KEMAL GÖZLER’İN ESERLERİNDE USULSÜZ ALINTI …...1 DOĞAN, Büyük Türkçe Sözlük, s.638; DEVELİOĞLU Ferit/KILIÇKINI Neval, Osmanlıca- Türkçe Sözlük, İstanbul 1983,

1

KEMAL GÖZLER’İN ESERLERİNDE

USULSÜZ ALINTI ÖRNEKLERİ-I

(İNTİHAL RİSALESİ)

Fazıl M. KÖPRÜLÜ

Yazarın Kendi Yayınıdır

(Parayla Satılmaz)

2014

2

KEMAL GÖZLER’İN ESERLERİNDE USULSÜZ ALINTI ÖRNEKLERİ-I

(İNTİHAL RİSALESİ)

İÇİNDEKİLER

GİRİŞ………………………………………………………………………………………….4

I- BU ÇALIŞMANIN SEBEBİ VE MAKSADI …………………………………………………….6

II. KEMAL GÖZLER VE ESERLERİ ……………………………………………………………..7

III. GÖZLER’İN USULSÜZ ALINTIYA İLİŞKİN AÇIKLAMALARI ………………………….8

A-USULSÜZ ALINTI İLE MÜCADELE NEDEN GEREKLİDİR ……………………………….9

1-Usulsüz Alıntı Eser Sahibini Üzer ……………………………………………………….9

2-Usulsüz Alıntıyla Mücadele Etmekte Kamu Yararı Vardır …………………………….10

B- ÜÇÜNCÜ BİR KİŞİNİN ELEŞTİRİ HAKKI ………………………………………………..11

C- GÖZLER’E GÖRE ALINTI YAPMANIN KOŞULLARI ……………………………………12

1-Alıntı Bazı Cümle ve Fıkralarla Sınırlı Olmalıdır ………………………………………13

2- İçeriği Aydınlatmak Amacını Aşan Alıntı Hukuka Aykırıdır ………………………….16

3- Aynen Alıntının Usulü ………………………………………………………………..19

4- Mealen Alıntının Usulü ……………………………………………………………….25

5- Sun’i Mealen Alıntı …………………………………………………………………….26

D. İNTİHAL FİİLİ BİR SUÇTUR ………………………………………………………………..28

IV. GÖZLER’İN ESERİNDEKİ USULSÜZ ALINTI ÖRNEKLERİ ……………………………30

ÖRNEK 1…………………………………………………………………………………………32

ÖRNEK 161……………………………………………………………………………………..175

V. GÖZLER’İN MUHTEMEL SAVUNMALARI VE CEVAPLAR …………………………..176

1. Atıf Yapılmasına Gerek Olmayan Genel Konular Olduğu Savunması ………………176

2- Benzerlikler Tesadüfîdir Savunması ……………………………………………........179

3- Aynılık Değil Sadece Benzerlik Var Savunması …………………………………….183

4- Kaynakça Verilmesi Yeterlidir Savunması ………………………………………….183

5- Kısa ve Basit Cümleler Hukuka Aykırı İktibas Oluşturmaz Savunması …………….184

6- Bilimsel Bir Eser Değil Savunması ………………………………………………….187

7- “Tencere Dibin Kara Seninki Benden Kara” Savunması …………………………….190

VI. HUKUKA AYKIRI İKTİBASLA İLGİLİ BİRKAÇ HUSUS ………………………………191

1. Özgün Bir Fikrin Kaynak Gösterilmeden Alınması Ağır İntihaldir ………………...191

2. Gözler Destursuz Bağa Girmektedir ………………………………………………..194

3. Usulsüz Alıntı Yapan Kişiye Karşı Yapılması Gerekenler ………………………….195

VII. SIRADA NE VAR? ……………………………………………………………………………199

KAYNAKÇA ……………………………………………………………………………………….217

3

ÖNSÖZ

Çalışmanın başlığını, “Kemal Gözler’in Eserlerinde Usulsüz Alıntı Örnekleri-I” şeklinde

koyduk. Bu çalışmada Gözler’in 1999 tarihli “İdare Hukuku Ders Notları” isimli eserini

incelemeye aldık. Başlıkta yer alan (I) rakamı, bu çalışmaların devamı olacağını ifade etmek

içindir. Bu şekildeki çalışmalarımızı Gözler’in tüm eserleri için yapmayı planladık. Çalışmalar

tamamlandığında (II, III…) şeklinde yayınlamayı planlıyoruz. Bu çalışmanın sonuna, “Sırada

ne var?” başlığı altında bir sonraki çalışmamızdan kısa birkaç örnek sunmaktayız.

Burada çalışmanın yöntemi konusunda da birkaç hususu söylemek istiyoruz. Bu çalışma

elektronik ortamda ve PDF formatında Türkiye’deki tüm hukuk fakültelerindeki öğretim

elamanlarına (araştırma görevlileri, öğretim üyeleri, öğretim görevlileri, okutmanlar dâhil),

Yargıtay, Danıştay, Sayıştay, Uyuşmazlık Mahkemesi, Anayasa Mahkemesi, AYİM başkan ve

üyeleri ile ulaşabildiğimiz tüm yargı mensuplarına gönderilecektir. İmkânlarımız elverirse bu

çalışmayı kitap haline getirip yukarıda belirttiğimiz kişilere ücretsiz göndereceğiz. Böyle bir

yola niçin tevessül ettiğimizi Kemal Gözler çok iyi bilmektedir. Zira böyle bir yöntemi icat

eden kendisidir. Son yıllarda kaleme aldığı bu nitelikteki kitapları, hem kitap olarak, hem

elektronik olarak yukarıda saydığımız kişi ve kuruluşlara göndermiştir. Biz de bu yöntemi

kendisinden esinlenerek aynen uyguluyoruz. Dolayısıyla bu yönteme itiraz etmeyeceğini

umuyoruz.

Şunu da ifade etmek istiyoruz. Bu çalışmada ortaya koyduğumuz örneklerin doğruluğu

konusunda şüpheye düşenler bakımından, kaynak eserlerin nüshalarını talep edenlere

göndereceğiz.

4

GİRİŞ

Konuya, başlıkta yer alan ‘intihal’ ve ‘usulsüz alıntı (hukuka aykırı iktibas)’ kavramlarını

açıklayarak girmek istiyoruz.

‘İntihal’, Arapça bir kelime olup sözlükte “bir eseri kısmen veya tamamen kendisine mal

etme, söz ve yazı hırsızlığı, eser çalma, edebî hırsızlık, aşırma” anlamına geldiği

belirtilmektedir1.

‘İntihal’in terim anlamı ise, genel bir ifadeyle “başkasına ait bir ürünü, tamamen veya

kısmen kendisine mal etmek” şeklinde tanımlanabilir2.

Fikir ve Sanat Eserleri Kanununun (FSEK) 71. maddesinde, “intihal” kelimesi

kullanılmadan, içeriği düzenlenmektedir: Söz konusu 71. addede “kanunun hükümlerine aykırı

olarak kasten; başkasının eserini kendi eseri veya kendisinin eserini başkasının eseri olarak

gösteren, kaynak göstermeyen veya yanlış yahut kifayetsiz veya aldatıcı kaynak gösteren”

kişilerin suç işlemiş olduğu ve cezalandırılacağı hükme bağlanmıştır. Görüldüğü üzere burada

başkasının eserinin, kendisine mal etme fiili cezalandırılmaktadır.

‘İktibas’ kelimesi de Arapça kökenli olup sözlükte, “aktarma, alıntı, nakil, ödünç alma”

anlamlarına gelmektedir3. Kısaca bir eserden “başka bir esere ‘alıntı’ yapılmasını ifade

etmektedir.

‘İktibas’ın terim anlamı ise, genel bir tanımlamayla “başkasının eserinden, karşılık

vermeden, eser sahibinin iznine ihtiyaç olmadan, kanunda belirtilen şartlar dâhilinde alıntılar

yaparak yararlanma” şeklinde tanımlanabilir4.

Fikir ve Sanat Eserleri Kanununun “iktibas serbestîsi” başlığı taşıyan 35. maddesinde,

“bir eserden aşağıdaki hallerde iktibas yapılması caizdir” denilmekte, akabinde de “alenileşmiş

bir eserin bazı cümle ve fıkralarının müstakil bir ilim ve edebiyat eserine alınması” denilerek

1 DOĞAN, Büyük Türkçe Sözlük, s.638; DEVELİOĞLU Ferit/KILIÇKINI Neval, Osmanlıca- Türkçe Sözlük,

İstanbul 1983, 5:161. 2 Benzer tanım için bkz. TÜRK Hukuk Lügati, s.163: “başkasına ait bir telifi, güzel sanatlardan bir eseri, kendisine

nispet etmek; bir kitabın ibarelerini, musıkî bestesinin namelerini, takdim ve tehir ile veya aslının baştanbaşa

hissolunur derecede ifade tarzını tahrif ile kendi namına vermek” 3 DOĞAN D. Mehmet, Doğan Büyük Türkçe Sözlük, 15.Baskı, Ankara 2001, s.618; Türk Dil Kurumu Güncel

Sözlük. 4 Benzer tanımlar için bkz. ATEŞ Mustafa, Fikrî Hukukta Eser, Ankara 2007, s.300: “İktibas, üçüncü kişilere,

eserden herhangi bir ücret ödemeden ve eser sahibinin izin ve icazetine gerek kalmadan, hukuk düzenince

öngörülen şartlarla ve objektif iyi niyet kurallarına uygun olarak yararlanma konusunda tanınmış sınırlı bir

yetkidir”; TEKİNALP Ünal, Fikrî Mülkiyet Hukuku, 4.Bası, İstanbul 2005, s.188: “İktibas alenileşmiş bir eserden,

bazı cümlelerin, paragrafların, motif ve tınıların, hatta ezgilerin (ses dizisi) veya alenîleşmiş bir güzel sanat eserinin

resimlerinin aynen, kaynak gösterilerek, başka bir esere konulmasıdır”. Ayrıca bkz. SULUK Cahit/ORHAN Ali,

Uygulamalı Fikri Mülkiyet Hukuku, Cilt II-Genel Esaslar Fikir ve Sanat Eserleri, İstanbul 2005, s.539; AYİTER

Nûşin, Hukukta Fikir ve Sanat Ürünleri, Ankara 1981, s.132.

5

ilim ve edebiyat eserleri bakımımdan iktibas serbestîsi hükme bağlanmaktadır. Bu kurallara

aykırı şekilde yapılan alıntılara da “hukuku aykırı iktibas-usulsüz alıntı” denilir.

İktibasın (alıntının), hukuka uygun olması (hukuka aykırı olmaması) için aşağıda

belirtilen şartlar çerçevesinde gerçekleştirilmesi gerekmektedir5:

(a) İktibas, alenileşmiş bir eserden yapılmalıdır: Alenileşme, eserin yayınlama, tez, rapor

veya başka bir şekilde eserin umuma sunulması demektir6. Bu şekilde umuma sunulmamış

(alenileşmemiş) bir serden alıntı yapılması hukuka aykırı olur; eser sahibinin, eserin

açıklanması hakkını7 ve eseri umuma arz hakkını8 ihlâl eder.

(b) İktibas, haklı bir oran dâhilinde yapılmalıdır: Bir serden alıntı yapılmasına hukuken

cevaz varsa da, bu cevaz sınırsız olmayıp; yapılan alıntının “yeni eserin, asıl eserden

bağımsızlığını ortadan kaldıracak düzeyde olmaması” gerekir9. Nitekim FSEK 35. maddede,

iktibas edilen kısımların “müstakil bir esere” alınmasından söz edilmektedir. Yapılan alıntının

oranı, yeni eseri bağımsız bir eser olmaktan çıkaracak yoğunlukta ise, haklı bir oranın aşıldığı

kabul edilir10. Yapılan alıntı zorunlu ve faydalı olmaktan daha öte bir alıntı ise, kaynak gösterişe

bile alıntı (iktibas) hukuka aykırı olur11. İki eser karşılaştırıldığında, alıntıların miktar ve içerik

bakımından, yeni esere baskın geldiği görülüyorsa, iktibas oranı aşılmıştır. İktibas oranı aşılmış

ise, alıntı yapılan eserin sahibinin hakları ihlal edilmiş olur12. Yapılan iktibas, oran ve içerik

bakımından haklı oranı geçiyorsa eser sahibinin işleme, çoğaltma, yayma gibi haklarının ihlâli

niteliğinde olur13.

(d) İktibas, belli olacak şekilde yapılmalıdır: Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu 35/son

maddesinde, “iktibasın belli olacak şekilde yapılması lazımdır. İlim eserlerinde, iktibas

hususunda kullanılan eserin ve eser sahibinin adından başka bu kısmın alındığı yer belirtilir”

hükümleri yer almaktadır. Bu bakımdan iktibasın “belli olacak şekilde”, yani alıntının hangi

eserden ve serin neresinden alındığının açıkça belirtilmesi zorunludur. Kısaca iktibas yapılan

eserin adı, eser sahibinin adı, eserin hangi sayfasından yapıldığının açıkça belirtilmesi gerekir.

Bu kurallara uyulmadan iktibas yapılması, hukuka aykırı iktibas olduğunu gösterir14.

Bu açıklamalardan sonra “hukuka aykırı iktibas” ve “intihal” kavramı arasındaki farkı

da belirtebiliriz. Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu 35. maddede iktibas kuralları açıklanmaktadır.

