajęć, przedstawienie regulaminu pracy i bhp w pracowni Rachunek błędów. Zdawanie teorii potrzebnej przy wykonaniu ćwiczenia, wykonanie 6 ćwiczeń według harmonogramu, dyskusja wyników. Odrabianie niewykonanych ćwiczeń, zaliczenie ostatnich sprawozdań. Bibligrafia H.Szydłowski, Pracownia fizyczna T.Drynski, Ćwiczenia laboratoryjne z fizyki A.Zawadzki, H.Hofmokl, Laboratorium fizyczne G.I. Squires, Praktyczna fizyka J.R. Taylor, Wstęp do analizy błędu pomiarowego I.W.Sawieliew, Wykłady z fizyki t.1,2,3 R.Resnick, D.Hallliday, Fizyka t.1,2 Sz.Szczeniowski, Fizyka doświadczalna t.2,3,4 A.K.Wróblewski, J.A.Zakrzewski, Wstep do fizyki,t.2

- 80 -

Nazwa przedmiotu: Kartografia szkolna Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: 2 Rodzaj studiów: stacjonarne Rok studiów: I lic. BG Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: dr hab. Tadeusz Ciupa Forma zaliczenia: zaliczenie z oceną Cel kształcenia: Celem kształcenia jest przekazanie podstawowej wiedzy z zakresu kartografii szkolnej i poznanie możliwości wykorzystania pomocy dydaktycznych związanych z tym przedmiotem a także zdobycie przez studentów wybranych umiejętności posługiwania się mapami ogólnogeograficznymi i tematycznymi (mapy podręczne, atlasowe, ścienne). Treści kształcenia: Wykład (liczba godzin: 15) Przedmiot badań kartografii i topografii, ich działy i powiązania z innymi naukami. Mapa geograficzna i jej właściwości. Rozwój poglądów na kształt Ziemi; pomiar Eratostenesa. Kształt i wymiary Ziemi. Siatka geograficzna i współrzędne geograficzne, ortodroma i loksodroma. Skale i podziałki. Odwzorowania kartograficzne - ich istota i podział. Odwzorowania azymutalne biegunowe, równikowe i ukośne. Wybrane odwzorowania stożkowe, walcowe i umowne. Odwzorowania kartograficzne stosowane na mapach w dużych skalach (topograficznych) w tym na Międzynarodowej Mapie Świata. Układy współrzędnych prostokątnych na polskich mapach topograficznych. Podział map ogólnogeograficznych i podział map topograficznych Polski na arkusze i ich nomenklatura w systemach: WIG-u, Borowej Góry, MMŚ, 1965 i GUGiK – 1980, 1992. Mapy topograficzne ziem polskich. Cechy i elementy map ogólnogeograficznych. Mapa analogowa i numeryczna. Treść i forma map ogólnogeograficznych (znaki topograficzne, barwy, kompozycja i grafika, objaśnienia i uzupełnienia). Elementy składowe map ogólnogeograficznych. Metody przedstawiania rzeźby terenu na mapach: perspektywiczna, kreskowa, poziomicowa, cieniowania, hipsometrii barwnej, stereoskopowa, itd.. (elementy punktowe, liniowe i powierzchniowe). Czytanie, interpretacja i wykorzystanie map topograficznych. Interpretacja rzeźby terenu na podstawie map topograficznych (określanie wysokości bezwzględnych i względnych, profil rzeźby terenu, wyznaczanie miejsc niewidocznych. Blokdiagram i stolik plastyczny. Elementy kartometrii (pomiar linii krzywych, powierzchni i kątów nachylenia terenu). Krzywa hipsograficzna. Generalizacja kartograficzna, jej cel, metody i znaczenie. Graficzne przedstawianie danych statystycznych (wykresy i diagramy). Metody przedstawiania geograficznych treści map (jakościowe i ilościowe). Mapa, jej własności i percepcja. Szkolne pomoce kartograficzne (atlasy, mapy ścienne, turystyczne, itd.). Wybrane mapy i atlasy geograficzne oraz tematyczne. Atlasy narodowe i regionalne. Zarys historii rozwoju kartografii światowej i polskiej. Topografia i jej zadania. Elementy terenoznawstwa (określanie odległości, kierunków, kątów poziomych i pionowych, itd.). Orientacja mapy w terenie i wyznaczanie położenia obiektów terenowych. Szkolne sposoby wykonywania zdjęć terenu, ciągów busolowych, profilów terenu, itd. Budowa i zastosowanie wybranych instrumentów geodezyjnych (niwelator i teodolit).

- 81 -

Triangulacja i niwelacja. Pomiary geodezyjne i topograficzne (osnowa geodezyjna, pomiary odległości, kątów i różnicy wysokości). Rodzaje niwelacji (geometryczna, trygonometryczna i barometryczna). Redakcja i sporządzanie map i szkiców terenowych. Ćwiczenia (liczba godzin: 15) Ćwiczenie nr 1 Temat : Zajęcia organizacyjne. Podstawy pisma kartograficznego. Kartografia - definicja i podział. Powiązania kartografii z innymi naukami. Omówienie podstawowego sprzętu kreślarskiego. Zasady pisma kartograficznego. Ćwiczenie graficzne : Wykonać 3 razy alfabet grubością pisma 1,0 mm i 0,5 mm Pomoce i materiały : papier milimetrowy, rapidografy, czarny tusz. Ćwiczenie nr 2 Temat : Kształt i wymiary Ziemi. Skale i podziałki. Rozwój poglądów na kształt i wymiary Ziemi. Dowody na kulistość Ziemi. Pomiar dokonany przez Eratostenesa z Cyreny. Pojęcie elipsoidy i geoidy. Pojęcie współrzędnych geograficznych, biegunowych i prostokątnych. Pojęcie loksodromy i ortodromy. Rodzaje skal i podziałek. Co to jest skala miejscowa ? Rozwiązywanie zadań na przeliczanie skal. Ćwiczenie graficzne : Wykonać dwie podziałki liniowe (nanieść po jednej odległości) oraz jedną podziałkę transwersalną (nanieść dwie odległości). Pomoce i materiały : blok techniczny, przybory kreślarskie, czarny tusz Ćwiczenie nr 3 Temat : Ogólna teoria odwzorowań kartograficznych. Odwzorowania płaszczyznowe, stożkowe, walcowe i umowne. Pojęcia: rzut, siatka, odwzorowanie. Podział odwzorowań kartograficznych. Siatka geograficzna a siatka kartograficzna. Zniekształcenia odwzorowawcze - elipsa Tissota Szczegółowa charakterystyka następujących wybranych odwzorowań płaszczyznowych. Ćwiczenie graficzne: wykreślić jedną z siatek kartograficznych oraz wrysować kontury lądów i kierunki stron świata. Pomoce i materiały : blok techniczny, przybory kreślarskie, czarny tusz Ćwiczenie nr 4 Temat : Znaki umowne stosowane na współczesnych mapach topograficznych. Rodzaje znaków topograficznych. Wpływ skali mapy na wielkość znaków. Podstawowe zagadnienia z zakresu semiologii. Sposoby umieszczania znaków topograficznych na mapach. Ćwiczenie graficzne : wykonać fikcyjną mapę topograficzną w skali 1;25 000 spełniającą warunki: wymiary 160 x 210 mm, różnica względna min. 130 m z uwzględnieniem wcięcia pomocniczego, nanieść przy pomocy poziomic minimum jedno zagłębienie bezodpływowe, jedną dolinę suchą, jedną dolinę z ciekiem wodnym oraz jedną formę pozytywną (pagórek, grzbiet itp.), umieścić minimum 40 znaków umownych każdego rodzaju oraz opis pozaramkowy. Pomoce i materiały : kalka techniczna, przybory kreślarskie, krzywiki, tusz czarny, niebieski, zielony, czerwony, kredki. Ćwiczenie nr 5 Temat : Mapy topograficzne - profile topograficzne.

- 82 -

Zasady wykonywania profilu hipsometrycznego z mapy poziomicowej. Co to jest przewyższenie profilu? Skala pionowa a skala pozioma. Wykorzystanie profilu do pomiaru średniego i lokalnego kąta nachylenia terenu. Pojęcie róży kierunków (16-to kierunkowej). Ćwiczenie graficzne : a) na podanym fragmencie mapy poziomicowej wytyczyć linię profilową, wzdłuż linii profilowej wykreślić profil terenu, zaznaczyć i wyliczyć średni oraz lokalne kąty nachylenia, zaznaczyć niewidoczne odcinki profilu z określonego punktu. Pomoce i materiały : papier milimetrowy, przybory kreślarskie, kątomierz. Ćwiczenie nr 6 Temat : Mapy topograficzne - podstawowe pomiary kartometryczne. Cel i zadania kartometrii. Pomiary odległości na mapach: krzywomierzem, kroczkiem, longimetrem Steinhausa. Metody pomiaru powierzchni na mapach: geometryczne (kalki milimetrowej, pasów równoległych, wieloboków wpisanych) siatki geograficznej, planimetrowanie. Pomiar objętości. Rozwiązywanie zadań z wykorzystaniem sposobu obliczania nachylenia terenu. Ćwiczenie graficzne : a) wykonać pomiar długości poziomic i obliczyć średnie nachylenie terenu, b) pomierzyć powierzchnię między poziomicami na wybranym fragmencie mapy. Pomoce i materiały: kroczek, planimetr, papier milimetrowy. Pomoce i materiały : papier milimetrowy, kalka techniczna, przybory kreślarskie. Ćwiczenie nr 7 Temat : Interpretacja mapy turystycznej. Analiza wybranej mapy turystycznej z uwzględnieniem następujących elementów: ukształtowanie terenu i sposób przedstawienia rzeźby, sieć hydrograficzna, komunikacja, osadnictwo, turystyka, inne elementy treści mapy. Ćwiczenie: dokonać szczegółowej analizy wybranego elementu mapy turystycznej i zestawić te informacje w tabeli. Pomoce i materiały : mapa turystyczna, papier kancelaryjny. Ćwiczenie nr 8 Temat : Atlasy geograficzne. Podział i układ atlasów. Charakterystyka kontynentów na mapach atlasowych. Skala i typy map dominujących w atlasach. Ćwiczenie: Dokonać pełnej charakterystyki geograficznej wybranego obszaru świata uwzględniając: odwzorowanie kartograficzne, położenie geograficzne (szerokość i długość geograficzna, region), warunki naturalne (orografia, klimat, roślinność naturalna itd.), ludność i osadnictwo, gospodarka (rolnictwo, przemysł, transport, itd.) Pomoce i materiały : atlasy geograficzne, papier kancelaryjny. Bibliografia: Bem S., 1966, Rysunek map, PZWS Warszawa, (ćw. nr 1). Bem S., 1970, Wzory pism, PZWS Warszawa, (ćw. nr 1).

- 83 -

Berlant A., Pasławski J. Red.), 2001, Metody kartograficzne a możliwości systemów komputerowych. UW Warszawa. Churski Z., Galon R., 1974, Siatki kartograficzne, Wyd. UMK Toruń, (ćw. nr 2-7) Drabek J., 1973, 1000 słów o mapach i kartografii, Wyd. MON, Warszawa. Dzikiewicz B., 1971, Topografia, Wyd. MON Warszawa, (ćw. nr 7). Flis J., 1973, Kartografia w zarysie, PZWS Warszawa, (ćw. nr 2-7). Gąsiewicz F., 1967, Siatki na mapach, PPWK Warszawa, (ćw. nr 2-7). Grygorenko W., 1970, Redakcja i opracowanie map ogólnogeograficznych, PPWK Warszawa, (ćw. nr 7, 8, 16). Kocimowski K., Kwiatek J., 1977, Wykresy i mapy statystyczne, GUS Warszawa, (ćw. nr 17-23). Kunsky J., 1955, Blokdiagram - geograficzny wykres bryłowy, PWN Warszawa ,(ćw. nr 12). Mościbroda J., 1975, Rozwój poglądów na metodę izarytmiczną oraz jej zastosowań w kartografii ludnościowej i gospodarczej, Polski Przegląd Kartogr., t. VII, z. 2, (ćw. nr 19, 21, 23). Pasławski J., 1970/71, O zrozumienie mapy hipsometrycznej, Geografia w Szkole, nr 6 (ćw. nr 8, 21). Pasławski J., 1979, O geograficznym wyznaczaniu przedziałów klasowych kartogramów, Polski Przegląd Kartogr., t. XI, z. 3, (ćw. nr 19, 20, 23). Pasławski J., 1982, Kartogram jako forma prezentacji kartograficznej, Geografia w Szkole, ćw. nr 19, 20, 23). Pasławski J.,(red.), 2006, Wprowadzenie do kartografii i topografii. Wyd. Nowa Era, Warszawa-Wrocław. Pelczar M., Szeliga J., Ziółkowski J., 1986, Zarys kartografii i topografii, t. I-II, Wyd. UG Gdańsk, (ćw. nr 2-7, 13). Przewłocki S., 1997, Geodezja dla inżynierii środowiska. Wyd, Naukowe PWN. Ratajski L., 1975, Przypadki skrajne w metodzie izarytm teoretycznych,Polski Przegląd Kartogr.,t.VII, z. 3, (ćw. nr 19, 21, 23). Ratajski L., 1989, Metodyka kartografii społeczno-gospodarczej, PPWK Warszawa, Robinson A., Sale R., Morrison J., 1988, Podstawy kartografii, PWN Warszawa, (ćw. nr 13, 16, 17). Różycki A.W., 1990, Podstawy topografii, Wyd. UW Warszawa, (ćw. nr 2, 7-10, 13, 15). Saliszczew K.A., 1984, Kartografia ogólna, PWN Warszawa, (ćw. nr 10, 12, 13, 16) Sirko M., 1983, O nowej metodzie analizy typogramów, Czasopismo Geograficzne., t. 54, nr 1, (ćw. nr 17, 18, 23). Słowański W. (red.), Kartografia geologiczna, t. II, WG Warszawa, (ćw. nr 7-11, 15). Szaflarski J., 1967, Zarys kartografii, PPWK Warszawa, (ćw. nr 1-7, 10 11, 15). Uhorczak F., Ostrowski J., 1972, Typogramy F. Uhorczaka jako środek geograficznej prezentacji zjawisk wielocechowych, Polski Przegląd Kartogr. t. IV, z. 4, (ćw. nr 17, 18, 23). Ząbek J., Adamczewski Z., Kwiatkowski S., 1979, Ćwiczenia z geodezji, cz. I-II, PWN Warszawa. Wydawnictwa kartograficzne wykorzystywane na ćwiczeniach Atlas geograficzny do kl. IV. Atlas geograficzny do kl. V. Atlas geograficzny do kl. VI-VIII. Atlas geograficzny (licealny) Atlas geograficzny Polski Mapy turystyczne wybranych obszarów górskich. Mapy topograficzne: 1:25 000, 1:50 000, 1:100 000 (Wyd. W Z Kart) w układach: 1965, GUGiK-80, MMŚ. Mapa topograficzna Tatr Polskich (Wyd. Służba topograficzna WP). Najgrakowski M.(red.), 1993, Atlas Rzeczypospolitej Polskiej. Główny Geodeta Kraju, Warszawa.

Nazwa przedmiotu: Technologie internetowe Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: 1 Stopień studiów: I

- 84 -

Rodzaj studiów: stacjonarne Rok studiów: I Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: dr Monika Czajkowska Forma zaliczenia: zaliczenie z oceną Cel kształcenia: poznanie przez studentów podstawowych możliwości komputera, nabycie umiejętności efektywnego wykorzystywania popularnego oprogramowania systemowego i użytkowego, zdobycie przez studentów wiedzy i umiejętności z zakresu wykorzystywania komputera zgodnie z zasadami higieny pracy, nabycie świadomości korzyści i zagrożeń związanych z pracą w sieci komputerowej, nabycie umiejętności wykorzystywania TI w samokształceniu i doskonaleniu. Treści kształcenia: Zastosowania komputerów. Podstawowe składniki zestawu komputerowego klasy IBM PC, ich funkcje i podstawowe parametry. Elementy zestawu komputerowego wpływające na jakość i bezpieczeństwo pracy przy komputerze. Zasady ergonomii. Zgodnie z ECDL. Prawa autorskie, typy licencji oprogramowania. System operacyjny Windows – budowa, omówienie poszczególnych elementów systemu, instalacja systemu. Administracja systemem, zabezpieczenia. Diagnozowanie i usuwanie prostych i typowych awarii oprogramowania. Tworzenie katalogów, zapisywanie, kopiowanie i przechowywanie plików. Wyszukiwanie plików według nazwy, rozszerzenia, daty powstania. Zgodnie z ECDL. Podstawowe zasady redagowania tekstu w edytorze Word. Okno aplikacji, menu, paski narzędzi. Tworzenie i zapisywanie nowego dokumentu. Przeglądanie i zaznaczanie tekstu. Poprawianie błędów. Kontrola poprawności pisowni. Zgodnie z ECDL. Wprowadzanie przykładowego tekstu. Akapit. Formatowanie. Wypunktowanie. Tabele. Wstawianie symboli i rysunków. Odsyłacz. Podgląd wydruku. Wzbogacanie dokumentu w treści matematyczne. Formatowanie za pomocą stylów. Szablony dokumentów. Tworzenie zaawansowanych dokumentów tekstowych. Hierarchia tekstu. Nagłówek i stopka. Numeracja stron. Indeks. Tworzenie automatycznego spisu treści i automatycznego spisu rysunków. Zgodnie z ECDL. Tworzenie prostych form graficznych, rysowanie w dokumencie tekstowym. Zgodnie z ECDL. Arkusz kalkulacyjny Excel. Okno aplikacji, menu. Zasady nawigacji. Wprowadzanie danych. Zgodnie z ECDL. Wprowadzanie danych i formatowanie. Wprowadzanie formuł. Adresowanie. Zgodnie z ECDL. Wykorzystanie Excela do wykonywania obliczeń, sporządzania wykresów i raportów. Zgodnie z ECDL. Arkusz kalkulacyjny jako baza danych Prezentacje multimedialne – Power Point. Kształtowanie formy prezentacji. Pokaz. Zgodnie z ECDL. Przygotowanie prezentacji na wybrany temat z biologii. Przeglądarki internetowe – porównanie, wady, zalety, bezpieczne użytkowanie. Usługi w Internecie. Wyszukiwanie informacji w Internecie. Tematyczne zasoby informacyjne Internetu, wykorzystywanie źródeł i narzędzi przetwarzania informacji na potrzeby realizacji projektów kierunkowych, grupy dyskusyjne. Poczta Internetowa – klienci pocztowi – konfiguracja konta pocztowego, poczta przez WWW. Bibligrafia: Szeliga M., Świątelski M., 2002. ABC systemu Windows XP PL. Miller M., 2002. ABC komputera i Internetu. Frank J. Derfler, Jr. (tłumaczenie: Dariusz Boratyn), 2001. Sieci komputerowe dla każdego. Altman R., Altman R., 2004. Po prostu PowerPoint 2003 PL. Helion. Kartanas E., Adamski A., 2000. Podstawy informatyki dla studentów biologii i ochrony środowiska.

- 85 -

Nazwa przedmiotu: Fizyka z elementami biofizyki Rok akademicki: 2009/2010 Rodzaj studiów: niestacjonarne Rok studiów: I Lic. B Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: dr Kazimierz Dworecki Forma zaliczenia: zaliczenie Cele kształcenia: Celem prowadzonych zajęć jest przedstawienie wybranych zagadnień fizycznych i biofizycznych, pogłębienie znajomości zjawisk zachodzacych w układach biologicznych, poznanie funkcjonowania struktur biologicznych w świetle praw fizyki Treści kształcenia: Wykład (liczba godzin: 25) Podstawowe oddziaływania w przyrodzie: grawitacyjne, elektromagnetyczne, słabe i silne Dynamika układów. Elementy biomechaniki. Zasady zachowania pędu, momentu pędu i energii. Statyka i dynamika płynów: równanie Bernoulliego, przepływy turbulentne i laminarne ,ruch krwi w układzie krwionośnym. Zasady termodynamiki: funkcje stanu-energia wewnętrzna, energia swobodna, entalpia, entropia. Wielkości charakteryzujące pola : elektryczne i magnetyczne Oddziaływanie pól elektrycznych i magnetycznych na organizm Widmo fal elektromagnetycznych; falowe i korpuskularne własności światła- zjawisko fotoelektryczne, promienie X. Optyka widzenia, wady odwzorowań optycznych. Promieniowanie jonizujące, sposoby powstawania i metody detekcji, dozymetria promieniowania. Laboratorium (liczba godzin: 20) Laboratorium jest zaliczone po zdaniu kolokwium z zagadnień teoretycznych i po przedłożeniu sprawozdań z wykonanych ćwiczeń zapoznanie studentów z podstawowymi metodami pomiarowymi i zdobycie wiedzy z zakresu opracowania danych pomiarowych oraz pogłębienia wiedzy fizycznej przez eksperyment studenci wykonują wybrane ćwiczenia z różnych działów fizyki: mechaniki, fizyki molekularnej, elektryczności, optyki geometrycznej i falowej Bibliografia: J.W. Kane, M.M. Sternheim, Fizyka dla przyrodników, PWN,W-wa, 1988 S.Przestalski, Fizyka z elementami biofizyki i agrofizyki,PWN, W-wa,1989 Biofizyka dla biologów, Red.M.Bryszewska, W.Leyko, PWN,W-wa, 1997 H.Szydłowski, Pracownia fizyczna, PWN, W-wa, 1999 T.Dryński, Ćwiczenia laboratoryjne z fizyki, PWN,W-wa,1990 G.L. Squires, Praktyczna fizyka, PWN, W-wa, 1992 J.W. Kane, M.M. Sternheim, Fizyka dla przyrodników, PWN,W-wa, 1988

Nazwa przedmiotu: Fizyka z elementami biofizyki

- 86 -

Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: 1 Rodzaj studiów: stacjonarne Rok studiów: I lic. BG Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: dr Kazimierz Dworecki Forma zaliczenia: zaliczenie Cele kształcenia: Celem prowadzonych zajęć jest przedstawienie wybranych zagadnień fizycznych i biofizycznych, pogłębienie znajomości zjawisk zachodzacych w układach biologicznych, poznanie funkcjonowania struktur biologicznych w świetle praw fizyki oraz zaznajomienie się z technikami pozwalajacymi badać obiekty biologiczne. Treści kształcenia: Wykład (liczba godzin: 30) Podstawowe oddziaływania w przyrodzie: grawitacyjne, elektromagnetyczne, słabe i silne Dynamika układów. Elementy biomechaniki. Zasady zachowania pędu, momentu pędu i energii. Statyka i dynamika płynów: równanie Bernoulliego, przepływy turbulentne i laminarne ,ruch krwi w układzie krwionośnym. Zasady termodynamiki: funkcje stanu-energia wewnętrzna, energia swobodna, entalpia, entropia. Mechanizmy transportu substancji w układach biologicznych: dyfuzja normalna ,anomalna i ułatwiona oraz transport aktywny Potencjały membranowe: spoczynkowy i czynnościowy Wielkości charakteryzujące pola : elektryczne i magnetyczne Oddziaływanie pól elektrycznych i magnetycznych na organizm Widmo fal elektromagnetycznych; falowe i korpuskularne własności światła- zjawisko fotoelektryczne, efekt Comptona, promienie X, interferencja i polaryzacja światła. Optyka widzenia, wady odwzorowań optycznych. Promieniowanie jonizujące, sposoby powstawania i metody detekcji, dozymetria promieniowania. Fizyczne podstawy technik badawczych: refraktometria, mikroskopia optyczna i AFM, spektroskopia: UV-VIS, IR FT, ES, EPR, NMR, XRF. Laboratorium (liczba godzin: 15) Laboratorium jest zaliczone po zdaniu kolokwium z zagadnień teoretycznych i po przedłożeniu sprawozdania z wykonanego ćwiczenia zapoznanie studentów z podstawowymi metodami pomiarowymi i zdobycie wiedzy z zakresu opracowania danych pomiarowych oraz pogłębienie wiedzy fizycznej przez eksperyment studenci wykonują wybrane ćwiczenia z różnych działów fizyki: mechaniki, fizyki molekularnej, elektryczności, optyki geometrycznej i falowej Bibliografia : J.W. Kane, M.M. Sternheim, Fizyka dla przyrodników, PWN,W-wa, 1988 S.Przestalski, Fizyka z elementami biofizyki i agrofizyki,PWN, W-wa,1989 Biofizyka dla biologów, Red.M.Bryszewska, W.Leyko, PWN,W-wa, 1997

- 87 -

E. Boeker, R van Grondelle, Fizyka środowiska, PWN, W-wa,2002 H.Szydłowski, Pracownia fizyczna, PWN, W-wa, 1999 T.Dryński, Ćwiczenia laboratoryjne z fizyki, PWN,W-wa,1990 J.W. Kane, M.M. Sternheim, Fizyka dla przyrodników, PWN W-wa, 1988 G.L. Squires, Praktyczna fizyka, PWN, W-wa, 1992

Nazwa przedmiotu: Etyka Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: 5 Rodzaj studiów: stacjonarne Rok studiów: III Lic. B Osoba odpowiedzialne za treści kształcenia: dr Tadeusz Dyrda Forma zaliczenia: zaliczenie Cel kształcenia: propedeutyczne wprowadzenie studentów w wiedze o etyce i moralności ze szczególnym uwzględnieniem podejmowania i ponoszenia odpowiedzialności. Treści kształcenia: Przedmiot etyki. Moralność – wartości, normy i fakty moralne. Wartości afirmujące i sublimujące sens życia. Możliwości urzeczywistniania wartości. Podstawowe zagadnienia bioetyki. Odpowiedzialność i obowiązkowość – poczucie i ponoszenie odpowiedzialności, poziomy odpowiedzialności, zasada dobrego Samarytanina, jedność wolności, podmiotowości i odpowiedzialności, obowiązkowość – działanie według reguł podmiotowych i przedmiotowych. Bibliografia: Homplewicz J., Etyka pedagogiczna. Warszawa, 1996. Stróżewski W., W kręgu wartości. Kraków, 1998. Wojtyła K., Elementarz etyczny. Lublin, 1993.

Nazwa przedmiotu: Dydaktyka biologii i ochrony środowiska Rok akademicki 2009/2010 Semestr: 3 Rodzaj studiów: stacjonarne Rok studiów II SUM BŚ Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: dr Elżbieta Buchcic Forma zaliczenia: zaliczenie z oceną, zaliczenie Cel kształcenia: Przekazanie wiedzy z zakresu prawa oświatowego, rozwijanie umiejętności posługiwania się przepisami prawa oświatowego, kształtowanie umiejętności prowadzenia ewaluacji i sporządzania raportów, wzbogacanie wiedzy z zakresu dydaktyki biologii i ochrony środowiska, przygotowanie do ustawicznego kształcenia i doskonalenia, dokonanie dydaktycznego przekształcenia własnej wiedzy, dostosowując ją do rzeczywistych możliwości ucznia na różnych etapach kształcenia, wprowadzenie innowacji dydaktyczno - pedagogicznych w proces nauczania i uczenia się, zainteresowanie i pogłębianie wiedzy dotyczącej egzaminów zewnętrznych, zapoznanie ze strukturą i formą egzaminu maturalnego, opracowanie przykładowych arkuszy i schematów oceniania, zapoznanie z hospitacjami diagnozującymi będącymi przykładem monitorowania jakości pracy szkoły,

- 88 -

opracowanie wewnątrzszkolnego i przedmiotowego systemu oceniania oraz jego ewaluacji, aktywnego uczestnictwa w działaniach na rzecz doskonalenia w zakresie wykorzystywania możliwości komputerowych w procesie dydaktycznym. Treści kształcenia: Podstawa programowa – edukacja przyrodnicza – reforma programowa kształcenia ogólnego. Kierowanie procesem uczenia się oraz kształtowanie umiejętności i postaw w nauczaniu biologii i ochrony środowiska (efektywność procesu uczenia się biologii i ochrony środowiska, współczesne tendencje w nauczaniu biologii, składniki postaw / komponent emocjonalno - oceniający; poznawczy; behawioralny/, fazy procesu kształtowania umiejętności, ogólna klasyfikacja umiejętności, kształtowanie postaw). Cele, strategie, zasady i metody nauczania biologii i ochrony środowiska (umiejętność formułowania celów, strategie, zasady i metody stosowane w nauczaniu biologii i ochrony środowiska /IV etap edukacyjny/, czynniki wpływające na jakość lekcji). Wymagania kwalifikacyjne i obowiązki nauczyciela (ocena pracy, zasady zatrudniania nauczycieli na czas określony i nieokreślony). Awans zawodowy nauczycieli w świetle nowych aktów prawnych (wymagania kwalifikacyjne według rozporządzenia MEN na poszczególne stopnie awansu zawodowego, zasady opracowywania planów rozwoju zawodowego, rola opiekuna w procesie realizacji planu rozwoju zawodowego, zasady prowadzenia dokumentacji związanej z realizacją planu rozwoju zawodowego). Zasady przeprowadzania pomiarów jakości pracy (obszar pomiaru, standardy pomiaru, wskaźniki, metody i techniki badawcze, cele i kryteria ewaluacji, spodziewane efekty). Zasady wykorzystywania wyników pomiarów, opracowywanie raportów i planów naprawczych (analiza wyników pomiaru i ich wykorzystanie, przygotowanie raportu, cele przygotowania raportu, zasady raportowania, schemat raportu, zasady opracowywania planów naprawczych /problem, cel, rezultaty, działania, harmonogram, monitoring, ewaluacja/). Wykorzystanie technologii informacyjnej w nauczaniu biologii. Rozporządzenia w sprawie nadzoru pedagogicznego oraz organizacji kuratoriów oświaty opublikowane (Dz. U. z 2009 r. Nr. 168, poz 1324 i 1325). Priorytetowe zadania z zakresu nadzoru pedagogicznego do realizacji w roku szkolnym 2009/2010. Prasa pedagogiczna, czasopisma przyrodnicze merytoryczne i metodyczne. Możliwości współpracy szkoły z różnymi instytucjami w ramach realizacji edukacji przyrodniczej. Orientacja i poradnictwo szkolne i zawodowe. Laboratorium (liczba godzin: 15) Podstawy prawne egzaminu maturalnego (struktura i forma egzaminu, wymagania egzaminacyjne, wymagania egzaminacyjne dla poziomu podstawowego, wymagania egzaminacyjne dla poziomu rozszerzonego, procedura egzaminu). Opracowywanie przykładowych arkuszy i schematów oceniania (zasady oceniania arkuszy egzaminacyjnych). Matura międzynarodowa. Hospitacja diagnozująca na lekcjach biologii (właściwości hospitacji tradycyjnej, cechy hospitacji diagnozującej – zalety, rozmowa pohospitacyjna). Wewnątrzszkolny system oceniania (analiza dokumentów regulujących wewnątrzszkolny system oceniania, system oceniania w planie dydaktycznym, harmonogram zadań budowania wewnątrzszkolnego systemu oceniania (etapy budowy szkolnego systemu oceniania, zasady szkolnego systemu oceniania, etapy budowania przedmiotowego systemu oceniania, ewaluacja przedmiotowego i wewnątrzszkolnego systemu oceniania). Doskonalenie i dokształcanie nauczycieli wewnątrzszkolne WDN, ośrodki doskonalenia nauczycieli. Komputer w edukacji przyrodniczej i biologicznej (wykorzystanie narzędzi komputerowych w modelowym przedstawianiu struktur i procesów biologicznych). Wykorzystanie technologii informacyjnej (prezentacje multimedialne w nauczaniu i uczeniu się przyrody, biologii, ochrony środowiska, podręczniki, sprawdziany, pakiety maturalne, obudowa dydaktyczna). Bibliografia: Aebli H., Dydaktyka psychologiczna, Warszawa PWN 1982. Arends J., Uczymy się nauczać, WSiP Warszawa 1995. Bogaj A.. Kształcenie ogólne. Między tradycją a ponowoczesnością. Wyd. IBE, Warszawa, 2000. Bruner J. S., Proces kształcenia, Warszawa PWN 1964. Brzdąk J., Miazgowicz J., Samoocena pracy szkoły, Katowice 1998. Buchcic E., Zielone szkoły działalność i możliwości podwyższania skuteczności edukacyjnej. Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli Płock, 2005.

- 89 -

Buchcic E., Żeber-Dzikowska I.: Biologia 1. Poradnik metodyczny liceum ogólnokształcącego, liceum profilowanego i technikum. Kształcenie ogólne w zakresie podstawowym i rozszerzonym. Wydawnictwo Nowa Era, Warszawa 2002. Buchcic E., Żeber-Dzikowska I.: Biologia 2. Poradnik metodyczny liceum ogólnokształcącego, liceum profilowanego i technikum. Kształcenie ogólne w zakresie podstawowym i rozszerzonym. Wydawnictwo Nowa Era, Warszawa 2003. Buchcic E., Żeber-Dzikowska I.: Biologia 3. Poradnik metodyczny liceum ogólnokształcącego, liceum profilowanego i technikum. Kształcenie ogólne w zakresie podstawowym i rozszerzonym. Wydawnictwo Nowa Era, Warszawa 2005. Burton T, Przygotowanie materiałów do elastycznego kształcenia, NEC Warszawa 1997. Denek K., Wartości i cele edukacji szkolnej, Wyd, Edytor Poznań-Toruń 1994. Gagne R.M., Briggs L. J., Wager W.W., Zasady projektowania dydaktycznego WSiP 1992. Galloway Ch., Psychologia nauczania i uczenia się, PWN Warszawa 1988. Janowski A., Uczeń w teatrze życia szkolnego, WSiP 1995. Konarzewski K., Próba oceny nowej skali ocen, „Kształcenie Nauczycieli" 1992 nr l Niemierko B. ABC testów osiągnięć szkolnych WSiP 1993. Niemierko B. Między oceną szkolną a dydaktyką, WSiP Warszawa 1997. Niemierko B. Pomiar sprawdzający w dydaktyce, Warszawa PWN 1990. Noizet G., Cavemi J. P, Psychologiczne aspekty oceniania osiągnięć szkolnych, Warszawa PWN 1988. Perrot E., Efektywne nauczanie, WSiP 1995. Racinowski S., Problemy oceny szkolnej, Warszawa PZWS 1966. Stróżyński K., Giermakowski M., Jak oceniać?, Wyd. Nauczycielskie, Jelenia Góra 1998. Żeber – Dzikowska I. 2004., Scenariusz zajęć dla szkoły ponadgimnazjalnej: Sporządzanie preparatów bakteryjnych – różne techniki barwienia. Edukacja Biologiczna i Środowiskowa. Innowacje, Inspiracje Kwartalnik dla nauczycieli nr 1(9). Żeber – Dzikowska I., Krzysztofik B.., Próbny egzamin maturalny w regionie świętokrzyskim. Edukacja Biologiczna i Środowiskowa. Innowacje, Inspiracje Kwartalnik dla nauczycieli nr 4(12),. 2004. Żeber-Dzikowska I., Sater M.: Pakiety zadań maturalnych jako forma wiadomości i umiejętności uczniów. (w:) Praca zbiorowa pod red. D. Cichy „Nauczyciel 2000 – Plus. Modernizacja kształcenia nauczycieli przyrody, biologii i ochrony środowiska”. IBE, Warszawa 2001, s. 228 – 324. Ocena opisowa w edukacji wczesnoszkolnej, praca zbiorowa, WOM Poznań 1998. Materiały programu Nowa Szkoła CODN 1998. Materiały programu TERM FRSE MEN, Wyd. Ośrodek Kształcenia i Doskonalenia Kadr ITE Radom 1990. Biblioteczka reformy nr 17, MEN o ocenianiu, Warszawa sierpień 1999. Dzienniki Ustaw Czasopisma Edukacja biologiczna i środowiskowa Biologia w szkole Aura Życie szkoły Artykuły Bednarkowa W., O zmianach w diagnozowaniu uczniów uwag kilka, Edukacja Humanistyczna 1998 nr 1/2 s.27-34 Czajkowska-Kilianek H., Kilianek J., Jak oceniać?, Głos Nauczycielski 1997 nr 47 s. 10

Nazwa przedmiotu: Seminarium dyplomowe Rok akademicki 2009/2010 Semestr: 5,6 Rodzaj studiów: stacjonarne Rok studiów III LIC BG Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: dr Elżbieta Buchcic

- 90 -

Forma zaliczenia: zaliczenie z oceną Cel kształcenia: zaznajomienie studentów z podstawami badań w zakresie pisania poszczególnych rozdziałów pracy licencjackiej z uwzględnieniem części teoretycznej i badawczej. opracowanie koncepcji badań prezentacja najnowszych osiągnięć w zakresie przedmiotu konsultacje z promotorem w celu ukierunkowania i dokonywania korekty, które mają na celu kształcenie umiejętności analizy przyczyn, przebiegu i następstw, poszukiwania istniejących rozwiązań . Treści kształcenia: Koncepcja badań. Studia literatury przedmiotu i metodologii do badań własnych. Podstawowe zasady pisania pracy licencjackiej. Etapy badania naukowego - formułowania problemu i hipotezy roboczej. Etapy weryfikacji. Projektowanie badań. Problemy i hipotezy badań. Dobór zmiennych wskaźników. Procedury prowadzenia badań. Metody zbierania danych. - rejestrowanie spostrzeżeń. Teren i organizacja badań. Metody i techniki badań pedagogicznych. Metoda obserwacji - jej technik i granice poznawcze. Metoda i technika eksperymentu pedagogicznego. Eksperyment laboratoryjny, a eksperyment pedagogiczny. Wywiad i ankieta jako metody badań pedagogicznych. Przygotowanie wywiadu i ankiety. Dokumenty i ich analiza w badaniach pedagogicznych. Techniczne aspekty badania. Badania ilościowe i jakościowe. Badania porównawcze i przeglądowe. Opracowanie graficzne i statystyczne uzyskanych danych z przeprowadzonych badań. Analizowanie materiałów ze studiów i badań. Omówienie rozdziałów pracy własnej. Referowanie wniosków i dyskusji wyników. Przypisy i spis literatury. Prezentacja przeprowadzonych badań i uzyskanych wyników. Bibliografia: Brzeziński .J., 1978; Elementy metodologii badań psychologicznych. PWN, Warszawa Dutkiewicz W., 1995; Praca magisterska z pedagogiki, WSiP. Warszawa Konarzewski K.. 2000; Jak uprawiać badania oświatowe Metodologia praktyczna. WSiP, Warszawa Łobocki M., 2000; Metody i techniki badań pedagogicznych. Oficyna Wydawnicza "Impuls". Kraków Muszyński H., 1970; Wstęp do metodologii i pedagogiki. PWN, Warszawa Niemierko B., 1975; Testy osiągnięć szkolnych. Podstawowe pojęcia i techniki obliczeniowe WSiP, Warszawa Niemierko B., 1999; Pomiar wyników kształcenia . WSiP, Warszawa Niemierko B., 2001; Między ocena szkolną a dydaktyką. Bliżej dydaktyki. WSiP. Warszawa Nowak S., 1985; Metodologia badań społecznych. PWN, Warszawa Okoń W., 2001; Mały Słownik Pedagogiczny. Wydawnictwo Akademickie "Żak", Warszawa Pilch T., 1998; Zasady badań pedagogicznych. Wydawnictwo Akademickie "Żak", Warszawa Pomykało W. Encyklopedia pedagogiczna. PWN, Warszawa1993. Zaborowski Z.: 1973; Wstęp do metodologii badań pedagogicznych. Wrocław Zaczyński W., 1995; Praca badawcza nauczyciela. Wydawnictwo Akademickie "Żak". Warszawa Nazwa przedmiotu: Pracownia dyplomowa Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: 5,6 Rodzaj studiów: stacjonarne Rok studiów III LIC BG Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: dr Elżbieta Buchcic, dr Ilona Żeber-Dzikowska Forma zaliczenia: zaliczenie z oceną Cele kształcenia: Pogłębianie wiedzy z zakresu metodologii prowadzonych badań Opracowanie i zastosowanie odpowiednio dobranej procedury badawczej Rozwijanie i kształtowanie postaw badawczych

- 91 -

Analizowanie uzyskanych wyników z przeprowadzonych badań Opracowanie statystyczne uzyskanego materiału badawczego (jakościowe i ilościowe) Prawidłowe wnioskowanie Wizualizacji i prezentacji efektów pracy Treści kształcenia: Podstawowe zasady pisania prac licencjackich. Zasada poszukiwania, porządkowania i wykorzystywania informacji z różnych źródeł. Doskonalenie umiejętności efektywnego posługiwania się technologią informacyjną. Znaczenie i typy badań pedagogicznych Problemy i hipotezy badań Dobór zmiennych i wskaźników Metody i techniki badań pedagogicznych Narzędzia badawcze Ankiety Testy sprawdzające Wywiad Obserwacje Eksperyment pedagogiczny a eksperyment laboratoryjny Ustalenie tematyki i zasad opracowania koncepcji badań pod kątem wykorzystania w pracach licencjackich. Analiza dokumentów Tabele i wykresy opracowanie wyników Analizowanie materiałów ze studiów i badań. Omówienie rozdziałów pracy własnej. Referowanie wniosków i dyskusji wyników. Przypisy i spis literatury. Prezentacja przeprowadzonych badań i uzyskanych wyników. Ewaluacja opracowanych Bibligrafia: Aebli H.: Dydaktyka psychologiczna, Warszawa PWN 1982 Arends J.: Uczymy się nauczać, WSiP Warszawa 1995 Brzeziński J.: Elementy metodologii badań psychologicznych. Warszawa 1980 Figarski W., Kosztołowicz M.: Próba zastosowania niektórych metod statystycznych do badań wyników nauczania. Kielce 1976 Gnitecki J.: Zarys metodologii badań w pedagogice empirycznej. Zielona Góra 1989 Gostkowski Z. (red.): Podręcznik ankietera. Warszawa - Łódź. 1977 Góralski A.: Metody badań pedagogicznych w zarysie. Warszawa 1989 Korabiowska-Nowacka K.: Procedura badań naukowych. Wrocław 1974 Kowalski. W.S.: Metoda kwestionariuszowa w badaniach psychologicznych środowiska rodzinnego. Lublin. 1982 Niemierko B. Między oceną szkolną a dydaktyką, WSiP Warszawa 1997 Niemierko B. ABC testów osiągnięć szkolnych WSiP 1993 Niemierko B. Pomiar sprawdzający w dydaktyce, Warszawa PWN 1990 Nowak S.: Metodologia badań społecznych. Warszawa 1985 Łobocki M.: Metody badań pedagogicznych. Warszawa 1978 Okoń W.: Nowy słownik pedagogiczny. PWN, Warszawa1997 Pilch T.: Zasady badań pedagogicznych. Wydawnictwo „Żak”, Warszawa 1995 Sztumski J.: Wstęp do metod i technik badań społecznych. Warszawa 1984 Zaczyński W.: Praca badawcza nauczyciela. Wydawnictwo Akademickie "Żak", Warszawa1995

Nazwa przedmiotu: Dydaktyka biologii i ochrony środowiska Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: 3 Rodzaj studiów: stacjonarne

- 92 -

Rok studiów: II LIC BG Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: dr Ilona Żeber-Dzikowska, dr Elżbieta Buchcic Forma zaliczenia: zaliczenie z oceną, zaliczenie Cel kształcenia: Przygotowanie studentów do przyszłej pracy w zawodzie nauczyciela. Pogłębianie wiedzy z zakresu dydaktyki biologii. Opracowanie przykładowych metod aktywizujących, projektów edukacyjnych do szkoły podstawowej i gimnazjalnej. Zapoznanie z podstawowym zasobem wiadomości na temat faktów, teorii i praktyki. Zdobycie umiejętności wykorzystywania wiedzy podczas wykonywania zadań i rozwiązywania problemów w twórczy sposób. Kształtowanie prawidłowych postaw warunkujących sprawne i odpowiedzialne funkcjonowanie we współczesnym świecie Treści kształcenia: Wykład (liczba godzin: 15) Wykorzystanie metod aktywizujących w praktyce zawodowej o różnym profilu, Projekty dydaktyczne podstawą zajęć pozalekcyjnych w kształceniu biologicznym. Zajęcia terenowe o różnorodnym nachyleniu zawodowym (ochrona środowiska, ogród botaniczny, zoologiczny, agroturystyka, itp.) Laboratorium (liczba godzin: 30) Podstawa programowa – edukacja przyrodnicza – reforma programowa kształcenia ogólnego. Podręcznik i obudowa dydaktyczna w nauczaniu biologii. Dobór treści realizowanych z wykorzystaniem podręcznika (funkcje dydaktyczne podręcznika, możliwości wykorzystania podręcznika podczas zajęć edukacyjnych). Wewnątrzszkolne procedury sprawdzania i oceniania osiągnięć uczniów (normy wymagań, karty rozwoju ucznia, zakładane osiągnięcia ucznia na poszczególne oceny szkolne). Obserwacje i doświadczenia w nauczaniu przyrody i biologii. Zajęcia terenowe jako sprawdzian wiadomości i umiejętności. Projekty badawcze i doświadczenia przyrodnicze, Małe formy teatralne i gry dydaktyczne w nauczaniu ekologii i ochrony środowiska w szkole podstawowej i ponadpodstawowej. Metody aktywizujące w nauczaniu przyrody i biologii. Techniki edukacji przyrodniczej i biologicznej w zreformowanych szkołach - wady i zalety. Przez edukację do zrównoważonego rozwoju - Narodowa Strategia Edukacji Ekologicznej. Bibliografia: Brudnik E.: Ja i mój uczeń pracujemy aktywnie. Przewodnik po metodach aktywizujących. SFS, Kielce 2002 (cz. II). Brudnik E., Moszyńska A., Owczarska B.: Ja i mój uczeń pracujemy aktywnie. Przewodnik po metodach aktywizujących. SFS, Kielce 2000 (cz. I). Buchcic E., Zielone szkoły działalność i możliwości podwyższania skuteczności edukacyjnej. Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli Płock, 2005. Buchcic E., Nowak L., Żeber-Dzikowska I.: Zajęcia terenowe w nauczaniu przyrody i biologii. AŚ, Kielce 2002. Cichy D (red.) Edukacja środowiskowa. Agenda 21 - realizacja zadań edukacyjnych. EBE, Warszawa 1997. Cichy D. (red.) Edukacja ekologiczna - z doświadczeń nauczycieli. „Stowarzyszenie „Zdrowy Człowiek" Warszawa 1994. Cichy D. (red.) Bezpieczeństwo ekologiczne w świadomości młodzieży. Alma-Press, Warszawa 1993. Cichy D., Filipowicz H,: Edukacja ekologiczna wobec współczesności i wyzwań przyszłości. Raport z badań. EBE, Warszawa 1993. Cichy D.: Szkoła ekologiczna - funkcjonowanie i perspektywy rozwoju. FCEEW, Krosno 1996. Jędrasik H., Wilczyńska – Wołoszyn M.: Projekty badawcze i doświadczenia przyrodnicze. Żak Warszawa 2008 Potocka B., Nowak L.: Projekty edukacyjne - poradnik dla nauczycieli SFS, Kielce 2002. Stawiński W. (red.) Kształtowanie umiejętności biologicznych. Materiały z VI Ogólnopolskiego Seminarium Dydaktyki Biologii Wyd. WSP, Kraków 1991. Suchańska M. (red): Ścieżki edukacyjne. SFS, Kielce, 2002.

- 93 -

Żeber – Dzikowska I., Buchcic E., Dymara J.W., Persona A.M. Tablice WSiP Biologia, Chemia. WSiP S.A., Warszawa, 2004. Dzienniki Ustaw Czasopisma Edukacja biologiczna i środowiskowa Biologia w szkole Aura Życie szkoły

Nazwa przedmiotu: Dydaktyka biologii i ochrony środowiska Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: 2 Rodzaj studiów: stacjonarne Rok studiów: I LIC BG Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: dr Ilona Żeber-Dzikowska, dr Elżbieta Buchcic Forma zaliczenia: zaliczenie z oceną, zaliczenie Cel kształcenia: zapoznanie studentów z podstawą programową kształcenia ogólnego, konstruowaniem programów własnych i autorskich, praktycznym opracowywaniem celów szczegółowych do poszczególnych zajęć edukacyjnych, dokonanie dydaktycznego przekształcenia własnej wiedzy, dostosowując ją do rzeczywistych możliwości dziecka, pogłębianie wiedzy z zakresu metodyki nauczania przedmiotów przyrodniczych, przygotowanie do prowadzenia zajęć lekcyjnych, pogłębienie wiedzy z zakresu edukacji przyrodniczej, biologicznej, regionalnej, prozdrowotnej, ekologicznej, rozwijanie i kształtowanie postaw badawczych w praktycznym działaniu-wykonywanie doświadczeń i eksperymentów, przygotowanie studentów do zajęć w terenie, umiejętność prowadzenia eksperymentów, doświadczeń oraz obserwacji przyrodniczych. Treści kształcenia: Wykład (liczba godzin: 30) Zarys historii dydaktyki biologii w Polsce. Światowe kierunki w nauczaniu - uczeniu się biologii i ochrony środowiska. Zadania zawodowe nauczyciela przyrody, biologii i ochrony środowiska . Proces dydaktyczny. Strategie nauczania i formy organizacyjne w nauczaniu biologii. Cele nauczania przyrody, biologii i ochrony środowiska, w tym cele ogólne i szczegółowe. Charakterystyka metod stosowanych w nauczaniu biologii i ich dobór w zależności od celów, treści, wieku uczniów i form nauczania. Zasady nauczania stosowane w nauczaniu - uczeniu się biologii. Środki dydaktyczne - ich funkcje, podział i zastosowanie na lekcjach przyrody, biologii. Konspekt, scenariusz do lekcji przyrody, biologii i ochrony środowiska. Zeszyt przedmiotowy ucznia i jego znaczenie w nauczaniu przyrody, biologii. Zeszyt ćwiczeń. Praca domowa ucznia. Praca z uczniem zdolnym w czasie lekcji i zajęć pozalekcyjnych. Rola rysunku w nauczaniu biologii. Rysunek narastający i etapowy. Wymagania stawiane ocenie i ocenianiu. Pomiar dydaktyczny, poziom wiedzy, kompetencje. Sprawdziany, egzaminy, testy osiągnięć szkolnych, zasady ich opracowywania i wykorzystania na różnych szczeblach nauczania. Nowoczesna pracownia biologiczna i jej organizacja. Ogród szkolny. Kształtowanie pojęć biologicznych. Innowacje pedagogiczne nauczyciela biologii. Propedeutyczne nauczanie treści biologicznych. Nauczanie systematyczne biologii z higieną i ochroną środowiska. Transfer wiedzy biologicznej z poziomu akademickiego na poziom szkoły podstawowej, gimnazjum i ponadgimnazjalny. Organizacja i realizacja pracy pozalekcyjnej np. Koła Biologicznego i Szkolnego Koła LOP. Organizacja olimpiad i konkursów biologicznych. Wycieczki biologiczne - cele, podział, planowanie i organizacja. Wykorzystywanie mediów oraz literatury popularno - naukowej i czasopism w nauczaniu przyrody, biologii. Hodowle szkolne - zakładanie, prowadzenie i wykorzystywanie w realizacji programu nauczania. Nauczanie programowane - zasady, rodzaje, kryteria podziału, wady

- 94 -

i zalety. Nauczanie strukturalne - strukturalizacje treści nauczania. Rola ścieżek dydaktycznych w edukacji środowiskowej. Zasady ich opracowywania. Laboratorium (liczba godzin: 30) Cele, metody i strategie nauczania - uczenia się biologii i ochrony środowiska. Podstawa programowa – edukacja przyrodnicza w zreformowanym systemie edukacji. Analiza programu nauczania przyrody w szkole podstawowej i biologii w gimnazjum. Programy autorskie. Budowa, funkcja podręcznika i obudowy dydaktycznej. Praktyczne opracowywanie celów operacyjnych do wybranych jednostek lekcyjnych. Dokumentacja pracy ucznia i nauczyciela. Notatki z lekcji. Prace domowe ucznia. Rola środków dydaktycznych i ich praktyczne wykorzystanie w nauczaniu przyrody i biologii. Protokół z hospitacji lekcji ze zwróceniem uwagi na realizację celów lekcji strategii, metod, samodzielną pracę ucznia, sposobów rozwiązywania problemów i ukierunkowania pracy domowej. Kryteria i normy ocen, kompetencje ucznia z uwzględnieniem poziomów edukacyjnych. Testy osiągnięć szkolnych - zasady opracowywania i ich praktyczne wykorzystanie. Nauczanie programowane – opracowywanie przykładowych programów do konkretnych jednostek lekcyjnych. Komputer w edukacji przyrodniczej wykorzystanie narzędzi komputerowych w modelowym przedstawianiu struktur i procesów, prezentacje multimedialne w nauczaniu i uczeniu się przyrody, biologii, ochrony środowiska, podręczniki, sprawdziany, pakiety maturalne, obudowa dydaktyczna. Przygotowanie uczniów do sprawdzianów, egzaminów jako egzaminów zewnętrznych na II, III etapie edukacyjnym. Kształtowanie zainteresowań i rozwijanie uzdolnień uczniów w zakresie przyrody, biologii. Możliwości podwyższania efektów nauczania biologii i ochrony środowiska. Uwarunkowania osiągnięć uczniów i nauczyciela w realizacji podstawy programowej w oparciu o program nauczania. Bibliografia: Buchcic E., Zielone szkoły działalność i możliwości podwyższania skuteczności edukacyjnej. Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli Płock, 2005. Cichy D. (red.). Edukacja ekologiczna - z doświadczeń nauczycieli. Stowarzyszenie „Zdrowy Człowiek” Warszawa, 1994. Cichy D. (red.). Gry dydaktyczne w nauczaniu biologii w szkole podstawowej. WSiP Warszawa, 1990. Cichy D. (red.). Szkoła ekologiczna - funkcjonowanie i perspektywy rozwoju. FCEEW Krosno 1996. Cichy D. Kształcenie przyrodnicze w szkole podstawowej. Teoria i praktyka. ODN Płock, 2005. Góra B. Struktury biologiczne w nauce i nauczaniu. WSiP Warszawa, 1995. Jagodzińska M. Kształcenie przyrodnicze w szkole podstawowej. Przygotowanie nauczycieli do edukacji przyrodniczej ODN Płock, 2005. Kłos E.: Przedmiotowy systemem oceniania. Biologia w gimnazjum. WSiP. Warszawa 2003. Kraska J. Jak ratować życie na ziemi. Pomoce dydaktyczne dla nauczycieli. SCAL Wadowice, 1993. Rabczyńska R., Żeber – Dzikowska I. Aktivizirajući metodi u radu nastavnika-izabrani predlozi. Metody aktywizujące w pracy nauczyciela – wybrane propozycje. Tłumaczenie na język serbski. Centar Polonijus – Pegaz, Srbija i Crna Gora. Švjentokšiski centar Fundacije za razvoj lokalne demokratije. Kjelce, 2005. Stawiński W. (red.) Kształtowanie umiejętności biologicznych. Materiały z VI Ogólnopolskiego Seminarium Dydaktyki Biologii Wyd. Nauk. WSP Kraków, 1991. Stawiński W. (red.). Zarys dydaktyki biologii. PWN Warszawa, 2000. Tuszyńska L.: Metodyka nauczania przyrody. Uniwersytet Warszawski, Warszawa 2003. Żeber – Dzikowska I. Małe formy teatralne i gry dydaktyczne w nauczaniu przyrody na zajęciach edukacyjnych i pozaszkolnych na drugim etapie kształcenia (w:) Uczyć inaczej? Materiały metodyczne dla słuchaczy studiów podyplomowych „Przyroda – Człowiek – Środowisko”. Red. wyd. Grażyna Suchanek. Instytut Fizyki Akademia Świętokrzyska. Wydawnictwo Studio M, Kielce, 2004. Żeber – Dzikowska I., Buchcic E., Dymara J.W., Persona A.M. Tablice WSiP Biologia, Chemia. WSiP S.A., Warszawa, 2004.

- 95 -

Nazwa przedmiotu: Bioetyka Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: 1 Rodzaj studiów: stacjonarne Rok studiów: I SUM BŚ, I SUM BM z ED, ISUM EiZZP Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: dr Ilona Żeber-Dzikowska Forma zaliczenia: zaliczenie z oceną Cel kształcenia: świadomość osób uczestniczących w systemie edukacyjnym o ciążącej na nich odpowiedzialności w kwestii społecznej i kulturowej, wytworzenie i utrwalenie skali indywidualnej i społecznej świadomości edukacyjnej, umiejętności strukturalizowania, porządkowania i organizacyjnego kształtowania systemu edukacji, by mógł on stanowić koherentną całość bytową, rzeczową, realną i faktyczną bazę systemu edukacyjnego. Treści kształcenia: Bioetyka i filozofia człowieka (zapoznanie z pojęciem - bioetyka, jej historią i sposobami ujmowania powyższego zagadnienia; omówienie moralności w nauce). Od biologii do etyki (przeanalizowanie następujących zagadnień; współczesna bioetyka - eksperymenty; moralne konsekwencje rewolucji terapeutycznej; dawcy, biorcy; reanimacja medyczna a świadoma zgoda; transplantologia – przeszczepy; badania nad lekami; reprodukcja – diagnostyka prenatalna, ciąża, klonowanie; sztuczne zapłodnienie, zapłodnienie in vitro; inżynieria genetyczna; źródła norm etycznych w odniesieniu do zwierząt; tezy etyki, eutanazja zwierząt; problemy etyczne związane z hodowlą: komórek i tkanek in vitro /w tym komórek macierzystych/, zwierzętami transgenicznymi, roślinami transgenicznymi, badania nad ludzkim genomem, geotechnologia, bankami spermy, magazynowanie zarodków; etyka ochrony gatunków, przyrody; środowiska i właściwości intelektualnych). Etyka a epidemiologia (nowotwory i ich rejestry; etyka a AIDS,). Postawa głównych religii świata wobec etyki (różne religie wobec etyki: kościół katolicki, religia protestancka, religia muzułmańska, buddyzm itp.). Różne wymiary etyki (etyczne wymiary edukacji ekologicznej; młodzież wobec wartości ochrony środowiska; wzory zachowań i typy różnorodnych działań; żywność genetycznie modyfikowana ilustracją ryzykownych działań człowieka cywilizacji technicznej; wychowanie ekologiczne w perspektywie personalistycznej; człowiek i prawda w aspekcie nauk przyrodniczych; zagadnienie światopoglądu w edukacji ekologicznej; styl życia młodzieży, jego determinanty - pojęcie stylu życia i zachowań zdrowotnych, czynniki determinujące styl życia). Efekty kształcenia – umiejętności i kompetencje rozumienia i stosowania norm etycznych w pracy zawodowej biologa. Bibliografia: Alichniewicz A., Szczęsna A.: Dylematy bioetyki. Zakład Etyki i Filozofii Medycyny Akademii Medycznej w Łodzi, Łódź 2001. Bernard J.: Od biologii do etyki. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1994. Brumby M.: Issues in Biology. Topics in biology. Nelson. Melbourne Australia 1985 Brusiło J.: Życie bez bólu. Kraków 1996 Chłap Z., Kuligowski R., Norkowski J., Litwak, A., Stach, K.: Spotkania z bioetyką. Wydawnictwo „Jedność", Kielce Chomczyńska-Miliszkiewicz M., Pankowska D.: Polubić szkołę. WSiP Warszawa 1995. Chyrowicz B.: Bioetyka i ryzyko. Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin 2000 Danilewska J.: Agresja u dzieci – szkoła porozumienia. WSiP, Warszawa 2002. Edukacja w perspektywie integracji Europy pr. zb. pod red. Ochmański M., Sokołowska-Dzioba T., Pielecki A. WSP TWP, Warszawa 2001. Elliott J., Place M.: Dzieci i młodzież w kłopocie. WSiP, Warszawa 2000. Fudali I.: Wybrane zagadnienia z ekosocjologii. WSP, Kielce 1993. Gumuła T.: Nabywanie kompetencji nauczycielskich w toku studiów wyższych. Wyd. AŚ, Kielce 2002. Kaczyńska I.: Medycyna a prawa człowieka. Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 1996 Kielanowski T. (pod red.): Wybrane zagadnienia z etyki i deontologii lekarskiej. PZWL, Warszawa 1980.

- 96 -

Leone S.: Bioetica, fede e cultura. Roma 1995. Muszala A.: Encyklopedia Bioetyki. Polskie Wydawnictwo Encyklopedyczne, Radom 2007 Muszala A.: Współczesna biologia a nauczanie Kościoła Katolickiego. Wybrane zagadnienia. Wyd. Kubajak, Kraków 2003. Nesterowicz M.: Prawo medyczne. Wydawnictwo „Dom organizatora", Toruń 1998. Reiss Michael J., Straughan R.: Poprawianie natury. Inżynieria genetyczna - nauka i etyka. Wydawnictwo AMBER, Warszawa 1997 Rex Meyer G.: Bioethics in Education. International Union of Biological Sciences Commission for Biological Education, Sydney and Hamburg 1990. Studia ecologiae et bioethicae. (praca zbiorowa, tom 1). Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, Warszawa 2004 Szuty J.: Gdy nauczyciel jest wychowawcą. WS PWN, Warszawa-Łódź, 2000. Tokarczyk R.: Prawa narodzin, życia i śmierci. Wydawnictwo Lubelskie, Lublin 1984. Transformacja systemu ochrony zdrowia w Polsce. MZiOS, Warszawa 1999 Varaut J.M.: Możliwe, lecz zakazane. O powinnościach prawa. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1966. Wszechświat. Pismo przyrodnicze. PTP, Kraków. Styczeń, luty, marzec 2001 tom 102 nr 1-3

Nazwa przedmiotu: Bioetyka Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: 1 Rodzaj studiów: niestacjonarne Rok studiów: II SUM BM. Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: dr Ilona Żeber-Dzikowska Forma zaliczenia: zaliczenie z oceną Cel kształcenia: świadomość osób uczestniczących w systemie edukacyjnym o ciążącej na nich odpowiedzialności w kwestii społecznej i kulturowej, wytworzenie i utrwalenie skali indywidualnej i społecznej świadomości edukacyjnej, umiejętności strukturalizowania, porządkowania i organizacyjnego kształtowania systemu edukacji, by mógł on stanowić koherentną całość bytową, rzeczową, realną i faktyczną bazę systemu edukacyjnego. Treści kształcenia : Bioetyka i filozofia człowieka (zapoznanie z pojęciem - bioetyka, jej historią i sposobami ujmowania powyższego zagadnienia; omówienie moralności w nauce). Od biologii do etyki (przeanalizowanie następujących zagadnień; współczesna bioetyka - eksperymenty; moralne konsekwencje rewolucji terapeutycznej; dawcy, biorcy; reanimacja medyczna a świadoma zgoda; transplantologia – przeszczepy; badania nad lekami; reprodukcja – diagnostyka prenatalna, ciąża, klonowanie; sztuczne zapłodnienie, zapłodnienie in vitro; inżynieria genetyczna; źródła norm etycznych w odniesieniu do zwierząt; tezy etyki, eutanazja zwierząt; problemy etyczne związane z hodowlą: komórek i tkanek in vitro /w tym komórek macierzystych/, zwierzętami transgenicznymi, roślinami transgenicznymi, badania nad ludzkim genomem, geotechnologia, bankami spermy, magazynowanie zarodków; etyka ochrony gatunków, przyrody; środowiska i właściwości intelektualnych). Etyka a epidemiologia (nowotwory i ich rejestry; etyka a AIDS,). Postawa głównych religii świata wobec etyki (różne religie wobec etyki: kościół katolicki, religia protestancka, religia muzułmańska, buddyzm itp.). Różne wymiary etyki (etyczne wymiary edukacji ekologicznej; młodzież wobec wartości ochrony środowiska; wzory zachowań i typy różnorodnych działań; żywność genetycznie modyfikowana ilustracją ryzykownych działań człowieka cywilizacji technicznej; wychowanie ekologiczne w perspektywie personalistycznej; człowiek i prawda w aspekcie nauk przyrodniczych; zagadnienie światopoglądu w edukacji ekologicznej; styl życia młodzieży, jego determinanty - pojęcie stylu życia i zachowań zdrowotnych, czynniki determinujące styl życia). Efekty kształcenia – umiejętności i kompetencje rozumienia i stosowania norm etycznych w pracy zawodowej biologa.

- 97 -

Bibliografia: Alichniewicz A., Szczęsna A.: Dylematy bioetyki. Zakład Etyki i Filozofii Medycyny Akademii Medycznej w Łodzi, Łódź 2001. Bernard J.: Od biologii do etyki. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1994. Brumby M.: Issues in Biology. Topics in biology. Nelson. Melbourne Australia 1985 Brusiło J.: Życie bez bólu. Kraków 1996 Chłap Z., Kuligowski R., Norkowski J., Litwak, A., Stach, K.: Spotkania z bioetyką. Wydawnictwo „Jedność", Kielce Chomczyńska-Miliszkiewicz M., Pankowska D.: Polubić szkołę. WSiP Warszawa 1995. Chyrowicz B.: Bioetyka i ryzyko. Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin 2000 Danilewska J.: Agresja u dzieci – szkoła porozumienia. WSiP, Warszawa 2002. Edukacja w perspektywie integracji Europy pr. zb. pod red. Ochmański M., Sokołowska-Dzioba T., Pielecki A. WSP TWP, Warszawa 2001. Elliott J., Place M.: Dzieci i młodzież w kłopocie. WSiP, Warszawa 2000. Fudali I.: Wybrane zagadnienia z ekosocjologii. WSP, Kielce 1993. Gumuła T.: Nabywanie kompetencji nauczycielskich w toku studiów wyższych. Wyd. AŚ, Kielce 2002. Kaczyńska I.: Medycyna a prawa człowieka. Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 1996 Kielanowski T. (pod red.): Wybrane zagadnienia z etyki i deontologii lekarskiej. PZWL, Warszawa 1980. Leone S.: Bioetica, fede e cultura. Roma 1995. Muszala A.: Encyklopedia Bioetyki. Polskie Wydawnictwo Encyklopedyczne, Radom 2007 Muszala A.: Współczesna biologia a nauczanie Kościoła Katolickiego. Wybrane zagadnienia. Wyd. Kubajak, Kraków 2003. Nesterowicz M.: Prawo medyczne. Wydawnictwo „Dom organizatora", Toruń 1998. Reiss Michael J., Straughan R.: Poprawianie natury. Inżynieria genetyczna - nauka i etyka. Wydawnictwo AMBER, Warszawa 1997 Rex Meyer G.: Bioethics in Education. International Union of Biological Sciences Commission for Biological Education, Sydney and Hamburg 1990. Studia ecologiae et bioethicae. (praca zbiorowa, tom 1). Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, Warszawa 2004 Szuty J.: Gdy nauczyciel jest wychowawcą. WS PWN, Warszawa-Łódź, 2000. Tokarczyk R.: Prawa narodzin, życia i śmierci. Wydawnictwo Lubelskie, Lublin 1984. Transformacja systemu ochrony zdrowia w Polsce. MZiOS, Warszawa 1999 Varaut J.M.: Możliwe, lecz zakazane. O powinnościach prawa. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1966. Wszechświat. Pismo przyrodnicze. PTP, Kraków. Styczeń, luty, marzec 2001 tom 102 nr 1-3

Nazwa przedmiotu: Pedagogika Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: 3 Rodzaj studiów: stacjonarne Rok studiów: II LIC BG Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: dr Ilona Żeber-Dzikowska Forma zaliczenia: zaliczenie z oceną, egzamin Cel kształcenia: wyjaśnienie priorytetowych terminów, pojęć i zadań wynikających z pedagogiki, zrozumienie ważniejszych mechanizmów powstawania procesu dydaktycznego (nauczanie-uczenia się) oraz wychowawczego (kształcenie osobowości, etyka zawodowa nauczyciela) zaznajomienie studentów ze współczesnymi problemami reform edukacyjnych, kształtowanie u studentów podstawowych umiejętności pedagogicznych, wyrobienie kultury pedagogicznej, zapoznanie studentów z problematyką współczesnych zagrożeń dzieci i młodzieży (problem agresji, przemocy i przestępczości wśród nieletnich oraz zagadnienia związane z patologią społeczną), przygotowanie studentów do samodzielnej kontroli i oceny osiągnięć uczniów oraz do samokształcenia

- 98 -

pedagogicznego. przyswajanie przez studiujących wiedzy o szkole jako środowisku wychowawczym oraz podstawowej instytucji systemu edukacyjnego, zaznajomienie z programami, stylami pracy, które stanowią zróżnicowany system środków wymagających świadomych wyborów dla osiągania optymalnych rezultatów, zaznajomienie przyszłych nauczycieli z problemami uczestnictwa i integracji w procesach edukacyjnych uczniów o zróżnicowanych potrzebach. Treści kształcenia: Wykłady (liczba godzin: 30) Przedmiot, zadania, struktura pedagogiki. Zasady badań pedagogicznych. Nauczyciel w tradycji, kulturze i współczesności. Szkoła organizatorem pedagogizacji rodziców. Poznawanie uczniów. Pojęcie asertywności. Sztuka przekonywania i retoryki. Nauczanie i komunikowanie się. System edukacyjny w Polsce. Terapia Gestalt. Szkoła tradycyjna a szkoła współczesna. Laboratorium (liczba godzin: 30) Pedagogika w systemie nauk. Metody i techniki badań pedagogicznych (podział wg T. Pilcha) Proces kształcenia. System edukacyjny w Polsce. Ewolucja szkoły. Kształcenie szkolne jako konkretyzacja koncepcji edukacji. Szkoła mikrosystemem wychowawczym. Współpraca szkoły i domu rodzinnego. Organizacja pracy pedagogicznej. Tradycyjne i nowoczesne rozumienie roli ucznia. Powodzenia i niepowodzenia szkolne. Uczniowie niepełnosprawni w szkole. Osobowość nauczyciela. Ewolucja społeczno - zawodowa roli nauczyciela. Młodzież współczesna i jej system wartości. Prasa pedagogiczna. Orientacja i poradnictwo szkolne i zawodowe. Bibliografia: Bogaj A.. Kształcenie ogólne. Między tradycją a ponowoczesnością. Wyd. IBE, Warszawa, 2000. Cekiera Cz. Toksykomania. PWN Warszawa, 1985. Czyż E. Dziecko i jego prawa. Biblioteka komitetu ochrony praw dziecka. Warszawa, 1992. Forward S. Toksyczni rodzice. Jacek Santorski & CO Agencja Wyd. Warszawa, 1992. Gordon T. Wychowanie bez porażek. Instytut Wyd. PAX Warszawa,1991. Konarzewski K. Sztuka nauczania. Szkoła. t. 1. PWN Warszawa, 1994. Kruszewski K. Sztuka nauczania. Czynności nauczyciela. t. 2. PWN Warszawa, 1994. Kunowski S. Podstawy współczesnej pedagogiki. Wyd. Salezjańskie Warszawa, 1993. Kupisiewicz Cz. Podstawy dydaktyki ogólnej. Polska Oficyna Wyd. „BGW” Warszawa, 1995. Łobocki M. Metody badań pedagogicznych. PWN Warszawa, 1978. Łobocki M. Poradnik wychowawcy klasy. WSiP Warszawa, 1985.. Łobocki M. Współdziałanie nauczycieli i rodziców w procesie wychowania. Nasza Księgarnia Warszawa, 1985. Łobocki M. Wychowanie w klasie szkolnej. WSiP Warszawa, 1985. Łobocki M. ABC wychowania. WSiP Warszawa, 1992. Okoń W. Wprowadzenie do dydaktyki ogólnej. Wyd. „Żak” Warszawa, 1995. Pilch T. Zasady badań pedagogicznych. Wyd. „Żak” Warszawa, 1995. Pomykało W. Encyklopedia pedagogiczna. PWN, Warszawa1993. Śliwerska W., Śliwerski B. Edukacja w wolności. Oficyna Wyd. „Impuls” Kraków1993. Żeber – Dzikowska I. Osobowość nauczyciela (w:) Uczyć inaczej ? Materiały metodyczne dla słuchaczy studiów podyplomowych „Przyroda – Człowiek – Środowisko”. Red. wyd. Grażyna Suchanek. Instytut Fizyki Akademia Świętokrzyska. Wydawnictwo Studio M, Kielce, 2004. Żeber – Dzikowska I. Skala problemu uzależnień młodzieży licealnej. Kwartalnik Naukowy „Edukacja Zdrowotna” Wyższej Szkoły Edukacji Zdrowotnej w Łodzi Vol. 1 nr 2.. Wyd. Hamal Łódź, 2004.

