Katastar_sadrzaj

7/29/2019 Katastar_sadrzaj

1/12


2/12

Nakladnik

Sveuilite u Zagrebu, Geodetski fakultetKaieva 26, Zagreb

Za nakladnika

Prof. dr. sc. Miodrag Roi, dekan

Objavljivanje ovog sveuilinog udbenika odobrio je SenatSveuilita u Zagrebu na sjednici odranoj 13. oujka 2012. godine

odlukom: Klasa 032-01/11-01/35; UrBroj: 380-061/117-12-2.

ISBN 978-953-6082-16-2

Copyright Miodrag Roi, ZagrebSva prava pridrana


3/12

UPRAVLJANJE

ZEMLJINIM

INFORMACIJAMA

Katastar

Miodrag Roi

Sveuilite u Zagrebu, Geodetski fakultet

Zagreb, 2012.


4/12

Obitelji


5/12

Zahvala

Mnogi prijatelji i kolege iz Hrvatske i inozemstva zasluni su za

prikupljanje informacija potrebnih za objavljivanje ove knjige. Kaonastavnik, strunjak i znanstvenik imao sam priliku suraivati sbrojnim kolegama sa sveuilita, iz strukovnih udruga, tijela javnevlasti i privatnog sektora. Zajednikim istraivanjima, projektima iraspravama bili su mi od velike pomoi na emu im od srca zahvalju-jem.

Vrijedne spoznaje, ugraene u ovu knjigu, ostvario sam radom umeunarodnim institucijama i sudjelovanjem na skupovima Meu-narodne udruge geodeta (FIG), koja je vrlo aktivna u poticanju razvo-ja sustava upravljanja zemljitem. Slinu ulogu na nacionalnoj raziniodigrali su Hrvatsko geodetsko drutvo i Hrvatska komora ovlatenih

inenjera geodezije, u kojima sam i sam bio sudionik mnogih dogaa-ja koji su imali svrhu unaprijediti katastar. Posebnu zahvalnost du-gujem Dravnoj geodetskoj upravi, neposredno nadlenoj za uprav-ljanje zemljitem u Republici Hrvatskoj. Suradnja na projektima iradnim tijelima mnogo mi je pomogla u irem sagledavanju podrujakatastra i prikupljanju informacija za ovu knjigu.

Zahvalnost dugujem brojnim studentima i mladim istraivaimakoji su pridonijeli nastanku ove knjige. Dugogodinje iskustvo stee-no odravanjem nastave iz podruja upravljanja zemljinim informa-cijama na Sveuilitu u Zagrebu, Geodetski fakultet ugraeno je u

ovu knjigu. Zahvaljujem studentima i svim kolegama nastavnicima isuradnicima. Osobitu zahvalnost dugujem lanovima Katedre za up-ravljanje prostornim informacijama koji su aktivno sudjelovali u nas-tanku ove knjige putem razmjene miljenja i izrade slika. Na izravnojpomoi u nastanku knjige veliko hvala lektorici i recenzentima.

iroki krug prijatelja, korisnika katastra, znaajno je, iako estonesvjesno i nenamjerno, utjecao na konani izgled i sadraj knjige.Upravljanje prostornim informacijama pomou katastra i drugih upi-snika nije samo sebi svrha, ono se odvija i razvija zbog korisnika.Rastue potrebe korisnika i s njima usklaeni razvoj sustava uprav-ljanja zemljitem jame da e ovu knjigu trebati doraivati. Sve koji

su voljni u tome sudjelovati pozivam i unaprijed im zahvaljujem naprijedlozima.


6/12


7/12

Predgovor

Svakodnevno se kreemo u prostoru koji nas okruuje. Katkad se

osjeamo ugodno zbog njegove ljepote, a zatim nailazimo na podrujakojima ba i nismo zadovoljni. To su obiljeja okruja u kojem ivimoi o kojem najee razmiljamo. Taj prostor, meutim, ima i mnogadruga obiljeja na koja utjeemo i koja utjeu na nas. Fiziki ga mo-emo podijeliti na zrak, podzemlje i plohu Zemljine povrine kojuzovemo zemljitem. Ono je naa svakodnevica ne samo zbog toga topo njemu hodamo ili se vozimo. Zemljite je predmet naeg zanima-nja s mnogih gledita. Pojedinano gledano, najee nas zanimaneki odreeni dio zemljita, i to ponajprije gdje je to zemljite i kolikoga ima te ije je i kako se koristi.