Bu kurallara uymadan yapılan alıntıya “hukuka aykırı iktibas” denilir. İktibas kurallarından

5 ATEŞ Mustafa, Fikir ve Sanat Eserleri Üzerindeki Hakların Kapsamı ve Sınırlandırılması, Ankara 2003, s.303

vd.; EREL Şafak N, Türk Fikir ve Sanat Hukuku, Ankara 1998, s.205. 6 AYİTER, age., s.163-164; EREL, age., s211; ATEŞ, Kapsam ve Sınırlar, s.303-304. 7 ATEŞ, Kapsam ve Sınırlar, s.307-308. 8 KARAHAN Sami,/SULUK Cahit/SARAÇ Tahir/NAL Temel, Fikri Mülkiyet Hukukunun Esasları, 2.Baskı, Ankara 2009, s.67; TEKİNALP,

age., s.153-154. 9 ATEŞ, Kapsam ve Sınırlar, s.305. KARAHAN Sami,/SULUK Cahit/SARAÇ Tahir/NAL Temel, Fikri Mülkiyet Hukukunun

Esasları, 2.Baskı, Ankara 2009, s.67; TEKİNALP, age., s.153-154. 10 Yargıtay 4. Hukuk Dairesi, E.76/8886, K.77/5628, T.10.05.1977, YKD-1978, s.1110-1112. 11 SULUK/ORHAN, age., s.539. 12 EREL, age., s.205; ATEŞ, Kapsam ve Sınırlar, s.306. 13 EREL, age., s.209. 14 ATEŞ, Kapsam ve Sınırlar, s.308.

6

birisi ve en önemlisi ise “alıntı yapılırken kaynak gösterilmesi”dir. İşte alıntı yapıldığı halde

hiç kaynak gösterilmemesi haline “intihal (fikir hırsızlığı)” denilmektedir15.

Kısaca intihal hukuka aykırı iktibas (usulsüz alıntı) hallerinden biri ve en ağırı olan hiç

kaynak gösterilmeden yapılan alıntıları ifade etmektedir. Bu bakımdan çalışmanın başlığına

“İNTİHAL RİSALESİ” şeklinde bir ifadeyi de koyduk. Zira aşağıda çıkardığımız 200’e yakın

örnekte Kemal Gözler, hiç kaynak göstermeden alıntı yapmaktadır. Yani kendi tanımına tam

da uyacak şekilde fikir hırsızlığı (kaynak göstermeden alıntı yapma) yapmaktadır.

Öte yandan Gözler eserinin “açıklama” başlığını taşıyan kısmında usulsüz alıntı yaptığını,

bilimsel yazım kurallarına uymadığını açıkça belirtmektedir:

“…Bu çalışmada, bilimsel yazma kurallarına uyulmamıştır. Özellikle alıntılar, usulüne

uygun olarak gösterilmemiştir…”16.

Gözler’in usulsüz alıntı yaptığını eserinin başında açıkça ifade etmesi, bizim

çalışmamızın başlığında “usulsüz alıntı” veya “intihal” kelimelerini kullanmamıza da dayanak

oluşturmaktadır.

Yukarıda, intihal ya da hukuka aykırı iktibas kavramlarının ne anlama geldiği konusunda

kısa bilgiler verdik. Bu bilgiler ışığında Kemal Gözler’in 1999 tarihli “İdare Hukuku Ders

Notları” isimli eserinde tespit ettiğimiz “intihal ya da usulsüz alıntı” örnekleri eleştirilerde

bulunmaya çalışacağız. Bu eleştirileri ortaya koyarken, tamamen objektif davranmaya gayret

ettik. Hem usulsüz alıntıya ( ya da intihale) ilişkin açıklamaları, hem de örnekleri Gözler’in

eserlerinden aktardık.

Şimdi sırasıyla çalışmamızın ana başlıklarına geçebiliriz.

I-BU ÇALIŞMANIN SEBEBİ VE MAKSADI

Kişiyi, bir fiili, eylemi ya da çalışmayı yapmaya iten etkenlere sebep; çalışma, eylem ya

da fiil ile ulaşılmak istenen hedefe de maksat denilir. Kemal Gözler’in eserlerindeki intihal ya

da usulsüz alıntıları tespit ederek bunlar üzerinden bilimsel analizlere girişmenin sebebi ve

maksadı da Kemal Gözler’in davranışından ve yazdıklarından esinlenerek oluşturulmuştur.

Başka bir ifadeyle bu çalışmaya bizi iten de, çalışmayla ulaşılmak istenen maksat da Kemal

Gözler tarafından ortaya konan davranışlardır. Bu hususun izahını birkaç açıdan ortaya

koymaya çalışalım.

Türk hukuk kamuoyunun malumudur ki, Kemal Gözler, son yıllarda peş peşe usulsüz

alıntılarla ilgili kitaplar yayınlamakta, bunları internet ortamında erişime sunmaktadır. Bu

hukukla, ahlakla, insanlıkla pek de bağdaşmayan davranışını da “usulsüz alıntı sorunuyla

mücadele” olarak açıklamaktadır. Bu durumu 2013 tarihli “Örnekleriyle Usulsüz Alıntı

Sorunu” isimli kitabının önsözünde “Usulsüz alıntı sorunuyla mücadelem devam ediyor”17

diyerek açıkça belirtmekten çekinmemektedir. Aynı yerde devamla “usulsüz alıntının böylesine

yaygın olduğu bir ülkede usulsüz mücadele etmek, en az yeni kitap yazmak kadar değerlidir”

15 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.52. 16 GÖZLER Kemal, İdare Hukuku Ders Notları, Bursa 1999, s.xııı. 17 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.vıı.

7

demektedir18. Kemal Gözler’in bu önemli açıklamaları (!), bizi böyle bir çalışmaya sev ketti.

Zira usulsüz alıntı ile mücadele, yeni bir kitap yazmak kadar önemlidir diyor yazarımız.

Usulsüz alıntı ile amansız bir mücadeleye girişen bir yazarın, usulsüz alıntı konusunda

son derece titiz davranacağı düşüncesiyle, alıntıların usulüne uygun olması için Kemal

Gözler’in nasıl hareket ettiğini inceleme fikri düştü aklımıza. Bu fikirle usulüne uygun

alıntıların nasıl yapılacağını örneklerle ortaya koymayı planlamıştık. Bunun için de Kemal

Gözler’in idare hukuku alanındaki ilk eser olduğunu tahmin ettiğimiz “İdare Hukuku Ders

Notları” isimli eserini inceleyerek başladık. Ama fikrimizin tam tersi bir durumla karşı karşıya

kaldık. Kemal Gözler, başkaları hakkında ahkâm keserken, kendi söylediklerinin tam tersi

usulsüz alıntılarla eserini oluşturduğunu gördük. Karşılaştığımız durum, atasözünde ifadesini

bulan “elin gözündeki çöp, kendi gözündeki mertek” mesabesindedir. Bu durumda bize düşen

görevin, Gözler’in bu eserindeki mertekleri ortaya koymak olduğunu düşündük. Bunu yapmaya

başlayınca, acaba diğer eserlerde durum nedir sorusu aklımıza geldi ve çalışmanın başlığına (I)

koyduk. Diğer eserleri de çalışma tamamlandığında okurların ilgisine sunacağız.

Bu çalışmanın maksadı da yine Gözler’in davranışlarından ve kitaplarındaki

yaklaşımlarından esinlenerek ortaya çıkmıştır. Gözler yukarıda bahsettiğimiz kitabının sonunda

şu ifadelere yer vermektedir:

“Ben bu kitabı, tüm ümitsizliğime rağmen, usulsüz alıntı sorunu karşısında Türk

üniversite camiasını uyarmak, bu sorunun üniversite camiasında enine boyuna tartışılmasını

sağlamak için, kısacası bu camianın ‘bir ses vermesi’ için yazıyorum. Ama bir yandan da bu

kitabımın, görmezden gelineceğinden, bu kitabımın bir ses getirmeyeceğinden ciddi şekilde

korkuyorum..”19.

Gözler aynı yerde devamla şunları da ifade etmektedir:

“Şüphesiz, bu kitabı yazmış biri olarak, bu kitabın ‘karanlık ve ıssız boşluğa atılmış bir

taş’ olarak kalmasını istemem; bu kitabın bir ‘ses’ getirmesini isterim…”20.

Böyle bir çalışma yaparak neyi hedeflediğimiz de herhalde anlaşılmıştır. Yazara buradan

sesleniyoruz. Çağrınız ve emeğiniz boşa gitmemiştir. Üniversite camiasında usulsüz alıntının

tartışılmasına bir katkı; attığınız taşın az da olsa bir ses getirdiğini göstermek amacıyla bu

çalışmayı kaleme alıyoruz. Amacımız yukarıdaki çağrıya cevap vermek, atılan taşın ses

getirdiğini ortaya koymaktır. Kesinlikle Kemal Gözler’i üzmek, onu karalamak, ona hakaret

etmek gibi bir niyetimiz ve amacımız bulunmamaktadır. İfade ettiğimiz gibi, usulsüz alıntı

konusunun tartışılmasına âcizane bir katkı sağlamak yegâne amacımızdır.

II. KEMAL GÖZLER VE ESERLERİ

Kemal Gözler kimdir? Bu sorunun cevabını, fakülte resmi internet sayfasından

öğrenelim21:

18 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.vıı. 19 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.664. 20 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.664. 21 http://hukuk.uludag.edu.tr/kemal_gozler.html

8

“1966 yılında Yeniçiftlik'te (Biga-Çanakkale) doğan Kemal Gözler, lisans ve yüksek

lisans öğrenimi Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesinde, DEA ve doktora öğrenimini

Bordeaux Üniversitesi Hukuk Fakültesinde yapmıştır. Kemal Gözler, 1997' de yardımcı doçent,

2000 yılında anayasa hukuku doçenti ve 2007 yılında da anayasa hukuku profesörü olmuştur.

1988 yılından 1997 yılına kadar Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesinde, 1997' den 2004 yılına

kadar Uludağ Üniversitesi İktisadî ve İdarî Bilimler Fakültesinde, 2004'ten 2007 yılına kadar

Koç Üniversitesi Hukuk Fakültesinde çalışan Gözler, halen Uludağ Üniversitesi Hukuk

Fakültesinde görev yapmaktadır. Kemal Gözler, 1999 yılında Türk Sosyal Bilimler Derneği

Genç Sosyal Bilimciler Birincilik Ödülünü, 2001 yılında da ODTÜ Prof. Dr. Mustafa N. Parlar

Araştırma ve Teşvik Ödülünü, 2009 ve 2011 yılları TÜBA Üniversite Ders Kitapları Telif Eser

Ödülünü almıştır. Kemal Gözler’in yayınlanmış 20’den fazla kitabı ve 50’den fazla makalesi

vardır. Kemal Gözler, evli ve iki çocuk babasıdır”.

Yukarıdaki kısa açıklamadan da anlaşılacağı gibi Kemal Gözler esas olarak Anayasa

Hukuku uzmanıdır. Doktorası, doçentlik çalışmaları ve profesörlük kadrosu anayasa hukuku

alanındadır. Bunu kendisi de açıkça ifade etmektedir. Asıl bilim alanı anayasa hukuku olmasına

rağmen Gözler, başka bilim alanlarında da (örneğin idare hukuku) seri kitaplar yazmaya devam

etmektedir. Bu durum Gözler’i, kendisinin deyimi ile “destursuz bağa girenler”22 sınıfına

sokmuyor mu? Bu hususa aşağıda ayrıca değineceğiz.

Kemal Gözler’in kişisel sayfasından eserlerinin listesine ulaşmak da mümkün23. Burada

dikkatimizi çeken bir husus, Gözler’in böl parçala yöntemiyle eser türettiğidir. Önce hayli

hacimli bir kitap oluşturmak, arkasından bunu özetleyerek ders kitabı adı altında bir kitap

oluşturmak, onu da özetleyerek giriş kitabı oluşturmak, bunu da özetleyerek kısa kitap

oluşturmak şeklinde bir usul takip etmektedir. Bu usulün ne kadar etik olduğu da ayrıca

tartışılmalıdır diye düşünüyoruz.

Kemal Gözler’in kitaplarında rastladığımız bir başka husus da, kitapların yuğun bir

şekilde Fransızca eserlere atıflarla oluşturulmasıdır. Bir veya birkaç esere hayli fazla atıf

yapıldığı, bu kitapların planının, ana ve alt başlıklarının Fransızca bir veya birkaç eserin

başlıkları ile birebir aynı olduğu, örneklerin bile aynen aktarıldığı görülmektedir. Bu durumun,

iktibas oranının aşılıp aşılmadığı açısından ayrıca irdelenmesi gerekmektedir. Bu çalışmanın

sonunda, yukarıda işaret ettiğimiz konulara ilişkin örnekler sunarak, sıradaki çalışmaların

bunlar üzerinde olacağını belirtmekle yetinelim.

III. GÖZLER’İN USULSÜZ ALINTIYA İLİŞKİN AÇIKLAMALARI

Yukarıda çalışmamızın girişinde, bu çalışmada kendi sübjektif değerlendirmelerimize yer

vermeyeceğimizi, tamamen objektif davranarak, usulsüz alıntıya (intihale) ilişkin açıklamaların

ve bunlara ilişkin örneklerin Gözler’in kitaplarından sunulacağını ifade etmiştik. İşte bu başlık

altında Kemal Gözler’in “usulüne uygun” ve “usulsüz alıntı” konusundaki açıklamalarına yer

22 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.18. 23 http://www.anayasa.gen.tr/gozler-ozgecmis.htm

9

verdikten sonra, kendi eserinde bu açıklamalarına ne kadar uygun davranış sergilediğini ( ya da

sergilemediğini) örnekleriyle ortaya koymaya çalışacağız.

