7/17/2019 Kayseri, Talas, Zincidere Ermeni - Rum Protestan

http://slidepdf.com/reader/full/kayseri-talas-zincidere-ermeni-rum-protestan 1/17

Kayseri, Talas, Zincidere Ermeni - Rum Protestancemaatleri, kilise, yetimhane ve tehcir

Կեսարիա, Թալաս , Զինճիտերէի Հայ եւ Յոյն բողոքականներու

եկեղեցի

, որբանոցներ եւ բռնագաղթ

Les communautés Arménienne et Greque protestantes deCésarée, Talas, Zindjirderé, leur églises, leur orphelinatset leur déportation forcée

armenian on web30.12.2014Ardaşes S. Hocasaryanhttp://team-aow.discuforum.info/t17825-Kayseri-Talas-Zincidere-Ermeni-Rum-Protestan-cemaatleri-kilise-yetimhane-ve-tehcir.htm#p61428

7/17/2019 Kayseri, Talas, Zincidere Ermeni - Rum Protestan

http://slidepdf.com/reader/full/kayseri-talas-zincidere-ermeni-rum-protestan 2/17

7/17/2019 Kayseri, Talas, Zincidere Ermeni - Rum Protestan

http://slidepdf.com/reader/full/kayseri-talas-zincidere-ermeni-rum-protestan 3/17

Konum

Kayseri (*), Ermeni Platosu’nun Batı Ermenistan bölümünde, Küçük Hayk (Փոքր Հայք)topraklarında, Erciyes Dağı (Mont Argaeus) eteklerinde, ilk yerleşim merkezi olanMajak’ ın (Mazaka, Mazaca ) 2 km kuzey batısında bulunur. Movses Khorenatzi ErmeniKralı Aram’ ın valisi Mşag (Մաժաք - Majak‘a dönüşür) taraf ından kurulduğunu yazar.Yunan kaynakları II. yüzyılda Kapadokya Kralı Ariarades IV taraf ından kurulduğunu ileri

sürer.Yazılı kaynaklarda IV. yy’da tüm Ermeni Katolikosların buradan tayin edilmeleri, Kayseriçevresinde Ermenilerin çok eskiden yaşadıklarını kanıtlar. Ermeni Kralı Tigran taraf ındanalınan kent, MÖ 260’de Pers Kralı I. Sapor taraf ından ele geçirilir. 1045 tarihinde bölgeErmeni Prens’lerinden Kakik II hüküm sürer. 1064 yılında Selçuk Sultanı Alp Arslan’ ın1243 yılında ise Mongolların eline geçer. XIV. yüzyılda şehre, Roma Imparatoru SezarOgüst (Caesar Augustus) anısına Caesarea, Arap Müslümanları istilâsı dönemindeKaisariyah olarak adlandırılır.1900 yılında 14382 apostolik, 1220 katolik, 1021 protestan kendi kiliselerinde duaederlerdi. Soykırım öncesi 60-70 bin nüfusun 20 binini Ermeniler oluştururken bu sayı1937 yılında 2 bine düşer.

Talas Ilçe’si (**) Osmanlı döneminde Ankara Sancağı’na bağlı bir nahiyedir. 1900yılında 800 hane Ermeni, 900 hane rum ve 500 hane müslüman yaşamaktaydı.

Talas’ ın Zincidere Köyü (***), Kayseri’nin güney-doğusunda ve şehir merkezinden 17km. mesafede bulunup adını Kapadokya Kralı Arkelaos’un kızı Flaviana’dan alır. Nüfusu,İoannidis zamanında 500 kadar hanenin 430’u Rum geri kalanı ise Ermenilerdenoluşmaktaydı; iki mahalle dışında rumiyandı. Mübadele (1923-1925) öncesi 650-700hane Ruma karşılık 50 hane Türk bulunmaktaydı.Lozan Antlaşması ile ortaya çıkan mübadele kararı ile tüm Rumlar gidince, geride kalanev ve arazilere Yunanistan’dan zorunlu göçe tabi tutulan muhacirler yerleştirilir. “Eski 

binalar ın çohlar ı y ıhıld ı. Muhacirler gittikten sonra tapusuz kalan binalar Milli Emlak’akald ı , onlar sat ış yapt ılar."  (Alıntı)

