Upload
others
View
6
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
Kaynaklara Nasıl Atıf Yapılır?
İçerik
• Atıf yapma
• Sayısız kaynak içeren metinler,
yazarın bilgisinin değil, kendine
güvensizliğinin kanıtıdır.
William C. Roberts
• Çalışma alanıyla ilgili bilimsel
yayınlar yapmış bilim adamlarının
kullandıkları metotlardan,
yazdıkları cümlelerden, fikirlerden
ve sonuçlarından bahsederken
atıf yapmak gerekir.
• Atıf yapmanın okuyucuya sağladığı
fayda araştırmacının atıflarla verdiği
bilgileri denetleme imkanıdır.
• Etik açıdan ise, atıf yapma
fikirlerinden, metotlarından ve elde
ettiği sonuçlarından faydalanılan bilim
adamlarına hak ettikleri değeri verme
anlamına gelmektedir.
• Atıf yapma araştırmacıyı bilimsel etik
kurallarına uyan bir bilim adamı
yapacağı gibi intihal gibi suçlamalara
da maruz kalmamasını sağlar.
• En önemli ve en güncel yayınlara atıf
yapılmalıdır.
• Atıf yapılan yayınların hakem
sürecinden geçerek yayınlanan
eserler olması önemlidir
Sadece yayımlanmış olan önemli
kaynakları listelemelisiniz. Yayımlanmamış
verilere, basındaki makalelere, özetlere,
tezlere ve diğer ikincil malzemeye atıflar
kaynaklar bölümünde kalabalık
yapmamalı.
Eğer böyle bir kaynak mutlaka gerekliyse,
metne parantez içinde veya dipnotu olarak
ilave edilebilir.
Basıma kabul edilmiş bir makale,
yanına ‘baskıda’ (in press)ya da
‘yakında basılacak ’(forthcoming)
notu ile kaynaklara eklenebilir
• Metni sunmadan önce ve belki de
tekrar son kontrol aşamasında her
kaynağı teker teker özgün yayın ile
karşılaştırarak kontrol etmelisiniz.
• Bir makalenin kaynaklar
bölümünde, diğer bölümlerden
daha fazla hata yapılır.
Metin içinde atıfta bulunma
Tüm kaynaklar cümlenin sonuna
konmamalıdır. Kaynak, cümlede ilgili
yere koyulmalıdır.
………………………………………………..,
…………………………………………………………….(1,2)
Yerine
…………………………………………………..(1),
……………………(2) ……………………………………………
Doğrudan AlıntıKaynaktan yapılan alıntı doğrudan / hiçbir değişiklik yapılmadan alınır (Yasa/ yönetmelik maddeleri, formüller, özgünlüğünün korunmasında yarar görülen sözler vb.).
Doğrudan yapılan alıntı cümlesi ‘ ……………….’ simgesi arasına yazılır, alıntının sayfa numarası yazılır
Doğrudan Alıntı
• Pekiştirme 'davranışı izleyen ve o
davranışın ilerde yapılma olasılığını
arttıran çevresel düzenlemelerdir' (Selek,
1986, s.67)
Bir araştırma raporunda çok fazla aynen
alıntının yer alması uygun görülmemektedir.
Alıntı yapılan cümlenin öncesi ve sonrası alınmamışsa cümle önüne ve sonuna ‘……….’ simgesi konur.
Dolaylı Alıntı
Kaynağın, belli bir sayfadan veya
bölümünden özet yapılarak ya da
kaynağın kelimeleri değiştirilerek
alınmasıdır.
Ör. (Kırcaali İftar, 2002)
İnceleyiniz (Erdoğan S. 2014, S. 301)
• Çalışmayı yazmaya başlamadan
önce, makalenin gönderileceği
derginin belirlenmesi ve bu derginin
atıf kurallarının öğrenilmesi ilgili
kurallara uymayı kolaylaştıracaktır.