Önce Gözler’in, usulsüz alıntı hakkında ne gibi açıklamalarda bulunduğunu, onun

eserinden aktaracağız. Sonrasında da bu açıklamalarına uygun örnekleri yine kendi kitabından

sunacağız. Böylece okuyucu, bizim kişisel değerlendirmelerimizle yönlendirilmiş olmayacak,

kendisi bir sonuca varacaktır.

Şimdi sırasıyla Gözler’in açıklamalarına ve örneklere geçebiliriz.

A-USULSÜZ ALINTI İLE MÜCADELE NEDEN GEREKLİDİR?24

Kemal Gözler bu soruyu sormakta ve devamla açıklamalarda bulunmaktadır. Bu

açıklamalardan bazı kısımları aktaralım.

1-Usulsüz Alıntı Eser Sahibini Üzer25.

“Yazar bir kitabı yazarken adeta bu dünyadan kopar. Bin bir çile çeker…bir başka

yazarın, bu yazarın çektiği çileyi çekmeden, bu yazarın kitabından usulsüz alıntı yapması, bu

yazarı fevkalade üzer. Usulsüz alıntı acısı, yazar için avlat acısı gibidir…”26.

Bu ifadeleri yazan bir kişinin, başkasının eserinden yararlanırken, o yazarın evlat acısı

gibi bir acı duymaması için, son derece titiz davranması, kılı kırk yarmak şeklinde ifade edilen

bir hassasiyetle hareket etmesi beklenir. Kemal Gözler’in bu hassasiyet içinde hareket edip

etmediğine biz karar vermeyelim. Aşağıda uzun bir liste oluşturan örnekleri okuduktan sonra

siz karar veriniz.

Hatta Gözler şunları da ifade etmektedir: “…Eserin usulsüz alıntıya kurban gittiğinde,

benim fikrimin bir başka yazar tarafından sahiplenildiğini gördüğümde, içim acıyor, göğsümde

bir ağrı hissediyorum…”27.

Usulsüz alıntı karşısında bu kadar içi acıyan bir kişinin, başkasının fikrini alırken ne kadar

rahat davranacağı, o yazarın içinin acımasına hiç aldırış etmediğini görmek de maalesef bizim

içimizi ziyadesiyle acıtmıştır. Bir örnekle bu hususu açıklığa kavuşturalım.

ÖRNEK

Önce Gözler’in kitabının ilgili kısmını okuyalım.

GÖZLER Kemal, İdare Hukuku Ders Notları, Bursa 1999, s.43:

Anayasamızın 127’inci maddesinin 5’inci fıkrasına göre,

Merkezî idare, mahallî idareler üzerinde, mahallî hizmetlerin idarenin bütünlüğü ilkesine

uygun şekilde yürütülmesi, kamu görevlerinde birliğin sağlanması, toplum yararının korunması

ve mahallî ihtiyaçların gereği gibi karşılanması amacıyla, kanunda belirtilen esas ve usuller

dairesinde idarî vesayet yetkisine sahipti”.

Dikkat edileceği üzere yukarıdaki madde de merkezi idarenin mahalli idareler, yani yer

yönünden yönetim kuruluşları üzerinde idari vesayet yetkisine sahip olduğu belirtilmiştir.

Hizmet yerinden yönetim kuruluşları üzerinde merkezi idare idari vesayet yetkisine sahip olup

olmadığı belirtilmemiştir. Ancak, hizmet yerinden yönetim kuruluşlarına nazaran daha özerk

24GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.2. 25 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.2. 26 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.2. 27 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.3.

10

olan yerel yönetimler üzerinde merkezi idarenin sahip olduğu bu yetkinin, merkezi idareye

daha bağımlı olan hizmet yerinden yönetim kuruluşları üzerinde de evleviyetle geçerli olduğu

sonucuna varılabilir. Ayrıca anayasa yazılı olan “idarenin bütünlüğü” ilkesinden (m.123) de

merkezi idarenin hizmet yerinden yönetim kuruluşları üzerinde idari vesayet yetkisine sahip

olduğu sonucu çıkarılabilir.

Şimdi de aynı konuyu Günday’ın eserinden takip edelim.

GÜNDAY Metin, İdare Hukuku, 2.Baskı, Ankara 1997, s.57:

Anayasanın 127 inci maddesinin 5 inci fıkrası, merkezi idarenin yerel yönetimler üzerinde

sahip olduğu idari vesayet yetkisini şöyle belirtmektedir: “Merkezî idare, mahallî idareler

üzerinde, mahallî hizmetlerin idarenin bütünlüğü ilkesine uygun şekilde yürütülmesi, kamu

görevlerinde birliğin sağlanması, toplum yararının korunması ve mahallî ihtiyaçların gereği gibi

karşılanması amacıyla, kanunda belirtilen esas ve usuller dairesinde idarî vesayet yetkisine

sahiptir”.

Anayasa’da hizmet yerinden yönetim kuruluşları üzerinde merkezi idarenin sahip olduğu

vesayet yetkisi açıkça belirtilmemekle beraber, bu kuruluşlara oranla daha özerk olan yerel

yönetimler için kabul edilen bu yetkinin hizmet yerinden yönetim kuruluşları için öncelikle var

olduğunu kabul etmek gerekecektir. Ayrıca anayasada ifadesini bulan “idarenin bütünlüğü”

ilkesinden de merkezi idarenin hizmet yerinden yönetim kuruluşları üzerindeki vesayet yetkisini

çıkarmak mümkün olmaktadır.

Sonuçlar: Yukarıdaki kutu içinde yer alan her iki metni karşılaştırdığımızda aşağıdaki

sonuçların ortaya çıktığını gözlemleyebiliriz.

1) Gözler’in eserinde bu kısım için ne Günday’ın eserine ne de başka bir esere atıf

yapılmaktadır. Bir konuda başka eserlere atıf yapılmıyorsa, bu fikrin kendine ait olduğu, ilk

defa kendisi tarafından ortaya konulduğu ifade edilmiş olur. Yani Gözler, başka bir esere atıf

yapmadığına göre, bu fikir bana ait demiş olmaktadır.

2) Anayasada bir hüküm olmamasına rağmen, hizmet bakımından yerinden yönetim

idareleri üzerinde idari vesayet denetiminin olması gerektiğini, bu denetimin varlığını da

evleviyet” fikri ve anayasa yer alan “idarenin bütünlüğü” ilkesine dayandıran ilk yazar Metin

Günday’dır. Bu açıklamalar, Günday’ın orijinal fikirleridir.

3) Gözler’in, Günday’ın eserinden haberdar olmadığı da söylenemez. Zira kaynakçada

yer aldığı gibi, farklı yerlerde birçok defa da atıf yapmaktadır.

Usulsüz alıntı konusunda hayli hassas olan Gözler, Metin Günday’ın bu orijinal fikrine

sahip çıkma, ona atıf yapmadan eserine alma konusunda hiçbir tereddüt göstermemektedir.

Hukuka aykırı bu alıntıyı okuduğunda Günday’ın içinin acıması Gözler için bir şey ifade

etmemektedir anlaşılan. Ortada tam da Gözler’in açıklamaya çalıştığı intihal bulunmaktadır.

Bu intihali gerçekleştiren de maalesef Gözler’dir.

2-Usulsüz Alıntıyla Mücadele Etmekte Kamu Yararı Vardır28.

Gözler, usulsüz alıntıyla mücadele etmede kamu yararı olduğunu söyleyerek şunları

yazmaktadır:

28 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.3.

11

“Usulsüz alıntıyla mücadele, sadece eser sahibi yazarın haklarını korumak için değil, bu

mücadelede kamu yararı olduğu için de gereklidir. Eseri usulsüz alıntıya kurban giden yazar,

yazmaktan vazgeçerse bundan kamu zarar görür. Eserleri usulsüz alıntıya kurban giden bir

yazar ne diye yazmaya devam etsin?.. Aynı şekilde usulsüz alıntıların yaygın olduğu ve meşru

görüldüğü bir ülkede kitap yazmanın da bir anlamı yoktur…””29.

Yazarın bu fikrine iştirak ederek, usulsüz alıntı sorunuyla mücadele edilmesi gerektiği

fikrinden yola çıkarak bu çalışmayı yapmaya karar verdik. Böylece kamu yararının

gerçekleşmesine az da olsa bir katkı sunmuş olacağız.

Ancak burada bir sorunla karşılaşmaktayız. Usulsüz alıntıyla mücadelede kamu yararı

vardır diyen, usulsüz alıntıya karşı mücadelenin bayraktarlığını üstlenen Kemal Gözler, kendi

eserlerinde tam tersi bir uygulama gerçekleştirmektedir. Eserleri usulsüz alıntı ile dolu olan bir

kişinin, usulsüz alıntı ile mücadelenin bayraktarlığına girişmesi, herkesin dikkate alması

gereken bir durum olduğunu düşünmekteyiz. Anlaşılan iktibas yaparken (alıntı yaparken)

uyulması gereken kurallar, Gözler için geçerli değil. Kuralları o koyduğundan (!), koyduğu

kurallarla kendisini bağlı değil anlaşılan.

Burada Gözler’in eserinde usulsüz alıntılar olduğunu ifade ediyoruz. Ancak bu yargımıza

peşin olarak katılmayınız lütfen. Aşağıda sıraladığımız iki yüze yakın örneği inceleyin ve

söylediklerimizde haklılık payı olup olmadığına karar veriniz.

B- ÜÇÜNCÜ BİR KİŞİNİN ELEŞTİRİ HAKKI

Usulüz alıntıyı yapan ve usulsüz alıntı yapılan eserlerin yazarları dışında, üçüncü bir

kişinin, bu hususu eleştirme hakkı veya yetkisi var mıdır?

Bu soruyu sormamızın bir sebebi var. Aşağıda yer alan usulsüz alıntı örneklerinden de

anlaşılacağı gibi, usulsüz alıntı yapan eser Kemal Gözler’e; usulsüz alıntı yapılan eser ise

başkasına aittir. Usulsüz alıntı yapan ve alıntı yapılan eser de başkasına ait olduğuna göre, bizim

bu hususu dile getirip eleştirme hakkımız bulunmakta mıdır?

Yukarıdaki sorunun cevabını Gözler gayet güzel bir şekilde vermektedir. Kendi eserinden

sorunun cevabını aktaralım:

“Usûlsüz alıntı sorunu, sadece usûlsüz alıntıyı yapan yazar ile usûlsüz alıntıya kurban

giden yazar arasında kalan özel bir sorun değildir. Bu sorun, sadece iki yazarı değil, akademik

camianın bütününü ilgilendirir”30.

“Hakları ihlâl edilsin edilmesin, istisnasız herkese, usûlsüz alıntı durumunda, usûlsüz

alıntı yapan öğretim üyesinin üniversitesine başvurup, bu öğretim üyesi hakkında disiplin

soruşturması açılmasını isteme hakkını vermektedir”31.

29 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.3 30 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.27. 31 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.28.

12

“Aynı talepler YÖK Bilimsel Araştırma ve Etik Kuruluna da yapılabilir. Böyle bir talep

gelirse, ne ilgili üniversite rektörlüğü, ne YÖK Etik Kurulu, başvuranın yetkisizliği nedeniyle

soruşturma açılması istemini reddedemez32.

“Bu noktada asıl önemli olan, usulsüz alıntıya kurban giden fikrin gerçek sahibinin kim

olduğunun söylenmesi, bunun kamuya ilân edilmesidir”33.

Gözler bu açıklamaları yapmakla yetinmeyip, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu isimli

eserde kendisi ve eseri ile hiç ilgisi olmayan kişiler ve eserleri hakkında da iddialarda bulunarak

fikrini uygulamaya da koymuştur.

Şimdi bu açıklamalardan çıkarılan sonuçlara kısaca bakalım:

-Yukarıda Gözler’in açıkça belirttiği gibi, usulsüz alıntı sorunu usulsüz alıntıyı yapan

yazar ile usulsüz alıntı yapılan eserin yazarı arasında kalan özel bir sorun olmayıp, tüm

akademik camiayı ilgilendiren bir husustur. Buna göre usulsüz alıntı yapıldığı tespit edilen eser

başkasının olsa da, her akademisyenin bunu dile getirme yetkisi bulunmaktadır. Kısaca usulsüz

alıntı yapan eser Gözler’e, alıntı yapılan eser de başkasına ait olsa da, bizim bunları dile getirme

hakkımız, hatta bunun görevimiz, olduğunu Gözler kendisi ifade etmektedir.

-Gözler’e göre, usulsüz alıntı yapan ve alıntı yapılan eserin yazarları dışında kalan herkes,

bu usulsüz alıntıyı tespit ettiğinde, usulsüz alıntı yapan eserin yazarını, üniversitesine ve YÖK’e

şikâyet etme ve hakkında disiplin soruşturması açılmasını isteme hakkına sahiptir. Bizim bu

çalışmamızı okuyan herkesin, Kemal Gözler’i hem YÖK’e hem de üniversitesine şikâyet hakkı

bulunmaktadır. Üniversitelerdeki akademisyenler, Gözler’in bu yaklaşımına uygun davranarak,

Gözler’i hem Uludağ Üniversitesi rektörlüğüne hem de Yükseköğretim Kurulu Başkanlığına

şikâyet ederek hakkında ceza ve disiplin soruşturması açılmasını istemelidirler. Usulsüz alıntı

ile mücadele ancak bu şekilde yapılabilir.