Protestanların Kayseri’ye gelişi

Ermeniler arasında Hristiyan dininin ayrışımı Kilikya Krallığı Rupinyanlar dönemindeKatolik – Apostolik çekişmeleriyle başlar XIX. yüzyılda Protestanların yürüttükleri dini veeğitimsel faaliyetler sonucunde topluluk parçalanır.Türkiye’ye gelen ilk Prostestan misyonerler British and Foreign Bible Society 1804’deIzmir’e yerleştikten sonra Anadolu’nun her tarafina misyonerler gonderirler. 1830 yılındaOsmanlı İmparatorluğu ile Amerika Birleşik Devletleri arasında imzalanan ticari antlaşma

sonucu Ermenilerle Amerikalıların ilişkileri başlar. Bu antlaşma ile ticari konudaAmerikalılara yardımcı olan Ermeniler, Amerikalı Protestan misyonerlerle karşılaşırlar(American Board of Commissioners for Foreign Missions (ABCFM)). Ermenileri kendimezheplerine katmak isteyen Protestanlar işe eğitim öğretim kurumlarından başlarlar.Protestan misyonerlerin okul açma girişimleri Ermeni Kilisesinin direnişiyle karşılaşınca,misyonerlerde 1840’lı yıllardan sonra faaliyetlerini Anadolu’ya kaydırırlar. 1831’deOsmanlı İmparatorluğu bünyesinde Ermeni Katolik Kilisesi, 1859’da ise Protestan ErmeniKilisesi kurulur.

1870 yılında ciddi gıda sıkıntısı kıtlık yaratır. Bu durum misyonerlere, yardım dağıtımı ileTalas yolunu açar; sadece din değiştirme değil amaçlarının sosyal yardım yapmak

olduğunu göstermek için yeter. Oysa, mevcut kurallara göre Rum ve Ermeni kiliseleritaraf ından yönetilmesi gerekirken, kapılarına gelen yardımın niyetini aramadanihtiyaçlarını gidereceğinden durumu kabullenirler: misyonerler, yiyecek, giyecek sunarakinsanların sadakatini satın alırlar. Azaria olan ve sonradan Stephanos Şirinides adını alan

7/17/2019 Kayseri, Talas, Zincidere Ermeni - Rum Protestan

http://slidepdf.com/reader/full/kayseri-talas-zincidere-ermeni-rum-protestan 4/17

vaazcı bir Protestan papazının ortaya çıkması ise Rum Ortodoks Kilisesi’ni üzer.1725’te batılı misyonerlerin zımmilerin evlerine girmesini yasaklayan iki ferman yayınlar.1746 tarihli bir fermanda da Ermenilerin Fransız kiliselerine girmeleri, evlerine Fransızpapazları getirip ayin yapmaları yasaklanır. Sultan II. Mahmut devrinde Hıristiyanlarınyasaklanan mezhep değiştirmeleri, İngiliz elçisinin baskısıyla 1844’te kaldırılır. Hristiyandinini seçip Ermeniliği kabul eden bir Müslüman, Hovannes Avideranian adını alır. Birçoktürkçe kitap yazar. İngiliz teğmen Bennet, Kayseri hakkındaki raporunda Amerikalı

misyonerlerin, 600 Ermeni’nin Protestan, 160 Ermeni’nin de Katolik mezhebine geçtiğiniiddia ederler.

Kayseri episkoposluk merkezi faaliyetlerini durdurduğundan, Rum episkopos Zincidere’yetaşınır ve burası Hristiyan etkinlik alanı haline gelir. Cumhuriyetin kuruluşu (1923) ileokullarda dini eğitim yasaklanır.

Zincidere Mahallesi Rum Manastırı

7/17/2019 Kayseri, Talas, Zincidere Ermeni - Rum Protestan

http://slidepdf.com/reader/full/kayseri-talas-zincidere-ermeni-rum-protestan 5/17

Zincidere Mahallesi’ndeki Ionnis Prodromos RumManastırı günümüzde 1. Komando Tugayıiçerisinde bulunmaktadır. 1882-1883 yılındamanastırın yanında tüm cemaatlerinfaydalanacağı bir ilahiyat okulu açılmıştır. Bumektep 1906 yılına kadar çalışmalarınısürdürmüştür. Bünyesinde yetimhane

barındırmaktaydı.