Nazwa przedmiotu: Pedagogika Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: 4

- 99 -

Rodzaj studiów: stacjonarne Rok studiów: II SUM BŚ Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: dr Ilona Żeber-Dzikowska Forma zaliczenia: zaliczenie z oceną Cel kształcenia: poszerzenie zagadnień związanych z edukacją, wychowaniem, opieką. Treści kształcenia: Rozwój i zmienność wychowania i kształcenia. Współczesne prądy i kierunki pedagogiczne: pedagogika pozytywistyczna, kultury, personalistyczna, egzystencjalna, religii, Nowego Wychowania, waldorfska, pragmatyzmu, Marii Montessori, Janusza Korczaka, Petera Petersona, Celestyna Freineta, krytyczna, antyautorytarna, emancypacyjna, międzykulturowa, ekologiczna, negatywna, postmodernizmu. Istota i przedmiot badań teorii wychowania. Orientacje badawcze w teoriach wychowania. Badania porównawcze teorii wychowania. Kultura popularna jako czynnik socjalizacji. Edukacja a stratyfikacja społeczna. Bibliografia: Czekaj K.; Gorlach K.; Leśniak M.: Labirynty współczesnego społeczeństwa. Wyd. BPS, Katowice 1998 Gaś Z. Badanie zapotrzebowana na profilaktykę w szkole. MENiS, Warszawa, 2004 Kmiecik- Baran k. Młodzież i przemoc. Wyd. PWN, Warszawa, 1999 Kwak A. Rodzicielstwo między domem, prawem, służbami społecznymi. Wyd. Akademii Pedagogiki Specjalnej, Warszawa, 2008 Kwieciński Z.; Śliwerski B. Pedagogika. T. I.II Wyd. PWN, Warszawa, 2003. Pilch T.; Lepalczyk I. Pedagogika społeczna. Wyd. Żak, Warszawa, 1995 Świda- Ziemba H. Wartości egzystencjalne młodzieży lat dziewięćdziesiątych. Zakład Socjologii Moralności i Aksjologii Ogólnej . ISNS . UW Warszawa 1998

Nazwa przedmiotu: Dydaktyka biologii i ochrony środowiska Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: 5 Rodzaj studiów: niestacjonarne Rok studiów: III LIC BG Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: dr Ilona Żeber-Dzikowska Forma zaliczenia: zaliczenie z oceną + egzamin Cel kształcenia: praktyczne przygotowanie studentów do zajęć w terenie, nabycie umiejętności praktycznego prowadzenia eksperymentów, doświadczeń oraz obserwacji przyrodniczych. Treści kształcenia: Opracowanie ścieżki dydaktycznej w najbliższym otoczeniu szkoły z wykorzystaniem treści z edukacji prozdrowotnej, ekologicznej i regionalnej. Analiza opracowań. Zakładanie i prowadzenie hodowli w pracowni przyrodniczej - opracowywanie wykazu hodowli i instrukcji do prowadzenia wybranych hodowli. Uprawy w pracowni przyrodniczej - dobór do wymagań programowych II etapu kształcenia. Rola okazów naturalnych w nauczaniu - uczeniu się przyrody. Projektowanie kalendarza zbiorów okazów naturalnych na II etapie edukacyjnym. Eksperymenty w nauczaniu przyrody. Doświadczenia szkolne droga do poznawania praw przyrody. Projektowanie i przeprowadzanie eksperymentów na lekcjach przyrody. Metodyka nauczania morfologii i anatomii roślin - opracowywanie kart pracy. Ranga ćwiczeń laboratoryjnych z fizjologii roślin w procesie nauczania - uczenia się biologii na III, IV etapie edukacyjnym. Realizacja zagadnień z anatomii, fizjologii zwierząt i człowieka w programach nauczania biologii - projektowanie i wykonywanie ćwiczeń. Merytoryczne i metodyczne aspekty realizacji ekologii i ochrony środowiska w nauczaniu biologii - w oparciu o doświadczenia i obserwacje w terenie.

- 100 -

Bibliografia: Dreyer W.: Przewodniki kieszonkowe - Las, Łąka z serii świat przyrody. Multico, Warszawa 1995. Kremer B.: Przewodnik kieszonkowy - Drzewa. Mulitco. Warszawa 1995. Kufel J., Leonowicz-Babiak K. Wybrane zagadnienia z ekologii - hodowle i ćwiczenia WSiP Warszawa 1985. Lange D.: Przewodnik kieszonkowy - Zwiastuny wiosny. Multico. Warszawa 1995. Müller J,. Palka L,. Stawiński W. Obserwacje i doświadczenia w nauczaniu biologii. Fizjologia zwierząt z uwzględnieniem człowieka. WSiP Warszawa, 1991. Müller J., Palka L.. Obserwacje i doświadczenia w nauczaniu biologii. Fizjologia roślin. WSiP Warszawa 1988. Müller J., Stawiński W. Obserwacje i doświadczenia w nauczaniu biologii. Ekologia i ochrona środowiska WSiP Warszawa 1993. Nowak L., Wójtowicz B., Wysocka-Kunisz M., Żeber-Dzikowska I.: Ścieżki dydaktyczne w nauczaniu przyrody. Biblioteczka Nauczyciela Przyrody. Studia podyplomowe „Przyroda - Człowiek - Środowisko" przy Instytucie Fizyki WSP Kielce 1999, s. 1-19. Nowak L., Wójtowicz B., Wysocka-Kunisz M., Żeber-Dzikowska I: Ścieżki dydaktyczne jedną z form zajęć terenowych w nauczaniu przyrody. Wszechnica Świętokrzyska, MEN, CDN Wólka Milanowska Strojny W.: Rośliny naszych łąk i wód. Nasza Księgarnia,Warszawa 1978. Szaferowa J.: Poznaj 100 roślin. WSiP, Warszawa 1987. Szwedler I., Sobkowiak M.: Spotkania z przyrodą - rośliny i zwierzęta (przewodnik). Oficyna Wydawnicza, Warszawa 1998. Żeber – Dzikowska I.: Podstawy biologii. Poradnik dla prowadzących zajęcia dydaktyczne z przedmiotu „podstawy biologii”, rozdziały w książce dotyczące metabolizmu organizmów, fizjologii roślin. Pr. zb. pod red. W. Stawińskiego, H. Lacha. Kraków – Lublin 2000, s. 9- 57 .

Nazwa przedmiotu: Ekologia ewolucyjna i behawioralna Rok akademicki: 2009/20010 Semestr: 4 Rodzaj studiów: stacjonarne Rok studiów: II SUM BŚ Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: prof. dr hab. Waldemar Celary Forma zaliczenia: zaliczenie z oceną Cele kształcenia: Poznanie podstaw ekologii ewolucyjnej i biologii zachowania się zwierząt, roli czynności behawioralnych w różnych aspektach doboru naturalnego, różnorodności zachowań jako mechanizmów adaptacyjnych, zapewniających lepsze dostosowanie osobników i ich funkcjonowanie w populacji. Treści kształcenia: Adaptacje i ich ewolucja, adaptacje w zróżnicowanym i zmiennym środowisku; ewolucyjna optymalizacja zjawisk życiowych; radiacja adaptacyjna, ewolucja śmiertelności i rozrodczości, optymalizacja wieku dojrzewania i rozmiaru ciała, wysiłek reprodukcyjny, koszty reprodukcji, optymalizacja liczby potomstwa i wielkości potomków, wielkość i liczba potomstwa, ewolucja strategii życiowych; rozród i dobór płciowy; ewolucja systemów rozrodczych, nisza i jej ewolucja, konwergencja ewolucyjna i zastępstwo ekologiczne, ewolucja biocenoz, strategia ewolucyjnie stabilna, ewolucyjne konsekwencje drapieżnictwa; koewolucja; rodzaje i formy zachowań zwierząt, motywacja, popęd i emocje, mechanizmy rozwoju zachowań, dziedziczenie zachowania, modyfikacja zachowań w określonych warunkach ekologicznych, zachowanie się jako optymalizacja kosztów i zysków, strategie pokarmowe zwierząt, kooperacja i altruizm w świecie zwierząt, ewolucja zachowań społecznych, zachowania obronne organizmu - ochrona przed niebezpieczeństwem, agresja - zachowania dominacyjne, konkurencyjne i ochrona terytorium, walka w świecie zwierząt, konkurencja o zasoby środowiska, ekonomika ochrony zasobów,

- 101 -

ewolucyjne strategie w układzie drapieżnik-ofiara, rozród i opieka nad potomstwem, zachowania godowe, systemy rozrodcze zwierząt a opieka nad potomstwem, konflikty małżeńskie, dzieciobójstwo, adopcja, kooperacja; alternatywne strategie rozrodcze. Bibliografia: Dröscher V. B. 1988. Rodzinne gniazdo – jak zwierzęta rozwiązują swoje problemy rodzinne. Wiedza Powszechna, Warszawa. Elton Ch. S. 1967. Ekologia inwazji zwierząt i roślin. PWRiL, Warszawa. Freeland J. R. 2008. Ekologia molekularna. PWN, Warszawa. Hoffman A. 1983. Wokół ewolucji. PIW, Warszawa. Krzanowska H., Łomnicki A., Rafiński J., Szarski H., Szymura J. 1995. Zarys mechanizmów ewolucji. PWN, Warszawa. Manning A. 1976. Wstęp do etologii zwierząt. PWN, Warszawa. Pianka E. R. 1981. Ekologia ewolucyjna. PWN, Warszawa. Tinbergen N. 1976. Badania nad instynktem. PWN, Warszawa. Van der Kloot. 1971. Zachowanie się zwierząt. PWN, Warszawa. Weiner J., 2003. Życie i ewolucja biosfery. Podręcznik ekologii ogólnej, PWN, Warszawa. Wilson E. O. 1979. Społeczeństwa owadów. PWN, Warszawa. Wilson E. O. 2001. Socjobiologia. Zysk i S-ka Wyd. s.c., Poznań.

Nazwa przedmiotu: Ekologia ogólna Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: 1 i 2 Rodzaj studiów: niestacjonarne Rok studiów: I LIC B Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: prof. dr hab. Waldemar Celary Forma zaliczenia: egzamin, zaliczenie z oceną Cele kształcenia: Przedstawienie powstania i rozwoju biosfery. Ukazanie mechanizmów funkcjonowania ekosystemów. Pokazanie różnych relacji między organizmami. Przedstawienie różnorodności biologicznej biosfery. Poznanie metod badawczych w ekologii oraz ich zastosowanie w ocenie struktury ekologicznej organizmów żyjących na różnych poziomach organizacji biosfery. Treści kształcenia: Wprowadzenie w ekologię. Historia ekologii. Ekologia jako nauka biologiczna. Ekologia współczesna i kierunki jej rozwoju. Przedmiot badań ekologii. Ekologia a biologia ewolucyjna. Organizm i atrybuty życia. Biosfera. Teoria Gai. Powstanie wszechświata, naszego układy planetarnego i Ziemi. Ruchy Ziemi. Budowa Ziemi i dynamika skorupy ziemskiej. Cyrkulacja atmosfery i obieg wody. Powstanie życia na Ziemi. Teorie powstania życia – samorództwo, panspermia, biogeneza. Teoria seryjnej endosymbiozy – SET. Historia życia i paleoekologia. Wielkie wymierania i ich przyczyny. Metabolizm biosfery. Cykl redoks. Heterotrofia i autotrofia. Pobieranie azotu i siarki. Oddychanie i jego typy. Systemy metaboliczne i ich ewolucja. Produkcja pierwotna biosfery. Rozkład biomasy (dekompozycja). Cykle biogeochemiczne – cykl węgla, azotu, siarki i fosforu. Żelazo i jego rola w produkcji pierwotnej oceanów. Biom. Ekosystem i jego funkcjonowanie. Bilans materii i energii w różnych typach ekosystemów (las, step, jezioro i ocean). Różnorodność biosfery – zróżnicowanie form życiowych, zmiany różnorodności gatunkowej w historii biosfery, aktualna bioróżnorodność, przestrzenna zmienność bioróżnorodności, znaczenie różnorodności gatunkowej oraz jej zagrożenia. Interakcje między organizmami – konkurencja, eksploatacja i mutualizm. Różnorodność gatunkowa – struktura, zespół i biocenoza, struktura biocenozy, dynamika biocenoz. Ekologia gatunku (autekologia) – nisza ekologiczna, populacja, regulacja liczebności populacji. Zasada i ograniczenia tolerancji ekologicznej. Budowa i zasada działania oraz zastosowanie przyrządów służących do pomiaru czynników ekologicznych. Metody prognozowania liczebności wybranych populacji owadów w ekologii stosowanej. Przykłady łącznego oddziaływania czynników klimatycznych na procesy rozwojowe owadów. Fenologia jako

- 102 -

nauka o sezonowych rytmach w przyrodzie. Metody oceny zagęszczenia i dynamiki liczebności wybranych populacji organizmów. Metody pomiaru produkcji pierwotnej wybranych biocenoz. Metody oceny struktury przestrzennej organizmów. Wskaźniki demograficzne populacji. Interakcje pokarmowe. Przystosowanie organizmów do gospodarki wodnej. Allelopatia. Bibliografia: Eldredge N. 2003. Życie na krawędzi. Rozwój cywilizacji i zagłada gatunków. Prószyński i S-ka, Warszawa. Górecki A., Kozłowski J., Gębczyński M. 1987. Ćwiczenia z ekologii. Podręcznik dla studentów biologii ogólnej i środowiskowej. Dział Wydawnictw Filii UJ w Białymstoku. Kershaw K. 1978. Ilościowa i dynamiczna ekologia roślin. PWN, Warszawa. Łomnicki A. 2003. Wprowadzeń k;, do statystyki dla przyrodników. PWN, Warszawa. Margulis L. 2000. Symbiotyczna Planeta. Wyd. CiS, Warszawa Odum E. P. 1977. Podstawy ekologii. PWRiL, Warszawa. Pianka E. R. 1981. Ekologia ewolucyjna. PWN, Warszawa. Szujecki A. 1998. Entomologia leśna. Tom I i II. Wydawnictwo SGGW, Warszawa. Trojan P. 1978. Ekologia ogólna. PWN, Warszawa. Trojan P. 1985. Bioklimatologia ekologiczna, Warszawa. Weiner J. 2003. Życie i ewolucja biosfery. PWN, Warszawa. Wilson E. 1999. Różnorodność życia. PIW, Warszawa.

Nazwa przedmiotu: Ekologia zwierz ąt Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: 1 Rodzaj studiów: niestacjonarne Rok studiów: I SUM EiZZP Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: prof. dr hab. Waldemar Celary Forma zaliczenia: zaliczenie; zaliczenie z oceną Cele kształcenia: Ukazanie relacji wewnątrz- i międzygatunkowych u zwierząt. Poznanie metod badawczych w ekologii zwierząt oraz ich zastosowanie. Zapoznanie z przyczynami powstawania migracji, ekspansji oraz inwazji i gradacji. Treści kształcenia: Temperatura jako czynnik warunkujący życie zwierząt; zależność tempa reakcji chemicznych (metabolicznych) od temperatury, wymiana energii cieplnej między środowiskiem a zwierzęciem, zwierzęta ektotermiczne (pojkilotermiczne, zmiennocieplne) wodne i lądowe, ewolucja stenotermii, bilans energetyczny, produkcja i straty ciepła, termoregulacja i jej kontrola, adaptacje zwierząt do niskich i wysokich temperatur. Światło w życiu zwierząt; cykle aktywności zwierząt, fotoperiodyzm u zwierząt. Rozmieszczenie zwierząt w czasie (fenologia) i przestrzeni (wertykalne i horyzontalne), areał populacji i osobniczy, migracje zwierząt, rozrodczość i śmiertelność. Interakcje intraspecyficzne. Interakcje interspecyficzne. Pasożytnictwo a parazytoidyzm. Adaptacje zwierząt do życia w środowisku wodnym i lądowym (heliofile, skiofile, higrofile, kserofile, termofile, psychrofile). Różne strategie zdobywania pokarmu przez zwierzęta (fitofagia, palinofagia, detrytofagia, koprofagia, nekrofagia, zoofagia). Metody oceny liczebności zwierząt oparte na wyłowie częściowym (metoda regresji, metoda Zippina i Standard-Minimum). Ocena liczebności owadów kambiofagicznych z wykorzystaniem metod statystycznych. Metody oceny liczebności owadów zapylających (metoda przemarszu, zoocenometryczna). Wpływ bazy pokarmowej na liczebność i różnorodność taksonomiczną zwierząt. Bibligrafia: Croll N. A. 1977. Pasożytnictwo i inne związki. PWN, Warszawa. Colinvaux P. 1985. Dlaczego tak mało jest wielkich drapieżników? PWN, Warszawa. Cymborowski B. 1976. Zegary biologiczne. PWN, Warszawa.

- 103 -

Elton Ch. S. 1967. Ekologia inwazji zwierząt i roślin. PWRiL, Warszawa. Górecki A., Kozłowski J., Gębczyński M. 1987. Ćwiczenia z ekologii. Podręcznik dla studentów biologii ogólnej i środowiskowej. Dział Wydawnictw Filii UJ w Białymstoku. Hamilton III W. J. 1977. Barwny szyfr życia. PWN, Warszawa. Hardy R. N. 1976. Temperatura a życie zwierząt. PWN, Warszawa. Lofts B. 1976. Fotoperiodyzm u zwierząt. PWN, Warszawa. Łomnicki A. 2003. Wprowadzenie do statystyki dla przyrodników. PWN, Warszawa. Petrusewicz K. 1978. Osobnik, populacja, gatunek. PWN, Warszawa. Schmidt-Nielsen K. 2008. Fizjologia zwierząt – adaptacja do środowiska. PWN, Warszawa. Slansky F., Rodriguez J. G. 1987. Nutritional Ecology of Insects, Mites, Spiders and related Invertebrates. John Wiley & Sons, New York, Chichester, Brisbane, Toronto, Singapore. Szujecki A. 1980. Ekologia owadów leśnych. PWN, Warszawa.

Nazwa przedmiotu: Ekologia zwierz ąt Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: 1 Rodzaj studiów: niestacjonarne Rok studiów: I SUM EiZZP Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: prof. dr hab. Waldemar Celary Forma zaliczenia: wykład – zaliczenie; laboratorium - zaliczenie z oceną Cele kształcenia: Ukazanie relacji wewnątrz- i międzygatunkowych u zwierząt. Poznanie metod badawczych w ekologii zwierząt oraz ich zastosowanie. Zapoznanie z przyczynami powstawania migracji, ekspansji oraz inwazji i gradacji. Treści kształcenia: Temperatura jako czynnik warunkujący życie zwierząt; zależność tempa reakcji chemicznych (metabolicznych) od temperatury, wymiana energii cieplnej między środowiskiem a zwierzęciem, zwierzęta ektotermiczne (pojkilotermiczne, zmiennocieplne) wodne i lądowe, ewolucja stenotermii, bilans energetyczny, produkcja i straty ciepła, termoregulacja i jej kontrola, adaptacje zwierząt do niskich i wysokich temperatur. Światło w życiu zwierząt; cykle aktywności zwierząt, fotoperiodyzm u zwierząt. Rozmieszczenie zwierząt w czasie (fenologia) i przestrzeni (wertykalne i horyzontalne), areał populacji i osobniczy, migracje zwierząt, rozrodczość i śmiertelność. Interakcje intraspecyficzne. Interakcje interspecyficzne. Pasożytnictwo a parazytoidyzm. Adaptacje zwierząt do życia w środowisku wodnym i lądowym (heliofile, skiofile, higrofile, kserofile, termofile, psychrofile). Różne strategie zdobywania pokarmu przez zwierzęta (fitofagia, palinofagia, detrytofagia, koprofagia, nekrofagia, zoofagia). Metody oceny liczebności zwierząt oparte na wyłowie częściowym (metoda regresji, metoda Zippina i Standard-Minimum). Ocena liczebności owadów kambiofagicznych z wykorzystaniem metod statystycznych. Metody oceny liczebności owadów zapylających (metoda przemarszu, zoocenometryczna). Wpływ bazy pokarmowej na liczebność i różnorodność taksonomiczną zwierząt. Bibligrafia: Croll N. A. 1977. Pasożytnictwo i inne związki. PWN, Warszawa. Colinvaux P. 1985. Dlaczego tak mało jest wielkich drapieżników? PWN, Warszawa. Cymborowski B. 1976. Zegary biologiczne. PWN, Warszawa. Elton Ch. S. 1967. Ekologia inwazji zwierząt i roślin. PWRiL, Warszawa. Górecki A., Kozłowski J., Gębczyński M. 1987. Ćwiczenia z ekologii. Podręcznik dla studentów biologii ogólnej i środowiskowej. Dział Wydawnictw Filii UJ w Białymstoku. Hamilton III W. J. 1977. Barwny szyfr życia. PWN, Warszawa. Hardy R. N. 1976. Temperatura a życie zwierząt. PWN, Warszawa. Lofts B. 1976. Fotoperiodyzm u zwierząt. PWN, Warszawa. Łomnicki A. 2003. Wprowadzenie do statystyki dla przyrodników. PWN, Warszawa. Petrusewicz K. 1978. Osobnik, populacja, gatunek. PWN, Warszawa.

- 104 -

Schmidt-Nielsen K. 2008. Fizjologia zwierząt – adaptacja do środowiska. PWN, Warszawa. Slansky F., Rodriguez J. G. 1987. Nutritional Ecology of Insects, Mites, Spiders and related Invertebrates. John Wiley & Sons, New York, Chichester, Brisbane, Toronto, Singapore. Szujecki A. 1980. Ekologia owadów leśnych. PWN, Warszawa.

Nazwa przedmiotu: Technologie informacyjne Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: 1 Rodzaj studiów: stacjonarne Rok studiów: I lic. B Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: mgr Paweł Frejowski Forma zaliczenia: zaliczenie z oceną Cel kształcenia: poznanie podstawowych możliwości komputera, efektywne wykorzystywanie popularnego oprogramowania systemowego i użytkowego, wykorzystywanie komputera zgodnie z zasadami higieny pracy, optymalne definiowanie swojego własnego środowiska systemowego, świadomość korzyści i zagrożeń związanych z pracą w sieci komputerowej, świadomość celu, miejsca i sposobu uzasadnionego wykorzystywania TI w procesie dydaktycznym swojej dziedziny, nabycie umiejętności wykorzystywania TI w samokształceniu i doskonaleniu. Treści kształcenia: Wiadomości z zakresu budowy i funkcjonowania komputera. Nowoczesne urządzenia peryferyjne i inne urządzenia współpracujące z komputerem. Diagnozowanie i usuwanie prostych i typowych awarii sprzętu. BIOS – podstawowe zadania konfiguracja. Licencjonowanie oprogramowania. Systemy operacyjne: Windows – budowa, omówienie poszczególnych elementów systemu, instalacja systemu. Administracja systemem, zabezpieczenia. Diagnozowanie i usuwanie prostych i typowych awarii oprogramowania. Oprogramowanie użytkowe: archiwizacja danych, kompresja. Systemy operacyjne: prezentacja systemu operacyjnego Linux – budowa, omówienie poszczególnych elementów systemu, instalacja; podobieństwa i różnice między systemami; rodzaje środowisk graficznych, praca w trybie tekstowym. Dystrybucje jednopłytowe nie wymagająca instalacji. Przeglądarki internetowe – porównanie, wady, zalety, bezpieczne użytkowanie, Poczta Internetowa – klienci pocztowi – konfiguracja konta pocztowego, poczta przez WWW, sposoby pobierania danych z Internetu (programy przyspieszające pobieranie plików, FTP – omówienie protokołu oraz klienci, komunikatory internetowe, wymiana danych między komputerami w sieci, umieszczanie stron www w Internecie. Pakiet MS Office (MS Word i MS Excel) – zastosowanie, możliwości. Open Office Org. – (Writer, Calc) jako oprogramowanie alternatywne dla MS Office, porównanie, zalety, wady. Prezentacja multimedialna – MS PowerPoint vs. Open Office Org., możliwości, porównanie, wady, zalety. Tworzenie strony internetowej – graficzne edytory WWW (Open Office Org., NVU), podstawy języka html, elementy graficzne na stronie, tabele, wykresy, hiperłącza, publikacja strony w Internecie. Specjalistyczne wykorzystanie oprogramowania użytkowego dla danego kierunku studiów, wybrane pakiety oprogramowania edukacyjnego w uczeniu się i nauczaniu danego kierunku, wykorzystanie multimedialnych encyklopedii w dydaktyce biologii. Tematyczne zasoby informacyjne Internetu, wykorzystywanie źródeł i narzędzi przetwarzania informacji na potrzeby realizacji projektów kierunkowych, grupy dyskusyjne, bazy danych. Bibliografia: Szeliga M., Świątelski M., 2002. ABC systemu Windows XP PL. Witherspoon C., Witherspoon C., 2001. Poznaj Linux. Infoland. Miller M., 2002. ABC komputera i Internetu. Altman R., Altman R., 2004. Po prostu PowerPoint 2003 PL. Helion. McBride P.K., McBride N., 2001. HTML - to proste. RM. Siemieniacki M., 2003. OpenOffice. ISBN: 83-7197-882-0.

- 105 -

Nazwa przedmiotu: Technologie informacyjne Rok akademicki: 2009/2010 Rodzaj studiów: niestacjonarne Rok studiów: I lic. BG Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: mgr Paweł Frejowski Forma zaliczenia: zaliczenie z oceną Cel kształcenia: poznanie podstawowych możliwości komputera, efektywne wykorzystywanie popularnego oprogramowania systemowego i użytkowego, wykorzystywanie komputera zgodnie z zasadami higieny pracy, optymalne definiowanie swojego własnego środowiska systemowego, świadomość korzyści i zagrożeń związanych z pracą w sieci komputerowej, świadomość celu, miejsca i sposobu uzasadnionego wykorzystywania TI w procesie dydaktycznym swojej dziedziny, nabycie umiejętności wykorzystywania TI w samokształceniu i doskonaleniu. Treści kształcenia: Wiadomości z zakresu budowy i funkcjonowania komputera. Nowoczesne urządzenia peryferyjne i inne urządzenia współpracujące z komputerem. Diagnozowanie i usuwanie prostych i typowych awarii sprzętu. BIOS – podstawowe zadania konfiguracja. Licencjonowanie oprogramowania. Systemy operacyjne: Windows – budowa, omówienie poszczególnych elementów systemu, instalacja systemu. Administracja systemem, zabezpieczenia. Diagnozowanie i usuwanie prostych i typowych awarii oprogramowania. Oprogramowanie użytkowe: archiwizacja danych, kompresja. Systemy operacyjne: prezentacja systemu operacyjnego Linux – budowa, omówienie poszczególnych elementów systemu, instalacja; podobieństwa i różnice między systemami; rodzaje środowisk graficznych, praca w trybie tekstowym. Dystrybucje jednopłytowe nie wymagająca instalacji. Przeglądarki internetowe – porównanie, wady, zalety, bezpieczne użytkowanie, Poczta Internetowa – klienci pocztowi – konfiguracja konta pocztowego, poczta przez WWW, sposoby pobierania danych z Internetu (programy przyspieszające pobieranie plików, FTP – omówienie protokołu oraz klienci, komunikatory internetowe, wymiana danych między komputerami w sieci, umieszczanie stron www w Internecie. Pakiet MS Office (MS Word i MS Excel) – zastosowanie, możliwości. Open Office Org. – (Writer, Calc) jako oprogramowanie alternatywne dla MS Office, porównanie, zalety, wady. Prezentacja multimedialna – MS PowerPoint vs. Open Office Org., możliwości, porównanie, wady, zalety. Tworzenie strony internetowej – graficzne edytory WWW (Open Office Org., NVU), podstawy języka html, elementy graficzne na stronie, tabele, wykresy, hiperłącza, publikacja strony w Internecie. Specjalistyczne wykorzystanie oprogramowania użytkowego dla danego kierunku studiów, wybrane pakiety oprogramowania edukacyjnego w uczeniu się i nauczaniu danego kierunku, wykorzystanie multimedialnych encyklopedii w dydaktyce biologii. Tematyczne zasoby informacyjne Internetu, wykorzystywanie źródeł i narzędzi przetwarzania informacji na potrzeby realizacji projektów kierunkowych, grupy dyskusyjne, bazy danych. Bibliografia: Szeliga M., Świątelski M., 2002. ABC systemu Windows XP PL. Witherspoon C., Witherspoon C., 2001. Poznaj Linux. Infoland. Miller M., 2002. ABC komputera i Internetu. Altman R., Altman R., 2004. Po prostu PowerPoint 2003 PL. Helion. McBride P.K., McBride N., 2001. HTML - to proste. RM. Siemieniacki M., 2003. OpenOffice. ISBN: 83-7197-882-0.

Nazwa przedmiotu: Chemia organiczna Rok akademicki: 2009/2010 Rodzaj studiów: niestacjonarne Rok studiów: II lic. B Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: dr inż. Barbara Gawdzik Forma zaliczenia: zaliczenie, egzamin

- 106 -

Cel kształcenia: Zapoznanie z podstawowymi grupami związków organicznych i ich reakcjami chemicznymi oraz wybranymi mechanizmami, udział chemii organicznej w procesach biologicznych. Treści kształcenia: Wprowadzenie do chemii organicznej. Wiązania chemiczne. Klasyfikacja i budowa przestrzenna związków organicznych. Zjawisko izomerii. Klasyfikacja reakcji chemicznych. Węglowodory nasycone i nienasycone. Nomenklatura. Analiza konformacyjna. Izomeria cis-trans. Reakcja substytucji rodnikowej SR i addycji elektrofilowej AE. Reakcje: utleniania, ozonolizy i polimeryzacji. Węglowodory aromatyczne. Cechy strukturalne związków aromatycznych. Teoria rezonansu. Reakcje podstawienia elektrofilowego SE. Fluorowcopochodne węglowodorów. Izomeria optyczna. Podstawienie nukleofilowe SN1 i SN2. Reakcje eliminacji E1 i E2. Alkohole i fenole. Kwasowość i zasadowość. Reakcje: podstawienia, dehydratacji i utleniania. Aldehydy i ketony. Reakcje addycji nukleofilowej do grupy karbonylowej. Reakcje: kondensacji aldolowej, utleniania i redukcji. Kwasy karboksylowe i ich pochodne. Kwasowość: wpływ struktury na kwasowość- efekt indukcyjny. Reakcje: substytucji nukleofilowej, utleniania, redukcji, dekarboksylacji. Estry: reakcja estryfikacji, zmydlania i amonolizy. Halogenki kwasowe. Bezwodniki kwasowe. Amidy. Aminy i azotowe związki pokrewne. Zasadowość amin. Reakcje: z silnymi kwasami, acylowania pochodnymi kwasów. Aromatyczne związki diazowe. Wybrane związki heterocykliczne. Właściwości kwasowe i zasadowe. Reakcje podstawienia elektrofilowego. Lipidy i detergenty. Tłuszcze stałe i oleje. Uwodornienie i zmydlanie. Węglowodany. Definicja i klasyfikacja. Reakcje: estryfikacji, utleniania, tworzenia glikozydów i osazonów. Budowa wybranych disacharydów i polisacharydów. Aminokwasy, peptydy i białka. Nomenklatura i budowa. Właściwości kwasowo-zasadowe aminokwasów. Reakcje aminokwasów. Denaturacja i izolacja białek. Bibligrafia H. Hart, L.E. Craine, D.J. Hart, Chemia organiczna, PZWL Warszawa 2001, C.Wawrzeńczyk, Chemia organiczna, Wydawnictwo Akademii Rolniczej , Wrocław 2002, P. Mastalerz, Chemia organiczna, PWN, Warszawa 2002, G. Patric, Chemia organiczna, PWN, Warszawa 2005, J. McMurry, Chemia organiczna, PWN Warszawa 2007, J. Fisher, J.R.P. Arnold, Chemia dla biologów, PWN Warszawa 2008.

Nazwa przedmiotu: Immunologia Rok akademicki: 2009/2010 Rodzaj studiów: niestacjonarne Rok studiów: III LIC Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: dr hab. Anna Lankoff, prof. UJK Forma zaliczenia: zaliczenie, egzamin Cel kształcenia: Zapoznanie z podstawowymi pojęciami immunologicznymi oraz procesami i mechanizmami molekularnymi, zachodzącymi w organizmie ludzkim podczas reakcji odpornościowych. Treści kształcenia: Wykłady (liczba godzin: 14) Centralny układ immunologiczny (budowa i funkcja grasicy oraz szpiku kostnego), obwodowy układ immunologiczny (budowa i czynność śledziony, budowa i funkcja węzłów limfatycznych, grudki i naczynia limfatyczne). Komórki immunokompetentne i ich funkcje. Odporność nieswoista humoralna i komórkowa, odporność swoista humoralna, komórkowa. Fagocytoza. Układ dopełniacza. Dojrzewanie limfocytów T i B. Budowa i funkcja przeciwciał. Przeciwciała monoklonalne. Markery różnicowania oraz receptory powierzchniowe (cząsteczki różnicowania CD, swoiste receptory TCR, Ig , C, FcIg). Główny układ zgodności tkankowej (budowa i funkcja

- 107 -

cząsteczek MHC). Droga antygenu w układzie immunologicznym (poprzez limfocyty T, poprzez limfocyty B, poprzez PMN i MN). Pamięć immunologiczna. Odporność przeciwzakaźna i szczepionki. Nadwrażliwość i alergia (alergeny, mechanizm reakcji alergicznej, przebieg odpowiedzi immunologicznej na alergen). Immunologia transplantacyjna (antygeny transplantacyjne, dobór dawcy i biorcy). Immunologia nowotworów (antygeny i markery nowotworowe, immunoterapia nowotworów). Układ odpornościowy skóry. Układ odpornościowy związany z błonami śluzowymi. Immunohematologia. Laboratorium (liczba godzin: 16) Centralny układ immunologiczny – Izolowanie, barwienie i obserwacja mikroskopowa komórek z grasicy oraz szpiku kostnego myszy). Obwodowy układ immunologiczny – Izolowanie, barwienie i obserwacja mikroskopowa komórek ze śledziony i węzłów limfatycznych myszy. Komórki immunokompetentne i ich funkcje – Izolowanie, barwienie i obserwacja mikroskopowa komórek krwi człowieka. Markery różnicowania – test rozetkowy oraz immunofluorescencyjna metoda wykrywania markera CD2 za pomocą cytometrii przepływowej. Dojrzewanie limfocytów – Izolowanie, barwienie i obserwacja mikroskopowa komórek apoptotycznych, analiza apoptozy i nekrozy za pomocą cytometru. Test transformacji blastycznej. Przeciwciała monoklonalne w immunohematologii - odczyny aglutynacyjne, oznaczanie grup krwi oraz czynnika Rh. Metody diagnostyczne wykorzystywane w immunologicznej diagnostyce klinicznej (odczyn precypitacji pierścieniowej, immunodyfuzja, immunoelektroforeza, cytometria przepływowa). Typy reakcji serologicznych (odczyn flokulacyjny). Bibliografia: Roitt I., Brostoff J., Male D. (2000) Immunologia.Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa Gołąb J., Jakóbisiak M., Lasek W., Stokłosa T. (2007) Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa Zabel M. (1999) Immunocytochemia Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa

Przedmiot: Immunologia Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: 2 Studia: stacjonarne Rok studiów: III LIC B/BG Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: dr hab. Anna Lankoff, prof. UJK Forma zaliczenia: zaliczenie, egzamin Cel kształcenia: Zapoznanie z podstawowymi pojęciami immunologicznymi oraz procesami i mechanizmami molekularnymi, zachodzącymi w organizmie ludzkim podczas reakcji odpornościowych. Treści kształcenia: Centralny układ immunologiczny (budowa i funkcja grasicy oraz szpiku kostnego), obwodowy układ immunologiczny (budowa i czynność śledziony, budowa i funkcja węzłów limfatycznych, grudki i naczynia limfatyczne). Komórki immunokompetentne i ich funkcje. Odporność nieswoista humoralna i komórkowa, odporność swoista humoralna, komórkowa. Fagocytoza. Układ dopełniacza. Dojrzewanie limfocytów T i B. Budowa i funkcja przeciwciał. Przeciwciała monoklonalne. Markery różnicowania oraz receptory powierzchniowe (cząsteczki różnicowania CD, swoiste receptory TCR, Ig , C, FcIg). Główny układ zgodności tkankowej (budowa i funkcja cząsteczek MHC). Droga antygenu w układzie immunologicznym (poprzez limfocyty T, poprzez limfocyty B, poprzez PMN i MN). Pamięć immunologiczna. Odporność przeciwzakaźna i szczepionki. Nadwrażliwość i alergia (alergeny, mechanizm reakcji alergicznej, przebieg odpowiedzi immunologicznej na alergen).

- 108 -

Immunologia transplantacyjna (antygeny transplantacyjne, dobór dawcy i biorcy). Immunologia nowotworów (antygeny i markery nowotworowe, immunoterapia nowotworów). Układ odpornościowy skóry. Układ odpornościowy związany z błonami śluzowymi. Immunohematologia. Laboratorium (liczba godzin: 30,15) Centralny układ immunologiczny – Izolowanie, barwienie i obserwacja mikroskopowa komórek z grasicy oraz szpiku kostnego myszy). Obwodowy układ immunologiczny – Izolowanie, barwienie i obserwacja mikroskopowa komórek ze śledziony i węzłów limfatycznych myszy. Komórki immunokompetentne i ich funkcje – Izolowanie, barwienie i obserwacja mikroskopowa komórek krwi człowieka. Markery różnicowania – test rozetkowy oraz immunofluorescencyjna metoda wykrywania markera CD2 za pomocą cytometrii przepływowej. Dojrzewanie limfocytów – Izolowanie, barwienie i obserwacja mikroskopowa komórek apoptotycznych, analiza apoptozy i nekrozy za pomocą cytometru. Test transformacji blastycznej. Przeciwciała monoklonalne w immunohematologii - odczyny aglutynacyjne, oznaczanie grup krwi oraz czynnika Rh. Metody diagnostyczne wykorzystywane w immunologicznej diagnostyce klinicznej (odczyn precypitacji pierścieniowej, immunodyfuzja, immunoelektroforeza, cytometria przepływowa). Typy reakcji serologicznych (odczyn flokulacyjny). Bibliografia: Roitt I., Brostoff J., Male D. (2000) Immunologia.Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa Gołąb J., Jakóbisiak M., Lasek W., Stokłosa T. (2007) Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa Zabel M. (1999) Immunocytochemia Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa

Przedmiot: Seminarium dyplomowe- Immunologia Rok akademicki: 2009/2010 Rodzaj studiów: niestacjonarne Rok studiów: III LIC Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: dr hab. Anna Lankoff, prof. UJK Forma zaliczenia: zaliczenie z oceną Cel kształcenia: Zdobycie wiedzy niezbędnej do realizacji pracy dyplomowej. Zapoznanie z komórkowymi efektami działania nanocząstek, ich wpływem na organizm ludzki oraz ich zastosowaniem w diagnostyce i terapii medycznej. Treści kształcenia: Wprowadzenie do nanotechnologii, nanotoksykologii i nanomedycyny. Mechanizmy wnikania nanoczastek do komórek. Komórkowe efekty działania nanocząstek. Immunotoksyczność nanocząstek. Cytotoksyczność i genotoksyczność nanocząstek dwutlenku tytanu. Cytotoksyczność i genotoksyczność nanocząstek krzemu. Cytotoksyczność i genotoksyczność nanocząstek kobaltu. Zastosowanie nanocząstek w diagnostyce nowotworów. Nanocząstki – nośniki leków antynowotworowych. Nanoczastki magnetyczne – zastosowanie w diagnostyce i terapii. Nanoczastki srebra jako nowa generacja związków antybakteryjnych. Zastosowanie nanoczastek w medycynie regeneracyjnej. Biokonjugaty nanoczastek – zastosowanie w biologii i medycynie. Bibliografia: Zaczynski W.P., 1995. Poradnik autora prac seminaryjnych, dyplomowych i magisterskich.Wydawnictwo śak, Warszawa. Weiner J., 2003. Technika pisania i prezentowania przyrodniczych prac naukowych. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa Molecular imaging and therapy of cancer with radiolabeled nanoparticles. Hong et al. (2009) Nano Today 4, 399-413

- 109 -

Exploring the immunotoxicity of karbon nanotubes. Yu et al. (2008) Nanoscale Res. Lett. 3, 271-277 Self-assembled polimer nanostructures for delivery of anticanced thepapeutics. Wiradharma et al. (2009) Nano Today 4, 302-317 Efficacy of Simple Short-Term in Vitro Assays for Predicting the Potential of Metal Oxide Nanoparticles to Cause Pulmonary Inflammation. Lu et al. (2009) Environ. Health Persp.117, 241-247 Targeted magnetic iron oxide nanoparticles for tumor imaging and therapy. Peng et al. (2008) Int. J. Nanomed. 3, 311-321 Nanogenotoxicology: The DNA damaging potential of enineered nanomaterials. Singh et al. (2009) Biomaterials 30, 3891-3914 Elucidating the mechanizm of cellular uptake and removal of protein-coated gold nanoparticles of different sizes and shapes. Chithrani & Chan (2007) Nano Lett. 7, 1542-1550 Silver nanoparticles as New generation of antimicrobials. Rai & Gade (2009) Biotechn. Adv. 27, 76-83 Nanotechnology and nanomaterials: Promises for improved tissue regeneration. Zhang & Webster (2009) Nano Today 4, 66-80 Bioconjugated silica nanoparticles: development and application. Wang et al. (2008) Nano Res. 1, 99-115 Exploring the immunotoxicity of karbon nanotubes. Yu et al. (2008) Nanoscale Res. Lett. 3, 271-277

Przedmiot: Seminarium magisterskie- Immunologia Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: 1 i 2 Rodzaj studiów: stacjonarne Rok studiów: I SUM BMzED Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: dr hab. Anna Lankoff, prof. UJK Forma zaliczenia: zaliczenie z oceną Cel kształcenia: Zdobycie wiedzy niezbędnej do realizacji pracy magisterskiej. Zapoznanie z metodami badawczymi, które stosowane są w Zakładzie Radiobiologii i Immunologii. Zapoznanie z komórkowymi efektami działania nanocząstek oraz ich wpływem na organizm ludzki. Treści kształcenia: Metodologia badań naukowych, stosowanych do oznaczania poziomu uszkodzeń i naprawy DNA w limfocytach ludzkich (test aberracji chromosomowych, test mikrojądrowy, immunofluorescencyjne metody FISH, test kometowy, test gamma-H2AX), przeżywalności komórek (test klonogenny), analizy śmierci komórkowej (cytometryczne metody oznaczania apoptozy i nekrozy) oraz cyklu komórkowego (cytometryczna analiza komórek w cyklu komórkowym). Wprowadzenie do nanotechnologii, nanotoksykologii i nanomedycyny. Mechanizmy wnikania nanoczastek do komórek. Immunotoksyczność nanocząstek. Cytotoksyczność i genotoksyczność nanocząstek. Mechanizmy komórkowych efektów działania nanocząstek. Bibliografia: Zaczynski W.P., 1995. Poradnik autora prac seminaryjnych, dyplomowych i magisterskich. Wydawnictwo śak, Warszawa. Weiner J., 2003. Technika pisania i prezentowania przyrodniczych prac naukowych. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa. Elucidating the Mechanism of Cellular Uptake and Removal of Protein-Coated Gold Nanoparticles of Different Sizes and Shapes. Chithrani et al.,(2007), Nano Lett. 7, 1542-1550.

- 110 -

The effect of nano- and micron-sized particles of cobalt–chromium alloy on human fibroblasts in vitro. Papageorgioua et al. (2007) Biomaterials 28, 2946-2958. Evaluation of genotoxic effects of oral exposure to Aluminum oxide nanomaterials in rat bone marrow. Balasubramanyama et al. (2009), Mutat. Res. 676, 41–47. Hydroxyl radicals (•OH) are associated with titanium dioxide (TiO2) nanoparticle-induced cytotoxicity and oxidative DNA damage in fish cells. Reeves et al. (2008), Mutat. Res. 640, 113-122. An investigation of the photo-clastogenic potential of ultrafine titanium dioxide particles. Theogaraj et al.,(2007), Mutat. Res. 634, 205-219. Genotoxicity of nanomaterials: DNA damage and micronuclei induced by carbon nanotubes and graphite nanofibres in human bronchial epithelial cells in vitro. Lindberga et al. (2009) Toxicol. Lett. 186, 166-173. Oxidative stress of silica nanoparticles in human bronchial epithelial cell, Beas-2B. Eom & Choi (2009) Toxicol. In Vitro 23, 1326-1332 Toxicological effects of inorganic nanoparticles on human lung cancer A549 cells. Choi et al. (2009) J. Org. Chem. 103, 463-471 Oxidative stress and apoptosis induced by titanium dioxide nanoparticles in cultured BEAS-2B cells. Park et al. (2008) Toxicol. Lett. 180, 222–229

Przedmiot: Immunologia - seminarium magisterskie Rok akademicki: 2009/2010 Rodzaj studiów: niestacjonarne Rok studiów: II SUM BM Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: prof. dr hab. Andrzej Wójcik Forma zaliczenia: zaliczenie z oceną Cel kształcenia: Poszerzenie wiedzy magistrantów, przygotowanie do pisania rozprawy magisterskiej Treści kształcenia: Pamięć immunologiczna, szczepionki genowe, przeciwciała monoklonalne, rola układu immunologicznego w ochronie przed chorobą nowotworową, terapia genowa chorób nowotworowych, problem odrzucania przeszczepów tkankowych przez układ immunologiczny biorcy, stan zapalny, homeoterapia, tlenek azotu (NO), białko p53 – strażnik genomu i regulator apoptozy, białka BRCA1 i BRCA2. Bibliografia: - IMMUNOLOGIA Jakóbisiak Marek, Gołąb Jakub, Wydawca: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2009

Nazwa przedmiotu: Botanika systematyczna Rok akademicki: 2009/2010 Rodzaj studiów: niestacjonarne Rok studiów: II LIC BN Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: dr Bożena Łuszczyńska Forma zaliczenia: egzamin Cel kształcenia: zapoznanie studentów z ewolucyjnym rozwojem świata roślinnego, jego różnorodnością oraz z podstawami taksonomii roślin. Treści kształcenia:

- 111 -

Cele, zadania i znaczenie systematyki roślin jako nauki. Jednostki systematyczne. Rodzaje systemów. Główne podziały świata organicznego. Koncepcja Whitakera. Zasady współczesnej nomenklatury botanicznej. Glony. Stopnie organizacji ciała. Rozmnażanie. Problemy podziału taksonomicznego glonów. Cykle rozwojowe wybranych przedstawicieli glonów. Zwrócenie szczególnej uwagi na glony, które dały początek roślinom telomowym. Pierwotne rośliny telomowe, ich pochodzenie oraz stosunki filogenetyczne panujące w obrębie tych roślin. Mszaki. Podział taksonomiczny i charakterystyka poszczególnych jednostek. Rozmnażanie mszaków. Pochodzenie i tendencje ewolucyjne w obrębie mszaków. Glewiki. Pochodzenie oraz pozycja systematyczna. Szczególne cechy glewików i ich związek z glonami, mszakami i paprotnikami. Widłakowe. Pochodzenie oraz podział taksonomiczny. Charakterystyka klas: widłaki jednakozarodnikowe i różnozarodnikowe oraz klasy widliczki. Budowa morfologiczna i anatomiczna wybranych przedstawicieli widłaków. Rozmnażanie (przemiana pokoleń). Kierunki przemian ewolucyjnych. Skrzypowe. Pochodzenie. Podział taksonomiczny. Charakterystyka rzędu skrzypowce. Paprociowe. Pochodzenie oraz ujęcie taksonomiczne paprociowych. Charakterystyka podklas: staropaprocie, długoszowe, paprocie cienkozarodniowe. Paprocie wodne (marsyliowe, salwiniowe). Stosunek paprociowych do pranagozalążkowych. Kierunki rozwojowe w obrębie paprociowych. Nagozalążkowe. Znaczenie roślin pranagozalążkowych w ewolucji nagozalążkowych. Budowa zalążka. Przemiana pokoleń. Podstawy wyróżniania nagozalążkowych wielkolistnych i drobnolistnych oraz ich podział taksonomiczny. Charakterystyka wybranych rzędów. Budowa kwiatu i rozmnażanie sagowców benetytów i gniotowych. Porównanie cyklu rozwojowego sagowca i sosny). „Okrytozalążkowość” u nagozalążkowych. Okrytozalążkowe. Problemy pochodzenia roślin okrytozalążkowych. Teorie na temat pochodzenia kwiatu. Podwójne zapłodnienie. Budowa i rozwój woreczka zalążkowego. Powstawanie owoców i nasion. Podział taksonomiczny roślin okrytozalążkowych. Charakterystyka oraz porównanie dwuliściennych i jednoliściennych. Charakterystyka wybranych rzędów i rodzin stanowiących ważne ogniwa w ewolucji roślin okrytozalążkowych. Charakterystyka rodzin, które mają najliczniejszy udział we florze krajowej. Tendencje ewolucyjne w obrębie roślin okrytozalążkowych. Bibliografia: Bohr R. 2000. Zarys filogenezy i taksonomii roślin plechowych. wyd. III, UMK Toruń. Encyklopedia biologiczna. 1999. (Hasło: Podział systematyczny organizmów). Tom VIII. Opres. Kraków. Kadłubowska J. Z. 1975. Zarys algologii. PWN. Warszawa . Karpowicz W. 1972. Z ewolucji świata roślin. PZWS. Warszawa. Mowszowicz J. 1986. Zarys systematyki roślin. PWN. Warszawa. Podbielkowski Z. 1990. Rozmnażanie się roślin. WSz i P. Warszawa. Podbielkowski Z., Reyment-Grochowska I., Skirgiełło A. 1979. Rośliny zarodnikowe. PWN. Warszawa . Stace C. A. 1993. Taksonomia roślin i biosystematyka. PWN. Warszawa. Szweykowska A., Szweykowski J. 2005. Botanika. Tom 1 i 2. PWN. Warszawa.

Nazwa przedmiotu: Botanika systematyczna Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: 1 i 2 Rodzaj studiów: stacjonarne Rok studiów: II B. + BG. Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: dr hab. Małgorzata Jankowska-Błaszczuk Forma zaliczenia: egzamin Cele kształcenia: nauczenie studentów botaniki systematycznej Treści kształcenia: Podstawy systematyki roślin – syntetyczna teoria ewolucji Ewolucja a specjacja. Klasyfikacja filogenetyczna Charakterystyka i pochodzenie gromady Telomophyta. Tendencje ewolucyjne i przemiana pokoleń w obrębie całej gromady roślin telomowych. Charakterystyka mszaków, podgromada Bryophytina: przegląd, budowa morfologiczna przemiana pokoleń oraz pochodzenie przedstawicieli klasy Hepaticopsida

- 112 -

Charakterystyka mszaków, podgromada Bryophytina: przegląd, budowa morfologiczna, przemiana pokoleń oraz pochodzenie przedstawicieli klasy Bryopsida: podklasy Sphagnidae,. Polytrichidae, Bryidae. Stanowisko systematyczne podgromady Anthocerohytina, charakterystyka paprotników; podgromada Lycophytina, klasa Lycopsida, Isoetopsida i Selaginellopsida Pochodzenie i charakterystyka podgromady skrzypowe, Sphenophytina, morfologia wybranych gatunków rzędu Equisetales. Charakterystyka i przegląd systematyczny podgromady paprociowe Pterophytina, podklasy: Ophioglossidae, Marattiidae Osmundidae, Filicidae Ewolucyjne znaczenie zjawiska różnozarodnikowości. Paprocie różnozarodnikowe- przedstawiciele podklas Salviniidae i Marsileidae Nagozalążkowe wielkolistne Cycadophytina - tendencje ewolucyjne, przegląd współcześnie żyjących przedstawicieli Charakterystyka klas: Lyginopteropsida, Cycadeoidopsida, Gnetopsida Rośliny nagozalążkowe w Polsce i na świecie – zarys taksonomiczny i charakterystyka ekologiczna Przemiana pokoleń u roślin nagozalążkowych. Budowa kwiatów męskich i żeńskich u sosny. Charakterystyka podgromady Pinophytina. Przemiana pokoleń u roślin okrytozalążkowych. Teorie pochodzenia kwiatu i słupka. Dwa ujęcia taksonomiczne podgromady Magnoliophytina Porównanie jedno i dwuliściennych. Ogólna charakterystyka flory roślin naczyniowych Polski. Charakterystyka wybranych rodzin z klasy Magnoliopsida: pierwotne cechy budowy roślin z rodzin magnoliowate, degeneriowate, winterowate, grzybieniowate Charakterystyka wybranych rodzin z klasy Magnoliopsida; rząd Ranunculales: jaskrowate,berberysowate, rząd Papaverales: makowate, dymnicowate Charakterystyka wybranych rodzin z klasy Magnoliopsida, podklasa Caryophyllidae; przypołudnikowate, kaktusowate, goździkowate, komosowate, rdestowate Charakterystyka wybranych taksonów z klasy Magnoliopsida: podklasa Dilleniidae: ukęślowce, kameliowe, wrzosowce – rodzina wrzosowate, rząd Violales, Cucurbitales Charakterystyka rzędu Capparales: rodzina krzyżowe; rzędu Salicales: rodzina wierzbowate Charakterystyka rzędów Malvales, Urticales, Euphorbiales: rodzina wilczomleczowate Charakterystyka podklasy Rosidae –rodzina różowate,skalnicowate, gruboszowate, rosiczkowate, rząd Fabales – rodzina motylkowate Charakterystyka rzędu Apiales – rodzina baldaszkowate, podklasa Lamiidae – rząd Gentianales- rodz. goryczkowate, marzanowate, psiankowate; rząd Scrophulariales – rodz. trędownikowate, babkowate Charakterystyka rzędu Lamiales; rodziny:wargowe, podklasa Asteridae , rząd Campanulales- rodz. dzwonkowate, rząd Asterales rodzina złożone. Charakterystyka podklasy Hamamelididae, rząd Fagales:rodzina bukowate, rząd Betulales – rodzina brzozowce Charakterystyka klasy Liliopsida – jednoliścienne; podklasa Alismatidae, podklasa Liliidae, rząd Liliales: rodziny: melantkowate, liliowate, kosaćcowate, rząd Amaryllidales rodzina amarylkowate, rząd Asparagales –rodzina konwaliowate Charakterystyka rzędu Orchidales rodzina storczykowate Charakterystyka nadrzędu Juncanae, rząd Juncales – rodzina sitowate, rząd Cyperales – rodzina ciborowate, rząd Poales , rodzina trawy Charakterystyka podklasy Arecidae – arekowe, rodzina Palmae, rząd Arales rodzina obrazkowate, rzęsowate; rząd Typhales Przystosowania do owadopylności i ochrona przed samozapyleniem Mechanizmy obrony roślin przed zwierzętami Sposoby rozsiewania nasion Drzewa i krzewy naszych lasów Rośliny górskie i chronione Flora ruderalna i segetalna Rośliny pasożytnicze Bibliografia: Podbielkowski Z. 1982. Rozmnażanie się roślin. WSiP. Warszawa Podbielkowski Z., i wsp., 1986. Rośliny zarodnikowe. PWN Warszawa. Mowszowicz J., 1974. Zarys systematyki roślin. PWN Warszawa.

- 113 -

Szafer W., Kulczyński S., Pawłowski B. 1976: Rośliny polskie. PWN, Warszawa Szweykowska A., Szweykowski J., 1998. Botanika t. I i II. PWN Warszawa Szweykowska A., Szweykowski J. 1993: Słownik botaniczny. WP, Warszawa Tomanek J., Witkowska-Żuk L. 1997. Botanika leśna PWRiL Warszawa

Nazwa przedmiotu: Botanika systematyczna Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: 2 Rodzaj studiów: stacjonarne Rok studiów: I Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: dr hab. Małgorzata Jankowska-Błaszczuk Forma zaliczenia: egzamin Cel kształcenia: nauczenie studentów botaniki systematycznej Treści kształcenia: Charakterystyka i pochodzenie gromady Telomophyta. Tendencje ewolucyjne i przemiana pokoleń w obrębie całej gromady roślin telomowych. Charakterystyka mszaków, podgromada Bryophytina: przegląd, budowa morfologiczna przemiana pokoleń oraz pochodzenie przedstawicieli klasy Hepaticopsida Charakterystyka mszaków, podgromada Bryophytina: przegląd, budowa morfologiczna, przemiana pokoleń oraz pochodzenie przedstawicieli klasy Bryopsida: podklasy Sphagnidae,. Polytrichidae, Bryidae. Stanowisko systematyczne podgromady Anthocerohytina, charakterystyka paprotników; podgromada Lycophytina, klasa Lycopsida, Isoetopsida i Selaginellopsida Pochodzenie i charakterystyka podgromady skrzypowe, Sphenophytina, morfologia wybranych gatunków rzędu Equisetales. Charakterystyka i przegląd systematyczny podgromady paprociowe Pterophytina, podklasy: Ophioglossidae, Marattiidae Osmundidae, Filicidae Ewolucyjne znaczenie zjawiska różnozarodnikowości. Paprocie różnozarodnikowe- przedstawiciele podklas Salviniidae i Marsileidae Nagozalążkowe wielkolistne Cycadophytina - tendencje ewolucyjne, przegląd współcześnie żyjących przedstawicieli Przemiana pokoleń u roślin nagozalążkowych. Budowa kwiatów męskich i żeńskich u sosny. Charakterystyka podgromady Pinophytina. Przemiana pokoleń u roślin okrytozalążkowych. Teorie pochodzenia kwiatu i słupka. Dwa ujęcia taksonomiczne podgromady Magnoliophytina Porównanie jedno i dwuliściennych. Charakterystyka wybranych rodzin z klasy Magnoliopsida Charakterystyka wybranych rodzin z klasy Magnoliopsida (dwuliścienne) Charakterystyka klasy Liliopsida – jednoliścienne; podklasa Alismatidae, podklasa Liliidae, rząd Liliales: rodziny: liliowate, kosaćcowate, rząd Amaryllidales rodzina amarylkowate, rząd Asparagales –rodzina konwaliowate Charakterystyka rzędu Orchidales rodzina storczykowate Charakterystyka nadrzędu Juncanae, rząd Juncales – rodzina sitowate, rząd Cyperales – rodzina ciborowate, rząd Poales , rodzina trawy Przystosowania do owadopylności i ochrona przed samozapyleniem Bibliografia: Podbielkowski Z. 1982. Rozmnażanie się roślin. WSiP. Warszawa Podbielkowski Z., i wsp., 1986. Rośliny zarodnikowe. PWN Warszawa. Mowszowicz J., 1974. Zarys systematyki roślin. PWN Warszawa. Szafer W., Kulczyński S., Pawłowski B. 1976: Rośliny polskie. PWN, Warszawa Szweykowska A., Szweykowski J., 1998. Botanika t. I i II. PWN Warszawa Szweykowska A., Szweykowski J. 1993: Słownik botaniczny. WP, Warszawa Tomanek J., Witkowska-Żuk L. 1997. Botanika leśna PWRiL Warszawa

- 114 -

Nazwa przedmiotu: Ekologia ro ślin Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: 1 Rodzaj studiów: stacjonarne Rok studiów: I SUM BŚ + EiZZP Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: dr hab. Małgorzata Jankowska-Błaszczuk Forma zaliczenia: Egzamin, zaliczenie z oceną Cel kształcenia: nauczenie studentów ekologii roślin Treści kształcenia: Właściwości ekologiczne roślin jako efekt adaptacji do określonego typu warunków siedliskowych Pojęcie osobnika w ekologii roślin określenie granic osobnika, pojęcia: ramet, moduł, weget, genet w demografii roślin Strategie i historie życia roślin Teorie Grime'a,, Raunkiera, teoria r-K Pojęcie zaburzenia i adaptacji do zaburzeń Klasyfikacja Ellenberga, liczby ekologiczne Zarzyckiego zakresy tolerancji i zasięgi występowania Właściwości biologiczne gatunków w różnych typach siedlisk Sposoby zapylania kwiatów Rozsiewanie nasion i spor Zróżnicowane typy strategii regenercyjnych STRUKTURA I DYNAMIKA POPULACJI ROŚLINNYCH zakresy znaczeniowe pojęć: populacji geograficznej, cenotycznej (cenopopulacji) genetycznej właściwości strukturalne populacji (rozmieszczenie w przestrzeni - typy struktury przestrzennej, udział osobników w poszczególnych fazach rozwojowych - struktura stanów wiekowych i struktura wieku, udział osobników w określonych klasach wielkości- struktura wielkości osobników, struktura płci) Liczebność i zagęszczenie populacji – pojęcie metapopulacji Synantropizacja flory i roślinności Dynamiczne przemiany zbiorowisk roślinnych Laboratorium (liczba godzin: 15) Klasyfikacje ekologiczne na podstawie danych z badań terenowych. Analiza frekwencji gatunków na stałych powierzchniach Udział gatunków o zróżnicowanych wymaganiach siedliskowych Podstawowa charakterystyka statystyczna Obliczanie współczynników zmienności bogactwa gatunkowego Charakterystyka populacji gatunków rzadkich i zagrożonych Źródła zmienności – różnorodność biologiczna na poziomie populacyjnym, gatunkowym i fitocenotycznym Bibligrafia: 1.Faliński J.B. 2001. Przewodnik do długoterminowych badań ekologicznych. Ser. Vademecum Geobotanicum PWN W-wa. Falińska K. 2002. Przewodnik do badań biologii populacji roślin. Ser. Vademecum geobotanicum. PWN W-wa. Kornaś J., Medwecka-Kornaś A. 2002. Geografia roślin. PWN W-wa. Szafer W. 1969. Zarys ekologii kwiatów. PWN W-wa. Mackenzie A., Ball A.S., Virdee S.R. 2000. Krótkie wykłady . Ekologia. PWN W-wa. Weiner J. 1999. Życie i ewolucja biosfery. PWN W-wa.

- 115 -

7.Falińska K. (ed.) 1998. Plant population biology and vegetation processes. Polish Academy of Sciences. Kraków. Andrzejewski R., Falińska K. 1986. Populacje roślin i zwierząt. Ekologiczne studium porównawcze. PWN W-wa. Begon M. Mortimer M. 1989.Ekologia populacji. Studium porównawcze roślin i zwierząt. PWRiL. W-w. Grime J.P. 1979. Plant strategies and vegetation processes. J. Wiley& Sons. Chichester.

Nazwa przedmiotu: Ekologia ro ślin Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: zimowy Rodzaj studiów: niestacjonarne Rok studiów: I SUM EiZZP Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: dr hab. Małgorzata Jankowska-Błaszczuk Forma zaliczenia: egzamin, zaliczenie na ocenę Cel kształcenia: nauczenie studentów ekologii roślin Treści kształcenia: Właściwości ekologiczne roślin jako efekt adaptacji do określonego typu warunków siedliskowych Pojęcie osobnika w ekologii roślin określenie granic osobnika, pojęcia: ramet, moduł, weget, genet w demografii roślin Strategie i historie życia roślin Teorie Grime'a,, Raunkiera, teoria r-K Klasyfikacja Ellenberga, liczby ekologiczne Zarzyckiego zakresy tolerancji i zasięgi występowania Właściwości biologiczne gatunków w różnych typach siedlisk Rozsiewanie nasion i spor STRUKTURA I DYNAMIKA POPULACJI ROŚLINNYCH zakresy znaczeniowe pojęć: populacji geograficznej, cenotycznej (cenopopulacji) genetycznej właściwości strukturalne populacji (rozmieszczenie w przestrzeni - typy struktury przestrzennej, udział osobników w poszczególnych fazach rozwojowych - struktura stanów wiekowych i struktura wieku, udział osobników w określonych klasach wielkości- struktura wielkości osobników, struktura płci) Liczebność i zagęszczenie populacji – pojęcie metapopulacji Synantropizacja flory i roślinności Dynamiczne przemiany zbiorowisk roślinnych Laboratorium (liczba godzin: 15) . Źródła zmienności – różnorodność biologiczna na poziomie populacyjnym, gatunkowym i fitocenotycznym Udział gatunków o zróżnicowanych wymaganiach siedliskowych – analiza wyników badań Obliczanie współczynników zmienności bogactwa gatunkowego Charakterystyka populacji gatunków rzadkich i zagrożonych Bibliografia: Faliński J.B. 2001. Przewodnik do długoterminowych badań ekologicznych. Ser. Vademecum Geobotanicum PWN W-wa. Falińska K. 2002. Przewodnik do badań biologii populacji roślin. Ser. Vademecum geobotanicum. PWN W-wa. Kornaś J., Medwecka-Kornaś A. 2002. Geografia roślin. PWN W-wa. Szafer W. 1969. Zarys ekologii kwiatów. PWN W-wa. Mackenzie A., Ball A.S., Virdee S.R. 2000. Krótkie wykłady . Ekologia. PWN W-wa.

- 116 -

Weiner J. 1999. Życie i ewolucja biosfery. PWN W-wa. Falińska K. (ed.) 1998. Plant population biology and vegetation processes. Polish Academy of Sciences. Kraków. Andrzejewski R., Falińska K. 1986. Populacje roślin i zwierząt. Ekologiczne studium porównawcze. PWN W-wa. Begon M. Mortimer M. 1989.Ekologia populacji. Studium porównawcze roślin i zwierząt. PWRiL. W-w. Grime J.P. 1979. Plant strategies and vegetation processes. J. Wiley& Sons. Chichester.

Nazwa przedmiotu: Podstawy klimatologii i meteorologii Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: zimowy Rodzaj studiów: stacjonarne Rok studiów: III (BG) Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: dr Krzysztof Jarzyna Forma zaliczenia: zaliczenie (wykład), zaliczenie z oceną Cel kształcenia: uzyskanie umiejętności: rozpoznawania i interpretowania stanów atmosfery, określenia wpływu warunków pogodowych i klimatu na zdrowie człowieka, gospodarkę i środowisko geograficzne, poprawnej interpretacji prognozy pogody Treści kształcenia: Wykład (liczba godzin:15) Przedmiot badań i metody badawcze meteorologii i klimatologii. Skład i budowa atmosfery. Problem „dziury ozonowej”. Promieniowanie Słońca, Ziemi i atmosfery - efekt cieplarniany. Atmosferyczne ogniwo obiegu wody w przyrodzie. Globalna cyrkulacja atmosferyczna. Wiatry regionalne i lokalne. Temperatura, ciśnienie, prądy powietrzne, para wodna, opady atmosferyczne – rozkład przestrzenny. Klimat Polski. Zmiany klimatu. Zarys tematyki badawczej biometeorologii i bioklimatologii. Laboratorium (liczba godzin: 15) Promieniowanie Słońca jako źródło energii dla systemu klimatycznego Ziemi. Przenikanie promieniowania słonecznego przez atmosferę, bilans promieniowania w układzie Ziemia-Atmosfera Parowanie wody, miary wilgotności powietrza. Ciśnienie atmosferyczne – pomiar, formy pola ciśnienia, znaczenie w prognozowaniu pogody. Wiatr - siły kształtujące prędkość i kierunek wiatru. Wprowadzenie do meteorologii synoptycznej – prognoza pogody. Typy rocznego przebiegu temperatury powietrza i opadów. Metody opracowań bioklimatycznych. Bibliografia: Kossowska-Cezak U., Martyn D., Olszewski K., Kopacz-Lembowicz M., 2000, Meteorologia i klimatologia. Pomiary, obserwacje, opracowania, PWN Warszawa-Łódź. Meteorologia i klimatologia, Kożuchowski K. (red.), 2006, PWN Warszawa. Woś A., 1996, Meteorologia dla geografów, PWN Warszawa. Chromov S.P., 1973, Meteorologia i klimatologia, PWN Warszawa. Iribarne J. V., Cho H. R., 1988, Fizyka atmosfery, PWN Warszawa. Kożuchowski K., 1998, Atmosfera, klimat, ekoklimat, PWN Warszawa. Okołowicz W, 1969, Klimatologia ogólna, PWN Warszawa. Radomski C., 1973, Agrometeorologia, PWN Warszawa. Retallack B. J., 1991, Podstawy meteorologii, IMiGW Warszawa.

- 117 -

Nazwa przedmiotu: Język angielski Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: 2 Rodzaj studiów: stacjonarne Rok studiów: II Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: mgr Anna Wciślik Forma zaliczenia: zaliczenie z oceną, uczelniany egzamin certyfikacyjny – poziom B1. Cel kształcenia: Opanowanie języka angielskiego w zakresie wszystkich sprawności (słuchanie, mówienie, czytanie i pisanie) na poziomie B1 (Threshold) wg standardów ESOKJ. Po zakończeniu lektoratu student powinien potrafić wyrazić w ograniczonym zakresie własne opinie dotyczące tematów abstrakcyjnych, związanych np. z kulturą lub udzielić rad w znanym obszarze tematycznym, rozumieć zasłyszane instrukcje i publicznie przekazywane komunikaty, rozumieć przeczytane rutynowe instrukcje oraz artykuły jak również rozumieć ogólne znaczenie instrukcji nierutynowych, pozostających jednak w znanym kręgu tematycznym, pisać listy lub sporządzać notatki dotyczące spraw znanych lub przewidywalnych. Treści kształcenia: Struktury gramatyczne: Przymiotniki mocne i neutralne, przysłówki Phrasal verbs- czasowniki złożone Czasy Present Perfect Simple, Past Simple, Present Perfect Continuous, Past Continuous, Past Perfect I i II okres warunkowy, zdania okolicznikowe czasu Konstrukcje i wyrażenia: in case, make i do, Tematyka zajęć i słownictwo: Podróże, listy formalne, pytanie o i udzielanie rekomendacji oraz rad Muzyka, opis charakteru, wyrażanie opinii, generalizowanie, pisanie recenzji książki Domy, materiały i wzory, parafrazowanie, pisanie nieformalnego emaila Decyzje i wybory, prowadzenie dyskusji, pisanie artykułu Bibliografia: Tims Nicholas & Bell Jan Face 2 Face Intermediate, Cambridge University Press, 2007 Tims Nicholas & Bell Jan Face 2 Face Intermediate Workbook, Cambridge University Press, 2007 Vince Michael Intermediate Language Practice, Macmillan Heinemann English Language Teaching, 1999. Murphy R. English Grammar in Use, Cambridge University Press, 2000.