Metinde Kaynak Gösterimi
Metinde Kaynak Gösterimi
Kaynaklar Bölümü
Kaynaklar Bölümü
• Özenli yazılmış makalenin kaynakları;
derginin yazarlara bilgi bölümünde
verilen formatla birebir aynıdır.
• Her derginin Index Medicus’ta yer
alan özgün bir kısaltması vardır.
Kaynaklar yazılırken dergini tam adı
yazılmaz (mümkün mertebe),
kısaltmayı kullanmalısınız.
• Kaynak bilgilerinin sıralaması ve bu
bilgiler arasındaki noktalama işaretleri
çok önemlidir. Bunlar editörler için
makaleye gösterilmiş özenin bir
belirtisidir.
• Metin içinde atıf yapılan kaynakların
tamamının kaynakça bölümünde
verilmesi gerekir.
• Metin içinde orijinal kaynağa atıf
yapan başka bir kaynaktan alıntı
yapılmış olabilir. Metin içinde atıf
yapılsa bile elde edilmeyen orijinal
kaynaklara kaynakça bölümünde yer
vermemek gerekir. Bu konudaki en
doğru uygulama orijinal kaynağı elde
ederek atıf yapmaktır.
• Makale metnine son hali verilirken
intihal sayılabilecek bilgilerin olup
olmadığı araştırılmalıdır. Bu amaçla
yazılım programları kullanılabilir.
• Ör. Turnitin,
• Viper, Plagiarism detector, Academic
Plagiarism, Writecheck
Bilim Etiği
5846 Sayılı FiKiR VE SANAT ESERLERi KANUNU
• 1. Manevi haklara tecavüz: Madde 71 - (Değişik:
1/11/1983-2936/11 md.) Bu Kanunun hükümlerine
aykırı olarak kasten:
• 1. Alenileşmiş olsun veya olmasın, eser sahibi veya
halefinin yazılı izni olmadan bir eseri umuma arz eden
veya yayımlayan,
• 2. Sahip veya halefinin yazılı izni olmadan, bir esere
veya çoğaltılmış nüshalarına ad koyan,
5846 Sayılı FiKiR VE SANAT ESERLERi KANUNU
• 3. Başkasının eserini kendi eseri veya kendisinin
eserini başkasının eseri olarak gösteren veya 15 inci
maddenin ikinci fıkrası hükmüne aykırı hareket eden,
• 4. 32, 33, 34, 35, 36, 37, 39 ve 40 ıncı maddelerdeki
hallerde kaynak göstermeyen veya yanlış yahut
kifayetsiz veya aldatıcı kaynak gösteren, (Değişik:
7/6/1995 - 4110/23 md.)
• Kişiler hakkında üç aydan bir yıla kadar hapis ve 300
milyon liradan 600 milyon liraya kadar ağır para
cezasına hükmolunur.
• Türk hukukunda eser hırsızlığı için kullanılan
ve “kaynak gösterilmeden başkasının
yapıtından alınan parça” anlamına gelen
intihal kelimesi Arapçadan dilimize aynen
geçmiştir.
• İntihal, Türk Hukuk Lügatı’na göre
“başkasına ait bir telifi, güzel sanatlardan bir
eseri, kendisine nispet etmek; bir kitabın
ibarelerini, musiki bestesinin namelerini,
takdim ve tehir ile veya aslının baştan başa
hissolunur derecede ifade tarzını tahrif ile
kendi namına vermek” anlamına gelmektedir
• “Bir başkasının bilimsel eserinin veya çalışmasının tümünü veya bir kısmını kaynak belirtmeden kendi eseri gibi göstermek” “Öğretim Üyeleri Disiplin Yönetmeliği”’nin 11/a-3 maddesi kapsamında üniversiteden uzaklaştırılma nedeni olarak belirtilmektedir .