Zincidere Belediyesi’nin yayına hazırladığı “Geçmi şten Günümüze Bütün Yönleriyle Zincidere

Kasabası” adlı tanıtım yazsndan :“1891 Ağustos ay ın 2sinde “Orfonotrafion arrenon” (Çocuk Öksüz hanesi) teesis ve resmi küşad olunmuş. Civar karyelerden fakir ve öksüz çocuklar celp olunarak manast ırın garpcihetindeki bir dairede ikamet ederlermi ş. 1897 senesinde yeni 2 katl ı bina inşa olduktansonra bu öksüz hanenin çocuklar ı yeni binaya nakil olmuştur.Bu bina manast ırın cenup cihetindeki “Parmakl ı Tarlaya” konulmuş. Tarlanın meydanı12000 ar şın binanınki de 1800 ar şın kapısının üzerinde mermer taşında 4 sat ır ibareler 

okunur.Kappadokianın Erkek Çocuk Öksüz hanesi Selametli Sene (1897). Dış kapı üzerindemermer taşta alt ın yaz ılar ile Muhsin saadetli Simeon Siniosoğlunun namı okunur.Nihayet hariç kapı üzerinde 1 ar şın yükseklikte mermer taşında büyük yaz ılar ileşevketmeap ve mearifperver padi şahın ismi okunur.” 1892 senesinde “K ı z Öksüz hanesi (Orfanotrofion Thileon)” teesis olur. Bunun yeni 3 katl ıbinası manast ıra yak ın “Çiftlik” tabir olunan mahal ın üzerine konulur ve 1900 senesindeişlemeye başlar. K ı z Öksüz hane binasına az müddet sonra k ı z mektebinin(Partenegagion) unaş talebat ı ikamet edilir. İ ki öksüz hanelerin inşasına kayseri ve sair  Anatolhıristian halk ı taraf ından ganı ianeler toplanır.Zincidereli Simeon Siniosoğlu validesi Evlempia ile beraber 2.500 nden ziyade alt ın lira

vermi ş olduklar ından dolay ı çocuk öksüz hanesi “Simeon Siniosoğlu” ve de K ı z Öksüz hanesi “Evlampia Siniosoğlu” namlar ı almışlar. “

Köydeki Gedikli Erbaş Okulu, Askeriyenin gasp ettiği manastır kompleksinde bulunur,bahçesi ve taş bina ise eski açık ceza evi olarak kullanılmaktaydı. Birinci Dünya Savaşıesnasında Zincidere’deki bu manastırda Osmanlı ordusunun 44. Alayı (Kasap Alayı)burada konuşlanır. Adından da anlaşılacağı üzeri etraf ı kana bular.

Ermeni ve Rum Protestan Kilisesi - Հայ և Յորոմ ողոքական Եկեղեցի

7/17/2019 Kayseri, Talas, Zincidere Ermeni - Rum Protestan

http://slidepdf.com/reader/full/kayseri-talas-zincidere-ermeni-rum-protestan 6/17

Talas bucağı Zincidere Mahallesi’nde İstiklal Caddesi üzerinde düz bir alanda yeralmaktadır. Duvarlarla çevrili bahçe içindeki kilise iki katlıdır ve bahçe seviyesindenyükseltilen terastan geçilerek ulaşılmaktadır. Zincidere’li Protestanlar, ibadet ettiklerievin harabiyeti nedeniyle 1883’de Bab-ı Ali’ye başvurarak uzunluğu 20, genişliği 12 veyüksekliği 10 ‘zira’ olacak ve masrafları yardımlardan elde edilen 300 Osmanlı lirası ilekarşılanacak kilisenin inşası için izin alırlar. 1892’de başvuru kabul edilerek kiliseninyapımına izin verilir.

Zincidere’de vaazlerine 1878 yılında başlayan Stefanos Efendi 1893 yılında kiliseyegeçer. Bahçesinde papazlar için bir bina inşa ettirir. Okul ve yetimhane olarak dakullanılan kilise Osmanlı idaresinin 1893-1896 yılları arasında Ermenilere karşı şiddet vekıyım döneminin hemen başında inşa edildiğinden Ermeni cemaatin sığınağı olur.

Yapı, Kayseri’de bugüne ulaşabilen tek Protestan Kilisesi olması nedeniyle önemlidir.Kuzey-güney doğrultusunda dikdörtgen planlı, beşik tonoz örtülüdür. Bugün sackaplanan çatının, oluklu taşlardan oluştuğunu hatırlayanlar vardır. Volkanik gri, kırmızıkesme taşlar kullanılan doğu ve batı duvarlarında karşılıklı üçer pencere, güneyde kapıile yanlardaki iki pencere mekandaki açıklıklardır. Alt kat, kuzeyde iki, doğu ve batıduvarlarında karşılıklı üçer pencere ile aydınlanmaktadır.