Nazwa przedmiotu: Język angielski Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: 2 Rodzaj studiów: stacjonarne Rok studiów: II lic. BG Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: mgr Anna Wciślik Forma zaliczenia: zaliczenie z oceną, wewnętrzny uczelniany egzamin certyfikacyjny – poziom B2. Cel kształcenia: Opanowanie języka angielskiego w zakresie wszystkich sprawności (słuchanie, mówienie, czytanie i pisanie) na poziomie B2 wg standardów ESOKJ. Po zakończeniu lektoratu student powinien potrafić porozumiewać się na tyle płynnie i spontanicznie, by prowadzić normalną rozmowę z rodzimym użytkownikiem języka, nie powodując przy tym napięcia w którejkolwiek ze stron-w szerokim zakresie tematów- formułować przejrzyste i szczegółowe wypowiedzi ustne lub pisemne,

- 118 -

a także wyjaśniać swoje stanowisko w sprawach będących przedmiotem dyskusji, rozważając wady i zalety różnych rozwiązań. Treści kształcenia: Struktury gramatyczne: II i III okres warunkowy Phrasal verbs Czasy Past Perfect Continuous, Future Continuous Zdania przydawkowe Czasowniki modalne Konstrukcja verb+ing Tematyka zajęć i słownictwo: Zbrodnie i kary, pisanie ulotki i porady, składanie, przyjmowanie i odrzucanie ofert Opowiadanie historii, książki, wyrażanie przesady, definiowanie, pisanie biografii Natura, zwierzęta, rośliny, ogrody, wyrażanie opinii, prowadzenie dyskusji, prezentacja naukowa Bibliografia: Tims Nicholas & Bell Jan Face 2 Face Upper-Intermediate, Cambridge University Press, 2007 Tims Nicholas & Bell Jan Face 2 Face Upper- Intermediate Workbook, Cambridge University Press, 2007 Vince Michael First Certificate Language Practice, Macmillan Heinemann English Language Teaching, 1999.

Nazwa przedmiotu: Język angielski Rok akademicki: 2009/2010 Rodzaj studiów: niestacjonarne Rok studiów: I lic. B Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: mgr Anna Wilczkowska Forma zaliczenia: zaliczenie z oceną Cel kształcenia: Celem nauczania języka angielskiego w ramach kursu jest opanowanie i utrwalenie sprawności językowych na poziomie A2 według standardów ESOKJ (Europejskiego Systemu Opisu Kształcenia Językowego), ze szczególnym uwzględnieniem funkcji komunikacji. Treści kształcenia: Zakres tematyczny / słownictwo: Czynności życia codziennego; wolny czas (kolokacje z wyrazami do, play, go; wyrażenia określające częstotliwość). Praca (słownictwo związane z poszukiwaniem pracy i zatrudnieniem). Podróże. Relacje międzyludzkie. Wyrażenia służące do rozpoczynania i kończenia rozmowy. Zwroty służące do wyrażania przeprosin, powodów i obietnic. Zwroty służące do wyrażenia zgody, jej braku i prośby o opinię. Film, muzyka, telewizja. Przymiotniki zakończone na –ing i -ed . Kolokacje czasownik + rzeczownik (np. do a degree, live abroad). Gramatyka: Czasy: Present Simple, Present Continuous, Past Simple, Past Continuous, Present Perfect, Future Simple – struktura i zastosowanie. Pytania o podmiot. Wyrażenia określające częstotliwość. Wyrażenia typu: so do I, neither do I. Konstrukcje pytające. Wyrażenia have to i had to. Wil + bezokolicznik do wyrażania przewidywań odnośnie przyszłości (zdania twierdzące, przeczące i pytające, krótkie odpowiedzi); might dla wyrażenia przypuszczeń; will be able to do określania umiejętności, możliwości i przyszłych planów; zwroty używane do określania przyszłych czynności, np.: ‘be planning’, ‘ be hoping’, ‘be looking forward to’, ‘would like’, itd. Will do wyrażania przyszłości. . Bibliografia:

- 119 -

FACE TO FACE Pre-intermediate, Redston Ch., Cunningham G., Cambridge University Press 2005. Essential Grammar in Use, Murphy R., Cambridge University Press, 2000. English Vocabulary in Use, McCarthy M., O’Dell F., Cambridge University Press, 2006.

Nazwa przedmiotu: Język angielski Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: 4 Rodzaj studiów: stacjonarne Rok studiów: III Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: mgr Anna Wilczkowska Forma zaliczenia: zaliczenie z oceną i egzamin Cel kształcenia: Celem nauczania języka angielskiego w ramach kursu jest opanowanie i utrwalenie sprawności językowych na poziomie A2 według standardów ESOKJ (Europejskiego Systemu Opisu Kształcenia Językowego), ze szczególnym uwzględnieniem funkcji komunikacji. Treści kształcenia: Zakres tematyczny / słownictwo: Sport (nazwy dyscyplin sportowych, czasowniki określające ruch, przyimki ruchu). Nauka języków obcych. Wyrażenia używane przy robieniu zakupów. Zwierzęta (nazwy zwierząt, zwierzęta domowe i dzikie, obrona przed atakiem zwierząt). Rzeczowniki tworzone od czasowników. Wyrażenia z czasownikiem get. Zdrowie – opisywanie samopoczucia, kupowanie lekarstw w aptece, zdrowy tryb życia. Fobie. Biografie sławnych ludzi. Edukacja – nazwy przedmiotów, kierunki studiów, wybór zawodu. Słynne wynalazki. Słownictwo związane z przedmiotem kierunkowym (biologią). Gramatyka: Czasowniki modalne have to, don’t have to, must, mustn’t, may, might, should. I i II tryb warunkowy. Czasy Present Perfect / Past Simple. Used to. Strona bierna. Konstrukcja so do I, neither do I. Bibliografia: New English File Pre-intermediate, Oxenden C., Latham-Koenig Ch., Seligson P., Oxford University Press, 2005. Essential Grammar in Use, Murphy R., Cambridge University Press, 2000. English Vocabulary in Use, McCarthy M., O’Dell F., Cambridge University Press, 2006.

Nazwa przedmiotu: Podstawy geografii ekonomicznej Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: 1 Rodzaj studiów: stacjonarne Rok studiów: III lic. BG Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: dr Iwona Kiniorska Forma zaliczenia: zaliczenie, zaliczenie z oceną Cel kształcenia: kształtowanie umiejętności rozumienia istoty i specyfiki zjawisk o charakterze społeczno-ekonomicznym Treści kształcenia:

- 120 -

Środowisko geograficzne a rozwój gospodarczy. Przemiany demograficzne na świecie. Zurbanizowanie świata ujęcie globalne i kontynentalne. Uwarunkowania i kierunki rolniczego użytkowania ziemi. Osadnictwo miejskie i wiejskie. Historyczne i współczesne uwarunkowania rozwoju gospodarczego. Tendencje integracji w gospodarce światowej Bibliografia: Cameron R., Historia gospodarcza świata. Od paleolitu do czasów najnowszych. Wydawnictwo „Książka i Wiedza”, Warszawa. Fierla I., 2005, Geografia gospodarcza świata, PWN, Warszawa. Michałków I., 2005, Zarys geografii ekonomicznej, Wydawnictwo Akademickie Dialog, Warszawa. Szymańska D., 2007, Urbanizacja na świecie, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa. Wrona J, Rek J, 1998, Podstawy geografii ekonomicznej, PWN, Warszawa.

Nazwa przedmiotu: Podstawy geografii ekonomicznej Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: 1 Rodzaj studiów: stacjonarne Rok studiów: III Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: dr Iwona Kiniorska Forma zaliczenia: zaliczenie, zaliczenie z oceną Cel kształcenia: kształtowanie umiejętności rozumienia istoty i specyfiki zjawisk o charakterze społeczno-ekonomicznym Treści kształcenia: Środowisko geograficzne a rozwój gospodarczy. Przemiany demograficzne na świecie. Zurbanizowanie świata ujęcie globalne i kontynentalne. Uwarunkowania i kierunki rolniczego użytkowania ziemi. Osadnictwo miejskie i wiejskie. Historyczne i współczesne uwarunkowania rozwoju gospodarczego. Tendencje integracji w gospodarce światowej Kryteria podziału polityczno-gospodarczego świata. Uwarunkowania przeobrażeń ludnościowych na świecie. Przemiany struktury przestrzenno-funkcjonalnej w miastach. Uwarunkowania przyrodnicze i pozaprzyrodnicze rozwoju rolnictwa. Struktura użytkowania ziemi. Kierunki rozwoju gospodarki światowej. Tendencje integracji w gospodarce światowej Bibliografia: Cameron R., Historia gospodarcza świata. Od paleolitu do czasów najnowszych. Wydawnictwo „Książka i Wiedza”, Warszawa. Fierla I., 2005, Geografia gospodarcza świata, PWN, Warszawa. Michałków I., 2005, Zarys geografii ekonomicznej, Wydawnictwo Akademickie Dialog, Warszawa. Szymańska D., 2007, Urbanizacja na świecie, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa. Wrona J, Rek J, 1998, Podstawy geografii ekonomicznej, PWN, Warszawa.

Nazwa przedmiotu: Fizjologia zwierz ąt Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: 1 Rodzaj studiów: niestacjonarne Rok studiów: III LIC B Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: dr Jolanta Klusek Forma zaliczenia: egzamin pisemny

- 121 -

Cel kształcenia: zdobycie wiedzy z niżej podanych zakresów oraz zrozumienie procesów zachodzące w organizmie zwierząt i człowieka, kształcenie umiejętności wykorzystania wiedzy teoretycznej do rozwiązywania problemów praktycznych Treści kształcenia: Środowisko wewnętrzne i jego stałość. Fizjologia jako nauka, cechy charakterystyczne istot żywych, podstawy regulacji humoralnej i nerwowej ustroju, homeostaza organizmu i udział krwi w utrzymaniu stałości środowiska wewnętrznego, funkcje krwi, skład i funkcje osocza, elementy morfotyczne krwi, narządy krwiotwórcze i krwiogubne organizmu, hemostaza, grupy krwi u zwierząt i człowieka. Fizjologia krążenia: Budowa i funkcje naczyń krwionośnych, zbiorniki żylne i tętnicze, porównanie obiegu krwi u bezkręgowców i kręgowców, anatomia czynnościowa serca u kręgowców, morfologia mięśnia sercowego; biologiczne właściwości mięśnia sercowego, rozwinięcie serca, regulacja czynności pracy serca. Układ nerwowy: Neuron jako podstawowa jednostka strukturalna układu nerwowego, potencjał spoczynkowy i czynnościowy neuronu, synapsy pobudzające i hamujące, odruchy nerwowe i ich klasyfikacja, łuk odruchowy, właściwości ośrodków nerwowych. Układ nerwowy: Czynnościowy i anatomiczny podział układu nerwowego, poziomy funkcjonowania układu nerwowego u zwierząt i człowieka, organizacja i funkcje istoty szarej i białej ośrodkowego układu nerwowego, narządy zmysłów. Fizjologia układu pokarmowego: Źródła energii, procesy endo- i egzoergiczne, oddychanie komórkowe czyli spalanie, energetyczne i biologiczne wartości pokarmów, procesy trawienne w jamie ustnej, fizjologiczna rola śliny, procesy trawienne w żołądku jedno- i wielokomorowym, procesy trawienne w jelitach, fizjologiczna rola wątroby, wchłanianie z przewodu pokarmowego. Fizjologia układu mięśniowego: Podział mięśni, budowa sarkomeru, molekularne podstawy skurczu, jednostka ruchowa, chemizm skurczu mięśnia, dług tlenowy, właściwości mięśni, rodzaje skurczów, różnice w skurczu mięśni gładkich i szkieletowych, objawy zmęczenia mięśni, tonus mięśniowy. Wydzielanie wewnętrzne Charakterystyka i kontrola wydzielania wewnętrznego, główne rodzaje hormonów, hormony podwzgórza, hormony przysadki, hormony nadnerczy, hormony gruczołu tarczowego, hormony trzustki, hormony szyszynki. Regulacja wodno-mineralna Podstawowe zadania nerek, krążenie nerkowe budowa nefronu, przesączanie kłębuszkowe, wchłanianie zwrotne, neurohormonalna regulacja krążenia nerkowego, różnice między moczem pierwotnym i ostatecznym. Bibligrafia: Fizjologia zwierząt – praca zbiorowa pod red. T. Krzymowskiego: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne Warszawa 1998; Fizjologia – John Bullock, Joseph Boyle, III Michael B. Wang: Wydawnictwo Medyczne Urban & Partner, Wrocław 1997; Zarys fizjologii lekarskiej- E. Miętkiewski: PZWL, 1979; Biologiczne mechanizmy zachowania się ludzi i zwierząt- B. Sadowski: PWN 2001; Fizjologia- Podstawy fizjologii lekarskiej – William F. Ganong: PZWL, Warszawa 1994; Fizjologia człowieka t. I- Krew.- Stanisław Konturek Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego; Fizjologia człowieka t. II- Układ krążenia.- Stanisław Konturek Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego; Fizjologia człowieka t. III- Oddychanie, czynności nerek, równowaga kwasowo- zasadowa, płyny ustrojowe- Stanisław Konturek Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego; Fizjologia człowieka t. IV- Neurofizjologia- Stanisław Konturek Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego; Fizjologia człowieka t. V- Układ Trawienny i wydzielanie wewnętrzne- Stanisław Konturek Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego;

- 122 -

Nazwa przedmiotu: Fizjologia zwierz ąt Rok akademicki: 2009/20010 Semestr: 1 Rodzaj studiów: niestacjonarne Rok studiów: III Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: dr Jolanta Klusek Forma zaliczenia: zaliczenie z oceną Cel kształcenia: zdobycie wiedzy z niżej podanych zakresów oraz zrozumienie procesów zachodzące w organizmie zwierząt i człowieka, kształcenie umiejętności wykorzystania wiedzy teoretycznej do rozwiązywania problemów praktycznych Treści kształcenia: Zachowanie się krwinek czerwonych w roztworach hipo- hiper- i izoosmotycznym; działanie czynników hemolizujących, wyznaczanie maksimum i minimum rezystencji krwinek czerwonych; właściwości buforowe krwi; Mikroskopowy obraz niezabarwionej krwi; porównywanie preparatów krwi różnych zwierząt; wykrywanie niektórych składników osocza krwi; barwienie krwi metodą Pappenheima; Liczenie czerwonych i białych krwinek w komorze Bürkera; oznaczanie liczby retikulocytów we krwi; Oznaczanie ilościowe hemoglobiny metodą Sahliego; oznaczanie ilościowe hemoglobiny metodą Sahliego; wskaźnik barwy krwi (indeks hemoglobiny); kryształki Teichmanna (chloroheminy);badanie szybkości opadania (sedymentacji) krwinek – odczyn Biernackiego Określenie czasu krwawienia; oznaczanie czasu krzepnięcia; rola jonów Ca+++ w procesie krzepnięcia; próba krzyżowa; oznaczanie grup krwi u człowieka; Osłuchiwanie tonów serca u człowieka; pomiar ciśnienia tętniczego u człowieka; pomiar tętna u człowieka; wpływ pracy fizycznej na układ krążenia u człowieka; reakcje układu krążenia na zmianę pozycji ciała (próba ortostatyczna); czynne przekrwienie skóry wywołane anemizacją; bóle ischemiczne; reakcje naczynioruchowe pod wpływem urazu mechanicznego Obserwacja i zapisywanie skurczów serca żaby; prądy czynnościowe serca żaby; odruchy sercowe; odruch Goltza u żaby; krążenie w układzie limfatycznym; oglądanie serc limfatycznych żaby; automatyzm serca, przewiązki Stanniusa; wpływ temperatury na czynność serca żaby Badanie odruchów u człowieka: odruch podeszwowy, odruch kolanowy, odruch mięśnia dwugłowego ramienia, odruch mięśnia trójgłowego ramienia, odruch ścięgna Achillesa, odruch rogówkowy, odruch źreniczny; odruch warunkowy u człowieka; Rozmieszczenie receptorów smakowych na języku człowieka; badanie współzależności między zmysłem smaku i węchu; stwierdzenie plamki ślepej Mariett 'a; badanie ostrości słuchu za pomocą szeptu i mowy potocznej; badanie ostrości słuchu za pomocą zegarka; badanie czucia skórnego; wykazanie na skórze człowieka punktów ucisku, bólu, ciepła i zimna; doświadczenie Barany'go; Badanie odruchów rdzeniowych u żaby i oznaczanie pobudliwości odruchowej metodą Turcka; wpływ strychniny na odruchy i funkcjonowanie synaps; wpływ czynników chemicznych na pobudliwość nerwu; odruchowy tonus mięśniowy – doświadczenie Brondgeesta; obserwacja zjawiska promieniowania pobudzającego (irradiacji); Rozmieszczenie ruchowych ośrodków nerwowych w rdzeniu żaby; hamowanie odruchów rdzeniowych zginania; badanie odruchów kierunkowych; wpływ nowokainy na przewodnictwo impulsów w nerwach; hipnoza żaby Przygotowanie preparatów mięśniowych (mięśnia gładkiego i szkieletowego żaby; preparat mięśniowo-nerwowy, łapka reoskopowa; działanie na mięsień podnietą osmotyczną; jednofazowy prąd spoczynkowo-uszkodzeniowy (demarkacyjny); skurcz wtórorzędny; oznaczenie pH mięśnia pracującego;

- 123 -

Trawienie skrobi w jamie ustnej człowieka; badanie aktywności amylazy ślinowej; badanie aktywności podpuszczki (reniny); działanie żółci na tłuszcze Obserwacja nerek u żaby; analiza moczu ludzkiego Bibligrafia: Fizjologia zwierząt – praca zbiorowa pod red. T. Krzymowskiego: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne Warszawa 1998; Fizjologia – John Bullock, Joseph Boyle, III Michael B. Wang: Wydawnictwo Medyczne Urban & Partner, Wrocław 1997; Zarys fizjologii lekarskiej- E. Miętkiewski: PZWL, 1979; Biologiczne mechanizmy zachowania się ludzi i zwierząt- B. Sadowski: PWN 2001; Fizjologia- Podstawy fizjologii lekarskiej – William F. Ganong: PZWL, Warszawa 1994; Fizjologia człowieka t. I- Krew.- Stanisław Konturek Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego; Fizjologia człowieka t. II- Układ krążenia.- Stanisław Konturek Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego; Fizjologia człowieka t. III- Oddychanie, czynności nerek, równowaga kwasowo- zasadowa, płyny ustrojowe- Stanisław Konturek Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego; Fizjologia człowieka t. IV- Neurofizjologia- Stanisław Konturek Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego; Fizjologia człowieka t. V- Układ Trawienny i wydzielanie wewnętrzne- Stanisław Konturek Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego;

Nazwa przedmiotu: Fizjologia zwierz ąt Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: 1 Rodzaj studiów: niestacjonarne Rok studiów: III Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: dr Jolanta Klusek Forma zaliczenia: egzamin pisemny Cel kształcenia: zdobycie wiedzy z niżej podanych zakresów oraz zrozumienie procesów zachodzące w organizmie zwierząt i człowieka, kształcenie umiejętności wykorzystania wiedzy teoretycznej do rozwiązywania problemów praktycznych Treści kształcenia: Środowisko wewnętrzne i jego stałość. Fizjologia jako nauka, cechy charakterystyczne istot żywych, procesy anaboliczne i kataboliczne, podstawy regulacji humoralnej i nerwowej ustroju, homeostaza organizmu, ciśnienie osmotyczne, układy buforowe krwi. Krew i układ krwiotwórczy: Funkcje krwi, fizyczne właściwości krwi. Skład i funkcje osocza, biochemiczne wskaźniki krwi, hematokryt, OB. Krew i układ krwiotwórczy : Elementy morfotyczne krwi, hemopoeza, budowa i funkcje hemoglobiny, hemostaza, faktory krzepnięcia krwi, grupy krwi u zwierząt i człowieka, konflikt serologiczny, hemofilia. Krew i układ krwiotwórczy: Odporność organizmu: antygeny, naturalne bariery organizmu, odporność komórkowa i humoralna, oporność swoista i nieswoista, surowice, szczepionki. Fizjologia krążenia: Budowa i funkcje naczyń krwionośnych, tętnice, żyły i naczynia włosowate, zbiorniki żylne i tętnicze, porównanie obiegu krwi u bezkręgowców i kręgowców, anatomia czynnościowa serca u kręgowców, morfologia mięśnia sercowego; Fizjologia krążenia:

- 124 -

Teorie tłumaczące wytwarzanie podniet w sercu, ekstrasystole, metabolizm serca, krążenie wieńcowe, rozwinięcie serca, objętość wyrzutowa i pojemność minutowa serca, regulacja czynności pracy serca, ciśnienie krwi i tętno; Układ nerwowy: Neuron, teoria neuronalna, budowa i rodzaje neuronów, glej i jego właściwości, płyn mózgowo-rdzeniowy, potencjał spoczynkowy i czynnościowy neuronu; Układ nerwowy: Funkcjonalny podział układu nerwowego, oś czuciowa i ruchowa, poziomy funkcjonowania układu nerwowego u zwierząt i człowieka, organizacja i funkcje istoty szarej i białej centralnego układu nerwowego; Odruchy: Podział bodźców ze względu na jakość i siłę, podział receptorów, łuk odruchowy, właściwości ośrodków nerwowych, podział i charakterystyka odruchów nerwowych. Odruchy u człowieka: odruch podeszwowy Babińskiego, odruch kolanowy, odruch ścięgna Achillesa, odruch źreniczny, odruch rogówkowy, odruch mięśnia dwugłowego ramienia, odruch mięśnia trójgłowego ramienia; Narządy zmysłów: Ucho: anatomia fizjologiczna, droga słuchowa, przenoszenie fali akustycznej w uchu środkowym, komórki włoskowate, kodowanie informacji słuchowej w nerwie ślimakowym, podkorowe ośrodki słuchu, organizacja okolicy słuchowej kory mózgowej, Zmysły chemiczne- budowa narządu węchu, budowa i czynności komórek węchowych, pamięć węchowa, receptory smakowe; Narządy zmysłów: Organizacja strukturalna narządu wzroku- układ optyczny oka, akomodacja, fizjologia widzenia, droga wzrokowa i korowe ośrodki wzrokowe, fotochemia barwników wzrokowych, pola recepcyjne siatkówki, ostrość wzroku, wady wzroku, doświadczalne stwierdzenie plamki ślepej w oku, czucie bólu, dotyku, ucisku, zimna i ciepła; Fizjologia układu mięśniowego: Podział mięśni, budowa sarkomeru, molekularne podstawy skurczu, jednostka ruchowa, chemizm skurczu mięśnia, dług tlenowy, właściwości mięśni, rodzaje skurczów, różnice w skurczu mięśni gładkich i szkieletowych, objawy zmęczenia mięśni, tonus mięśniowy; Regulacja wodno-mineralna Podstawowe zadania nerek, krążenie nerkowe budowa nefronu, przesączanie kłębuszkowe, wchłanianie zwrotne, neurohormonalna regulacja krążenia nerkowego, różnice między moczem pierwotnym i ostatecznym; Wydzielanie wewnętrzne Charakterystyka i kontrola wydzielania wewnętrznego, główne rodzaje hormonów, hormony podwzgórza, hormony przysadki, hormony nadnerczy, hormony gruczołu tarczowego, hormony trzustki, hormony szyszynki Układ rozrodczy Budowa narządów płciowych męskich i żeńskich, powstawanie komórek rozrodczych, zapłodnienie, etapy rozwoju płodu, fizjologia łożyska, organogeneza, hormonalna regulacja rozwoju Bibligrafia: Fizjologia zwierząt – praca zbiorowa pod red. T. Krzymowskiego: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne Warszawa 1998; Anatomia i fizjologia człowieka – podręcznik dla szkół medycznych- W. Sylwanowicz, A. Michalik, W. Ramotowski : PZWL, Warszawa 1985; Anatomia i fizjologia człowieka- P. Hoser : Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne Spółka Akcyjna, Warszawa 1999 Fizjologia – John Bullock, Joseph Boyle, III Michael B. Wang: Wydawnictwo Medyczne Urban & Partner, Wrocław 1997; Zarys fizjologii lekarskiej- E. Miętkiewski: PZWL1979; Biologiczne mechanizmy zachowania się ludzi i zwierząt- B. Sadowski: PWN 2001; Fizjologia- Podstawy fizjologii lekarskiej – William F. Ganong: PZWL, Warszawa 1994; Fizjologia zwierząt – praca zbiorowa pod red. T. Krzymowskiego: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne Warszawa 1998; Anatomia i fizjologia człowieka – W. Lewiński: Wydawnictwo „OPERON” 1999; Fizjologia człowieka t. I- Krew.- Stanisław Konturek Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego;

- 125 -

Fizjologia człowieka t. II- Układ krążenia.- Stanisław Konturek Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego; Fizjologia człowieka t. III- Oddychanie, czynności nerek, równowaga kwasowo- zasadowa, płyny ustrojowe- Stanisław Konturek Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego; Fizjologia człowieka t. IV- Neurofizjologia- Stanisław Konturek Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego; Fizjologia człowieka t. V- Układ Trawienny i wydzielanie wewnętrzne- Stanisław Konturek Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego;

Nazwa przedmiotu: Fizjologia zwierz ąt Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: zimowy Rodzaj studiów: niestacjonarne Rok studiów: III lic. BG Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: dr Jolanta Klusek Forma zaliczenia: zaliczenie z oceną Cel kształcenia: zdobycie wiedzy z niżej podanych zakresów oraz zrozumienie procesów zachodzące w organizmie zwierząt i człowieka, kształcenie umiejętności wykorzystania wiedzy teoretycznej do rozwiązywania problemów praktycznych Treści kształcenia: Zachowanie się krwinek czerwonych w roztworach hipo- hiper- i izoosmotycznym; działanie czynników hemolizujących, wyznaczanie maksimum i minimum rezystencji krwinek czerwonych; właściwości buforowe krwi; Mikroskopowy obraz niezabarwionej krwi; porównywanie preparatów krwi różnych zwierząt; wykrywanie niektórych składników osocza krwi; barwienie krwi metodą Pappenheima; Liczenie czerwonych i białych krwinek w komorze Bürkera; oznaczanie liczby retikulocytów we krwi; Oznaczanie ilościowe hemoglobiny metodą Sahliego; oznaczanie ilościowe hemoglobiny metodą Sahliego; wskaźnik barwy krwi (indeks hemoglobiny); kryształki Teichmanna (chloroheminy);badanie szybkości opadania (sedymentacji) krwinek – odczyn Biernackiego Określenie czasu krwawienia; oznaczanie czasu krzepnięcia; rola jonów Ca+++ w procesie krzepnięcia; próba krzyżowa; oznaczanie grup krwi u człowieka; Osłuchiwanie tonów serca u człowieka; pomiar ciśnienia tętniczego u człowieka; pomiar tętna u człowieka; wpływ pracy fizycznej na układ krążenia u człowieka; reakcje układu krążenia na zmianę pozycji ciała (próba ortostatyczna); czynne przekrwienie skóry wywołane anemizacją; bóle ischemiczne; reakcje naczynioruchowe pod wpływem urazu mechanicznego Obserwacja i zapisywanie skurczów serca żaby; prądy czynnościowe serca żaby; odruchy sercowe; odruch Goltza u żaby; krążenie w układzie limfatycznym; oglądanie serc limfatycznych żaby; automatyzm serca, przewiązki Stanniusa; wpływ temperatury na czynność serca żaby Badanie odruchów u człowieka: odruch podeszwowy, odruch kolanowy, odruch mięśnia dwugłowego ramienia, odruch mięśnia trójgłowego ramienia, odruch ścięgna Achillesa, odruch rogówkowy, odruch źreniczny; odruch warunkowy u człowieka; Rozmieszczenie receptorów smakowych na języku człowieka; badanie współzależności między zmysłem smaku i węchu; stwierdzenie plamki ślepej Mariett 'a; badanie ostrości słuchu za pomocą szeptu i mowy potocznej; badanie ostrości słuchu za pomocą zegarka; badanie czucia skórnego; wykazanie na skórze człowieka punktów ucisku, bólu, ciepła i zimna; doświadczenie Barany'go; Badanie odruchów rdzeniowych u żaby i oznaczanie pobudliwości odruchowej metodą Turcka; wpływ strychniny na odruchy i funkcjonowanie synaps; wpływ czynników chemicznych na pobudliwość nerwu; odruchowy tonus mięśniowy – doświadczenie Brondgeesta; obserwacja zjawiska promieniowania pobudzającego (irradiacji);

- 126 -

Rozmieszczenie ruchowych ośrodków nerwowych w rdzeniu żaby; hamowanie odruchów rdzeniowych zginania; badanie odruchów kierunkowych; wpływ nowokainy na przewodnictwo impulsów w nerwach; hipnoza żaby Przygotowanie preparatów mięśniowych (mięśnia gładkiego i szkieletowego żaby; preparat mięśniowo-nerwowy, łapka reoskopowa; działanie na mięsień podnietą osmotyczną; jednofazowy prąd spoczynkowo-uszkodzeniowy (demarkacyjny); skurcz wtórorzędny; oznaczenie pH mięśnia pracującego; Trawienie skrobi w jamie ustnej człowieka; badanie aktywności amylazy ślinowej; badanie aktywności podpuszczki (reniny); działanie żółci na tłuszcze Obserwacja nerek u żaby; analiza moczu ludzkiego Bibligrafia przedmiotu: Fizjologia zwierząt – praca zbiorowa pod red. T. Krzymowskiego: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne Warszawa 1998; Anatomia i fizjologia człowieka – podręcznik dla szkół medycznych- W. Sylwanowicz, A. Michalik, W. Ramotowski : PZWL, Warszawa 1985; Anatomia i fizjologia człowieka- P. Hoser : Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne Spółka Akcyjna, Warszawa 1999 Fizjologia – John Bullock, Joseph Boyle, III Michael B. Wang: Wydawnictwo Medyczne Urban & Partner, Wrocław 1997; Zarys fizjologii lekarskiej- E. Miętkiewski: PZWL1979; Biologiczne mechanizmy zachowania się ludzi i zwierząt- B. Sadowski: PWN 2001; Fizjologia- Podstawy fizjologii lekarskiej – William F. Ganong: PZWL, Warszawa 1994; Fizjologia zwierząt – praca zbiorowa pod red. T. Krzymowskiego: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne Warszawa 1998; Anatomia i fizjologia człowieka – W. Lewiński: Wydawnictwo „OPERON” 1999; Fizjologia człowieka t. I- Krew.- Stanisław Konturek Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego; Fizjologia człowieka t. II- Układ krążenia.- Stanisław Konturek Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego; Fizjologia człowieka t. III- Oddychanie, czynności nerek, równowaga kwasowo- zasadowa, płyny ustrojowe- Stanisław Konturek Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego; Fizjologia człowieka t. IV- Neurofizjologia- Stanisław Konturek Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego; Fizjologia człowieka t. V- Układ Trawienny i wydzielanie wewnętrzne- Stanisław Konturek Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego;

Nazwa przedmiotu : Biochemia Rok akademicki: 2009/2010 Rodzaj studiów: niestacjonarne Rok studiów: II LIC B Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: wykład - dr Andrzej Kowalski, laboratorium – dr Jolanta Rysińska Forma zaliczenia: wykład – egzamin, laboratorium – zaliczenie z oceną Cel kształcenia: - teoretyczny – zdobycie informacji na temat budowy i funkcji związków chemicznych występujących w organizmach żywych oraz procesów ich syntezy, rozpadu i przemian metabolicznych - praktyczny – zdobycie umiejętności wykonywania analiz charakteryzujących właściwości fizyczne i chemiczne związków aktywnych biologicznie poprzez ich izolację i identyfikację jakościową i ilościową Treści kształcenia: - skład chemiczny komórki – woda, sole mineralne, składniki organiczne - aminokwasy i białka – struktura, funkcja, poziomy organizacji łańcuchów białkowych - enzymy i koenzymy – strategie katalityczne, kinetyka reakcji, systematyka, regulacja aktywności

- 127 -

- lipidy – budowa, funkcja, systematyka, błony biologiczne - właściwości - związki o budowie nukleotydowej, kwasy nukleinowe – struktura i organizacja DNA i RNA, udział w przekazywaniu informacji genetycznej - węglowodany – klasyfikacja, struktura, funkcjonowanie - przemiany metaboliczne – szlaki metaboliczne różnych poziomów organizacji organizmów – komórka, tkanka, narząd - bioenergetyka – wytwarzanie, magazynowanie i przekształcanie energii Laboratorium (liczba godzin: 36) Zasady BHP w laboratorium biochemicznym. Obliczenia biochemiczne. Kolorymetria. Właściwości fizyko-chemiczne aminokwasów i białek. Denaturacja i wysalanie białek. Reakcje barwne na białka i aminokwasy. Cukry. Próby redukcyjne. Reakcje barwne. Dwucukry i wielocukry. Właściwości fizyko-chemiczne tłuszczów. Właściwości fizyczne i chemiczne kwasów nukleinowych. Oznaczanie ilościowe kwasów nukleinowych. Enzymy. Chromatografia bibułowa. Zaliczenie ćwiczeń. Bibliografia: J.M. Berg, J.L. Tymoczko, L. Stryer, Biochemia, PWN W-wa 2005 P. Karlson, Zarys biochemii, PWN W-wa 1987 B.D. Hames i wsp., Biochemia. Krotkie wykłady, PWN W-wa 1999 L. Kłyszejko-Stefanowicz, Ćwiczenia z biochemii, PWN W-wa 1999

Przedmiot: Seminarium magisterskie – anatomia Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: 3 Rodzaj studiów: stacjonarne Rok studiów: II SUM BM Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: prof. zw. dr hab. Tadeusz Kuder Forma zaliczenia: zaliczenie z oceną Cel kształcenia: Przygotowanie i analiza odpowiedniego piśmiennictwa z zakresu tematyki prac magisterskich. Zasady redagowania prac naukowych (plan pracy, wstęp, materiał i metody). Przygotowanie przez studentów pierwszych rozdziałów prac. Treści kształcenia: Opracowywanie i przygotowywanie wyników badań – pisanie wstępów do prac. Ozdabianie ciała na przestrzeni wieków (tatuaże, skaryfikacja, pirsing). Przegląd piśmiennictwa z zakresu unerwienia autonomicznego gruczołu Hardera i gruczołu łzowego u ptaków i ssaków. Analiza piśmiennictwa z zakresu dermatoglifii Bibliografia z zakresu budowy anatomicznej i histologicznej narządu wzroku, ze szczególnym uwzględnieniem gruczołów (łzowego i Hardera). Komórki nerwowe w pniu nerwu błędnego u ssaków. Autonomiczne unerwienie naczyń zaopatrujących mózgowie u ssaków. Analiza piśmiennictwa z zakresu osteologii (kraniologii) ssaków. Unaczynia tętnicze i żylne wątroby ssaków. płuc ssaków. serca ssaków. układu pokarmowego ptaków .

- 128 -

Charakterystyka wybranych cech somatycznych młodzieży gimnazjalne – przegląd piśmiennictwa. Techniczna strona przygotowywanych prac magisterskich. Analiza opracowanych tematów. Bibliografia: Bochenek A, Reicher M.: Anatomia człowieka, PZWL, W-wa. Gil J.(red.) Zarys fizjologii Porównawczej zwierząt, PWN, W-wa, 1987. Janiszewski J., Barbacka-Surowiak G., Surowiak J: Neurofizjologia porównawcza, PWN, 1993. Kuder T.: Autonomiczny układ nerwowy, AŚ, Kielce, 2002. Lewin R.: Wprowadzenie do ewolucji człowieka, Prószyński i S-ka, W-wa, 2002. Sadowski B.: Fizjologiczne mechanizmy zachowania. PWN, W-wa, 1977. Sokołowska-Pituchowa J.: Anatomia człowieka, PZWL. Szarski H. (red.) Anatomia porównawcza kręgowców. PWN. W-wa. Bazy internetowe (np. MEDLINE). Oryginalne artykuły dotyczące konkretnej tematyki

Nazwa Przedmiotu: Seminarium dyplomowe –grupa anatomia Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: 6 Rodzaj studiów: stacjonarne Rok studiów: III LIC B BG Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: prof. zw. dr hab. Tadeusz Kuder Forma zaliczenia: zaliczenie z oceną Cel kształcenia: Zapoznanie z piśmiennictwem przygotowywanych prac dyplomowych. Redagowanie prac naukowych. Przygotowanie prac dyplomowych. Treści kształcenia: Przegląd piśmiennictwa z zakresu tematów prac licencjackich; technika przygotowywania dyskusji naukowej. Potencjalne możliwości mózgowia – mózg a komputer. Współczesne poglądy na temat zmysłu smaku (smak „umami”). Wiedza anatomiczna u studentów biologii i innych kierunków. Układ siatkowaty w ujęciu filogenetycznym. Kontrowersyjne poglądy na temat ewolucji człowieka – np. MAŁPA WODNA teoria E.MORGAN Zasady działania i zastosowanie mikroskopu konfokalnego oraz coolskopu w badaniach anatomicznych . Mikroskop skaningowy w badaniach anatomicznych. Kora mózgowa w ujęciu filogenetycznym. Morfologia zakończeń nerwowych u kręgowców. Metody krojenia tkanek w badaniach anatomicznych i histologicznych. Techniki korozyjne w anatomii. Rodzaje i metody badania śladów biologicznych. Biomechanika jako nauka zajmująca się badaniem właściwości tkanek i narządów oraz ruchu organizmów żywych. Antropologia sądowa jako połączenie antropologii fizycznej i anatomii. Bibliografia: Bochenek A, Reicher M.: Anatomia człowieka, PZWL, W-wa. Gil J.(red.) Zarys fizjologii Porównawczej zwierząt, PWN, W-wa, 1987. Janiszewski J., Barbacka-Surowiak G., Surowiak J: Neurofizjologia porównawcza, PWN, 1993. Kuder T.: Autonomiczny układ nerwowy, AŚ, Kielce, 2002. Lewin R.: Wprowadzenie do ewolucji człowieka, Prószyński i S-ka, W-wa, 2002.

- 129 -

Malinowski A. (red.) Antropologia fizyczna, PWN, 1980 Malinowski A., Strzałko J. (red.) Antropologia, PWN, 1985. Sadowski B.: Fizjologiczne mechanizmy zachowania. PWN, W-wa, 1977. Sokołowska-Pituchowa J.: Anatomia człowieka, PZWL. Szarski H. (red.) Anatomia porównawcza kręgowców. PWN. W-wa. Bazy internetowe (np. MEDLINE).

Przedmiot: Seminarium magisterskie –anatomia Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: 4 Rodzaj studiów: stacjonarne Rok studiów: II SUM BM Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: prof. zw. dr hab. Tadeusz Kuder Forma zaliczenia: zaliczenie z oceną Cel kształcenia: Przygotowanie prac magisterskich. Treści kształcenia: Opracowywanie i przygotowywanie rozdziału wyników badań . Dyskusja nad tematem ozdabianie ciała na przestrzeni wieków (tatuaże, skaryfikacja, pirsing). Analiza piśmiennictwa z zakresu unerwienia autonomicznego gruczołu Hardera i gruczołu łzowego u ptaków i ssaków. Przegląd piśmiennictwa z zakresu dermatoglifii pod kątem dyskusji. Dyskusja nad piśmiennictwem z zakresu budowy anatomicznej i histologicznej narządu wzroku, ze szczególnym uwzględnieniem gruczołów (łzowego i Hardera). Analiza piśmiennictwa dotyczącego obecności komórek nerwowe w pniu nerwu błędnego u ssaków. Autonomiczne unerwienie naczyń zaopatrujących mózgowie u ssaków – przegląd literatury. Analiza piśmiennictwa z zakresu osteologii (kraniologii) ssaków. Unaczynia tętnicze i żylne wątroby ssaków. płuc ssaków. serca ssaków. układu pokarmowego ptaków. Charakterystyka wybranych cech somatycznych młodzieży gimnazjalne – przegląd piśmiennictwa. Opracowanie dokumentacji fotograficznej. Ocena prac pod względem formalnym. Bibliografia: Bochenek A, Reicher M.: Anatomia człowieka, PZWL, W-wa. Gil J.(red.) Zarys fizjologii Porównawczej zwierząt, PWN, W-wa, 1987. Janiszewski J., Barbacka-Surowiak G., Surowiak J: Neurofizjologia porównawcza, PWN, 1993. Kuder T.: Autonomiczny układ nerwowy, AŚ, Kielce, 2002. Lewin R.: Wprowadzenie do ewolucji człowieka, Prószyński i S-ka, W-wa, 2002. Sadowski B.: Fizjologiczne mechanizmy zachowania. PWN, W-wa, 1977. Sokołowska-Pituchowa J.: Anatomia człowieka, PZWL. Szarski H. (red.) Anatomia porównawcza kręgowców. PWN. W-wa. Bazy internetowe (np. MEDLINE). Oryginalne artykuły dotyczące konkretnej tematyki

Przedmiot: Seminarium magisterskie – anatomia Rok akademicki: 2009/2010

- 130 -

Semestr: 2 Rodzaj studiów: stacjonarne Rok studiów: I SUM B Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: prof. zw. dr hab. Tadeusz Kuder Forma zaliczenia: zaliczenie z oceną Cel kształcenia: Zapoznanie i przygotowanie odpowiedniego piśmiennictwa z zakresu tematyki prac magisterskich. Dokładne poznanie problematyki przygotowywanych prac. Zasady konstruowania wstępu (przegląd literatury, historia badań, stan badań). Treści kształcenia: Ogólne zasady przygotowywania prac magisterskich. Dokumentacja w pracach naukowych Wybrane cechy somatyczne młodzieży gimnazjalnej i licealnej z terenu woj. Świętokrzyskiego. Wzory listewek skórnych w wybranych populacjach ludzi. Linia Galtona oraz wskaźnik TRC (Total Ridge Mount). Problem asymetrii morfologicznej i funkcjonalnej. Wierność szczegółów anatomicznych w malarstwie renesansu. Histologiczna budowa dróg moczowych gryzoni. Tarcza nerwu wzrokowego ptaków i ssaków. Tkanka glejowa w nerwach wzrokowych u szynszyli. Morfologia zastawek i szkieletu włóknistego serca ssaków i ptaków. Morfologia i topografia strun ścięgnistych i mięśni brodawkowatych ptaków i ssaków. Przegląd piśmiennictwa z zakresu budowy morfologicznej serca kręgowców. Analiza piśmiennictwa zebranego przez studentów. Analiza postępów nad przygotowywanymi pracami studentów. Bibliografia: Bochenek A, Reicher M.: Anatomia człowieka, PZWL, W-wa. Gil J.(red.) Zarys fizjologii Porównawczej zwierząt, PWN, W-wa, 1987. Janiszewski J., Barbacka-Surowiak G., Surowiak J: Neurofizjologia porównawcza, PWN, 1993. Kuder T.: Autonomiczny układ nerwowy, AŚ, Kielce, 2002. Lewin R.: Wprowadzenie do ewolucji człowieka, Prószyński i S-ka, W-wa, 2002. Malinowski A. (red.) Antropologia fizyczna, PWN, 1980. Malinowski A., Strzałko J. (red.) Antropologia, PWN, 1985. Sadowski B.: Fizjologiczne mechanizmy zachowania. PWN, W-wa, 1977. Sokołowska-Pituchowa J.: Anatomia człowieka, PZWL. Szarski H. (red.) Anatomia porównawcza kręgowców. PWN. W-wa.

Przedmiot: Seminarium dyplomowe – anatomia Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: 5 Rodzaj studiów: stacjonarne Rok studiów: III LIC B + BG Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: prof. zw. dr hab. Tadeusz Kuder Forma zaliczenia: zaliczenie z oceną Cel kształcenia: Zapoznanie z zasadami przygotowywania prac naukowych. Zrozumienie budowy oraz funkcji poszczególnych układów kręgowców. Poznanie i zrozumienie zasad działania układu nerwowego - sterującego i koordynującego poszczególne układy organizmu. Przygotowanie prac dyplomowych.

- 131 -

Treści kształcenia: Zasady przygotowywania prac licencjackich Anatomiczna budowa kończyn a sposoby lokomocji oraz u kręgowców. Budowa i przystosowania układu pokarmowego u kręgowców do różnego pokarmu. Histologiczna budowa gruczołów trawiennych – ślinianki, wątroba, trzustka. Układ naczyniowy u kręgowców. Różnice w budowie układu oddechowego u kręgowców. Układ wydalniczy ssaków – budowa i funkcja. Ogólna budowa i funkcja układu nerwowego; podział układu, łuk odruchowy. Charakterystyka morfologiczno-czynnościowa ośrodkowego układu nerwowego ssaków. Układ nerwowy autonomiczny u ssaków. Narząd wzroku kręgowców i gruczoły z nim związane. Narząd słuchu i równowagi u kręgowców. Zmysł smaku i węchu u kręgowców. Powłoki ciała u kręgowców. Analiza przygotowanych rozpraw. Bibliografia: Bochenek A, Reicher M.: Anatomia człowieka, PZWL, W-wa. Gil J.(red.) Zarys fizjologii Porównawczej zwierząt, PWN, W-wa, 1987. Janiszewski J., Barbacka-Surowiak G., Surowiak J: Neurofizjologia porównawcza, PWN, 1993. Kuder T.: Autonomiczny układ nerwowy, AŚ, Kielce, 2002. Sembrat K. (red.) Histologia porównawcza zwierząt, PWN, W-wa 1981. Sokołowska-Pituchowa J.: Anatomia człowieka, PZWL. Szarski H. (red.) Anatomia porównawcza kręgowców. PWN. W-wa. Bazy internetowe (np. MEDLINE, ELSEVIER).

Przedmiot: Seminarium magisterskie – anatomia Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: 1 Rodzaj studiów: stacjonarne Rok studiów: I SUM B Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: prof. zw. dr hab. Tadeusz Kuder Forma zaliczenia: zaliczenie z oceną Cel kształcenia: Zapoznanie z zasadami przygotowywania prac magisterskich. Poznanie mechanizmów sterujących i koordynujących poszczególnymi układami. Zapoznanie i przygotowanie odpowiedniego piśmiennictwa z zakresu tematyki prac magisterskich. Treści kształcenia: Zasady przygotowywania prac magisterskich. Dokumentacja w pracach naukowych Szkielet osiowy kręgowców. Szkielet kończyn kręgowców. Nerwy czaszkowe u kręgowców. Adrenergiczne i cholinergiczne unerwienie przewodu pokarmowego. Charakterystyka tętnic podstawy mózgowia u kręgowców. Zmienność osobnicza tętnicy szyjnej wewnętrznej u ssaków. Unaczynienie gałki ocznej u ssaków. Naczynia wieńcowe kręgowców. Linie papilarne u Naczelnych. Metody analizy materiałów antropologicznych. Wybrane wskaźniki morfologiczne człowieka.

- 132 -

Przegląd piśmiennictwa z zakresu morfologii i topografii ośrodków wzrokowych i dróg wzrokowych u kręgowców. Analiza piśmiennictwa zebranego przez studentów. Bibliografia: Bochenek A, Reicher M.: Anatomia człowieka, PZWL, W-wa. Gil J.(red.) Zarys fizjologii Porównawczej zwierząt, PWN, W-wa, 1987. Janiszewski J., Barbacka-Surowiak G., Surowiak J: Neurofizjologia porównawcza, PWN, 1993. Kuder T.: Autonomiczny układ nerwowy, AŚ, Kielce, 2002. Lewin R.: Wprowadzenie do ewolucji człowieka, Prószyński i S-ka, W-wa, 2002. Sadowski B.: Fizjologiczne mechanizmy zachowania. PWN, W-wa, 1977. Sokołowska-Pituchowa J.: Anatomia człowieka, PZWL. Szarski H. (red.) Anatomia porównawcza kręgowców. PWN. W-wa. Bazy internetowe (np. MEDLINE). Oryginalne artykuły dotyczące konkretnej tematyki

Nazwa przedmiotu: Podstawy bioinformatyki

Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: 1 Rodzaj studiów: stacjonarne Rok studiów: I SUM B Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: dr Marek Kwinkowski Forma zaliczenia: zaliczenie Cele kształcenia: Zapoznanie studentów z podstawami bioinformatyki, a w szczególności z korzystaniem z internetowych baz danych sekwencji oraz struktur biopolimerów, i metodami ich analizy Treści kształcenia: Internetowe bazy danych biologicznych: bazy sekwencji, struktur biopolimerów, genomów, oraz specjalistyczne bazy danych. Serwery NCBI oraz EMBL i ich możliwości Podstawowe narzędzia analizy i modyfikacji sekwencji DNA i białek. Projektowanie starterów PCR Analiza porównawcza sekwencji DNA i białek. Analiza filogenetyczna sekwencji. Wizualizacja struktur przestrzennych białek i ich podstawowa analiza Przegląd podstawowych baz danych: Genbank, EMBL, Pedant, PDB, Glyco i.in. Praktyczne korzystanie z podstawowych możliwości tych baz. Praca z serwerami NCBI oraz EMBL. Korzystanie z programu BLAST. Korzystanie z programów BioEdit i GeneDoc. Praktyczne zaprojektowanie pary starterów PCR. Analiza porównawcza sekwencji DNA i białek programem ClustalW. Analiza filogenetyczna sekwencji w programie MEGA. Wizualizacja i analiza struktur przestrzennych białek za pomocą Cn3D oraz Swiss PDB Viewer Bibligrafia : Higgs P.G., Attwood T.K. „Bioinformatyka i ewolucja molekularna” PWN 2008 Baxevanis A.D., Ouellette B.F. (red.) „Bioinformatyka. Podręcznik do analizy genów i białek” PWN 2005

Name of course: Basic of Bioinformatics Year: 2009/2010

- 133 -

Person responsible for contents of the education: dr Marek Kwinkowski Form of ranking: credit Aims of the education: Introduction to the basics of bioinformatics, especially to databases of sequence and structure of biopolymers, as well as methods of their analysis. Contents of the education: Lectures: Internet biological databases: sequences, biopolymer structures, genomes and profesional databases NCBI and EMBL serwers and their capabilities Basic tools for analysis and modification od DBA and protesin sequences. PCR primer design. Sequences alignment analysis. Sequence phylogenesis analysis. Visualization of protein structures and their basic analysis. Exercises (houres: ) Review of basic databases: Genbank, EMBL, Pedant, PDB, Glyco etc. Using of these databases. Using of NCBI and EMBL servers and BLAST programme. Using of BioEdit i GeneDoc programs. Practice in PCR primer design. Sequences alignment analysis with ClustalW. Sequence phylogenesis analysis with MEGA. Visualization of protein structures and their analyisis with Cn3D and SwissPDBViewer Literature: Higgs P.G., Attwood T.K. „Bioinformatyka i ewolucja molekularna” PWN 2008 Baxevanis A.D., Ouellette B.F. (red.) „Bioinformatyka. Podręcznik do analizy genów i białek” PWN 2005

Nazwa przedmiotu: Seminarium magisterskie Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: 1 i 2 Rodzaj studiów: stacjonarne Rok studiów: I SUM BŚ Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: prof. dr hab. Zbigniew Lechowski Forma zaliczenia: Przedstawienie 1 referatu w semestrze, obecność na zajęciach i czynny udział w dyskusji naukowej. Cel kształcenia: Nabycie praktycznych umiejętności: w przygotowaniu referatów, ich prezentacji w formie elektronicznej, udziału w dyskusji oraz sposobie oceny referatów. Treści kształcenia: Związki halucynogenne produkowane przez grzyby i rośliny. Alkaloidy – drogi ich biosyntezy i rola w przyrodzie. Allelopatia i jej znaczenie w ekosystemach. Neurotoksyny syntetyzowane przez sinice. Polisacharydy produkowane przez sinice i ich wykorzystywanie w biotechnologii i środowisku. Monitoring środowiskowy w ekosystemach lądowych i wodnych. Rośliny pasożytnicze – cechy fizjologiczne przystosowujące je do takiego sposobu życia. Mikoryza i jej rola w ekosystemach. Stres solny i zabezpieczenia fizjologiczne przed jego oddziaływaniem w świecie roślin. Cykasy – biologia, taksonomia i znaczenie w procesie ewolucji. Przystosowanie roślin do życia w ekstremalnych warunkach środowiskowych. Różnorodność budowy kwiatów w świetle przystosowania do zapylania i warunków środowiskowych. Naturalne promieniowanie UV – zagrożenia środowiskowe. Rośliny mięsożerne. Wiązanie N2 – organizmy, podstawy molekularne i znaczenie procesu w przyrodzie. Obieg azotu w przyrodzie ze szczególnym uwzględnieniem roli procesów fizycznych i biologicznych. Kwaśne deszcze – fizjologiczne podstawy oddziaływania na świat organiczny oraz sposoby ograniczania uwalniania polutantów do środowiska. Mechanizmy obronne roślin przed patogenami.

- 134 -

Bibliografia: Artykuły publikowane w czasopismach naukowych: Wiadomości Botaniczne, Postępy Biologii Komórki, Postępy Biochemii, Gospodarka Wodna, Ochrona Przyrody.

Nazwa przedmiotu: Seminarium magisterskie Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: 1 i 2 Rodzaj studiów: stacjonarne Rok studiów: II SUM BŚ Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: prof. dr hab. Zbigniew Lechowski Forma zaliczenia: Przedstawienie 1 referatu w semestrze, obecność na zajęciach i czynny udział w dyskusji naukowej. Cel kształcenia: Nabycie praktycznych umiejętności: w przygotowaniu referatów, ich prezentacji w formie elektronicznej, udziału w dyskusji oraz sposobie oceny referatów. Treści kształcenia: Toksyny syntetyzowane przez morskie glony. Glony glebowe terenów pogórniczych skażonych metalami ciężkimi. Rośliny w skażonym metalami środowisku przyrodniczym. Biologiczne sposoby oczyszczania środowiska – fitoremediacja. Oznaczanie zawartości ropy i produktów ropopochodnych w środowisku. Procesy mikrobiologiczne towarzyszące glonowym i sinicowym zakwitom. Ekologiczna rola wtórnych metabolitów porostowych. Ochrona gatunkowa zwierząt i roślin – podstawy prawne ochrony przyrody. Parki narodowe. Gospodarka leśna w parkach narodowych. Gospodarka agroturystyczna w parkach narodowych. Rezerwaty przyrody. Parki krajobrazowe. Ochrona przyrody w przypadku wielkich katastrof. Dziura ozonowa, przyczyny powstawania, skutki w przyrodzie i naturalne zabezpieczenia fizjologiczne roślin i zwierząt. Wielkie pożary w przyrodzie. Wybuchy wulkanów i zagrożenia przyrody emisjami pyłów i gazów. Ochrona przyrody przed powodziami – rola zbiorników retencyjnych. Osuwiska błotne i zabezpieczenia przed nimi środowiska naturalnego. Referowanie zagadnień związanych z indywidualną tematyką prac magisterskich. Bibliografia: Artykuły publikowane w czasopismach naukowych: Wiadomości Botaniczne, Postępy Biologii Komórki, Postępy Biochemii, Gospodarka Wodna, Ochrona Przyrody.

Nazwa przedmiotu: Geomorfologia Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: 1 Rodzaj studiów: stacjonarne Rok studiów: II Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: dr Małgorzata Ludwikowska-Kędzia Forma zaliczenia: zaliczenie z oceną Cel kształcenia: Poznanie czynników i procesów rzeźbotwórczych modelujących powierzchnię Ziemi oraz podstawowych form geomorfologicznych; zróżnicowanie genetyczne rzeźby Polski w nawiązaniu do jednostek geologicznych kraju i etapów morfogenezy czwartorzędu. Umiejętność opisu i interpretacji wybranych procesów geomorfologicznych, czytania map geologicznych, geomorfologicznych; umiejętność rozpoznania cech rzeźby obszaru i ustalania procesów odpowiedzialnych za ich powstanie.

- 135 -

Treści kształcenia: Tematyka przedmiotu Objaśnienie zasad pracy i wymagań na ćwiczeniach. (2) Tektonika płyt litosferycznych a formy rzeźby powierzchni Ziemi - praca pisemna. (2) Wietrzenie (klimatyczne uwarunkowania zmienności profilu wietrzeniowego) oraz denudacja (morfologiczne skutki) podstawowymi procesami modelującymi stok - praca pisemna (2) Mechanizm działania wód płynących. Elementy rzeźby doliny rzecznej - praca pisemna. (2) Mapa topograficzna źródłem informacji o rzeźbie powierzchni Ziemi - praca pisemna. (2) Rzeźba glacjalna – warunki powstawanie lodowców, formy erozyjne i akumulacyjne lądolodu i wód lodowcowych na niżu oraz w górach (na przykładzie Tatr) – praca pisemna (2) Zróżnicowanie typów rzeźby Polski – tektoniczne, litologiczne i klimatyczne uwarunkowania rozwoju rzeźby (rzeźba strukturalna, obszarów krasowych i lessowych, eoliczna) - praca pisemna (2) Sprawdzian pisemny obejmujący tematykę ćwiczeń. (1) Bibliografia: Bibligrafia obowiązkowa do ćwiczeń z geomorfologii Klimaszewski M., 1979, 1994: Geomorfologia. PWN, Warszawa. Migoń P., 2008: Geomorfologia. PWN, Warszawa. Allen P.A., 2000: Procesy kształtujące powierzchnię Ziemi, PWN, Warszawa. Czechowski L., 1993:Tektonika płyt i konwekcja w płaszczu Ziemi. WG, Warszawa. Dadlez R., Jaroszewski W., 1994: Tektonika. WG, Warszawa. Embleton C., Thornes J., (pr. zb.) 1985: Geomorfologia dynamiczna. PWN, Warszawa. Jania J., 1993: Glacjologia. PWN, Warszawa. Klimaszewski M., 1988: Rzeźba Tatr Polskich, PWN, Warszawa. Kotarba A., (pr.zb.) 1992: System denudacyjny Polski. Prace Geograficzne Nr 155, IGiPZ PAN, Wrocław. Mojski J.E. 2005: Ziemie Polski w czwartorzędzie. Zarys morfogenezy. PIG Warszawa. Pulina K., 2001: Kras - procesy i formy. Wyd. UŚ. Sosnowiec. Bibligrafia uzupełniająca do ćwiczeń z geomorfologii Bajgier M., 1989: Wpływ morfostruktury na rozwój głębokich osuwisk na stokach Skrzycznego w Beskidzie Śląskim. Folia Geographica vol. XXI, Wrocław Baraniecka A., 1969: Klasyfikacja form kemowych na tle typów i dynamicznych etapów deglacjacji. Kwart. Geol., t.13 Bogacki M (pr. zb.) 1990: Współczesne przemiany rzeźby Polski Południowo-Wschodniej, Borówka K.R., 1980: Współczesne procesy transportu i sedymentacji piasków eolicznych oraz ich uwarunkowania i skutki na obszarze wydm nadmorskich. PTPN, Prace Kom. Geograf.-Geolog.,20 Dobiński W., 1994: Lodowce gruzowe. Czasopismo Geogr., LXV, z.2 Drozdowski E., 1989: Lodowiec K2 w Górach Karakorum – charakterystyka środowiska i procesów depozycyjnych na tle lodowców dolinnych regionu. Przegl. Geograf., T. LXI, z4 Dylik J., 1969: Pojmowanie stoku w geomorfologii. Czasopismo Geograficzne, t. 40, z. 1-2. Dylik J., 1972: Dolne załamanie stoku i jego znaczenie morfogenetyczne. Pozn. Tow. Przyj. Nauk, Prace Komisji Geogr.-Geolog., t.13, z.1 Izmaiłow B., 2001: Typy wydm śródlądowych w świetle badań struktury i tekstury ich osadów, Wyd, UJ, Kraków Jahn A., 1952: Denudacyjny bilans stoku. Czasopismo Geograficzne, t. 25, z. 1-2. Jaśkowski B., 1996: Geneza i wiek wydm Gór Świętokrzyskich w świetle datowań 14C i TL. Zeszyty Nauk. Polit. Śląskiej, Seria: Matematyka-Fizyka, z.80 Geochronometria 14 Jewtuchowicz S., 1953: Struktura sandru. Acta Geogr. Univ. Lodz., Nr 5 Klimaszewski M., 1991: Progi strukturalne – paralele geomorfologiczne. Dokumentacja Geograficzna IGiPZ PAN, z.2 Kłysz P., 1986: Wybrane problemy dotyczące genezy ozów na przykładzie ozu halinowskiego (SE Wielkopolska). Bad. Fizjograf. Nad Polską Zach., T. XXXVI, seria A, Geogr. Fiz. Kobojek S., 1985: Procesy i formy sufozyjne w parowie lessowym w Nietulisku Małym, Acta Univ. Lodz., Folia Geograph. 4 Kotański Z., 1978: Przewodnik geologiczny po Górach Świętokrzyskich, WG, Warszawa Kotarba A., 1993: Z badań fizyczno-geograficznych w Tatrach. Dokumentacja Geograficzna IGiPZ PAN, z.4-5

- 136 -

Kotarba A.,(red) 2004: Rola Małej Epoki Lodowej w przekształcaniu środowiska przyrodniczego Tatr. Prace Geogr. IGiPZ PAN, 197, Kraków. Kozarski S., 1994: Geneza rynien subglacjalnych na Niżu Polskoniemieckim. (w:) Materiały Warsztat. Teren.: Geomorfologia i osady strefy litoralnej jezior., Charzykowy, UAM, Poznań. Krzemień K., 1976: Współczesna dynamika koryta potoku Konina w Gorcach. Folia Geographica Physica, vol.X Kunsky J., 1956: Zjawiska krasowe, PWN, Warszawa Leontjew O.K., 1972: Dno oceanu. WG, Warszawa Leontjew O.K., 1989: Geologia morza. PWN, Warszaawa Malarz R., 1975: Zależności rzeźby od litologii w południowej części Beskidu Śląskiego. Czasopismo Geograficzne, t. 46, z.3 Malicki A., 1946: Kras lessowy. Ann. UMCiS, 1B Maruszczak H., 1990: Zróżnicowanie strefowe lessów na półkuli wschodniej. Przegl. Geograficzny, 62 Mizerski W., 2004: Geologia regionalna kontynentów. PWN, Warszawa. Replewska-Pękalowa J., Pękala K., 1988: Charakterystyka wąwozu lessowego w aspekcie potrzeb projektów melioracji przeciwerozyjnych. Zeszyty Probl. Postępów Nauk Rolniczych, z.357 Smolska E., 2005: Znaczenie spłukiwania w modelowaniu stoków młodoglacjalnych. WGiSR UW, Warszawa. Szczypek T., Wach J., 1991: Rozwój współczesnej wydmy w warunkach silnej antropopresji, UŚ Katowice Teisseyre A.K., 1991: Terminologia form i osadów rzecznych w świetle badań środowiska . W: A. Kostrzewski (red.) Geneza, litologia i stratygrafia utworów czwartorzędowych. Geografia 50, Wyd. Nauk. UAM Poznań Teisseyre A.K., 1991a: Klasyfikacja rzek w świetle analizy systemu fluwialnego i geometrii hydraulicznej. AUW, Prace Geol.-Mineralog., Nr XXII, Wrocław Teisseyre A.K., 1992: Rzeki anastomozujące – procesy i modele sedymentacji, Przegl. Geologiczny, z.4 Teisseyre A.K., 1994: Spływ stokowy i współczesne osady deluwialne w lessowym rejonie Henrykowa na Dolnym Śląsku, Prace Geolog.-Mineralogiczne, Nr XLIII, Wrocław Wysota W., 1992: Geneza drumlinów w środkowowschodniej części Pojezierza Chełmińsko-Dobrzńskiego. Przegl. Geograf., 65, z.3-4 Zieliński T., 1998: Litofacjalna identyfikacja osadów rzecznych. W: E.Mycielska-Dowgiałło (red). Struktury sedymentacyjne i postsedymentacyjne w osadach czwartorzędowych i ich wartość interpretacyjna. WGiSR UW, Warszawa.

Nazwa przedmiotu: Mikologia Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: 1 Rodzaj studiów: stacjonarne Rok studiów: I LIC B Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: dr hab. prof. UJK Janusz Łuszczyński Forma zaliczenia: egzamin Cel kształcenia: Celem kształcenia jest zapoznanie studentów z grzybami jako niezależną ewolucyjnie grupą organizmów i jej biologiczną różnorodnością. Określenie znaczenia ich w biocenozach, gospodarce człowieka oraz zwrócenie uwagi na wybrane problemy dotyczące ich zagrożenia i ochrony. Treści kształcenia: Pochodzenie i stanowisko systematyczne grzybów w świecie organizmów żywych. Różne ujęcia systematyczne grzybów i organizmów grzybopodobnych. Wegetatywne struktury grzybów. Formy rozmnażania grzybów. Przegląd systematyczny organizmów grzybopodobnych z królestw Protista, Protozoa i Protista, Chromista i grzybów właściwych z królestwa Fungi. Tendencje ewolucyjne wśród grup organizmów grzybowych. Stanowisko systematyczne porostów. Cykle rozwojowe wybranych przedstawicieli grzybów. Znaczenie i rola grzybów w biocenozach. Formy współżycia

- 137 -

grzybów z innymi organizmami: saprotrofizm, pasożytnictwo i symbiozy. Mikoryza, podział mikoryz i znaczenie ich dla roślin i grzybów. Wybrane problemy dotyczące wymierania grzybów, skala zjawiska, czerwone listy oraz problemy wynikające z ich ochrony. Grzyby prawnie chronione. Wybrane elementy z geografii grzybów: zasięgi, migracje i inwazje. Właściwości grzybów: grzyby jadalne i trujące, lecznicze. Bibliografia: Bystrek J. 1997. Podstawy lichenologii. Wyd. UMCS. Lublin. Gumińska B., Wojewoda W. 1985. Grzyby i ich oznaczanie. PWRiL. Warszawa. Jura C. 1999. Podział systematyczny organizmów, [hasło w:] Encyklopedia biologiczna. Wszystkie dziedziny nauk przyrodniczych, tom 8. Opres. Kraków. Ławrynowicz M. 2004. Ochrona gatunkowa grzybów. Chrońmy Przyr. Ojcz. 60(5): 51-61. Łuszczyński J. 2006. Przewodnik do ćwiczeń z mikologii. Wyd. II. Wyd. Akademii Świętokrzyskiej. Kielce. Müller E., Loeffler W. 1987. Zarys mikologii dla przyrodników i lekarzy. PWRiL. Warszawa. Orłoś H. 1966. Grzyby na tle środowiska leśnego. PWRiL. Warszawa. Podbielkowski Z., Reyment-Grochowska I., Skirgiełło A. 1979. Rośliny zarodnikowe. PWN. Warszawa. Rudawska M. 2000. Ektomikoryza. Jej znaczenie i zastosowanie w leśnictwie. Instytut Dendrologii PAN. Kórnik. Schaede R. 1976. Symbiozy roślinne. PWRiL. Warszawa. Szweykowska A, Szweykowski J. 2005. Botanika. II, Systematyka. PWN. Warszawa. Wojewoda W. 1998. Grzyby. [hasło w:] Encyklopedia biologiczna. Wszystkie dziedziny nauk przyrodniczych, tom 4. Opres. Kraków. Wojewoda W., Ławrynowicz M. 2006. Czerwona lista grzybów wielkoowocnikowych w Polsce: 53-70. [w:] Z. Mirek, K. Zarzycki, W. Wojewoda, Z. Szeląg (red.). Czerwona lista roślin i grzybów w Polsce. W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences. Kraków.

Nazwa przedmiotu: Podstawy mikologii Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: 2 Rodzaj studiów: stacjonarne Rok studiów: I LIC BG Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: dr hab. prof. UJK Janusz Łuszczyński Forma zaliczenia: zaliczenie Cel kształcenia: Celem kształcenia jest zapoznanie studentów z grzybami jako niezależną ewolucyjnie grupą organizmów i jej biologiczną różnorodnością. Określenie znaczenia ich w biocenozach, gospodarce człowieka oraz zwrócenie uwagi na wybrane problemy dotyczące ich zagrożenia i ochrony. Treści kształcenia: Pochodzenie i stanowisko systematyczne grzybów w świecie organizmów żywych. Różne ujęcia systematyczne grzybów i organizmów grzybopodobnych. Wegetatywne struktury grzybów. Formy rozmnażania grzybów. Przegląd systematyczny organizmów grzybopodobnych z królestw Protista, Protozoa i Protista, Chromista i grzybów właściwych z królestwa Fungi. Tendencje ewolucyjne wśród grup organizmów grzybowych. Stanowisko systematyczne porostów. Cykle rozwojowe wybranych przedstawicieli grzybów. Znaczenie i rola grzybów w biocenozach. Formy współżycia grzybów z innymi organizmami: saprotrofizm, pasożytnictwo i symbiozy. Mikoryza, podział mikoryz i znaczenie ich dla roślin i grzybów. Wybrane problemy dotyczące wymierania grzybów, skala zjawiska, czerwone listy oraz problemy wynikające z ich ochrony. Grzyby prawnie chronione. Wybrane elementy z geografii grzybów: zasięgi, migracje i inwazje. Właściwości grzybów: grzyby jadalne i trujące, lecznicze. Bibliografia: Bystrek J. 1997. Podstawy lichenologii. Wyd. UMCS. Lublin.

- 138 -

Gumińska B., Wojewoda W. 1985. Grzyby i ich oznaczanie. PWRiL. Warszawa. Jura C. 1999. Podział systematyczny organizmów, [hasło w:] Encyklopedia biologiczna. Wszystkie dziedziny nauk przyrodniczych, tom 8. Opres. Kraków. Ławrynowicz M. 2004. Ochrona gatunkowa grzybów. Chrońmy Przyr. Ojcz. 60(5): 51-61. Łuszczyński J. 2006. Przewodnik do ćwiczeń z mikologii. Wyd. II. Wyd. Akademii Świętokrzyskiej. Kielce. Müller E., Loeffler W. 1987. Zarys mikologii dla przyrodników i lekarzy. PWRiL. Warszawa. Orłoś H. 1966. Grzyby na tle środowiska leśnego. PWRiL. Warszawa. Podbielkowski Z., Reyment-Grochowska I., Skirgiełło A. 1979. Rośliny zarodnikowe. PWN. Warszawa. Rudawska M. 2000. Ektomikoryza. Jej znaczenie i zastosowanie w leśnictwie. Instytut Dendrologii PAN. Kórnik. Schaede R. 1976. Symbiozy roślinne. PWRiL. Warszawa. Szweykowska A, Szweykowski J. 2005. Botanika. II, Systematyka. PWN. Warszawa. Wojewoda W. 1998. Grzyby. [hasło w:] Encyklopedia biologiczna. Wszystkie dziedziny nauk przyrodniczych, tom 4. Opres. Kraków. Wojewoda W., Ławrynowicz M. 2006. Czerwona lista grzybów wielkoowocnikowych w Polsce: 53-70. [w:] Z. Mirek, K. Zarzycki, W. Wojewoda, Z. Szeląg (red.). Czerwona lista roślin i grzybów w Polsce. W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences. Kraków.

Nazwa przedmiotu: Zajęcia terenowe z mikologii Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: 3 Rodzaj studiów: stacjonarne Rok studiów: II licencjat B Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: dr hab. prof. UJK Janusz Łuszczyński Forma zaliczenia: zaliczenie z oceną Cel kształcenia: Celem zajęć terenowych jest zapoznanie studentów z biologiczną i przestrzenną funkcją grzybów w biocenozach roślinnych, a w szczególności leśnych. Wskazanie na wybranych przykładach bioindykacyjnych właściwości grzybów (porosty i grzyby nielichenizujące), rozpoznawanie grzybów jadalnych i trujących. Przedstawienie grzybów jako obiektów poznania naukowego. Treści kształcenia: Wybrane zagadnienia z ekologia grzybów. Znaczenie grzybów w biocenozach; grupy troficzne; współżycie grzybów z innymi organizmami (symbionty, pasożyty i roztocza); rozmieszczenie grzybów w przestrzeni wybranych ekosystemów. Grzyby jako bioindykatory środowiska. Wykorzystanie grzybów w gospodarce człowieka (w uprawie, medycynie i farmacji, hodowli lasu, rekultywacji terenów poprzemysłowych, w biologicznej walce ze szkodnikami, w biotechnologii, w kulturze człowieka). Wykorzystanie porostów w ocenie stanu środowiska przyrodniczego. Wybrane zagadnienia z geografii grzybów. Stan zbadania grzybów w Polsce i w regionie Gór Świętokrzyskich. Zagrożenia i ochrona grzybów. Metody badawcze wybranych grup grzybów Bibliografia: Bujakiewicz A., Lisiewska M. 2003. Mikologia. Przewodnik do ćwiczeń terenowych i laboratoryjnych. Wyd. Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Wydział Biologii, Biblioteka Pomocy Dydaktycznych Nr 2. Bystrek J. 1997. Podstawy lichenologii. Wyd. UMCS. Lublin. Ławrynowicz M. 2004. Ochrona gatunkowa grzybów. Chrońmy Przyr. Ojcz. 60(5): 51-61. Łuszczyński J. 2006. Przewodnik do ćwiczeń z mikologii. Wyd. Akademii Świętokrzyskiej. Kielce. Mańka K. 1998. Fitopatologia leśna. Państw. Wyd. Roln. i Leśne. Warszawa. Müller E., Loefler W. 1987. Zarys mikologii. PWRiL, Warszawa. Orłoś H. 1966. Grzyby leśne na tle środowiska. Wyd. Roln. i Leśne. Warszawa. Rudawska M. 2000. Ektomikoryza. Jej znaczenie i zastosowanie w leśnictwie. Instytut Dendrologii PAN. Kórnik.