• Yükseköğretim Kurumları Yönetici, Öğretim Elemanı ve Memurları Disiplin Yönetmeliği, T.C. Resmi Gazete (17789, 21 Ağustos, 1982)
DÜZCE ÜNİVERSİTESİ BİLİMSEL ARAŞTIRMA VE YAYIN ETİĞİ
YÖNERGESİ
• DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
• YAPTIRIMLAR
• Madde 11. Etik Kurulun önerisi ile Etik Kurulu tarafından etiğe aykırı davranışta bulunduğu
tespit edilen Üniversite mensuplarına, Etik Kurulun önerisi ve Üniversite Yönetim Kurulu’nun
kararı ile aşağıdaki yaptırımlar uygulanır.
• a) Etiğe aykırı davranışı kanıtlanan araştırmacıların yürütmekte oldukları araştırma ve projeler
iptal edilir veya araştırma ve proje başvuruları işleme alınmaz.
• b) Etiğe aykırı davranışı kanıtlanan ve Üniversite fonlarına destek başvurusu yapmış olan
kişilere, karar tarihinden başlayarak Etik Kurul’un önerisiyle en fazla beş yıl herhangi bir destek
verilmez.
• c) Etiğe aykırı davranışı kanıtlanan kişiler Etik Kurul’un önerisiyle en fazla beş yıl, Üniversite
kitap ve dergilerinde yayın, Üniversite tarafından düzenlenen veya desteklenen toplantılarda
sunum yapamazlar.
• ç) Düzce Üniversitesi dergilerinde yayımlanmış makalelerden yayın etiğine aykırı hususlar
içerdiği kanıtlananlar geri çekilmiş sayılır ve bu husus dergide gerekçesi ile birlikte yayımlanır.
• d) Tespit edilen etik ihlalleri ve bunların niteliği, etiğe aykırı davranışı kanıtlanan
araştırmacı/yazar/destek başvurusu sahiplerinin birim, kurum veya kuruluşlarına Rektörlük
tarafından yazılı olarak bildirilir.
• e) Tespit edilen yayın etiği ihlalleri ve bunların niteliği, ilgili dergilere Rektörlük tarafından yazılı
olarak bildirilir.
• f) Etik ihlali yaptığı kanıtlanan kişilere, idari görev verilmez.
• İntihal, Arapça bir sözcüktür. İngilizce’deki
kavram karşılığı olan plagiarism, Türkçe’ de ise
“aşırmak”, “yağmalamak” olarak
adlandırılmaktadır.
• Bir eserden kaynak göstermeksizin alıntı
yapmak anlamına gelmektedir. Kuşkusuz bu
alıntının boyutları cümle düzeyinden
paragraflara, ya da sayfalardan ana bölümlere
varıncaya kadar çok farklı genişlikte
olabilmektedir. Temel sorun kaynak
gösterilmeksizin alıntı yapılması, dolayısıyla o
eserin sahiplenilmesidir
• Metin sonunda referans verilse bile,
bu kadar doğrudan alıntının hem de
yaygın bir biçimde yapılması doğru
değildir.(Arda B. 2009)
Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma
Kurumu (TÜBİTAK)
• Uydurma (Fabrication):
Araştırmada bulunmayan verileri üretmek,
bunları rapor etmek veya yayımlamak.
• Çarpıtma (Falsification):
Değişik sonuç verebilecek şekilde
araştırma materyalleri, cihazlar, işlemler ve
araştırma kayıtlarında değişiklik yapmak
veya sonuçları değiştirmek.
• Aşırma (Plagiarism):Başkalarının
fikirlerini, metodlarını, verilerini,
yazılarını ve şekillerini sahiplerine atıf
yapmadan kullanmak
• Duplikasyon (Duplication): Aynı
araştırma sonuçlarını birden fazla
dergiye yayım için göndermek
veya yayımlamak.
• Dilimleme (Least Publishable Units): Bir
araştırmanın sonuçlarını, araştırmanın
bütünlüğünü bozacak şekilde ve uygun
olmayan biçimde parçalara ayırarak çok
sayıda yayın yapmak.