Ti, a i mnogi drugi podaci oduvijek su vani za pojedinca ali i za

drave. Koliina zemljita, a prema tome i podataka o njemu, preveli-ka je da bi se podaci o tome mogli brzo i lako prikupiti i obraditi.Zbog toga je ve u davno doba poelo sustavno prikupljanje podatakao zemljitu i njegovo upisivanje. Podaci o zemljitu prikupljaju se iobrauju te kao informacije upisuju u katastru. Zanimljivost pojedi-ne vrste podataka u povijesti je bila vea ili manja te se katastri pri-lagoavaju drutvenim odnosima mijenjajui svoje oblike i sadraj.Osim toga na zemljitu se dogaaju promjene koje je nuno stalnoprovoditi u katastru kako bi on prikazivao stvarno stanje.

Uloga slubeno upisanih informacija u katastru je mnogostruka.

One se koriste kao podloga za stjecanje prava na tom zemljitu, opo-rezivanje prihoda od zemljita, planiranje razvoja i mnoge druge. Zaispunjavanje tih uloga, nuan je kvalitetan ustroj i uinkovito djelo-vanje katastra. To mogu ostvariti samo osposobljeni sudionici u svimprocesima rada. Iako su poslovi pri izradi i odravanju katastra pove-zani ponajprije s izmjerom i obradom podataka o zemljitu, njegovoje koritenje predmet mnogih pojedinaca i struka. Svi oni kojima suvane informacije o prostoru koriste se katastrom, a najvei broj svihinformacija sadri neko prostorno obiljeje. Pravo, gospodarstvo, po-ljoprivreda i graditeljstvo temelje mnoge svoje aktivnosti na podacimakatastra.

Sve navedeno bila je dobra motivacija za pisanje ove knjige. Ona jenamijenjena svima onima koji se u svojem radu susreu s katas-trom, bilo na izradi i odravanju katastra ili na njegovu estom kori-tenju. Studentima koji e se knjigom koristiti pri uenju gradiva po-moi e u svladavanju teorije i prakse o upisu zemljita i interesa nanjemu te o ustrojbenim i tehnikim svojstvima katastra. Strunjaci-ma koji se bave izradom i odravanjem katastra, knjiga e omoguitiosvjeavanje znanja, ali i upoznavanje s pravcima razvoja. Korisnicikojima katastar nije poznat detaljno, mogu je koristiti za produblji-vanje znanja o tritu nekretnina, interesima na zemljitu, drutve-noj ulozi zemljita te zatiti okolia. Politiarima i dunosnicima daje


8/12

uvid u mogunosti katastra koje mogu koristiti pri planiranju gospo-darskog napretka, gospodarenju okoliem te ostvarivanju socijalnepravde uvaavajui pravila odrivog razvoja. Katastar je temelj za

donoenje odluka i provedbu politikih odluka o preraspodjeli zemlji-ta.

Katastar nije nita novo, ali iz njegova povijesnog razvoja vidimoda on ima danas mnogo veu ulogu nego to su je njegovi zaetnicimogli zamisliti. Promjene drutvenih odnosa odraavaju se na njegovdananji oblik. Izrada katastra zahtjevan je posao, i financijski ivremenski, iziskuje velika ulaganja, a ne moe se ostvariti u kratkomvremenskom razdoblju. Podatak upisan u katastar traje prosjenopedeset godina - dok se ne promijeni. To je dugo vremensko razdobljeu kojem se dogaaju mnoge promjene, u posljednje vrijeme osobitoone tehnike naravi. Upravljanje informacijama upisanim u katastar

obavlja se raunalima iako u vrijeme njihova upisa o njima gotovonitko nije razmiljao. Zbog toga je u katastru vrlo teko jasno odvojitipovijest od sadanjosti, one se meusobno isprepliu i nadopunjava-ju. Katastar nije statian, u njemu se uvaju povijesni zapisi koji sudokaz utemeljenosti sadanjeg stanja.