-Sadece şikâyet etmekle yetinmeyip, Gözler’in eserindeki usulsüz alıntı örneklerini

kamuya duyurmak etik bir davranış mıdır? Bu sorunun cevabını da yine Gözler vermektedir.

Gözler’e göre, “bu noktada asıl önemli olan, usulsüz alıntıya kurban giden fikrin gerçek

sahibinin kim olduğunun söylenmesi, bunun kamuya ilân edilmesidir”34.

Demek ki fikrin asıl sahibinin tespit edilip bunun kamuya duyurulması önem arz

etmektedir. Biz de bu düsturdan ilham alarak, aşağıda tespit ettiğimiz örneklerde asıl fikir ve

hak sahibinin Gözler değil, başka yazarlar olduğunu tüm hukuk camiasına ilan etmeye

çalışıyoruz. Böylece fikrin gerçek sahibinin kim olduğunu söyleme görevimizi de yerine

getirmiş oluyoruz. Tamamen Gözler’in açtığı yoldan ilerliyor ve onun tavsiyesine uygun

davranıyoruz. Gözler bu davranışımızdan dolayı memnun olmalı ve bizi kutlamalıdır (!).

C- GÖZLER’E GÖRE ALINTI YAPMANIN KOŞULLARI35

Yukarıda, bu çalışmayı yaparken ve eleştirilerde bulunurken, sübjektif

değerlendirmelerden mümkün oldukça uzak duracağımızı ifade etmiştik. İşte bu ilke

32 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.28. 33 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.10. 34 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.10. 35 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.33 vd.

13

doğrultusunda, Kemal Gözler’in hukuka uygun alıntının (iktibasın) nasıl yapılacağına ilişkin

açıklamalarına yer verdikten sonra, kendi eserinden örnekler sunacağız. Kendi açıklamaları ile

kendi eserinden verdiğimiz örnekleri okuyup bir kanaate sahip olmayı da okuyuculara

bırakıyoruz. Kısaca hukuka uygun alıntının nasıl olacağına ilişkin kurallara ilişkin açıklamalar

da; bu kurallara aykırı olduğunu düşündüğümüz örnekler de Gözler’in kitaplarından

alıntılanmıştır. Takdir okuyucuya bırakılmaktadır. Bu mukayesenin sonunda “ele verir talkını,

kendi yutar salkımı” deyişinin tam karşılığının ortaya çıkacağını düşünmekteyiz.

Şimdi sırasıyla iktibas kurallarına ve Gözler’in eserinden örneklere geçelim:

1-Alıntı Bazı Cümle ve Fıkralarla Sınırlı Olmalıdır36

Aslında bu husus kanunda açıkça belirtildiği gibi, akademik camiada da bilinen bir

husustur. Başka eserlerden usulüne uygun alıntı yapılması kanunen caiz ise de, bu alıntının da

bir sınırı olması gerekmektedir. FSEK 35. maddede bu husus “bazı cümle ve fıkraların”

alınması olarak ifade edilmektedir.

Biz burada Gözler’in bu konuyu nasıl açıkladığını aktarıp, bu açıklamalarına kendi

eserinde uygulayıp uygulamadığına ilişkin birkaç örnek vermek istiyoruz.

Alıntının bazı cümle ve fıkralarla sınırlı olması konusunu Gözler şu şekilde

açıklamaktadır:

- “5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanununun 35’inci maddesinin ilk fıkrasının ilk

bendine göre, iktibas, yani alıntı, bir eserin “bazı cümle ve fıkralarının” bir başka esere

alınmasıyla sınırlı olmalıdır. Bazı cümle ve fıkraları aşan alıntı, kaynak gösterilerek dahi

yapılamaz”37.

- “Bir yazardan çoğunlukla bir iki paragraf alınabilir”38.

- “Bir yazardan birden fazla paragraf alınmış ise, bu paragraflar birbirini izliyor olsa

bile, her bir paragraf sonunda, paragrafın kaynağı ayrıca ve açıkça gösterilmelidir…sadece

son alıntıdan sonra kaynak gösterilirse, kaynak gösterilmemiş önceki alıntılar bakımından yine

ortada FSEK, m.71/1, b.3’te hükme bağlanan ‘kaynak göstermeksizin iktibasta bulunma’

durumu çıkar”39.

Görüldüğü üzere Gözler, iktibasın genel kurallarını gayet açık ve net biçimde

sıralamaktadır. Şimdi kendi eserinden birkaç örnek sunalım ve başkalarına verdiği talkını,

kendisi için bir salkım sayıp saymadığını görelim40.

ÖRNEK 1



Bakanlar kurulu siyasal yönü ağır basan bir organdır. Ancak…Cumhurbaşkanının ve

bakanlar kurulunun idareyle alakasız veya ondan ayrılabilecek organlar olduğunu iddia

etmek mümkün değildir.

36 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.34. 37 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.34. 38 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.45. 39 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.44. 40 “Ele verir talkını, kendisi yutar salkımı” deyişine nazire.

14

Bir kere, bakanlar kurulunu oluşturan bakanlardan her biri, belli bir kamu hizmeti

örgütünün, yani bakanlığın başı konumundadır.

İşte merkezi idare tarafından yürütülen ve milli kamu hizmetleri olarak adlandırılan bu

hizmetler bakanlıklar biçiminde teşkilatlandırılmıştır.

Anayasanın Bakanlar Kurulu ile idare arasında yaptığı ayrım önemini yitirmektedir.

Yani Bakanlar Kurulu, aslında belli kamu hizmetlerinin ve bu hizmetleri yürütmek üzere

oluşturulmuş bulunan örgütlerin en yüksek amirlerinden oluşmaktadır.



Yürütme organını oluşturan Bakanlar Kurulu ve Cumhurbaşkanlığı makamının siyasal

niteliği ağır basmakla beraber, bunları İdareden tamamen ayrı düşünmek de mümkün

değildir.

Bir defa Bakanlar Kurulunu İdareden tamamen ayrı düşünmek mümkün değildir. Şöyle

ki; Bakanlar kurulunu oluşturan bakanlardan her biri, devletin idare teşkilatı içinde belli bir

veya grup idari hizmeti gören münferit bakanlıkların en yüksek amiri durumundadır.

Gerçekten devlet toplumsal gereksinimleri karşılayacak bazı önemli hizmetleri kendisi

üstlenmiş ve bu hizmetleri merkezi idare (Ay, md.126) denilen bir teşkilat aracılığı ile

yürütmeye başlamıştır.

İşte merkezi (genel) idare tarafından yürütülen ve milli kamu hizmetleri olarak da

adlandırılan bu hizmetler bakanlık biçiminde örgütlenmiştir.

Anayasanın Bakanlar Kurulu ile idare arasında yaptığı ayrım bu noktada önemini

yitirmektedir.






yapılmaktadır. Kaynak gösterilmediğine göre, fikrin ve cümlelerin kendisine ait olduğunu

beyan etmiş demektir.

2) İki metnin birbiriyle çok benzer veya aynı olduğu aşikârdır. Gözler’in eserindeki bu

paragrafların, Günday’ın eserinden alındığı açıkça anlaşılmaktadır. Aksi halde bu kadar

benzerliğin ya da aynılığın olması izah edilemez. Farklılıklar da çok az, bazı kelimelerin

eşdeğerinin kullanmaktan ibarettir. Örneğin Günday’ın eserindeki “bir defa” kelimesi,

Gözler’in eserinde “bir kere” şekline dönüşmüştür.

Aslında burada bir aynen alıntı bulunmaktadır. Aynen alıntı değil deniyorsa mealen alıntı

olduğu kesinlikle inkâr edilemez.

3) a) Yukarıdaki örnekte, Günday’ın eserinden tam 5 paragraf alıntı yapılmaktadır. Hiç

atıf yapılmadığından zaten ortada açık ve net usulsüz alıntı veya intihal olduğu görülmektedir.

b) Yukarıda da işaret edildiği gibi Gözler’e göre alıntı “bazı cümle ve fıkralarının” bir

başka esere alınmasıyla sınırlı olmalıdır”41. Oysa gözler tam beş (5) paragrafı peş peşe

alıntılamaktadır. Yine Gözler’e göre “Bazı cümle ve fıkraları aşan alıntı, kaynak gösterilerek


15

dahi yapılamaz”42. Yani Gözler bu paragrafların her birinde kaynak göstermiş olsaydı bile yine

hukuka aykırı iktibas (intihal) yapmış olacaktı.

c) Beş paragrafı alıntı yapıldığı halde, hiç atıf yapılmadığı için; son paragrafta atıf

yapılsaydı, atıf yapılmayan önceki paragraflar bakımından; yine her paragrafta atıf yapılsaydı,

alıntının bazı cümle ve fıkralarla sınırlı olması kuralı ihlal edildiği için, Gözler’e göre FSEK,

m.71/1, b.3’te hükme bağlanan ‘kaynak göstermeksizin iktibasta bulunma’ durumu çıkar”43.

ÖRNEK 2

Önce Gözler’in kitabının ilgili kısmını okuyalım:


Yargı fonksiyonu, hukuki uyuşmazlıkları ve hukuka aykırılık iddialarını çözümleyen ve

karara bağlayan bir devlet fonksiyonudur.

Bu anlamda yargı fonksiyonunun yerine getirilebilmesi için ortada hukuk düzeninin ihlal

edildiği yolunda bir iddia, bu iddia üzerine bunun gerçek olup olmadığının tespiti ve hukuk

düzeninin gerçekten çiğnendiğinin tespit edilmesinden sonra da, hukuk düzenini yeniden

tesis etmek için müeyyide uygulanması gerekir. Yani yargı fonksiyonu üç aşamalı (iddia,

tespit ve müeyyide) bir işlemle gerçekleşir.

Ancak maddi kriter her zaman yargı fonksiyonunu idari fonksiyondan ayırt etmeye

yetmez. Çünkü idare organları zaman zaman da hukuki uyuşmazlıkları ve hukuka aykırılık

iddialarını çözümleyen ve karara bağlayan faaliyetlerde bulunur.

Örneğin fakülte idaresinin öğrenciye verdiği disiplin cezasını ele alalım:…Dolayısıyla

idare de disiplin cezası verirken maddi anlamda bir yargı faaliyetinde bulunmaktadır

Sadece maddi kritere bakarak idarenin de yargı faaliyetinde bulunduğunu iddia

edebiliriz…Ancak bu iddia yanlıştır. Çünkü anayasanın 9 uncu maddesine göre yargı

yetkisi…


GÜNDAY Metin, İdare Hukuku, 2.Baskı, Ankara 1997, s.10-11:

Yargı, hukuki uyuşmazlıkları ve hukuka aykırılık iddialarını çözümleyen ve karara

bağlayan bir devlet fonksiyonudur.



düzeninin gerçekten ihlal edildiğinin tespit edilmesinden sonra da, hukuk düzenini yeniden

tesis etmek için müeyyide (yaptırım) uygulanması gerekir. Yargı fonksiyonu ve bu

fonksiyonu yerine getiren yargı işlemi, bu anlamda bu üç aşamadan geçerek gerçekleşir.

Ancak hemen belirtelim ki, maddi ölçüt her zaman yargı fonksiyonunu idari

fonksiyondan ayırt etmeye yetmez. Çünkü idare organları da hukuki uyuşmazlıkları ve

hukuka aykırılık iddialarını çözümleyen ve karara bağlayan faaliyetlerde bulunur.

Örneğin idarenin bir memura verdiği disiplin cezasını ele alalım: …Dolayısıyla idare de

disiplin cezası verirken maddi anlamda bir yargı faaliyetinde bulunmaktadır.

Salt maddi ölçütü kullandığımızda, idarenin de hukuki uyuşmazlıkları ya da hukuka

aykırılık iddialarını çözerken ve karara bağlarken yargı faaliyetinde bulunduğunu

söyleyebiliriz… Bu soruya olumlu yanıt vermek mümkün değildir. Çünkü anayasanın 9 uncu

maddesine göre yargı yetkisi…

42 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.34. 43 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.44.

16




yapılmaktadır. Kaynak gösterilmediğine göre, fikrin ve cümlelerin kendisine ait olduğunu

beyan etmiş demektir.




eşdeğerinin kullanılmasından ibarettir. Örneğin Günday’ın eserindeki “salt” kelimesi,

Gözler’in eserinde “sadece” şekline dönüşmüştür. Örnekler de aynıdır. Günday’ın eserindeki

“Örneğin idarenin bir memura verdiği disiplin cezasını ele alalım” cümlesi, Gözler’in eserinde

“Örneğin fakülte idaresinin öğrenciye verdiği disiplin cezasını ele alalım” şekline

bürünmüştür. Hem örnekte, hem üslupta hem de kelimelerde bu kadar benzerlik rastlantı ile

açıklanamaz herhalde. Kaldık ki, aşağıda yer verdiğimiz 200’e yakın örneğin tamamında durum

bu şekildedir.





b) Yukarıda da işaret edildiği gibi Gözler’e göre alıntı “bazı cümle ve fıkralarının” bir





c) Beş paragrafı alıntı yapıldığı halde, hiç atıf yapılmadığı için; son paragrafta atıf


alıntının bazı cümle ve fıkralarla sınırlı olması kuralı ihlal edildiği için, Gözler’e göre FSEK,

m.71/1, b.3’te hükme bağlanan ‘kaynak göstermeksizin iktibasta bulunma’ durumu çıkar”46.