- 139 -

Semerdžieva M., Veselský J. 1986. Léčivé houby dříve a nyní. Academia. Praha. Wojewoda W., Ławrynowicz M. 2006. Czerwona lista grzybów wielkoowocnikowych w Polsce: 53-70. [w:] Z. Mirek, K. Zarzycki, W. Wojewoda, Z. Szeląg (red.). Czerwona lista roślin i grzybów w Polsce. W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences. Kraków.

Nazwa przedmiotu: Zajęcia terenowe z mikologii Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: 3 Rodzaj studiów: stacjonarne Rok studiów: II licencjat BG Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: dr hab. prof. UJK Janusz Łuszczyński Forma zaliczenia: zaliczenie z oceną Cel kształcenia: Celem zajęć terenowych jest zapoznanie studentów z biologiczną i przestrzenną funkcją grzybów w biocenozach roślinnych, a w szczególności leśnych. Wskazanie na wybranych przykładach bioindykacyjnych właściwości grzybów (porosty i grzyby nielichenizujące), rozpoznawanie grzybów jadalnych i trujących. Przedstawienie grzybów jako obiektów poznania naukowego. Treści kształcenia: Wybrane zagadnienia z ekologia grzybów. Znaczenie grzybów w biocenozach; grupy troficzne; współżycie grzybów z innymi organizmami (symbionty, pasożyty i roztocza); rozmieszczenie grzybów w przestrzeni wybranych ekosystemów. Grzyby jako bioindykatory środowiska. Wykorzystanie grzybów w gospodarce człowieka (w uprawie, medycynie i farmacji, hodowli lasu, rekultywacji terenów poprzemysłowych, w biologicznej walce ze szkodnikami, w biotechnologii, w kulturze człowieka). Wykorzystanie porostów w ocenie stanu środowiska przyrodniczego. Wybrane zagadnienia z geografii grzybów. Stan zbadania w Polsce i w regionie Gór Świętokrzyskich. Zagrożenia i ochrona grzybów. Metody badawcze wybranych grup grzybów Bibliografia: Bujakiewicz A., Lisiewska M. 2003. Mikologia. Przewodnik do ćwiczeń terenowych i laboratoryjnych. Wyd. Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Wydział Biologii, Biblioteka Pomocy Dydaktycznych Nr 2. Bystrek J. 1997. Podstawy lichenologii. Wyd. UMCS. Lublin. Ławrynowicz M. 2004. Ochrona gatunkowa grzybów. Chrońmy Przyr. Ojcz. 60(5): 51-61. Łuszczyński J. 2006. Przewodnik do ćwiczeń z mikologii. Wyd. Akademii Świętokrzyskiej. Kielce. Mańka K. 1998. Fitopatologia leśna. Państw. Wyd. Roln. i Leśne. Warszawa. Müller E., Loefler W. 1987. Zarys mikologii. PWRiL, Warszawa. Orłoś H. 1966. Grzyby leśne na tle środowiska. Wyd. Roln. i Leśne. Warszawa. Rudawska M. 2000. Ektomikoryza. Jej znaczenie i zastosowanie w leśnictwie. Instytut Dendrologii PAN. Kórnik. Semerdžieva M., Veselský J. 1986. Léčivé houby dříve a nyní. Academia. Praha. Wojewoda W., Ławrynowicz M. 2006. Czerwona lista grzybów wielkoowocnikowych w Polsce: 53-70. [w:] Z. Mirek, K. Zarzycki, W. Wojewoda, Z. Szeląg (red.). Czerwona lista roślin i grzybów w Polsce. W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences. Kraków.

Nazwa przedmiotu: Metody bada ń mikologicznych i prezentacji wyników Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: 4 Rodzaj studiów: stacjonarne

- 140 -

Rok studiów: II SUM BŚD Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: dr hab. prof. UJK Janusz Łuszczyński Forma zaliczenia: zaliczenie z oceną Cel kształcenia: Celem przedmiotu jest zapoznanie studentów z terenowymi różnorodnymi metodami badań grzybów wielkoowocnikowych, a następnie możliwościami prezentacji uzyskanych wyników. Treści kształcenia: Treści nauczania dotyczą następujących zagadnień: ekologii grzybów; roli i funkcji grzybów w biocenozach roślinnych, rozmieszczenia grzybów w przestrzeni biologicznej biocenoz; terenowe metody badań bioty grzybów: metoda marszrutowa, powierzchni stałych, kartogramu polowego, topogramu punktowego, metody mieszane, badania sezonowe, powtarzalność badań. Mikosocjologiczne badania grzybów wielkoowocnikowych: wybór powierzchni, powtarzalność badań, gromadzenie danych. Badania bioindykacyjne; wybrane zagadnienia z fizjologii i biochemii grzybów; wybór obiektu, powtarzalność obserwacji. Ćwiczenia w terenie. Metody prezentacji wyników; topogram, kartogram, metody mieszane pogłębiające analizy, zdjęcie mikosocjologiczne, tabela mikosocjologiczna. Wykorzystanie grzybów w ocenie stanu środowiska przyrodniczego. Znaczenie grzybów w przyrodzie i życiu człowieka. Bibliografia: Bystrek J. 1997. Podstawy lichenologii. Wyd. UMCS. Lublin. Cieśliński S. 2003. Atlas rozmieszczenia porostów (Lichenes) w Polsce Północno-Wschodniej. Phytocoenosis 15 (N.S.), Suppl. Cartogr. Geobot. 15: 1–430. Faliński J. B. 1990. Kartografia geobotaniczna, cz. 1. Zagadnienia ogólne. Kartografia florystyczna i fitogeograficzna. PPWK im. Eugeniusza Romera. Warszawa – Wrocław. Faliński J. B. & Mułenko W., eds. 1995. Cryptogamous plants in the forest communities of Białowieża National Park. General problems and taxonomic groups analysis (Project CRYPTO). Phytocoenosis 7 (N.S.), Archiv. Geobot. 4: 1–176. Gumińska B., Wojewoda W. 1985. Grzyby i ich oznaczanie. Wyd. 3. PWRiL. Warszawa. Ławrynowicz M. 2004. Ochronas gatunkowa grzybów. Chrońmy Przyr. Ojcz. 60(5): 51-61. Łuszczyński J. 2002. Preliminary red data list of Basidiomycetes in the Góry Świętokrzyskie Mts (Poland). Polish Botanical Journal 47(2): 183-193. Łuszczyński J.2003. Mapping of macromycetes in urban ecosystems on the example of the Kielce town (Central Poland). Abstract of the XIV Congress European Mycologists. Yalta, Crimea, Ukraine 22-27 September 2003. Łuszczyński J. 2006. Przewodnik do ćwiczeń z mikologii. Wyd. Akademii Świętokrzyskiej. Kielce. Mańka K. 1998. Fitopatologia leśna. Państw. Wyd. Roln. i Leśne. Warszawa. Müller E., Loefler W. 1972. Zarys mikologii. PWRiL, Warszawa. Orłoś H. 1966. Grzyby leśne na tle środowiska. Wyd. Roln. i Leśne. Warszawa. Rudawska M. 2000. Ektomikoryza. Jej znaczenie i zastosowanie w leśnictwie. Instytut Dendrologii PAN. Kórnik. Wojewoda W. (ed.). 2000. Atlas of the Geographical Distribution of Fungi in Poland 1, 1–61. W. Szafer Institute of Botany Polish Academy of Sciences, Kraków. Zając A.1978. Założenia metodyczne "Atlasu rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce". Wiad. Bot. 22 (3): 145–155. Wojewoda W., Ławrynowicz M. 2006. Czerwona lista grzybów wielkoowocnikowych w Polsce: 53-70. [w:] Z. Mirek, K. Zarzycki, W. Wojewoda, Z. Szeląg (red.). Czerwona lista roślin i grzybów w Polsce. W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences. Kraków.

Nazwa przedmiotu: Mikologia Rok akademicki: 2009/2010 Rodzaj studiów: niestacjonarne Rok studiów: I LIC B Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: dr hab. prof. UJK Janusz Łuszczyński

- 141 -

Forma zaliczenia: egzamin Cel kształcenia: Celem kształcenia jest zapoznanie studentów z grzybami jako niezależną ewolucyjnie grupą organizmów i jej biologiczną różnorodnością. Określenie znaczenia ich w biocenozach, gospodarce człowieka oraz zwrócenie uwagi na wybrane problemy dotyczące ich zagrożenia i ochrony. Treści kształcenia: Celem kształcenia jest zapoznanie studentów z grzybami jako niezależną ewolucyjnie grupą organizmów i jej biologiczną różnorodnością. Określenie znaczenia ich w biocenozach, gospodarce człowieka oraz zwrócenie uwagi na wybrane problemy dotyczące ich zagrożenia i ochrony. Pochodzenie i stanowisko systematyczne grzybów w świecie organizmów żywych. Różne ujęcia systematyczne grzybów i organizmów grzybopodobnych. Wegetatywne struktury grzybów. Formy rozmnażania grzybów. Przegląd systematyczny organizmów grzybopodobnych z królestw Protista, Protozoa i Protista, Chromista i grzybów właściwych z królestwa Fungi. Tendencje ewolucyjne wśród grup organizmów grzybowych. Stanowisko systematyczne porostów. Cykle rozwojowe wybranych przedstawicieli grzybów. Znaczenie i rola grzybów w biocenozach. Formy współżycia grzybów z innymi organizmami: saprotrofizm, pasożytnictwo i symbiozy. Mikoryza, podział mikoryz i znaczenie ich dla roślin i grzybów. Wybrane problemy dotyczące wymierania grzybów, skala zjawiska, czerwone listy oraz problemy wynikające z ich ochrony. Grzyby prawnie chronione. Wybrane elementy z geografii grzybów: zasięgi, migracje i inwazje. Właściwości grzybów: grzyby jadalne i trujące, lecznicze. Bibliografia: Bystrek J. 1997. Podstawy lichenologii. Wyd. UMCS. Lublin. Gumińska B., Wojewoda W. 1985. Grzyby i ich oznaczanie. PWRiL. Warszawa. Jura C. 1999. Podział systematyczny organizmów, [hasło w:] Encyklopedia biologiczna. Wszystkie dziedziny nauk przyrodniczych, tom 8. Opres. Kraków. Ławrynowicz M. 2004. Ochrona gatunkowa grzybów. Chrońmy Przyr. Ojcz. 60(5): 51-61. Łuszczyński J. 2006. Przewodnik do ćwiczeń z mikologii. Wyd. II. Wyd. Akademii Świętokrzyskiej. Kielce. Müller E., Loeffler W. 1987. Zarys mikologii dla przyrodników i lekarzy. PWRiL. Warszawa. Orłoś H. 1966. Grzyby na tle środowiska leśnego. PWRiL. Warszawa. Podbielkowski Z., Reyment-Grochowska I., Skirgiełło A. 1979. Rośliny zarodnikowe. PWN. Warszawa. Rudawska M. 2000. Ektomikoryza. Jej znaczenie i zastosowanie w leśnictwie. Instytut Dendrologii PAN. Kórnik. Schaede R. 1976. Symbiozy roślinne. PWRiL. Warszawa. Szweykowska A, Szweykowski J. 2005. Botanika. II, Systematyka. PWN. Warszawa. Wojewoda W. 1998. Grzyby. [hasło w:] Encyklopedia biologiczna. Wszystkie dziedziny nauk przyrodniczych, tom 4. Opres. Kraków. Wojewoda W., Ławrynowicz M. 2006. Czerwona lista grzybów wielkoowocnikowych w Polsce: 53-70. [w:] Z. Mirek, K. Zarzycki, W. Wojewoda, Z. Szeląg (red.). Czerwona lista roślin i grzybów w Polsce. W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences. Kraków.

Nazwa przedmiotu: Mikologia Rok akademicki: 2009/2010 Rodzaj studiów: niestacjonarne Rok studiów: I LIC B Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: dr hab. prof. UJK Janusz Łuszczyński Forma zaliczenia: zaliczenie z oceną Cel kształcenia:

- 142 -

Zapoznanie studentów z różnorodnością organizmów grzybowych, ich budową oraz sposobami rozmnażania i rozprzestrzeniania. Przygotowanie do samodzielnego rozpoznawania różnych gatunków grzybów i porostów. Treści kształcenia: Ogólna charakterystyka grzybów (Fungi). Przegląd systematyczny typu śluzorośla (Myxomycota). Charakterystyka organizmów grzybopodobnych lęgniowych (Oomycota), grzybów właściwych (Fungi) - typ: skoczkowe (Chytridiomycota), sprzężniakowe (Zygomycota), workowe (Ascomycota) z klas: drożdżaków (Endomycetes) i woreczniaków (Ascomycetes): podklasa bezładniaki (Plectomycetidae), podklasa jądrzaki (Pyrenomycetidae), podklasa miseczniaki (Discomycetidae), podklasa komoroworeczniaki (Loculoascomycetidae). Charakterystyka grzybów podstawkowych (Basidiomycota). Grzyby pasożytnicze - teliaki (Teliomycetes) i głowniaki (Ustomycetes). Charakterystyka i przegląd systematyczny podstawczaków Basidiomycetes. Podstawczaki złożonopodstawkowe – Phragmobasidiomycetidae, podstawczaki pojedynczopodstawkowe - Holobasidiomycetidae, grzyby afylloforoidalne. Charakterystyka budowy morfologicznej i anatomicznej owocników grzybów agarikoidalnych. Charakterystyka i przegląd systematyczny grzybów gasteroidalnych (wnętrzniaki): purchawkowce (Lycoperdales), gwiazdoszowce (Geastrales), tęgoskórowce (Sclerodermatales) i sromotnikowce (Phallales). Charakterystyka symbiotycznych form współżycia grzybów. Charakterystyka typu porosty (Lichenes = Mycophyta): budowa morfologiczna plech porostów, budowa anatomiczna plech, rozmnażanie generatywne i wegetatywne porostów. Mikoryzy. Bibliografia: Bujakiewicz A., Lisiewska M. 2003. Mikologia. Przewodnik do ćwiczeń terenowych i laboratoryjnych. Wyd. Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Wydział Biologii, Biblioteka Pomocy Dydaktycznych Nr 2. Bystrek J. 1997. Podstawy lichenologii. Wyd. UMCS. Lublin. Gumińska B., Wojewoda W. 1985. Grzyby i ich oznaczanie. PWRiL. Warszawa. Łuszczyński J. 2006. Przewodnik do ćwiczeń z mikologii. Wyd. II. Wyd. Akademii Świętokrzyskiej. Kielce. Müller E., Loeffler W. 1987. Zarys mikologii dla przyrodników i lekarzy. PWRiL. Warszawa. Orłoś H. 1966. Grzyby na tle środowiska leśnego. PWRiL. Warszawa. Podbielkowski Z., Reyment-Grochowska I., Skirgiełło A. 1979. Rośliny zarodnikowe. PWN. Warszawa. Rudawska M. 2000. Ektomikoryza. Jej znaczenie i zastosowanie w leśnictwie. Instytut Dendrologii PAN. Kórnik. Schaede R. 1976. Symbiozy roślinne. PWRiL. Warszawa. Szweykowska A, Szweykowski J. 2005. Botanika. II, Systematyka. PWN. Warszawa.

Nazwa przedmiotu: Zajęcia terenowe z mikologii Rok akademicki: 2009/2010 Rodzaj studiów: niestacjonarne Rok studiów: II licencjat B Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: dr hab. prof. UJK Janusz Łuszczyński Forma zaliczenia: zaliczenie z oceną Cel kształcenia: Zapoznanie studentów z różnorodnością organizmów grzybowych, ich budową oraz sposobami rozmnażania i rozprzestrzeniania. Przygotowanie do samodzielnego rozpoznawania różnych gatunków grzybów i porostów. Treści kształcenia: Wybrane zagadnienia z ekologia grzybów. Znaczenie grzybów w biocenozach; grupy troficzne; współżycie grzybów z innymi organizmami (symbionty, pasożyty i roztocza); rozmieszczenie grzybów w przestrzeni wybranych ekosystemów. Grzyby jako bioindykatory środowiska. Wykorzystanie grzybów w gospodarce człowieka (w uprawie, medycynie i farmacji, hodowli lasu,

- 143 -

rekultywacji terenów poprzemysłowych, w biologicznej walce ze szkodnikami, w biotechnologii, w kulturze człowieka). Wykorzystanie porostów w ocenie stanu środowiska przyrodniczego. Wybrane zagadnienia z geografii grzybów. Stan zbadania w Polsce i w regionie Gór Świętokrzyskich. Zagrożenia i ochrona grzybów. Metody badawcze wybranych grup grzybów Bibliografia: Bujakiewicz A., Lisiewska M. 2003. Mikologia. Przewodnik do ćwiczeń terenowych i laboratoryjnych. Wyd. Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Wydział Biologii, Biblioteka Pomocy Dydaktycznych Nr 2. Bystrek J. 1997. Podstawy lichenologii. Wyd. UMCS. Lublin. Ławrynowicz M. 2004. Ochrona gatunkowa grzybów. Chrońmy Przyr. Ojcz. 60(5): 51-61. Łuszczyński J. 2006. Przewodnik do ćwiczeń z mikologii. Wyd. Akademii Świętokrzyskiej. Kielce. Mańka K. 1998. Fitopatologia leśna. Państw. Wyd. Roln. i Leśne. Warszawa. Müller E., Loefler W. 1987. Zarys mikologii. PWRiL, Warszawa. Orłoś H. 1966. Grzyby leśne na tle środowiska. Wyd. Roln. i Leśne. Warszawa. Rudawska M. 2000. Ektomikoryza. Jej znaczenie i zastosowanie w leśnictwie. Instytut Dendrologii PAN. Kórnik. Semerdžieva M., Veselský J. 1986. Léčivé houby dříve a nyní. Academia. Praha. Wojewoda W., Ławrynowicz M. 2006. Czerwona lista grzybów wielkoowocnikowych w Polsce: 53-70. [w:] Z. Mirek, K. Zarzycki, W. Wojewoda, Z. Szeląg (red.). Czerwona lista roślin i grzybów w Polsce. W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences. Kraków. Nazwa przedmiotu: Mikologia Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: 2 Rodzaj studiów: stacjonarne Rok studiów: I B Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: dr Anna Łubek Forma zaliczenia: zaliczenie z oceną Cel kształcenia: Zapoznanie studentów z różnorodnością organizmów grzybowych, ich budową oraz sposobami rozmnażania i rozprzestrzeniania. Przygotowanie do samodzielnego rozpoznawania różnych gatunków grzybów i porostów. Treści kształcenia: Ogólna charakterystyka grzybów (Fungi). Przegląd systematyczny typu śluzorośla (Myxomycota). Charakterystyka organizmów grzybopodobnych lęgniowych (Oomycota) i grzybów właściwych (Fungi) z typów: grzyby skoczkowe (Chytridiomycota) i grzyby sprzężniakowe (Zygomycota). Ogólna charakterystyka i przegląd systematyczny grzybów workowych (typ Ascomycota) z klas drożdżaków (Endomycetes) i woreczniaków (Ascomycetes): podklasa: bezładniaki (Plectomycetidae), jądrzaki (Pyrenomycetidae), miseczniaki (Discomycetidae), komoroworkowce (Loculoascomycetidae). Charakterystyka grzybów podstawkowych (Basidiomycota). Grzyby pasożytnicze – teliaki (Teliomycetes) i głowniaki (Ustomycetes). Charakterystyka i przegląd systematyczny podstawczaków złożonopodstawkowych (Phragmobasidiomycetidae). Charakterystyka budowy morfologicznej i anatomicznej, przegląd systematyczny podstawczaków z klasy Basidiomycetes, podklasy podstawczaki pojedynczopodstawkowe (Holobasidiomycetidae): grzyby afylloforoidalne, grzyby agarikoidalne (pieczarkowce), grzyby gasteroidalne (wnętrzniaki). Charakterystyka symbiontycznych form współżycia grzybów. Charakterystyka typu porosty (Lichenes = Mycophyta): budowa morfologiczna i anatomiczna plech porostów, rozmnażanie generatywne i wegetatywne. Charakterystyka symbiontycznych form współżycia grzybów. Mikoryzy. Bibliografia: Bystrek J. 1997. Podstawy lichenologii. Wyd. UMCS, Lublin. Gumińska B., Wojewoda W. 1985. Grzyby i ich oznaczanie. PWRiL, Warszawa.

- 144 -

Łuszczyński J. 2006. Przewodnik do ćwiczeń z mikologii. Wyd. II Akademii Świętokrzyskiej, Kielce. Schaede R. 1976. Symbiozy roślinne. PWRiL, Warszawa. Szweykowska A., Szweykowski J. 2001. Botanika, II, Systematyka. PWN, Warszawa. Wojewoda W., Ławrynowicz M. 2006. Czerwona lista grzybów wielkoowocnikowych w Polsce: 53-70 [W:] Z. Mirek, K. Zarzycki, W. Wojewoda, Z. Szeląg (red.), Czerwona lista roślin i grzybów w Polsce. W. Szafer Institute of Botany, PAN, Kraków.

Nazwa przedmiotu: Podstawy mikologii Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: letni Rodzaj studiów: stacjonarne Rok studiów: I BG Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: dr Anna Łubek Forma zaliczenia: zaliczenie z oceną Cel kształcenia: Zapoznanie studentów z różnorodnością organizmów grzybowych, ich budową oraz sposobami rozmnażania i rozprzestrzeniania. Przygotowanie do samodzielnego rozpoznawania różnych gatunków grzybów i porostów. Treści kształcenia: Ogólna charakterystyka grzybów (Fungi). Przegląd systematyczny typu śluzorośla (Myxomycota). Charakterystyka organizmów grzybopodobnych lęgniowych (Oomycota) i grzybów właściwych (Fungi) z typów: grzyby skoczkowe (Chytridiomycota) i grzyby sprzężniakowe (Zygomycota). Ogólna charakterystyka i przegląd systematyczny grzybów workowych (typ Ascomycota) z klas drożdżaków (Endomycetes) i woreczniaków (Ascomycetes): podklasa: bezładniaki (Plectomycetidae), jądrzaki (Pyrenomycetidae), miseczniaki (Discomycetidae), komoroworkowce (Loculoascomycetidae). Charakterystyka grzybów podstawkowych (Basidiomycota). Grzyby pasożytnicze – teliaki (Teliomycetes) i głowniaki (Ustomycetes). Charakterystyka i przegląd systematyczny podstawczaków złożonopodstawkowych (Phragmobasidiomycetidae). Charakterystyka budowy morfologicznej i anatomicznej, przegląd systematyczny podstawczaków z klasy Basidiomycetes, podklasy podstawczaki pojedynczopodstawkowe (Holobasidiomycetidae): grzyby afylloforoidalne, grzyby agarikoidalne (pieczarkowce), grzyby gasteroidalne (wnętrzniaki). Charakterystyka symbiontycznych form współżycia grzybów. Charakterystyka typu porosty (Lichenes = Mycophyta): budowa morfologiczna i anatomiczna plech porostów, rozmnażanie generatywne i wegetatywne. Charakterystyka symbiontycznych form współżycia grzybów. Mikoryzy. Bibliografia: Bystrek J. 1997. Podstawy lichenologii. Wyd. UMCS, Lublin. Gumińska B., Wojewoda W. 1985. Grzyby i ich oznaczanie. PWRiL, Warszawa. Łuszczyński J. 2006. Przewodnik do ćwiczeń z mikologii. Wyd. II Akademii Świętokrzyskiej, Kielce. Schaede R. 1976. Symbiozy roślinne. PWRiL, Warszawa. Szweykowska A., Szweykowski J. 2001. Botanika, II, Systematyka. PWN, Warszawa. Wojewoda W., Ławrynowicz M. 2006. Czerwona lista grzybów wielkoowocnikowych w Polsce: 53-70 [W:] Z. Mirek, K. Zarzycki, W. Wojewoda, Z. Szeląg (red.), Czerwona lista roślin i grzybów w Polsce. W. Szafer Institute of Botany, PAN, Kraków.

Nazwa przedmiotu: Glony w bioindykacji środowisk

- 145 -

Rok akademicki: 2009/2010 Rodzaj studiów: stacjonarne Rok studiów: II SUM BŚ Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: dr hab. prof. UJK Andrzej Massalski Forma zaliczenia: zaliczenie z oceną Cel kształcenia: Zapoznanie studentów z zagadnieniami dotyczącymi boindykacji Treści kształcenia: Wybrane problemy z zakresu bioindykacji Organizm a środowisko. Prawo Liebiga i Shelforda, amplituda ekologiczna gatunków. Stenobionty i eurybionty. Reakcje organizmów na zmiany czynników środowiskowych. Pojęcia bioindykacji, bioindykatory, wymagania stawiane bioindykatorom z uwzględnieniem poziomów organizacji żywej materii, podział bioindykatorów. Właściwości glonów i porostów jako bioindykatorów. Bioindykatory posiadające zdolność kumulowania substancji toksycznych i przykłady ich wykorzystania w ocenie stanu środowiska w Polsce i Europie. Bioindykatory wskazujące na rodzaj zanieczyszczenia środowiska poprzez zmiany morfologii organów i przykłady ich wykorzystania. Okrzemki jako bioindykatory zanieczyszczenia wody. Desmidie (Chlorophyta) jako wskaźniki czystości i żyzności wód na tle czynników kontrolujących ich występowanie. Znaczenie metod bioindykacyjnych w ocenie zanieczyszczenia środowiska. Wpływ toksycznych metali na przykładzie kadmu i miedzi na ultrastrukture glonów, w aspekcie bioindykacji. Bibligrafia: Fałtynowicz W. 1995, Wykorzystanie Porostów do Oceny Zanieczyszczenia Powietrza, Wyd: Centrum Edukacji Ekologicznej Wsi, Krosno Kawecka B. , Eloranta P. V., 1994, Zarys ekologii glonów wód słodkich i środowisk lądowych, Wyd. Naukowe PWN, W-wa Massalski A. et al., 1981, Effects of Cadmium and Copper on the Ultrastructure of Ankistrodesmus braunii and Anabaena 7120, Microb. 7, 183-193 Moody R.P.P. et al., 1981, Algicidal properties of pesticide cosolvent Aerotex 3470: growth, ATP synthesis , and ultractructure, Can. J. Bot. Vol. 59, 1003-1013 Oleksowicz A. S., 1987, Uwagi o przydatności desmidii (CHLOROPHYTA, CONJUGATOPHYCEAE) jako wskaźnika czystości i żyzności wód na tle czynników kontrolujących ich występowanie, 31. 2, 73-85 Poikolainen, J. et al., 1998, On the abundance of epiphytic green algae in relation to the nitrogen concentrations of biomonitors and nitrogen deposition in Finland, Environmental Pollution 102, S1, 85-92 Ramamoorthy S. and Massalski A., 1979, Analysis of Structure-Localized Mercury in Ottawa River Sediments by Scaning Electron Microscopy/Energy Dispersive X-ray Microanalysis Technique. Environmental Geology, Vol. 2, No. 6, 351-357. Zimny H., 2006, Ekologiczna ocena stanu środowiska: bioindykacja i biomonitoring, Wyd: Agencja Reklamowo – Wydawnicza A. Grzegorczyk, Warszawa

Nazwa przedmiotu: Seminarium magisterskie Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: 1 i 2 Rodzaj studiów: stacjonarne Rok studiów: II

- 146 -

Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: dr hab. prof. UJK Janusz Łuszczyński Forma zaliczenia: zaliczenie z oceną Cel kształcenia: Celem kształcenia na seminariach jest przygotowanie studenta do wykonania i napisania pracy magisterskiej, a także przygotowanie do naukowego i kreatywnego rozwiązywania problemów naukowych połączonych z formułowaniem hipotez badawczych, umiejętnością logicznego i sprawnego doboru materiału i metod, doboru piśmiennictwa naukowego, logicznego prezentowania wyników badań i efektownego przeprowadzenia dyskusji. Treści kształcenia: Semestr zimowy Konstrukcja opracowania naukowego o charakterze florystycznym, florystyczno-ekologicznym. Antropogeniczne przeobrażenia szaty roślinnej na poziomie flory - wprowadzenie Inwazje roślinne, istota, przyczyny, właściwości gatunków inwazyjnych Skutki inwazji, analiza występowania gatunków inwazyjnych na wybranych przykładach Flora synantropijna, rośliny amerykańskie w Polsce Rola parków podworskich w krajobrazie i ochronie przyrody Rośliny słonoroślowe (halofity), występowanie, fizjologia, zagrożenie i ochrona Zanikanie flory segetalnej w krajobrazie Polski i Ponidzia. Historia, przyczyny, ochrona Pochodzenie, wymagania siedliskowe, występowanie w Polsce muraw kserotermicznych Problemy związane z ochroną rezerwatową w zachowaniu muraw kserotermicznych Istota i znaczenie badań nad zdolnościami reprodukcyjnymi roślin Rola i znaczenie grzybów mikoryzowych w biocenozach leśnych Kulturotwórcza rola grzybów Grzyby w medycynie ludowej i farmakologii Analiza stanu i zakresu dotychczasowych badań na obszarach (regionach, obiektach) w obrębie których wykonywane są prace magisterskie. Na tej podstawie sformułowanie przez studentów celów i zakresu własnego opracowania (wszyscy studenci). Semestr letni Referowanie poszczególnych części i zagadnień związanych z pisaniem prac magisterskich, takich jak: Struktura pracy, kolejność i zawartość rozdziałów Dobór piśmiennictwa i poprawność wykorzystania Kompletność i adekwatność materiału i metod Właściwe i logiczne przedstawienie wyników Dyskusja: logika wywodu, dobór piśmiennictwa, siła argumentacji Estetyka pracy, formatowanie tekstu, edycja i oprawa Bibliografia: Bystrek J. 1997. Podstawy lichenologii. Wyd. UMCS. Lublin. Czikow P., Łaptiew J. 1982. Roślin bogate w witaminy. PWRŁ. Daubenmire R. F. 1973. Rośliny i środowisko. PWN. Warszawa. Faliński J. 1990. Kartografia geobotaniczna, cz. 1. Zagadnienia ogólne. Kartografia florystyczna i fitogeograficzna. PPWK im. Eugeniusza Romera. Warszawa – Wrocław. Fudali I. 1997. Ekologiczne wyzwania regionalnych programów edukacji środowiskowej (na przykładzie Regionu Świętokrzyskiego). Pol. Klub Ekol. Okręg Świętokrz. Kielce. Głazek T., Wolak J. 1991. Zbiorowiska roślinne Świętokrzyskiego Parku Narodowego. Monographiae Botanice 72: 1-121. Gumińska B., Wojewoda W. 1985. Grzyby i ich oznaczanie. PWRiL. Warszawa. Jura C. 1999. Podział systematyczny organizmów, [hasło w:] Encyklopedia biologiczna. Wszystkie dziedziny nauk przyrodniczych, tom 8. Opres. Kraków. Kornaś J., Medwecka-Kornaś A. 1986. Geografia roślin. PWN. Warszawa. Krotoska T. 1961. Obserwacje fenologiczne w Querco-Carpinetum medioeuropaeum i w Querco-Potentilletum albae w Wielkopolskim Parku Narodowym PTPN, Wydz. Mat-Przyr., Pr. Monogr. Przyr. Wielkop. Parku Nar. 3,6. Poznań. Lerch G. 1976. Ekologia Roślin. Podstawy biologii współczesnej. PWN. Warszawa. Łastowski W. 1951. Podział roku na fenologiczne sezony. PTPN, Pr. Kom. Nauk Roln.T Leśnych, 1,4. Poznań.

- 147 -

Ławrynowicz M. 2004. Ochrona gatunkowa grzybów. Chrońmy Przyr. Ojcz. 60(5): 51-61. Łuszczyński J., Łuszczyńska B. 1996. Nadnidziański Park Krajobrazowy. Zarząd Swiętokrz. i Nadnidziańskich Parków Krajobraz. Kielce. Łuszczyński J. 2006. Przewodnik do ćwiczeń z mikologii. Wyd. II. Wyd. Akademii Świętokrzyskiej. Kielce. Łuszczyński J., Łuszczyńska B. 1995. Szaniecki Park Krajobrazowy. Zarząd Świętokrz. i Nadnidziańskich Parków Krajobraz. Kielce. Marków M. 1978. Agrofitocenologia. PWRiL. Warszawa. Monograficzne opracowanie Niecki Nidziańskiej w tomach Studia Ośrodka Badań Fizjograficznych t. XIV, XV i XVI. Müller E., Loeffler W. 1987. Zarys mikologii dla przyrodników i lekarzy. PWRiL. Warszawa. Orłoś H. 1966. Grzyby na tle środowiska leśnego. PWRiL. Warszawa. Płaski R. 1995. Kozubowski Park Krajobrazowy. Zarząd Świętokrz. i Nadnidziańskich Parków Krajobraz. Kielce. Podbielkowski Z. 1975. Roślinność kuli ziemskiej. WSiP. Podbielkowski Z., Reyment-Grochowska I., Skirgiełło A. 1979. Rośliny zarodnikowe. PWN. Warszawa. Rabotnow T. A. 1985. Fitocenologia. Ekologia zbiorowisk roślinnych. PWN. Warszawa. Radziejowski J. 1996. Obszary chronione w Polsce. Inst. Ochr. Środow. W-wa. Rudawska M. 2000. Ektomikoryza. Jej znaczenie i zastosowanie w leśnictwie. Instytut Dendrologii PAN. Kórnik. Schaede R. 1976. Symbiozy roślinne. PWRiL. Warszawa. Szafer W., Zarzycki K. (red.). 1977. Szata roślinna Polski 1 i 2. PWN. Szweykowska A, Szweykowski J. 2005. Botanika. II, Systematyka. PWN. Warszawa. Trampler T., Mąkosa K., Girżda A., Bąkowski I., Dmyterko E. 1990. Siedliskowe podstawy hodowli lasu. PWRiL. Warszawa. Wojewoda W. 1998. Grzyby. [hasło w:] Encyklopedia biologiczna. Wszystkie dziedziny nauk przyrodniczych, tom 4. Opres. Kraków. Wojewoda W., Ławrynowicz M. 2006. Czerwona lista grzybów wielkoowocnikowych w Polsce: 53-70. [w:] Z. Mirek, K. Zarzycki, W. Wojewoda, Z. Szeląg (red.). Czerwona lista roślin i grzybów w Polsce. W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences. Kraków.

Nazwa przedmiotu: Paleobiologia Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: 1 Rodzaj studiów: stacjonarne Rok studiów: II BŚ Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: dr Małgorzata Wiatrak Forma zaliczenia: egzamin Cel kształcenia: rozumienie zalet i ograniczeń zapisu kopalnego, tendencji i mechanizmów rozwoju życia na Ziemi Treści kształcenia: Cel i przedmiot badań paleobiologii. Zarys historii badań. Związki paleobiologii z innymi naukami. Procesy fosylizacyjne i rodzaje skamieniałości wydzielone ze względu na sposób powstawania. Cechy skamieniałości przewodniej. Facja. Zasady i metody określania wieku względnego skał i procesów geologicznych, metody określania wieku bezwzględnego skał i procesów geologicznych. Klasyfikacja stratygraficzna. Biostratygrafia. Tabela stratygraficzna rekomendowana przez Międzynarodową Komisję Stratygraficzną. Tempo ewolucji. Przyczyny masowych wymierań w dziejach Ziemi. Tektonika płyt. Etapy powstawania skorupy ziemskiej w prekambrze. Zmiany rozkładu lądów i mórz na Ziemi w fanerozoiku. Zmiany klimatu w dziejach Ziemi. Paleogeografia plejstocenu i holocenu: przyczyny zlodowaceń plejstoceńskich, jednostki podziału plejstocenu i holocenu na świecie i w Polsce. Zasięgi zlodowaceń na kontynentach półkuli północnej. Zasięgi zlodowaceń w Polsce. Pierwsze organizmy komórkowe. Prekambryjskie formacje żelaziste.

- 148 -

Stromatolity. Fauna z Ediacara. Powstanie typów świata zwierzęcego. Wkroczenie życia na ląd. Ewolucja roślin lądowych. Radiacja kręgowców. Bibliografia: Bieda F., 1966. Paleozoologia. Tom I. Część ogólna. Zwierzęta bezkręgowe. Wyd. Geol., Warszawa. Bieda F., 1969. Paleozoologia. Tom II. Strunowce. Wyd. Geol., Warszawa. Dzik J., 2003. Dzieje życia na Ziemi. Wyd. Nauk. PWN, Warszawa. Eicher D.L., 1979. Czas geologiczny. Wyd. PWN, Warszawa. Makowski H.(red.), 1977. Geologia historyczna. Wyd. Geol., Warszawa. Mizerski W., 1992. Geologia historyczna. Wyd. Geol., Warszawa.. Mizerski W., Orłowski S., 2001. Geologia historyczna dla geografów. Wyd. Nauk. PWN, Warszawa. Ozonkowa H., 1984., Geologia historyczna. Wyd. Uniw. Śląski, Katowice. Radlicz - Ruhlowa H., Wiśniewska Żelichowska M., 1988. Podstawy geologii. Wyd. Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa. Van Andel Tjeerd H., 1997. Nowe spojrzenie na starą planetę. Zmienne oblicze Ziemi. Wyd. PWN, Warszawa.

Nazwa przedmiotu: Paleobiologia Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: 1 Rodzaj studiów: stacjonarne Rok studiów: II SUM BŚ Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: dr Małgorzata Wiatrak Forma zaliczenia: zaliczenie z oceną Cel kształcenia: wykorzystywanie danych paleontologicznych w wyjaśnianiu współczesnej różnorodności biologicznej Treści kształcenia: Geochronologiczna charakterystyka rozwoju Ziemi. Flora środowisk morskich lądowych na tle historii Ziemi. Glony kopalne, widłaki karbonu. Flora środowisk lądowych na tle rozwoju Ziemi. Skrzypowe karbonu. Nagozalążkowe trzeciorzędu. Fauna środowisk morskich i lądowych na tle rozwoju Ziemi. Protista: morfologia, warunki życia i tendencje ewolucyjne otwornic (Foraminifera). Przegląd systematyczny otwornic z kredy (mezozoik) i trzeciorzędu (kenozoik) Karpat. Budowa szkieletu gąbek (Porifera). Znaczenie taksonomiczne mikrosklertów i megasklertów. Porifera z paleozoiku (dewon) i mezozoiku (jura, kreda). Znaczenie stratygraficzne i budowa szkieletu u przedstawicieli jamochłonów z gromady Anthozoa (koralowce). Skamieniałości śladowe (ichnotaksony) i ich rola w rekonstrukcji paleośrodowiska. Budowa szkieletu kolonii mszywiołów (Bryoza). Morfologia, warunki życia i znaczenie stratygraficzne trylobitów (Trilobita). Morfologia, warunki życia i znaczenie stratygraficzne Brachiopoda (ramienionogi). Malakofauna (gromady: Bivalia, Scaphopoda, Gastropoda) zatoki korytnickiej w trzeciorzędzie. Znaczenie stratygraficzne inoceramów. Budowa muszli amonitów z jurajskich i kredowych zbiorników morskich. Budowa ciała szkarłupni osiadłych na przykładzie przedstawicieli z gromady Crinoidea. Morfologia, warunki życia szkarłupni wolnożyjących na przykładzie przedstawicieli z gromady Echinoidea. Budowa szkieletu graptolitów. Trzeciorzędowe skamieniałości ryb (Pisces). Bibliografia: Bieda F., 1966. Paleozoologia. Tom I. Część ogólna. Zwierzęta bezkręgowe. Wyd. Geol., Warszawa. Chruszcz A., Jurkiewicz H., Małecki J., 2003. Paleontologia ogólna i systematyczna. Wyd. Akad.

- 149 -

Świętokrzys., Kielce. Lechman U., Hillmer G., 1991. Bezkręgowce kopalne. Wyd. Geol., Warszawa. Szafer W., Kostyniuk M., 1962. Zarys paleobotaniki. Wyd. PWN, Warszawa. Wiśniewska - Żelichowska M., 1966. Paleontologia. Wyd. Geol., Warszawa.

Nazwa przedmiotu: Paleobiologia Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: 1 Rodzaj studiów: stacjonarne Rok studiów: II SUM EiZZP Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: dr Małgorzata Wiatrak Forma zaliczenia: egzamin Cel kształcenia: rozumienie zalet i ograniczeń zapisu kopalnego, tendencji i mechanizmów rozwoju życia na Ziemi Treści kształcenia: Cel i przedmiot badań paleobiologii. Zarys historii badań. Związki paleobiologii z innymi naukami. Procesy fosylizacyjne i rodzaje skamieniałości wydzielone ze względu na sposób powstawania. Cechy skamieniałości przewodniej. Facja. Zasady i metody określania wieku względnego skał i procesów geologicznych, metody określania wieku bezwzględnego skał i procesów geologicznych. Klasyfikacja stratygraficzna. Biostratygrafia. Tabela stratygraficzna rekomendowana przez Międzynarodową Komisję Stratygraficzną. Tempo ewolucji. Przyczyny masowych wymierań w dziejach Ziemi. Tektonika płyt. Etapy powstawania skorupy ziemskiej w prekambrze. Zmiany rozkładu lądów i mórz na Ziemi w fanerozoiku. Zmiany klimatu w dziejach Ziemi. Paleogeografia plejstocenu i holocenu: przyczyny zlodowaceń plejstoceńskich, jednostki podziału plejstocenu i holocenu na świecie i w Polsce. Zasięgi zlodowaceń na kontynentach półkuli północnej. Zasięgi zlodowaceń w Polsce. Pierwsze organizmy komórkowe. Prekambryjskie formacje żelaziste. Stromatolity. Fauna z Ediacara. Powstanie typów świata zwierzęcego. Wkroczenie życia na ląd. Ewolucja roślin lądowych. Radiacja kręgowców. Bibliografia: Bieda F., 1966. Paleozoologia. Tom I. Część ogólna. Zwierzęta bezkręgowe. Wyd. Geol., Warszawa. Bieda F., 1969. Paleozoologia. Tom II. Strunowce. Wyd. Geol., Warszawa. Dzik J., 2003. Dzieje życia na Ziemi. Wyd. Nauk. PWN, Warszawa. Eicher D.L., 1979. Czas geologiczny. Wyd. PWN, Warszawa. Makowski H.(red.), 1977. Geologia historyczna. Wyd. Geol., Warszawa. Mizerski W., 1992. Geologia historyczna. Wyd. Geol., Warszawa.. Mizerski W., Orłowski S., 2001. Geologia historyczna dla geografów. Wyd. Nauk. PWN, Warszawa. Ozonkowa H., 1984., Geologia historyczna. Wyd. Uniw. Śląski, Katowice. Radlicz - Ruhlowa H., Wiśniewska Żelichowska M., 1988. Podstawy geologii. Wyd. Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa. Van Andel Tjeerd H., 1997. Nowe spojrzenie na starą planetę. Zmienne oblicze Ziemi. Wyd. PWN, Warszawa.

Nazwa przedmiotu: Paleobiologia Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: 1 Rodzaj studiów: stacjonarne Rok studiów: II SUM EiZZP

- 150 -

Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: dr Małgorzata Wiatrak Forma zaliczenia: zaliczenie z oceną Cel kształcenia: wykorzystywanie danych paleontologicznych w wyjaśnianiu współczesnej różnorodności biologicznej Treści kształcenia: Geochronologiczna charakterystyka rozwoju Ziemi. Flora środowisk morskich lądowych na tle historii Ziemi. Glony kopalne, widłaki karbonu. Flora środowisk lądowych na tle rozwoju Ziemi. Skrzypowe karbonu. Nagozalążkowe trzeciorzędu. Fauna środowisk morskich i lądowych na tle rozwoju Ziemi. Protista: morfologia, warunki życia i tendencje ewolucyjne otwornic (Foraminifera). Przegląd systematyczny otwornic z kredy (mezozoik) i trzeciorzędu (kenozoik) Karpat. Budowa szkieletu gąbek (Porifera). Znaczenie taksonomiczne mikrosklertów i megasklertów. Porifera z paleozoiku (dewon) i mezozoiku (jura, kreda). Znaczenie stratygraficzne i budowa szkieletu u przedstawicieli jamochłonów z gromady Anthozoa (koralowce). Skamieniałości śladowe (ichnotaksony) i ich rola w rekonstrukcji paleośrodowiska. Budowa szkieletu kolonii mszywiołów (Bryoza). Morfologia, warunki życia i znaczenie stratygraficzne trylobitów (Trilobita). Morfologia, warunki życia i znaczenie stratygraficzne Brachiopoda (ramienionogi). Malakofauna (gromady: Bivalia, Scaphopoda, Gastropoda) zatoki korytnickiej w trzeciorzędzie. Znaczenie stratygraficzne inoceramów. Budowa muszli amonitów z jurajskich i kredowych zbiorników morskich. Budowa ciała szkarłupni osiadłych na przykładzie przedstawicieli z gromady Crinoidea. Morfologia, warunki życia szkarłupni wolnożyjących na przykładzie przedstawicieli z gromady Echinoidea. Budowa szkieletu graptolitów. Trzeciorzędowe skamieniałości ryb (Pisces). Bibliografia: Bieda F., 1966. Paleozoologia. Tom I. Część ogólna. Zwierzęta bezkręgowe. Wyd. Geol., Warszawa. Chruszcz A., Jurkiewicz H., Małecki J., 2003. Paleontologia ogólna i systematyczna. Wyd. Akad. Świętokrzys., Kielce. Hillmer G., 1991. Bezkręgowce kopalne. Wyd. Geol., Warszawa. Szafer W., Kostyniuk M., 1962. Zarys paleobotaniki. Wyd. PWN, Warszawa. Wiśniewska - Żelichowska M., 1966. Paleontologia. Wyd. Geol., Warszawa. Nazwa przedmiotu: Podstawy geologii Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: 2 Rodzaj studiów: stacjonarne Rok studiów: I BG Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: dr Małgorzata Wiatrak Forma zaliczenia: zaliczenie Cel kształcenia: poznanie czynników i procesów geologicznych wewnętrznych oraz zewnętrznych kształtujących litosferę, poznanie przebiegu procesu sedymentacji w środowisku morskim, poznanie warunków naturalnych występowania podstawowych surowców kopalnych, metod badań wieku skał i procesów geologicznych, poznanie zmian paleogeograficznych kontynentów w dziejach Ziemi Treści kształcenia: Miejsce geologii w systemie nauk o Ziemi. Budowa wnętrza Ziemi(metody pośrednie i bezpośrednie wnioskowania o budowie wnętrza Ziemi; własności fizyczne i chemiczne geosfer). Magnetyzm Ziemi. Podział procesów geologicznych ze względu na rodzaj wywołujących je czynników. Cykliczność procesów geologicznych. Endogeniczne procesy geologiczne: plutonizm (własności fizyczne i chemiczne magmy oraz jej pochodzenie, procesy zachodzące w ognisku magmowym, podział intruzji magmowych), wulkanizm (elementy wulkanu, produkty, przebieg i przyczyny erupcji, rozmieszczenie wulkanów na Ziemi), metamorfizm (czynniki, rodzaje i strefy

- 151 -

metamorfizmu, przykładowe skały powstałe w wyniku metamorfizmu regionalnego diastrofizm: ruchy górotwórcze (przebieg, przyczyny, periodyczność procesu orogenezy), ruchy epejrogeniczne (przyczyny i zapis), mechanizm ruchu izostatycznego, trzęsienia ziemi (hipocentrum, epicentrum, przyczyny, skale intensywności i wielkości, rozmieszczenie na Ziemi). Endogeniczne i metamorfogeniczne złoża kopalin. Egzogeniczne procesy geologiczne: wietrzenie, powierzchniowe ruchy masowe, erozja, sedymentacja. Powstawanie osadów morskich. Wietrzeniowe i osadowe złoża kopalin. Tektonika płyt litosfery (rozmieszczenie i granice płyt, mechanizm ruchu, dowody ruchu płyt). Metody badań geologii historycznej (zasady i metody określania wieku względnego skał i procesów geologicznych, metody określania wieku bezwzględnego skał i procesów geologicznych). Podział dziejów Ziemi, stratotypowe obszary systemów geologicznych i autorzy wydzieleń, pochodzenie nazw systemów geologicznych. Ewolucja litosfery w prekambrze. Zmiany rozkładu lądów i mórz na Ziemi w fanerozoiku. Paleogeografia plejstocenu i holocenu (przyczyny zlodowaceń plejstoceńskich, jednostki podziału plejstocenu i holocenu na świecie i w Polsce, zasięgi zlodowaceń na kontynentach półkuli północnej, zasięgi zlodowaceń w Polsce). Klasyfikacja genetyczna osadów plejstocenu i holocenu. Podział Polski na jednostki tektoniczne. Bibliografia: Książkiewicz M., 1979. Geologia dynamiczna. Wyd. Geol. Warszawa. Lindner L., 1992. Czwartorzęd – osady, metody badań, stratygrafia. Wyd. PAE, Warszawa. Mizerski W., 1999. Geologia dynamiczna dla geografów. Wyd. Nauk. PWN, Warszawa. Mizerski W., Orłowski S., 2001. Geologia historyczna dla geografów. Wyd. Nauk. PWN, Warszawa. Radlicz-Rühlowa H., Wiśniewska Żelichowska M., 1988. Podstawy geologii. Wyd. Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa. Stanley S. M., 2001. Historia Ziemi. Wyd. PWN, Warszawa. Stupnicka E., 1997. Geologia regionalna Polski. Wyd. Uniw. Warszaw., Warszawa. Van Andel Tjeerd H., 1997. Nowe spojrzenie na starą planetę. Zmienne oblicze Ziemi. Wyd. PWN, Warszawa.

Nazwa przedmiotu: Podstawy geologii Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: II Rodzaj studiów: stacjonarne Rok studiów: I BG Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: dr Małgorzata Wiatrak Forma zaliczenia: zaliczenie z oceną Cel kształcenia: kształtowanie umiejętności rozpoznawania podstawowych minerałów i skał oraz ich genezy, kształtowanie umiejętności czytania map i przekrojów geologicznych, kształtowanie umiejętności stosowania zasad i metod określania wieku względnego skał i procesów geologicznych, kształtowanie umiejętności opisu i interpretacji wybranych zjawisk i procesów geologicznych zachodzących współcześnie i w przeszłości geologicznej. Treści kształcenia: Pojęcia podstawowe: minerał, kryształ, ciało bezpostaciowe, skała. Rodzaje pokroju kryształów. Własności mechaniczne i optyczne minerałów. Minerały skałotwórcze skał magmowych. Rodzaje struktur i tekstur skał magmowych. Klasyfikacja skał magmowych ze względu na warunki występowania i skład mineralny. Minerały skałotwórcze skał osadowych. Cechy strukturalne i teksturalne skał osadowych. Klasyfikacja skał okruchowych ze względu na frakcję i obecność lub brak spoiwa. Klasyfikacja skał organogenicznych i chemicznych. Elementy tektoniki ciągłej i nieciągłej oraz ich obraz intersekcyjny. Analiza mapy tektonicznej świata. Określanie wieku względnego i wieku bezwzględnego skał i procesów geologicznych na podstawie przekroju geologicznego. Mapy geologiczne: podział ze względu na skalę, stopień odkrycia i treść, zasady sporządzania legendy. Szczegółowa Mapa Geologiczna Polski. Zapis zmian paleogeograficznych plejstocenu w osadach.

- 152 -

Bibliografia: Jaroszewski W. (red.), 1986. Przewodnik do ćwiczeń z geologii dynamicznej. Wyd. Geol. Warszawa. Lindner L., 1992. Czwartorzęd – osady, metody badań, stratygrafia. Wyd. PAE, Warszawa. Mizerski W., 1999. Geologia dynamiczna dla geografów. Wyd. Nauk. PWN, Warszawa. Mizerski W., Orłowski S., 2001. Geologia historyczna dla geografów. Wyd. Nauk. PWN, Warszawa. Radlicz - Rühlowa H., Wiśniewska Żelichowska M., 1988. Podstawy geologii. Wyd. Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa. Roniewicz P. (red.), 1999. Przewodnik do ćwiczeń z geologii dynamicznej. Wyd. PAE, Warszawa. Słowański W., (red.), 1989. Kartografia geologiczna. Cz. III. Geologiczna kartografia powierzchniowa. Geologiczna kartografia wgłębna. Wyd. Geol., Warszawa.

Nazwa przedmiotu: Zajęcia terenowe z botaniki Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: 2 Rodzaj studiów: stacjonarne Rok studiów: I B + EiZZP + BG Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: dr Bożenna Maciejczak Forma zaliczenia: zaliczenie z oceną Cel kształcenia: Wyposażenie studentów w wiedzę z zakresu rozpoznawania różnorodności budowy organów wegetatywnych oraz generatywnych, na różnych poziomach organizacji morfologicznej roślin telomowych. Wykształcenie umiejętności rozpoznawania gatunków roślin występujących w zróżnicowanych warunkach siedliskowych oraz zależności budowy roślin od czynników środowiska. Treści kształcenia: Biologia bez specjalności (20 godz.) + Ekologia i zarządzanie zasobami przyrody (30 godz.) + Biologia z geografią (15 godz.). Zróżnicowanie budowy organów wegetatywnych i generatywnych u roślin telomowych zarodnikowych (Bryophytina, Lycophytina, Pterophytina, Sphenophytina) oraz kwiatowych nagozalążkowych (Pinophytina) i okrytozalążkowych dwuliściennych (Magnoliopsida) oraz jednoliściennych (Liliopsida). Przystosowania roślin do życia w zróżnicowanych warunkach środowiska przyrodniczego (piaszczyste, naskalne, wodne, bagienne, ruderalne, segetalne, zacienione, nasłonecznione, zasolone, itp.). Organy rozmnażania generatywnego u roślin zarodnikowych i kwiatowych oraz wegetatywnego (rozmnóżki li ściowe, pąkowe, łodygowe, zarodnie, zarodniki, kwiaty, kwiatostany, nasiona, owoce. Przydatność kluczy do rozpoznawania gatunków oraz analizy budowy roślin. Zasady sporządzania zielników, tematycznych kolekcji roślin (np. chwastów pól uprawnych, piaszczysk, leczniczych i innych). Dla nauczycieli, dodatkowo, graficznych opracowań z określonego tematu ćwiczeń terenowych. BIBLIGRAFIA: Falińska K., 2004. Ekologia roślin. Wyd. Nauk. PWN,Warszawa. Kościelny S., Sękowski B., 1971.Drzewa i krzewy, klucze do oznaczania. PWRiL. Wrocław. Matuszkiewicz W., 2008. Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Wyd. Nauk. PWN, W-wa. Mowszowicz J.,1973. Rośliny wodne krajowe. UŁ, Łódź. Mowszowicz J., 1979. Zarys systematyki roślin. PWN, Warszawa. Mowszowicz J., 1980. Pospolite rośliny naczyniowe Polski. PWN, Warszawa. Seneta W., Dolatowski J., 1997. Dendrologia. Wyd. Nauk. PWN, Warszawa. Szafer W., Kulczyński S., Pawłowski B., 1976. Rośliny polskie. PWN, Warszawa. Rutkowski L.,1998. Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski. Wyd. nauk. PWN, Warszawa.

- 153 -

Nazwa przedmiotu: Podstawy botaniki farmaceutycznej Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: 1 i 4 Rodzaj studiów: stacjonarne drugiego stopnia Rok studiów: I i II Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: dr Bożenna Maciejczak Forma zaliczenia: (sem. I–Egzamin; lab.–zal z oceną; sem. IV–wykł. zal; lab –zal z oc.); Cel kształcenia: Poszerzenie wiedzy botanicznej w zakresie roślin użytkowych, a szczególności wykorzystywanych w lecznictwie. Treści kształcenia: Wykład (liczba godzin: 15,10) Podstawowe wiadomości z zakresu morfologii oraz systematyki roślin (glonów i roślin wyższych), ze szczególnym uwzględnieniem roślin farmakopealnych. Historia ziołolecznictwa w starożytności (w dorzeczu Eufratu i Tygrysa, Grecji, Rzymu oraz Bliskim Wschodzie, medycyna w Chinach, medycyna tybetańska. Rośliny biblijne. Wybrane zagadnienia z etnobotaniki. Ogrody przyklasztorne i herbaria. Surowce farmakopealne plechowców (glonów i grzybów) - plecha, zarodniki, formy przetrwalnikowe, a także roślin wyższych – od mszaków do roślin okrytonasiennych. Rośliny lecznicze i trujące rodzime oraz obcego pochodzenia we florze Polski. Ochrona zasobów roślin leczniczych (glonów; roślin wyższych i grzybów) w Polsce i innych krajach UE. Klucze do oznaczania roślin oraz rozpoznawanie gatunków roślin w terenie. Warunki upraw roślin leczniczych, zbioru i przechowywania surowców roślinnych. Ważniejsze rośliny lecznicze egzotyczne. Leki homeopatyczne. Laboratorium (liczba godzin: 15), Seminarium (liczba godzin: 15) Specyfika budowy komórki roślinnej, ze szczególnym uwzględnieniem materiałów zapasowych, zawartości wakuoli i ścian komórkowych oraz kanałów żywicznych, latycyferów, zbiorników eterycznych, korowiny drzew, wytworów skórki, itp. Rozpoznawanie i oznaczanie roślin leczniczych w terenie. Zasoby roślin leczniczych i ich przystosowania do życia w różnych warunkach siedliskowych. Prezentacje (zimą) roślin farmakopealnych oraz używek pochodzenia roślinnego. Bibliografia: Broda B., 1998. Zarys botaniki farmaceutycznej. PZWL, Warszawa. Broda B., Mowszowicz J.,2000. Przewodnik do oznaczania roślin leczniczych, trujących i użytkowych. Wyd. Lekarskie PZWL, Warszawa. Hageneder F., 2005. Magia drzew. Świat Książki, Warszawa. Jędrzejko K. (red.), 1095. Ocena naturalnych zasobów roślin leczniczych metodami geobotanicznymi. Śląska AM, Katowice. Jędrzejko K. (red.)., 1997. Zarys wiedzy o roślinach leczniczych. Śląska AM, Katowice. Jędrzejko K., 2001. Wykaz roślin i surowców leczniczych stosowanych w Polsce. Śląska AM, Katowice. Kohlmunzer S., 1998. Farmakognozja. Podręcznik dla studentów farmacji. Wyd. Lekarskie PZWL, Warszawa. Mowszowicz J., 1983. Przewodnik do oznaczania krajowych roślin zielarskich. PWRiL, Warszawa. Ożarowski A., 1993. Leksykon leków naturalnych. Cosmos. Katowice. Ożarowski A. (red.), 1983. Ziołolecznictwo. PZWL, Warszawa. Ożarowski A., Jaroniewski W., 1987. Rośliny lecznicze. IWZZ, Warszawa. Podbielkowski Z., 1992. Rośliny użytkowe. Wyd. Szkolne i Pedagog., Warszawa. Rumińska A., 1973. Rośliny lecznicze. Podstawy biologii i agrotechniki. PWRiL, Warszawa.

- 154 -

Szczepanowicz B., 2003. Atlas roślin biblijnych. Pochodzenie, miejsce w biblii i symbolika. Wyd. WAM, Kraków. I INNE dostępne pozycje literatury naukowej i popularnonaukowej.

Nazwa przedmiotu: Szata roślinna terenów zurbanizowanych Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: 4 Rodzaj studiów: stacjonarne Rok studiów: II SUM Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: dr Bożenna Maciejczak Forma zaliczenia: zaliczenie z oceną Cel kształcenia: Zapoznanie studentów z szatą roślinną terenów zurbanizowanych. Treści kształcenia: Stan zbadania szaty roślinnej terenów zurbanizowanych w Polsce. Architektura i ekologia krajobrazu zurbanizowanego. Przestrzenno-siedliskowe zróżnicowanie obszarów zurbanizowanych (miejskich, wiejskich, hałd, obiektów przemysłowych, wzdłuż tras komunikacyjnych itp.). Warunki ekologiczne miasta. Środowisko biotyczne i różnorodność przyrodnicza obszarów zurbanizowanych. Ekosystemy leśne i leśno-parkowe, łąkowe, wodne i przywodne oraz agrarne i ich znaczenie. Naturalizacja roślinności pochodzenia antropogenicznego. Zieleń miejska w systemie obszarów chronionych. Synantropizacja zurbanizowanych obszarów chronionych. Strefowość roślinności w miastach i aglomeracjach miejskich oraz na obszarach poprzemysłowych. Flora i zbiorowiska synantropijne. Fitoindykacja. Szata roślinna w zagospodarowaniu przestrzennym obszarów zurbanizowanych. Bibliografia: Andrzejewski R., 1975. Problemy ekologicznego kształtowania środowiska w mieście. Ekol. Pol. 21. Str. 175-186. Andrzejewski R., Weigle A. (red.), 2003. Różnorodność biologiczna Polski. Wyd. Narodowa Fundacja Ochrony Środowiska. Chojnacki J., 1991. Zróżnicowane przestrzenne roślinności Warszawy. Wyd. UW, str. 277. Jackowiak B., 1990. Differentiation of vascular plants floras in various urban-use zones Poznań. Urban Ecologicas Studies in Central and Eastern Europe. Ossolineum. Str. 36-48.. Jackowiak B., 2001. Miasto jako układ ekologiczny. W: Strzałko J., Mossor-Pietraszewska T. (red.). Kompendium wiedzy ekologicznej. PWN, Warszawa-Poznań. Str. 279-310. Maciejczak B., 1988. Flora synantropijna Kielc, Skarżyska-Kamiennej i Starachowic. KTN. Kielce, str.162. Maciejczak B., Anthropophytes in vascular flora of Ostrowiec Świętokrzyski. In: Zając A., Zając M., Zemanek B. (Ed.). Phytogeogeographical problems of synanthropic plants. Inst. Bot. Jagiellonian University. Matuszkiewicz A. J., 1992. Kompleks krajobrazowo-roślinny jako jednostka zróżnicowania roślinności terenów zurbanizowanych. W: Kostrowicki A. S. (red.). Wpływ urbanizacji na układy ekologiczne strefy podmiejskiej Warszawy., str.51-70. Sudnik-Wócikowska B., 1998. Czasowe i przestrzenne aspekty procesu synantropizacji flory. Na przykładzie miast Europy środkowej. Wyd. UW, str. 167. Synantropizacja szaty roślinnej.II. Flora i roślinność miast w związku z ich warunkami przyrodniczymi, dziejami i funkcją. 1971. J. B. Faliński (red.). Mater. Zakł. Fitosoc. Stosow. UW. 27, str. 317. Solon J., Plit J., 1992. Transformacje antropogeniczne układów ekologicznych. W: Kostrowicki A.S. (red.). Wpływ urbanizacji na układy ekologiczne strefy podmiejskiej Warszawy, str. 25-35.

- 155 -

Nazwa przedmiotu: Fizyka z elementami biofizyki Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: 1 System studiów: stacjonarne Nazwisko osoby prowadzącej: dr Urszula Majewska Forma zaliczenia: zaliczenie z oceną, Cel kształcenia: Podstawowym celem zajęć dydaktycznych jest zaznajomienie studentów z podstawowymi metodami pomiarowymi poprzez przeprowadzenie prostych doświadczeń z fizyki z elementami biofizyki pozwalających na kształcenie sprawności eksperymentalnej i zdobycie podstawowej wiedzy z zakresu opracowania danych pomiarowych oraz pogłębienie wiedzy biofizycznej przez eksperyment. Treści kształcenia: W ramach zajęć studenci wykonują 6 ćwiczeń w semestrze z różnych działów fizyki (mechaniki, ciepła, elektryczności, optyki). Studentów obowiązuje zakres materiału wyznaczonego w pytaniach do każdego ćwiczenia , które są zawarte w opracowaniach ogólnych poszczególnych ćwiczeń. Tematyka ćwiczeń, kolejność ich wykonywania są ujęte w programie I Pracowni. Zajęcia organizacyjne. Instruktaż BHP. Rachunek niepewności pomiarowych. Wyznaczanie napięcia powierzchniowego cieczy za pomocą wagi torsyjnej. Wyznaczanie współczynnika lepkości cieczy. Wyznaczanie prędkości dźwięku w powietrzu i częstotliwości drgań własnych słupa powietrza. Pomiar wilgotności względnej za pomocą psychrometru Assmana. Wyznaczanie ciepła właściwego wody metodą elektrokalorymetryczną. Wyznaczanie ogniskowej soczewek. Wyznaczanie długości fali świetlnej przy pomocy siatki dyfrakcyjnej. Odrabianie ćwiczeń i wpisywanie zaliczeń. Bibliografia: Z. Jóźwiak, G. Bartosz, „ Biofizyka. Wybrane zagadnienia wraz z ćwiczeniami” PWN, W-wa, 2005. T. Dryński, „Ćwiczenia laboratoryjne z fizyki” PWN, W-wa, 1987. H. Szydłowski, „Pracownia fizyczna” PWN, W-wa, 1995. B. M. Jaworski, A. A. Dietłaf, „Fizyka. Poradnik encyklopedyczny” PWN, W-wa, 1998. M. Skorko, „Fizyka”, PWN, 1979. D.Halliday, R.Resnick, J.Walker, „Podstawy fizyki”.

Nazwa przedmiotu: Seminarium magisterskie - botanika Rok akademicki: 2009/2010 Rodzaj studiów: stacjonarne Rok studiów: I SUM Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: dr hab. prof. UJK Andrzej Massalski Forma zaliczenia: zaliczenie z oceną Cel kształcenia: Pogłębienie i poszerzenie wiedzy botanicznej dla potrzeb przygotowywanych prac magisterskich Treści kształcenia: Kierunki badań botanicznych: anatomia roślin florystyka fitosocjologia

- 156 -

geografia roślin szata roślinna antropogeniczne przeobrażenia zbiorowisk roślinnych i metody ich oceny zasoby kserotermicznej szaty roślinnej metody badań geobotanicznych bioróżnorodność jako wskaźnik stanu środowiska przyrodniczego współczesne badania taksonomiczne botanika farmaceutyczna Zasady pisania i prezentowania prac seminaryjnych. Bibligrafia: Czasopisma botaniczne i biologiczne: Acta Societatis Botanicorum Poloniae, Chrońmy Przyrodę Ojczystą Ochrona Przyrody Fragmenta Floristica et Geobotanica Wszechświat Aura Pozycje podręcznikowe: Falińska K. 1997. Ekologia roślin.PWN. W-wa Faliński J.B. 1990. Kartografia geobotaniczna. Tom 1-3. PPWK. Warszawa-Wrocław Fukarek F. 1967. Fitosocjologia PWRiL. W-wa. Kornaś J., Medwecka-Kornaś A. 2002 Geografia roślin. PWN. W-wa. Lista roślin zagrożonych w Polsce. 1992. Prac. Zbior. PAN. K-ów. Matuszkiewicz W. 2001 Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski PWN. W-wa Polska czerwona księga roślin. 2001 Prac. Zbior. PAN K-ów. Szafer W. I in. 1997. Szata Roślinna Polski t. 1,2 PWN. W-wa Ustawa o ochronie przyrody wraz z aktami wykonawczymi Zimny H. 2006. Ekologiczna ocena stanu środowiska: Bioindykacja i biomonitoring. Wyd. Agencja Reklamowo-Wydawnicza A. Grzegorczyk, Warszawa Nazwa przedmiotu: Seminarium magisterskie - botanika Rok akademicki: 2009/2010 Rodzaj studiów: niestacjonarne Rok studiów: I SUM Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: dr hab. prof. UJK Andrzej Massalski Forma zaliczenia: zaliczenie z oceną Cel kształcenia: Pogłębienie i poszerzenie wiedzy botanicznej dla potrzeb przygotowywanych prac magisterskich. Treści kształcenia: Kierunki badań botanicznych: anatomia roślin florystyka fitosocjologia geografia roślin szata roślinna antropogeniczne przeobrażenia zbiorowisk roślinnych i metody ich oceny zasoby kserotermicznej szaty roślinnej metody badań geobotanicznych bioróżnorodność jako wskaźnik stanu środowiska przyrodniczego współczesne badania taksonomiczne botanika farmaceutyczna Tematy ogólno biologiczne np.: Bank Tkanek

- 157 -

Zasady pisania i prezentowania prac seminaryjnych. Bibliografia: Czasopisma botaniczne i biologiczne: Acta Societatis Botanicorum Poloniae, Chrońmy Przyrodę Ojczystą Ochrona Przyrody Fragmenta Floristica et Geobotanica Wszechświat Aura Pozycje podręcznikowe: Falińska K. 1997. Ekologia roślin.PWN. W-wa Faliński J.B. 1990. Kartografia geobotaniczna. Tom 1-3. PPWK. Warszawa-Wrocław Fukarek F. 1967. Fitosocjologia PWRiL. W-wa. Kornaś J., Medwecka-Kornaś A. 2002 Geografia roślin. PWN. W-wa. Lista roślin zagrożonych w Polsce. 1992. Prac. Zbior. PAN. K-ów. Matuszkiewicz W. 2001 Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski PWN. W-wa Polska czerwona księga roślin. 2001 Prac. Zbior. PAN K-ów. Szafer W. I in. 1997. Szata Roślinna Polski t. 1,2 PWN. W-wa Ustawa o ochronie przyrody wraz z aktami wykonawczymi Zimny H. 2006. Ekologiczna ocena stanu środowiska: Bioindykacja i biomonitoring. Wyd. Agencja Reklamowo-Wydawnicza A. Grzegorczyk, Warszawa

Nazwa przedmiotu: Chemia ogólna i analityczna Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: 1 Rodzaj studiów: niestacjonarny Rok studiów: I LIC Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: dr Maria Materny Forma zaliczenia: egzamin Cel kształcenia: Celem przedmiotu jest wprowadzenie studentów w nowoczesne podstawy chemii ogólnej i analitycznej, niezbędne do prawidłowego zrozumienia zagadnień z dziedziny biologii i biochemii na poziomie molekularnym budowy komórki i procesów biochemicznych. Treści kształcenia: Budowa atomów i cząsteczek (Jądro atomu. Nukleony jako składniki jądra atomowego. Izotopy. Naturalne i sztuczne przemiany jądrowe. Elektronowa struktura atomu. Zasada nieoznaczoności Heisenberga. Orbitale atomowe. Układ okresowy pierwiastków i konfiguracje elektronowe atomów. Okresowość fizycznych i chemicznych właściwości pierwiastków. Główne rodzaje wiązań chemicznych. Orbitale molekularne. Homo i heterojądrowe cząsteczki dwuatomowe. Cząsteczki wieloatomowe. Hybrydyzacja orbitali. Polarność cząsteczki i moment dipolowy. Wiązanie koordynacyjne. Nomenklatura związków kompleksowych. Ligandy proste i chelatowe oraz ich zastosowanie w analizie chemicznej). Równowagi w roztworach elektrolitów (Okresowość właściwości chemicznych tlenków i wodorków pierwiastków bloku s i p. Amfoteryczność. Pojęcie kwasu i zasady według Arrheniusa, Bronsteda, Lewisa. Dysocjacja wody. Iloczyn jonowy wody. Pojęcie pH roztworu. Wskaźniki kwasowo-zasadowe. Zastosowanie prawa działania mas do dysocjacji kwasów i zasad. Prawo rozcieńczeń Ostwalda. Obliczenia pH roztworów mocnych kwasów i zasad. Obliczenia pH roztworów słabych kwasów i zasad. Zmiany pH w reakcjach między kwasami i zasadami (podstawy alkacymetrii). Czynniki decydujące o mocy kwasów. Hydroliza soli słabych kwasów i mocnych zasad, mocnych kwasów i słabych zasad oraz słabych kwasów i słabych zasad. Roztwory buforowe. Rola buforów w organizmach żywych). Procesy oksydacyjno-redukcyjne (Reakcje utleniania i redukcji. Stopnie utleniania pierwiastków w związkach. Połówkowe reakcje utleniania i połówkowe reakcje redukcji, utleniacz

- 158 -

(dezelektronator) oraz reduktor (elektronator). Właściwości redoksowe związków chromu i manganu na różnych stopniach utlenienia. Wpływ pH na reakcje utleniania i redukcji. Wykorzystanie właściwości redoksowych związkow w chemii analitycznej. Podstawy manganometrii. Szereg napięciowy metali. Reakcje metali z kationami innych metali. Reakcje metali z kwasami. Gospodarowanie chemikaliami. Metale i niemetale w biologii i medycynie. Laboratorium (liczba godzin: 36) Forma zaliczenia: na podstawie poprawnie wykonanych ćwiczeń i analizy przez studenta oraz złożenie sprawozdań z części doświadczalnej i zaliczenie pisemnych kolokwiów po zakończeniu każdego działu Ćwiczenia laboratoryjne obejmują dwie grupy zagadnień zagadnienia z chemii ogólnej : Dysocjacja elektrolityczna, Wykładnik stężenia jonów wodorowych. Wskaźniki kwasowo-zasadowe. Instrumentalny pomiar pH. Hydroliza soli. Podstawy redoksymetrrii: Reakcje redox, roztwarzanie metali w kwasach; zagadnienia z chemii analitycznej ilościowej i jakościowej: wykrywanie wybranych 5-6 kationów z pięciu grup analitycznych ; Ag(I), Pb(II) Ba(II), Cu(II), Fe(III) , Co(II), NH4

+ (próby proste). Rozdzielanie mieszaniny składającej się z 3-4 kationów na grupy analitycznej oraz ich identyfikacja. Reakcje grupowe, selektywne, charakterystyczne i specyficzne. Chemiczna analiza ilościowa: metody alkacymetryczne ; (Sporządzenie i nastawianie miana roztworu zasady sodowej w celu ilościowego oznaczanie zawartości kwasu octowego w próbie oraz oznaczania zawartości kwasu azotowego w próbie, Metody redoksymetryczne; (nastawianie miana titranta (r-r KMnO4) oraz manganometryczne oznaczanie kwasu szczawiowego w próbie) Bibligrafia: Lech Pajdowski, Chemia ogólna. Warszawa PWN 1974r. Adam Bielański, Podstawy chemii nieorganicznej. Warszawa PWN 2003r. Wanda Brzyska Podstawy Chemii Wyd. UMCS Lublin 2001 T. Kędryna Chemia ogólna z elementami biochemii Wyd. Kraków 2001 Adam Hulanicki, Reakcje kwasów i zasad w chemii analitycznej. Warszawa PWN 1992r F. Albert Cotton, Geoffrey Wilkinson, Paul L. Gaus, Chemia nieorganiczna. Podstawy.Warszawa PWN 1995r. Robert W. Hay, Chemia bionieorganiczna. Warszawa PWN 1990r. Lipiec T., Szmal Z., Chemia analityczna z elementami analizy instrumentalnej, PZWL, W-wa, 1997. Adam Hulanicki, Reakcje kwasów i zasad w chemii analitycznej. Warszawa PWN 1992r Minczewski J., Marczenko Z., Chemia analityczna t.I i II., PWN, W-wa, 2001.