• Desteklenerek yürütülen araştırmaların
sonuçlarını içeren sunum ve yayınlarda
destek veren kurum veya kuruluş
desteğini belirtmemek
• Araştırma ve makalede ortak araştırıcı
ve yazarların yazılı görüş birliği
olmadan, araştırmada ve makalede aktif
katkısı bulunanların isimlerini çıkartmak
veya yazarlıkla bağdaşamayacak katkı
nedeniyle yeni yazar(lar) eklemek veya
yazar sıralamasını değiştirmek.
• Araştırma ve yayın etiği ilkeleriyle
bağdaşmayan diğer davranışlarda
bulunmak.
İntihal;
“Başkalarının yazılarından bölümler,
dizeler alıp kendisininmiş gibi gösterme
veya başkalarının konularını
benimseyip değişik bir biçimde
anlatma” olarak tanımlanmaktadır
(Büyük Türkçe Sözlük, 2015).
• plagiarism.org (2015) adresinde verilen
tanıma göre intihal;
• Bir başkasının çalışmasını bir kişinin
kendi çalışması olarak dönüştürmesi,
• Kaynak göstermeksizin başkalarının
kelimelerini ve düşüncelerini
kopyalamak,
• Tırnak işareti içinde alıntıyı verirken hata
yapmak,
• Atıf yapılan kaynak hakkında yanlış bilgi
vermek,
• Kelimeleri değiştirmek, fakat kaynak
göstermeksizin kaynağın cümle yapısını
kopyalamak,
• Kaynak göstererek veya göstermeden,
bir kaynaktan birçok kelimeyi veya
düşünceyi, çalışmanızın büyük bir kısmını
oluşturacak şekilde kopyalamak olarak
tanımlanmıştır.
İntihal Türleri Nelerdir?
1. Klonlama : Başkasının çalışmasını
kelime kelime kendininmiş gibi sunma.
2. Kopyalama : Değişiklik yapmadan tek
bir kaynaktaki metnin önemli bölümleri
içerme.
3. Bulma-Değiştirme: Anahtar kelimeleri
ve cümleleri değiştirme fakat kaynağın
önemli içeriğini koruma.
• Remiks Yapma (Remix): Birbirine uyan
birçok kaynağı başka sözcüklerle
anlatma.
5. Geri Dönüştürme: Yazarın önceki
çalışmalarını kaynak göstermeden fazlaca
alma.
6. Melezleme: Kaynak göstermeden
kopyalanan metinler ile kaynak
gösterilenleri mükemmelce birleştirme.
• 7.Lapa Yapma : Birçok kaynaktan
kopyalanan materyali karıştırma.
8. 404 Hatası Yapma:Var olmayan ya da
kaynaklar hakkında hatalı bilgili kaynaklar
içerme.
9. Toplama: Uygun kaynak içerme fakat
neredeyse hiç orijinal çalışma olmama.
10. Yeniden Tweetleme: Uygun kaynak
içerme fakat orijinal metne ya da yapıya
çok yakından dayanma
Alıntı ve Yorum
• Kaynak belgede yazarların ne demek
istediklerini doğru bir şekilde anlayıp
yorumlayarak aktarmak gerekir.
Anlaşılmayan kelime/cümleler asla
aynen kopyalanarak kullanılmamalı.
• Kaynaktaki temel fikrin sizin
çalışmanız ile ne derecede ilintili
olduğunu iyice düşünün.
• Yorumunuzu kaynak ile
karşılaştırarak,
• İfadeyi ya da yapıyı yeterince
değiştirip değiştirmediğiniz,
• Kaynaktaki ifadenin doğru bir şekilde
aktarıldığından emin olun.
Kaynaklar:
Yrd. Doç. Dr. Nuriye YILDIRIM ŞİŞMAN, «Araştırma Planlama ve Yürütme» Ders
notları, Düzce Sağlık Bilimleri Enst.