Sonuç olarak Gözler, alıntının bazı cümle ve fıkralarla sınırlı olmalıdır başlığı altında

ortaya koyduğu kuralların hiç birine uymamakta, yani FSEK 35.maddede belirtilen iktibas

kurallarını ihlal etmekte (usulsüz alıntı yapmakta); yine kendisinin belirttiği gibi FSEK, m.71/1,

b.3’te hükme bağlanan ‘kaynak göstermeksizin iktibasta bulunma’ suçunu işlemektedir.

2- İçeriği Aydınlatmak Amacını Aşan Alıntı Hukuka Aykırıdır

Yeni bir eser oluştururken, daha önceki eserlerden usulüne uygun şekilde yararlanmak

hukuken caiz ise de, yapılan alıntının maksadın haklı göstereceği oran dâhilinde, münderecatı

44 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.34. 45 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.34. 46 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.44.

17

açıklamak amacıyla yapılması gerektiği FSEK 31. maddede ifade edilmektedir. Kanunun bu

hükmünün ne anlama geldiğini Kemal Gözler şöyle açıklamaktadır:

“İktibas (alıntı), bir kitap yazma yöntemi değildir. İktibas (alıntı) serbestisi, özgün

düşünceleri olmayan yazarlara kitap yazma imkânı tanımak için tanınmış bir serbestlik de

değildir. İktibasın amacı, FSEK, m.31/1, b.3’e göre “münderacatı”, yani “içeriği

aydınlatmak”tır. Haliyle burada söz konusu içeriği, alıntı yapan yazarın kendisinin oluşturması

gerekir. Kendi oluşturduğu içeriği aydınlatmak demek, kendi oluşturduğu görüşleri

temellendirmek, desteklemek, kendi oluşturduğu görüşlere örnek vermek için alıntı yapılması

demektir”47.

Görüldüğü gibi Gözler, gayet açık, net bir şekilde kanun hükmünden ne anlaşılması

gerektiğini ortaya koymaktadır. Bu açıklamaları yapan bir kişinin, eserlerinde bu hususa

titizlikle uyması beklenir. Hatta başkaları hakkında bu kuralı ihlal ettikleri yönünde ithamlarda

bulunuyorsa, iktibas kurallarına uyma konusunda daha da hassas davranması gerekir. Şimdi

Gözler’in eserinden bir örnek sunalım. Usulsüz alıntı ile mücadele bayrağı açan Gözler’in,

kendisi iktibas kurallarına ne kadar uymaktadır görelim.

ÖRNEK







düzeninin gerçekten çiğnendiğinin tespit edilmesinden sonra da, hukuk düzenini yeniden

tesis etmek için müeyyide uygulanması gerekir. Yani yargı fonksiyonu üç aşamalı (iddia,

tespit ve müeyyide) bir işlemle gerçekleşir.




Örneğin fakülte idaresinin öğrenciye verdiği disiplin cezasını ele alalım: Dolayısıyla

idare de disiplin cezası verirken maddi anlamda bir yargı faaliyetinde bulunmaktadır

Sadece maddi kritere bakarak idarenin de yargı faaliyetinde bulunduğunu iddia

edebiliriz. Ancak bu iddia yanlıştır. Çünkü anayasanın 9 uncu maddesine göre yargı yetkisi…








tesis etmek için müeyyide (yaptırım) uygulanması gerekir. Yargı fonksiyonu ve bu

fonksiyonu yerine getiren yargı işlemi, bu anlamda bu üç aşamadan geçerek gerçekleşir.


18

Ancak hemen belirtelim ki, maddi ölçüt her zaman yargı fonksiyonunu idari

fonksiyondan ayırt etmeye yetmez. Çünkü idare organları da hukuki uyuşmazlıkları ve

hukuka aykırılık iddialarını çözümleyen ve karara bağlayan faaliyetlerde bulunur.




aykırılık iddialarını çözerken ve karara bağlarken yargı faaliyetinde bulunduğunu

söyleyebiliriz. Bu soruya olumlu yanıt vermek mümkün değildir. Çünkü anayasanın 9 uncu

maddesine göre yargı yetkisi…




yapılmaktadır. Bir konuda başka eserlere atıf yapılmıyorsa, bu fikir bana aittir, ilk önce ben

bunu ifade ettim, bu cümleler bana aittir denilmiş olmaktadır.




eşdeğerinin kullanmaktan ibaret. Örneğin Günday’ın eserindeki “yargı” kelimesi, Gözler’in

eserinde “yargı fonksiyonu” şekline dönüşmüş. Günday’ın eserindeki “salt” kelimesi, Gözler’in

eserinde “sadece” şekline dönüşmüş. Örnekler de aynı. Günday’ın eserindeki “Örneğin

idarenin bir memura verdiği disiplin cezasını ele alalım” cümlesi, Gözler’in eserinde “Örneğin

fakülte idaresinin öğrenciye verdiği disiplin cezasını ele alalım” şekline bürünmüş.

Hem örnekte, hem üslupta hem de kelimelerde bu kadar benzerlik rastlantı ile

açıklanamaz herhalde. Kaldık ki, aşağıda yer verdiğimiz 200’e yakın örneğin tamamında durum

bu şekildedir.





b) Yukarıda açıkladığı iktibasın amacının “münderacatı”, yani “içeriği aydınlatmak”la

sınırlı olması kuralına da aykırı davranmaktadır. Bu örnekte yer alan paragraflarda, hangi içerik

Gözler tarafından oluşturulmuş ve Günday’ın eserine bu içeriği temellendirmek için

başvurulmuştur? ( Not: Zaten Günday’ın eserine hiç atıf yapılmamaktadır)

Paragrafı okuduğumuzda, içeriğin ve fikrin Günday tarafından oluşturulduğu, fikrin

açıklanması için örneğin de Günday tarafından verildiği; Gözler’in ufak kelime değişiklikleri

dışında hiçbir katkı sağlamadığı görülmektedir. Kısaca Gözler, yukarıda ortaya koyduğu kuralı

kendisi açıkça ihlal etmektedir. Açıkça usulsüz alıntı yapmaktadır.

c) Yukarıda da işaret edildiği gibi Gözler’e göre alıntı “bazı cümle ve fıkralarının” bir



19




d) Beş paragraf alıntı yapıldığı halde, hiç atıf yapılmadığı için; son paragrafta atıf


alıntının bazı cümle ve fıkralarla sınırlı olması kuralı ihlal edildiği için; her paragrafta alıntı

yapılmış olsaydı bile, alıntıların münderecatı aydınlatmak maksadını aştığı için, Gözler’e göre

FSEK, m.71/1, b.3’te hükme bağlanan ‘kaynak göstermeksizin iktibasta bulunma’ durumu

çıkar”50.

Sonuç olarak Gözler, alıntının bazı cümle ve fıkralarla sınırlı olmalıdır başlığı altında

ortaya koyduğu kuralların hiç birine uymamakta yani FSEK 35.maddede belirtilen iktibas

kurallarını ihlal etmekte (usulsüz alıntı yapmakta); yine kendisinin belirttiği gibi FSEK, m.71/1,

b.3’te hükme bağlanan ‘kaynak göstermeksizin iktibasta bulunma’ suçunu işlemektedir.

3- Aynen Alıntının Usulü

Başka bir eserden iktibas yapılırken, temelde iki şekilde hareket edilmektedir. Bunlardan

birincisi, eserdeki cümle ya da paragrafların aynen (hiçbir değişiklik yapılmadan)

alıntılanmasıdır. İkincisi ise, alıntı yapılan eserdeki fikir alınır, ancak bu fikir alıntı yapan

yazarın kendi kelime ve cümleleri ile ifade edilir. Bunlardan birincisine aynen alıntı, ikincisine

de mealen alıntı denilmektedir.

Aslında aynen alıntı veya mealen alıntı, akademik camiada bilinen bir husustur. Özellikle

akademik camiaya intisap eden kişilere, daha başlangıçta bu kurallar öğretilmektedir. Ancak

biz yine de kısaca Gözler’e kulak verelim, arkasından da kendisi bu kurala uymakta mıdır

sorusuna cevap arayalım.

“Aynen alıntı, bir eserdeki cümlelerin, kelimesi kelimesine, noktası virgülüne bir başka

esere alınması demektir. Yerleşik bilimsel yazma kurallarına göre, aynen alıntıların tırnak

içinde verilmesi veya italikle dizilmesi veya üç satırdan uzun olması durumunda alıntılanan

satırların girintili paragraf olarak verilmesi gerekir51.

“Aynen alıntının tırnak içinde verilmesi çok önemli bir kuraldır. Konu hakkında bilgisi

sınırlı kişiler, bunun önemsiz bir biçim kuralı olduğunu sanabilirler. Önemli olanın alıntının

tırnak içine alınıp alınmaması değil, sonunda kaynağının gösterilmiş olması olduğunu

düşünebilirler. Alıntının kaynağının gösterilmesi çok önemlidir; ama yeterli değildir. Ortada

aynen alıntı var ise, alıntının tırnak içine alınıp, italikle veya girintili paragraf olarak da

verilmesi gerekir”52.

“Aynen alıntıların kaynağının gösterilmesi zorunluluğu haliyle en basit, en iptidaî atıf

kuralıdır”53.

49 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.34. 50 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.44. 51 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.37. 52 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.37-38. 53 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.41.

20

Yukarıda, aynen alıntının nasıl yapıldığının da örneğini sunarak, Gözler’in gayet güzel

açıklamalarını aktardık. Bu konuyu bu kadar açık ve net açıklayan bir yazarın, kendisi nasıl

davranmaktadır? Bu soruya biz cevap vermeyelim; Gözler’in eserinden örnekler cevap versin.

ÖRNEK 1


GÖZLER, İdare Hukuku Ders Notları, Bursa 1999, s.153:

İmtiyaz, idarenin bir özel kişi ile yaptığı sözleşme uyarınca belli bir kamu hizmetinin

masrafları, kar ve zararı özel kişiye ait olmak üzere özel kişice kurulması ve/veya işletilmesi

usulüdür.

Şimdi de aynı konuyu Günday’ın eserinden takip edelim:

GÜNDAY Metin, İdare Hukuku, 2.Baskı, Ankara 1997, s.23.


masrafları, kar ve zararı özel kişiye ait olmak üzere özel bir kişice kurulması ve/veya işletilmesi

usulüdür.



1) İki metni karşılaştırdığımızda, cümlede yer alan 29 kelimenin birebir (kelime kelime)

aynı olduğu görülmektedir. Cümlede yer alan 29 kelime nasıl oluyor da her iki eserde

tamamen aynı olabiliyor? Yani ortada tam da gözlerin tanımladığı54 aynen alıntı

bulunmaktadır. Gözler’in belirttiği üzere55 aynen alıntıda kaynak gösterilmesi ve alıntının

tırnak içinde-italik yazılması bir zorunluluktur. Gözler kendi belirttiği bu iki kurala da

uymamaktadır.

2) Bu aynen alıntıda Günday’ın esrine atıf yapılmamaktadır. Oysa Gözler ““Aynen

alıntıların kaynağının gösterilmesi zorunluluğu haliyle en basit, en iptidaî atıf kuralıdır”56

demektedir. Ancak bu kural kendisi için değil, başkaları için geçerli olmalı ki, kendisi bu kurala

hiç uymamaktadır. Halk dilinde bu durum, “bu ne perhiz bu ne lahana turşusu” yahut “ele verir

talkımı, kendisi yutar salkımı” gibi birçok ifadelerle anlatılmaktadır.

3) Aynen alıntının tırnak içinde veya italik olarak verilmesi gerektiğini Gözler

söylemektedir57. Hatta “Aynen alıntının tırnak içinde verilmesi çok önemli bir kuraldır…

Alıntının kaynağının gösterilmesi çok önemlidir; ama yeterli değildir… alıntının tırnak içine

alınıp, italikle …verilmesi gerekir”58 demektedir. Bunları söyleyen Gözler, yaptığı alıntıyı ne

tırnak içine almakta ne de italik yazmaktadır. Hatta hiç kaynak da göstermemektedir.

Başkalarına uyulması gereken bu kurallara uymadığı için ağır eleştiriler yönelten Gözler, bu

kurala kendisi hiç uymamaktadır.

Sonuç olarak Gözler, FSEK 35. maddede belirtilen “iktibasın belli olacak şekilde

yapılması lazımdır” kuralını ihlal etmekte (usulsüz alıntı yapmakta); yine kendisinin belirttiği

54 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.37. 55 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.37-38, 41. 56 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.41. 57 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.37. 58 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.37-38.

21

gibi FSEK, m.71/1, b.3’te hükme bağlanan ‘kaynak göstermeksizin iktibasta bulunma’ suçunu

işlemektedir

ÖRNEK 2



İdari vesayet, merkezi idare ile yerinden yönetim kuruluşları arasında idarenin bütünlüğü

ilkesini sağlayan bir hukuki araçtır.



İdari vesayet, merkezi idare ile yerinden yönetim kuruluşları arasındaki bütünlüğü

sağlayan bir hukuki araçtır.



1) İki metni karşılaştırdığımızda, cümleyi oluşturan 14 kelimenin birebir (kelime kelime)





uymamaktadır.