Apsisi olmayan bu kilisenin giriş kısmı ilgi çekici olup üç katlı çan kulesi şeklindedüzenlenmiştir ancak günümüzde Hristiyan kiliselerinin bir parçası olan veMassachusetts’den getirilen çanının (mübadele ile çan, Atina’ya, Nea Smyrni’ye taşınır)bulunduğu bu kulenin üst katı, Müslüman ahali taraf ından yıkılır. Eski fotoğraf ında girişterası ve bahçe duvarında görülen demir korkuluklar da sökülür. Iç duvarlardaki resimlerise badanayla ortülüdür.Kilisenin ibadet mekanı, üst kattadır, çan kulesinin altından geçilerek girilmektedir.Ermeni ve Rumlar ilçeden tehcir edildikten sonra bina, Protestan Okulu ve sonraları PTTlojmanı, 60’larda belediye binası ve yerleşimdeki cami onarılırken cami olarakkullanılmıştır. Cami olduğu dönem, üst katın güney duvarının mihraba dönüştürülmesinedeniyle, bu yöndeki asıl giriş kullanılamamış ve batı duvarının kuzey ucundaki pencere

açıklığıbüyütülerek kapı yapılmıştır. Bugün bu açıklık tuğla duvarla kapatılmıştır . Kuzeyduvarında sonradan açılan bir pencere bulunmaktadır. Bugün, üst katı Zincidere’ningeçmişi ile ilgili fotoğrafların ve birkaç geleneksel ev eşyasının sergilendiği müzeişleviyle, alt katın bazı odaları ise depo olarak kullanılmaktadır.

Zion (Sion) Yetimhanesi

Yetimler, savaşın korkunç miraslarıdır; ne yazık savaşın yanında asırların bozamadığımilliyetçilik duyguları da çaresiz yetimler bırakmaktadır. 1071’de Malazgirt’le başlayanOslanlı Türklerinin istila, garsp, Ermeni, Rum, Suryani gibi kadim halkı topraklarından

silerken geriye yürekleri parçalayan özksüzler bıraktı. Imparatorluğun, ErmenileriAnadolu’dan yok etmeyi amaçlayan Abdülhamit II (1841-1915) dönemi 1895 soykırımıInsan hayatına önem veren Marie Gerber, Rose Mambert gibi iyiliksever insanlarıseferber eder. Doğu illerinde acımasız katledilen 300.000 Ermeniden geriye kalan dul veyetimlerine yardım edebilmek için bu iki hayırsever yollara düşer; 1894-1896soykırımları 1915 soykırımının habercisi olur.

7/17/2019 Kayseri, Talas, Zincidere Ermeni - Rum Protestan

http://slidepdf.com/reader/full/kayseri-talas-zincidere-ermeni-rum-protestan 7/17

7/17/2019 Kayseri, Talas, Zincidere Ermeni - Rum Protestan

http://slidepdf.com/reader/full/kayseri-talas-zincidere-ermeni-rum-protestan 8/17

- Müzik eğitimi alan yetimlerle- Jimnastik Derneği Argaios (Erciyes) Zinzintere Futbol tak ımı 1907-1908 foto : DimitriosMavridis- Yetimlerden bir grup- Yetimler çal ışırken

7/17/2019 Kayseri, Talas, Zincidere Ermeni - Rum Protestan

http://slidepdf.com/reader/full/kayseri-talas-zincidere-ermeni-rum-protestan 9/17

- Yemekhane, yatakhane, revir 

1897 yılında Surp Garabed Manastırı (Ս.   Կարապետի վանք) bitişiğinde ErmeniYetimhanesi açılır. Aynı yıl, Zincidere'de Rum Protestanları taraf ından bir ZionYetimhanesi açılır. Öğretim yanında mesleki eğitim dersleri de verilir.Zincidere Manastırı Isviçre ve Isveç misyonerleri taraf ından gerçekleştirilmiştir.Yetimhaneeyi, kadının Müslümanlar taraf ından ikinci sınıf insan olarak kabul edilen buOsmanlı ülkesinde Isviçreli bayan Mlle Marie Anna (Marianne) Gerber Konya’dan gelerekkurar. Hemşire, ebe ve dindarlığı yanında gerekli yeteneklere sahip olduğu içinkarşılaştığı idari zorlukları da yenmesini bilir.Iki yüzden fazla yetimin toplandığı bu merkez aynı zamanda manevi değerlere önemverilen bir yetimhane olur.Mlle Anna, Anadolu’yu ziyaret ederken Ermenilerin maruz kaldıkları katliam ve zulümlerigörür, bu halka yardım etmeye karar verir. Ağır darbelere maruz kalan 30 bin nüfusluErmeni kenti Hacın’da, Marie Anne ve geri planda kalmayı tercih eden Rose Lambert, ikibinden fazla dul kadının kurtarıcı meleği olurlar. Rose Lambert Hacın’da kalır, Marie Anneise Anadolu seyahatlerine devam eder. Mersin’den sonra ziyaret ettiği Konya’da(Iconium) da Abdül Hamit’in gazabına uğrayan Ermeni yetimlerle karşı karşıya kalır.Tanıdığı diğer Hristiyanların yardımı ile onlara barınak ve yiyecek temin eder. Yetimlerinsayısı gün geçtikçe artmakta; şehirdeki kargaşalıklar nedeniyle Konya yetimler içingüvenli değildir.Onları büyük, insani bir görev beklemekteydi: açlıktan ölen insanlara yardım. Barınmaları