Nazwa przedmiotu: Parazytologia Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: 2 Rodzaj studiów: niestacjonarne Rok studiów: III lic.B Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: dr inż. Joanna Matuska-Łyżwa Forma zaliczenia: zaliczene, zalczenie z oceną Cel kształcenia: zapoznanie studentów z: biologią omawianych pasożytów budową anatomiczną i morfologiczną wybranych pasożytów rolą oraz znaczeniem pasożytów dla zwierząt i człowieka Oczekiwane umiejętności (po zakończeniu przedmiotu): Oczekuje się od studentów: umiejętności rozpoznawania gatunków pasożytów na podstawie budowy morfologicznej oraz ich klasyfikacji do jednostek systematycznych

- 159 -

określenia roli zwierzęcia w środowisku Bibliografia: Zarys parazytologii systematycznej - Stefan Tarczyński Parazytologia weterynaryjna, tom I i II - Witold Stefański Parazytologia i parazytozy zwierząt – Jerzy Lech Gundłach, Andrzej Bernard Sadzikowski Choroby pasożytnicze zwierząt domowych – Stefan Furmaga Parazytologia i akarologia medyczna – praca zbiorowa pod red. Antoniego Deryło Choroby inwazyjne zwierząt domowych – Stanisław Patyk Robaki pasożytnicze w ekosystemach wodnych i lądowych - Teresa Pojmańska, Katarzyna Niewiadomska, Anna Okulewicz Zarys parazytologii ogólnej - Katarzyna Niewiadomska, Teresa Pojmańska, Barbara Machnicka, Bożena Grabda-Kazubska Zoologia, bezkręgowce – praca zbiorowa pod red. Eugeniusza Grabdy Zoologia dla Uczelni Rolniczych - praca zbiorowa pod red. Jolanty Hempel-Zawitkowskiej Zoologia – S. Feliksiak, W. Michajłow, Z. Raabe, K. Strawiński Zoologia bezkręgowców - Walentin Dogiel, red. Eugeniusz Żarnowski

Nazwa przedmiotu: Protozoologia Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: 1 Rodzaj studiów: niestacjonarne Rok studiów: I LIC B Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: dr inż. Joanna Matuska-Łyżwa Forma zaliczenia: zaliczenie, zalicenie z oceną Cel kształcenia: zapoznanie studentów z: budową wybranych grup zwierząt (wiedza podana w ujęciu ewolucyjnym jest podstawą zrozumienia celu adaptacji organizmów do zajmowanych środowisk oraz sposobu ich egzystencji) rolą poszczególnych grup zwierząt w siedlisku życia oraz ich znaczeniem dla człowieka Oczekiwane umiejętności po zakończeniu przedmiotu: klasyfikacja gatunków do jednostek systematycznych rozpoznawanie gatunków pierwotniaków na podstawie budowy morfologicznej znajomość biologii poszczególnych gatunków pierwotniaków określenie roli zwierzęcia w środowisku Bibliografia: Zoologia, bezkręgowce, Tom I – praca zbiorowa pod red. Eugeniusza Grabdy Zoologia dla Uczelni Rolniczych - praca zbiorowa pod red. Jolanty Hempel-Zawitkowskiej Podstawy protozoologii - Anna Czapik Zarys protozoologii – Zdzisław Raabe Zoologia – S. Feliksiak, W. Michajłow, Z. Raabe, K. Strawiński Zoologia bezkręgowców - Walentin Dogiel, red. Eugeniusz Żarnowski

Nazwa przedmiotu: Podstawy ParazytologiiI Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: 2 Rodzaj studiów: stacjonarne Rok studiów: I SUM BMzED Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: dr inż. Joanna Matuska-Łyżwa Forma zaliczenia: zaliczenie, zaliczenie z oceną

- 160 -

Cel kształcenia: zapoznanie studentów z: biologią omawianych pasożytów budową anatomiczną i morfologiczną wybranych pasożytów rolą oraz znaczeniem pasożytów dla zwierząt i człowieka Oczekiwane umiejętności (po zakończeniu przedmiotu): Oczekuje się od studentów: umiejętności rozpoznawania gatunków pasożytów na podstawie budowy morfologicznej oraz ich klasyfikacji do jednostek systematycznych określenia roli zwierzęcia w środowisku Bibliografia: Zarys parazytologii systematycznej - Stefan Tarczyński Parazytologia weterynaryjna, tom I i II - Witold Stefański Parazytologia i parazytozy zwierząt – Jerzy Lech Gundłach, Andrzej Bernard Sadzikowski Choroby pasożytnicze zwierząt domowych – Stefan Furmaga Parazytologia i akarologia medyczna – praca zbiorowa pod red. Antoniego Deryło Choroby inwazyjne zwierząt domowych – Stanisław Patyk Robaki pasożytnicze w ekosystemach wodnych i lądowych - Teresa Pojmańska, Katarzyna Niewiadomska, Anna Okulewicz Zarys parazytologii ogólnej - Katarzyna Niewiadomska, Teresa Pojmańska, Barbara Machnicka, Bożena Grabda-Kazubska Zoologia, bezkręgowce – praca zbiorowa pod red. Eugeniusza Grabdy Zoologia dla Uczelni Rolniczych - praca zbiorowa pod red. Jolanty Hempel-Zawitkowskiej Zoologia – S. Feliksiak, W. Michajłow, Z. Raabe, K. Strawiński Zoologia bezkręgowców - Walentin Dogiel, red. Eugeniusz Żarnowski

Nazwa przedmiotu: Protozoologia Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: zimowy Rodzaj studiów: stacjonarne Rok studiów: I lic.B+BG+EiZZP Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: dr inż. Joanna Matuska-Łyżwa Forma zaliczenia: zaliczenie, zaliczenie z oceną Cel kształcenia: Zapoznanie studentów z: budową wybranych grup zwierząt (wiedza podana w ujęciu ewolucyjnym jest podstawą zrozumienia celu adaptacji organizmów do zajmowanych środowisk oraz sposobu ich egzystencji) rolą poszczególnych grup zwierząt w siedlisku życia oraz ich znaczeniem dla człowieka Oczekiwane umiejętności po zakończeniu przedmiotu: klasyfikacja gatunków do jednostek systematycznych rozpoznawanie gatunków pierwotniaków na podstawie budowy morfologicznej znajomość biologii poszczególnych gatunków pierwotniaków określenie roli zwierzęcia w środowisku Bibliografia: Zoologia, bezkręgowce, Tom I – praca zbiorowa pod red. Eugeniusza Grabdy Zoologia dla Uczelni Rolniczych - praca zbiorowa pod red. Jolanty Hempel-Zawitkowskiej Podstawy protozoologii - Anna Czapik Zarys protozoologii – Zdzisław Raabe Zoologia – S. Feliksiak, W. Michajłow, Z. Raabe, K. Strawiński Zoologia bezkręgowców - Walentin Dogiel, red. Eugeniusz Żarnowski

- 161 -

Nazwa przedmiotu Metody biologii molekularnej Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: 1 Rodzaj studiów: stacjonarne Rok studiów: I SUM BM z ED Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: wykład- dr Ewa Górnicka-Michalska laboratorium- dr Ewa Górnicka- Michalska dr Andrzej Kowalski, mgr Joanna Wawszczyk Forma zaliczenia: egzamin i zaliczenie z oceną Cel kształcenia: Teoretyczne (wykłady) i praktyczne (ćwiczenia) opanowanie podstawowych technik i metod związanych z klonowaniem molekularnym (metody izolowania DNA pochodzącego z różnych źródeł, techniki elektroforetyczne, trawienie enzymami restrykcyjnymi, rekombinacja i ligacja, zasady transformacji i identyfikacji rekombinantów). Zapoznanie się z metodami klonowania genomów (biblioteki genomowe i cDNA) oraz sposobami identyfikacji i analizy sklonowanych genów (techniki hybrydyzacyjne i metody sekwencjonowania DNA). Poznanie praktycznych zastosowań technik biologii molekularnej (technika RFLP, metoda PCR, mikromacierze) w diagnostyce medycznej i kryminalistyce. Treści kształcenia: Wykład (liczba godzin: 15) Struktura kwasów nukleinowych i ich właściwości fizyko-chemiczne. Tworzenie form superhelikalnych DNA i ich znaczenie biologiczne. Klonowanie i subklonowanie DNA. Podstawowe pojęcia: wektory, gospodarze, rekombinacja, transformacja, transfekcja i selekcja rekombinantów. Wektory – właściwości i podział. Izolacja DNA plazmidowego i genomowego. Enzymy restrykcyjne – właściwości i podział. Ligacja, transformacja i przeszukiwanie transformantów. Zastosowanie technik elektroforetycznych w analizie rekombinantów. Mapy restrykcyjne. Wektory plazmidowe. Geny selekcyjne w wektorach plazmidowych. Wykrywanie zrekombinowanych plazmidów. Plazmidowe wektory ekspresyjne. Wektory pochodne bakteriofagów. Kosmidy. Sztuczne chromosomy bakteryjne. Wektory eukariotyczne. Sposoby transfekcji. Wektory czółenkowe (episomalne plazmidy drożdżowe). Sztuczne chromosomy drożdżowe. Wektory roślinne – plazmid Ti i jego modyfikacje. Bakulowirusy. Retrowirusy. Biblioteki genomowi i biblioteki cDNA – sposoby przygotowania. Przeszukiwanie bibliotek. Sondy. Metody znakowania kwasów nukleinowych (radioaktywne i chemiczne). Hybrydyzacja kwasów nukleinowych (odszukiwanie sekwencji komplementarnych): metoda Southerna, metoda northern i western. Analiza zrekombinowanych genów. Sekwencjonowanie kwasów nukleinowych: metoda chemiczna i enzymatyczna. Modyfikacje stosowane w automatycznym sekwencjonowaniu DNA. Mikromacierze i inne metody sekwencjonowania kwasów nukleinowych. Bazy danych o sekwencjach. Rozwój genomiki. Technika PCR i jej odmiany (RT-PCR, Real-time PCR, PCR In situ i inne). Mutageneza klonowanych genów – mutageneza delecyjna i ukierunkowana. Wykorzystanie techniki RFLP, reakcji PCR i mikromacierzy w diagnostyce medycznej i kryminalistyce. Laboratorium (liczba godzin:15) Zasady BHP obowiązujące na zajęciach z metod biologii molekularnej. Praca w warunkach sterylnych bez zanieczyszczeń. Mikrodozowanie roztworów. Przygotowanie całonocnej hodowli komórek E. coli zawierających plazmid pUC18 na podłożu płynnym z ampicyliną. Izolacja plazmidowego i genomowego DNA. Omówienie metod. Otrzymywanie DNA plazmidu pUC18 z komórek E. coli metodą lizy alkalicznej. Klonowanie DNA w komórkach bakteryjnych. Różne typy wektorów.

- 162 -

Enzymy restrykcyjne. Charakterystyka i zastosowanie. Elektroforeza kwasów nukleinowych. Trawienie wyizolowanego plazmidu pUC18 enzymami restrykcyjnymi. Elektroforeza otrzymanych produktów w żelu agarozowym. Rozróżnianie form plazmidowego DNA na podstawie migracji w żelu agarozowym. Mapy restrykcyjne. Transformacja i transfekcja. Transformacja komórek E. coli DH5α wektorem plazmidowym pUC18. Wykrywanie transformantów. Wydajność transformacji. Identyfikacja klonów bakteryjnych zawierających zrekombinowany plazmid. Biblioteki genomowe i cDNA. Powielanie genów bez klonowania – technika PCR. Zaliczenie ćwiczeń. Bibliografia: Turner P.C., McLennan A.G., Bates A.D., White M.R.H., Biologia molekularna, Krótkie wykłady, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2004, Brown T.A., Genomy, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2009, Berg J.M., Tymoczko J.L., Stryer L., Biochemia, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2005, Węgleński P. (red.), Genetyka molekularna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2008, Buchowicz J., Biotechnologia molekularna, Geneza, przedmiot, perspektywy badań i zastosowań, , Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2006, Bishop J., Ssaki transgeniczne, Wydawnictwo naukowe PWN, Warszawa 2001, Bal J. (red.), Biologia molekularna w medycynie, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2008.

Nazwa przedmiotu: Metody hodowli in vitro Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: 2 Studia: stacjonarne Rok studiów: II SUM BM 3 SEMESTR Osoba odpowiedzialna za treść kształcenia: prof. dr hab. Andrzej Wójcik Forma zaliczenia: zaliczenie ćwiczeń Cel kształcenia: Zapoznanie z techniką hodowli tkankowej oraz możliwościami jej wykorzystania dla celów badań biologicznych. Treści kształcenia: Historia hodowli tkankowej, adhezja komórek, rodzaje hodowli tkankowych, cykl komórkowy i możliwości pomiaru, śmierć komórkowa - apoptoza i nekroza, starzenie komórek w hodowli, rodzaje i skład pożywek, hodowle pierwotne, linie komórkowe, komórki nowotworowe, klonowanie i rozrost komórek w pożywce selekcyjnej, różnicowanie komórek, transformacja komórek, znakowanie komórek, test przeżywalności, test wzrostowy. Zakładanie hodowli i pasażowanie komórek– praca w warunkach jałowych, trypsynizacja komórek, liczenie komórek w hemocytometrze, rozsiew komórek. Krioprezerwacja komórek – zamrażanie i rozmrażanie, ocena żywotności komórek. Utrwalania komórek – barwienie fioletem Giemzy, barwienie fluorochromem, preparaty chromosomowe, oznaczanie liczby chromosomów, barwienie FPG, oznaczanie liczby podziałów komórkowych. Pomiar proliferacji komórek – traktowanie cytochalazyną B, oznaczanie indeksu replikacji. Oznaczanie rozkładu komórek w fazach cyklu – pomiar mikroskopowy, pomiar cytometrem przepływowym. Oznaczanie wzrostu komórek - test wzrostowy i test przeżywalności. Bibliografia : Stanisława Stokłosowa (red.). Hodowla komórek i tkanek. Wydawnictwo Naukowe PWN 2006. Dorota M. Olszewska-Słonina, Tomasz A. Drewa. Hodowla tkankowa, inżynieria tkankowa i medycyna regeneracyjna. Wiadomości lekarskie LIX, 2006. R. Ian Freshney. Culture of Animal Cells: A Manual of Basic Technique. Wiley & Sons 2000.

- 163 -

Nazwa przedmiotu: Technologie informacyjne Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: 1 System: stacjonarny Rok studiów: I Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: mgr Magdalena Nowak Forma zaliczenia: zaliczenie Cel kształcenia: Zapoznanie studentów z podstawowymi możliwościami komputera, efektywne wykorzystywanie popularnego oprogramowania systemowego i użytkowego. Treści kształcenia: Postawy użytkowania i zastosowań komputerów. Podstawowe funkcje porządkujące środowisko pracy każdego użytkownika komputera w celu zwiększenia efektywności jego wykorzystania. Przetwarzanie tekstów - poprawne użycie komputera do tworzenia, edycji, formatowania, przechowywania i drukowania dokumentów. Arkusze kalkulacyjne – wykorzystanie oprogramowania do przeprowadzania powtarzalnych obliczeń: przygotowania budżetów, opracowywania prognoz, sporządzania wykresów i raportów finansowych. Bazy danych – tworzenie i wykorzystanie baz danych do organizowania dużych zasobów danych, umożliwiając szybki i łatwy dostęp do nich. Grafika menadżerska i prezentacyjna – użycie technik graficznych, oferowanych przez komputery, jako efektywnego środka komunikacji, szeroko wykorzystywanego w biznesie i nauczaniu. Usługi w sieciach informatycznych – użycie ogólnoświatowe sieci komputerowej do pozyskiwania informacji i szybkiego komunikowania się z innymi użytkownikami komputerów. BIBLIGRAFIA ECDL, Polskie towarzystwo informatyczne, 2006. Szeliga, Świątelski, ABC systemu Windows XP PL, 2002. Miller, ABC komputera i internetu, 2002. Łuszczyk, Kopertowska, PowerPoint 2003, 2007. Kula, ABC Word 2003 PL, 2004.

Nazwa przedmiotu: Ochrona środowiska Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: 1 Rodzaj studiów: stacjonarne Rok studiów: II LIC B i BG Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: prof. dr hab. Waldemar Celary Forma zaliczenia: wykład – zaliczenie; laboratorium - zaliczenie z oceną Cele kształcenia: Zapoznanie się z metodami badawczymi stosowanymi w monitorowaniu stanu środowiska. Poznanie technicznych (inżynieryjnych) i biologicznych metod stosowanych w ochronie środowiska. Kształtowanie świadomości ekologicznej. Pokazanie powstania i rozwoju antropopresji. Treści kształcenia:

- 164 -

Wprowadzenie w ochronę środowiska. Ochrona środowiska jako nauka. Powstanie i rozwój antropopresji oraz jej wpływ na środowisko. Wybrane akty prawne regulujące działania z zakresu ochrony środowiska. Zjawiska degradacyjne w środowisku. Zaburzenia akustyczne. Zanieczyszczenie atmosfery. Wartości kryterialne górnych i dolnych progów oszacowania oraz marginesów tolerancji substancji zanieczyszczających powietrze. Rodzaje zanieczyszczenia wód i wskaźniki ukazujące ich właściwości fizyko-chemiczno-biologiczne. Ocena stanu czystości wód powierzchniowych w Polsce. Degradacja gleb. Procesy degradacyjne wywołane przez przemysł wydobywczy. Sposoby i metody ochrony gleby oraz wód i powietrza. Rekultywacja terenów zdegradowanych. Zagospodarowanie odpadów komunalnych i przemysłowych. Termiczna utylizacja odpadów. Alternatywne źródła energii. Ocena oddziaływania planowanej inwestycji na środowisko. Bioindykatory. Biomonitoring i biotesty. Bio- i fitoremediacja. Rolnictwo ekologiczne i bezorkowe. Biotechnologia w ochronie środowiska. Rodzaje i cele klasyfikacji stref w Polsce. Bibliografia: Anielak A.M. 2000. Chemiczne i fizykochemiczne oczyszczanie ścieków. PWN, Warszawa. Bień J. B, Bień J. D., Matysiak B. 1999. Gospodarka odpadami w oczyszczalniach ścieków. Wydawnictwo Politechniki Częstochowskiej, Częstochowa. Błaszczyk M. K. 2007. Mikroorganizmy w ochronie środowiska. PWN, Warszawa. Brown L. 2003. Gospodarka ekologiczna. KiW, Warszawa. Jędrczak A. 2008. Biologiczne przetwarzanie odpadów, PWN, Warszawa. Klimiuk E., Łebkowska M. 2005. Biotechnologia w Ochronie środowiska. PWN, Warszawa. Maciak F. 2003. Ochrona i rekultywacja Środowiska. SGGW, Warszawa. Morikawa H., Erkin Ö. C. 2003. Basic processes in phytoremediation and some applications to air pollution control. Chemosphere, 52: 1553-1558. http://www.mos.gov.pl Pawlikowski T., Żeglicz A. 2003. Ekologiczne podstawy ochrony środowisk lądowych. Wyższa Szkoła Humanistyczno-Ekonomiczna, Włocławek. Porębska G., Gworek B. 1999. Ocena przydatności roślin w remediacji gleb zanieczyszczonych metalami ciężkimi. Ochrona Środowiska i Zasobów Naturalnych, 17. Stan środowiska w województwie świętokrzyskim. Wydział Środowiska i Rolnictwa Świętokrzyskiego Urzędu Wojewódzkiego w Kielcach, Kielce 2002. Wyniki oceny jakości powietrza i klasyfikacji stref w województwie świętokrzyskim w roku 2005. http://www.kielce.pios.gov.pl/rap 2000/index.html Główny Inspektorat Ochrony Środowiska w Polsce http://ww.mos.gov.pl www.kielce.pios.gov.pl/wios/raporty/OR06/pow.html

Nazwa przedmiotu: Ochrona środowiska Rok akademicki: 2009/2010 Rodzaj studiów: niestacjonarne Rok studiów: III LIC BN Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: dr Krzysztof Werstak Forma zaliczenia: egzamin Cele kształcenia: Przedstawienie i zapoznanie studentów z przyczynami i skutkami degradacji środowiska. Edukacja racjonalnego korzystania z zasobów przyrody. Nauka myślenia w kategoriach trwałego i zrównoważonego rozwoju. Treści kształcenia: Definicja ochrony przyrody jako dyscypliny naukowej. Zasoby przyrody i ich ochrona. Ochrona wód (wpływ czynników antropogenicznych na procesy hydrologiczne, oddziaływanie gospodarki człowieka na bilans wodny, sposoby i metody zwiększania zasobów wodnych, metody zapobiegania zanieczyszczeniom wód powierzchniowych) Ochrona atmosfery (atmosfera jej skład i budowa, źródła i rodzaje zanieczyszczeń powietrza, wpływ skażeń atmosferycznych na środowisko

- 165 -

i zdrowie człowieka, sposoby monitorowania i przeciwdziałania zanieczyszczeniom atmosfery) Ochrona gleb ( właściwości gleb i rodzaje ich dewastacji, ekologiczne i gospodarcze skutki degradacji gleby, racjonalne gospodarowanie zasobami gleb i ochrona ich wartości produkcyjnych i przyrodniczych) Odpady ich podział i utylizacja. Hałas jako zanieczyszczenie akustyczne środowiska (właściwości fizyczne fal dźwiękowych, szkodliwość hałasu, działania ograniczające uciążliwość bodźców akustycznych) Organizacyjno- prawne środki zarządzania środowiskiem. Rola edukacji i nauki w kształtowaniu i ochronie środowiska. Bibliografia http:// www.mos.gov.pl Główny Inspektorat Ochrony Środowiska w Polsce Chełmicki W. 2002. Woda: zasoby, degradacja, ochrona PWN Warszawa Juda J., Chruściel S. 1974. Ochrona powietrza atmosferycznego WNT, Warszawa Pyłka- Gutowska E., 2004 Ekologia z ochroną środowiska Wyd. Oświata, Warszawa

Nazwa przedmiotu: Fizjologia zwierz ąt Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: 1 Rodzaj studiów: niestacjonarne Rok studiów: III Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: dr Ewa Ochwanowska Forma zaliczenia: zaliczenie z oceną Cel kształcenia: kształcenie umiejętności wykorzystania wiedzy teoretycznej do rozwiązywania problemów praktycznych; rozumienie praw kierujących funkcjonowaniem zdrowego organizmu zwierząt i człowieka w oparciu o relacje między strukturą a funkcją poszczególnych komórek, tkanek, narządów i układów; rozumienie homeostazy i jej roli w zdrowym organizmie zwierząt i człowieka; prawidłowa interpretacja zachowań behawioralnych zwierząt w świetle praw fizjologicznych. Treści kształcenia: Układ krwiono śny: badanie tętna tętniczego metodą palpacyjną; badanie ciśnienia tętniczego metodą Korotkowa; analiza elektrokardiogramu serca; osłuchiwanie tonów serca; wpływ pracy fizycznej na układ krążenia człowieka; reakcje układu krążenia na zmianę pozycji ciała (próba ortostatyczna); czynne przekrwienie skóry wywołane anemizacją; bóle ischemiczne; reakcje naczynioruchowe pod wpływem urazu mechanicznego. Określenie czasu krwawienia – metoda Duke’a; oznaczanie czasu krzepnięcia – metoda kapilary; metoda kropelkowa (zegarkowa); szybka kontrola grupy krwi; próba krzyżowa; oznaczanie grup krwi z zastosowaniem krwinek i surowic wzorcowych; próba krzyżowa. Oznaczanie ilościowe hemoglobiny metodą Sahliego; oznaczanie ilościowe hemoglobiny metodą Sahliego; wskaźnik barwy krwi i (indeks hemoglobiny); kryształki Teichmanna (chloroheminy); badanie szybkości opadania krwinek – OB. Liczenie czerwonych i białych krwinek w komorze Bürkera. Badanie zachowania się erytrocytów w różnych roztworach; oporność osmotyczna erytrocytów; hemoliza; właściwości buforowe krwi. Interpretacja wyników. Układ nerwowy: określanie liczby punktów wrażliwych na bodźce dotykowe w skórze człowieka; badanie czucia umiejscowienia i progu odległości dotykowej w skórze człowieka; badanie punktu zimna i ciepła w skórze człowieka; badanie czucia bólu w skórze człowieka; próba Barany’ego u człowieka; próba Romberga; sprawdzenie ostrości słuchu u człowieka: test zegarka, test szeptu; badanie zmysłu smaku; badanie zmysłu powonienia; badanie współzależności między zmysłem smaku i węchu. Badanie odruchów eksteroreceptywnych u człowieka: odruch rogówkowy i spojówkowy; podeszwowy Babińskiego. Badanie odruchów proprioceptywnych u człowieka: odruch kolanowy; odruch zginania mięśnia dwugłowego ramienia; odruch mięśnia trójgłowego ramienia; odruch ze ścięgna Achillesa. Badanie odruchów wegetatywnych: odruch źreniczny; odruch włókienkowo – aksonrefleks. Odczytywanie i interpretacja wyników. Układ hormonalny: oznaczanie poziomu glikemii za pomocą gleukometru; określanie fazy cyklu miesięcznego na podstawie obrazu mikroskopowego próbki śliny; odczytywanie i interpretacja wyników.

- 166 -

Układ pokarmowy: trawienie skrobi w jamie ustnej człowieka; badanie aktywności amylazy ślinowej; badanie aktywności proteolitycznej pepsyny w zależności od pH; działanie żółci na tłuszcze; oznaczanie współczynnika masy ciała (BMI). BIBLIOGRAFIA: Podręczniki podstawowe Schmith Nielsen K. – Fizjologia zwierząt (Adaptacje do środowiska), PWN, W-wa, 1997 Konturek S. J. – Fizjologia człowieka (podręcznik dla studentów medycyny), Elsevier Urban &Partner, Wrocław, 2007 Ganong W.F. – Fizjologia, podstawy fizjologii lekarskiej, PZWL, W-wa, 1994 Traczyk W. i Trzebski A. – Fizjologia człowieka z elementami fizjologii stosowanej i klinicznej, PZWL, W-wa, 2001 Krzymowski T. – Fizjologia zwierząt (wyd. VIII, ostatecznie IV), PWRiL, W-wa, 2005 (wyd. VIII), 1995 (wyd. IV) Sadowski B. –Biologiczne mechanizmy zachowania się ludzi i zwierząt, PWN, W-wa, 2001 Podręczniki uzupełniające Silbernagl S. i Despopoulus A. – Kieszonkowy atlas fizjologii, PZWL, W-wa, 1994 Konturek S. – Fizjologia człowieka. T: I-V, wyd. UJ, Kraków, 1998-2001 Traczyk W. – Fizjologia człowieka w zarysie, PZWL, W-wa, 1997 Podręczniki anglojęzyczne Moyes D. and Schulte M. – Principles of animal physiology, Pearson benjamin Cummings, 2006 Marieb E. – Human anatomy and physiology, VI ed. Pearson Benjamin Cummings, 2004 Eckert – Animal physiology. Mechanisms and adaptations., W.H. Freeman and company. New York, 2002 W miarę potrzeby do poszczególnych ćwiczeń mogą być zalecane jeszcze inne podręczniki

Nazwa przedmiotu: Podstawy endokrynologii Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: 3 Rodzaj studiów: stacjonarne Rok studiów: II SUM BM Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: dr Ewa Ochwanowska Forma zaliczenia: zaliczenie z oceną Cel kształcenia: znajomość układu endokrynnego kręgowców i mechanizmu działania poszczególnych hormonów: podwzgórza, przysadki mózgowej, tarczycy i przytarczyc, trzustki, kory i rdzenia nadnerczy, rozumienie hormonalnej regulacji cyklu płciowego, metabolizmu cukrowców i gospodarki fosforanowo-wapniowej. Treści kształcenia: Hormony jako biokatalizatory: budowa, mechanizm działania i kontrola wydzielania. Mechanizm działania hormonów biorących udział w regulacji homeostazy glukozy. Zaburzenia hormonalnej regulacji homeostazy glukozy, hiperglikemia, hipoglikemia, cukrzyca noworodkowa, cukrzyca typu I i II oraz typu MODY. Określenie poziomu glikemii za pomocą glukometru; porównywanie uzyskanych wartości z obowiązującymi normami. Czynności dokrewne gonad, określenie fazy cyklu miesięcznego na podstawie obrazu mikroskopowego próbki śliny. Kontrola hormonalna homeostazy fosforanowo – wapniowej i zaburzenia homeostazy wapniowo – fosforanowej: hipokalcemia, hiperkalcemia, hipofosfatemia, hierfosfatemia. Czynności gruczołów endokrynnych w stanie wstrząsu septycznego u dzieci. Sepsa i wstrząs septyczny u dzieci. Zaburzenia hormonalne w sepsie i wstrząsie septycznym u dzieci. BIBLIOGRAFIA: Podręczniki podstawowe

- 167 -

Brook C., Marshall N. Podstawy endokrynologii. Wyd. Medyczne Urban & Partner, Wrocław 2000. Konturek S. J. – Fizjologia człowieka. T. V. Rozdz. II Wydzielanie wewnętrzne. Wyd. Uniwersytetu Jegiellońskiego, Kraków, 2000 Otto-Buczkowska E. Endokrynologia wieku rozwojowego – co nowego? Wyd. Cornetis, Wrocław, 2008. Podręczniki uzupełniające Milewicz A. Endokrynologia kliniczna. Wyd. Akademia Medyczna im. Piastów Śląskich, Wrocław, 2007. W miarę potrzeby do poszczególnych ćwiczeń mogą być zalecane jeszcze inne podręczniki

Nazwa przedmiotu: Seminarium Dyplomowe Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: 5 i 6 Rodzaj studiów: stacjonarne Rok studiów: III LIC B Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: dr Ewa Ochwanowska Forma zaliczenia: zaliczenie z oceną Cel kształcenia: program zajęć jest ściśle związany z wybraną specjalnością oraz nawiązuje do tematyki prac licencjackich. Treści kształcenia: Seminaria obejmują szeroki zakres zagadnień biologicznych. Tematy prac są przygotowywane indywidualnie przez studentów pod opieką pracowników Zakładu Fizjologii Zwierząt. Seminarium przygotowuje studentów do samodzielnego opracowania tematu i napisania pracy licencjackiej, wygłoszenia krótkiej prezentacji i dyskusji przedstawionych zagadnień. BIBLIOGRAFIA: Podręczniki, artykuły przeglądowe z zakresu specjalności

Nazwa przedmiotu: Wykład monograficzny Rok akademicki: 2009/2010 Rodzaj studiów: niestacjonarne Rok studiów: I SUM EiZZP Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: prof dr hab. Jan Pałyga Forma zaliczenia: Zal. z oceną Cel kształcenia: Zapoznanie studentów z podstawowymi technikami uzyskiwania organizmów modyfikowanych genetycznie, ze szczególnym uwzględnieniem metod otrzymywania zwierząt i roślin transgenicznych. Zapoznanie studentów z podstawowymi technikami molekularnymi stosowanymi w badaniach ekologicznych oraz markerami molekularnymi w ekologii. Treści kształcenia: Metody molekularne w badaniach ekologicznych. Podstawy klonowania DNA: izolacja genomowego DNA, endonukleazy restrykcyjne, ligazy, wektory plazmidowe i fagowe, transformacja komórek E. coli. Elektroforeza w żelu agarozowym i poliakrylamidowym. Amplifikacja DNA in vitro: łańcuchowa reakcja polimerazy. Projektowanie starterów do PCR. Technika PCR w czasie rzeczywistym. Sekwencjonownie DNA.

- 168 -

Transformacja komórek zwierzęcych. Metody transformacji komórek: transdukcja za pomocą wektorów oraz transfekcja chemiczna i fizyczna. Systemy selekcyjne dla komórek eukariotycznych: system HPRT i system Tk. Plazmidowe wektory ekspresyjne dla komórek eukariotycznych. Wirusy jako wektory do transferu genów: adenowirusy, parwowirusy (AAV, adeno-associated virus), bakulowirusy (owady), wirusy herpes, retrowirusy, wirus krowianki. Organizmy modyfikowane genetycznie. Zwierzęta transgeniczne. Transgeniczne myszy: Mikrowstrzykiwanie DNA do pronukleusa męskiego komórek jajowych, Ukierunkowana wymiana genów (gene targeting). Technologia transferu jąder: klonowanie somatyczne. Rośliny transgeniczne: kultury tkanek roślinnych. Transfer genów do komórek roślinnych: transformacja za pomocą Agrobacterium tumefaciens z plazmidami Ti. Bezpośrednie przeniesienie DNA do roślin: transformacja protoplastów oraz bombardowanie komórek cząstkami opłaszczonymi wektorami. Wirusy roślinne jako wektory do przenoszenia genów. Zaawansowane technologie transgeniczne: indukowane systemy ekspresyjne (regulacja za pomocą systemów wykorzystujących bakteryjne operony tet i lac, regulacja za pomocą hormonów steroidowych). Ukierunkowana rekombinacja: systemy Flp-FRT i Cre-loxP. Usuwanie niepożądanych transgenów. Markery molekularne w ekologii. Markery kodominujące: Polimorfizm długości fragmentów restrykcyjnych (RFLP), Polimorfizm punktowy sekwencji DNA, Mikrosatelity. Markery dominujące: Losowo amplifikowane polimorficzne DNA (RAPD), Polimorfizm długości amplifikowanych fragmentów (AFLP). Praktyczne zastosowanie metod ekologii molekularnej w ochronie przyrody, rolnictwie i rybołówstwie. Bibliografia: Freeland JR. Ekologia molekularna. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2008. Turner PC, McLennan AG, Bates AD, White MRH. Krótkie wykłady. Biologia molekularna. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2004. Bishop J. Ssaki transgeniczne. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2001.

Nazwa przedmiotu Seminarium magisterskie Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: 1 Rodzaj studiów: Stacjonarne Rok studiów: I SUM BMzED Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: prof. dr hab. Jan Pałyga Forma zaliczenia: zaliczenie Cel kształcenia: Przygotowanie studentów do napisania pracy magisterskiej. Treści kształcenia: Struktura i funkcjonowanie rybosomy eukariotycznego. Receptory pomocnicze w sygnalizacji TGFβ. Uracyl w DNA. Naprawa DNA przez niehomologiczne łączenie końców. Białka MADS – kombinatoryczne regulatory transkrypcji. Białka efektorowe GTPazy Rab5 w regulacji endocytozy i przekazywania sygnałów wewnątrzkomórkowych. Białka aktynowego szkieletu komórki i ich oddziaływanie z lipidami błony. Białka śledzące koniec plus mikrotubul oraz ich udział w organizacji wrzeciona mitotycznego. Aktyna w jądrze komórkowym. Miozyny w jądrze komórkowym. Ogólne pojęcia i koncepcje epigenetyki. Zjawiska epigenetyczne u drożdży Saccharomyces cerevisiae. Wariegacyjny efekt pozycji: heterochromatyna i wyciszanie genów u Drosophila.

- 169 -

Grzyby Schizosaccharomyces pombe i Neurospora crassa jako organizmy modelowe do badań epigenetycznych. Bibliografia: Post. Biochem 2008, 54(3),251-263 Post. Biochem 2008, 54(3),264-273 Post. Biochem 2009, 55(1),25-35 Post. Biochem 2009, 55(1),36-45 Post. Biochem 2009, 55(1),54-65 Post. Biochem 2009, 55(2),171-180 Post. Biochem 2009, 55(2),207-222 Post. Biochem 2009, 55(2),223-231 Post. Biochem 2009, 55(2),232-238 Post. Biochem 2009, 55(2),239-246 Allis CD, Jenuwein T, Reinberg D. Overview and Concepts. In: Allis CD, Jenuwein T, Reinberg D, Caparros M-L, eds. Epigenetics. Cold Spring Harbor Laboratory Press, New York; 2007: p. 23-62. Grunstein M, Gasser S. Epigenetics in Saccharomyces cerevisiae. In: Allis CD, Jenuwein T, Reinberg D, Caparros M-L, eds. Epigenetics. Cold Spring Harbor Laboratory Press, New York; 2007: p. 63-80. Elgin SCR, Reuter G. Position Effect Variegation, Heterochromatin Formation, and Gene Silencing in Drosophila. In: Allis CD, Jenuwein T, Reinberg D, Caparros M-L, eds. Epigenetics. Cold Spring Harbor Laboratory Press, New York; 2007: p. 81-100. Allshire RC, Selker EU. Fungal Models for Epigenetic Research: Schizosaccharomyces pombe and Neurospora crassa. In: Allis CD, Jenuwein T, Reinberg D, Caparros M-L, eds. Epigenetics. Cold Spring Harbor Laboratory Press, New York; 2007: p. 101-126.

Nazwa przedmiotu: Biofizyka molekularna Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: 4 Rodzaj studiów: stacjonarne Rok studiów: II SUM BMzED Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: prof. dr hab. Jan Pałyga Forma zaliczenia: wykład – zal. z oceną Cel kształcenia: Zapoznanie studentów z biofizycznymi podstawami struktury i funkcji biocząsteczek oraz procesami biofizycznymi zachodzącymi komórkach z udziałem cząsteczek biologicznych. Przedstawione zostaną także podstawowe metody biofizyczne badania makrocząsteczek i procesów biochemicznych: spektroskopia mas, spektroskopia optyczna, dichroizm kołowy oraz metody badania struktury przestrzennej białek i innych makrocząsteczek, tj. metody rentgenograficzne i metody magnetycznego rezonansu jądrowego, a także spektroskopia fluorescencyjna i jej zastosowania do analizy cząsteczek in vitro i in vivo, metody analizy molekularnych oddziaływań i wiązania cząsteczek z tworzeniem kompleksów oraz wybrane procesy biofizyczne w komórce. Treści kształcenia: Słabe siły i oddziaływania molekularnych w strukturach biologicznych oraz ich znaczenie dla funkcjonowania cząsteczek. Termodynamika procesów komórkowych. Zmiany konformacyjne białek i innych makrocząsteczek. Różnicowa kalorymetria skaningowa. Podstawowe techniki izolacji i oczyszczanie biocząsteczek. Spektroskopia absorpcyjna w ultrafiolecie i świetle widzialnym. Aktywność optyczna i spektroskopia dichroizmu kołowego. Spektroskopia oscylacyjna: Spektroskopia w podczerwieni i spektroskopia Ramana. Spektroskopia fluorescencyjna. Technika FRET. Sondy fluorescencyjne. Spektroskopia mas i proteomika.

- 170 -

Dyfrakcja promieni rentgenowskich. Struktura przestrzenna kwasów nukleinowych i białek. Spektroskopia magnetycznego rezonansu jądrowego. Rozpoznawanie i wiązanie cząsteczek. Oddziaływania allosteryczne na przykładzie hemoglobiny i enzymów allosterycznych. Kinetyka reakcji enzymatycznych i ogólne mechanizmy katalizy enzymatycznej. Przenikanie jonów przez błony i potencjał błonowy. Transport cząsteczek przez błony. Kanały jonowe i pompy błonowe. Rotacyjne motory molekularne. Potencjał czynnościowy błony i przekazywanie bodźców w neuronach. Bibliografia: Serdyuk IN, Zaccai NR, Zaccai J. Methods in Molecular Biophysics. Structure Dynamics, Function. Cambridge University Press, Cambridge 2007 Miller A., Tanner J. Essentials of Chemical Biology. Structure and Dynamics of Biological Macromolecules. Wiley, Chichester 2008. Mathews CK, van Holde KE, Ahern KG. Biochemistry, 3rd ed. San Francisco, Longman, 2000. Berg JM, Stryer L, Tymoczko JL: Biochemia. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN; 2005.

Nazwa przedmiotu: Techniki rekonstrukcji filogenezy Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: 3 Rodzaj studiów: stacjonarne Rok studiów: II SUM BŚ Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: prof. dr hab. Jan Pałyga Forma zaliczenia: zaliczenie z oceną Cel kształcenia: Zapoznanie studentów z podstawowymi technikami rekonstrukcji filogenezy na podstawie danych molekularnych, tj. sekwencji aminokwasowych białek i sekwencji nukleotydowych genów. Zasady i sposoby przygotowania drzew filogenetycznych. Treści kształcenia: Podstawy analizy i wnioskowania filogenetycznego. Tworzenie molekularnej macierzy sekwencyjnej. Wybór sekwencji do badania i dobór sekwencji homologicznych. Powielania genu z zastosowaniem genomowego DNA metodą PCR i techniki sekwencjonowania fragmentów DNA. Uzyskiwanie sekwencji homologów poprzez przeszukiwanie bazy danych z sekwencjami nukleotydowymi (GenBank): Przeszukiwanie metodą BLAST. Wielosekwencyjne dopasowanie homologów: program ClustalX i inne. Metody stosowane do tworzenia drzew filogenetycznych. Metody parsymoniczne i metody odległościowe. Metoda średnich połączeń (UPGMA) i metoda przyłączania sąsiadów. Poprawki do metod dystansowych: przekształcenie miary podobieństwa w odległość ewolucyjną. Metody optymalizacji drzew filogenetycznych. Metody wykorzystujące kryterium największej wiarygodności. Bayesowskie metody filogenetyczne. Ocena metod i drzew filogenetycznych. Wykorzystanie zestawów danych o znanej historii. Metoda bootstrap. Podstawowe kwestie związane z rekonstrukcją filogenezy. Wyznaczanie korzenia drzewa za pomocą grupy zewnętrznej. Zmienna szybkość i zmienny wzór ewolucji. Przygotowanie drzew filogenetycznych za pomocą programu MEGA. Zastosowanie drzew filogenetycznych. Drzewa genów jako element wnioskowania o drzewach gatunków. Duplikacja genów: geny paralogiczne i geny ortologiczne. Horyzontalne przeniesienie genów. Wykrywanie rekombinacji na podstawie analizy filogenetycznej. Przewidywanie funkcji genu na podstawie drzewa filogenetycznego. Zegar molekularny. Bibliografia:

- 171 -

Higgs P.G., Attwood T.K.: Bioinformatyka i ewolucja molekularna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2008.

Nazwa przedmiotu: Seminarium magisterskie Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: 2 Rodzaj studiów: Stacjonarne Rok studiów: I SUM BMzED Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: prof. dr hab. Jan Pałyga Forma zaliczenia: zaliczenie Treści kształcenia: Epignetyka orzęsków. Interferencyjny RNA i formowanie heterochromatyny. Regulacja epigenetyczna u roślin. Modyfikacje białek chromatynowych i ich rola w chromatynie. Wyciszanie transkrypcji przez białka z grupy Polycomb. Regulacja transkrypcji przez białka z grupy Trithorax. Warianty histonowe i ich rola w epigenetycznej regulacji chromatyny. Epigenetyczna regulacja dziedziczenia chromosomów. Epigenetyczna regulacja chromosomu X Caenorhabditis elegans. Kompensacja dawki genów u Drosophila. Kompensacja dawki genów u ssaków. Metylacja DNA u ssaków. Piętno genomowe u ssaków. Linia komórek rozrodczych i pluripotentne komórki macierzyste. Epigenetyczna kontrola limfopoezy. Bibliografia: Meyer E, Chalker DL. Epigenetics of Ciliates. In: Allis CD, Jenuwein T, Reinberg D, Caparros M-L, eds. Epigenetics. Cold Spring Harbor Laboratory Press, New York; 2007: p. 127-50. Martienssen R, Moazed D. RNAi and Heterochromatin Assembly. In: Allis CD, Jenuwein T, Reinberg D, Caparros M-L, eds. Epigenetics. Cold Spring Harbor Laboratory Press, New York; 2007: p. 151-66. Matzke M, Mittelsten Scheid O. Epigenetic Regulation in Plants. In: Allis CD, Jenuwein T, Reinberg D, Caparros M-L, eds. Epigenetics. Cold Spring Harbor Laboratory Press, New York; 2007: p. 167-90. Kouzarides T, Berger SL. Chromatin Modifications and Their Mechanism of Action. In: Allis CD, Jenuwein T, Reinberg D, Caparros M-L, eds. Epigenetics. Cold Spring Harbor Laboratory Press, New York; 2007: p. 191-210. Grossniklaus U, Paro R. Transcriptional Silencing by Polycomb Group Proteins. In: Allis CD, Jenuwein T, Reinberg D, Caparros M-L, eds. Epigenetics. Cold Spring Harbor Laboratory Press, New York; 2007: p. 211-30. Kingston RE, Tamkun JW. Transcriptional Regulation by Trithorax Group Proteins. In: Allis CD, Jenuwein T, Reinberg D, Caparros M-L, eds. Epigenetics. Cold Spring Harbor Laboratory Press, New York; 2007: p. 231-48. Henikoff S, Smith MM. Histone Variants and Epigenetics. In: Allis CD, Jenuwein T, Reinberg D, Caparros M-L, eds. Epigenetics. Cold Spring Harbor Laboratory Press, New York; 2007: p. 249-64. Karpen GH, Hawley RS. Epigenetic Regulation of Chromosome Inheritance. In: Allis CD, Jenuwein T, Reinberg D, Caparros M-L, eds. Epigenetics. Cold Spring Harbor Laboratory Press, New York; 2007: p. 265-90. Strome S, Kelly WG. Epigenetic Regulation of the X Chromosomes in C. elegans. In: Allis CD, Jenuwein T, Reinberg D, Caparros M-L, eds. Epigenetics. Cold Spring Harbor Laboratory Press, New York; 2007: p. 291-306.

- 172 -

Lucchesi JC, Kuroda MI. Dosage Compensation in Drosophila. In: Allis CD, Jenuwein T, Reinberg D, Caparros M-L, eds. Epigenetics. Cold Spring Harbor Laboratory Press, New York; 2007: p. 307-20. Brockdorff N, Turner BM. Dosage Compensation in Mammals. In: Allis CD, Jenuwein T, Reinberg D, Caparros M-L, eds. Epigenetics. Cold Spring Harbor Laboratory Press, New York; 2007: p. 321-40. Li E, Bird A. DNA Methylation in Mammals. In: Allis CD, Jenuwein T, Reinberg D, Caparros M-L, eds. Epigenetics. Cold Spring Harbor Laboratory Press, New York; 2007: p. 341-56. Barlow DP, Bartolomei MS. Genomic Imprinting in Mammals. In: Allis CD, Jenuwein T, Reinberg D, Caparros M-L, eds. Epigenetics. Cold Spring Harbor Laboratory Press, New York; 2007: p. 357-76. Surani MA, Reik W. Germ Line and Pluripotent Stem Cells. In: Allis CD, Jenuwein T, Reinberg D, Caparros M-L, eds. Epigenetics. Cold Spring Harbor Laboratory Press, New York; 2007: p. 377-96. Busslinger M, Tarakhovsky A. Epigenetic Control of Lymphopoiesis. In: Allis CD, Jenuwein T, Reinberg D, Caparros M-L, eds. Epigenetics. Cold Spring Harbor Laboratory Press, New York; 2007: p. 397-414.

Nazwa przedmiotu: Adaptacje ro ślin do środowiska Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: zimowy Rodzaj studiów: stacjonarne Rok studiów: II SUM BŚ Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: prof. dr hab. Jan Pilarski Forma zaliczenia: zaliczenie z oceną Cel kształcenia: zaznajomienie studentów z zagadnieniami dotyczącymi wpływu czynników środowiskowych na wzrost, rozwój i procesy fizjologiczne roślin. Treści kształcenia: Adaptacja roślin do warunków środowiska. Wpływ czynników środowiskowych: temperatura, woda jako czynnik ekologiczny - przewodzenie, magazynowanie, wydalanie wody, typy ekologiczne roślin w zależności od dostępności wody w środowisku, aparaty szparkowe, ich budowa w zależności od zasobności środowiska w wodę i rola w gospodarce wodnej. Mechaniczna wytrzymałość roślin. Gleba – powstawanie, skład, właściwości. Światło – właściwości, intensywność i skład spektralny oraz adaptacja roślin do światła. Sztuczne źródła światła i ich wykorzystywanie w biologii. Formy współżycia roślin: allelopatia, epibionty, endofity, symbioza, pasożytnictwo, drapieżnictwo – rośliny owadożerne, współżycie roślin i zwierząt, zapylanie kwiatów, rozprzestrzenianie się roślin. Bibliografia: Fizjologia roślin – praca zbiorowa pod red. J. Kopcewicza, S. Lewak. PWN, Warszawa 2002. Fizjologia roślin – praca zbiorowa pod red. M. Kozłowskiej. PWRiL 2007. Plant Physiology – H. Mohr, P. Schopfer, Springer, 1994. Plant Physiology – L.Taiz, E. Zeiger, The Benjamin/Cummings Publishing Company, Inc. 2006. Przystosowania roślin do środowiska. Z. Podbielkowski, M. Podbielkowska. WSiP 1992. Ekologia biochemiczna. J.B. Harborne. PWN, 1997. Prywatne życie roślin. D. Attenborough. Muza SA, 1996. Fotosynteza.D.O.Hall, K.K.Rao. Wydawnictwo Naukowo-Techniczne. Warszawa 1999. Rośliny mięsożerne. Z. Podbielkowski B. Sudnik-Wójcikowska , W-wa, MULTICO 2003.

Nazwa przedmiotu: Seminarium magisterskie Rok akademicki: 2009/2010

- 173 -

Semestr: zimowy i letni Rodzaj studiów: stacjonarne Rok studiów: I SUM EiZZP + BŚ Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: prof. dr hab. Jan Pilarski Forma zaliczenia: zaliczenie z oceną Cel kształcenia: poszerzenie wiadomości zdobytych na zajęciach kursowych Treści kształcenia: Sinice w środowisku naturalnym. Toksyny syntetyzowane przez sinice. Zagrożenia toksynami sinicowymi środowiska naturalnego oraz ludzi i zwierząt. Charakterystyka fizyko-chemiczna różnego typu toksyn sinicowych. Biologiczne oddziaływanie poszczególnych grup toksyn sinicowych. Metody preparatyki i oznaczania toksyn sinicowych. Sposoby ograniczania populacji sinic (zakwitów) w środowisku. Wymagania środowiskowe sinic. Metody degradacji trwałych chemicznie hepatotoksyn. Testy biologiczne toksyczności sinic. Polisacharydy produkowane przez sinice, ich właściwości i ich znaczenie w biotechnologii i środowisku. Metabolity sinicowe ograniczające działanie promieniowania UV. Istota zjawiska allelopatii. Mechanizmy oddziaływań allelopatycznych. Allelopatia w eko- i agrosystemach. Alkaloidy i ich zastosowanie w praktyce. Alergie i alergeny pochodzenia roślinnego. Cytostatyki roślinne. Rośliny trujące. Rośliny mięsożerne. Zmienność ilościowa i jakościowa olejków w roślinach, ich rola i wykorzystanie. Powstawanie i gromadzenie się glikozydów w roślinach. Reakcje roślin na czynniki stresowe. Stres spowodowany niedoborem wody, tlenu, zasoleniem, zanieczyszczeniami środowiska. Stres radiacyjny i termiczny. Praktyczne zastosowanie fitohormonów. Klasyfikacja i mechanizmy ruchów roślin: tropimy, nastie i taksje. Charakterystyka i mechanizm rytmów biologicznych Bibliografia: Jankiewicz l.S. 1997. Regulatory wzrostu i rozwoju roślin. PWN, Warszawa. Starck Z., Chołuj D., Niemyska B. 1995. Fizjologiczna reakcja roślin na niekorzystne czynniki środowiska. Wyd. SGGW, Warszawa Gilroy S., Masson P.M. Plant tropism. 2008. Blackwell Publishing. Larcher W. Physiological Plant Ecology. 1995. Springer, Germany. Scott P. Physiology and Behaviour of Plants. 2008. Wiley and Sans, Ltd, England. Filter A.H., Hay R.K.M. 2002. Environmental Physiology of Plants Academic Press. Artykuły przeglądowe, które ukazały się w polskich czasopismach naukowych (Postępy Biologii Komórki, Wiadomości Botaniczne, Postępy Biologii Komórki). Prace dyplomowe

Nazwa przedmiotu: Seminarium magisterskie Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: 1 i 2 Rodzaj studiów: stacjonarne Rok studiów: II SUM BM Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: prof. dr hab. Jan Pilarski Forma zaliczenia: zaliczenie z oceną Cel kształcenia: poszerzenie wiadomości zdobytych na zajęciach kursowych Treści kształcenia: Semestr zimowy – 30 godz. Rośliny w zmieniającym się klimacie – efekt szklarniowy, przyczyny jego powstawania i prognozy, wpływ zanieczyszczeń środowiska na rośliny uprawne. Fotosyntetyczna aktywność liści i nie liściowych części roślin: łodyg, owoców, okwiatu. Porównanie dystrybucji światła przez różne nadziemne części roślin. Barwniki fotosyntetyczne i ich rozmieszczenie w różnych organach roślinnych. Źródła CO2 dla produkcji

- 174 -

fotosyntetycznej rośliny. Fotobiologia: wpływ promieniowania na wzrost, rozwój i procesy metaboliczne roślin. Semestr letni: - 30 godz. Transport i dystrybucja asymilatów: droga zasymilowanego węgla, mechanizm regulacji syntezy sacharozy w liściach, akceptory produktów fotosyntezy, dystrybucja biomasy w Adaptacja roślin do warunków środowiska: temperatura, światło, woda jako czynnik ekologiczny, przewodzenie, magazynowanie, wydalanie wody, typy ekologiczne roślin w zależności od dostępności wody w środowisku, aparaty szparkowe, mechaniczna wytrzymałość roślin, gleba. Formy współżycia roślin: allelopatia, epibionty, endofity, symbioza, pasożytnictwo, drapieżnictwo – rośliny owadożerne, współżycie roślin i zwierząt, zapylanie kwiatów, rozprzestrzenianie się roślin. Bibliografia: Fizjologia roślin – praca zbiorowa pod red. J. Kopcewicza, S. Lewak. Wyd. Naukowe PWN, 2002. Fizjologia roślin – praca zbiorowa pod red. M. Kozłowskiej. PWRiL. 2007. Plant Physiology – H. Mohr, P. Schopfer, Springer, 1994. Plant Physiology – L.Taiz, E. Zeiger, The Benjamin/Cummings Publishing Company, Inc. 2006. Biologia komórki roślinnej. Tom I. Struktura. P.Wojtaszek., A. Woźny, L. Ratajczak. PWN. 2006. Biologia komórki roślinnej. Tom II. Funkcja. P.Wojtaszek., A. Woźny, L. Ratajczak. PWN. 2006. Fotosynteza D.O. Hall, K.K. Rao. Wydawnictwo Naukowo-Techniczne. Warszawa1999. Hodowla komórki tkanek roślinnych. Praca zbior. pod redakcją M. Zentkelera. PWN Warszawa 1984. Transport i dystrybucja substancji pokarmowych w roślinach.Z. Starck. Wyd. SGGW 2003. rekultywacja środowiska. SGGW Warszawa Piekut K., Pawluśkiewicz B.: 2005. Rolnicze podstawy kształtowania środowiska, Wyd. SGGW. Poskrobko B., Poskrobko T., Skiba K. 2007. Ochrona biosfery. PWE Stepczak K.:2001. Ochrona i Kształtowanie Środowiska. WSiP. Richling A., Solon J.: 1998: Ekologia krajobrazu. WN PWN. Wojciechowski I. : Ekologiczne podstawy kształtowania środowiska, PWN Warszawa 1987. Żarska B. 2007:Ochrona krajobrazu. Wyd. SGGW

Nazwa przedmiotu: Ochrona gleb Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: 2 Rodzaj studiów: stacjonarne Rok studiów: I SUM EiZZP Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: dr hab. prof. UJK Anna Świercz Forma zaliczenia: zal. z oceną Cel kształcenia: Ukończenie zajęć wyposaża studenta w wiedzę na temat: poznanie czynników glebotwórczych warunkujących pedogenezę, ogólnej wiedzy z ochrony gleb, powstawania i ewolucji gleb, zmienności pokrywy glebowej i czynników ją wywołujących, podstawowej znajomości głównych typów gleb i zagrożeń antropogenicznych pedosfery, prowadzenia doświadczeń oraz technik i metod laboratoryjnych dotyczących właściwości fizycznych i chemicznych gleb. Cel kształcący jest realizowany poprzez: pogłębiane wiedzy na temat funkcjonowania gleby w ekosytemie oraz przekonania o konieczności holistycznego ujmowania rzeczywistości przyrodniczej, kształtowanie myślenia twórczego i przygotowanie do samodzielnych działań praktycznych, kształcenie umiejętności wiązania faktów, interpretacji wyników i wyciągania precyzyjnych wniosków, kształcenie umiejętności przewidywania dalekich oddziaływań na środowisko w układach gleba-czynniki biotyczne Treści kształcenia:

- 175 -

Poznanie właściwości gleb i ich zmienności przestrzennej jako istotnej części środowiska przyrodniczego. Definicja gleby, morfologia profilu, właściwości fizyczne, chemiczne gleb. Skały macierzyste. Rola i znaczenie próchnicy glebowej. Podstawowe składniki gleby i ich przyswajalność. Systematyka gleb Polski. Przegląd podstawowych typów gleb Polski - ich występowanie i zagrożenia antropogeniczne. Diagnostyczne poziomy glebowe. Prawidłowości w rozmieszczeniu gleb na Ziemi. Degradacja i ochrona gleb. Zajęcia laboratoryjne dotyczą oznaczania podstawowych właściwości fizycznych i chemicznych gleb oraz zmienności profilowej cech glebowych. Bibliografia: Bednarek R., Prusinkiewicz Z., 1997: Geografia gleb. WN PWN Bednarek R, Dziadowiec H., Pokojska U., Prusinkiew Z., 2005: Badania ekologiczno-gleboznawcze. PWN WN, Warszawa. Dobrzański B., Uziak S., Klimowicz Z., Melke J. 1992: Badanie gleb w laboratorium i w polu. Skrypt UMCS. Wyd. UMCS, Lublin Mocek A., Drzymała St., Maszner P.2006: Geneza, analiza i klasyfikacja gleb. Wd AR, Poznań. Kowalkowski A., Swałdek M.1991: Analiza podstawowych chemicznych właściwości gleb z elementami analityki. WSP, Kielce. Zawadzki S.(red.) 2002: Podstawy gleboznawstwa. PWRiL, Warszawa

Nazwa przedmiotu: Podstawy endokrynologii Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: 3 Rodzaj studiów: stacjonarne Rok studiów: II SUM BM Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: prof. UJK dr hab. Bożena Witek Forma zaliczenia: zaliczenie z oceną: zal. z oceną Cel kształcenia: znajomość układu dokrewnego i hormonów człowieka, zapoznanie z mechanizmami regulacji hormonalnej, rozumienie mechanizmów działania hormonów i ich roli w organizmie, umiejętność rozpoznawania niektórych jednostek chorób endokrynnych. Treści kształcenia: Endokrynologia jako dyscyplina naukowa i dziedzina medycyny. Struktura układu dokrewnego człowieka. Synteza, mechanizm działania i wydzielania hormonów. Receptory hormonów peptydowych i steroidowych. Struktura i czynności układu podwzgórzowo-przysadkowego. Budowa i mechanizm działania podwzgórza. Budowa, funkcje i hormony przedniego i tylnego płata przysadki. Mechanizm ujemnego sprzężenia zwrotnego. Hormony kory i rdzenia nadnerczy – ich synteza, magazynowanie, uwalnianie, mechanizm działania. Regulacja hormonalna w warunkach stresu. Hormony stresu – adrenalina i noradrenalina, kortyzon. Hormonalna regulacja czynności trzustki. Hormony trzustki – insulina, glukagon, somatostatyna. Regulacja stężenia glukozy. Budowa i mechanizm działania tarczycy. Hormony tarczycy. Gospodarka wodno-elektrolitowa. Budowa i funkcje szyszynki. Melatonina i rytmy biologiczne. Zespół jet lag. Choroby endokrynne – ich etiologia, rozpoznawanie, leczenie i zapobieganie. Bibliografia: Fizjologia człowieka, tom V, układ trawienny i wydzielanie wewnętrzne [St. Konturek, Wyd. Uniw. Jagiellońskiego, 2000] Fizjologia człowieka w zarysie [Wł. Z. Traczyk, PZWL, 2000] Podstawy endokrynologii [Ch. Brook, N. Marshall, Urban & Partner, 2003]

- 176 -

Nazwa przedmiotu Podstawy endokrynologii Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: 3 Rodzaj studiów: niestacjonarne Rok studiów: II SUM BM Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: prof. UJK dr hab. Bożena Witek Forma zaliczenia: zaliczenie z oceną: zal. z oceną Cel kształcenia: znajomość układu dokrewnego i hormonów człowieka, zapoznanie z mechanizmami regulacji hormonalnej, rozumienie mechanizmów działania hormonów i ich roli w organizmie, umiejętność rozpoznawania niektórych jednostek chorób endokrynnych. Treści kształcenia: Endokrynologia jako dyscyplina naukowa i dziedzina medycyny. Struktura układu dokrewnego człowieka. Synteza, mechanizm działania i wydzielania hormonów. Receptory hormonów peptydowych i steroidowych. Struktura i czynności układu podwzgórzowo-przysadkowego. Budowa i mechanizm działania podwzgórza. Budowa, funkcje i hormony przedniego i tylnego płata przysadki. Mechanizm ujemnego sprzężenia zwrotnego. Hormony kory i rdzenia nadnerczy – ich synteza, magazynowanie, uwalnianie, mechanizm działania. Regulacja hormonalna w warunkach stresu. Hormony stresu – adrenalina i noradrenalina, kortyzon. Hormonalna regulacja czynności trzustki. Hormony trzustki – insulina, glukagon, somatostatyna. Regulacja stężenia glukozy. Budowa i mechanizm działania tarczycy. Hormony tarczycy. Gospodarka wodno-elektrolitowa. Budowa i funkcje szyszynki. Melatonina i rytmy biologiczne. Zespół jet lag. Choroby endokrynne – ich etiologia, rozpoznawanie, leczenie i zapobieganie. Bibliografia: Fizjologia człowieka, tom V, układ trawienny i wydzielanie wewnętrzne [St. Konturek, Wyd. Uniw. Jagiellońskiego, 2000] Fizjologia człowieka w zarysie [Wł. Z. Traczyk, PZWL, 2000] Podstawy endokrynologii [Ch. Brook, N. Marshall, Urban & Partner, 2003]

Nazwa przedmiotu: Alergie i alergeny Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: 3 Rodzaj studiów: stacjonarne Rok studiów: II SUM BŚ Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: prof. UJK dr hab. Bożena Witek Forma zaliczenia: zal. z oceną Cel kształcenia: rozumienie podstawowych pojęć dotyczących schorzeń alergicznych, alergii oraz mechanizmu reakcji alergicznej i zapalnej, rozumienie specyfiki chorób alergicznych i ich etiopatogenezy, umiejętność wskazania podstawowych alergenów i ich scharakteryzowania, rozumienie problemu jaki stwarzają schorzenia alergiczne, umiejętność wskazania i scharakteryzowania mediatorów reakcji zapalnej, określanie właściwych metod diagnostyki i leczenia alergii. Treści kształcenia: Podstawowe pojęcia: alergia, atopia, uczulenie, nadwrażliwość, tolerancja, alergen, przeciwciała, anafilaksja, reakcja alergiczna, reakcja toksyczna. Rodzaje alergenów. Alergeny chorobotwórcze w środowisku. Kliniczne postacie alergii, atopia. Rodzaje alergii: pokarmowa, na słońce, na leki, na metale, na jad owadów, na kosmetyki. Diagnostyka i leczenie chorób alergicznych. Profilaktyka chorób alergicznych. Epidemiologia chorób alergicznych w Polsce i na świecie.