2) Bu aynen alıntıda Günday’ın eserine atıf yapılmamaktadır. Oysa Gözler ““Aynen












Sonuç olarak Gözler, FSEK 35.maddede belirtilen “iktibasın belli olacak şekilde



işlemektedir.


22

ÖRNEK 3



Bir hukuki işlemin konusu, onun doğurduğu hukuki sonuç, yani hukuk aleminde

meydana getirdiği değişikliktir.



Bir hukuki işlemin konusu, onun doğurduğu hukuki sonuç, hukuk aleminde meydana

getirdiği değişikliktir.








uymamaktadır.
















işlemektedir.


23

ÖRNEK 4



1.Mali İltizam Sözleşmeleri

Mali iltizam sözleşmeleri, mültezim adı verilen karşı tarafa, götürü veya orantılı bir kazanç

ya da ücret karşılığında, belli bir idari hizmetin gördürülmesini öngörür.



1.Mali iltizam sözleşmeleri


ya da ücret karşılığında, belli bir idari hizmetin gördürülmesini öngörürler.




aynı olduğu görülmektedir. Cümlede yer alan 23 kelime nasıl oluyor da her iki eserde de

birebir aynı olabiliyor? Yani ortada tam da gözlerin tanımladığı69 aynen alıntı bulunmaktadır.

Gözler’in belirttiği üzere70 aynen alıntıda kaynak gösterilmesi ve alıntının tırnak içinde-italik

yazılması bir zorunluluktur. Gözler kendi belirttiği bu iki kurala da uymamaktadır.
















işlemektedir.


24

ÖRNEK 5

GÖZLER Kemal, İdare Hukuku Ders Notları, Bursa 1999, s.14-15:

Ali Fuat Başgil idare hukuku ile anayasa hukuku arasındaki ayrımı “idari işler” ve siyasi

işler” arasındaki ayrım ile açıklamaya çalışmaktadır.

“İdari işler, Devlet faaliyetlerinin önceden düşünülüp tespit edilmiş umumi ve objektif bir

plan ve prensip dairesinde yürütülmesine ait tatbiki ve teknik işlerdir. Bu işlerin cereyan ettiği

saha idareyi ve tabi olduğu usul ve kaidelerin heyeti umumiyesi de idare hukukunu teşkil eder”.



1) Bu paragraf sonunda herhangi bir esere atıf yapılmamaktadır.

2) Alıntının sahibi (Ali Fuat Başgil) ifade edilmiş, alıntılanan kısım tırnak içinde ve farklı

puntoda verilmiş. Ancak alıntı yapılan eser ve sayfası verilmemektedir.

3) Burada hukuka aykırı bir alıntı olduğu aşikârdır. Zira Gözler “Aynen alıntıların

kaynağının gösterilmesi zorunluluğu haliyle en basit, en iptidaî atıf kuralıdır”74 demektedir.

Kendisi, alıntıyı belirgin şekilde yazmakta, fakat eseri ve sayfasını vermemektedir. Bu durum

FSEK 35/son maddesi, “iktibasın belli olacak şekilde yapılması lazımdır. İlim eserlerinde,

iktibas hususunda kullanılan eserin ve eser sahibinin adından başka bu kısmın alındığı yer

belirtilir” amir hükmünün açık ihlalidir.

4) Gözler FSEK 35/son maddesi hükmünü açıkça ihlal ederek hukuka aykırı iktibas

(usulsüz alıntı) fiilini işlemiş, yine kendisinin belirttiği gibi FSEK, m.71’te hükme bağlanan

‘yetersiz kaynak gösterme’ suçunu işlemektedir.

ÖRNEK 6


İlhan Arsel de anayasa hukuku ile idare hukuku arasındaki farkı “hükümet etmek ile

“idare” arasındaki fark temelinde açıklamaktadır.

“Hukümet eden organlar Devletin iç ve dış siyasetini tayin ve tespite medar olan

faaliyetlerde bulunurlar. Devletin iç ve dış siyasetinin tayin ve tnzim etmek, bu sahalardaki

amme hizmetlerinin görülmesi demektir. İşte, hükümet etmek demek, Devletin bu iç ve dış

siyasetinin umumi hatlarını, umumi istikametlerini tespit etmek demektir; bu umumi hatları, bu

umumi istikameti tayin ve tespit edecek olan organların kuruluş ve faaliyetlerine taallluk eden

kaideler Anayasa hukukuna dahildir”.



1) Bu paragraf sonunda herhangi bir esere atıf yapılmamaktadır.

2) Alıntının sahibi (Ali Fuat Başgil) ifade edilmiş, alıntılanan kısım tırnak içinde ve farklı

puntoda verilmiş. Ancak alıntı yapılan eser ve sayfası verilmemektedir.

3) Burada hukuka aykırı bir alıntı olduğu aşikârdır. Zira Gözler “Aynen alıntıların

kaynağının gösterilmesi zorunluluğu haliyle en basit, en iptidaî atıf kuralıdır”75 demektedir.


25

Kendisi, alıntıyı belirgin şekilde yazmakta, fakat eseri ve sayfasını vermemektedir. Bu durum

FSEK 35/son maddesi, “iktibasın belli olacak şekilde yapılması lazımdır. İlim eserlerinde,

iktibas hususunda kullanılan eserin ve eser sahibinin adından başka bu kısmın alındığı yer

belirtilir” amir hükmünün açık ihlalidir.


(usulsüz alıntı) fiilini işlemiş, yine kendisinin belirttiği gibi FSEK, m.71’te hükme bağlanan


4- Mealen Alıntının Usulü

Alıntı yapılan eserdeki fikrin, alıntı yapan yazarın kendi kelime ve cümleleri ile ifade

edilmesine mealen alıntı denilmektedir. Mealen alıntı, akademik camiada bilinen bir husustur.

Özellikle akademik camiaya intisap eden kişilere, daha başlangıçta bu kurallar öğretilmektedir.

Ancak biz yine de kısaca Gözler’ kulak verelim, arkasından da kendisi bu kurala uymakta mıdır

sorusuna cevap arayalım.

Mealen alıntı konusunda Gözler şunları yazmaktadır:

“Mealen alıntı ise, alıntılanan eserdeki cümlelerin, alıntıyı yapan yazarın kendi

cümleleriyle, kendi ifade tarzıyla aktarılması demektir. Mealen aktarılan cümle ve cümlelerin

hemen sonunda, parantez içinde veya dipnotta mealen alıntının yapıldığı kaynağa atıf

yapılmalıdır ki, söz konusu cümle veya cümlelerin yazarın orijinal cümleleri olmadığı, bunları

bir başka yazardan aktarıldığı anlaşılsın”76.

“Burada belirtelim ki, kaynağını gösterme zorunluluğu sadece “aynen alıntı”lar için

geçerli değildir. Yukarıda açıklandığı gibi “mealen alıntılar” da birer alıntıdır ve bunların da

FSEK, m.35/son uyarınca kaynağının gösterilmesi gerekir”77.

Görüldüğü üzere mealen alıntının ne olduğu ve nasıl yapılması gerektiğini Gözler gayet

açık ve net olarak ortaya koymaktadır. Bu konuyu bu kadar açık ve net açıklayan bir yazarın,

kendisi nasıl davranmaktadır? Bu soruya biz cevap vermeyelim; Gözler’in eserinden örnekler

cevap versin.

ÖRNEK



Merkezi idare bakanlıklar şeklinde örgütlenmiştir. Bakanlığın başında “bakan” bulunur.

Anayasaya göre, her bakan “kendi yetkisi içindeki işlerden ve emri altındakilerin eylem ve

işlemlerinden sorumludur” (m.112/2). Demek ki, her bakan kendi bakanlığındaki memurların

hiyerarşik amiri durumundadır. Ancak bakan en yüksek hiyerarşik amir durumundadır. Bir

bakanlıkta daha birçok hiyerarşik amir vardır. Daha doğrusu kaç kademe varsa o kadar

hiyerarşik amir bulunur. Üst kademede bulunan memur kendi altındaki kademede bulunan

memurun hiyerarşik amiridir, hiyerarşik üstüdür.

Ancak bakanların üstünde de başbakanın belirli bir hiyerarşik üstlük durumu vardır.

Şimdi de aynı konuyuGünday’ın eserinden takip edelim.



26

Merkezden yönetim sisteminde, ülke düzeyinde yürütülmesi gereken her bir idari hizmet

“bakanlıklar” biçiminde tertip edilmiş ve merkezde toplanmıştır. Dolayısıyla, merkezi idare

teşkilatında hiyerarşik düzenin en üstünde bakan yer alır. Anayasanın 112 inci maddesinin 2

inci fıkrası, “Her bakan kendi yetkisi içindeki işlerden ve emri altındakilerin eylem ve

işlemlerinden sorumludur” kuralını koymakla, her bir bakanın kendi görevi alanında ve ona

bağlı örgüt ve memurların en yüksek hiyerarşik amiri olduğunu belirtmiş olmaktadır. Ancak

bakan en yüksek hiyerarşik amir olmakla beraber, hiyerarşi yetkisi yalnızca bakan tarafından

kullanılmaz. Bu yetki, aynı zamanda hiyerarşi düzeninin her bir kademe ve basamağında yer

alan üst dereceli memurlar tarafından kullanılır. Hiyerarşi düzeninin her bir kademesinde yer

alan üst dereceli memurlar da, kendi maiyetlerinde çalışan görevlilerin hiyerarşik amiri

durumundadır.

Başbakanın durumuna gelince, Başbakanın belli ölçüde bakanlar üzerinde hukuki bir

güce hiyerarşi yetkisine sahip olduğunu çıkarmak mümkündür.



1) İki metni karşılaştırdığımızda, temel fikrin aynı olduğu, ancak kelimelerde biraz

değişiklik yapılarak kaleme alındığı görülmektedir. Yani ortada tam da gözlerin tanımladığı78

mealen alıntı bulunmaktadır.

2) Bu mealen alıntıda Günday’ın eserine atıf yapılmamaktadır. Oysa Gözler “mealen

alıntılar da birer alıntıdır ve bunların da FSEK, m.35/son uyarınca kaynağının gösterilmesi

gerekir”79 demektedir. Ancak bu kural kendisi için değil, başkaları için geçerli olmalı ki, kendisi

bu kurala hiç uymamaktadır. Halk dilinde bu durum, “bu ne perhiz bu ne lahana turşusu” yahut

“ele verir talkımı, kendisi yutar salkımı” gibi birçok ifadelerle anlatılmaktadır.




işlemektedir.

5- Sun’i Mealen Alıntı

Bir eserden alıntı yapılırken, sırf mealen alıntıya dönüştürmek için basit bir iki kelime

değişikliği yapılmasının hukuka aykırı olacağı konusunda Gözler şu açıklamayı yapmaktadır:

“Sun’i Mealen Alıntılar”.- Burada şunu da belirtelim ki, dürüstlük kurallarına aykırı

şekilde bir “aynen alıntı”nın “mealen alıntı” hâline dönüştürülmesi de hukuka aykırıdır. Bir

“aynen alıntı”yı sırf aynen alıntı formunda, yani tırnak içinde italikle veya girintili paragraf

olarak vermemek için, sun’i olarak, alıntılanan cümleden bir iki kelimeyi değiştirerek mealen

alıntı haline getirmek dürüstlük kurallarıyla bağdaşmaz ve bu nedenle bu tür alıntılar da

hukuka aykırı alıntılardır”80.

Görüldüğü üzere Gözler, alıntı yapılırken birkaç basit kelime değişikliği yaparak mealen

alıntın görüntüsü verilmesini, alıntı sonunda kaynak gösterilse bile, hukuka aykırı iktibas

78 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.37. 79 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.43. 80 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.38-39.

27

olarak nitelendirmektedir. Acaba gözler bu kurala kendisi ne kadar uymaktadır? Bu sorunun

cevabını Gözler’in eserinden çıkarılan örnekler versin. (Aşağıya alınan 200’e yakın örneğin

önemli bir kısmı bu şekildedir)

ÖRNEK



Hizmet yönünden yerinden yönetim, belli bir hizmete özerklik tanınmasını ifade eder.

Oysa yer bakımından yerinden yönetim, belli bir yörede (il, belediye, köy) sırf o yörede bir

arada yaşamalarından kaynaklanan ortak ihtiyaçlarını karşılamak için tanınan özerkliği ifade

eder.

Yer yönünden yerinden yönetim kuruluşları birer kişi topluluklarıdır. Buna karşılık hizmet

bakımından ademi merkeziyet kuruluşları kural olarak bir mal topluluğudur.

Bunlar bir malvarlığının belli bir hizmete tahsis edilmesi ile kurulmuşlardır.



Hizmet yerinden yönetimi belli bir hizmete özerklik tanınmasını gerektirir. Oysa yerel

yerinden yönetim, belli bir yörede yaşayan insanlara salt o yörede bir arada yaşamalarından

kaynaklanan ortak gereksinimlerini karşılamak için tanınan özerkliği ifade eder.

Yerel yönetim kuruluşları birer kişi topluluğu olmasına karşılık, hizmet yerinden yönetim

kuruluşları kural olarak birer mal topluluğu yapısındadırlar.

Gerçekten hizmet yerinden yönetim kuruluşları, bir mal varlığının belli bir hizmete tahsis

edilmesi ile tüzel kişilik kazanmışlardır.



1) Göözler’in eserinde, bu cümle için Günday’ın eserine atıf yapılmamaktadır (Başka bir

esere de atıf yapılmamaktadır). Bu durum tek başına ortada usulsüz bir alıntı olduğunu ve FSEK

71. maddedeki suçun işlendiğini göstermektedir.