için kiraladıkları mekanlar kısa zamanda dolup taşar. Zincidere Hristiyanları yetimhaneiçin toprak bağışlarını memnuniyetle kabul eder.Kayseri, episkoposluk olmaktan çıkmış, Yunan dini merkezi Zincidereye taşınıp rahiplerinteolojik seminerlerine, rahiplerin eğitim merkezi olmuştu. Haralambos Bostanjoglu’nun

7/17/2019 Kayseri, Talas, Zincidere Ermeni - Rum Protestan

http://slidepdf.com/reader/full/kayseri-talas-zincidere-ermeni-rum-protestan 10/17

dostu Hampartsum Pambukian ve eşi Aghnes, Kevork Toumayan gibi yardımseverlerinemeği ile burada dört bina inşa edilir. Argius Dağı (Mont Argée – Erciyesh- Erciyes)eteğinde, Amerikan Hastanesi’nin de bulunduğu Zincidere, havası, suyu ve temel içingerekli kayalık bulunduğu için tercih edilir.1908 yılında inşası biten 16 odalı, iki katlı taş bina şeklindeki yetimhane bir yıl sonra,dört binalı bir kompleks olarak faaliyete başlar. Papaz Stefanos iyilik sever Gerber’eyardımını esirgemez. Yetimhanenin ilk ruhbanı reverend M. Mıgırdiç Aijian olur. 1913’de

Haralambos çekilince yerine, yaklaşan savaşa rağmen, Stefanos’un damadı doktorVahram Tahmisyan (Tahmizyan) geçer, yetimhanenin dergisiyle de ilgilenir.Tahmisyan dinine sadık bir kişidir. Ermeni soykırımı ve tehcirleri sırasında aşırı dinciTürkler, Ermeniler arasında, kurnazca, Islamiyeti seçenlerin bağışlanacaklarını yayarlar.Ilçe yöneticisi, Vahram’ ı hedef alarak onun Islamiyeti seçtiğinde, cemaatinin de takipedeceğine inanır. Iltifatla yanına çağırarak önerisini açıklar. Ona, OsmanlıImparatorluğu’nun saygıdeğer bir vatandaşı olduğunu ve geleceğin belirsiz olduğunuanlatır. Şayet Islam dinini seçerse, kendi ve ailesinin başına gelebileceklerdenkurtarabileceğini söyler. Vahram, öfkelenerek kaymakama yönelerek başını masanınüzerine koyar, dininden dönmeyeceğini söyler ve “Doğrayın” der. Kaymakam, şaşkın, “Gözümün önünden bu adamı alın” emrini verir.

Gerçi Vahram canını kaymakam önünde kurtarır ama Kayseri Vaisi sadece kadın vekızların Islamiyet'e geçmelerine izin verir. Çocukların zorunlu tehcirde ölmelerini önlemeküzere hayırsever Müslüman ailelere emanet edilmelerine izin vermesi için valiyebaşvurulduğunda söyle der : "Burada Ermenilerin kokusunu bile bırakmayacağım , Arapçöllerine gidip Ermenistan' ınızı oraya defedin ." Din eğitimi yanında yetimler demircilik, taşcılık, ağaç oymacılığı ve benzeri el sanatlarıöğrenimi görürler. Cumhuriyet ilanından sonra komplekste Türk Öksüzler Yurdu ve KöyMualim Mektebi kurulur (1924). Daha sonra köy okulu ve çocuk yuvasına dönüştürülür.(1979 e kadar)

7/17/2019 Kayseri, Talas, Zincidere Ermeni - Rum Protestan

http://slidepdf.com/reader/full/kayseri-talas-zincidere-ermeni-rum-protestan 11/17

7/17/2019 Kayseri, Talas, Zincidere Ermeni - Rum Protestan

http://slidepdf.com/reader/full/kayseri-talas-zincidere-ermeni-rum-protestan 12/17