- 177 -

Bibliografia: Alergologia dla lekarzy [W. Gliński i E. Rudzki, Wyd. Czelej Lublin 2002] Immunologia [J. Gołąb, M. Jakóbisiak, W. Lasek PWN, 2005] Alergologia w praktyce [R. Wahl i A. Silna-Rodriques, Wyd. α-medica press, 2007] Nazwa przedmiotu: Fizjologia zwierz ąt Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: 3 Rodzaj studiów: stacjonarne Rok studiów: II SUM BM Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: prof. UJK dr hab. Bożena Witek Forma zaliczenia: zaliczenie z oceną Cel kształcenia: przygotowanie studentów do aktywnego udziału w dyskusji naukowej, publicznej prezentacji z zastosowaniem sprzętu multimedialnego i dyskusji na uzyskanymi wynikami, umiejętność interpretacji uzyskanych wyników. Kształcenie umiejętności korzystania z oryginalnych prac przeglądowych i eksperymentalnych. Treści kształcenia: samodzielne przygotowanie tematu na seminarium,, indywidualne wykonywanie pracy doświadczalnej z zakresu fizjologii, samodzielne opracowanie uzyskanych wyników, samodzielna interpretacja uzyskanych wyników. Bibliografia: Artykuły przeglądowe z zakresu specjalności Artykuły eksperymentalne z zakresu specjalności Prace naukowe z zakresu specjalności Zwierzęta laboratoryjne, metody hodowli i doświadczeń [Brylińska J. Kwiatkowska J. Universitas, 1996]

Nazwa przedmiotu: Fizjologia zwierz ąt Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: 4 Rodzaj studiów: stacjonarne Rok studiów: II SUM BM Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: prof. UJK dr hab. Bożena Witek Forma zaliczenia: zaliczenie z oceną Cel kształcenia: przygotowanie studentów do aktywnego udziału w dyskusji naukowej, publicznej prezentacji z zastosowaniem sprzętu multimedialnego i dyskusji na uzyskanymi wynikami, umiejętność interpretacji uzyskanych wyników. Kształcenie umiejętności korzystania z oryginalnych prac przeglądowych i eksperymentalnych. Treści kształcenia: samodzielne przygotowanie tematu na seminarium,, indywidualne wykonywanie pracy doświadczalnej z zakresu fizjologii, samodzielne opracowanie uzyskanych wyników, samodzielna interpretacja uzyskanych wyników. Bibliografia: Artykuły przeglądowe z zakresu specjalności Artykuły eksperymentalne z zakresu specjalności Prace naukowe z zakresu specjalności

- 178 -

Zwierzęta laboratoryjne, metody hodowli i doświadczeń [Brylińska J. Kwiatkowska J. Universitas, 1996]

Nazwa przedmiotu: Fizjologia zwierz ąt Rok akademicki: 2009/2010 Rodzaj studiów: niestacjonarne Rok studiów: I SUM E i ZZP Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: prof. UJK dr hab. Bożena Witek Forma zaliczenia: zaliczenie z oceną Cel kształcenia: umiejętność samodzielnej pracy w laboratorium z wykorzystaniem aparatury i sprzętu naukowego, przygotowanie odczynników do planowanych doświadczeń, nabycie umiejętności do korzystania z różnych metod i technik badawczych, przygotowanie do aktywnego udziału w dyskusji naukowej, publicznej prezentacji z zastosowaniem sprzętu multimedialnego i dyskusji na uzyskanymi wynikami, umiejętność interpretacji uzyskanych wyników. Kształcenie umiejętności korzystania z oryginalnych prac przeglądowych i eksperymentalnych. Treści kształcenia: samodzielne przygotowanie tematu na seminarium,, indywidualne wykonywanie pracy doświadczalnej z zakresu fizjologii, samodzielne opracowanie uzyskanych wyników, samodzielna interpretacja uzyskanych wyników. Bibliografia: Artykuły przeglądowe z zakresu specjalności Artykuły eksperymentalne z zakresu specjalności Prace naukowe z zakresu specjalności Zwierzęta laboratoryjne, metody hodowli i doświadczeń [Brylińska J. Kwiatkowska J. Universitas, 1996]

Nazwa przedmiotu: Fizjologiczne podstawy żywienia Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: 6 Rodzaj studiów: stacjonarne Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: Prof. dr hab. Bożena Witek Forma zaliczenia: zal. z oceną Cel kształcenia: znajomość układu trawiennego i enzymów trawiennych człowieka, znajomość mechanizmów trawiennych w poszczególnych odcinkach przewodu trawiennego, rozumienie roli enzymów trawiennych, rozumienie metabolizmu podstawowych makrocząsteczek organizmu człowieka – białek, tłuszczów i węglowodanów, rozumienie roli witamin w organizmie, rozumienie zasad racjonalnego żywienia człowieka. Treści kształcenia: Struktura układu pokarmowego. Procesy trawienia, wchłaniania i przyswajania [wykorzystania] składników odżywczych. Enzymy trawienne. Pojęcia związane z racjonalnym żywieniem. Potrzeby energetyczne organizmu. Źródła pokarmowe niezbędnych składników odżywczych. Regulacja ilości spożywanego pożywienia. Charakterystyka chemiczna, rola i metabolizm białek, tłuszczów i węglowodanów w organizmie człowieka. Znaczenie witamin. Skutki niedoboru lub nadmiaru witamin. Normy żywieniowe. Wartość odżywcza produktów spożywczych. Piramida żywieniowa. Indeks BMI. Klasyfikacja i charakterystyka diet. Rola antyoksydantów żywieniowych w stanie

- 179 -

zdrowia i choroby. Wybrane zaburzenia metaboliczne. Żywienie w zaburzeniach metabolicznych. Żywienie a niedokrwistość. Bibliografia: Żywienie człowieka. Podstawy nauki o żywieniu [red. Gawęckiego J. i Hryniewieckiego L. Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 2000] Kompendium wiedzy o żywności żywieniu i zdrowiu [red. Gawęckiego J. i Mossor-Pietraszewskiej T., Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 2007] Fizjologia człowieka t. V Układ trawienny i wydzielanie wewnętrzne [Konturem S. Wyd. Uniw. Jagiellońskiego 2000]

Nazwa przedmiotu: Fizjologiczne podstawy żywienia Rok akademicki: 2009/2010 Rodzaj studiów: niestacjonarne Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: prof. UJK dr hab. Bożena Witek Forma zaliczenia: zal. z oceną Cel kształcenia: znajomość układu trawiennego i enzymów trawiennych człowieka, znajomość mechanizmów trawiennych w poszczególnych odcinkach przewodu trawiennego, rozumienie roli enzymów trawiennych, rozumienie metabolizmu podstawowych makrocząsteczek organizmu człowieka – białek, tłuszczów i węglowodanów, rozumienie roli witamin w organizmie, rozumienie zasad racjonalnego żywienia człowieka. Treści kształcenia: Struktura układu pokarmowego. Procesy trawienia, wchłaniania i przyswajania [wykorzystania] składników odżywczych. Pojęcia związane z racjonalnym żywieniem. Potrzeby energetyczne organizmu. Źródła pokarmowe niezbędnych składników odżywczych. Regulacja ilości spożywanego pożywienia. Charakterystyka chemiczna, rola i metabolizm białek, tłuszczów i węglowodanów w organizmie człowieka. Znaczenie witamin. Skutki niedoboru lub nadmiaru witamin. Normy żywieniowe. Wartość odżywcza produktów spożywczych. Piramida żywieniowa. Indeks BMI. Klasyfikacja i charakterystyka diet. Rola antyoksydantów żywieniowych w stanie zdrowia i choroby. Wybrane zaburzenia metaboliczne. Żywienie w zaburzeniach metabolicznych. Żywienie a niedokrwistość. Bibliografia: Żywienie człowieka. Podstawy nauki o żywieniu [red. Gawęckiego J. i Hryniewieckiego L. Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 2000] Kompendium wiedzy o żywności żywieniu i zdrowiu [red. Gawęckiego J. i Mossor-Pietraszewskiej T., Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 2007] Fizjologia człowieka t. V Układ trawienny i wydzielanie wewnętrzne [Konturem S. Wyd. Uniw. Jagiellońskiego 2000]

Nazwa przedmiotu: Biogeografia Rok akademicki: 2009/2010 Rodzaj studiów: niestacjonarne Rok studiów: I SUM BMzED Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: dr Dariusz Wojdan Forma zaliczenia: egzamin + zaliczenie z oceną

- 180 -

Cel kształcenia: Zapoznanie z najważniejszymi kierunkami współczesnej biogeografii, w ujęciu chorologicznym, ekologicznym, historycznym i kulturowym. Treści kształcenia: Przedmiot biogeografii jako interdyscyplinarnej dziedziny wiedzy z pogranicza biologii, geografii i geofizyki. Cele, zadania i metody badań biogeograficznych. Podział nauk biogeograficznych. Biogeografia dynamiczna. Najważniejsze prawidłowości dyspersji. Przebieg procesu kolonizacji. Areografia jako nauka opisująca zasięgi geograficzne taksonów i zespołów biotycznych. Biogeografia ekologiczna. Klasyfikacja układów ekologicznych. Strefowość (zonalność) biomów. Przegląd biomów lądowych nieleśnych (tundry, stepy, prerie, sawanny, półpustynie, pustynie). Przegląd biomów lądowych leśnych i zaroślowych (tajga, lasy stref umiarkowanej, podzwrotnikowej i równikowej). Biomy azonalne (piętrowość gór, środowisko jaskiń). Azonalny charakter występowania organizmów wodnych. Charakterystyka stref jezior. Charakterystyka wód płynących (źródła, potoki, środkowy i dolny bieg rzeki, ujście). Strefy biotyczne oceanu (litoral, pelagial i bentos). Biogeografia chorologiczna. Państwa biogeograficzne kuli ziemskiej. Podobieństwa i różnice regionalizacji świata w ujęciu fitogeograficznym, zoogeograficznym i geoekologicznym. Charakterystyka flory i fauny państw holarktycznego, paleotropikalnego, neotropikalnego, australijskiego, przylądkowego i holantarktycznego. Bibliografia: Ćmak J., 1999. Elementy biogeografii, t. 1-2. Wyd. WSP. Kielce. Kornaś J., Medwecka-Kornaś A., 2002. Geografia roślin. PWN. Warszawa. Kostrowiecki A.S., 1999. Geografia biosfery. PWN. Warszawa. Podbielkowski Z., 2002. Fitogeografia części świata, t. 1-2. PWN. Warszawa. Sempioł W., 1986. Biogeografia. Wyd. WSP. Olsztyn. Udvardy M.D.F., 1978. Zoogeografia dynamiczna. PWN. Warszawa. Umiński T., 1986. Zwierzęta i oceany. WSiP. Warszawa. Umiński T., 1991. Zwierzęta i kontynenty. WSiP. Warszawa. Umiński T., 1998. Życie naszej Ziemi. WSiP. Warszawa. Wiktor K., Węsławski J.M., Żmijewska M.I., 1997. Biogeografia morza. Wyd. Uniw. Gdańskiego.

Nazwa przedmiotu: Biogeografia Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: 2 Rodzaj studiów: stacjonarne Rok studiów: I SUM BMzED Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: dr Dariusz Wojdan Forma zaliczenia: egzamin + zaliczenie z oceną Cel kształcenia: Zapoznanie z najważniejszymi kierunkami współczesnej biogeografii, w ujęciu chorologicznym, ekologicznym, historycznym i kulturowym. Treści kształcenia: Przedmiot biogeografii jako interdyscyplinarnej dziedziny wiedzy z pogranicza biologii, geografii i geofizyki. Cele, zadania i metody badań biogeograficznych. Podział nauk biogeograficznych. Biogeografia dynamiczna. Najważniejsze prawidłowości dyspersji. Przebieg procesu kolonizacji. Areografia jako nauka opisująca zasięgi geograficzne taksonów i zespołów biotycznych. Biogeografia ekologiczna. Klasyfikacja układów ekologicznych. Strefowość (zonalność) biomów. Przegląd biomów lądowych nieleśnych (tundry, stepy, prerie, sawanny, półpustynie, pustynie). Przegląd biomów lądowych leśnych i zaroślowych (tajga, lasy stref umiarkowanej, podzwrotnikowej i równikowej). Biomy azonalne (piętrowość gór, środowisko jaskiń). Azonalny charakter występowania organizmów wodnych. Charakterystyka stref jezior. Charakterystyka wód płynących (źródła, potoki, środkowy i dolny bieg rzeki, ujście). Strefy biotyczne oceanu (litoral,

- 181 -

pelagial i bentos). Biogeografia chorologiczna. Państwa biogeograficzne kuli ziemskiej. Podobieństwa i różnice regionalizacji świata w ujęciu fitogeograficznym, zoogeograficznym i geoekologicznym. Charakterystyka flory i fauny państw holarktycznego, paleotropikalnego, neotropikalnego, australijskiego, przylądkowego i holantarktycznego. Bibliografia: Ćmak J., 1999. Elementy biogeografii, t. 1-2. Wyd. WSP. Kielce. Kornaś J., Medwecka-Kornaś A., 2002. Geografia roślin. PWN. Warszawa. Kostrowiecki A.S., 1999. Geografia biosfery. PWN. Warszawa. Podbielkowski Z., 2002. Fitogeografia części świata, t. 1-2. PWN. Warszawa. Sempioł W., 1986. Biogeografia. Wyd. WSP. Olsztyn. Udvardy M.D.F., 1978. Zoogeografia dynamiczna. PWN. Warszawa. Umiński T., 1986. Zwierzęta i oceany. WSiP. Warszawa. Umiński T., 1991. Zwierzęta i kontynenty. WSiP. Warszawa. Umiński T., 1998. Życie naszej Ziemi. WSiP. Warszawa. Wiktor K., Węsławski J.M., Żmijewska M.I., 1997. Biogeografia morza. Wyd. Uniw. Gdańskiego.

Nazwa przedmiotu: Biogeografia Rok akademicki: 2009/10 Semestr: 2 Rodzaj studiów: stacjonarne Rok studiów: I SUM BŚ Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: dr Dariusz Wojdan Forma zaliczenia: egzamin + zaliczenie z oceną Cel kształcenia: Zapoznanie z najważniejszymi kierunkami współczesnej biogeografii, w ujęciu chorologicznym, ekologicznym, historycznym i kulturowym. Treści kształcenia: Przedmiot biogeografii jako interdyscyplinarnej dziedziny wiedzy z pogranicza biologii, geografii i geofizyki. Historia biogeografii. Cele, zadania i metody badań biogeograficznych. Podział nauk biogeograficznych. Biogeografia dynamiczna. Najważniejsze prawidłowości dyspersji. Przebieg procesu kolonizacji. Areografia jako nauka opisująca zasięgi geograficzne taksonów i zespołów biotycznych. Biogeografia historyczna. Ewolucja kontynentów a ewolucja biologiczna. Paleobiogeografia ery paleozoicznej, mezozoicznej i kenozoicznej. Wpływ czynników abiotycznych na rozmieszczenie fauny i flory w minionych epokach geologicznych (w tym „wielkie wymierania gatunków”). Ewolucja biosfery w czwartorzędzie i jej wpływ na współczesne rozmieszczenie fauny i flory. Biogeografia kulturowa. Wybijanie gatunków i synantropizacja środowiska jako przyczyny obecnego „wielkiego wymierania”. Biogeografia ekologiczna. Klasyfikacja układów ekologicznych. Strefowość (zonalność) biomów. Przegląd biomów lądowych nieleśnych (tundry, stepy, prerie, sawanny, półpustynie, pustynie). Przegląd biomów lądowych leśnych i zaroślowych (tajga, lasy stref umiarkowanej, podzwrotnikowej i równikowej). Biomy azonalne (piętrowość gór, środowisko jaskiń). Azonalny charakter występowania organizmów wodnych. Charakterystyka stref jezior. Charakterystyka wód płynących (źródła, potoki, środkowy i dolny bieg rzeki, ujście). Strefy biotyczne oceanu (litoral, pelagial i bentos). Biogeografia chorologiczna. Państwa biogeograficzne kuli ziemskiej. Podobieństwa i różnice regionalizacji świata w ujęciu fitogeograficznym, zoogeograficznym i geoekologicznym. Charakterystyka flory i fauny państw holarktycznego, paleotropikalnego, neotropikalnego, australijskiego, przylądkowego i holantarktycznego. Biogeografia wysp. Charakterystyka flory i fauny państwa oceanicznego. Bibliografia: Ćmak J., 1999. Elementy biogeografii, t. 1-2. Wyd. WSP. Kielce. Kornaś J., Medwecka-Kornaś A., 2002. Geografia roślin. PWN. Warszawa. Kostrowiecki A.S., 1999. Geografia biosfery. PWN. Warszawa.

- 182 -

Podbielkowski Z., 2002. Fitogeografia części świata, t. 1-2. PWN. Warszawa. Sempioł W., 1986. Biogeografia. Wyd. WSP. Olsztyn. Udvardy M.D.F., 1978. Zoogeografia dynamiczna. PWN. Warszawa. Umiński T., 1986. Zwierzęta i oceany. WSiP. Warszawa. Umiński T., 1991. Zwierzęta i kontynenty. WSiP. Warszawa. Umiński T., 1998. Życie naszej Ziemi. WSiP. Warszawa. Wiktor K., Węsławski J.M., Żmijewska M.I., 1997. Biogeografia morza. Wyd. Uniw. Gdańskiego.

Nazwa przedmiotu: Biogeografia Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: 2 Rodzaj studiów: stacjonarne Rok studiów: I SUM EiZZP Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: dr Dariusz Wojdan Forma zaliczenia: egzamin + zaliczenie z oceną Cel kształcenia: Zapoznanie z najważniejszymi kierunkami współczesnej biogeografii, w ujęciu chorologicznym, ekologicznym, historycznym i kulturowym. Treści kształcenia: Przedmiot biogeografii jako interdyscyplinarnej dziedziny wiedzy z pogranicza biologii, geografii i geofizyki. Historia biogeografii. Cele, zadania i metody badań biogeograficznych. Podział nauk biogeograficznych. Biogeografia dynamiczna. Najważniejsze prawidłowości dyspersji. Przebieg procesu kolonizacji. Areografia jako nauka opisująca zasięgi geograficzne taksonów i zespołów biotycznych. Biogeografia historyczna. Ewolucja kontynentów a ewolucja biologiczna. Paleobiogeografia ery paleozoicznej, mezozoicznej i kenozoicznej. Wpływ czynników abiotycznych na rozmieszczenie fauny i flory w minionych epokach geologicznych (w tym „wielkie wymierania gatunków”). Ewolucja biosfery w czwartorzędzie i jej wpływ na współczesne rozmieszczenie fauny i flory. Biogeografia kulturowa. Wybijanie gatunków i synantropizacja środowiska jako przyczyny obecnego „wielkiego wymierania”. Biogeografia ekologiczna. Klasyfikacja układów ekologicznych. Strefowość (zonalność) biomów. Przegląd biomów lądowych nieleśnych (tundry, stepy, prerie, sawanny, półpustynie, pustynie). Przegląd biomów lądowych leśnych i zaroślowych (tajga, lasy stref umiarkowanej, podzwrotnikowej i równikowej). Biomy azonalne (piętrowość gór, środowisko jaskiń). Azonalny charakter występowania organizmów wodnych. Charakterystyka stref jezior. Charakterystyka wód płynących (źródła, potoki, środkowy i dolny bieg rzeki, ujście). Strefy biotyczne oceanu (litoral, pelagial i bentos). Biogeografia chorologiczna. Państwa biogeograficzne kuli ziemskiej. Podobieństwa i różnice regionalizacji świata w ujęciu fitogeograficznym, zoogeograficznym i geoekologicznym. Charakterystyka flory i fauny państw holarktycznego, paleotropikalnego, neotropikalnego, australijskiego, przylądkowego i holantarktycznego. Biogeografia wysp. Charakterystyka flory i fauny państwa oceanicznego. Bibliografia: Ćmak J., 1999. Elementy biogeografii, t. 1-2. Wyd. WSP. Kielce. Kornaś J., Medwecka-Kornaś A., 2002. Geografia roślin. PWN. Warszawa. Kostrowiecki A.S., 1999. Geografia biosfery. PWN. Warszawa. Podbielkowski Z., 2002. Fitogeografia części świata, t. 1-2. PWN. Warszawa. Sempioł W., 1986. Biogeografia. Wyd. WSP. Olsztyn. Udvardy M.D.F., 1978. Zoogeografia dynamiczna. PWN. Warszawa. Umiński T., 1986. Zwierzęta i oceany. WSiP. Warszawa. Umiński T., 1991. Zwierzęta i kontynenty. WSiP. Warszawa. Umiński T., 1998. Życie naszej Ziemi. WSiP. Warszawa. Wiktor K., Węsławski J.M., Żmijewska M.I., 1997. Biogeografia morza. Wyd. Uniw. Gdańskiego.

- 183 -

Nazwa przedmiotu: Ochrona przyrody Rok akademicki: 2009/2010 Rodzaj studiów: niestacjonarne Rok studiów: III LIC B Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: dr Dariusz Wojdan Forma zaliczenia: egzamin + zaliczenie z oceną Cel kształcenia: Zapoznanie z historią, terminologią, celami, metodami i problemami ochrony przyrody na świecie. Treści kształcenia: Historia ochrony przyrody na świecie i w Polsce. Najważniejsze pojęcia i definicje z dziedziny ochrony przyrody. Cele i zadania ochrony przyrody. Organizacja ochrony przyrody w Polsce i na świecie. Światowe organizacje zajmujące się ochroną przyrody. Prawo międzynarodowe w dziedzinie ochrony przyrody, w tym najważniejsze konwencje, dyrektywy, deklaracje, karty i in. porozumienia ponadpaństwowe. Ochrona bioróżnorodności i georóżnorodności. Ochrona obszarowa, indywidualna i gatunkowa. Ochrona zwierząt łownych, stosowana w łowiectwie, rybołówstwie i rybactwie (okresy ochronne, ochrona całoroczna, wymiary ochronne, obwody ochronne itp.). Eksterminacja gatunków i synantropizacja przyrody jako przyczyny obecnego „wielkiego wymierania gatunków”. Gatunki roślin i zwierząt całkowicie wymarłe w czasach przedhistorycznych i historycznych. Gatunki współcześnie wymierające i zagrożone. Metody stosowane w ochronie gatunkowej, w tym restytucja, readaptacja, translokacja i reintrodukcja. Ochrona „in situ” i „ex situ” . Ochrona gatunkowa. Ogrody zoologiczne, ośrodki hodowli dzikich zwierząt, ogrody botaniczne i arboreta. Banki genów, banki nasion i banki tkanek. Urządzenia ochronne, ze szczególnym uwzględnieniem drogowych przejść dla zwierząt. Ochrona przyrody i krajobrazu a ochrona środowiska. Ochrona powietrza, wód i gleb jako warunki skutecznej ochrony przyrody. Monitoring przyrodniczy. Antropopresja w ujęciu historycznym – dawny i współczesny wpływ człowieka na przyrodę. Skutki niszczenia siedlisk i zaburzeń siedliskowych. Przegląd i charakterystyka polskich parków narodowych. Bibliografia: Dobrzańska B., Dobrzański G., Kiełczewski D. 2009. Ochrona środowiska przyrodniczego. PWN. Warszawa. Głowaciński Z. (red.). 2001. Polska czerwona księga zwierząt. Kręgowce. PWRiL. Warszawa. Głowaciński Z. (red.). 2004. Polska czerwona księga zwierząt. Bezkręgowce. Instytut Ochrony Przyrody PAN. Kraków-Poznań. Grzegorczyk M. et al. (red.). 2002. Mówić o ochronie przyrody. Zintegrowana wizja ochrony przyrody. Podręcznik dla studentów. Instytut Ochrony Przyrody PAN, Instytut Studiów Franciszkańskich, Instytut Botaniki PAN, Kraków. Kozłowski S. 2000. Ekorozwój. Wyzwanie XXI wieku. WN PWN. Warszawa. Olaczek R. (red.). 1996. Ochrona przyrody w Polsce. LOP. Warszawa. Pullin A. S., 2004. Biologiczne podstawy ochrony przyrody. PWN. Warszawa. Symonides E. 2008. Ochrona przyrody. Wyd. UW. Warszawa. Zarzycki K., Kaźmierczakowa R. (red.). 2001. Polska czerwona księga roślin. Paprotniki i rośliny kwiatowe. Wyd. II. IB PAN im. W. Szafera. Kraków.

Nazwa przedmiotu: Ochrona przyrody Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: 5 Rodzaj studiów: stacjonarne Rok studiów: III LIC B Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: dr Dariusz Wojdan Forma zaliczenia: egzamin + zaliczenie z oceną Cel kształcenia:

- 184 -

Zapoznanie z historią, terminologią, celami, metodami i problemami ochrony przyrody na świecie. Treści kształcenia: Historia ochrony przyrody na świecie i w Polsce. Najważniejsze pojęcia i definicje z dziedziny ochrony przyrody. Cele i zadania ochrony przyrody. Organizacja ochrony przyrody w Polsce i na świecie. Światowe organizacje zajmujące się ochroną przyrody. Prawo międzynarodowe w dziedzinie ochrony przyrody, w tym najważniejsze konwencje, dyrektywy, deklaracje, karty i in. porozumienia ponadpaństwowe. Ochrona bioróżnorodności i georóżnorodności. Ochrona obszarowa, indywidualna i gatunkowa. Ochrona zwierząt łownych, stosowana w łowiectwie, rybołówstwie i rybactwie (okresy ochronne, ochrona całoroczna, wymiary ochronne, obwody ochronne itp.). Eksterminacja gatunków i synantropizacja przyrody jako przyczyny obecnego „wielkiego wymierania gatunków”. Gatunki roślin i zwierząt całkowicie wymarłe w czasach przedhistorycznych i historycznych. Gatunki współcześnie wymierające i zagrożone. Metody stosowane w ochronie gatunkowej, w tym restytucja, readaptacja, translokacja i reintrodukcja. Ochrona „in situ” i „ex situ” . Ochrona gatunkowa. Ogrody zoologiczne, ośrodki hodowli dzikich zwierząt, ogrody botaniczne i arboreta. Banki genów, banki nasion i banki tkanek. Urządzenia ochronne, ze szczególnym uwzględnieniem drogowych przejść dla zwierząt. Ochrona przyrody i krajobrazu a ochrona środowiska. Ochrona powietrza, wód i gleb jako warunki skutecznej ochrony przyrody. Monitoring przyrodniczy. Antropopresja w ujęciu historycznym – dawny i współczesny wpływ człowieka na przyrodę. Skutki niszczenia siedlisk i zaburzeń siedliskowych. Przegląd i charakterystyka polskich parków narodowych. Charakterystyka najważniejszych parków narodowych świata. Bibliografia: Dobrzańska B., Dobrzański G., Kiełczewski D. 2009. Ochrona środowiska przyrodniczego. PWN. Warszawa. Głowaciński Z. (red.). 2001. Polska czerwona księga zwierząt. Kręgowce. PWRiL. Warszawa. Głowaciński Z. (red.). 2004. Polska czerwona księga zwierząt. Bezkręgowce. Instytut Ochrony Przyrody PAN. Kraków-Poznań. Grzegorczyk M. et al. (red.). 2002. Mówić o ochronie przyrody. Zintegrowana wizja ochrony przyrody. Podręcznik dla studentów. Instytut Ochrony Przyrody PAN, Instytut Studiów Franciszkańskich, Instytut Botaniki PAN, Kraków. Kozłowski S. 2000. Ekorozwój. Wyzwanie XXI wieku. WN PWN. Warszawa. Olaczek R. (red.). 1996. Ochrona przyrody w Polsce. LOP. Warszawa. Pullin A. S., 2004. Biologiczne podstawy ochrony przyrody. PWN. Warszawa. Symonides E. 2008. Ochrona przyrody. Wyd. UW. Warszawa. Zarzycki K., Kaźmierczakowa R. (red.). 2001. Polska czerwona księga roślin. Paprotniki i rośliny kwiatowe. Wyd. II. IB PAN im. W. Szafera. Kraków.

Nazwa przedmiotu: Ochrona przyrody Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: 6 Rodzaj studiów: stacjonarne Rok studiów: III LIC BN Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: dr Dariusz Wojdan Forma zaliczenia: egzamin + zaliczenie z oceną Cel kształcenia: Zapoznanie z historią, terminologią, celami, metodami i problemami ochrony przyrody na świecie. Treści kształcenia: Historia ochrony przyrody na świecie i w Polsce. Najważniejsze pojęcia i definicje z dziedziny ochrony przyrody. Cele i zadania ochrony przyrody. Organizacja ochrony przyrody w Polsce i na świecie. Światowe organizacje zajmujące się ochroną przyrody. Prawo międzynarodowe w dziedzinie ochrony przyrody, w tym najważniejsze konwencje, dyrektywy, deklaracje, karty i in.

- 185 -

porozumienia ponadpaństwowe. Ochrona bioróżnorodności i georóżnorodności. Ochrona obszarowa, indywidualna i gatunkowa. Ochrona zwierząt łownych, stosowana w łowiectwie, rybołówstwie i rybactwie (okresy ochronne, ochrona całoroczna, wymiary ochronne, obwody ochronne itp.). Eksterminacja gatunków i synantropizacja przyrody jako przyczyny obecnego „wielkiego wymierania gatunków”. Gatunki roślin i zwierząt całkowicie wymarłe w czasach przedhistorycznych i historycznych. Gatunki współcześnie wymierające i zagrożone. Metody stosowane w ochronie gatunkowej, w tym restytucja, readaptacja, translokacja i reintrodukcja. Ochrona „in situ” i „ex situ” . Ochrona gatunkowa. Ogrody zoologiczne, ośrodki hodowli dzikich zwierząt, ogrody botaniczne i arboreta. Banki genów, banki nasion i banki tkanek. Urządzenia ochronne, ze szczególnym uwzględnieniem drogowych przejść dla zwierząt. Ochrona przyrody i krajobrazu a ochrona środowiska. Ochrona powietrza, wód i gleb jako warunki skutecznej ochrony przyrody. Monitoring przyrodniczy. Antropopresja w ujęciu historycznym – dawny i współczesny wpływ człowieka na przyrodę. Skutki niszczenia siedlisk i zaburzeń siedliskowych. Przegląd i charakterystyka polskich parków narodowych. Charakterystyka najważniejszych parków narodowych świata. Bibliografia: Dobrzańska B., Dobrzański G., Kiełczewski D. 2009. Ochrona środowiska przyrodniczego. PWN. Warszawa. Głowaciński Z. (red.). 2001. Polska czerwona księga zwierząt. Kręgowce. PWRiL. Warszawa. Głowaciński Z. (red.). 2004. Polska czerwona księga zwierząt. Bezkręgowce. Instytut Ochrony Przyrody PAN. Kraków-Poznań. Grzegorczyk M. et al. (red.). 2002. Mówić o ochronie przyrody. Zintegrowana wizja ochrony przyrody. Podręcznik dla studentów. Instytut Ochrony Przyrody PAN, Instytut Studiów Franciszkańskich, Instytut Botaniki PAN, Kraków. Kozłowski S. 2000. Ekorozwój. Wyzwanie XXI wieku. WN PWN. Warszawa. Olaczek R. (red.). 1996. Ochrona przyrody w Polsce. LOP. Warszawa. Pullin A. S., 2004. Biologiczne podstawy ochrony przyrody. PWN. Warszawa. Symonides E. 2008. Ochrona przyrody. Wyd. UW. Warszawa. Zarzycki K., Kaźmierczakowa R. (red.). 2001. Polska czerwona księga roślin. Paprotniki i rośliny kwiatowe. Wyd. II. IB PAN im. W. Szafera. Kraków.

Nazwa przedmiotu: Ochrona przyrody w Unii Europejskiej Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: 1 Rodzaj studiów: stacjonarne Rok studiów: I SUM BŚ Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: dr Dariusz Wojdan Forma zaliczenia: egzamin + zaliczenie z oceną Cel kształcenia: Zapoznanie z organizacją celami, metodami, formami i organizacją ochrony przyrody w Unii Europejskiej, ze szczególnym uwzględnieniem Polski. Treści kształcenia: Prawo międzynarodowe w dziedzinie ochrony przyrody – najważniejsze konwencje, akty prawne i inne dokumenty. Cele i zadania IUCN i innych organizacji międzynarodowych działających na rzecz ochrony przyrody. Formy ochrony przyrody według klasyfikacji IUCN. Ochrona przyrody w krajach Unii Europejskiej. Rodzaje prawnej ochrony przyrody (m.in. obszarowa, indywidualna, gatunkowa, ścisła, czynna, częściowa, krajobrazowa, strefowa) i sposoby ich realizacji. Metody ochrony różnorodności biologicznej. Ekonomiczne przyczyny ochrony przyrody. Parki narodowe – cele, zasady funkcjonowania, struktura organizacyjna, ochrona i użytkowanie. Najważniejsze parki narodowe Europy. Przegląd polskich parków narodowych. Waloryzacja przyrodnicza parków narodowych. Rezerwaty przyrody – rodzaje, cele, zasady funkcjonowania, ochrona i użytkowanie. Rezerwaty biosfery. Międzynarodowy status polskich obszarów chronionych. Ochrona krajobrazu.

- 186 -

Parki krajobrazowe - cele, zasady funkcjonowania, struktura organizacyjna, ochrona i użytkowanie. Obszary chronionego krajobrazu - cele, ochrona i użytkowanie. Przegląd wybranych obiektów. Korytarze ekologiczne. Idea sieci ekologicznych i ich zastosowanie w Europie (EUROPARC, EMERALD, CORINE, EECONET, PEEN). Dyrektywy Siedliskowa i Ptasia i ich wykonywanie w ramach sieci ekologicznej Natura 2000. Stosowanie sieci CORINE biotopes, ECONET-PL i Natura 2000 w Polsce. Przegląd wybranych Szczególnych Obszarów Ochrony (SOO) i Obszarów Szczególnej Ochrony (OSO). Pomniki przyrody, stanowiska dokumentacyjne, użytki ekologiczne i zespoły przyrodniczo-krajobrazowe – cele, ochrona i użytkowanie. Leśne Kompleksy Promocyjne. Obszar funkcjonalny „Zielone płuca Polski”. Ochrona dużych kompleksów leśnych. Tereny zieleni i zadrzewienia na obszarach zurbanizowanych. Parki gminne i parki zabytkowe. Bibliografia: Dobrzańska B., Dobrzański G., Kiełczewski D. 2009. Ochrona środowiska przyrodniczego. PWN. Warszawa. Dyduch-Falniowska A., Zając K. (red.). 1996. CORINE biotopes w integracji danych przyrodniczych w Polsce. Instytut Ochrony Przyrody PAN. Kraków. Marszałek T. 1997. O dziedzictwie leśnym Polski i świata. Wydawnictwo SGGW. Warszawa. Olaczek R. (red.). 1996. Ochrona przyrody w Polsce. LOP. Warszawa. Paneuropejska strategia różnorodności biologicznej i krajobrazowej. 1998. MOŚZNiL - Departament Ochrony Przyrody, Warszawa. Ptaszycka-Jackowska D., Baranowska-Janota M. 1998. Przyrodnicze obszary chronione. Możliwości użytkowania. IGPiK. Warszawa. Symonides E. 2008. Ochrona przyrody. Wyd. UW. Warszawa. Unia Europejska a ochrona różnorodności biologicznej. 1998. Instytut na rzecz Ekorozwoju, Warszawa.

Nazwa przedmiotu: Ochrona przyrody w Unii Europejskiej Rok akademicki: 2009/2010 Rodzaj studiów: niestacjonarne Rok studiów: I SUM EiZZP Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: dr Dariusz Wojdan Forma zaliczenia: egzamin + zaliczenie z oceną Cel kształcenia: Zapoznanie z organizacją celami, metodami, formami i organizacją ochrony przyrody w Unii Europejskiej, ze szczególnym uwzględnieniem Polski. Treści kształcenia: Prawo międzynarodowe w dziedzinie ochrony przyrody – najważniejsze konwencje, akty prawne i inne dokumenty. Cele i zadania IUCN i innych organizacji międzynarodowych działających na rzecz ochrony przyrody. Formy ochrony przyrody według klasyfikacji IUCN. Ochrona przyrody w krajach Unii Europejskiej. Rodzaje prawnej ochrony przyrody (m.in. obszarowa, indywidualna, gatunkowa, ścisła, czynna, częściowa, krajobrazowa, strefowa) i sposoby ich realizacji. Metody ochrony różnorodności biologicznej. Ekonomiczne przyczyny ochrony przyrody. Parki narodowe – cele, zasady funkcjonowania, struktura organizacyjna, ochrona i użytkowanie. Najważniejsze parki narodowe Europy. Przegląd polskich parków narodowych. Waloryzacja przyrodnicza parków narodowych. Rezerwaty przyrody – rodzaje, cele, zasady funkcjonowania, ochrona i użytkowanie. Rezerwaty biosfery. Międzynarodowy status polskich obszarów chronionych. Ochrona krajobrazu. Parki krajobrazowe - cele, zasady funkcjonowania, struktura organizacyjna, ochrona i użytkowanie. Obszary chronionego krajobrazu - cele, ochrona i użytkowanie. Przegląd wybranych obiektów. Korytarze ekologiczne. Idea sieci ekologicznych i ich zastosowanie w Europie (EUROPARC, EMERALD, CORINE, EECONET, PEEN). Dyrektywy Siedliskowa i Ptasia i ich wykonywanie w ramach sieci ekologicznej Natura 2000. Stosowanie sieci CORINE biotopes, ECONET-PL i Natura 2000 w Polsce. Przegląd wybranych Szczególnych Obszarów Ochrony (SOO) i Obszarów Szczególnej Ochrony (OSO). Pomniki przyrody, stanowiska dokumentacyjne, użytki ekologiczne i

- 187 -

zespoły przyrodniczo-krajobrazowe – cele, ochrona i użytkowanie. Leśne Kompleksy Promocyjne. Obszar funkcjonalny „Zielone płuca Polski”. Ochrona dużych kompleksów leśnych. Tereny zieleni i zadrzewienia na obszarach zurbanizowanych. Parki gminne i parki zabytkowe. Bibliografia: Dobrzańska B., Dobrzański G., Kiełczewski D. 2009. Ochrona środowiska przyrodniczego. PWN. Warszawa. Dyduch-Falniowska A., Zając K. (red.). 1996. CORINE biotopes w integracji danych przyrodniczych w Polsce. Instytut Ochrony Przyrody PAN. Kraków. Marszałek T. 1997. O dziedzictwie leśnym Polski i świata. Wydawnictwo SGGW. Warszawa. Olaczek R. (red.). 1996. Ochrona przyrody w Polsce. LOP. Warszawa. Paneuropejska strategia różnorodności biologicznej i krajobrazowej. 1998. MOŚZNiL - Departament Ochrony Przyrody, Warszawa. Ptaszycka-Jackowska D., Baranowska-Janota M. 1998. Przyrodnicze obszary chronione. Możliwości użytkowania. IGPiK. Warszawa. Symonides E. 2008. Ochrona przyrody. Wyd. UW. Warszawa. Unia Europejska a ochrona różnorodności biologicznej. 1998. Instytut na rzecz Ekorozwoju, Warszawa.

Nazwa przedmiotu: Ochrona przyrody w Unii Europejskiej Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: 1 Rodzaj studiów: stacjonarne Rok studiów: I SUM EiZZP Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: dr Dariusz Wojdan Forma zaliczenia: egzamin + zaliczenie z oceną Cel kształcenia: Zapoznanie z organizacją celami, metodami, formami i organizacją ochrony przyrody w Unii Europejskiej, ze szczególnym uwzględnieniem Polski. Treści kształcenia: Prawo międzynarodowe w dziedzinie ochrony przyrody – najważniejsze konwencje, akty prawne i inne dokumenty. Cele i zadania IUCN i innych organizacji międzynarodowych działających na rzecz ochrony przyrody. Formy ochrony przyrody według klasyfikacji IUCN. Ochrona przyrody w krajach Unii Europejskiej. Rodzaje prawnej ochrony przyrody (m.in. obszarowa, indywidualna, gatunkowa, ścisła, czynna, częściowa, krajobrazowa, strefowa) i sposoby ich realizacji. Metody ochrony różnorodności biologicznej. Ekonomiczne przyczyny ochrony przyrody. Parki narodowe – cele, zasady funkcjonowania, struktura organizacyjna, ochrona i użytkowanie. Najważniejsze parki narodowe Europy. Przegląd polskich parków narodowych. Waloryzacja przyrodnicza parków narodowych. Rezerwaty przyrody – rodzaje, cele, zasady funkcjonowania, ochrona i użytkowanie. Rezerwaty biosfery. Międzynarodowy status polskich obszarów chronionych. Ochrona krajobrazu. Parki krajobrazowe - cele, zasady funkcjonowania, struktura organizacyjna, ochrona i użytkowanie. Obszary chronionego krajobrazu - cele, ochrona i użytkowanie. Przegląd wybranych obiektów. Korytarze ekologiczne. Idea sieci ekologicznych i ich zastosowanie w Europie (EUROPARC, EMERALD, CORINE, EECONET, PEEN). Dyrektywy Siedliskowa i Ptasia i ich wykonywanie w ramach sieci ekologicznej Natura 2000. Stosowanie sieci CORINE biotopes, ECONET-PL i Natura 2000 w Polsce. Przegląd wybranych Szczególnych Obszarów Ochrony (SOO) i Obszarów Szczególnej Ochrony (OSO). Pomniki przyrody, stanowiska dokumentacyjne, użytki ekologiczne i zespoły przyrodniczo-krajobrazowe – cele, ochrona i użytkowanie. Leśne Kompleksy Promocyjne. Obszar funkcjonalny „Zielone płuca Polski”. Ochrona dużych kompleksów leśnych. Tereny zieleni i zadrzewienia na obszarach zurbanizowanych. Parki gminne i parki zabytkowe. Bibliografia:

- 188 -

Dobrzańska B., Dobrzański G., Kiełczewski D. 2009. Ochrona środowiska przyrodniczego. PWN. Warszawa. Dyduch-Falniowska A., Zając K. (red.). 1996. CORINE biotopes w integracji danych przyrodniczych w Polsce. Instytut Ochrony Przyrody PAN. Kraków. Marszałek T. 1997. O dziedzictwie leśnym Polski i świata. Wydawnictwo SGGW. Warszawa. Olaczek R. (red.). 1996. Ochrona przyrody w Polsce. LOP. Warszawa. Paneuropejska strategia różnorodności biologicznej i krajobrazowej. 1998. MOŚZNiL - Departament Ochrony Przyrody, Warszawa. Ptaszycka-Jackowska D., Baranowska-Janota M. 1998. Przyrodnicze obszary chronione. Możliwości użytkowania. IGPiK. Warszawa. Symonides E. 2008. Ochrona przyrody. Wyd. UW. Warszawa. Unia Europejska a ochrona różnorodności biologicznej. 1998. Instytut na rzecz Ekorozwoju, Warszawa.

Nazwa przedmiotu: Zajęcia terenowe z ekologii ewolucyjnej i behawioralnej Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: 4 Rodzaj studiów: stacjonarne Rok studiów: II SUM BŚ Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: prof. dr hab. Waldemar Celary Forma zaliczenia: zaliczenie z oceną Cele kształcenia: Poznanie różnych strategii życiowych organizmów. Zapoznanie się z owadami prezentującymi różny stopień zachowań społecznych. Pokazanie różnych zachowań owadów (obrona, terytorializm, gniazdowanie) jako mechanizmów adaptacyjnych, zapewniających lepsze dostosowanie osobników. Poznanie ewolucji mechanizmów umożliwiających rozmnażanie i dyspersję roślin. Zapoznanie z koewolucją układu roślina zoogamiczna-zapylacz. Treści kształcenia: Autotrofizm a heterotrofizm, typy fitofagii i drapieżnictwa oraz pasożytnictwa półpasożytnictwa i parazytoidyzmu. Owady samotne, podspołeczne, gromadne, niemal społeczne, półspołeczne oraz niemal społeczne i właściwie społeczne. Ewolucja owadów właściwie społecznych (od prymitywnie właściwie społecznych do wysoko właściwie społecznych). Obrona gniazda na przykładzie kolonii mrówek (Formicidae) i gniazda os z podrodziny Vespinae. Terytorializm na przykładzie makatki zbójnicy (Anthidium manicatum). Ewolucja gniazdowania pszczół na przykładzie wybranych gatunków pszczół z rodzin Halictidae oraz Megachilidae. Rozwój i zróżnicowanie hydrochorii oraz anemochorii i zoochorii. Ewolucja hydro- anemo- i zoogamii. Koewolucja roślin zoogamicznych i zapylaczy. Rozwój strategii mono- oraz oligo- i polilektyzmu na przykładzie owadów błonkoskrzydłych (Hymenoptera) z grupy pszczół (Anthophila). Ewolucja opieki nad potomstwem u stawonogów (Arthropoda) na przykładzie pająków (Araneae) oraz przedstawicieli różnych nadrodzin żądłówek (Vespoidea i Apoidea). Bibliografia: Hoffman A. 1983. Wokół ewolucji. PIW, Warszawa. Manning A. 1976. Wstęp do etologii zwierząt. PWN, Warszawa. Pianka E. R. 1981. Ekologia ewolucyjna. PWN, Warszawa. Wilson E. O. 1979. Społeczeństwa owadów. PWN, Warszawa. Wilson E. O. 2001. Socjobiologia. Zysk i S-ka Wyd. s.c., Poznań.

- 189 -

Nazwa przedmiotu: Zajęcia terenowe z Ekologii ogólnej Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: 2 Rodzaj studiów: stacjonarne Rok studiów: I LIC B i EiZZP Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: prof. dr hab. Waldemar Celary Forma zaliczenia: zaliczenie z oceną Cele kształcenia: Poznanie różnych ekosystemów. Poznanie biologii i ekologii wybranych grup owadów oraz różnych strategii troficznych i życiowych organizmów. Poznanie ekologii populacji roślin drzewiastych, porównanie siedliskowych typów lasów, zapoznanie z zależnościami troficznymi w lesie oraz z monitoringiem biologicznym szkodników pierwotnych i wtórnych. Treści kształcenia: Rodzaje ekosystemów. Ekosystemy otwarte jako siedlisko życia wybranych grup owadów. Strategie troficzne organizmów oraz strategie życiowe owadów. Metody i techniki monitoringu biologicznego biocenoz. Ekologia populacji roślin drzewiastych (rola światła w poszczególnych stadiach rozwojowych (klasyfikacja socjalna Krata), kształtowanie się cech biomorfologicznych koron, samo przerzedzanie jako czynnik zależny od zagęszczenia w dynamice liczebności populacji. Porównanie siedliskowych typów lasu pod względem florystycznym i struktury pionowej. Zwarcie jako metoda projektywnego pokrycia roślin drzewiastych. Zależności troficzne w lesie na przykładzie populacji sosny i jej szkodników. Wpływ czynników antropogenicznych na ekosystemy leśne (porównanie drzewostanów rosnących w bezpośrednim sąsiedztwie tartaku oraz 1000 m dalej). Monitoring biologiczny szkodników pierwotnych i wtórnych. Charakterystyka populacji na przykładzie drzewostanu sosnowego (analiza grubości, wysokości, wieku oraz struktury przestrzennej drzew). Obieg materii i przepływ energii na przykładzie ekosystemu leśnego. Bibliografia Czachorowski S. 2006. Opisywanie biocenozy – zoocenologia, skrypt elektroniczny dla magistrantów. Maszynopis dostępny w formacie PDF na www.uwm.edu.pl/czachor/publik/pdf-inne/zoocenozy.pdf. Górecki A., Kozłowski J., Gębczyński M., 1987. Ćwiczenia z ekologii. Podręcznik dla studentów biologii ogólnej i środowiskowej. Dział Wydawnictw Filii Uniwersytetu Warszawskiego w Białymstoku. Instrukcja ochrony lasu 1988, PWRiL, Warszawa. Petrusewicz K. 1978. Osobnik, populacja, gatunek. Biblioteka problemów, PWN, Warszawa. Weiner J., 2003. Życie i ewolucja biosfery. Podręcznik ekologii ogólnej, PWN, Warszawa. Wilson E.O. 1999. Różnorodność życia. PIW, Warszawa.

Nazwa przedmiotu: Zajęcia terenowe z Ekologii ogólnej Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: 2 Rodzaj studiów: stacjonarne Rok studiów: I LIC BG Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: prof. dr hab. Waldemar Celary Forma zaliczenia: zaliczenie z oceną Cele kształcenia: Poznanie różnych ekosystemów. Poznanie biologii i ekologii wybranych grup owadów oraz różnych strategii troficznych i życiowych organizmów. Poznanie ekologii populacji roślin drzewiastych, porównanie siedliskowych typów lasów, zapoznanie z zależnościami troficznymi w lesie oraz z monitoringiem biologicznym szkodników pierwotnych i wtórnych.

- 190 -

Treści kształcenia: Rodzaje ekosystemów. Ekosystemy otwarte jako siedlisko życia wybranych grup owadów. Strategie troficzne organizmów oraz strategie życiowe owadów. Metody i techniki monitoringu biologicznego biocenoz. Ekologia populacji roślin drzewiastych (rola światła w poszczególnych stadiach rozwojowych (klasyfikacja socjalna Krata), kształtowanie się cech biomorfologicznych koron, samo przerzedzanie jako czynnik zależny od zagęszczenia w dynamice liczebności populacji. Porównanie siedliskowych typów lasu pod względem florystycznym i struktury pionowej. Zwarcie jako metoda projektywnego pokrycia roślin drzewiastych. Zależności troficzne w lesie na przykładzie populacji sosny i jej szkodników. Wpływ czynników antropogenicznych na ekosystemy leśne (porównanie drzewostanów rosnących w bezpośrednim sąsiedztwie tartaku oraz 1000 m dalej). Monitoring biologiczny szkodników pierwotnych i wtórnych. Charakterystyka populacji na przykładzie drzewostanu sosnowego (analiza grubości, wysokości, wieku oraz struktury przestrzennej drzew). Obieg materii i przepływ energii na przykładzie ekosystemu leśnego. Bibliografia Górecki A., Kozłowski J., Gębczyński M., 1987. Ćwiczenia z ekologii. Podręcznik dla studentów biologii ogólnej i środowiskowej. Dział Wydawnictw Filii Uniwersytetu Warszawskiego w Białymstoku. Instrukcja ochrony lasu 1988, PWRiL, Warszawa. Petrusewicz K. 1978. Osobnik, populacja, gatunek. Biblioteka problemów, PWN, Warszawa. Weiner J., 2003. Życie i ewolucja biosfery. Podręcznik ekologii ogólnej, PWN, Warszawa.

Nazwa przedmiotu: Ochrona własno ści intelektualnej Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: 5 Rodzaj studiów: stacjonarne Rok studiów: III L B + BG Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: prof. dr hab. Wiesław Kaca Forma zaliczenia: zaliczenie z oceną Cel kształcenia: Zapoznanie słuchaczy z podstawowymi informacjami dot. procedur patentowych, przedmiotów mających zdolności patentowe oraz ochrona własności intelektualnej, w tym wzorów przemysłowych. Treści kształcenia: Wartość intelektualna i komercjalizacja - podstawowe pojęcia. Bibligrafia patentowa w transferze technologii. Bazy literatury patentowej w dostępie on-line. Procedury zgłoszeń patentowych krajowe i międzynarodowe. Ocena zdolności patentowej wynalazków. Bibliografia: Górna K., Łubnicka A., Ochrona i zarządzanie innowacjami na Uniwersytecie Jagiellońskim. Wyd. CITTRU. Pyrża, Poradnik wynalazcy. Wyd. Krajowa Izba Gospodarcza i Urząd Patentowy RP, 2009. Vasina S., Domańska-Baer A., Bibligrafia patentowa jako źródło informacji w pracach naukowych, badawczych i działalności innowacyjnej. Wyd. MENiS, Politechnika Krakowska, Centrum Transferu Technologii, Kraków 2002. Bazy patentowe Urzędu Patentowego RP. Bazy patentowe Urzędu Patentowego UE.

- 191 -

Nazwa przedmiotu: Seminarium magisterskie Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: 1 i 2 Rodzaj studiów: stacjonarne Rok studiów: I SUM BMzED Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: prof. zw. dr hab. Wiesław Kaca Forma zaliczenia: zaliczenie z oceną Cel kształcenia: Nabycie umiejętności korzystania i opracowania artykułów naukowych dostępnych w bazach danych i w formie papierowej, umiejętność przygotowania wyboru informacji niezbędnych do opracowania danego zagadnienia, planowanie i analiza doświadczeń, ich opis i wyciąganie wniosków, przygotowanie do pracy magisterskiej. Treści kształcenia: Prezentacja najnowszych prac badawczych z dziedziny mikrobiologii. Najnowsze publikacje z mikrobiologii środowiskowej, lekarskiej i przemysłowej. Oznaczanie i znaczenie występowania substancji hormonalnych (EDF) w wodzie. Biosynteza wielocukrów bakteryjnych – podstawy genetyczne i funkcjonalne transferaz glikozydowych.. Substancje powierzchniowo czynne a efekty bakteriobójcze. Konspekt pracy magisterskiej. Dotychczasowe wyniki i planowanie eksperymentów. Bibliografia: Elektroniczne bazy danych biblioteki UJK i innych dostępnych bibliotek. Pozycje książkowe ze zbiorów Zakładu Mikrobiologii. Prace magisterskie i licencjackie ze zbiorów Zakładu Mikrobiologii.

Nazwa przedmiotu: Seminarium magisterskie Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: 3 i 4 Rodzaj studiów: stacjonarne Rok studiów: II SUM BM Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: prof. zw. dr hab. Wiesław Kaca Forma zaliczenia: zaliczenie z oceną Cel kształcenia: Nabycie umiejętności planowania, przygotowania i wykonania doświadczeń, opracowania wyników prac doświadczalnych, w tym opracowania statystyczne, przygotowanie wstępu teoretycznego do zaprezentowania wyników własnych prac. Treści kształcenia: Prezentacja najnowszych prac z dziedziny mikrobiologii, będących realizacją prac magisterskich. Przygotowanie konspektów prac magisterskich - wstępu, celu pracy, wyników i planu dyskusji. Prezentacja wstępów do prac magisterskich. Omówienie celów prac. Prezentacja najnowszych danych i wyników prac magisterskich. Prezentacja ostatecznej interpretacji wyników prac magisterskich. Konspekt i dyskusja uzyskanych wyników. Przygotowanie wystąpienia do obrony pracy magisterskiej. Bibliografia: Dostępne bazy czasopism w bibliotece UJK oraz innych bibliotek. Materiały źródłowe i podręczniki ze zbiorów Zakładu Mikrobiologii. Prace magisterskie i licencjackie ze zbiorów Zakładu Mikrobiologii.

- 192 -

Nazwa przedmiotu: Mikrobiologia środowisk Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: 3 Rodzaj studiów: stacjonarne Rok studiów: II SUM BŚ Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: prof. zw. dr hab. Wiesław Kaca (wykład) + dr Grzegorz Czerwonka (ćwiczenia) Forma zaliczenia: zaliczenie + zaliczenie z oceną Cel kształcenia: Opis i interpretacja najważniejszych biotypów występowania mikroorganizmów: woda, powietrze, człowiek. Zrozumienie związków mikroorganizmów człowiekiem roślinami i zwierzętami. Zapoznanie studentów z mikroflorą różnych środowisk i rolą drobnoustrojów w podstawowych procesach biogeochemicznych Treści kształcenia: Analiza mikrobiologiczna powietrza, metody i znaczenie zakażeń przenoszonych drogą powietrzną. Człowiek jego mikroflora, znaczenie mikroflory jelitowej w zdrowiu i rozwoju chorób, w tym chorób nowotworowych. Procesy degradacji mikrobiologicznej w glebie. Woda jako środowisko życia drobnoustrojów. Przystosowanie bakterii psychrofilnych do życia. Laboratorium (liczba godzin: 15) Mikroorganizmy glebowe i ich rola w obiegu pierwiastków. Symbioza bakterii z rodzaju Rhizobium z roślinami motylkowymi. Udział mikroorganizmów w procesach bioremediacji. Powietrze jako środowisko wtórne dla bytowania drobnoustrojów. Oddziaływania między bakteriami. Organizm człowieka jako środowisko bytowania drobnoustrojów – mikroflora naturalna, organizmy chorobotwórcze i patogeny oportunistyczne. Bibliografia: Artykuły przeglądowe dostępne w pełnotekstowych bazach danych biblioteki UJK, artykuły przeglądowe polskich czasopism takich jak Postępy Mikrobiologii, Postępy Biochemii, czy Postępy Biologii Komórki. Mikroorganizmy w ochronie środowiska. M. K. Błaszczyk, Wyd. Naukowe, PWN, 2007. (ćwiczenia): Pond E.H., Clark T.F. – Mikrobiologia i biochemia gleb. Wyd. UMCS, 2000. Błaszczyk M.K. – Mikroorganizmy w ochronie środowiska. PWN, 2007. Libudzisz Z., Kowal K., Żakowska Z. – Mikrobiologia techniczna. PWN, 2007. Schlegel H. G. – Mikrobiologia ogólna. PWN, 2005

Nazwa przedmiotu: Podstawy bioinformatyki Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: 3 Rodzaj studiów: stacjonarne Rok studiów: II SUM BM Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: dr Marek Kwinkowski Forma zaliczenia: zaliczenie z oceną Cel kształcenia: Zapoznanie studentów z podstawami bioinformatyki, a w szczególności z korzystaniem z internetowych baz danych sekwencji oraz struktur biopolimerów, i metodami ich analizy. Treści kształcenia: Wykład (liczba godzin: 10)

- 193 -

Internetowe bazy danych biologicznych: bazy sekwencji, struktur biopolimerów, genomów, oraz specjalistyczne bazy danych. Serwery NCBI oraz EMBL i ich możliwości. Podstawowe narzędzia analizy i modyfikacji sekwencji DNA i białek. Projektowanie starterów PCR Analiza porównawcza sekwencji DNA i białek. Analiza filogenetyczna sekwencji. Wizualizacja struktur przestrzennych białek i ich podstawowa analiza. Laboratorium (liczba godzin: 10) Przegląd podstawowych baz danych: Genbank, EMBL, Pedant, PDB, Glyco i.in. Praktyczne korzystanie z podstawowych możliwości tych baz. Praca z serwerami NCBI oraz EMBL. Korzystanie z programu BLAST. Korzystanie z programów BioEdit i GeneDoc. Praktyczne zaprojektowanie pary starterów PCR. Analiza porównawcza sekwencji DNA i białek programem ClustalW. Analiza filogenetyczna sekwencji w programie MEGA. Wizualizacja i analiza struktur przestrzennych białek za pomocą Cn3D oraz Swiss PDB Viewer. Bibliografia: Higgs P.G., Attwood T.K. „Bioinformatyka i ewolucja molekularna” PWN 2008 Baxevanis A.D., Ouellette B.F. (red.) „Bioinformatyka. Podręcznik do analizy genów i białek” PWN 2005

Nazwa przedmiotu: Wirusologia medyczna Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: 4 Rodzaj studiów: stacjonarne Rok studiów: II SUM BM Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: prof. zw. dr hab. Wiesław Kaca Forma zaliczenia: zaliczenie z oceną Cel kształcenia: Zapoznanie słuchaczy z podstawowymi elementami budowy molekularnej wirusów, zrozumienie mechanizmów ich namnażania oraz efektów patologicznych i sposobów zapobiegania tym zmianom chorobowym. Treści kształcenia: Struktura i organizacja wirusów typu DNA i RNA, namnażanie wirusów w komórkach eukariotycznych. Mechanizm patogenności wirusów. Wybrane choroby wirusowe. Sposoby zapobiegania chorobom wirusowym. Bibliografia: Piekarowicz A., 2004. Podstawy wirusologii molekularnej. PWN Warszawa. Zaremba M.L., Borowski J., Mikrobiologia lekarska, PZWL. Postępy Mikrobiologii.

Nazwa przedmiotu: Mikrobiologia Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: 4 Rodzaj studiów: stacjonarne Rok studiów: II L B + BG Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: dr Michał Arabski (wykład) + dr Michał Arabski, dr Krystyna Królikowska, dr Iwona Konieczna (ćwiczenia) Forma zaliczenia: egzamin + zaliczenie z oceną

- 194 -

Cel kształcenia: Zapoznanie studentów z podstawami mikrobiologii – budową mikro- i makroskopową komórki bakteryjnej, diagnostyką mikrobiologiczną, rolą mikroorganizmów w środowisku, w przemianach biogeochemicznych, ochronie środowiska i zdrowia. Student potrafi scharakteryzować budowę morfologiczną, podstawowe procesy biochemiczne, zmienność genetyczną oraz czynniki chorobotwórczości bakterii, grzybów i wirusów. Potrafi praktycznie zidentyfikować bakterie i ich właściwości na podstawie testów mikrobiologicznych i biochemicznych. Student potrafi omówić metody walki z drobnoustrojami. (ćwiczenia) Student zna zasady bezpiecznej pracy z drobnoustrojami, potrafi posługiwać się technikami hodowli i izolacji oraz badać właściwości mikroorganizmów, ma świadomość roli biologicznej i ekologicznej drobnoustrojów. Treści kształcenia: Wykład (liczba godzin: 30) Definicje pojęć: mikrobiologia, drobnoustrój, hodowla, pożywki mikrobiologiczne, klon, szczep. Działy mikrobiologii. Ściana komórkowa bakterii. Budowa i funkcja peptoglikanu (mureiny). Błona zewnętrzna bakterii Gram-ujemnych – lipopolisacharyd, białka i fosfolipidy błony zewnętrznej. Budowa ścian komórkowych archebakterii. Porównanie budowy i funkcji ścian bakterii Gram-ujemnych i Gram-dodatnich. Budowa i funkcja otoczek. Białkowe, parakrystaliczne struktury powierzchniowe ścian bakteryjnych. Budowa rzęsek bakteryjnych. Budowa i typy fimbrii (pilii). Budowa i funkcje mezosomów. Budowa i funkcje nukleoidu bakteryjnego, struktura superhelikalna. Podział bakterii ze względu na wykorzystywane źródła węgla i energii. Podstawowe procesy metabolizmu energetycznego. Przemiany cukrów w cyklu: glikolitycznym, pentozowym, Entnera-Douderofa. Cykl Krebsa, kwasów dwukarboksylowych, glioksalowy. Reakcje amfiboliczne i anaplerotyczne. Fermentacje – homo- i heterofermentacje; fermentacja mlekowa, masłowa, acetonowo-butanolowa, propionowa, alkoholowa. Niewęglanowe substraty oddechowe – kwasy tłuszczowe, aminokwasy (reakcja Sticklanda). Redukcja azotanów, siarczanów. Wykorzystanie węglowodanów przez bakterie, bakterie metanowe. Oddychanie azotanowe i siarczanowe. Chemosynteza, wiązanie wolnego azotu, wiązanie CO2. Łańcuch oddechowy i transport elektronów w oddychaniu tlenowym i beztlenowym. Bilans energetyczny obu typów oddychania. Bakterie fotosyntetyzujące – purpurowe bakterie bezsiarkowe, purpurowe bakterie siarkowe, bakterie zielone. Anabolizm bakterii. Wzrost i rozmnażanie się bakterii – podziały i cykle komórkowe, fazy wzrostu hodowli, typy wzrostu, rodzaje hodowli. Budowa plazmidów. Cechy kodowane przez plazmidy. Transpozomy. Przenoszenie materiału genetycznego między bakteriami: koniugacja, transformacja, transdukcja specyficzna i ogólna. Bakteriofagi – typy, budowa, namnażanie Receptory fagowe, namnażanie fagów – cykl lityczny i lizogenny. Genotyp i fenotyp bakterii. Mutacje – czynniki mutagenne i ich działanie. Rekombinacja ogólna i nieuprawniona, selekcja, regulacja metabolizmu na poziomie genów. Chemoterapia i mechanizm działania antybiotyków poszczególnych klas. Patogenność bakterii – zjadliwość i inwazyjność. Laboratorium (liczba godzin: 45) Techniki stosowane w mikrobiologii ogólnej – metody sterylizacji i przygotowywania podłoży mikrobiologicznych, hodowli i izolacji mikroorganizmów. Techniki barwienia i rola preparatów mikroskopowych. Diagnostyka bakteriologiczna: metody pobierania materiału klinicznego, biochemiczne i molekularne metody identyfikacji drobnoustrojów, określanie lekooporności bakterii. Rola czynników patogenności w patogenezie chorób i metody ich badania. Procesy metaboliczne drobnoustrojów. Drobnoustroje wybranych środowisk: powietrze, woda, gleba. Oddziaływania między bakteriami. Fizjologiczne i genetyczne mechanizmy ochrony bakterii przed czynnikami fizyko-chemicznymi środowiska. Bibliografia: Schlegel H. G. Mikrobiologia ogólna, PWN, 2003. Różalski A. Ćwiczenia z mikrobiologii ogólnej (skrypt). Wyd. UŁ, Łódź, 2004. Nicklin J., Graeme-Cook K., Paget T., Killington R.A. Mikrobiologia – krótkie wykłady. PWN, 2000. Singleton P. Bakterie w biologii, biotechnologii i medycynie. PWN, 2000. Zaremba M.L., Borowski J. – Mikrobiologia lekarska. 2001. PZWL Szewczyk E.M. (red.): Diagnostyka bakteriologiczna. 2005. PWN

- 195 -

Grzybowski J., Reiss J.: Praktyczna bakteriologia lekarska i sanitarna. 2001. Wyd. Bellona Markiewicz Z.: Bakterie, antybiotyki, lekooporność. 2001, PWN. Paul E.A., Clark F.E.: Mikrobiologia i biochemia gleby. 2000. Wyd. UMCS, Lublin. Paluch J. (red.): Mikrobiologia wód. 1973, PWN. Libudzisz Z., Kowal K., Żakowska Z.: Mikrobiologia techniczna. 2007. PWN. Baj J., Markiewicz Z. „Biologia molekularna bakterii” PWN 2006 Warszawa

Nazwa przedmiotu: Seminarium dyplomowe Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: 5 i 6 Rodzaj studiów: stacjonarne Rok studiów: III L B + BG Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: dr Michał Arabski Forma zaliczenia: zaliczenie z oceną Cel kształcenia: Student potrafi opracować matematycznie i statystycznie wyniki badań eksperymentalnych realizowanych w ramach pracowni licencjackiej i zaprezentować je zgodnie z zasadami obowiązującymi w dyscyplinach naukowych eksperymentalnych. Treści kształcenia: Metody statystyczne analizy wyników, zasady prezentacji. Zastosowanie interferometrii laserowej w naukach biologicznych. Drogi aktywacji dopełniacza, charakterystyka polimerów: chitozan, karaginian. Charakterystyka ureaz bakteryjnych. Zasady konstrukcji starterów do reakcji PCR, identyfikacja genów ureaz bakteryjnych. Substancje toksyczne w środowisku – EDS. Metody chemiczne i immunologiczne identyfikacji EDS. Bibliografia: Bazy naukowe: Pubmed (http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/) Elsevier/ICM (http://www.ujk.edu.pl/site/821) Springer/ICM (http://www.ujk.edu.pl/site/821)

Nazwa przedmiotu: Biotechnologia w medycynie Rok akademicki: 2009/2010 Rodzaj studiów: stacjonarne Rok studiów: II SUM BM Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: dr Michał Arabski Forma zaliczenia: zaliczenie z oceną Cel kształcenia: Student potrafi omówić zastosowanie technik inżynierii genetycznej w celu modyfikacji drobnoustrojów o znaczeniu przemysłowym i medycznym m in. testy diagnostyczne, farmakologia. Treści kształcenia: Zastosowanie danych molekularnych w badaniach biologicznych i medycznych. Omówienie właściwości enzymów i możliwości ich wykorzystania do prowadzenia procesów biotechnologicznych i analiz medycznych. Techniki molekularne i technologie wykorzystywane w badaniach materiału genetycznego: PCR, klonowanie i sekwencjonowanie DNA, analizy genowe i genomowe. Mikroorganizmy o znaczeniu przemysłowym. Bibliografia:

- 196 -

Buchowicz J. Biotechnologia molekularna. PWN 2009 Kątnik-Prastowska I. Immunochemia w biologii medycznej. PWN 2009 Krawczyk B, Kur J. Diagnostyka molekularna w mikrobiologii, Wydawnictwo Politechniki Gdańskiej 2008 Synowiecki J. Technologia preparatów enzymatycznych pochodzenia mikrobiologicznego. Wydawnictwo Politechniki Gdańskiej 2007

Nazwa przedmiotu: Mikrobiologia Rok akademicki: 2009/2010 Rodzaj studiów: niestacjonarne Rok studiów: II L B Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: dr Michał Arabski (wykład), dr Iwona Konieczna (ćwiczenia) Forma zaliczenia: egzamin + zaliczenie z oceną Cel kształcenia: Zapoznanie studentów z podstawami mikrobiologii – budową mikro- i makroskopową komórki bakteryjnej. Student potrafi scharakteryzować budowę morfologiczną, podstawowe procesy biochemiczne, zmienność genetyczną oraz czynniki chorobotwórczości bakterii, grzybów i wirusów. Potrafi praktycznie zidentyfikować bakterie i ich właściwości na podstawie testów mikrobiologicznych i biochemicznych. Student potrafi omówić metody walki z drobnoustrojami na przykładzie antybiotykoterapii, bakteriostatyków naturalnych i syntetycznych oraz związków srebra. (ćwiczenia) Student zna i przestrzega zasad bezpiecznej pracy z drobnoustrojami, potrafi posługiwać się technikami hodowli i izolacji oraz badać właściwości mikroorganizmów, ma świadomość roli biologicznej i ekologicznej drobnoustrojów. Treści kształcenia: Historia odkryć w dziedzinie mikrobiologii, definicja i klasyfikacja nauk mikrobiologicznych. Budowa komórki bakterii gramdodatnich i gramujemnych, czynniki chorobotwórczości. Budowa wirusów, chorobotwórczość i namnażanie. Metabolizm bakterii auto-, hetero-, i chemolitotroficznych. Organizacja genomów bakterii, przekazywanie informacji genetycznej. Diagnostyka drobnoustrojów metodami hodowlanymi i genetycznymi. Wybrane zagadnienia z mikrobiologii lekarskiej; infekcje wywołane przez H. pylori, Proteus sp., E. coli. Metody farmakologiczne walki z drobnoustrojami: antybiotykoterapia, związki srebra, wybrane bakteriostatyki naturalne i syntetyczne. Laboratorium (liczba godzin: 25) Techniki stosowane w mikrobiologii ogólnej – metody dezynfekcji, sterylizacji i przygotowywania podłoży mikrobiologicznych. Hodowla i izolacja mikroorganizmów. Techniki barwienia i rola preparatów mikroskopowych. Procesy metaboliczne drobnoustrojów. Diagnostyka bakteriologiczna: metody pobierania materiału klinicznego, biochemiczne i molekularne metody identyfikacji drobnoustrojów, określanie lekooporności bakterii. Rola czynników patogenności w patogenezie chorób i metody ich badania. Fizjologiczna mikroflora człowieka i jej rola. Drobnoustroje wybranych środowisk: powietrze, woda, gleba. Bibliografia: Schlegel H. G. – Mikrobiologia ogólna. Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005. Salyers A.A., Whitt D.D. – Mikrobiologia. Różnorodność, chorobotwórczość i środowisko. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2005. Arabski M, Koza A, Kaca W (2008) Molekularne mechanizmy unikania wrodzonej odpowiedzi immunologicznej przez Helicobacter pylori Postępy Higieny i Medycyny Doświadczalnej, 62:290-298 Różalski A.: Ćwiczenia z mikrobiologii ogólnej. Skrypt dla studentów biologii, wyd. IV, 2004, Wyd. Uniwersytetu Łódzkiego.

- 197 -

Zaremba M.L., Borowski J. – Mikrobiologia lekarska. 2001. PZWL. Szewczyk E.M. (red.): Diagnostyka bakteriologiczna. 2005. PWN. Singleton P.: Bakterie w biologii, biotechnologii i medycynie. 2000. PWN. Grzybowski J., Reiss J.: Praktyczna bakteriologia lekarska i sanitarna. 2001. Wyd. Bellona. Markiewicz Z.: Bakterie, antybiotyki, lekooporność. 2001, PWN. Paul E.A., Clark F.E.: Mikrobiologia i biochemia gleby. 2000. Wyd. UMCS, Lublin. Libudzisz Z., Kowal K., Żakowska Z.: Mikrobiologia techniczna. 2007. PWN. Paluch J. (red.): Mikrobiologia wód. 1973, PWN. Baj J., Markiewicz Z. „Biologia molekularna bakterii” PWN 2006 Warszawa.

Nazwa przedmiotu: Geografia gleb Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: 4 Rodzaj studiów: stacjonarne Rok studiów: II lic. Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: dr Artur Zieliński Forma zaliczenia: (zal. z oc.) Cel kształcenia: Poznanie gleby jako wielofunkcyjnego komponentu środowiska i właściwe dostrzeżenie funkcji gleby w geoekosystemie Ziemi. Poznanie prawidłowości i zróżnicowania pokrywy glebowej na Ziemi. Poznanie zakresu i metodyki prowadzenia podstawowych badań gleby w laboratorium. Dokonywanie oceniania sposobów wykorzystywania i zagospodarowywania glebopokrywy. Określanie głównych kierunków ewolucji gleb, degradacji gleb i sposobów zapobiegania antropopresji. Porównanie właściwości fizyko-chemicznych różnych gleb i specyfiki ich warunków rozwoju ze szczególnym uwzględnieniem zróżnicowania formacji geologicznych, rzeźby terenu, warunków wodnych, warunków klimatycznych, szaty roślinnej itd.; Treści kształcenia: Wykład (liczba godzin: 15) Gleboznawstwo jako nauka, przedmiot, zadania i zakres. Gleba jako wielofunkcyjny komponent środowiska przyrodniczego. Czynniki i procesy glebotwórcze. Podstawowe właściwości fizyczne, chemiczne, fizykochemiczne i biologiczne gleb Profil glebowy jako zapis dziejów funkcjonowania środowiska. Poziomy genetyczne i diagnostyczne gleb. Jednostki taksonomiczne gleb, systematyka gleb Polski, taksonomie międzynarodowe. Geograficzne uwarunkowania rozmieszczenia gleb na Ziemi. Gleby Polski i ich waloryzacja. Mapy gleb. Naturalne i antropogeniczne zagrożenia dla pokrywy glebowej na kuli ziemskiej. Strategie ochrony gleb. Laboratorium (liczba godzin: 15) Ćwiczenie organizacyjne. Omówienie zasad BHP i specyfiki pracy w laboratorium. Harmonogram ćwiczeń, dokumentacja wyników. Przegląd zalecanej literatury. Podstawowe pojęcia i terminologia gleboznawcza; 2 - 3. Skład granulometryczny gleb i jego wpływ na właściwości fizyczne i chemiczne gleb. Oznaczanie składu granulometrycznego gleb metodą Casagrandea w modyfikacji Prószyńskiego. 4. Problemy zakwaszenia gleb. Oznaczenie kwasowości czynnej i wymiennej metodą potencjometryczną, kwasowości wymiennej metodą kolorymetryczną, kwasowości hydrolitycznej metodą Kappena, kwasowości wymiennej i glinu ruchomego wg metody Sokołowa. Pojemność sorpcyjna gleby, rodzaje sorpcji.