2) Cümlelerde çok ufak kelime değişiklikleri yapıldığı görülmektedir.

-Birinci cümleye bakalım:

Günday’ın cümlesi: “Hizmet yerinden yönetimi belli bir hizmete özerklik tanınmasını

gerektirir”.

Gözler’in cümlesi: “Hizmet yönünden yerinden yönetim, belli bir hizmete özerklik

tanınmasını ifade eder”.

Görüldüğü üzere Günday’ın cümlesindeki “gerektirir” kelimesi, Gözler’de “ifade eder”

şekline dönüşmüş. Tek değişiklik bu kelimeden ibarettir. Tam da Gözler’in sun’i mealen alıntı

olarak nitelendirip hukuka aykırı bulduğu81 alıntıya örnek teşkil etmektedir.

-İkinci cümleye bakalım:

81 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.38-39.

28

Günday’ın cümlesi: “Oysa yerel yerinden yönetim, belli bir yörede yaşayan insanlara

salt o yörede bir arada yaşamalarından kaynaklanan ortak gereksinimlerini karşılamak için

tanınan özerkliği ifade eder”.

Gözler’in cümlesi: “Oysa yer bakımından yerinden yönetim, belli bir yörede (il, belediye,

köy) sırf o yörede bir arada yaşamalarından kaynaklanan ortak ihtiyaçlarını karşılamak için

tanınan özerkliği ifade eder”.

Görüldüğü üzere Günday’ın cümlesindeki “yerel yerinden yönetim” kelimesi, Gözler’de

“yer bakımından yerinden yönetim” şekline dönüşmüş. Tek değişiklik bu kelimeden ibarettir.

Tam da Gözler’in sun’i mealen alıntı olarak nitelendirip hukuka aykırı bulduğu82 alıntıya örnek

teşkil etmektedir.

-Üçüncü cümleye bakalım:

Günday’ın cümlesi: “Yerel yönetim kuruluşları birer kişi topluluğu olmasına karşılık,

hizmet yerinden yönetim kuruluşları kural olarak birer mal topluluğu yapısındadırlar”.

Gözler’in cümlesi: “Yer yönünden yerinden yönetim kuruluşları birer kişi topluluklarıdır.

Buna karşılık hizmet bakımından ademi merkeziyet kuruluşları kural olarak bir mal

topluluğudur”.

Bu cümlede de bir iki ufak kelime değişikliği yapılarak alıntı gerçekleşmektedir. Tam da

Gözler’in sun’i mealen alıntı olarak nitelendirip hukuka aykırı bulduğu83 alıntıya örnek teşkil

etmektedir.

Netice olarak, cümlelerde Günday’a atıf yapılmış olsaydı, Gözler’in sun’i mealen alıntı

dediği durum ortaya çıkacaktı ve bu alıntı hukuka aykırı olacaktır. Yani yine de atıf kurallarına

uyulmamış olunur ve FSEK 71. maddedeki suç işlenmiş olurdu. Gözler bu cümleler için

Günday’ın eserine hiç atıf yapmadığı için zaten hukuka aykırı alıntı yaptığından, FSEK 71.

maddedeki suçu işlemiştir.

D. İNTİHAL FİİLİ BİR SUÇTUR

Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu 35. maddede iktibas kuralları açıklanmaktadır. Bu

kurallara uymadan yapılan alıntıya “hukuka aykırı iktibas” denilir. İktibas kurallarından birisi

ve en önemlisi ise “kaynak gösterilerek alıntı yapılması”dır. İşte alıntı yapıldığı halde hiç

kaynak gösterilmemesi haline “intihal (fikir hırsızlığı)” denilmektedir84. Kısaca intihal hukuka

aykırı iktibas (usulsüz alıntı) hallerinden biri ve en ağırı olan hiç kaynak gösterilmeden yapılan

alıntıları ifade etmektedir.

İşte FSEK 71. maddede intihal fiilinin suç teşkil edeceği ve failler için hapis cezası

verileceği belirtilmektedir. Kanunun 71. maddesinde “başkasının eserini kendi eseri veya

kendisinin eserini başkasının eseri olarak göster(mek)” , “kaynak göstermeksizin iktibas

yapmak”, “yanlış, yetersiz veya aldatıcı kaynak gösterilmesini” de suç olarak düzenlemiştir.

Bu suçları işleyenler hakkında iki yıldan dört yıla kadar hapis veya ellibin liradan yüzellibin

82 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.38-39. 83 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.38-39. 84 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.52.

29

liraya kadar ağır para cezasına veya zararın ağırlığı dikkate alınarak her ikisine birden

hükmolunabileceği belirtilmektedir.

Kanun ceza öngördüğü intihal fiilinin gerçekleşme koşullarını Gözler şu şekilde

açıklamaktadır:

“İntihal sadece özel hukuk bakımından bir “haksız fiil” değil, aynı zamanda ceza hukuku

açısından suçtur (FSEK, m.71/1, b.3 ve 5). İntihal fiilinin ceza hukuku anlamında suç olabilmesi

için, bu fiilin bilerek işlenilmesi gerekir. Farkında olmadan işlenmesi durumunda bu fiil suç

oluşturmaz. Keza bir yazarın bir kitapta başka yazardan yaptığı alıntılardan bir ikisinin

kaynağını göstermeyi yanlışlıkla unutması durumunda sırf bu nedenle intihal suçunun oluştuğu

iddia edilemez. Ancak bunun için ortada gerçekten bir “unutma”nın olması ve bunun bir iki

alıntıya inhisar etmesi gerekir. Arka arkaya ve sistemli olarak kaynak gösterilmeksizin

paragrafların aktarılması durumunda unutma savunması inandırıcı bir savunma olmaktan

çıkar”85.

Kanunun hükmü ve Gözler’in açıklamasına göre “kaynak göstermeksizin veya yetersiz

kaynak göstererek alıntı yapılması, FSEK 71. madde de ifade edilen suçları oluşturmaktadır.

Gözlerin bu eserinde çok fazla kaynak göstermeksizin alıntı yapılarak suç işlenmektedir. Yine

yetersiz kaynak gösterilerek de bu suç işlenmektedir. Aşağıda 200’e yakın örnek bu şekildedir.

Biz buraya iki (2) örnek vermekle yetineceğiz.

ÖRNEK 1





usulüdür.


GÜNDAY Metin, İdare Hukuku, 2.Baskı, Ankara 1997, s.23-235.



usulüdür.

Sonuçlar: Burada kaynak göstermeksizin aynen alıntı söz konusudur. Zira cümlede yer

alan 29 kelime, her iki eserde de birebir aynıdır. Bu durumda FSEK 71/3. maddesinde ifade

edilen “Bir eserden kaynak göstermeksizin iktibasta bulunan kişi altı aydan iki yıla kadar

hapis veya adlî para cezasıyla cezalandırılır” suçu oluşmaktadır.

ÖRNEK 2








30




Sonuçlar: Burada kaynak göstermeksizin aynen alıntı söz konusudur ve FSEK 71/5.

maddesinde ifade edilen “Bir eserle ilgili olarak yetersiz, yanlış veya aldatıcı mahiyette

kaynak gösteren kişi, altı aya kadar hapis cezası ile cezalandırılır” suçu oluşmaktadır.

Ek Açıklama: Fikir ve Sanat Eserleri Kanununun 75.maddesine göre, intihal suçu,

şikâyete tabi bir suçtur. Bu suçun takibi “hak sahibinin şikâyetine” bağlıdır. Bu çalışma

bakımından şikâyet hakkı, alıntıya kurban giden eserin yazarı Metin Günday’dır. Biz bu

çalışmayı Metin Günday’a da göndereceğiz. Şikâyette bulunup bulunmayacağı kendi

takdirindedir.

Ancak Gözler, usulsüz alıntı ile mücadelede kamu yararı bulunduğunu söylemektedir86.

Yine Gözler’e göre, “Usûlsüz alıntı sorunu, sadece usûlsüz alıntıyı yapan yazar ile usûlsüz

alıntıya kurban giden yazar arasında kalan özel bir sorun değildir. Bu sorun, sadece iki

yazarı değil, akademik camianın bütününü ilgilendirir”87. Buradan hareketle, intihal fiilinin

işlendiğini öğrenen herkesin, intihal fiilini işleyeni şikâyet etme konusunda hakkı vardır da

denilebilir.

IV. GÖZLER’İN ESERİNDEKİ USULSÜZ ALINTI ÖRNEKLERİ

Ön Açıklama: Gözler’in eserindeki kaynak gösterilmeksizin yapılan alıntı örneklerine

geçmeden önce, bazı konuları açıklamak istiyoruz.

Yukarıda, tamamen objektif ölçüler içinde, usulsüz alıntı ve intihal kavramlarını,

Gözler’in açıklamalarına dayanarak ortaya koymuş bulunmaktayız. Her bir alt başlıkta,

açıklamalarımıza Gözler’in kitabından örnekler vermeye çalıştık. Kendi açıklamalarına, yine

kendi eseriyle nasıl muhalif davrandığını ortaya koyduk. Şimdi tespit ettiğimiz usulsüz alıntı

örnekleri aktarmaya başlıyoruz. Örnekleri aktarmaya başlamadan önce, bu örneklerle ilgili

olarak birkaç hususu da belirtmek istiyoruz.

1-Aşağıda verdiğimiz 200’e yakın örneklerde, kutu içinde önce Gözler’in kitabındaki

cümle ya da cümleleri aynen veriyoruz. Hemen altında da, söz konusu cümle ya da cümlelerin

alındığı eserin ilgili kısmını aynen veriyoruz. Her iki eserden alıntılar aynen alıntı olup,

herhangi bir ilave ya da çıkarma yapılmamıştır. (Not: Mukayese yapmak isteyenlere, talep

halinde iki eserin de nüshalarını göndereceğiz).

2-Aşağıya aktardığımız 200’e yakın örnek, Gözler’in eserinde yer alan usulsüz

alıntıların tamamı değildir. Gözler’in eserinin neredeyse bütünü, usulsüz alıntılarla

oluşturulmuştur. Biz bunlar içinden bir kısmını buraya aldık. Hepsini almaya kalkışsak,

neredeyse eserin tamamını buraya aktarmamız gerekirdi.


31

3- Usulsüz alıntılarla oluşturulan kısımları alt alta koyup çıkardığımızda, Gözler’in

eserinin yaklaşık %80’i boş kalacak durumdadır. Dolayısıyla Gözler, yeni bir eser

yazmamakta, başkasının eserini yine o yazarın ifadeleri ile özetlemektedir. Oysa kendi

ifadesiyle “iktibas (alıntı), bir kitap yazma yöntemi değildir”88. Gözler, hiçbir özgün

yaklaşım ya da fikir ortaya koymadan, alıntıları alt alta sıralamaktadır. Bu yaklaşım bir kitap

yazma yöntemi değildir. Nitekim bunu kendisi de “iktibas (alıntı) serbestisi, özgün


değildir”89 diyerek açıkça ifade etmektedir. Kısaca yazar eserin içeriğini kendisi oluşturmalı,

bu içeriği aydınlatmak için başka eserlerden iktibas yapma yoluna gitmelidir90. Gözler ise bu

dediklerinin tam tersine, içeriği de örnekleri de usulsüz alıntılarla dolu bir eser meydana

getirmektedir. Kendinden hiçbir şey ortaya koymamaktadır. Şayet, bir bilim adamı,

mevcutlara ilave edecek bir fikri, düşüncesi yoksa susmasını bilmelidir. Zira susmak da bir

erdemdir.

4- Aşağıya aktardığımız örneklerin önemli bir kısmı “aynen alıntı”, şeklindedir. Yani

hiçbir değişiklik yapılmadan kelimesine virgülüne aynen alınmış cümlelerden oluşmaktadır.

Bunun usulsüz bir alıntı hatta “intihal” olduğunu yukarıda açıklamıştık.

Örneklerin bir kısmı da “mealen alıntı”, şeklindedir. Yani alıntı yapılan eserdeki bilgi

ya da fikir, Gözler’in kendi kelime ve cümleleri ile verilmektedir. Bu durum da bir alıntı

olduğundan kaynak gösterilmesi gerekmektedir. Oysa Gözler hiçbir kaynak

göstermemektedir.

Son olarak örneklerin bir kısmı da “sun’i mealen alıntı” şeklindedir. Yani Gözler,

dürüstlük kuralına aykırı bicimde ufak kelime değişiklikleri ile alıntı yapmaktadır. Ancak

bunlarda da kaynak göstermemektedir.

5- Örnekler, Gözler’in eserinden cımbızla çekilmiş değildir. Eserin planından

başlayarak, alt başlıklar, paragraflar ve cümleler şeklinde, birbirini takip ederek usulsüz

alıntılar olduğu görülmektedir. Bazen bu alıntılar peş peşe dört beş paragrafı bile bulmaktadır.

Dolayısıyla usulsüz alıntılar, kaba bir inceleme ile hemen anlaşılacak belirginlikte ve

yoğunluktadır.

6- Gözler’in eserinde yer alan usulsüz alıntılar, yanlışlıkla oluşan, unutulan ya da

gözden kaçan usulsüz alıntılar şeklinde değildir. Sistematik biçimde, konu konu, sayfa sayfa

yüzlerce paragraf usulsüz olarak alıntılanmaktadır. Bu durumu hata ile açıklamak mümkün

değildir. Zaten Gözler, kitabın başında usulsüz alıntı yaptığını açıkça itiraf etmektedir.