Birinci Dünya Savaşı Ağustos 1914’de başlar, Osmanlı Imparatorluğu Kasım ayında

savaşa katılınca güvenliği azalan Mlle Gerber memleketi terk etmek zorunda kalır; neyazık ki yetimhanenin faaliyeti de uzun sürmez. Anadolu’nun çeşitli kentlerinden gelen ikibini aşkın Ermeni ve Rum yetimlerin bulunduğu ve daha onuncu yılı bitmiyen bukompleksin, hükümetin gasp ederek askeri kışlaya dönüştürmesi büyük hayal kırıklığıyaratır. Yangın soncu komplekste depolanan pirinç ve buğday ile 200 lojmanın yanmasıyetimlere yardımı durduramamış fakat hükümetin I. Dünya Savaşı dönemindeyetimhaneyi ele geçirmesi herşeye bir son verir. Oysa, savaşla birlikte yetimlerin sayısıartmaktaydı.Sonunda kaçınılmaz felaket gelir; yararlı Türk askerleri için Amerikan Yardım Kurumu dadahil tüm Hristiyan binaları gasp edilerek Ermeni ve Rum yetimler barınaksız kalırlar.Kilise, okul, hastane, yetimhane savaşa katılan hükümet taraf ından ele geçirilir.

Hükümetin dizginlerini ele geçiren milliyetçi Ittihat ve Terakki partisi, Sultan AbdülhamitII’den daha acımasız ve merhametsiz olur. Iktidara gelmeden vaat edilen azınlıklara,özellikle Ermenilere verien sözler tutulmaz esen soykırımm sonucu bir milyondan fazlaErmeni hayatını kaybeder. Bu soykırımdan Rumlar ve Suryaniler de nasiplerini alırlar.

Çocuk Esirgeme Kurumu’na yurt olarak bağışlanan, 12 Eylül askerî darbesinde AdaletBakanlığına bağlı askeri cezaevi olarak kullanılan Zion yetimler yurdu, benzerine azrastlanan, insanlık dışı çeşitli işkencelere, ölümlere sahne olur; bodrum katı işgencelere,birinci katı ise hem işgence hem de sorgu için kullanılıyordu. Polis denetimindeki gözaltıbölümü, işkence yapılan sorgu odaları, sorgusu bitenlerin savcılık ve ilk hâkim önüneçıkışlarına kadar bekletildikleri gözaltı koğuşu, tutuklu koğuşları, cezaevinde görev

yapmakta olan askeri personelin kaldığı bölümler ve haftanın belli günlerinde mesaiyapmak için gelen savcı ve hâkimlerin ofisleri hep aynı bina içindeydi.

7/17/2019 Kayseri, Talas, Zincidere Ermeni - Rum Protestan

http://slidepdf.com/reader/full/kayseri-talas-zincidere-ermeni-rum-protestan 13/17

Hristiyan katliamı ve Ermeni tehçiri

Vital Cuinet, Kayseri’de 30 Kasım 1895’teki katliamlarda, aralarında papazların dabulunduğu, 26.000 Gregoryen ve Protestanın öldürüldüğünü yazmakta, Sir C. Wilson isebu rakkamı 23.000 olarak gösterir.Dönemin Osmanlı hükümetinin çözülmesi gereken bir ‘Ermeni Sorunu’ vardı. Ittihat veTerakki partisinden Ermenilerin toplu imhası için Içişleri Bakanının tam yetkisi vardı.

Osmanlı Imparatorluğu, Hrisitiyanların korunası gibi bir sorunu olmayan HitlerAlmanya’sının yanında savaşa katılmış, kendilerine karşı savaşan Ingiltere ve Fransa’nında katliamı durduracak güçleri yoktu. Sadece ABD büyükelçsi Henry MorgenthauConstantinople’de Bab-ı Ali’ye başvurarak soykırımın durdurulmasını için Talat’amüracaat ediyordu.Genelge Ocak 1914’den itibaren Talat Paşa taraf ından işleme konulur. “Yüzyıllar boyuncaOsmanlı Devleti’ni zayıflatmaya çalışan Ermeni halkı büyük bir felaket halini almıştır.Şimdi bu kutsal niyeti gerçekleştirmek için tüm engeller kalkmış, acıma duygularınayenilmeden bu kutsal görevi, Ermeni adını silerek varlıklarına son verilmelidir.” (Ohanes-Capkic Aghabatian _ Arménie et la question arménienne, Athens1975, la page 79)