Knjiga opisuje povijesni razvoj katastra i njegove dananje oblike.Iako po svojim naelima i temeljnim obiljejima slini, katastri u raz-liitim dravama imaju svoje posebnosti koje su u knjizi opisane. Udananjem globalnom svijetu sve se nastoji ujednaiti pa se to doga-a i s katastrima. Slobodan protok ljudi i kapitala omoguavaju jas-ne i javne informacije o nekretninama koje pruaju katastri. Detaljanopis svih oblika katastara na svijetu opsena je materija te je ona uovoj knjizi dana u opsegu dovoljnom za razumijevanje i koritenje unjima sadranih informacija. Potpuni pregled naina rada i djelova-nja opisan je za oblik katastra koji je razvijen u srednjoj Europi, aprimjenjuje se i u drugim dijelovima svijeta te je openito priznat kaonajnapredniji oblik.

Nadam se da e knjiga biti korisna studentima i strunjacima kojibez katastra ne mogu zamisliti svoj radni dan, ali isto tako itljiva irazumljiva onima kojima katastar nije glavno podruje rada.

Miodrag Roi


9/12

Upravljanje zemljinim informacijama - katastar

Miodrag Roi

Sadraj

1. UVOD ....................................................................................11.1. Pojmovi ............................................................................... 31.2. Zemljite i interesi ............................................................... 51.3. Upisnici ............................................................................... 9

2. POVIJEST ........................................................................... 112.1. Rani razvoj ........................................................................ 112.2. Upisnici prava na nekretninama ........................................ 142.3. Katastri izraeni na temelju izmjere .................................. 15

2.3.1. Milanski katastar ....................................................... 172.3.2. Grimanijeve mape ...................................................... 172.3.3. Jozefinski katastar ..................................................... 182.3.4. Franciskanski katastar............................................... 19

3. DANANJI KATASTRI .......................................................... 233.1. Koncept ............................................................................. 253.2. Naela ............................................................................... 27

3.2.1. Javnost ...................................................................... 273.2.2. Upis ........................................................................... 283.2.3. Privola ........................................................................ 283.2.4. Ostala naela ............................................................. 29

3.3. Ustroj ................................................................................ 303.3.1. Srednjoeuropska skupina ........................................... 313.3.2. Engleska skupina ....................................................... 323.3.3. Torrensova skupina .................................................... 323.3.4. Upisnici isprava ......................................................... 333.3.5. Katastri javnih zemljita ............................................. 33

3.4. Vrste ................................................................................. 353.4.1. Svrhe ......................................................................... 353.4.2. Nadlenosti ................................................................ 37


10/12

2 Upravljanje zemljinim informacijama - Katastar

4. ZEMLJINE INFORMACIJE ..................................................394.1. Vrste zemljinih informacija ............................................... 40

4.1.1. Uporaba, koritenje, pokrov i namjena ........................ 414.1.2. Interesi ....................................................................... 414.1.3. Vrijednost ................................................................... 43

4.2. Slubeni upis interesa na zemljitu .................................... 434.2.1. Upis naslova i isprava ................................................. 464.2.2. Javna prava ................................................................ 48

4.3. Prostorne jedinice .............................................................. 514.3.1. Katastarske prostorne jedinice .................................... 534.3.2. Oznaavanje ............................................................... 564.3.3. Granice ....................................................................... 584.3.4. Utvrene i opisne mee ............................................... 594.3.5. Sporovi ....................................................................... 604.3.6. Ostale prostorne jedinice ............................................ 61

4.4. Model podataka ................................................................. 624.4.1. Koncepcijski model ..................................................... 634.4.2. Logiki model .............................................................. 644.4.3. Fiziki model............................................................... 654.4.4. Normizacija ................................................................. 65

4.5. 3D katastar ........................................................................ 664.5.1. Dvoipoldimenzionalni upisi ......................................... 67

4.6. Katastarski prikazi zemljita .............................................. 694.6.1. Organizacija podataka ................................................ 694.6.2. Katastarski plan ......................................................... 714.6.3. Popis katastarskih estica........................................... 784.6.4. Popis osoba................................................................. 784.6.5. Posjedovni list ............................................................. 78

5. PROSTORNA OSNOVA .........................................................815.1. Datumi i koordinatni referentni sustavi ............................. 825.2. Projekcije ........................................................................... 84

5.2.1. Merkatorova i GaussKrgerova projekcija ................. 855.2.2.

Zakrivljenost Zemlje .................................................... 87

5.2.3. Soldnerove koordinate ................................................ 87

5.3. Mjerne jedinice................................................................... 906. IZRADA KATASTRA .............................................................93