- 198 -

Rola węglanów w glebie. Oznaczanie zawartości węglanów w glebie metodą orientacyjną na szkiełkach zegarkowych i metodą objętościową Scheiblera. Materia organiczna w glebie. Oznaczanie zawartości próchnicy (węgla organicznego) w glebie metodą W. Tiurina. Gleba jako zasobnik składników pokarmowych dla roślin. Obieg i rola azotu w glebie. Oznaczanie ogólnej zawartości azotu metodą Kjeldahla. Rodzaje wody w glebie, jej właściwości i znaczenie. Oznaczenie kapilarnej pojemności wodnej gleb metodą zalewową. Bibliografia: Bednarek R., Dziadowiec H., Pokojska U., Prusinkiewicz Z, 2004: Badania ekologiczno- gleboznawcze. PWN, Warszawa: s. 341. Bednarek R., Prusinkiewicz Z, 1999: Geografia gleb, PWN, Warszawa: s. 288 (lub wydania nowsze) Gleboznawstwo. Podręcznik dla studentów akademii rolniczych., 1995: Praca zbiorowa pod red. nauk. Dobrzańskiego i Zawadzkiego. PWRiL, Warszawa: s. 577. Kowalkowski A., Swałdek M., 1991: Analiza podstawowych chemicznych właściwości gleb z elementami analityki. (ćwiczenia dla geografów i biologów), WSP, Kielce, Kowalkowski A., Swałdek M., 1991: Analiza podstawowych fizycznych właściwości gleb z elementami analityki. (ćwiczenia dla geografów i biologów), WSP, Kielce, Międzynarodowa konwencja o ochronie gleb. 1999: Projekt wg Dokumentu z Tutzing, Niemcy. Pod redakcją R. Dębickiego i J. Glińskiego. Instytut Agrofizyki im. B. Dobrzańskiego PAN, Lublin: s. 61. Prusinkiewicz Z, 1999, Środowisko i gleby w definicjach, Oficyna Wydawnicza „Turpres”, Toruń: s. 477. Systematyka gleb Polski, pod red. Trzciński W., 1989: Roczniki Gleboznawcze, T. XL, Nr 3/4, s.150. Zieliński A., 1998: Przekształcenia fizycznych i chemicznych właściwości gleb w rejonie Staszowa pod wpływem imisji siarki., pod red.: B. Jaśkowski, Zeszyty Naukowe WSP w Kielcach, Kieleckie Studia Geograficzne, T. 6, s. 105-118. Zieliński A., 1999: Rola gleboznawstwa w kształceniu geografów na studiach wyższych, XLVIII Zjazd Towarzystwa Geograficznego, pt. „Nauki geograficzne a edukacja społeczeństwa”, 9-11 września 1999 r., OŁ PTG, Uniwersytet Łódzki, Łódź, 280-282.

Nazwa przedmiotu: Ekofizjologia ro ślin Rok akademicki: 2009/2010 SemestrŁ letni Rodzaj studiów: stacjonarne Rok studiów: 1 SUM EiZZP Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: prof. dr hab. Jan Pilarski, dr inż. Maciej Kocurek Forma zaliczenia: egzamin Cel kształcenia: poszerzenie wiadomości z fizjologii roślin Treści kształcenia: Wykład (liczba godzin: 15) Gleba i roślinność – wzajemny wpływ roślin na podłoże – zasiedlanie oraz roślin na podłoże - tworzenie gleby, jej struktury, zasobności i dostępności dla roślin związków mineralnych. Woda – jej wpływ na wzrost i morfogenezę roślin, wykształcenie blaszki liściowej, aparatów szparkowych, ulistnienia, systemu korzeniowego Promieniowanie - światło - skład spektralny promieniowania. Charakterystyka warunków świetlnych różnych siedlisk i ich wpływ na budowę morfologiczną roślin, budowę aparatu fotosyntetycznego, na aktywność fotosyntetyczną roślin. Fotoinhibicja, fotodestrukcja aparatu

- 199 -

fotosyntetycznego oraz mechanizmy im zapobiegające. Zmiany składu spektralnego światła dobowe i roczne. Porównanie aktywności fotosyntetycznej nadziemnych organów roślin: li ści, łodyg, owoców: zawartość barwników fotosyntetycznych, wymiany gazowej – transpiracji, oporów dyfuzyjnych, oporów dyfuzyjnych, szlaków fotosyntetycznych. Wpływ różnych siedlisk na wydajność fotosyntetyczna roślin. Efekt szklarniowy i jego wpływ na rośliny Wpływ wzrastającego stężenia CO2 na aktywność fotosyntetyczną, produktywność roślin oraz na wartość konsumpcyjną roślin. Laboratorium (liczba godzin: 15) Budowa liści – pomiaru grubości, oznaczanie gęstości aparatów szparkowych. Oznaczenie zawartości i składu barwników fotosyntetycznych w liściach. Oznaczanie oporów szparkowych Pomiary aktywności fotosyntetycznej przy wykorzystaniu fluorescencji chlorofilu. Pomiary aktywności fotosyntetyczne przy użyciu gazowego analizatora podczerwieni. Bibliografia: Fizjologia roślin – praca zbiorowa pod red. J. Kopcewicza, S. Lewak. Wyd. Naukowe PWN, 2002. Fizjologia roślin – praca zbiorowa pod red. M. Kozłowskiej. PWRiL. 2007. Plant Physiology – H. Mohr, P. Schopfer, Springer, 1994. Plant Physiology – L.Taiz, E. Zeiger, The Benjamin/Cummings Publishing Company, Inc. 2006. Biologia komórki roślinnej. Tom I. Struktura. P.Wojtaszek., A. Woźny, L. Ratajczak. PWN. 2006. Biologia komórki roślinnej. Tom II. Funkcja. P.Wojtaszek., A. Woźny, L. Ratajczak. PWN. 2006. Fotosynteza D.O. Hall, K.K. Rao. Wydawnictwo Naukowo-Techniczne. Warszawa1999. Ekologia biochemiczna. J.B. Harborne. PWN, 1997. Prywatne życie roślin. D. Attenborough. Muza SA, 1996. Fotosynteza.D.O.Hall, K.K.Rao. Wydawnictwo Naukowo-Techniczne. Warszawa 1999. Rośliny mięsożerne. Podbielkowski Z.. Sudnik-Wójcikowska B. MULTICO 2003 Fluorescencja chlorofilu w badaniach stanu fizjologicznego roślin. M.H. Kalaji, Z Łoboda. SGGW, W-wa. 2009

Nazwa przedmiotu: Ekofizjologia ro ślin Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: 2 Rodzaj studiów: stacjonarne Rok studiów: I SUM BŚ Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: prof. dr hab. Jan Pilarski Forma zaliczenia: zaliczenie z oceną Cel kształcenia: poszerzenie wiadomości z fizjologii roślin Treści kształcenia: Gleba i roślinność – wzajemny wpływ roślin na podłoże – zasiedlanie oraz roślin na podłoże - tworzenie gleby, jej struktury, zasobności i dostępności dla roślin związków mineralnych. Woda – jej wpływ na wzrost i morfogenezę roślin, wykształcenie blaszki liściowej, aparatów szparkowych, ulistnienia, systemu korzeniowego Promieniowanie - światło - skład spektralny promieniowania. Charakterystyka warunków świetlnych różnych siedlisk i ich wpływ na budowę morfologiczną roślin, budowę aparatu fotosyntetycznego, na aktywność fotosyntetyczną roślin. Fotoinhibicja, fotodestrukcja aparatu fotosyntetycznego oraz mechanizmy im zapobiegające. Zmiany składu spektralnego światła dobowe i roczne.

- 200 -

Porównanie aktywności fotosyntetycznej nadziemnych organów roślin: li ści, łodyg, owoców: zawartość barwników fotosyntetycznych, wymiany gazowej – transpiracji, oporów dyfuzyjnych, oporów dyfuzyjnych, szlaków fotosyntetycznych. Wpływ różnych siedlisk na wydajność fotosyntetyczna roślin. Efekt szklarniowy i jego wpływ na rośliny Wpływ wzrastającego stężenia CO2 na aktywność fotosyntetyczną, produktywność roślin oraz na wartość konsumpcyjną roślin. Bibliografia: Fizjologia roślin – praca zbiorowa pod red. J. Kopcewicza, S. Lewak. Wyd. Naukowe PWN, 2002. Fizjologia roślin – praca zbiorowa pod red. M. Kozłowskiej. PWRiL. 2007. Ekologia biochemiczna. J.B. Harborne. PWN, 1997. Prywatne życie roślin. D. Attenborough. Muza SA, 1996. Fotosynteza.D.O.Hall, K.K.Rao. Wydawnictwo Naukowo-Techniczne. Warszawa 1999. Hodowla komórek i tkanek roślinnych. Praca zbiorowa pod redakcją M. Zentkelera. PWN Warszawa 1984. Podbielkowski Z. Rośliny mięsożerne. Sudnik-Wójcikowska B. MULTICO 2003 Fluorescencja chlorofilu w badaniach stanu fizjologicznego roślin. M.H. Kalaji, Z Łoboda. SGGW, W-wa. 2009 Nazwa przedmiotu: Zajęcia terenowe z ekofizjologii ro ślin Rok akademicki: 2009/2010 Rodzaj studiów: stacjonarne Rok studiów: I SUM EiZZP Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: dr inż. Maciej Kocurek Forma zaliczenia: zaliczenie z oceną Cel kształcenia: Celem zajęć jest poprzez prowadzenie pomiarów w terenie wykazanie wpływu warunków środowiska na budowę i metabolizm roślin . Treści kształcenia: W trakcie zajęć studenci zapoznają się z diametralnie różnymi siedliskami i zajmującymi je gatunkami roślin w warunkach konkurencji o światło. Wybrane siedliska to m.in. las bukowy, bór, grąd, łąka o wystawie: północnej i południowej, obrzeże zbiornika wodnego oraz ekosystem sztuczny np. uprawa monokulturowa kukurydzy. W ramach charakterystyki poszczególnych zbiorowisk roślinnych oszacowana zostanie ilość i jakość promieniowania dostępnego w wymienionych siedliskach (widmo spektralne obejmujące promieniowanie UV, PAR i bliska podczerwień). Jak również określenie ilości promieniowania na różnych piętrach danego siedliska oraz jego zmian w trakcie dnia. Wykorzystane będą przenośne mierniki: miernik promieniowania fotosyntetycznie czynnego, gazowy analizator podczerwieni do pomiarów wymiany gazowej (LI-6400 ), fluorymetr (PAM 2500), spektrorariometr (LI-1800), miernik grubości liścia, automatyczny planimetr. Bibliografia: Fizjologia roślin – praca zbiorowa pod red. J. Kopcewicza, S. Lewak. Wyd. Naukowe PWN, 2002. Fizjologia roślin – praca zbiorowa pod red. M. Kozłowskiej. PWRiL. 2007. Ekologia biochemiczna. J.B. Harborne. PWN, 1997. Prywatne życie roślin. D. Attenborough. Muza SA, 1996. Fotosynteza.D.O.Hall, K.K.Rao. Wydawnictwo Naukowo-Techniczne. Warszawa 1999. Hodowla komórek i tkanek roślinnych. Praca zbiorowa pod redakcją M. Zentkelera. PWN Warszawa 1984. Podbielkowski Z. Rośliny mięsożerne. Sudnik-Wójcikowska B. MULTICO 2003 Fluorescencja chlorofilu w badaniach stanu fizjologicznego roślin. M.H. Kalaji, Z Łoboda. SGGW, W-wa. 2009

Nazwa przedmiotu: Ekofizjologia ro ślin

- 201 -

Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: 2 Rodzaj studiów: niestacjonarne Rok studiów: 1 SUM EiZZP Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: prof. dr hab. Jan Pilarski, dr inż. Maciej Kocurek Forma zaliczenia: egzamin Cel kształcenia: poszerzenie wiadomości z fizjologii roślin Treści kształcenia: Gleba i roślinność – wzajemny wpływ roślin na podłoże – zasiedlanie oraz roślin na podłoże - tworzenie gleby, jej struktury, zasobności i dostępności dla roślin związków mineralnych. Woda – jej wpływ na wzrost i morfogenezę roślin, wykształcenie blaszki liściowej, aparatów szparkowych, ulistnienia, systemu korzeniowego Promieniowanie - światło - skład spektralny promieniowania. Charakterystyka warunków świetlnych różnych siedlisk i ich wpływ na budowę morfologiczną roślin, budowę aparatu fotosyntetycznego, na aktywność fotosyntetyczną roślin. Fotoinhibicja, fotodestrukcja aparatu fotosyntetycznego oraz mechanizmy im zapobiegające. Zmiany składu spektralnego światła dobowe i roczne. Porównanie aktywności fotosyntetycznej nadziemnych organów roślin: li ści, łodyg, owoców: zawartość barwników fotosyntetycznych, wymiany gazowej – transpiracji, oporów dyfuzyjnych, oporów dyfuzyjnych, szlaków fotosyntetycznych. Wpływ różnych siedlisk na wydajność fotosyntetyczna roślin. Efekt szklarniowy i jego wpływ na rośliny Wpływ wzrastającego stężenia CO2 na aktywność fotosyntetyczną, produktywność roślin oraz na wartość konsumpcyjną roślin. Bibliografia: Fizjologia roślin – praca zbiorowa pod red. J. Kopcewicza, S. Lewak. Wyd. Naukowe PWN, 2002. Fizjologia roślin – praca zbiorowa pod red. M. Kozłowskiej. PWRiL. 2007. Plant Physiology – H. Mohr, P. Schopfer, Springer, 1994. Plant Physiology – L.Taiz, E. Zeiger, The Benjamin/Cummings Publishing Company, Inc. 2006. Biologia komórki roślinnej. Tom I. Struktura. P.Wojtaszek., A. Woźny, L. Ratajczak. PWN. 2006. Biologia komórki roślinnej. Tom II. Funkcja. P.Wojtaszek., A. Woźny, L. Ratajczak. PWN. 2006. Fotosynteza D.O. Hall, K.K. Rao. Wydawnictwo Naukowo-Techniczne. Warszawa1999. Ekologia biochemiczna. J.B. Harborne. PWN, 1997. Prywatne życie roślin. D. Attenborough. Muza SA, 1996. Fotosynteza.D.O.Hall, K.K.Rao. Wydawnictwo Naukowo-Techniczne. Warszawa 1999. Rośliny mięsożerne. Podbielkowski Z.. Sudnik-Wójcikowska B. MULTICO 2003 Fluorescencja chlorofilu w badaniach stanu fizjologicznego roślin. M.H. Kalaji, Z Łoboda. SGGW, Nazwa przedmiotu: Zajęcia terenowe z ekofizjologii ro ślin Rok akademicki: 2009/2010 Rodzaj studiów: niestacjonarne Rok studiów: I SUM EiZZP Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: dr inż. Maciej Kocurek, dr inż. K. Tokarz Forma zaliczenia: zaliczenie z oceną Cel kształcenia Celem zajęć jest poprzez prowadzenie pomiarów w terenie wykazanie wpływu warunków środowiska na budowę i metabolizm roślin Treści kształcenia: W trakcie zajęć studenci zapoznają się z diametralnie różnymi siedliskami i zajmującymi je gatunkami roślin w warunkach konkurencji o światło. Wybrane siedliska to m.in. las bukowy, bór, grąd, łąka o wystawie: północnej i południowej, obrzeże zbiornika wodnego oraz ekosystem sztuczny np. uprawa monokulturowa kukurydzy. W ramach charakterystyki poszczególnych

- 202 -

zbiorowisk roślinnych oszacowana zostanie ilość i jakość promieniowania dostępnego w wymienionych siedliskach (widmo spektralne obejmujące promieniowanie UV, PAR i bliska podczerwień). Jak również określenie ilości promieniowania na różnych piętrach danego siedliska oraz jego zmian w trakcie dnia. Wykorzystane będą przenośne mierniki: miernik promieniowania fotosyntetycznie czynnego, gazowy analizator podczerwieni do pomiarów wymiany gazowej (LI-6400 ), fluorymetr (PAM 2500), spektrorariometr (LI-1800), miernik grubości liścia, automatyczny planimetr. Bibliografia: Fizjologia roślin – praca zbiorowa pod red. J. Kopcewicza, S. Lewak. Wyd. Naukowe PWN, 2002. Fizjologia roślin – praca zbiorowa pod red. M. Kozłowskiej. PWRiL. 2007. Ekologia biochemiczna. J.B. Harborne. PWN, 1997. Prywatne życie roślin. D. Attenborough. Muza SA, 1996. Fotosynteza. D.O.Hall, K.K.Rao. Wydawnictwo Naukowo-Techniczne. Warszawa 1999. Podbielkowski Z. Rośliny mięsożerne. Sudnik-Wójcikowska B. MULTICO 2003 Fluorescencja chlorofilu w badaniach stanu fizjologicznego roślin. M.H. Kalaji, Z Łoboda. SGGW, W-wa. 2009 Nazwa przedmiotu : Fizjologia ro ślin Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: 5 Rodzaj studiów: stacjonarne Rok studiów: III Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: Prof. UJK dr hab. Ewa Niewiadomska, dr Elżbieta Stachurska, dr Maciej Kocurek, dr Krzysztof Tokarz Forma zaliczenia: egzamin + zaliczenie z oceną Cel kształcenia: zaznajomienie studentów z procesami fizjologicznymi zachodzącymi w żywym organizmie roślinnym Treści kształcenia: Wykład (liczba godzin: 30) Zadania fizjologii roślin i podstawowe metody badań. Gospodarka wodna rośliny i komórki (struktura i właściwości wody, osmoza, potencjał wody, procesy transportowe na bliskie i dalekie odległości, woda glebowa, pobieranie wody przez korzeń, transpiracja, regulacja otwierania szparek). Gospodarka mineralna (rola poszczególnych pierwiastków, transport jonów i cząsteczek przez błony, transport między komórkami). Fotosynteza (barwniki fotosyntetyczne, fotosyntetyczny transport elektronów, mechanizm fosforyzacji, procesy biochemiczne fotosyntezy C3, C4, i CAM, fotooddychanie, liść jako system fotosyntetyczny, fotosynteza brutto i netto, czynniki fotosyntezy, produktywność roślin). Reakcje świetlne u bakterii. Chemosynteza. Mechanizm transportu przez floem. Metabolizm oddechowy (drogi degradacji glukozy, glukoneogeneza, fermentacja, cykl Krebsa, łańcuch oddechowy, alternatywna droga oddechowa, energetyka procesów dysymilacyjnych, mobilizacja materiałów zapasowych). Metabolizm azotowy roślin (procesy biochemiczne włączone w wiązanie N2, asymilacja azotanów, obieg węgla i azotu w przyrodzie).Fizjologia wzrostu i rozwoju rośliny (fotomorfogeneza i barwniki włączone w proces, komórkowe i molekularne podstawy działania fitochromu, cykle rozwojowe rośliny, kiełkowanie nasion, wzrost wegetatywny, fotoperiodyzm, wernalizacja, sterowanie zakwitaniem roślin, spoczynek roślin, rola biologiczna hormonów roślinnych – biosynteza, metabolizm i efekty fizjologiczne). Allelopatia. Ruchy roślin (ruchy autonomiczne, ruchy bodźcowe). Reakcja roślin na czynniki stresowe (charakterystyka odpowiedzi roślin na działanie stresu, rodzaje uszkodzeń, typy odporności, strategie dostosowawcze, środowiskowe czynniki stresujące i ich wpływ na rozwój roślin oraz uruchamianie mechanizmów obronnych, rodzaje stresów; radiacyjny, solny, wodny, termiczny, oksydacyjny, wywołany skażeniem środowiska naturalnego, rola fitohormonów i modyfikacji szlaków metabolicznych roślin w odpowiedzi na oddziaływanie różnorodnych czynników stresujących).

- 203 -

Laboratorium (liczba godzin: 60) Zapoznanie się z przepisami BHP i regulaminem Zakładu. Fizyczny model komórki. Pobieranie wody przez rośliny wyższe. Transpiracja. Znaczenie struktury i rozmiarów cząsteczek w dyfuzji przez błony. Oznaczanie zawartości wody w materiale roślinnym metodą wagową. Wyznaczanie potencjału wody w komórkach bulwy ziemniaka. Obserwacja komórek splazmolizowanych w roztworach zawierających jony Ca2+,K+ ,CNS -.Nierówna absorpcja kationów i anionów przez rośliny. Niezbędność azotu, fosforu i potasu dla Aspergillus niger. Badanie właściwości fizyko-chemicznych barwników fotosyntetycznych i antocyjanów. Pomiar fotosyntezy roślin wodnych metodą Winklera. Reakcja Hilla. Próba Sachsa. Fermentacja I. Działanie inhibitora w procesie fermentacji etanolowej. Fermentacja II. Dehydrogenacja kwasu bursztynowego. Wpływ temperatury na oddychanie nasion. Wzrost i rozwój roślin. Bibliografia: Fizjologia roślin – praca zbiorowa pod red. J. Kopcewicza, S. Lewak. Wyd. Naukowe PWN, 2002. Fizjologia roślin – praca zbiorowa pod red. J. Zurzyckiego, M. Michniewicza, Państw. Wyd. Roln. I Leśne 1985 r. Plant Physiology – H. Mohr, P. Schopfer, Springer, 1994. Plant Physiology – L.Taiz, E. Zeiger, The Benjamin/Cummings Publishing Company, Inc. 2006. Biologia komórki roślinnej.Tom I. Struktura. P.Wojtaszek., A. Woźny, L. Ratajczak. PWN. 2006. Biologia komórki roślinnej.Tom II. Funkcja. P.Wojtaszek., A. Woźny, L. Ratajczak. PWN. 2006. Hodowla komórek i tkanek roślinnych. Praca zbior. pod redakcją M. Zentkelera. PWN Warszawa 1984.

Nazwa przedmiotu: Fizjologia ro ślin Rok akademicki: 2009/2010 Rodzaj studiów: niestacjonarne Rok studiów: II Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: prof. UJK dr hab. Ewa Niewiadomska, dr Elżbieta Stachurska, dr Maciej Kocurek, dr Krzysztof Tokarz Forma zaliczenia: egzamin + zaliczenie z oceną Cel kształcenia: zaznajomienie studentów z procesami fizjologicznymi zachodzącymi w żywym organizmie roślinnym Treści kształcenia: Wykład (liczba godzin: 24) Zadania fizjologii roślin i podstawowe metody badań. Gospodarka wodna rośliny i komórki (struktura i właściwości wody, osmoza, potencjał wody, procesy transportowe na bliskie i dalekie odległości, woda glebowa, pobieranie wody przez korzeń, transpiracja, regulacja otwierania szparek). Gospodarka mineralna (rola poszczególnych pierwiastków, transport jonów i cząsteczek przez błony, transport między komórkami). Fotosynteza (barwniki fotosyntetyczne, fotosyntetyczny transport elektronów, mechanizm fosforyzacji, procesy biochemiczne fotosyntezy C3, C4, i CAM, fotooddychanie, liść jako system fotosyntetyczny, fotosynteza brutto i netto, czynniki fotosyntezy, produktywność roślin). Reakcje świetlne u bakterii. Chemosynteza. Mechanizm transportu przez floem. Metabolizm oddechowy (drogi degradacji glukozy, glukoneogeneza, fermentacja, cykl Krebsa, łańcuch oddechowy, alternatywna droga oddechowa, energetyka procesów dysymilacyjnych, mobilizacja materiałów zapasowych). Metabolizm azotowy roślin (procesy biochemiczne włączone w wiązanie N2, asymilacja azotanów, obieg węgla i azotu w przyrodzie).Fizjologia wzrostu i rozwoju rośliny (fotomorfogeneza i barwniki włączone w proces, komórkowe i molekularne podstawy działania fitochromu, cykle rozwojowe rośliny, kiełkowanie nasion, wzrost wegetatywny, fotoperiodyzm, wernalizacja, sterowanie zakwitaniem roślin, spoczynek roślin, rola biologiczna hormonów roślinnych – biosynteza, metabolizm i efekty fizjologiczne). Allelopatia. Ruchy roślin (ruchy autonomiczne, ruchy bodźcowe). Reakcja roślin na czynniki stresowe (charakterystyka odpowiedzi roślin na działanie stresu, rodzaje uszkodzeń, typy

- 204 -

odporności, strategie dostosowawcze, środowiskowe czynniki stresujące i ich wpływ na rozwój roślin oraz uruchamianie mechanizmów obronnych, rodzaje stresów; radiacyjny, solny, wodny, termiczny, oksydacyjny, wywołany skażeniem środowiska naturalnego, rola fitohormonów i modyfikacji szlaków metabolicznych roślin w odpowiedzi na oddziaływanie różnorodnych czynników stresujących). Laboratorium (liczba godzin: 36) Zapoznanie się z przepisami BHP i regulaminem Zakładu. Fizyczny model komórki. Pobieranie wody przez rośliny wyższe. Transpiracja. Znaczenie struktury i rozmiarów cząsteczek w dyfuzji przez błony. Oznaczanie zawartości wody w materiale roślinnym metodą wagową. Wyznaczanie potencjału wody w komórkach bulwy ziemniaka. Obserwacja komórek splazmolizowanych w roztworach zawierających jony Ca2+,K+ ,CNS -.Nierówna absorpcja kationów i anionów przez rośliny. Niezbędność azotu, fosforu i potasu dla Aspergillus niger. Badanie właściwości fizyko-chemicznych barwników fotosyntetycznych i antocyjanów. Pomiar fotosyntezy roślin wodnych metodą Winklera. Reakcja Hilla. Próba Sachsa. Fermentacja I. Działanie inhibitora w procesie fermentacji etanolowej. Fermentacja II. Dehydrogenacja kwasu bursztynowego. Wpływ temperatury na oddychanie nasion. Wzrost i rozwój roślin. Bibliografia: Fizjologia roślin – praca zbiorowa pod red. J. Kopcewicza, S. Lewak. Wyd. Naukowe PWN, 2002. Fizjologia roślin – praca zbiorowa pod red. J. Zurzyckiego, M. Michniewicza, Państw. Wyd. Roln. I Leśne 1985 r. Plant Physiology – H. Mohr, P. Schopfer, Springer, 1994. Plant Physiology – L.Taiz, E. Zeiger, The Benjamin/Cummings Publishing Company, Inc. 2006. Biologia komórki roślinnej.Tom I. Struktura. P.Wojtaszek., A. Woźny, L. Ratajczak. PWN. 2006. Biologia komórki roślinnej.Tom II. Funkcja. P.Wojtaszek., A. Woźny, L. Ratajczak. PWN. 2006. Hodowla komórek i tkanek roślinnych. Praca zbior. pod redakcją M. Zentkelera. PWN Warszawa 1984.

Nazwa przedmiotu: Zajęcia terenowe z ochrony przyrody Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: 5 Rodzaj studiów: stacjonarne Rok studiów: III LIC B Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: dr Dariusz Wojdan, dr inż. Rafał Podlaski Forma zaliczenia: zaliczenie z oceną Cel kształcenia: Zapoznanie z waloryzacją przyrodniczą, ochroną ścisłą i częściową na przykładzie ekosystemów leśnych w Świętokrzyskim Parku Narodowym. Treści kształcenia: Waloryzacja przyrodnicza na przykładzie ekosystemu leśnego. Cechy drzewostanu. Pochodzenie; wiek; skład gatunkowy; budowa pionowa; zagęszczenie; zwarcie; struktura lasu. Dynamika lasu. Las pierwotny, las o charakterze pierwotnym. Zaburzenia w ekosystemach leśnych. Koncepcja faz rozwojowych drzewostanu. Stadia i fazy lasu o charakterze pierwotnym. Charakterystyka przyrodnicza Świętokrzyskiego Parku Narodowego. Bibliografia: Dobrzańska B., Dobrzański G., Kiełczewski D. 2009. Ochrona środowiska przyrodniczego. PWN. Warszawa. Jaworski A. 1995: Charakterystyka hodowlana drzew leśnych. Wydawnictwo Gutenberg, Kraków. Jaworski A. 2004: Podstawy przyrostowe i ekologiczne odnawiania oraz pielęgnacji drzewostanów. PWRiL, Warszawa. Kapuściński R. 2006. Ochrona przyrody w lasach. PWRiL, Warszawa.

- 205 -

Olaczek R. (red.). 1996. Ochrona przyrody w Polsce. LOP. Warszawa. Poznański R., Jaworski A. 2000: Nowoczesne metody gospodarowania w lasach górskich. CILP,Warszawa. Pullin A. S., 2004. Biologiczne podstawy ochrony przyrody. PWN. Warszawa. Symonides E. 2008. Ochrona przyrody. Wyd. UW. Warszawa.

Nazwa przedmiotu: Zajęcia terenowe z ochrony przyrody Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: 5 Rodzaj studiów: niestacjonarne Rok studiów: III LIC B Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: dr Dariusz Wojdan, dr inż. Rafał Podlaski Forma zaliczenia: zaliczenie z oceną Cel kształcenia: Zapoznanie z waloryzacją przyrodniczą, ochroną ścisłą i częściową na przykładzie ekosystemów leśnych w Świętokrzyskim Parku Narodowym. Treści kształcenia: Waloryzacja przyrodnicza na przykładzie ekosystemu leśnego. Cechy drzewostanu. Pochodzenie; wiek; skład gatunkowy; budowa pionowa; zagęszczenie; zwarcie; struktura lasu. Dynamika lasu. Las pierwotny, las o charakterze pierwotnym. Zaburzenia w ekosystemach leśnych. Koncepcja faz rozwojowych drzewostanu. Stadia i fazy lasu o charakterze pierwotnym. Charakterystyka przyrodnicza Świętokrzyskiego Parku Narodowego. Bibliografia: Dobrzańska B., Dobrzański G., Kiełczewski D. 2009. Ochrona środowiska przyrodniczego. PWN. Warszawa. Jaworski A. 1995: Charakterystyka hodowlana drzew leśnych. Wydawnictwo Gutenberg, Kraków. Jaworski A. 2004: Podstawy przyrostowe i ekologiczne odnawiania oraz pielęgnacji drzewostanów. PWRiL, Warszawa. Kapuściński R. 2006. Ochrona przyrody w lasach. PWRiL, Warszawa. Olaczek R. (red.). 1996. Ochrona przyrody w Polsce. LOP. Warszawa. Poznański R., Jaworski A. 2000: Nowoczesne metody gospodarowania w lasach górskich. CILP,Warszawa. Pullin A. S., 2004. Biologiczne podstawy ochrony przyrody. PWN. Warszawa. Symonides E. 2008. Ochrona przyrody. Wyd. UW. Warszawa.

Nazwa przedmiotu : Podstawy radiobiologii Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: letni Rodzaj studiów: stacjonarne Rok studiów: I SUM BMzED Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: prof. dr hab. Andrzej Wójcik Forma zaliczenia: zaliczenie z oceną Cel kształcenia: Zapoznanie z biologicznymi efektami działania promieniowania jonizującego i niejonizującego. Treści kształcenia: Uszkodzenia DNA, zmiatanie wolnych rodników, naprawa DNA, cykl komórkowy, blok cyklu komórkowego, śmierć komórki, test przeżywalności, aberracje chromosomowe, mikrojądra,

- 206 -

mechanizmy działania promieniowania niejonizującego, mechanizmy działania niskich dawek promieniowania, mechanizmy kancerogenezy popromiennej, katastrofa w Czarnobylu i jej skutki dla zdrowia. Bibliografia: E. J. Hall. Radiobiology for the radiologist, Philadelphia, Baltimore, New York: Lippincott Williams & Wilkins Publishers, 2000. A.Z. Hrynkiewicz. Człowiek i promieniowanie jonizujące. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, 2001. M. Janiak, A. Wójcik. Medycyna zagrożeń i urazów radiacyjnych, Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich (PZWL) Warszawa, 2005.

Nazwa przedmiotu: Szata roślinna Polski Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: 2 Rodzaj studiów: stacjonarne Rok studiów: I SUM BŚ Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: dr Alojzy Przemyski Forma zaliczenia: wykład – egz., laboratorium – zal. z oc. Cel kształcenia: Poznanie zmienności zbiorowisk roślinnych w Polsce (i na tle Europy). Opanowanie metod związanych z analiza flor i praktyczne ich zastosowanie. Poznanie zmienności florystycznej Polski. Poznanie podstawowych zagadnień związanych z fitogeografią. Treści kształcenia: Podstawowe pojęcia z zakresu geografii roślin. Historyczne tło oraz stan zbadania szaty roślinnej Polski. Ogólna charakterystyka geobotaniczna szaty roślinnej Polski; naturalne czynniki przyrodnicze wpływające na zróżnicowanie szaty roślinnej oraz problemy jej synantropizacji. Analiza geograficzna flory Polski (analiza statystyczna, elementy geograficzne, endemity, elementy historyczne i genetyczne, analiza flory synantropijnej). Charakterystyka roślinności Polski (systematyka oraz przegląd polskich zbiorowisk roślinnych, analiza geograficzna roślinności, zbiorowiska endemiczne, zmienność i gradienty roślinności w Polsce, zmienność piętrowa roślinności, potencjalna roślinność naturalna, kompleksy zbiorowisk i krajobrazy roślinne). Regionalizacja geobotaniczna Polski (podział geobotaniczny wg Szafera i Pawłowskiego, inne podziały geobotaniczne Polski). Metody kartowania flory oraz dokonanie analizy flory lokalnej. Metody badania oraz wyróżniania zbiorowisk roślinnych. Kartowanie roślinności – mapa roślinności rzeczywistej i potencjalnej. Toposekwencja zbiorowisk roślinnych w regionie Gór Świętokrzyskich. Bibliografia: Faliński J.B. 1990. Kartografia geobotaniczna. Tom 1-3. PPWK. Warszawa-Wrocław Kornaś J., Medwecka-Kornaś A. 2002. Geografia roślin. PWN. W-wa. Matuszkiewicz J. Zespoły leśne Polski. PWN. W-wa, 2001. Matuszkiewicz W. 2001. Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. PWN. W-wa Matuszkiewicz W. 3.7. Szata roślinna (rozdział w: Geografia Polski. Środowisko przyrodnicze). PWN. W-wa 1991. Szafer W. i in. 1977. Szata roślinna Polski t.1. PWN. W-wa.

Nazwa przedmiotu: Podstawy fitosocjologii Rok akademicki: 2009/2010

- 207 -

Semestr: 1 Rodzaj studiów: stacjonarne Rok studiów: I SUM BŚ 1 Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: dr Alojzy Przemyski Forma zaliczenia: egzamin Cel kształcenia: Opanowanie podstawowej wiedzy z zakresu fitosocjologii i zdobycie praktycznych umiejętności w posługiwaniu metodyką fitosocjologiczną Treści kształcenia: Przedmiot, zakres i zadania fitosocjologii. Podstawowe pojęcia związane z fitosocjologią. Metodyka badań terenowych (zdjęcia fitosocjologiczne, cechy analityczne) i laboratoryjnych (tabela fitosocjologiczna, cechy syntetyczne). Oznaczanie zbiorowisk roślinnych. Praktyczne zastosowanie badań fitosocjologicznych. Mapy roślinności. Bibliografia: Faliński J.B. 1990. Kartografia geobotaniczna. Tom 1-3. PPWK. Warszawa-Wrocław Fukarek F. 1967. Fitosocjologia. PWRiL. W-wa. Matuszkiewicz W. 2001. Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. PWN. W-wa Scamoni A. 1967. Wstęp do fitosocjologii praktycznej. PWRiL. W-wa. Szafer W. i in. 1977. Szata roślinna Polski t.1. PWN. W-wa. Dzwonko Z. 2007. Przewodnik do badań fitosocjologicznych. Poznań. Wyd. Sorus.

Nazwa przedmiotu : Fitosocjologia i szata ro ślinna Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: 1 Rodzaj studiów: stacjonarne Rok studiów: I SUM EiZZP Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: dr Alojzy Przemyski Forma zaliczenia: egzamin Cel kształcenia: Opanowanie podstawowej wiedzy z zakresu fitosocjologii i zdobycie praktycznych umiejętności w posługiwaniu metodyką fitosocjologiczną. Opanowanie metodyki prac terenowych z zakresu florystyki oraz zdobycie podstawowej wiedzy z zakresu fitogeografii. Treści kształcenia: Przedmiot, zakres i zadania szaty roślinnej (fitosocjologii i fitogeografii). Podstawowe pojęcia związane z fitosocjologią i fitogeografią. Metodyka badań terenowych i laboratoryjnych w geobotanice. Oznaczanie zbiorowisk roślinnych. Przegląd zbiorowisk roślinnych Polski. Mapa roślinności rzeczywistej i potencjalnej. Zagadnienia florystyczne – ekologiczna, florystyczna i historyczna geografia roślin. Praktyczne zastosowanie badań fitosocjologicznych i florystycznych. Antropogeniczne przemiany szaty roślinnej. Bibliografia: Faliński J.B. 1990. Kartografia geobotaniczna. Tom 1-3. PPWK. Warszawa-Wrocław Fukarek F. 1967. Fitosocjologia. PWRiL. W-wa. Kornaś J., Medwecka-Kornaś A. 2002. Geografia roślin. PWN. W-wa. Matuszkiewicz W. 2001. Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. PWN. W-wa Scamoni A. 1967. Wstęp do fitosocjologii praktycznej. PWRiL. W-wa. Szafer W. i in. 1977. Szata roślinna Polski t.1. PWN. W-wa. Dzwonko Z. 2007. Przewodnik do badań fitosocjologicznych. Poznań. Wyd. Sorus.

- 208 -

Nazwa przedmiotu: Seminarium magisterskie - botanika Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: 1 Rodzaj studiów: stacjonarne Rok studiów: I SUM BŚ Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: dr Alojzy Przemyski Forma zaliczenia: zal. z oc. Cel kształcenia: Poznanie zagadnień związanych z historią botaniki na świecie, Polsce i regionie świętokrzyskim. Technika pisania, budowa i metodyka pisania prac naukowych (dyplomowych). Poznanie najważniejszych problemów współczesnej botaniki Treści kształcenia: Historia botaniki, kalendarium głównych odkryć i najważniejsze dzieła botaniczne na świecie. Historia botaniki, główne dzieła oraz wydawnictwa botaniczne w Polsce i regionie. Konstrukcja pracy naukowej – botanicznej. Doskonalenie sposobów prezentacji badań naukowych (prac dyplomowych). Wybrane, główne problemy współczesnej botaniki (różnorodność biologiczna, zamieranie gatunków) Bibliografia: Weiner J. 2003. Technika pisania i prezentowania przyrodniczych prac naukowych. Przewodnik praktyczny. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa. Str. 5-153. Gambarelli G., Łucki Z. 2001. Jak przygotować pracę dyplomową lub doktorską. UNIVERSITAS, Kraków. Str. 7-155. Kluk K. 1811. Dykcjonarz roślinny, ... 3. Druk Księży Pijarów, Warszawa. Rostafiński J. 1872. Florae Polonicae. Prodromus. Uebrsicht drr bis jetzt im Konigreiche Polen beobachteten Phanerogamen. Str. 1-128. Rostafiński J. 1886. Krytyczne zestawienie paprotników Królestwa Polskiego. Pamiętnik Fizjograficzny tom VI, dział III Botanika i Zoologia. Str. 235-250. Szafer W. 1918. Uwagi o florze stepowej okolic Buska. Pamiętnik Fizjograficzny. Warszawa. 25 (4): 1-10. Dziubałtowski S. 1916. Stosunki geobotaniczne nad dolną Nidą. Pamiętnik Fizjograficzny. Kraków. Dz. IIIB, 23: 107-202. Sieczka J. 1978. Charakterystyka florystyczna i fitosocjoloficzna lasów okolic Małogoszcza (obręb Jędrzejów). (praca mgr). Bielecki M. 2007. Szata roślinna wybranych jezior Pojezierza Świętokrzyskiego (Jezioro Elżbiety, Jezioro Ruda, Jezioro koło Fanisławic, Żabiniec oraz Żorawski Ług). (praca mgr). Adamiak K. 2002. Mszysty mieszany bór jodłowo-świerkowy na terenie Krainy Świętokrzyskiej. (praca mgr). Wąsala K. 1981. Charakterystyka geobotaniczna lasów leśnictwa Dyminy. (praca mgr). Zarębska U. 2000. Rośliny górskie obszaru Gór Świętokrzyskich i terenów przyległych. (praca mgr). Pierścińska A. 2006. Flora naczyniowa gminy Staszów. (praca mgr). Michno-Deluga M. 1977. Charakterystyka porostów rezerwatów stepowych nad Dolną Nidą. (praca mgr). Tabiś M. 2005. Wybrane cechy struktury populacji Tanacetum corymbosum Schutz-Bip w rezerwacie „Polana Polichno”. (praca licencjacka). Pązik A. 2006. Odtwarzanie murawy kserotermicznej na nieużytkach porolnych przy granice rezerwatu stepowego „Góry Pińczowskie”. (praca licencjacka). Mirek Z. i in. 2006. Red list of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Instytut Botaniki im. W. Szafer, PAN, Kraków. Str. 8-99. Kaźmierczakowa R, Zarzycki K. (red.) 2001. Polska Czerwona Księga Roślin. Paprotniki i rośliny kwiatowe. Instytut Botaniki im. W. Szafer, Instytut Ochrony Przyrody, PAN, Kraków. Str. 15-664. Zając A., Zając M. (red.) 2001. Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych w Polsce. Nakładem Pracowni Chorologii Komputerowej Instytutu Botaniki UJ, Kraków. Str. 1-714.

- 209 -

Nazwa przedmiotu: Zajęcia terenowe z botaniki Rok akademicki 2009/2010 Semestr: 2 Rodzaj studiów: stacjonarne Rok studiów II Lic. B 4 Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia dr Alojzy Przemyski Forma zaliczenia: zal. z oc. Cel kształcenia: Praktyczne wykorzystanie wiedzy zdobytej w trakcie zajęć z botaniki. Umiejętność rozpoznawania i oznaczania typów siedlisk i gatunków roślin w terenie. Znajomość nomenklatury botanicznej i problematyki związanej z ochroną przyrody. Treści kształcenia: Metodyka badań terenowych z zakresu botaniki. Oznaczanie zbiorowisk roślinnych i poznanie ich cech charakterystycznych. Doskonalenie umiejętności oznaczania gatunków roślin. Znajomość nomenklatury botanicznej i problematyki związanej z ochroną przyrody. Bibliografia: Szafer W., Kulczyński S., Pawłowski B. 1986. Rośliny polskie. T I i II. Szweykowska A., Szweykowski J. 1992. Botanika Systematyka T II. Szafer W., Zarzycki K. 1972. Szata roślinna Polski. T I. Matuszkiewicz W. 2001. Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Mowszowicz J. 1979. Pospolite rośliny naczyniowe Polski. Mowszowicz J. 1980. Flora letnia. Mowszowicz J. 1980. Flora wiosenna. Mowszowicz J. 1980. Flora jesienna.

Nazwa przedmiotu: Psychologia Rok akademicki: 2009/2010 Rodzaj studiów: stacjonarne Rok studiów: II rok SUM Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: dr Katarzyna Krzystanek Forma zaliczenia: zaliczenie z oceną Cel kształcenia: Poszerzenie wiedzy psychologicznej studentów z zakresu funkcjonowania jednostki w relacjach społecznych. Zdobyta wiedza umożliwi przyszłym nauczycielom lepiej radzić sobie z procesami grupowymi, zachowaniami agresywnymi uczniów i skuteczniej prowadzić negocjacje i mediacje w sytuacjach konfliktowych w szkole. Treści kształcenia: Spostrzeganie społeczne i procesy atrybucji; Problematyka agresji – psychologiczne koncepcje agresji, determinanty zachowań agresywnych, specyfika agresji szkolnej, przeciwdziałanie agresji, media a agresja; Uprzedzenia – przyczyny uprzedzeń i sposoby ich osłabiania; Wpływ społeczny – rodzaje konformizmu, czynniki osłabiające konformizm, uczeń wobec nacisku grupowego; Negocjacje – cele, fazy i sposoby prowadzenia negocjacji, cechy dobrego negocjatora, metody rozwiązywania konfliktów w szkole. Bibliografia:

- 210 -

Aronson E.,Wilson T.D., Akert R.M. (1997)Psychologia społeczna. Serce i umysł. Poznań, Wydawnictwo Zysk i S-ka Grochulska J. (1993) Agresja u dzieci. Warszawa, PWN. Pufal-Struzik I. (red.) (2007) Agresja dzieci i młodzieży. Uwarunkowania indywidualne, rodzinne i szkolne. Kielce, Wydawnictwo Pedagogiczne ZNP. Pufal-Struzik I. (red.) (2007) Agresja i przemoc w szkole. Przyczyny, rozpoznawanie, zapobieganie. Kielce, Wydawnictwo Pedagogiczne ZNP. Rejzner A. (2004) Agresja w szkole, spojrzenie wieloaspektowe. Warszawa, TWP Zimbardo P.G,.Ruch F.L (1998) Psychologia i życie. Warszawa, PWN.

Nazwa przedmiotu: Psychologia Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: 2 Rodzaj studiów: stacjonarne Rok studiów: I Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: dr Katarzyna Krzystanek Forma zaliczenia: egzamin Cel kształcenia: zapoznanie studentów z podstawowymi procesami psychicznymi, procesami rozwoju człowieka a także podstawowymi mechanizmami i zasadami funkcjonowania jednostki w otaczającej rzeczywistości społecznej. Poznanie ogólnych prawidłowości rządzących zachowaniem oraz czynników, które to zachowanie determinują umożliwi lepsze zrozumienie drugiego człowieka. Dzięki tej wiedzy studenci będą mogli w przyszłości lepiej radzić sobie z zadaniami związanymi z pracą nauczyciela i wychowawcy a także zadaniami wynikającymi z roli rodzicielskiej. Treści kształcenia: Koncepcje psychologiczne człowieka; procesy poznawcze i ich rozwój: spostrzeganie, uwaga, pamięć, uczenie się, myślenie, rozwiązywanie problemów; właściwości procesu emocjonalnego; sytuacje trudne i kształtowanie odporności na stres; motywacja i jej znaczenie w edukacji szkolnej; rozwój osobowości w ontogenezie; specyfika okresu dorastania; procesy grupowe; klasa szkolna jako mała grupa społeczna; kształtowanie i zmiana postaw; warunki skutecznego przekazu perswazyjnego. Bibliografia: Aronson E.,Wilson T.D., Akert R.M. (1997) Psychologia społeczna. Serce i umysł. Poznań, Wyd. Zysk i S-ka. Mietzel G. (1999) Wprowadzenie do psychologii Gdańsk, GWP. Pilecka W., Rudkowska G., Wrona L. (1998) Podstawy psychologii. Kraków, Wyd. Akademii Pedagogicznej. Tomaszewski T. (red.) (1992) Psychologia ogólna. Warszawa, PWN Włodarski Z., Matczak A. (1992) Wprowadzenie do psychologii. Warszawa, PWN. Zimbardo P.G,.Ruch F.L (1998) Psychologia i życie. Warszawa, PWN.

Nazwa przedmiotu: Chemia organiczna Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: 1 Rodzaj studiów: stacjonarne Rok studiów: II LIC Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: dr Agnieszka Puchała Forma zaliczenia: zaliczenie z oceną + egzamin

- 211 -

Cel kształcenia: przedstawienie wiadomości z zakresu systematyki, nomenklatury, budowy oraz własności fizycznych i chemicznych różnych klas związków organicznych. Zapoznanie ze stereochemią oraz mechanizmami reakcji. zapoznanie studenta z podstawowymi technikami operacyjnymi stosowanymi w laboratorium syntezy organicznej, służącymi do izolacji, oczyszczania i identyfikacji produktów reakcji. Kształcenie w zakresie bezpiecznego postępowania z chemikaliami oraz selekcji i utylizacji odpadów chemicznych. Nabycie praktycznych umiejętności wykonania prostej syntezy związku organicznego: analiza przepisu preparatywnego, zaplanowanie eksperymentu, prawidłowe przeprowadzenie syntezy i wyodrębnienie produktu z mieszaniny reakcyjnej. Treści kształcenia: Nazewnictwo związków organicznych. Wprowadzenie do teoretycznej chemii organicznej: budowa atomów, orbitale i ich hybrydyzacja, typy wiązań. Efekt indukcyjny i mezomeryczny. Podstawy teorii przemian związków organicznych: klasyfikacja reakcji. Wolne rodniki, karbokationy, karboaniony. Alkany i cykloalkany: nomenklatura, izomeria konstytucyjna, metody otrzymywania. Budowa przestrzenna (konformacja), wpływ wielkości pierścienia na reaktywność cykloalkanów. Łańcuchowe reakcje rodnikowe, mechanizm i selektywność reakcji halogenowania alkanów. Wybrane zagadnienia ze stereochemii: chiralność, centrum stereogeniczne, enancjomer, diastereoizomer, odmiana mezo, racemat, konfiguracja względna i absolutna, reguła Cahna-Ingolda-Preloga (system R, S). Alkeny, dieny i alkiny – występowanie, nomenklatura i izomeria konstytucyjna, metody otrzymywania. Izomeria Z i E. Mechanizm i stereochemia addycji elektrofilowej do alkenów, reguła Markownikowa. Addycja rodnikowa, utlenianie i redukcja alkenów, polimeryzacja. Układy wiązań podwójnych: izolowane, sprzężone i skumulowane. Addycja elektrofilowa do dienów sprzężonych, reakcja Dielsa-Aldera. Kwasowość alkinów, reakcja addycji do wiązania potrójnego. Podstawy tautomerii. Węglowodory aromatyczne: nomenklatura, benzen i wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne. Aromatyczność, reguła Hückel’a. Podstawienie elektrofilowe SE w arenach, wpływ podstawników na kierunek reakcji SE w pierścieniu benzenowym. Reakcje łańcuchów bocznych w alkiloarenach. Związki halogenoorganiczne: nomenklatura, otrzymywanie. Mechanizm i stereochemia reakcji podstawienia nukleofilowego (SN1 i SN2) i eliminacji (E1 i E2). Reguła Zajcewa. Czynniki wpływające na przebieg reakcji podstawienia nukleofilowego i elektrofilowego, konkurencyjność reakcji substytucji i eliminacji. Alkohole i fenole: nomenklatura, metody otrzymywania. Właściwości kwasowo-zasadowe alkoholi i fenoli. Reakcje grupy hydroksylowej: podstawienie nukleofilowe i eliminacja (dehydratacja) alkoholi. Estry kwasów nieorganicznych, wybrane reakcje alkoholi polihydroksylowych, utlenienie i redukcja alkoholi i fenoli. Etery i epoksydy: nomenklatura, metody otrzymywania, budowa i właściwości fizyczne. Reakcje eterów w środowisku kwaśnym, utlenienie i redukcja. Dioksyny. Aldehydy i ketony: nomenklatura, metody otrzymywania, struktura i właściwości grupy karbonylowej. Reakcje addycji nukleofilowej (wody, alkoholi, amin, związków Grignarda). Addycja ylidów fosforowych (reakcja Wittiga). Podstawienie na węglu α. Kondensacja karbonylowa. Aldehydy i ketony α,β-nienasycone, związki karbonylowe. Kwasy karboksylowe i pochodne (chlorki kwasowe, bezwodniki, estry, amidy): nomenklatura, właściwości fizyczne. Wiązanie wodorowe w kwasach. Moc kwasów, wpływ podstawników na kwasowość. Ważniejsze metody syntezy i reakcje w/w związków. Mechanizm reakcji acylowej substytucji nukleofilowej. Organiczne związki azotu: nomenklatura amin, budowa elektronowa i przestrzenna, właściwości zasadowe. Reakcje amin jako nukleofili: alkilowanie i arylowanie. Reakcje z kwasem azotowym III. Sole diazoniowe: otrzymywanie reakcje sprzęgania i wymiany grupy diazoniowej. Barwniki azowe. Związki nitrowe – redukcja i podstawienie elektrofilowe w nitrozwiązkach aromatycznych. Organiczne związki siarki – charakterystyka wiązań C-S, tiole, sulfidy, kwasy sulfonowe i sulfonamidy. Związki heteroaromatyczne: podstawowe typy układów mono- i policyklicznych, słownictwo. Pirol, furan tiofen i pirydyna – reakcje podstawienia elektrofilowego i nukleofilowego, niektóre metody syntezy, kwasowość i zasadowość. Związki heterocykliczne z wieloma heteroatomami: imidazole, pirazole, oksazole, pirymidyny, puryny. Węglowodany: klasyfikacja, nomenklatura, występowanie. Izomeria i konfiguracja monosacharydów. Budowa łańcuchowo-pierścieniowa, glikozydy, mutarotacja. Reakcje monosacharydów, degradacja i wzrost łańcucha cukrów prostych. Budowa i właściwości niektórych disacharydów oraz polisacharydów (skrobia i celuloza). Aminokwasy, peptydy i białka: nomenklatura, metody otrzymywania, występowanie. Izomeria i konfiguracyjna aminokwasów. Wiązanie peptydowe, rozdział racemicznych aminokwasów. Grupy blokujące w syntezie peptydów.

- 212 -

Bibliografia: J. McMurry, Chemia Organiczna, PWN, Warszawa 2005 S. McMurry, Chemia Organiczna (rozwiązywanie problemów), PWN, Warszawa 2005 P. Mastalerz, Chemia organiczna, PWN, Warszawa 2002 G. Patrick, Chemia organiczna. Krótkie wykłady, PWN, Warszawa 2005 H. Hart, L. E. Craine, D. J. Hart, Chemia organiczna. Krótki kurs, PZWL, Warszawa 2001 R. T. Morrison, R. N. Boyd, Chemia Organiczna, PWN, Warszawa 1998 G. Kupryszewski, Podstawowe zasady bezpieczeństwa pracy w laboratorium chemicznym, Wydawnictwo Gdańskie, Gdańsk 1999 Ćwiczenia laboratoryjne z chemii organicznej. Kurs mały, Wydawnictwo UJ, J.Bojarski, Chemia Organiczna, Wyd. UJ, Kraków, 2003 A. Jarczewski, Materiały do ćwiczeń laboratoryjnych z chemii organicznej dla studentów biologii, wydanie drugie, Poznań 2007 (http://www.wbc.poznan.pl/Content/53852/index.pdf) P. Milart, Ćwiczenia laboratoryjne z chemii organicznej dla studentów biofizyki, inżynierii materiałowej, biologii z geografią oraz biologii (kurs podstawowy), (http://www.chemia.uj.edu.pl/dydaktyka/biolgeo2006.pdf)

Nazwa przedmiotu: Metody statystyczne w biologii Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: 1 Rodzaj studiów: niestacjonarne Rok studiów: I SUM EiZZP Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: dr Henryk Ruszczyk Forma zaliczenia: Zaliczenie z oceną Cel kształcenia: Kształcenie umiejętności prawidłowego planowania eksperymentu, posługiwania się metodami statystyki matematycznej w analizie danych doświadczalnych i obserwacji terenowych. Treści kształcenia: Statystyka jako narzędzie badawcze nauk przyrodniczych. Podstawowe pojęcia statystyki – zbiorowość statystyczna, jednostka statystyczna, cecha statystyczna i jej rodzaje.Populacja generalna a próba. Miary średnie – średnia arytmetyczna, średnia geometryczna, średnia harmoniczna, dominanta, mediana, kwartyle. Miary rozproszenia – wariancja, odchylenie standardowe, odchylenie przeciętne, współczynnik zmienności, typowy obszar zmienności. Teoretyczne podstawy statystyki matematycznej. Wybrane rozkłady zmiennych losowych – rozkład dwumianowy, rozkład normalny. Podstawowe rozkłady statystyk z próby. Podstawy teorii estymacji – Estymacja punktowa i przedziałowa. Przedziały ufności dla średnich. Podstawy teorii weryfikacji hipotez statystycznych – Testy parametryczne i nieparametryczne różnic między średnimi. Testy chi-kwadrat. Badanie zależności między zmiennymi – analiza korelacji i regresji. Najważniejsze układy eksperymentalne w biologii. Statystyczna analiza wyników – ANOVA, ANCOVA. Uklady czynnikowe i hierarchiczne. Układy z powtarzanymi pomiarami oraz ich kombinacje. Bibliografia: Gołaszewski J. Puzio – Idźkowska M. Stawiana – Kosiorek A., Załuski D. – Statystyka dla przyrodników, Wyd .Uniwersytetu Warmińsko – Mazurskiego, Olsztyn 2003 Kala R. – Statystyka dla przyrodników, AR Poznań 2002

- 213 -

Łomnicki A. – Wprowadzenie do statystyki dla przyrodników, PWN Warszawa, 1999 Ostasiewicz S., Rusnak Z., Siedlecka U., - Statystyka, elementy teorii i zadania, AE Wrocław 2004 Sobczyk M. – Statystyka, PWN, Warszawa, 2005 Greń J., - Statystyka matematyczna, modele i zadania, PWN Warszawa 1987 Starzyńska W., - Statystyka praktyczna, PWN Warszawa 2002 Kukuła K., - Elementy statystyki w zadaniach, PWN Warszawa 1998

Nazwa przedmiotu: Metody statystyczne w biologii Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: 1 Rodzaj studiów: stacjonarne Rok studiów: I SUM EiZZP Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: dr Henryk Ruszczyk Forma zaliczenia: Zaliczenie z oceną Cel kształcenia: Kształcenie umiejętności wykorzystania podstawowych pojęć i twierdzeń z zakresu statystyki opisowej i matematycznej do konstruowania modeli statystycznych zjawisk, do analizy statystycznej zagadnień i problemów natury przyrodniczej. Treści kształcenia: Statystyka jako narzędzie badawcze nauk przyrodniczych. Podstawowe pojęcia statystyki – zbiorowość statystyczna, jednostka statystyczna, cecha statystyczna i jej rodzaje.Populacja generalna a próba. Miary średnie – średnia arytmetyczna, średnia geometryczna, średnia harmoniczna, dominanta, mediana, kwartyle. Miary rozproszenia – wariancja, odchylenie standardowe, odchylenie przeciętne, współczynnik zmienności, typowy obszar zmienności. Teoretyczne podstawy statystyki matematycznej. Wybrane rozkłady zmiennych losowych – rozkład dwumianowy, rozkład normalny. Podstawowe rozkłady statystyk z próby Podstawy teorii estymacji – Estymacja punktowa i przedziałowa. Przedziały ufności dla średnich. Podstawy teorii weryfikacji hipotez statystycznych – Testy parametryczne i nieparametryczne różnic między średnimi. Testy chi-kwadrat. Badanie zależności między zmiennymi – analiza korelacji i regresji Najważniejsze układy eksperymentalne w biologii. Statystyczna analiza wyników – ANOVA, ANCOVA. Uklady czynnikowe i hierarchiczne. Układy z powtarzanymi pomiarami oraz ich kombinacje. Bibligrafia: Gołaszewski J. Puzio – Idźkowska M. Stawiana – Kosiorek A., Załuski D. – Statystyka dla przyrodników, Wyd .Uniwersytetu Warmińsko – Mazurskiego, Olsztyn 2003 Kala R. – Statystyka dla przyrodników, AR Poznań 2002 Łomnicki A. – Wprowadzenie do statystyki dla przyrodników, PWN Warszawa, 1999 Ostasiewicz S., Rusnak Z., Siedlecka U., - Statystyka, elementy teorii i zadania, AE Wrocław 2004 Sobczyk M. – Statystyka, PWN, Warszawa, 2005 Greń J., - Statystyka matematyczna, modele i zadania, PWN Warszawa 1987 Starzyńska W., - Statystyka praktyczna, PWN Warszawa 2002 Kukuła K., - Elementy statystyki w zadaniach, PWN Warszawa 1998

- 214 -

Nazwa przedmiotu: Metody statystyczne w biologii Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: 1 Rodzaj studiów: stacjonarne Rok studiów: I SUM B Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: dr Henryk Ruszczyk Forma zaliczenia: Zaliczenie Cele kształcenia: Przedstawienie podstawowych pojęć i twierdzeń z zakresu statystyki opisowej i matematycznej do konstruowania modeli statystycznych zjawisk, do analizy statystycznej zagadnień i problemów natury przyrodniczej. Treści kształcenia: Statystyka jako narzędzie badawcze nauk przyrodniczych. Podstawowe pojęcia statystyki – zbiorowość statystyczna, jednostka statystyczna, cecha statystyczna i jej rodzaje.Populacja generalna a próba. Miary średnie – średnia arytmetyczna, średnia geometryczna, średnia harmoniczna, dominanta, mediana, kwartyle. Miary rozproszenia – wariancja, odchylenie standardowe, odchylenie przeciętne, współczynnik zmienności, typowy obszar zmienności. Teoretyczne podstawy statystyki matematycznej. Wybrane rozkłady zmiennych losowych – rozkład dwumianowy, rozkład normalny. Podstawowe rozkłady statystyk z próby Podstawy teorii estymacji – Estymacja punktowa i przedziałowa. Przedziały ufności dla średnich. Podstawy teorii weryfikacji hipotez statystycznych – Testy parametryczne i nieparametryczne różnic między średnimi. Testy chi-kwadrat. Badanie zależności między zmiennymi – analiza korelacji i regresji. Najważniejsze układy eksperymentalne w biologii. Statystyczna analiza wyników – ANOVA, ANCOVA. Uklady czynnikowe i hierarchiczne. Układy z powtarzanymi pomiarami oraz ich kombinacje. Bibligrafia: Gołaszewski J. Puzio – Idźkowska M. Stawiana – Kosiorek A., Załuski D. – Statystyka dla przyrodników, Wyd .Uniwersytetu Warmińsko – Mazurskiego, Olsztyn 2003 Kala R. – Statystyka dla przyrodników, AR Poznań 2002 Łomnicki A. – Wprowadzenie do statystyki dla przyrodników, PWN Warszawa, 1999 Ostasiewicz S., Rusnak Z., Siedlecka U., - Statystyka, elementy teorii i zadania, AE Wrocław 2004 Sobczyk M. – Statystyka, PWN, Warszawa, 2005 Greń J., - Statystyka matematyczna, modele i zadania, PWN Warszawa 1987 Starzyńska W., - Statystyka praktyczna, PWN Warszawa 2002 Kukuła K., - Elementy statystyki w zadaniach, PWN Warszawa 1998

Nazwa przedmiotu: Metody statystyczne w biologii Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: 1 Rodzaj studiów: stacjonarne Rok studiów: I SUM BG Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: dr Henryk Ruszczyk Forma zaliczenia: Zaliczenie Cel kształcenia:

- 215 -

Przedstawienie podstawowych pojęć i twierdzeń z zakresu statystyki opisowej i matematycznej do konstruowania modeli statystycznych zjawisk, do analizy statystycznej zagadnień i problemów natury przyrodniczej. Treści kształcenia: Statystyka jako narzędzie badawcze nauk przyrodniczych. Podstawowe pojęcia statystyki – zbiorowość statystyczna, jednostka statystyczna, cecha statystyczna i jej rodzaje.Populacja generalna a próba. Miary średnie – średnia arytmetyczna, średnia geometryczna, średnia harmoniczna, dominanta, mediana, kwartyle. Miary rozproszenia – wariancja, odchylenie standardowe, odchylenie przeciętne, współczynnik zmienności, typowy obszar zmienności. Teoretyczne podstawy statystyki matematycznej. Wybrane rozkłady zmiennych losowych – rozkład dwumianowy, rozkład normalny. Podstawowe rozkłady statystyk z próby Podstawy teorii estymacji – Estymacja punktowa i przedziałowa. Przedziały ufności dla średnich. Podstawy teorii weryfikacji hipotez statystycznych – Testy parametryczne i nieparametryczne różnic między średnimi. Testy chi-kwadrat. Badanie zależności między zmiennymi – analiza korelacji i regresji. Najważniejsze układy eksperymentalne w biologii. Statystyczna analiza wyników – ANOVA, ANCOVA. Uklady czynnikowe i hierarchiczne. Układy z powtarzanymi pomiarami oraz ich kombinacje. Bibligrafia: Gołaszewski J. Puzio – Idźkowska M. Stawiana – Kosiorek A., Załuski D. – Statystyka dla przyrodników, Wyd .Uniwersytetu Warmińsko – Mazurskiego, Olsztyn 2003 Kala R. – Statystyka dla przyrodników, AR Poznań 2002 Łomnicki A. – Wprowadzenie do statystyki dla przyrodników, PWN Warszawa, 1999 Ostasiewicz S., Rusnak Z., Siedlecka U., - Statystyka, elementy teorii i zadania, AE Wrocław 2004 Sobczyk M. – Statystyka, PWN, Warszawa, 2005 Greń J., - Statystyka matematyczna, modele i zadania, PWN Warszawa 1987 Starzyńska W., - Statystyka praktyczna, PWN Warszawa 2002 Kukuła K., - Elementy statystyki w zadaniach, PWN Warszawa 1998

Nazwa przedmiotu: Seminarium magisterskie Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: 1 i 2 Rodzaj studiów: niestacjonarne Rok studiów: I SUM EiZZP Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: prof. dr hab. Waldemar Celary Forma zaliczenia: zaliczenie z oceną Cele kształcenia: Poznanie tematyki prac magisterskich, zapoznanie się z różnymi metodami pobierania prób oraz różnymi sposobami diagnostyki materiału dowodowego. Nauka charakterystyki struktury analizowanych zgrupowań i populacji. Poznanie bioróżnorodności oraz biologii i ekologii owadów błonkoskrzydłych (Hymenoptera). Poznanie zachowań społecznych i altruistycznych u zwierząt. Poznanie przyczyn i skutków migracji oraz ekspansji i inwazji u zwierząt. Poznanie przyczyn terytorializmu u zwierząt. Treści kształcenia: Tematy prac (przedstawienie tematów, omówienie poszczególnych tematów podanie literatury). Metody zbierania oraz preparowania i przechowywania materiału (metody ilościowe: „pułapki gniazdowe” jako pułapki selektywne – gliniane oraz drewniane i trzcinowe, pułapki nieselektywne – pantrapsy, czerpakowanie,

- 216 -

liczenie metodą przemarszu, metody jakościowe odłowy siatką „na upatrzonego”, sposoby preparowania materiału dla celów diagnostycznych, przechowywanie materiału: materiał mokry – alkohol, płyn Carnoy, materiał suchy – spreparowany na szpilkach entomologicznych w gablotach entomologicznych). Diagnostyka zebranych prób. Klucze diagnostyczne i ich typy. Współczynniki i indeksy charakteryzujące strukturę populacji oraz zgrupowań (dominacja osobnicza, stałość występowania, wskaźnik Q dla interpretacji struktury dominacji, współczynnik wierności, różnorodność gatunkowa). Analiza chorologiczna i ekologiczna badanego materiału. Strategie życiowe zwierząt. Od samotności do społeczeństwa. Błonkówki ich bioróżnorodność oraz biologia i ekologia. Rola w przyrodzie. Migracje oraz ekspansje i inwazje zwierząt oraz roślin, przyczyny i skutki. Pasożytnictwo, parazytoidyzm i pasożytnictwo społeczne Strategie troficzne organizmów Zachowania altruistyczne zwierząt. Rola doboru krewniaczego w altruizmie Bibliografia: Czachorowski S. 2006. Opisywanie biocenozy – zoocenologia, skrypt elektroniczny dla magistrantów. Maszynopis dostępny w formacie PDF na www.uwm.edu.pl/czachor/publik/pdf-inne/zoocenozy.pdf. Elton Ch. S. 1967. Ekologia inwazji zwierząt i roślin. PWRiL, Warszawa. Gauld I., Bolton B. 1996. The Hymenoptera. Oxford University Press, New York. Hoffman A. 1983. Wokół ewolucji. PIW, Warszawa. Slanskky F., Rodriguez J. G. 1987. Nutritional Ecology of Insects, Mites, Spiders and related Invertebrates. John Wiley & Sons, New York. Weiner J., 2003. Życie i ewolucja biosfery. Podręcznik ekologii ogólnej, PWN, Warszawa. Wilson E. O. 1979. Społeczeństwa owadów. PWN, Warszawa. Wilson E. O. 2001. Socjobiologia. Zysk i S-ka Wyd. s.c., Poznań.