Haziran sonunda hükümet Talas ve Kayseri Ermenilerine aşağıdaki tebligatı yollar:Bütün Ermeniler 1.000'er kişilik gruplar halinde erkekler ve kadınlar ayrı gruplarda vefarklı yönlerde bölgeyi terk edecektir. Haralambos Bostanjoglu, Vahram Tahmisyan gibidin adamları yakınları ile Deir ez Zor tehcirini yaşarlar....- Kimse yanına 200 kuruştan fazla alamayacaktır. Kontrol sonunda üzerinde bumiktardan fazla bulunanlar Savaş konseyine çıkarılacaktır .- Kimsenin mallarını satma hakkı yoktur, vb.- Israrlı ricalardan sonra bu son koşul aşağıdaki şekilde değiştirildi:"Hazırda parası olmayanlar azami 300 kuruşa kadar mal satabilir."- Şu an Kayseri'de 80'den fazla insan asıldı ; bunların arasında doktorlar ve Hınçak

Partisi'nden Hamparsum ve Boyacıyan Murat gibi önde gelen kişiler var.- Kurbanların akrabaları naaşları darağaçlardan kendileri indirmek zorunda kaldılar .

7/17/2019 Kayseri, Talas, Zincidere Ermeni - Rum Protestan

http://slidepdf.com/reader/full/kayseri-talas-zincidere-ermeni-rum-protestan 14/17

- Osmanl ı haremlerinden kurtar ılan Ermeni k ı zlar - Gerber dul kalmış kad ınlarla- Marie Anne Gerber - Gerber yetimlerle birlikte

- Yetimhane öğretmenleri 

7/17/2019 Kayseri, Talas, Zincidere Ermeni - Rum Protestan

http://slidepdf.com/reader/full/kayseri-talas-zincidere-ermeni-rum-protestan 15/17

Rev. Pavlos Pavlides, 1918 yılında, kendi hayatını tehlikeye koyarak, Ingiliz askeriyetkilileri aracılığı ile 500 Ermeni genç kızını Türk haremlerinden kurtararak AmericanRelief yardımı ile ABD’ye yollar. Kendisi ise Amasya cezaevi mahkemesi taraf ından,Türkiye’ye ihanet suçundan dolayı ölüm cezasına çarptırılır.Kiliseyi basan askeri birliği, kadınları içeride bırakarak aralarında Pavlos Pavlides’in debulunan tüm erkekleri zincirliyerek şehir dışına çıkarırlar. Içlerinde Avedis, Hovahnnes,Garabet, Samuel, Rizad, Stepan Toufexian, Garabet Diklian, Garabet Kensirlian, Stepan

Diklilian, Hagop Galian, Samuel Galian, Kirkor Senefermian, Stepan Varjabedian,Mourkour Rezinalian, Ohannes Hakmian, Ateshan Ioukian, Jerem, Yervant Chilikian,Haroutioun Tarchian, Hagop Fenerdjian, Ohannes Kaloshian, Artin Mangiakian, SevanHaikouroum, Antranik Kessabian adlı Ermeni papazlar da bulunmaktadır. Rum olduğuiçin Pavlos Pavlides katliamdan kurtulur, Ermeni papazlar ise toplu ölüm çukurundamahkeme kararı olmadan infaz edilirler. Geride kalan kız ve kadınlar ise Türkharemlerine gönderilir.

Şehit olan din yetkilileri

 նգլերեն

Հայերեն

Reverend KaprielHnuni

Galatia Caesarea,Zinchi-Derevillage

Evangelical Deportee-Martyr

Born 1890 in Tarson; studied at an American college, then in London; teacher;preacher.

Պատուելի

Գաբրիէլ Հնունի  ԳաղատիաԿեսարիա,  Զինճի-ՏերէԱւետարանական

Գաղթական -Նահատակ

Ծն. 1890-ին Տարսոնում,  սովորել է Ամերիկեան քոլեջում եւ Լոնդոնում:  Ուսուցիչ ,քարոզիչ :

 նգլերեն

Հայերեն

Most Rev.KharalampoBostanji Oghlu

Galatia Caesarea,Zinchi-Dere village

Evangelical(Greek)Deportee-Martyr

Born Adana; went to college in Taron; travelling preacher.

Վերապատուելի

Խարալամպոյ

Պոսթանճը Օղլու

ԳաղատիաԿեսարիա,  Զինճի-Տերէ

  Բողոքական ( յոյն)  Գաղթական

-  Նահատակ

Ծն.

 Ադանայում,

 աւարտել է Տարօնի քոլեջը:

 Շրջիկ աւետարանիչ :

 նգլերեն

Հայերեն

Most Rev.Stefano Sirinitis

Galatia Caesarea,Zinchi-Dere village

Evangelical(Greek)

Born 1845 in Talas; studied at an Armenian seminary in Marzvan; pastor of Zinchi-Dere Church.