6.1. Sustavni i pojedinani pristup ........................................... 936.1.1. Pojedinani pristup ..................................................... 936.1.2. Sustavni pristup ......................................................... 94

6.2. Elaborat katastarske izmjere .............................................. 966.2.1. Odreivanje podruja katastarske izmjere ................... 976.2.2. Omeivanje zemljita .................................................. 98


11/12

Sadraj 3

6.3. Metode izmjere .................................................................. 996.3.1. Grafika metoda ....................................................... 1016.3.2. Ortogonalna metoda ................................................. 1036.3.3. Polarna metoda ........................................................ 1046.3.4. Fotogrametrijska metoda .......................................... 1046.3.5. Satelitske metode ..................................................... 105

6.4. Izrada katastarskog plana ............................................... 1066.4.1. Kartiranje i modeliranje ............................................ 1066.4.2. Odreivanje povrine ................................................ 108

6.5. Vrednovanje zemljita ...................................................... 1106.5.1. Masovno vrednovanje ............................................... 1116.5.2. Pojedinano vrednovanje .......................................... 114

6.6. Izlaganje na javni uvid ..................................................... 1147. ODRAVANJE I OBNOVA ................................................... 117

7.1. Odravanje katastarskog operata ..................................... 1187.1.1. Promjene .................................................................. 1187.1.2. Elaborat o promjeni .................................................. 1197.1.3. Provoenje promjene na katastarskom planu ........... 120

7.2. Obnova ............................................................................ 1217.2.1. Obnova dokumentacije ............................................. 1227.2.2. Vektorizacija katastarskog plana .............................. 1237.2.3. Homogenizacija katastarskog plana .......................... 1277.2.4. Ponovna izrada katastarskog operata ....................... 1397.2.5. Djelomina obnova podataka .................................... 139

8. INSTITUCIJE I NADLENOSTI ........................................... 1418.1. Financiranje .................................................................... 1418.2. Vlasnitvo nad podacima i uvjeti koritenja ..................... 1428.3. Strunost i ovlasti ........................................................... 1438.4. Usporedbe ....................................................................... 144

9. RAZVOJ KATASTRA .......................................................... 1459.1. Preustroj katastra............................................................ 1479.2. Prepreke razvoju .............................................................. 1489.3. Mogunosti i dvojbe ......................................................... 1499.4. Preporuke ........................................................................ 150

10.ZEMLJINA POLITIKA I GOSPODARENJE ZEMLJITEM ................. 15310.1.Poljoprivredno zemljite ................................................... 154

10.1.1. Agrarne reforme ....................................................... 15510.1.2. Komasacija ............................................................... 15610.1.3. Arondacija ................................................................ 15910.1.4. Zemljine zajednice .................................................. 160

10.2.Urbana podruja ............................................................. 160


12/12

4 Upravljanje zemljinim informacijama - Katastar

10.3.Prisilno oduzimanje zemljita ........................................... 16110.3.1. Izvlatenje ................................................................. 16110.3.2. Nacionalizacija i zapljena .......................................... 162

11.GEOINFORMACIJSKA INFRASTRUKTURA .......................... 16511.1.Koncept ........................................................................... 166

11.1.1. Norme i standardi ..................................................... 16611.1.2. Podaci ....................................................................... 16811.1.3. Metapodaci i katalozi ................................................ 16911.1.4. Usluge ...................................................................... 17011.1.5. Suradnja .................................................................. 172

11.2.Nacionalne infrastrukture prostornih podataka ............... 17311.2.1. Sjedinjene Amerike Drave i Kanada ....................... 17311.2.2. Australija i Novi Zeland ............................................. 17411.2.3. Europska unija ......................................................... 174

11.3.Zemljine informacije u geoinformacijskoj infrastrukturi..17511.3.1. Vienamjenski katastar ............................................ 17611.3.2. Javna komunalna infrastruktura .............................. 17811.3.3. Pomorska podruja ................................................... 18011.3.4. Informacijski sustav poljoprivrednih estica .............. 18211.3.5. Geomarketing ........................................................... 183

11.4.Informacije javnog sektora ............................................... 185LITERATURA .......................................................................... 187KAZALO ................................................................................. 197

Documents

Katastar_sadrzaj