Nazwa przedmiotu : Geografia regionalna świata Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: 1 Rodzaj studiów: stacjonarne Rok studiów : II LIC Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: dr Małgorzata Strzyż Forma zaliczenia: zaliczenie z oceną Cel kształcenia: poznanie podstawowych problemów i wzajemnych relacji w środowisku geograficznym obszaru badawczego geografii regionalnej Treści kształcenia: Analiza przedmiotowa i terminologiczna geografii regionalnej na tle nauk geograficznych. Geografia regionalna jako nauka o kompleksowej prezentacji interpretacji zjawisk, procesów geograficznych, znaczenie pojęć : region, region fizycznogeograficzny w oparciu o obiekty geograficzne Europy, regionalizacja, typologia, delimitacja, krajobraz, strefy krajobrazowe, facja krajobrazowa, geokompleks, krajobrazy zonalne i azonalne. Wyjaśnienie pojęć poparte przykładami z Europy, Konwersatoria nr 2 Kontynent Europy na tle pozostałych kontynentów a oceany światowe: rozmieszczenie i geneza poszczególnych kontynentów na kuli ziemskiej ze szczególnym uwzględnieniem Europy, indywidualność geograficzna poszczególnych współczesnych kontynentów świata, oceany i morza świata – ich rozmieszczenie na Ziemi, charakterystyka ważniejszych zimnych i ciepłych prądów morskich (praca z mapą i analiza porównawcza). Konwersatoria nr 3,4

- 217 -

Budowa tektoniczna i geologiczna Ziemi ze szczególnym uwzględnieniem kontynentu Europy : główne rysy tektoniczne Ziemi w tym również Europy , wielkie jednostki strukturalne Ziemi, wydarzenia geologiczne na Ziemi od prekambru do kenozoiku - analiza w oparciu o tabelę stratygraficzną; związki pomiędzy najważniejszymi wydarzeniami w skali globu, w skali kontynentu europejskiego i w skali Polski ( szukanie korelacji - analiza porównawczo- uzupełniająca nawiązująca do najważniejszych wydarzeń geologicznych odnotowanych na terenie świata, Europy, Polski. Konwersatoria nr 5 Indywidualność geograficzna Europy, położenie, granice, wody lądowe, typy wybrzeży morskich (praca z mapkami konturowymi Europy). Konwersatoria nr 6, 7 Strefowość i astrefowość klimatyczno – roślinno - glebowa świata i Europy: czynniki kształtujące klimat Europy w nawiązaniu do skali globalnej, problemy fluktuacji współczesnego klimatu, regiony i strefy klimatyczne, roślinne i glebowe – wyartykułowanie współzależności pomiędzy powyższymi elementami przyrodniczymi na przykładzie Europy – opracowanie analityczne. Konwersatoria nr 8 Wielki jednostki fizjograficzne Europy (analiza porównawcza środowiska geograficznego): Europa Północna, Europa Środkowo-Wschodnia, Europa Wschodnia, Europa Zachodnia, Europa Południowa (praca z mapkami konturowymi Europy), przykłady różnych typów krajobrazu (typologia) w różnych regionach geograficznych Europy (regionalizacja) . Konwersatoria nr 9, 10 Współczesne przemiany na mapie politycznej Europy i świata - analiza współczesnej mapy politycznej świata z uwzględnieniem stopnia rozwoju gospodarczego poszczególnych państw. Konwersatoria nr 11, 12 Ludność, języki i religie świata i Europy - analiza demograficzna i etniczna ludności świata ze szczególnym uwzględnieniem ludności Europy. Konwersatoria nr 13 Surowce mineralne Europy i świata – analiza rozmieszczenia zasobów i perspektyw eksploatacji poszczególnych grup rodzajowych surowców. Konwersatoria nr 14 Test sprawdzająco- podsumowujący wiadomości, które przyswoił sobie student w trakcie konwersatoriów z geografii regionalnej świata. Konwersatoria nr 15 Największe regiony rolnicze świata i turystyka – analiza porównawcza w rozbiciu na problematykę rolnictwa świata i turystyki świata. Praktyczna znajomość mapy fizycznej i politycznej poszczególnych kontynentów w skali nie mniejszej niż 1: 750 000 Bibligrafia: Andel T.,2001.Nowe spojrzenie na stara planetę. Zmienne oblicze Ziemi . Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2001 Falkowski J., Kostrowicki J., Geografia rolnictwa świata. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2001 Geografia. Spojrzenie na Ziemie i środowisko. Encyklopedia PWN Warszawa 2002 Jackowski A., Sołjan I., Bilska-Wodecka E., 1999 Religie świata. Szlaki pielgrzymkowe [w:] Wielka Encyklopedia Geografii Świata, t. XV, Wydawnictwo Kurpisz s. c., Poznań, s.23-35 Jelonek A., [red.],1997. Encyklopedia Geograficzna Świata- EUROPA, t.V, TeLeM, TLM s.r.o. Liptovsky Mikulas, Slovensko, Kraków Jelonek A., [red.],1997. Encyklopedia Geograficzna Świata- AZJA, t.VI, TeLeM, TLM s.r.o. Liptovsky Mikulas, Slovensko, Kraków Kaczmarek T., Koralewski T., Matykowski R., 1998. Ludność świata [w:] Wielka Encyklopedia Geografii Świata, t. XII, Wydawnictwo Kurpisz s. c., Poznań, s.59-91 Kłysz P., Skoczylas J, 2003.. Oblicze naszej planety – geologia i geomorfologia w zarysie. Wydawnictwo Naukowe UAM Poznań

- 218 -

Kondracki J.,2006. Podstawy regionalizacji fizycznogeograficznej. PWN, Warszawa Liszewski S., Maik W., 2000. Osadnictwo [w:] Wielka Encyklopedia Geografii Świata, t. XIX, Wydawnictwo Kurpisz s. c., Poznań, s.252-279, 311-345 Maciejewski W., 1999. Świat języków [w:] Wielka Encyklopedia Geografii Świata, t. XIV, Wydawnictwo Kurpisz s. c., Poznań, s.115-217 Podbielkowski Z.,1997. Szata roślinna Ziemi [w:] Wielka Encyklopedia Geografii Świata, t. VII, Wydawnictwo Kurpisz s. c., Poznań, s.41-127, 205-349 Posern-Zieliński A., 2000. Świat grup etnicznych [w:] Wielka Encyklopedia Geografii Świata, t. XVIII, Wydawnictwo Kurpisz s. c., Poznań, s.1-17 Słownik geografii świata, 1977, WP, Warszawa Schulze M., 1997. EUROPA – obraz kontynentu. Wydawnictwo Muza S.A., wyd.I. Warsza-wa Tamulewicz J., 1997. Pogoda i klimat Ziemi [w:] Wielka Encyklopedia Geografii Świata, t. V, Wydawnictwo Kurpisz s. c., Poznań, s.309-331 Mydel R. i Groch J.[red.],1998. Przeglądowy atlas świata. Azja, część 1 i 2. Oficyna Wydawnicza FOGRA, Kraków. Mydel R. i Groch J.[red.],1998. Przeglądowy atlas świata. Afryka. Oficyna Wydawnicza FOGRA, Kraków. Mydel R. i Groch J.[red.],1998. Przeglądowy atlas świata. Polska, tom 1 i 2. Oficyna Wydawnicza FOGRA, Kraków. Mydel R. i Groch J.[red.],1998. Przeglądowy atlas świata. Europa, część 1 i 2. Oficyna Wydawnicza FOGRA, Kraków. Mydel R. i Groch J.[red.],1998. Przeglądowy atlas świata. Ameryka Południowa. Oficyna Wydawnicza FOGRA, Kraków. Mydel R. i Groch J.[red.],1998. Przeglądowy atlas świata. Ameryka Północna. Oficyna Wydawnicza FOGRA, Kraków. Mydel R. i Groch J.[red.],1998. Przeglądowy atlas świata. Australazja, Antarktyka. Oficyna Wydawnicza FOGRA, Kraków. Czasopismo Geograficzne, Przegląd Geograficzny Poznaj Świat Nationale Geographic Polska

Nazwa przedmiotu : Geografia regionalna świata Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: 1 Rodzaj studiów: stacjonarne Rok studiów : II LIC Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: dr Małgorzata Strzyż Forma zaliczenia: egzamin Cel kształcenia: poznanie podstawowych treści z zakresu znajomości problematyki podstaw geografii regionalnej Treści kształcenia: Wykład nr 1* Geografia regionalna świata jako nauka obejmująca ogólne zagadnienia globu ziemskiego oraz poszczególnych kontynentów i ich regionów: miejsce geografii regionalnej w naukach geograficznych, geografia regionalna jako nauka ujmująca w sposób kompleksowy zjawiska i procesy przyrodnicze oraz procesy społeczno – gospodarczo - polityczne, pojęcia : region, region fizycznogeograficzny, regionalizacja, typologia, delimitacja, krajobraz, strefy krajobrazowe, facja krajobrazowa, geokompleks,

- 219 -

zróżnicowanie krajobrazowe kuli ziemskiej (ogólnie), krajobrazy zonalne i azonalne – przykłady różnych krajobrazów (ze szczególnym podkreśleniem krajobrazów Europy). Wykład nr 2*, 3* Historia geologiczna Ziemi. Podstawowe zagadnienia z zakresu geologii: główne rysy tektoniczne Ziemi, wielkie jednostki strukturalne Ziemi, tabela stratygraficzna dziejów Ziemi, wydarzenia geologiczne na Ziemi od prekambru do kenozoiku – charakterystyka. Wykład nr 4* Charakterystyka rzeźby kontynentów: hipsometria globalna, główne rysy rzeźby Ziemi – uwarunkowania działalności sił zewnętrznych i wewnętrznych, indywidualność geograficzna poszczególnych współczesnych kontynentów, rzeźba dna mórz i oceanów, przegląd szczegółowy rzeźby poszczególnych kontynentów Ziemi (m.in. zróżnicowanie przestrzenne wietrzenia różnorodnych skał, zlewnie i doliny rzeczne, działalność erozyjno-akumulacyjna wiatru, zjawiska krasowe, wybrzeża morskie, przegląd gleb świata. Wykład nr 5* Warunki klimatyczne w skali globalnej: procesy klimatotwórcze w skali globalnej, geograficzne czynniki klimatu, system klimatyczny i jego funkcjonowanie, podziały regionalne klimatu, przegląd stref klimatycznych świata na podstawie zmodyfikowanej klasyfikacji W.Köppena, człowiek a zmiany klimatyczne. Wykład nr 6* Cechy wód powierzchniowych: krążenie wody na kuli ziemskiej, oceany i morza świata – (właściwości wód morskich, cyrkulacja pozioma i pionowa wód morskich i oceanicznych – prądy zimne i ciepłe, zjawisko El Niño, falowanie i pływy, regionalne występowanie lodu morskiego i gór lodowych, wody kontynentów (m.in. zlewiska i rzeki Ziemi, jeziora, wielkie obszary podmokłe, retencja śnieżna i lodowcowa, wody podziemne, źródła), człowiek a woda (energia wód oceanicznych i rzecznych, zanieczyszczenie środowiska wodnego). Wykład nr 7* Szata roślinna i świat zwierząt: przyczyny przestrzennego rozmieszczenia roślin na Ziemi, państwa roślinne kuli ziemskiej, roślinność zonalna i azonalna Ziemi, geograficzne mechanizmy rozmieszczenia zwierząt w skali globalnej, klasyfikacja zoogeograficzna kontynentów, fauna wysp, wód śródlądowych, wód morskich. Wykład nr 8* Polityczna mapa świata- współczesne przemiany na mapie politycznej świata a zjawisko globalizmu w gospodarce : analiza współczesnej mapy politycznej świata (państwa rozwinięte a rozwijające się), zjawisko globalizmu, przyczyny jego powstania i konsekwencje dalszego rozwoju.

- 220 -

Wykład nr 9* Ludność Ziemi, języki i religie świata: analiza demograficzna ludności świata ze szczególnym uwzględnieniem ludności Europy, rasy i języki świata, różnorodność religijna poszczególnych kultur ludności Ziemi, procesu urbanizacyjne i charakterystyka rozmieszczenia największych aglomeracji na świecie i w Europie. Wykład nr 10* Ogólna charakterystyka gospodarki świata: gospodarka a przestrzeń geograficzna, najważniejsze współczesne czynniki produkcji (środowisko przyrodnicze, surowce mineralne, zasoby ludzkie, kapitał, innowacje), megatrendy współczesnej gospodarki (globalizm, korporacje transnarodowe, integracja regionalna - organizacje polityczne (np. NATO) i gospodarcze (np. TRIADA GOSPO-DARCZA, UE) odgrywające największą rolę we współczesnym świecie, nowy ład gospodarczy i wyłaniające się rynki, największe regionalne systemy rolnictwa, główne tendencje w rozwoju rolnictwa, światowego, europejskiego i polskiego, turystyka i transport- główne trendy rozwoju na świecie i perspektywy rozwoju w Polsce. Wykład nr 11* Zjawiska katastroficzne w przeszłości geologicznej i zachodzące współcześnie: katastroficzne zmiany środowiska geograficznego w przeszłości geologicznej – katastroficzne wymieranie gatunków, permska „zagłada” w morzu, kredowe wymieranie, uderzenia bolidów, wielkie impakty, potężne wulkany, trzęsienia ziemi...), przegląd zmian środowiska przyrodniczego i kulturowego w czasach historycznych (trzęsienia ziemi, katastrofalne powodzie, gigantyczne wybuchy wulkanów), współczesne problemy energetyczne, antropogeniczne zmiany klimatu, zagrożenia ozonem w strato- i troposferze, kwaśne deszcze, perspektywy zmian środowiska pod wpływem antropopresji, ludzkość wobec zagrożeń globalnych. Wykład nr 12* Szczegółowa charakterystyka Eurazji i jej regionów - cechy fizycznogeograficzne, naturalne środowisko, ochrona przyrody. cechy charakterystyczne położenia Eurazji, położenie matematyczno-geograficzne, orografia, klimat i wody kontynentu , flora i fauna oraz ochrona przyrody, podział polityczny a podział regionalny kontynentu, ludność i charakterystyka zjawisk demograficznych, gospodarka regionów- najważniejsze elementy, kierunki rozwoju regionów analizowanego kontynentu. Wykład nr 13* Szczegółowa charakterystyka Ameryki Północnej, Środkowej i Południowej i ich regionów - cechy fizycznogeograficzne, naturalne środowisko, ochrona przyrody:

- 221 -

cechy charakterystyczne położenia Ameryki Północnej, Środkowej i Południowej , położenie matematyczno-geograficzne, orografia, klimat i wody kontynentów , flora i fauna oraz ochrona przyrody, podział polityczny a podział regionalny kontynentów, ludność i charakterystyka zjawisk demograficznych, gospodarka regionów- najważniejsze elementy, kierunki rozwoju regionów analizowanych kontynentów. Wykład nr 14* Szczegółowa charakterystyka Afryki i jej regionów - cechy fizycznogeograficzne, naturalne środowisko, ochrona przyrody. cechy charakterystyczne położenia Afryki, położenie matematyczno-geograficzne, orografia, klimat i wody kontynentu , flora i fauna oraz ochrona przyrody, podział polityczny a podział regionalny kontynentu, ludność i charakterystyka zjawisk demograficznych, gospodarka regionów- najważniejsze elementy, kierunki rozwoju regionów analizowanego kontynentu. Wykład nr 15* Szczegółowa charakterystyka Australii i Oceanii – podział regionalny - cechy fizycznogeograficzne, naturalne środowisko, ochrona przyrody. cechy charakterystyczne położenia Australii i Oceanii, położenie matematyczno-geograficzne, orografia, klimat i wody kontynentu , flora i fauna oraz ochrona przyrody, podział polityczny a podział regionalny kontynentów, ludność i charakterystyka zjawisk demograficznych, gospodarka regionów- najważniejsze elementy, kierunki rozwoju regionów analizowanych kontynentów. - czas trwania jednego wykładu 2 x 45 minut Bibligrafia: Allen P., 2000. procesy kształtujące powierzchnię Ziemi. Wydawnictwo Naukowe PWN Warszawa Andel T.,2001.Nowe spojrzenie na stara planetę. Zmienne oblicze Ziemi . Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2001 Choiński A, Kaniecki A., 1996. Wody Ziemi [w:] Wielka Encyklopedia Geografii Świata, t. IV, Wydawnictwo Kurpisz s.c., Poznań, s.89-205, 313-319 Czeppe Z., Flis J., Mochnacki R.,1958. Geografia fizyczna części świata, część I Europa, wyd.II, PWN Kraków Czeppe Z., Flis J., Mochnacki R.,1966. Geografia fizyczna świata. PWN, Warszawa Falkowski J., Kostrowicki J., Geografia rolnictwa świata. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2001 Geografia. Spojrzenie na Ziemie i środowisko. Encyklopedia PWN Warszawa 2002 Grzebisz W., Szramka H.,1998. Rolnictwo i leśnictwo [w:] Wielka Encyklopedia Geografii Świata, t. XI, Wydawnictwo Kurpisz s. c., Poznań, s.61-97, 271-289 Jackowski A., Sołjan I., Bilska-Wodecka E., 1999 Religie świata. Szlaki pielgrzymkowe [w:] Wielka Encyklopedia Geografii Świata, t. XV, Wydawnictwo Kurpisz s. c., Poznań, s.23-35 Jelonek A., [red.],1997. Encyklopedia Geograficzna Świata- EUROPA, t.V, TeLeM, TLM s.r.o. Liptovsky Mikulas, Slovensko, Kraków Jelonek A., [red.],1997. Encyklopedia Geograficzna Świata- AZJA, t.VI, TeLeM, TLM s.r.o. Liptovsky Mikulas, Slovensko, Kraków

- 222 -

Kaczmarek T., Koralewski T., Matykowski R., 1998. Ludność świata [w:] Wielka Encyklopedia Geografii Świata, t. XII, Wydawnictwo Kurpisz s. c., Poznań, s.59-91 Kłysz P., Skoczylas J, 2003.. Oblicze naszej planety – geologia i geomorfologia w zarysie. Wydawnictwo Naukowe UAM Poznań Kondracki J.,1969. Podstawy regionalizacji fizycznogeograficznej. PWN, Warszawa Liszewski S., Maik W., 2000. Osadnictwo [w:] Wielka Encyklopedia Geografii Świata, t. XIX, Wydawnictwo Kurpisz s. c., Poznań, s.252-279, 311-345 Maciejewski W., 1999. Świat języków [w:] Wielka Encyklopedia Geografii Świata, t. XIV, Wydawnictwo Kurpisz s. c., Poznań, s.115-217 Maik W. [red.], 1999. ABC Świat - Europa t. I. Wydawnictwo KURPISZ S.A., Poznań Maik W. [red.], 1999. ABC Świat - Europa t. II. Wydawnictwo KURPISZ S.A., Poznań Maik W. [red.], 1999. ABC Świat - Azja t. I. Wydawnictwo KURPISZ S.A., Poznań Mannion A., 2001. Zmiany środowiska ziemi. Historia środowiska przyrodniczego i kulturowego. Wydawnictwo Naukowe PWN Warszawa Mydel R. i Groch J.[red.],1998. Przeglądowy atlas świata. Azja, część 1 i 2. Oficyna Wydawnicza FOGRA, Kraków Mydel R. i Groch J.[red.],1998. Przeglądowy atlas świata. Afryka. Oficyna Wydawnicza FOGRA, Kraków Mydel R. i Groch J.[red.],1998. Przeglądowy atlas świata. Polska, tom 1 i 2. Oficyna Wydawnicza FOGRA, Kraków Mydel R. i Groch J.[red.],1998. Przeglądowy atlas świata. Europa, część 1 i 2. Oficyna Wydawnicza FOGRA, Kraków Mydel R. i Groch J.[red.],1998. Przeglądowy atlas świata. Ameryka Południowa. Oficyna Wydawnicza FOGRA, Kraków Mydel R. i Groch J.[red.],1998. Przeglądowy atlas świata. Ameryka Północna. Oficyna Wydawnicza FOGRA, Kraków Mydel R. i Groch J.[red.],1998. Przeglądowy atlas świata. Australazja, Antarktyka. Oficyna Wydawnicza FOGRA, Kraków Podbielkowski Z.,1997. Szata roślinna Ziemi [w:] Wielka Encyklopedia Geografii Świata, t. VII, Wydawnictwo Kurpisz s. c., Poznań, s.41-127, 205-349 Posern-Zieliński A., 2000. Świat grup etnicznych [w:] Wielka Encyklopedia Geografii Świata, t. XVIII, Wydawnictwo Kurpisz s. c., Poznań, s.1-17 Słownik geografii świata, 1977, WP, Warszawa Schulze M., 1997. EUROPA – obraz kontynentu. Wydawnictwo Muza S.A., wyd.I. Warsza-wa Tamulewicz J., 1997. Pogoda i klimat Ziemi [w:] Wielka Encyklopedia Geografii Świata, t. V, Wydawnictwo Kurpisz s. c., Poznań, s.309-331 Al Gore, Ziemia na krawędzi. Człowiek a ekologia. Wydawnictwo ETHOS, Warszawa Hausner J., Marody M.,2000. Polska bliżej Unii Europejskiej. Akademia Ekonomiczna w Krakowie, Kraków Jelonek A., [red.],1997. Encyklopedia Geograficzna Świata- AUSTRALIA, OCEANIA, ANTARKTYDA t.I, TeLeM, TLM s.r.o. Liptovsky Mikulas, Slovensko, Kraków Jelonek A., [red.],1997. Encyklopedia Geograficzna Świata- AFRYKA, t.II, TeLeM, TLM s.r.o. Liptovsky Mikulas, Slovensko, Kraków Jelonek A., [red.],1997. Encyklopedia Geograficzna Świata- AMERYKA POŁUDNIOWA, t.III, TeLeM, TLM s.r.o. Liptovsky Mikulas, Slovensko, Kraków Jelonek A., [red.],1997. Encyklopedia Geograficzna Świata- AMERYKA PÓŁNOCNA, t.IV, TeLeM, TLM s.r.o. Liptovsky Mikulas, Slovensko, Kraków Jelonek A., [red.],1997. Encyklopedia Geograficzna Świata- OCEANY I MORZA, t.VII, TeLeM, TLM s.r.o. Liptovsky Mikulas, Slovensko, Kraków Jelonek A., [red.],1997. Encyklopedia Geograficzna Świata- WSZECHŚWIAT, t.VIII, TeLeM, TLM s.r.o. Liptovsky Mikulas, Slovensko, Kraków Jelonek A., [red.],1997. Encyklopedia Geograficzna Świata- ZIEMIA, t.IX, TeLeM, TLM s.r.o. Liptovsky Mikulas, Slovensko, Kraków Jelonek A., [red.],1997. Encyklopedia Geograficzna Świata- POLSKA, t.X, TeLeM, TLM s.r.o. Liptovsky Mikulas, Slovensko, Kraków Kostrowicki J., 1973. Zarys geografii rolnictwa. PWN, Warszawa Kostrowicki J., 1990. Agricultural Classification. PAN, Warszawa Ostaszewska K.,2002 Geografia krajobrazu. Wybrane zagadnienia metodologiczne. Wydawnictwo Naukowe PWN Warszawa

- 223 -

Siemieński M., Środowiskowe zagrożenia zdrowia, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2001 Wiąckowski S.,Wiąckowska I., 1999, Globalne zagrożenia środowiska, WSP Kielce Wielkie rzeki Europy – tom I [w:] Encyklopedia geograficzna, Wydawnictwo Muza S.A., Warszawa 1992 Wielkie rzeki Europy – tom II [w:] Encyklopedia geograficzna, Wydawnictwo Muza S.A., Warszawa 1992 Wielkie rzeki Ameryki [w:] Encyklopedia geograficzna, Wydawnictwo Muza S.A., Warszawa 1992 Wielkie rzeki Afryki [w:] Encyklopedia geograficzna, Wydawnictwo Muza S.A., Warszawa 1992 Wielkie rzeki Azji i Australii [w:] Encyklopedia geograficzna, Wydawnictwo Muza S.A., Warszawa 1992 Wielkie góry Afryki i Australii [w:] Encyklopedia geograficzna, Wydawnictwo Muza S.A., Warszawa 1992 Wielkie góry Ameryki [w:] Encyklopedia geograficzna, Wydawnictwo Muza S.A., Warszawa 1992 Wielkie góry Europy [w:] Encyklopedia geograficzna, Wydawnictwo Muza S.A., Warszawa 1992 Wielkie góry Azji [w:] Encyklopedia geograficzna, Wydawnictwo Muza S.A., Warszawa 1992 Wielkie morza Azji [w:] Encyklopedia geograficzna, Wydawnictwo Muza S.A., Warszawa 1992 Wielkie morza Ameryki [w:] Encyklopedia geograficzna, Wydawnictwo Muza S.A., Warszawa 1992 Wielkie morza Afryki i Australii [w:] Encyklopedia geograficzna, Wydawnictwo Muza S.A., Warszawa 1992 Wielkie morza Europy [w:] Encyklopedia geograficzna, Wydawnictwo Muza S.A., Warszawa 1992 Wójcik W., 1996. Bogactwa mineralne Ziemi. Wykłady otwarte UMCS, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin, s.12-14, s. 24-73 Czasopismo Geograficzne, Przegląd Geograficzny Poznaj Świat Nationale Geographic Polska Praktyczna znajomość mapy fizycznej i politycznej poszczególnych kontynentów w skali nie mniejszej niż 1: 750 000

Nazwa przedmiotu: Fizjologiczne podstawy wysiłku fizycznego Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: 6 Rodzaj studiów: stacjonarne Rok studiów: III Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: dr Grażyna Świderska-Kołacz Forma zaliczenia: zaliczenie z oceną Cel kształcenia: student powinien: wykazać się wiedzą dotyczącą zagadnień ujętych w programie nauczania, rozumieć procesy spowodowane wysiłkiem fizycznym w organizmie człowieka Treści kształcenia: Podstawy fizjologii wysiłku fizycznego: siła, praca moc, oszacowanie i pomiar wydatku energetycznego; Bioenergetyka ruchu: źródła energii a wysiłek fizyczny, zapasy energii, energia do wysiłku o różnej intensywności; Skurcz mięśni szkieletowych i jego kontrola Adaptacja układu oddechowego do wysiłku fizycznego Adaptacja układu sercowo-naczyniowego do wysiłku fizycznego Nerwowa i hormonalna kontrola wysiłku fizycznego Wysiłek a stres środowiskowy, skutki hipokinezji Trening zwiększający wydolność, Bilans energii, skład ciała a zdrowie

- 224 -

Zdrowie a wysiłek fizyczny Bibliografia: Fizjologiczne podstawy wysiłku fizycznego Warszawa 2006 , red. Jan Górski Anatomia i fizjologia człowieka – podręcznik dla szkół medycznych- W. Sylwanowicz, A. Michalik, W. Ramotowski : PZWL, Warszawa 1985; Fizjologia – John Bullock, Joseph Boyle, III Michael B. Wang: Wydawnictwo Medyczne Urban & Partner, Wrocław 1997; Zarys fizjologii lekarskiej- E. Miętkiewski: PZWL1979; Biologiczne mechanizmy zachowania się ludzi i zwierząt- B. Sadowski: PWN 2001; Fizjologia- Podstawy fizjologii lekarskiej – William F. Ganong: PZWL, Warszawa 1994; Fizjologia człowieka t. I- Krew.- Stanisław Konturek Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego; Fizjologia człowieka t. II- Układ krążenia.- Stanisław Konturek Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego; Fizjologia człowieka t. III- Oddychanie, czynności nerek, równowaga kwasowo- zasadowa, płyny ustrojowe- Stanisław Konturek Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego; Fizjologia człowieka t. IV- Neurofizjologia- Stanisław Konturek Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego; Fizjologia człowieka t. V- Układ Trawienny i wydzielanie wewnętrzne- Stanisław Konturek Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego; Granice przystosowania – S. Kozłowski: Wiedza Powszechna Warszawa 1986.

Nazwa przedmiotu: Antropogeniczne zmiany środowiska przyrodniczego Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: 6 Rodzaj studiów: stacjonarne Rok studiów: III lic BG Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: prof. UJK dr hab. Anna Świercz Forma zaliczenia: zal. z oceną Cel kształcenia: Poznawczy: Ukończenie zajęć wyposaża studenta w wiedzę na temat: podstawowych pojęć dotyczących antropogenicznych przekształceń w środowisku, przyrodniczych oraz antropogenicznych uwarunkowań zróżnicowania krajobrazów, sposobu, kierunków, celu przeprowadzania rekultywacji, wpływu pozytywnego i negatywnego człowieka na zmiany w krajobrazie. Kształcący: Cel kształcący jest realizowany poprzez: kształtowanie przekonania o konieczności holistycznego ujmowania rzeczywistości przyrodniczej, kształtowanie myślenia twórczego i rozwoju zainteresowań, pogłębianie świadomości ekologicznej i ochrony ekosystemów zagrożonych antropogenicznie. Treści kształcenia: Pojęcie środowiska przyrodniczego. Definicje krajobrazu. Eksploatacja odkrywkowa surowców i górnictwo podziemne. Zakwaszenie siedlisk. Alkalizacja siedlisk. Następstwa w krajobrazie. Rekultywacja terenów poprzemysłowych. Kształtowanie krajobrazu –Estetyka krajobrazu. Kształtowanie przestrzeni miejskiej. Zieleń miejska - funkcje, znaczenie, rola w urbicenozie Bibliografia:

- 225 -

Forman R.T. T., Gordon M.: Landscape Ecology, J. Wiley and Sons, New York 1986.Galiński P. (red.): 2007: Rekultywacja i rewitalizacja terenów zdegradowanych. PZiTS, Poznań. Górka K., Poskrobko B., Radek W.:2001: Ochrona Środowiska. PWE. Greinert H., Greinert A., 1998: Ochrona i rekultywacja środowiska glebowego. Politechnika Zielonogórska Maciak F.:2003. Ochrona i rekultywacja środowiska. Wyd. SGGW. Majdecki L.: 1993: Ochrona i konserwacja zabytkowych założeń ogrodowych. WN PWN. Maciak F., 1996, 2003: Ochrona i rek

Nazwa przedmiotu: Seminarium magisterskie – biologia medyczna Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: 3 i 4 Rodzaj studiów: stacjonarne Rok studiów: II SUM BM Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: prof. UJK dr hab. Teodora Król Forma zaliczenia: zaliczenie z oceną Cel kształcenia: Celem seminariów jest zapoznanie studentów ze współczesną literaturą naukową z zakresu biologii komórki szczególnie z tematyką przygotowywanych prac magisterskich. Analizowane będą najnowsze wyniki badań z zakresu biologii komórki z pogranicza biologii i medycyny.

Treści kształcenia: Tematy seminariów, obejmują zagadnienia związane z uszkodzeniami komórki wywołanymi przez czynniki chemiczne, fizyczne i środowiskowe. Wpływ czynników fizykochemicznych na aparat Golgiego. Zmiany lizosomów w procesie adaptacji komórki. Szlaki degradacji wewnątrzkomórkowej.. Choroby mitochondrialne uwarunkowane genetycznie. Morfologiczne i biochemiczne wykładniki uszkodzenia komórek. Uszkodzenie ostre i przewlekłe komórki. Leki działające na układ mikrotubularny. Apoptoza i metody jej identyfikacji. Mechanizmy indukcji apoptozy. Procesy starzenia. Rola nieenzymatycznej glikozylacji białek w procesach starzenia. Kliniczne znaczenie nieenzymatycznej glikozylacji białek. Biologia komórki nowotworowej. Markery nowotworowe. Antyoksydanty w medycynie i zdrowiu człowieka. Bibliografia: „Farmakologia. Podstawy farmakoterapii” Kostowski W. i Herman Zb., Wydawnictwo Lekarskie PZWL Warszawa, 2005 „Biochemia Harpera” Murray R.K., Granner D.K. Rodwell V.W., Wyd. PZWL Warszawa 1994 (i późniejsze) „Podstawy cytopatologii” Madej J. Wydawnictwo Medyczne Wrocław, 2003 „Aparat Golgiego” A. M. Kordowiak . UJ Kraków 2001 „Biologia molekularna mitochondriów” , Wydawnictwo naukowe UAM 1998 „Molekularne podstawy regulacji hormonalnej”Andrzej Klein UJ, 2002 „Biochemia” E Bańkowski Wydawnictwo Medyczne, Wrocław 2004 „Postępy Biochemii” „Postępy Higieny i Medycyny Doświadczalnej” „Postępy Biologii Komórki”

Nazwa przedmiotu: Cytopatologia

- 226 -

Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: 4 Rodzaj studiów: stacjonarne i niestacjonarne Rok studiów: II SUM BM Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: dr Anna Wieczorek, dr Małgorzata Łysek-Gładysińska Forma zaliczenia: stacjonarne- wykład (zal), laboratorium (zal z oceną)

niestacjonarne- wykład (zal z oceną) Cel kształcenia: Zapoznanie studentów z morfologicznymi wykładnikami uszkodzenia komórki warunkowanego genetycznie i indukowanego czynnikami patologicznymi oraz praktycznym wykorzystaniem znajomości ultrastrukturalnych podstaw patologii komórki w diagnostyce chorób. Treści kształcenia: Morfogeneza zjawiska chorobowego w rozwoju historycznym. Metabolizm komórki i jego regulacja; uwarunkowane genetycznie bloki metaboliczne. Typy odpowiedzi komórkowej na bodźce fizjologiczne i patologiczne: adaptacja, uszkodzenie, zwyrodnienia; patologia różnicowania i dojrzewania komórek. Patologia błon komórkowych (morfologiczne objawy uszkodzenia błon, fuzja błon, uszkodzenie błon przez metale ciężkie, leki działające na błonę komórkową, zmiany w błonach w apoptozie, choroby związane z defektem kanałów jonowych i demielinizacją włókien nerwowych). Patologia jądra komórkowego (zmiany w obrazie chromatyny oraz w strukturze jąderka i otoczki jądrowej, wtręty jądrowe, udział mikrojąder w patologii komórki). Patologia mitochondrium (zmiany ilościowe, obrzęk i kondensacja mitochondrium, inkluzje, megamitochondria, inhibitory oddychania mitochondrialnego, choroby wywołane genetycznie uwarunkowanymi zaburzeniami mitochondrialnymi). Zmiany w morfologii siateczki śródplazmatycznej (wakuolizacja RER, proliferacja SER). Atrofia i hypertrofia aparatu Golgiego; schorzenia wynikające z zaburzeń glikozylacji. Udział peroksysomów w procesach patologicznych (proliferatory peroksysomów, genetycznie uwarunkowane zaburzenia peroksysomalne). Patologia lizosomów, zaburzenia czynności trawiennych komórki warunkowane genetycznie - choroby ze spichrzania. Zmiany patomorfologiczne w cytoszkielecie (trucizny układu mikrotubularnego, choroby genetyczne spowodowane defektami genów kodujących białka cytoszkieletu) Bibliografia: „Podstawy molekularne biologii komórki. Aspekty medyczne” Fuller G.M., Shields D.; PZWL 2000 Podstawy patomorfologii” Groniowski J. i Kruś St., PZWL Warszawa 1991 „Podstawy cytopatologii” Madej J.; Urban&Partner, Wrocław 2003. „Patologia” Kruś S.; PZWL, Warszawa 2003 „Patologia” t.1. Patologia ogólna- Stachura J., Domagała W.; Polska Akademia Umiejętności 200 Tajemniczy świat chorych komórek” Przewodnik do nauki histopatologii. Domagała W., Chosia M., Bedner E. ; Wyd. Pomorskiej Akademii Medycznej, Szczecin 2000. Czasopisma naukowe

Nazwa przedmiotu: Techniki mikroskopowe Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: 1 i 4 Rodzaj studiów: stacjonarne Rok studiów: I SUM BM, II SUM BŚ

- 227 -

Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: dr Małgorzata Łysek-Gładysińska, , mgr Anna Bednarska-Kopacz, mgr Ewa Trybus Forma zaliczenia: zaliczenie, zaliczenie z oceną Cel kształcenia: Celem przedmiotu jest zapoznanie studentów z różnymi technikami mikroskopii świetlnej i elektronowej stosowanej w badaniach komórki roślinnej i zwierzęcej. Treści kształcenia: Opanowanie przez studenta podstawowych technik mikroskopii optycznej i elektronowej. Zarys historyczny mikroskopii. Poznanie różnych rodzajów mikroskopów optycznych – mikroskopy ciemnego pola, mikroskopy kontrastowo -fazowe, mikroskopy interferencyjno -polaryzacyjne, fluorescencyjne. Mikroskop konfokalny. Podstawowe typy mikroskopów elektronowych (TEM, SEM). Wykorzystanie zdobyczy mikroskopii elektronowej w biologii. Opanowanie podstaw wiedzy z zakresu technik biologicznych. Procedury stosowane w technikach biologicznych, zasady pobierania i utrwalania materiału do badań, procedura zatapiania wycinków utrwalonych tkanek w parafinie, sposoby otrzymywania parafinowych skrawków. Przygotowywanie preparatów do transmisyjnego mikroskopu elektronowego (TEM): utrwalanie, odwadnianie, infiltracja żywicą epoksydową, polimeryzacja, przygotowanie półcienkich i ultracienkich za pomocą ultramikrotomu, kontrastowanie skrawków i metody kontrastowania. Bibliografia: ,,Mikroskopia świetlna w badaniach komórki roślinnej i zwierzęcej’’- Kurczyńska E.U., Borowska-Wykręt D. 2007 ,,Mikroskopia optyczna ’’ – M. Pluta, PWN 1982 ,,Podstawy mikroskopii elektronowej’’- Wróbel B., Zienkiewicz K., Smoliński D.J., Niedojadało J., Świdziński M., 2005 ,,Podstawy technik mikroskopowych’’- Litwin J. A., Collegium Medium UJ , 1995 „Przewodnik do ćwiczeń z biologii komórki”- H. Bulsiewicz-Wikieł, WSP Słupsk, 1993

Nazwa przedmiotu: Seminarium magisterskie –Biologia Medyczna Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: 1 i 4 Rodzaj studiów: niestacjonarne Rok studiów: II SUM BM Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: dr Małgorzata Łysek-Gładysińska Forma zaliczenia: zaliczenie z oceną Cel kształcenia: Celem seminariów jest zwrócenie studentom uwagi na właściwe opracowanie zagadnień

merytorycznych, prawidłowej konstrukcji referatów z zachowaniem poprawnych form wypowiedzi.

Treści kształcenia:

Zapoznanie studentów ze współczesną literaturą naukową z zakresu biologii komórki szczególnie z

tematyką przygotowywanych prac magisterskich oraz referowanie prac własnych. Tematy

- 228 -

seminariów, prac magisterskich obejmują zagadnienia związane z mechanizmem działania leków

na poziomie komórki z regulacją metabolizmu oraz najnowsze wyniki badań z zakresu biologii

komórki z pogranicza biologii i medycyny.

Bibliografia: ,,Regulacja metabolizmu komórki’’ Jadwiga Bryła ,,Postępy Higieny i Medycyny Doświadczalnej’’ ,,Postępy Biologii Komórki’’ ,,Postępy Biochemii’’ ,,Folia Histochemica et cytobiologica’’ ,, Kosmos’’

Nazwa przedmiotu: Biologia komórki Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: 6 Rodzaj studiów: stacjonarne, niestacjonarne Rok studiów: III B, BG Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: prof.. UJK dr hab. Teodora Król, dr M. Łysek-Gładysińska, dr A. Wieczorek, mgr A. Bednarska Forma zaliczenia: stacjonarne: egzamin, zaliczenie z oceną Cel kształcenia: Poznanie ultrastruktury i składników chemicznych komórek prokariotycznych i eukariotycznych. Zwrócenie szczególnej uwagi na powiązanie funkcjonalne pomiędzy komponentami komórki a zjawiskami nadającymi komórce główną pozycję w poznawaniu zjawisk życiowych. Wskazanie na powiązania zagadnień biologii komórki z problemami praktycznymi i ich znaczeniem w medycynie i farmakologii .

Treści kształcenia:

Wybrane techniki stosowane w naukach biologicznych. Podstawowe pojęcia związane z energetyką komórki. Podstawy metabolizmu komórkowego. Historia cytologii. Ogólna charakterystyka komórki. Zarys ultrastruktury komórki . Różnice i podobieństwa komórki pro- i eukariotycznej. Składniki chemiczne komórek. Struktura przestrzenna i funkcje białek. Struktura i funkcja DNA. Chromosomy i regulacja genów. Błony biologiczne. Składniki chemiczne błon biologicznych (lipidy, cukrowce, białka). Model błony biologicznej. Funkcje błon biologicznych. Transport przez błony biologiczne. Biogeneza błon. Połączenia międzykomórkowe. Jądro komórkowe - zarys budowy mikroskopowej i chemicznej. Otoczka jądrowa. Macierz jądrowa. Chromatyna. Organizacja strukturalna chromatyny. Komponenty białkowe chromatyny. Chromatyna jej struktura oraz DNA. Nukleosom, solenoid, struktury wyższego rzędu. Rodzaje chromatyny Jąderko-struktura i funkcja. Funkcje jądra komórkowego. Organizacja i funkcja cytoplazmy Macierz cytoplazmatyczna a cytoszkielet. Sieć mikrotrabekularna. Mikrofilamenty. Białka wiążące aktynę. Mikrotubule. Białka towarzyszące mikrotubulom. Dyneiny. Filamenty pośrednie - klasyfikacja, budowa, nazewnictwo i właściwości biologiczne filamentów pośrednich. Mitochondria- zarys ultrastruktury i kompartmentacji. Skład chemiczny mitochondriów. Błony mitochondrialne, przepuszczalność błon mitochondrialnych. Przenośniki nukleotydów adenylowych, fosforanów oraz di- i trikarboksylanów. Transport równoważników redukcyjnych.

- 229 -

Procesy biochemiczne zlokalizowane w wewnętrznej błonie mitochondrialnej. Macierz mitochondrialna i jej procesy biochemiczne. Biogeneza mitochondriów. Choroby mitochondrialne. Rybosomy. Charakterystyka i skład podjednostek rybosomów. Miejsca wiązania RNA na rybosomie. Synteza białka w komórce. Białka powstające na polirybosomach. Struktura siateczki śródplazmatycznej. Rodzaje siateczki śródplazmatycznej, Procesy biochemiczne zlokalizowane w siateczce śródplazmatycznej gładkiej i szorstkiej. Procesy detoksykacji. Siateczka szorstka a biosynteza białka. Wbudowywanie w błonę białek integralnych, glikozylacja. Przemiany współ- i potranslacyjne. Układy enzymatyczne siateczki oraz zachodzące w niej procesy metaboliczne. Skład biochemiczny i własności błon siateczki śródplazmatycznej. Aparat Golgiego. Morfologia i ultrastruktura aparatu Golgiego. Budowa chemiczna i podstawowe funkcje aparatu Golgiego. Ko- i potranslacyjne modyfikacje syntetyzowanych biomolekuł w obrębie aparatu Golgiego. Mechanizmy sortowania i kierowania materiału w rejonie aparatu Golgiego i do innych przedziałów komórkowych. Różnice w strukturze i funkcji aparatu Golgiego komórek roślinnych i zwierzęcych. Zmiany funkcji i struktury Aparatu Golgiego w niektórych chorobach. Lizosomy - budowa morfologiczna i molekularna. Funkcje lizosomów. Procesy degradacyjne w komórce i ich znaczenie. Enzymy lizosomowe. Lizosomy w patologii. Mikrociała, peroksysomy, glioksysomy. Wyposażenie enzymowe i funkcje peroksysomów. Biogeneza peroksysomów i białek w nich zawartych. Przedziały wewnątrzkomórkowe i transport. Sortowanie białek. Mechanizmy zapewniające transport białek do organelli. Transport pęcherzykowy. Drogi sekrecyjne. Drogi endocytozy. Sygnalizacja międzykomórkowa. Ogólne zasady sygnalizacji komórkowej. Wewnątrzkomórkowe kaskady sygnalizacyjne. Receptory. Klasyfikacja receptorów. Receptory jonotropowe, metabotropowe i katalityczne. Cykl komórkowy. Wzrost komórek. Mitoza. Cytokineza. Mejoza. Kontrola cyklu komórkowego. Uszkodzenie, starzenie komórek. Śmierć komórek - nekroza i apoptoza. Przebieg apoptozy. Regulatory apoptozy. Mechanizmy działania leków na poziomie komórki. Ultrastruktura wybranych komórek. Komórki prawidłowe a nowotworowe. Bibliografia: Alberts B., Bray D., Johnson A., Lewis J., Raff M., Roberts K., Walter P.: Podstawy biologii komórki. PWN Warszawa. 2005. Kawiak J., Mirecka J., Olszewska M., Warchoł J.: Podstawy cytofizjologii. PWN Warszawa. 1999. Kłyszejko-Stefanowicz L.: Cytobiochemia. PWN Warszawa. 2003. Konarska L.: Molekularne mechanizmy przekazywania sygnałów w komórce. PWN Warszawa. 1995. Nowak J., Zawilska J.B.: Receptory struktura, charakterystyka i funkcja. PWN Warszawa. 1997. Fuller G.M., Schields D.: Podstawy molekularne biologii komórki. PZWL Warszawa. 2000. „Seminaria z cytofizjologii „ Kawiak, J , Zabel M. Wydawnictwo Medyczne , Wrocław , 2002 Stryer L.: Biochemia, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2003 „Aparat Golgiego” A. M. Kordowiak . UJ Kraków 2001 „Biologia molekularna mitochondriów” , Wydawnictwo naukowe UAM 1998 „Molekularne podstawy regulacji hormonalnej”Andrzej Klein UJ, 2002 „Postępy Biochemii” „Postępy Higieny i Medycyny Doświadczalnej” „Postępy Biologii Komórki”

Nazwa przedmiotu: Seminarium dyplomowe

- 230 -

Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: 5, 6 Rodzaj studiów: stacjonarne Rok studiów: III lic. B, BG Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: prof.. UJK dr hab. Teodora Król Forma zaliczenia: stacjonarne: zaliczenie z oceną Cel kształcenia: Celem seminariów jest zwrócenie studentom uwagi na właściwe opracowanie zagadnień merytorycznych, prawidłowej konstrukcji referatów z zachowaniem poprawnych form wypowiedzi.

Treści kształcenia: Zapoznanie studentów ze współczesną literaturą naukową z zakresu biologii komórki, szczególnie odnoszącą się do tematyki przygotowywanych prac dyplomowych. Tematyka obejmuje między innymi:. Metabolizm komórkowy. Mechanizm działania enzymów ich klasyfikacja .Błony biologiczne komórki Udział lipidów w patologii błon. Zagadnienia związane z mechanizmem działania leków na poziomie komórki, regulacją metabolizmu. Witaminy i mikroelementy (witaminy rozpuszczalne w wodzie, witaminy rozpuszczalne w tłuszczach, mikroelementy- pierwiastki śladowe).Enzymy długowieczności. Współczesne poglądy na rozwój otyłości. Interakcje leków ż żywnością i alkoholem. .Substancje pochodzenia roślinnego o działaniu przeciwnowotworowym. Czynniki środowiskowe i pokarmowe jako przyczyny chorób. Analiza najnowszych wyników badań z zakresu biologii komórki oraz z pogranicza biologii i medycyny. Bibliografia: „Farmakologia. Podstawy farmakoterapii” Kostowski W. i Herman Zb., Wydawnictwo Lekarskie PZWL Warszawa, 2005 „Biochemia Harpera” Murray R.K., Granner D.K. Rodwell V.W., Wyd. PZWL Warszawa 1994 (i późniejsze) „Cytologia, Embriologia i Histologia człowieka” Paweł Horst. Wydawnictwo szkolne i pedagogiczne” Warszawa 1993r „Struktura i funkcja żywego organizmu”. Stanisław Wroński . UJ Kraków 2001 Interakcje leków z żywnością i alkoholem” Mirosław Jarosz, Jan Dzieniszewski, Wydawnictwo medyczne BORGIS Warszawa 2004 „Witaminy i minerały” Karen Sullivan , Warszawa 2001 „Biochemia” E Bańkowski Wydawnictwo Medyczne, Wrocław 2004 „Postępy Biochemii” „Postępy Higieny i Medycyny Doświadczalnej” „ Postępy Biologii Komórki”

Nazwa przedmiotu: Medycyna ratunkowa Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: 3 Rodzaj studiów: stacjonarne, niestacjonarne Rok studiów: III SUM BM Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: mgr Przemysław Nowak

- 231 -

Forma zaliczenia: zaliczenie z oceną Cel kształcenia: Zapoznanie z podstawami zasadami medycyny ratunkowej. Umiejętność postępowania w stanach zagrożenia życia. Treści kształcenia: Zapoznanie z organizacją medycyny ratunkowej w Polsce i na świecie. Etyka i psychologia w postępowaniu ratowniczym. Zasady i procedury pierwszej pomocy. Umiejętność postępowania w stanach zagrożenia życia. Ocena podstawowych funkcji życiowych człowieka w stanie zagrożenia. Przywrócenie, podtrzymanie i stabilizacja podstawowych funkcji życiowych-czynności układu oddechowego i krążenia. Zabezpieczenie i stabilizacja różnych obszarów ciała uszkodzonych w wyniku działania czynników zewnętrznych. Podejmowanie kwalifikowanych działań ratunkowych w szczególnych rodzajach zagrożeń środowiskowych. Organizacja i przeprowadzanie kwalifikowanego i bezpiecznego transportu osób w stanie nagłego zagrożenia zdrowia lub życia. Umiejętność współdziałania ze służbami ratowniczymi. Bibliografia: Medycyna ratunkowa (NMS), Scott H. Plantz, E. John Wipfler, red. wyd. pol. Juliusz Jakubaszko, Elsevier Urban & Partner, Wrocław 2008, wyd. 2 ABC postępowania w urazach, Peter Driscoll, David Skinner, Richard Earlam , red. Juliusz Jakubaszko, Górnicki Wydawnictwo Medyczne, Wrocław 2003, wyd. 1 Bandażowanie, Anna Chrząszczewska, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2006, 100 rozpoznań - urazy (z serii Pocket Radiologist Top 100 diagnoses), Robert A. Novelline, James T. Rhea, Thomas Ptak, Faranak Sadri-Tafazoli, Andrew B. Small Medipage, Warszawa 2007, wyd. 1

Nazwa przedmiotu: Neurobiologia Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: 3 Rodzaj studiów: stacjonarne, niestacjonarne Rok studiów: III SUM BM Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: dr n. med. Elżbieta Nowak, mgr Przemysław Nowak Forma zaliczenia: zaliczenie z oceną Cel kształcenia: Zapoznanie z podstawami i nazewnictwem badań EMG i elektroencefalograficznych. Wyposażenie studentów w umiejętności praktyczne z informacji do wykonywania i analizy badań EEG oraz EMG. Treści kształcenia: Zapoznanie z podstawami i nazewnictwem badań elektroencefalograficznych oraz praktyczne wykorzystanie tych informacji do wykonywania i analizy tych badań. Budowa i obszar mózgu, układ elektrod 10-20 (standard międzynarodowy). Podstawowe fale bioelektryczne odpowiedzialne za nowoczesną metodę diagnostyczną badań mózgu. Metody aktywacji w trakcie przeprowadzanych badań EEG. Badanie i ocena oraz opis wybranych badań EEG. Analiza podstawowej czynności pracy mózgu człowieka.

- 232 -

Bibliografia: Atlas of EEG Patterns - John M. Stern, Jerome Engel, JR., Editor, Wyd. Lippincott Williams & Wilkins. Philadelphia 2005. Podstawy EEG z miniatlasem, wydanie I polskie - ( red.) Aleksandra Sobieszka, AJames Rowan, Eugene Tolunsky, Wyd.Medyczne Urban&Parmer, Wrocław 2004. Atlas elektroencefalografii ,wydanie II rozszerzone i unowocześnione - J. Majkowski, PZWL, Warszawa 1991. Słownik EEG angielsko-polski, polsko-angielski Warszawa 2007.

Nazwa przedmiotu: Ogólna analityka kliniczna Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: 4 Rodzaj studiów: stacjonarne, niestacjonarne Rok studiów: II SUM BM Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: mgr Elżbieta Rozmianiec Forma zaliczenia: zaliczenie z oceną

Cel kształcenia: Zapoznanie z podstawami analityki klinicznej, wykorzystanie w teorii w praktyce Treści kształcenia: Analityka kliniczna (wykład): Rodzaje i charakterystyka materiału biologicznego do badań laboratoryjnych. Zasady i metody pobierania, transportu i przechowywania materiału biologicznego do badań laboratoryjnych.Techniki badań, znaczenie diagnostyczne badań laboratoryjnych krwi. Badania ogólne moczu , diagnostyka laboratoryjna osadu moczu.Metody i znaczenie badań laboratoryjnych płynu mózgowo-rdzeniowego. Badania i interpretacja wyników badań laboratoryjnych płynów z jam ciała. Bibliografia: Angielski S. - Biochemia kliniczna i analityka -1990 Mantur M. - Płyny z jam ciała - 2008 Pawelski S., Maj S. –Normy i diagnostyka chorób wewnętrznych -1993

Mantur M. – Atlas osadu moczu - 2007

Nazwa przedmiotu: Organizacja laboratorium Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: 3 Rodzaj studiów: stacjonarne Rok studiów: II SUM BM Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: mgr Elżbieta Rozmianiec Forma zaliczenia: zaliczenie z oceną

Cel kształcenia: Zapoznanie ze strukturą i zasadami działania medycznych laboratoriów diagnostycznych.

- 233 -

Treści kształcenia: Unormowania prawne dotyczące diagnostyki laboratoryjnej. Struktura i zasady działania medycznych laboratoriów diagnostycznych. Kwalifikacje personelu laboratoryjnego, zakres badań oraz sposoby prowadzenia dokumentacji. Wymagania dotyczące pomieszczeń, wyposażenia medycznych laboratoriów diagnostycznych. Metody badań oraz procedury obowiązujące w medycznych laboratoriów diagnostycznych. Zasady kontroli jakości, bezpieczeństwa pracy oraz dobrej praktyki laboratoryjnej. Bibliografia: Ustawa o diagnostyce laboratoryjnej z dnia 27 lipca 2001r. Rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 3 marca 2004 r. Rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 26 marca 2006 r. Gernand W. – Podstawy kontroli jakości badań laboratoryjnych - 2000

Nazwa przedmiotu: Serologia grup krwi i transfuzjologii Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: 4 Rodzaj studiów: stacjonarne, niestacjonrne Rok studiów: II SUM BM Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: mgr Elżbieta Rozmianiec, mgr Monika Włodarczyk Forma zaliczenia: zaliczenie z oceną

Cel kształcenia: Poznanie podstaw serologii grup krwi i transfuzjologii Treści kształcenia: Układy grupowe krwi. Zasady badania antygenów i przeciwciał grupowych krwinek czerwonych. Metody diagnostyki serologicznej. Wykrywanie alloprzeciwciał odpornościowych. Próba zgodności serologicznej. Serologiczne konflikty matczyno-płodowe. Oznaczanie antygenów i alloprzeciwciał układu ABO oraz antygenu D układu Rh. Wykrywanie alloprzeciwciał odpornościowych, skierowanych do antygenów czerwonokrwinkowych. Próba zgodności serologicznej. Bibliografia: T. Grzywak-Kołodziejczyk, K.Wieczorek, D.Bochenek- Jantczak.: - Serologia grup krwi w praktyce - 2007. M. Łętowska.: - Medyczne zasady pobierania krwi, oddzielania jej składników i wydawania, obowiązujące w jednostkach organizacyjnych publicznej służby krwi -2006 Fabijańska-Mitek.: - Immunologia krwinek czerwonych. Grupy krwi.

Nazwa przedmiotu: Podstawy dermatologii Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: 4 Rodzaj studiów: stacjonarne, niestacjonrne Rok studiów: II SUM BM

- 234 -

Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: dr n. med. Grażyna Sławetna Forma zaliczenia: zaliczenie z oceną

Cel kształcenia: Poznanie podstaw dermatologii. Wskazanie na powiązanie zagadnień dermatologii z problemami medycyny praktycznej. Treści kształcenia: Budowa (anatomia, histologia i fizjologia) skóry, podstawowe cechy dermatoz; makroskopowy i mikroskopowy obraz wykwitów skórnych i ich różnicowanie (semiotyka). Zaburzenia rozwojowe skóry, defekty immunologiczne wrodzone, genodermatozy, fakomatozy. Choroby bakteryjne, etiologia i patogeneza, obrazy kliniczne i pasożytnicze choroby skóry. Grzybice dotyczące struktur skeratynizowanych; zakażenia drożdżakowe skóry i błon śluzowych. Rola wirusów w etiologii i patogenezie schorzeń skóry. Łuszczyca jako problem społeczny; Rola światła w etiologii i patogenezie chorób skóry, odczyny fotoalergiczne i fitotoksyczne. Zaburzenia barwnikowe skóry wrodzone i nabyte. Skóra a narządy wewnętrzne-schorzenia skóry współistniejące z chorobami układu krwiotwórczego, przewodu pokarmowego, oddechowego, moczowego. Dermatozy występujące w ciąży. Podstawowe problemy geriatrii dermatologicznej. Stany przednowotworowe, nabłoniaki, raki skóry i skórne zespoły paraneoplastyczne. Chłoniaki złośliwe skóry. Rola zjawisk immunologicznych i autoimmunologicznych w chorobach skóry; Zasady lecznictwa w dermatologii: antybiotykoterapia, leczenie kortykosterydami, leczenie immunosupresyjne (wskazania do stosowania cytostatyków), leczenie retinoidami, sulfonami, arechina. Zastosowanie metod chirurgicznych (dermatochirurgia). Bibliografia: 1.Jabłońska S.,Chorzelski T-Choroby skóry dla studentów medycyny i lekarzy. Wydawnictwo PZWL,Warszawa 2.Rassner G. Dermatologia. Podręcznik i atlas. Urban & Partner,Wrocław,1994 3.Stander Ch. Zarys dermatologii i wenerologii. Wydawnictwo Medyczne Urban & Partner, Wrocław 1999 4.Wąsik F., Baran E., Szepietowski J. Atlas chorób skóry. Wyd. Volumen, Wrocław 1993 5. Opalińska M., Prystupa K., StąpórY., Dermatologia praktyczna. Wydawnictwo Lekarskie PZWL Warszawa 1997

Nazwa przedmiotu: Podstawy dietetyki Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: 2 Rodzaj studiów: stacjonarne Rok studiów: I SUM BMzED Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: dr n. med. Grażyna Sławetna Forma zaliczenia: zaliczenie z oceną

Cel kształcenia:

- 235 -

Poznanie podstaw dietetyki. Rola prawidłowego żywienia u dzieci i dorosłych. Wykazanie na istotną rolę dietoterapii i dietoprofilaktyki. Treści kształcenia: Wprowadzenie do dietetyki. Ogólna charakterystyka diet objętych systemem dietetycznym. Żywienie dzieci w pierwszym roku życia. Dieta w wybranych schorzeniach przewodu pokarmowego. Zaburzenia trawienia i wchłaniania. Ostre i przewlekłe wirusowe zapalenia wątroby. Kamica pęcherzyka żółciowego. Kamica układu moczowego. Patofizjologia i dietoterapia otyłości. Dietoprofilaktyka i dietoterapia powikłań miażdżycy. Cukrzyca. Patofizjologia i dietoterapia cukrzycy. Postępowanie dietetyczne w cukrzycy. Niefarmakologiczne metody leczenia nadciśnienia tętniczego. Dietoterapia i dietoprofilaktyka osteoporozy. Choroby czynnościowe przewodu pokarmowego. Choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy. Dieta w chorobach wątroby, dróg żółciowych i trzustki, w chorobach jelita grubego, nerek i dróg moczowych, w chorobach krążenia. Dieta antyrakowa. Bibliografia: Zemlański Ś. Normy żywienia człowieka Fizjologiczne podstawy PZWL 2001 Hasik J, Gawęcki J. Żywienie człowieka zdrowego i chorego Wydawnictwo Naukowe PWN, tom. I i II 2007. Ciborowska H., Rudnicka A.DIETETYKA Żywienie zdrowego i chorego człowieka, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2004 Gertig H., Duda G. Żywność a zdrowie i prawo Wydawnictwo PZWL, 2004 Kaczmarski M. Alergia a cywilizacja nietolerancje pokarmowe 1990 Zukowski P. Zdrowa żywność a degradacja środowiska Rzeszów 1994

Nazwa przedmiotu: Toksykologia do świadczalna i kliniczna Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: 3 Rodzaj studiów: stacjonarne, niestacjonarne Rok studiów: II SUM BM Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: prof. KUL dr hab. Halina Zaporowska Forma zaliczenia: zaliczenie z oceną

Cel kształcenia: Poznanie podstaw toksykologii doświadczalnej i klinicznej. Wskazanie na powiązanie toksykologii doświadczalnej i klinicznej z diagnostyką laboratoryjną i medycyną kliniczną. Treści kształcenia: Podstawowe pojęcia toksykologii-toksyna (trucizna), toksyczność, stopnie toksyczności, rodzaje zatruć. Losy ksenobiotyków w organizmie. Mechanizmy działania toksycznego. Zaburzenia metaboliczne i morfologiczne wywoływane przez trucizny. Zasady postępowania w zatruciach. Metody analizy toksykologicznej w zatruciach lekami, alkoholami, rozpuszczalnikami organicznymi, pestycydami, metalami ciężkimi, grzybami, tlenkiem węgla. Metody oznaczania ksenobiotyków i ich metabolitów w materiale biologicznym. Metody oceny toksyczności ostrej, podostrej, przewlekłej, działania rakotwórczego, mutagennego i teratogennego. Współpraca laboratorium diagnostycznego z oddziałem ostrych i przewlekłych zatruć. Wpływ ksenobiotyków

- 236 -

na wartości rutynowych parametrów biochemicznych i hematologicznych stosowanych w diagnostyce laboratoryjnej. Bibliografia: Toksykologia, W Semczuk, PZWL, Warszawa 1999r Toksykologia. Wybrane zagadnienia, J Brandys; Wydawnictwo UJ, Kraków 1999r Toksykologia środowiska. Aspekty chemiczne i biochemiczne. PWN Warszawa, 2006r

Nazwa przedmiotu: Biologiczne aspekty diagnostyki medycznej Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: 3 Rodzaj studiów: stacjonarne, niestacjonarne Rok studiów: II SUM BM Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: dr n. med. Marianna Mycińska Forma zaliczenia: zaliczenie z oceną

Cel kształcenia: Poznanie podstaw diagnostyki laboratoryjnej. Wskazanie na znaczenie diagnostyki laboratoryjnej dla medycyny klinicznej. Treści kształcenia: Rola biologii w diagnostyce laboratoryjnej. Obserwacje biologiczne i ich dokumentacja. Omówienie technik biologicznych stosowanych w diagnostyce laboratoryjnej w zależności od rodzaju materiału biologicznego. Podstawowe metody i techniki stosowane w diagnostyce laboratoryjnej: metody spektrofotometryczne, immunochemiczne i immunoenzymatyczne. Sposoby definiowania wielkości charakteryzujących parametry hematologiczne wyników badań morfologii krwi. Sposoby definiowania wielkości charakteryzujących analityczne parametry wyników badań moczu. Sposoby definiowania wielkości charakteryzujących biochemiczne parametry wyników badań diagnozowanych w różnych materiałach biologicznych. Charakterystyka płynów z jam ciała i sposoby diagnozowania ich wyników badań. Diagnostyka markerowych parametrów narządowych chorób cywilizacyjnych. Charakterystyka postępowania w profilaktyce tych chorób. Bibliografia: Diagnostyka laboratoryjna z elementami biochemii klinicznej. Dembińska –Kieć A. Naskalski, J. W. Wydawnictwo Medyczne , Wrocław, 2002 Wykłady monograficzne z diagnostyki laboratoryjnej. Sztefko K, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2002 Diagnostyka laboratoryjna - Kwartalnik Badania laboratoryjne w hematologii; B Mariańska, Fabijańska-Mitek, J. Indyga; PZWL; Warszawa 2003r

Nazwa przedmiotu: Patomorfologia Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: 2 Rodzaj studiów: stacjonarne

- 237 -

Rok studiów: II SUM BMzED Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: lek. med. Michał Ostrowski, mgr Maria Pawlik, mgr Beata Wajda Forma zaliczenia: zaliczenie z oceną

Cel kształcenia: Poznanie podstaw patomorfologii komórki. Zwrócenie szczególnej uwagi na wpływ czynników chemicznych i środowiskowych na patomorfologię komórki a w konsekwencji organizmu. Wskazanie na powiązanie zagadnień patomorfologii komórki z problemami medycyny praktycznej Treści kształcenia: Rys historyczny patomorfologii, ze szczególnym uwzględnieniem patomorfologii polskiej. Ultrastrukturalne podstawy zjawiska chorobowego. Formy odpowiedzi komórkowej na bodziec patogenny. Uszkodzenie ostre komórki, uszkodzenie postępujące komórki. Czynniki genetyczne w zjawisku chorobowym. Zmiany w budowie komórek, tkanek i narządów w trakcie przebiegu procesów patologicznych. Patomorfologia zmian zapalnych. Elementy patomorfologii serca i naczyń, układu krwiotwórczego, układu oddechowego, przewodu pokarmowego, nerek i dróg moczowych, gruczołów dokrewnych, układu rozrodczego, skóry, kości i mięśni. Ogólna charakterystyka procesu nowotworowego, morfologia nowotworów (obraz makroskopowy i mikroskopowy). Proces starzenia a nowotwory. Podstawowe badania cytodiagnostyczne stosowane w patomorfologii. Podstawowe techniki histopatologiczne. Sposoby pobieranie i utrwalania materiału. Zapoznanie z budową i mechanizmem działania procesora tkankowego. Odwapnianie tkanki kostnej. Zasada działania procesora mikrofalowego. Metody barwienia: podstawowe i specjalne. Cytodiagnostyka złuszczeniowa. Biopsja aspiracyjna cienkoigłowa oraz jej rola w diagnostyce zmian poszczególnych narządów. Sposoby i cel wykonania cell-blocku. Wspomaganie diagnostyki histopatologicznej nowotworów technikami immunohistochemicznymi. Rola immunohistochemii w diagnostyce zróżnicowanej i ocenie proliferacji nowotworów. Rodzaje badanych antygenów (antygeny służące do oznaczania pochodzenia tkanki, przewidywania odpowiedzi na leczenie, markery rokownicze). Trudności w interpretacji wyników badań immunohistochemicznych. Bibliografia: Podstawy patomorfologii. Groniowski i Kruś. PZWL . 1991 Patomorfologia. W. Parafiniuk, PZWL. Warszawa, 1999 Patologia , W. T. Olszewski; Wydawnictwo Medyczne Wrocław 2003r Polish Journal of Pathology Folia Histochemica et Cytobiologica

Nazwa przedmiotu: Pierwsza pomoc medyczna Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: 1 Rodzaj studiów: stacjonarne Rok studiów: I lic. B, BG, EiZZP Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: mgr Przemysław Nowak Forma zaliczenia: zaliczenie z oceną

- 238 -

Cel kształcenia: Zapoznanie z podstawami zasadami i procedurami pierwszej pomocy. Umiejętność postępowania w stanach zagrożenia życia. Treści kształcenia: Zapoznanie z organizacją medycyny ratunkowej w Polsce i na świecie. Etyka i psychologia w postępowaniu ratowniczym. Zasady i procedury pierwszej pomocy. Umiejętność postępowania w stanach zagrożenia życia. Ocena podstawowych funkcji życiowych człowieka w stanie zagrożenia. Przywrócenie, podtrzymanie i stabilizacja podstawowych funkcji życiowych-czynności układu oddechowego i krążenia. Zabezpieczenie i stabilizacja różnych obszarów ciała uszkodzonych w wyniku działania czynników zewnętrznych. Podejmowanie kwalifikowanych działań ratunkowych w szczególnych rodzajach zagrożeń środowiskowych. Organizacja i przeprowadzanie kwalifikowanego i bezpiecznego transportu osób w stanie nagłego zagrożenia zdrowia lub życia. Umiejętność współdziałania ze służbami ratowniczymi. Bibliografia: „Pierwsza pomoc” Janina Szempińska, 1992r „Pierwsza pomoc” A. Dziak Warszawa 1990r „Podręcznik pierwszej pomocy”, Buchfelder A, Buchfelder M, warszawa 2003r „Pierwsza pomoc przedmedyczna, zeszyt instruktażowy” Nikłaszewicz P, Załubka G, Gdańsk 2000r

Nazwa przedmiotu: Kwalifikowana pierwsza pomoc medyczna Rok akademicki: 2009/2010 Semestr: 2 Rodzaj studiów: stacjonarne Rok studiów: I SUM BMzED Osoba odpowiedzialna za treści kształcenia: mgr Przemysław Nowak Forma zaliczenia: zaliczenie z oceną

Cel kształcenia: Zapoznanie z podstawami zasadami i procedurami pierwszej pomocy. Umiejętność postępowania w stanach zagrożenia życia. Treści kształcenia: Zapoznanie z organizacją medycyny ratunkowej w Polsce i na świecie. Etyka i psychologia w postępowaniu ratowniczym. Zasady i procedury pierwszej pomocy. Umiejętność postępowania w stanach zagrożenia życia. Ocena podstawowych funkcji życiowych człowieka w stanie zagrożenia. Przywrócenie, podtrzymanie i stabilizacja podstawowych funkcji życiowych-czynności układu oddechowego i krążenia. Zabezpieczenie i stabilizacja różnych obszarów ciała uszkodzonych w wyniku działania czynników zewnętrznych. Podejmowanie kwalifikowanych działań ratunkowych w szczególnych rodzajach zagrożeń środowiskowych. Organizacja i przeprowadzanie kwalifikowanego i bezpiecznego transportu osób w stanie nagłego zagrożenia zdrowia lub życia. Umiejętność współdziałania ze służbami ratowniczymi.

- 239 -

Bibliografia: „Pierwsza pomoc” Janina Szempińska, 1992r „Pierwsza pomoc” A. Dziak Warszawa 1990r „Podręcznik pierwszej pomocy”, Buchfelder A, Buchfelder M, warszawa 2003r „Pierwsza pomoc przedmedyczna, zeszyt instruktażowy” Nikłaszewicz P, Załubka G, Gdańsk 2000r

- 240 -

Praktyki

Organizację praktyk w Instytucie Biologii reguluje Zarządzenie Rektora Uniwersytetu

Humanistyczno-Przyrodniczego w Kielcach, w sprawie praktyk studenckich (nr 68/2008 z dnia

10.12.2008 r.) a ich wymiar jest zgodny ze standardem kształcenia. Praktyki przeprowadzane są

zgodnie z zatwierdzoną instrukcją praktyk, w której określone są cele i zadania praktyki, organizacja

i jej przebieg, prawa i obowiązki studenta oraz warunki zaliczenia praktyki.

Do głównych celów praktyki należy: poznanie specyfiki pracy na różnych stanowiskach (w

dziedzinie merytorycznie związanej z biologią), wykształcenie umiejętności praktycznego

zastosowania wiedzy teoretycznej zdobytej na studiach (integracja wiedzy teoretycznej z

praktyką), poznanie praktycznych zagadnień związanych z pracą na stanowiskach zgodnych z

wybraną specjalnością, poznanie własnych możliwości na rynku pracy oraz nawiązanie nowych

kontaktów zawodowych.

Studenci Instytutu Biologii odbywają dwa rodzaje praktyk: pedagogiczne oraz zawodowe.

Praktyki pedagogiczne odbywają studenci na kierunku nauczycielskim, tj. „Biologia z Geografią”

studia licencjackie II r. w Szkole Podstawowej i Gimnazjum oraz „Biologia Środowiskowa” II r.

uzupełniające studia magisterskie w Liceum Ogólnokształcącym. Praktyki zawodowe odbywają

studenci na kierunku nienauczycielskim, tj. „Biologia nienauczycielska” studia licencjackie II r. i

„Biologia medyczna z elementami diagnostyki” studia uzupełniające magisterskie I r. w

instytucjach związanych z biologią, najczęściej są to laboratoria analityczne, diagnostyczne i

mikrobiologiczne, centra krwiodawstwa i krwiolecznictwa, stacje sanitarno-epidemiologiczne,

gabinety weterynaryjne, stadniny koni, nadleśnictwa. Praktyka dydaktyczna jest ważnym etapem

przygotowania studenta do pracy zawodowej. Ma ona umożliwi ć praktyczne zapoznanie się

studenta z całokształtem pracy nauczyciela w szkole. Student w konkretnych warunkach ma

sprawdzić swoje umiejętności dydaktyczne i wychowawcze, a w szczególności:

- zapoznać się ze strukturą organizacyjną szkoły i organizacją procesu dydaktyczno-

wychowawczego, doskonalić umiejętności planowania pracy dydaktyczno-wychowawczej,

jej realizacji i dokumentowania;

− kształtować umiejętności rozpoznawania indywidualnych i grupowych potrzeb i

oczekiwań uczniów;

− utrwalać umiejętności formułowania celów lekcji, doboru treści, metod, form nauczania i

środków dydaktycznych;

− doskonalić umiejętność opracowywania konspektów lekcji (scenariuszy) oraz sporządzania

protokołów hospitacji;

− kształcić umiejętność oceny pracy uczniów podczas zajęć edukacyjnych;

- 241 -

− poznać innowacyjne działania szkoły w zakresie pełnienia przez nią funkcji dydaktycznej,

wychowawczej i opiekuńczej.

Praktyka zawodowa jest ważnym etapem przygotowania studenta do pracy zawodowej. Ma ona

umożliwi ć praktyczne zapoznanie się studenta z całokształtem pracy zawodowej. Główne cele

praktyki:

− zapoznanie z przepisami prawnymi, funkcjonowaniem i strukturą organizacyjną zakładu

pracy,

− zapoznanie z formami i metodami pracy,

− planowanie i organizacja zajęć dydakycznych,

− sposoby sporządzania planów działania,

− wykonywanie zamierzonych zadań (badań) i ich analiza,

− sposoby zapisu i dokumentacja wykonywanej pracy,

− najczęściej popełniane błędy, sposoby zapobiegania i ich eliminacja - działania korygujące,

− umiejętność komunikowania się,

− samodzielność i gotowość do podejmowania racjonalnych decyzji,

− sposoby i możliwości szkoleń,

− poznanie innowacyjnych działań zakładu pracy w zakresie wykonywanych zawodów.

- 242 -

Erasmus to program zarówno dla uczelni jak i studentów oraz prcowników naukowych.

Umożliwia międzynarodową współpracę uniwersytetów, jednostek naukowo-badawczych a także

umożliwia najlepszym studentom kontynuowanie studiów lub praktyk za granicą. Erasmus stwarza

studentom, kadrze akademickiej i uczelniom możliwości udziału w nowych projektach badawczych

(razem z partnerem zagranicznym), promuje mobilność, ciekawość (m.in. innych kultur i

społeczeństw), wreszcie dopinguje do poznawania kolejnych języków obcych.

Polska uczestniczy w programie Erasmus od 1998 roku. Wcześniej, bo od 1995 roku

Erasmus należał do wspólnotowego programu SOCRATES, a od roku 2007 jest częścią programu

„Uczenie się przez całe życie”, którego głównym celem jest podnoszenie jakości kształcenia oraz

usprawnienie międzynarodowej współpracy.

Uniwersytet Humanistyczno-Przyrodniczy Jana Kochanowskiego w Kielcach po raz

pierwszy uczestniczył w programie Erasmus w roku akademickim 2004/05. W latach 2005-2008 z

programu skorzystało 130 osób (zarówno studentów jak i nauczycieli akademickich). Uczelnia ma

podpisanych 26 umów bilateralnych z partnerskimi uczelniami.

W Instytucie Biologii w roku akademickim 2009/10 w programie Erasmus uczestniczyły

dwie studentki (Agnieszka Lubacha i Karolina Nowak), które w semestrze zimowym uczęszczały

na zajęcia we włoskim VITERBO oraz 3 pracowników naukowych. Instytut ma podpisanych 4

umowy bilateralne z partnerskimi uczelniami tj.

- Uniwersytet Degli Studi Della Tuscia Viterbo (Włochy),

- Uniwersytet Duisburg Essen (Niemcy),

- Uniwersytet Daugavpils (Łotwa),

- Uniwersytet Dundee (Wielka Brytania).

Więcej informacji o programie Erasmus na uczelnianej stronie:

www.ujk.edu.pl oraz www.erasmus.org.pl

- 243 -

Documents

KATALOG PRZEDMIOTÓW - biologia.ujk.edu.pl · Kalendarz akademicki (2010/2011).....7 ZASADY REKRUTACJI w roku akademickim 2010/2011 ..... B ł ąd! Nie zdefiniowano zakładki. OGÓLNE