Վերապատուելի

Սթեֆանոյ

Սիրինիտիս

ԳաղատիաԿեսարիա,  Զինճի-

Տերէ

  Բողոքական ( յոյն)

Ծն. 1845-ին Թալասում,  սովորել է Մարզուանի Հայկական ճեմարանում:  Զինճի-Տերէ եկեղեցու հովիւ:

7/17/2019 Kayseri, Talas, Zincidere Ermeni - Rum Protestan

http://slidepdf.com/reader/full/kayseri-talas-zincidere-ermeni-rum-protestan 16/17

Dip notlar :

(*) Kaysariye, Kaisariyeh, Kaisariyah , Kayseriye, Kesaria, Caesarea , Césarée,Кесария, Kesaria,  Գայսերի,  Գայսերիե,  Կայսեր,  Կայսերի,  Կայսերիե,  Կեսար,  Կեսարիա

Արդի,  Կեսարիա Թրքական,  Կեսարիա Թուրքական,  Ղայիսար,  Ղայսար,  Ղայսարի,  Ղայսերի

(**) Talas (Moutalaski)

(***)  Զինճի-Տերէ,  Զինճիտերէ, Ζινζιντερέ, Zindjidere, Ζinzintepe, ΦΛΑΒΙΑΝΑΚΑΠΠΑΔΟΚΙΑΣ (Flavius KAPPADOKIAS), Zindjirderé, Zindgidere , Zinjidere, Zinchi-Dere,Zindgidere , Zingir-dere

Özet kaynakça :

- Encyclopædia Britannica- Charles Texier, Asie Mineure, Paris 1862

- fevzi293.blogcu.com-   Արշակ Ալպօյաճեան,   Պատմութիւն հայ Կեսարոյ.  Տեղագրական,  պատմական և ազգագրական

ուսումնասիրութիւն,  հտ.  Ա,  Գահիրէ, 1937- Raymond H. Kevorkian, Paul B. Paboudjian, Les Arméniens dans l'Empire ottoman à laveille du génocide, Paris Arhis, 1992- Chronologie de l’extermination des Arméniens de l’Empire ottoman par le régime jeune-turc (1915-1916) par Raymond Kévorkian, Avril 2008- www.armenocide.net- H. S. Eprikyan, patkerazard bnashwarik 1903- Horenasi Horenasi, Ermeni Tarihi-   Հայկական համառոտ հանրագիտարան,  Հատոր 2,   Երևան, 1995 (Ermeni coğrafyası)

- Stephan Efendi of Zinjidere By Thomas Cosmades, 2007- Index Anatolicus- Y. Mimar Şeyda GÜNGÖR AÇIKGÖZ, KAYSERİ VE ÇEVRESİNDEKİ 19. YÜZYILKİLİSELERİ, 2007- GEÇMIŞTEKI IZLERIYLE KAYSERI, Prof. Dr. Mustafa KESKĠN - Prof. Dr. M. MetinHÜLAGÜ-   Արշակ Ալպօյաճեան,   Պատմութիւն հայ Կեսարոյ.  Տեղագրական,  պատմական և ազգագրական

ուսումնասիրութիւն,  հտ.  Ա,  Գահիրէ, 1937 (Arşag Alboyacıyan’ ın Kayseri Ermenileri Tarihi)- Edward Arnodk, 1901, Highlands of Asiatic Turkey- http://www.cosmades.org-   ՄԵՐՁԱՎՈՐ ԵՎ ՄԻՋԻՆ ԱՐԵՎԵԼՔԻ ԵՐԿՐՆԵՐ ԵՎ ԺՈՂՈՎՈՒՐԴՆԵՐ , XXI,  ԵՐԵՎԱՆ-2002

(Orta Doğu ülkeleri ve milletleri)- Livre bleu- http://fevzi293.blogcu.com/

Görseller :

- http://talas.bel.tr- Thomas Cosmades , http://www.cosmades.org- Aleksan Batmazian (Aleksanefendi Batmazian), Hagopos Karakochian, Dr. KirkorTekian and the preacher, Garabet Derhovannesian.- Maria Gerber’in özel el yazı hatıralarından.

- Harita :  Մ.   Պալաեան Գահիրէ 1936 -  Կեսարիա եւ իր շրջակայքը (M. Balayan, Kayseri veçevresi, Kahire 1936)- Mavi kitap- Wikipedia

7/17/2019 Kayseri, Talas, Zincidere Ermeni - Rum Protestan

http://slidepdf.com/reader/full/kayseri-talas-zincidere-ermeni-rum-protestan 17/17

Bibliografya :