7- Aşağıya aktardığımız 200’e yakın örnekte Gözler, hiçbir kaynak göstermeden başka

eserlerden alıntı yapmaktadır. Alıntı yapıldığı (aynen veya mealen alıntı) halde, hiç kaynak

gösterilmemesi haline “intihal (fikir hırsızlığı)” denilmektedir91. Dolayısıyla FSEK 71/3.

88 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.35. 89 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.35. 90 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.35. 91 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.52.

32

maddesinde ifade edilen “Bir eserden kaynak göstermeksizin iktibasta bulunan kişi altı aydan

iki yıla kadar hapis veya adlî para cezasıyla cezalandırılır” suçu oluşmaktadır.

GÖZLER’İN ESERİNDE TESPİT EDİLEN İNTİHAL ÖRNEKLERİ

Yukarıdaki açıklamalardan sonra, tespit edilen intihal örneklerine ve

açıklamalara geçelim.

ÖRNEK 1



İdare hukuku, idarenin hukukudur. İdare hukukunun konusunu kamu idareleri, yani

devlet idaresi oluşturur.



İdare hukuku, en geniş anlamıyla İdarenin hukukudur… İdare hukukunun konusunu

Devlet İdaresi (kamu idaresi-amme idaresi) oluşturur.

Bu örnekte, yaklaşık 16 kelimeden oluşan bir cümle her iki yazar tarafından benzer

şekilde aktarılmaktadır. Nasıl oluyor da 16 kelime iki yazar tarafından aynı sarayla bir cümlede

kullanılabiliyor?

ÖRNEK 2



Anayasamıza göre, devlette belli başlı üç temel organ ve fonksiyon vardır. Yasama,

yürütme ve yargı organları ve fonksiyonları.



Bir devlette belli başlı üç fonksiyon vardır. Yasma fonksiyonu, yürütme fonksiyonu, yargı

fonksiyonu.


şekilde aktarılmaktadır. Nasıl oluyor da 16 kelimelik bir cümle iki yazar tarafından benzer

şekilde kurulabiliyor?

ÖRNEK 3



İdare organının yargı organından ayrılmasını da (yani organik açıdan idarenin yargıdan

ayrılmasında) da bir mesele yoktur.



Organ olarak yargı ve idarenin ayırd edilmesinde de herhangi bir sorunla karşılaşılmaz.


şekilde aktarılmaktadır. Nasıl oluyor da 12 kelimelik bir cümle iki yazar tarafından benzer

şekilde kurulabiliyor?

33

ÖRNEK 4



İdare organı yürütme organının Cumhurbaşkanı ve Bakanlar Kurulu dışında kalan

kısmıdır.



Yürütme organının da Cumhurbaşkanı ve Bakanlar Kurulu dışında kalan tüm kuruluşlar.

Bu örnekte, yaklaşık 11kelimeden oluşan bir cümle her iki yazar tarafından benzer şekilde

aktarılmaktadır. Nasıl oluyor da 11 kelimelik bir cümle iki yazar tarafından benzer şekilde

kurulabiliyor?

Açıklamalar: Yukarıdaki 4 örnekte kutu içinde yer alan ve her iki eserden alınan

kısımları okuduktan sonra şu sonuçlara varılacaktır:

1- Kaynak gösterilmemektedir: Gözler’in eserinde bu kısım için ne Günday’ın eserine ne

de başka bir esere atıf yapılmaktadır. Kaynak gösterilmediğine göre, fikrin ve cümlelerin

kendisine ait olduğunu beyan etmiş demektir.

2- Aynılık ya da benzerlik bulunmaktadır: İki metin arasındaki aynılığın ya da

benzerliğin tesadüfi olması düşünülemez. Bir konunun bu kadar benzer cümle ve kelimelerle

ifade edilmesi, “iki yazarın geceleri aynı rüyayı görme ihtimalinden”92 daha düşük bir

ihtimaldir.

3- (1) Burada aynen alıntı varsa; alıntının kaynağının gösterilmesi93 ve alıntının tırnak

içinde italikle yazılması gerekir94. (2) Burada mealen alıntı varsa; yine kaynak gösterilmesi

gerekir95. (3) Burada sun’i mealen alıntı varsa; dürüstlük kuralına aykırı olarak bir iki kelime

değiştirme söz konusu ise, yine hukuka aykırı alıntı var demektir96. (4) İdare hukukunun genel

konularıdır, kaynak göstermeye gerek yok deniyorsa, yazar bunları kendi kelimeleri ile ifade

etmediğinden yine hukuka aykırı iktibas bulunmaktadır97. (5) Aynılık yok, sadece benzerlik var

deniyorsa; bu savunma hukuken geçersiz bir safsatadan ibaret98 olup, benzerlik bulunması da

hukuka aykırı iktibas oluşturur99. (6) Kısa cümlelerde ihlal olmaz deniyorsa; Gözler, “İç

egemenlik, devletin kendi ülkesi içinde söz konusu olan egemenliktir”100, yine “Kurucu iktidar,

anayasa yapma ve değiştirme iktidarıdır”101 cümleleri bakımından usulsüz alıntı iddiasında

bulunabiliyorsa; biz de aynı iddiada bulunabiliriz.

92 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.638-639. 93 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.41. 94 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.37-38. 95 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.43. 96 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.38-39. 97 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.636-637. 98 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.639. 99 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.639. 100 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.94. 101 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.264.

34

Netice olarak, Gözler hiç kaynak göstermediğinden, “intihal (fikir hırsızlığı)”102 ve

dolayısıyla, FSEK, m.71/1, b.3’te hükme bağlanan ‘kaynak göstermeksizin iktibasta

bulunma’ suçu oluşmaktadır.

ÖRNEK 5



Bakanlar kurulu siyasal yönü ağır basan bir organdır. Ancak…Cumhurbaşkanının ve

bakanlar kurulunun idareyle alakasız veya ondan ayrılabilecek organlar olduğunu iddia etmek

mümkün değildir.

Bir kere, bakanlar kurulunu oluşturan bakanlardan her biri, belli bir kamu hizmeti

örgütünün, yani bakanlığın başı konumundadır.

İşte merkezi idare tarafından yürütülen ve milli kamu hizmetleri olarak adlandırılan bu

hizmetler bakanlıklar biçiminde teşkilatlandırılmıştır.

Anayasanın Bakanlar Kurulu ile idare arasında yaptığı ayrım önemini yitirmektedir.





Yürütme organını oluşturan Bakanlar Kurulu ve Cumhurbaşkanlığı makamının siyasal

niteliği ağır basmakla beraber, bunları İdareden tamamen ayrı düşünmek de mümkün değildir.

Bir defa Bakanlar Kurulunu İdareden tamamen ayrı düşünmek mümkün değildir. Şöyle

ki; Bakanlar kurulunu oluşturan bakanlardan her biri, devletin idare teşkilatı içinde belli bir veya

grup idari hizmeti gören münferit bakanlıkların en yüksek amiri durumundadır.

Gerçekten devlet toplumsal gereksinimleri karşılayacak bazı önemli hizmetleri kendisi

üstlenmiş ve bu hizmetleri merkezi idare (Ay, md.126) denilen bir teşkilat aracılığı ile yürütmeye

başlamıştır.

İşte merkezi (genel) idare tarafından yürütülen ve milli kamu hizmetleri olarak da

adlandırılan bu hizmetler bakanlık biçiminde örgütlenmiştir.

Anayasanın Bakanlar Kurulu ile idare arasında yaptığı ayrım bu noktada önemini

yitirmektedir.



Açıklamalar: Yukarıda kutu içinde yer alan ve her iki eserden alınan kısımları

okuduktan sonra şu sonuçlara varılacaktır:




2- Aynılık ya da benzerlik bulunmaktadır: Bu kadar benzerliğin tesadüfi olması

düşünülemez. Burada 129 kelimeden, 12 satırdan oluşan 6 paragraf iki yazar tarafından da

aynen tekrarlanıyor. Bu aynılık, “iki yazarın geceleri aynı rüyayı görme ihtimalinden”103 daha

düşük bir ihtimaldir.

102 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.52. 103 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.638-639.

35




değiştirme söz konusu ise, yine hukuka aykırı alıntı var demektir107. (4) İdare hukukunun

genel konularıdır, kaynak göstermeye gerek yok deniyorsa, yazar bunları kendi kelimeleri ile

ifade etmediğinden yine hukuka aykırı iktibas bulunmaktadır108. (5) Aynılık yok, sadece

benzerlik var deniyorsa; bu savunma hukuken geçersiz bir safsatadan ibaret109 olup, benzerlik

bulunması da hukuka aykırı iktibas oluşturur110. (6) Alıntı bir iki paragrafı geçmemeli111 ve her

paragrafın kaynağı ayrıca gösterilmelidir112. Burada Gözler kaynak göstermeksizin, tam 129

kelimeden, 12 satırdan oluşan 6 paragraf alıntılamaktadır.




ÖRNEK 6



Bakanlar Kurulunun başkanı olan Başbakanı da İdareden tamamen ayrı olarak

düşünmek mümkün değildir.

Bir kere, bir hizmet bakanlığıymış gibi doğrudan doğruya Başbakanlığa bağlanmış

bulunan hizmetler ve bu hizmetleri yürüten örgütler mevcuttur.

Şimdi de Günday’ın eserinden takip edelim.


Bakanlar Kurulunun başkanı olan Başbakanı da İdareden tamamen ayrı olarak

düşünmek mümkün değildir.

Bir defa, bir hizmet bakanlığı imiş gibi doğrudan doğruya Başbakanlığa bağlanmış

bulunan hizmetler ve bu hizmetleri yürüten örgütler mevcuttur.








104 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.41. 105 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.37-38. 106 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.43. 107 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.38-39. 108 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.636-637. 109 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.639. 110 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.639. 111 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.45. 112 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.44 113 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.52.

36



3- (1) Burada aynen alıntı yapıldığından; alıntının kaynağının gösterilmesi115 ve

alıntının tırnak içinde italikle yazılması gerekir116. (2) İdare hukukunun genel konularıdır,

kaynak göstermeye gerek yok deniyorsa, yazar bunları kendi kelimeleri ile ifade etmediğinden

yine hukuka aykırı iktibas bulunmaktadır117.




ÖRNEK 7

Önce Gözler’in kitabından ilgili kısmını okuyalım.


Tüm ülke düzeyinde yürütülmesi gereken milli kamu hizmetleri dışında, belli bir yörede,

salt o yöre halkının gereksinimlerini karşılamak üzere yürütülen kamu hizmetleri de vardır. Bu

hizmetler devletin merkezi idare teşkilatı aracılığıyla değil, belli bir yörede oluşturulmuş

bulunan devletin tüzel kişiliği dışında ayrı bir tüzel kişiliğe sahip yerel idareler aracılığıyla

yürütülür.

Şimdi de Günday’ın eserinden takip edelim.


Tüm ülke düzeyinde yürütülmesi gereken milli kamu hizmetlerinin yanısıra, belli bir

yörede, salt o yöre ve yöre halkının gereksinimlerini karşılamak üzere yürütülen mahalli (yerel)

kamu hizmetleri de vardır. Bu hizmetler Devletin idare teşkilatı (merkezi idare teşkilatı) aracılığı

ile değil, belli bir yörede oluşturulmuş bulunan ve devlet tüzel kişiliği dışında ayrı bir tüzel

kişiliğe sahip mahalli idareler (yerel yönetimler) aracılığı ile yürütülür.










114 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.638-639. 115 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.41. 116 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.37-38. 117 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.636-637. 118 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.52. 119 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.638-639.

37

3- (1) Burada aynen alıntı varsa (ki aynen alıntı vardır); alıntının kaynağının

gösterilmesi120 ve alıntının tırnak içinde italikle yazılması gerekir121. (2) Burada mealen alıntı

varsa; yine kaynak gösterilmesi gerekir122.




ÖRNEK 8



3. Öteki kamu tüzel kişileri.

Öte yandan, tüm ülke düzeyinde yürütülmesi gereken öyle idari hizmetler vardır ki, Devlet

bu hizmetleri, Devlet tüzel kişiliğini temsil eden, merkezi idare dışında oluşturduğu ayrı kamu

tüzel kişilerine yükler.

Özellikle teknik bilgi ve uzmanlık gerektiren hizmetler için bu yola gidilmiştir. Örneğin

üniversiteler, TRT de durum böyledir.



3. Öteki kamu tüzel kişileri.

Öte yandan, tüm ülke düzeyinde yürütülmesi gereken öyle idari hizmetler vardır ki, Devlet

bu hizmetleri, Devlet tüzel kişiliğini temsil eden, merkezi idare dışında oluşturduğu ayrı kamu

tüzel kişilerine yükler.

Özellikle teknik bilgi ve uzmanlık gerektiren hizmetler için bu yola gidilmiştir. Örneğin

üniversiteler (AY, md.130), Radyo Televizyon İdaresi (AY, md.133) gibi.








aynen tekrarlanıyor. Bu aynılık, “iki yazarın geceleri aynı rüyayı görme ihtimalinden”124

daha düşük bir ihtimaldir.

3- (1) Burada aynen alıntı varsa (ki aynen alıntı bulunmaktadır); alıntının kaynağının


varsa; yine kaynak gösterilmesi gerekir127. (3) İdare hukukunun genel konularıdır, kaynak

120 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.41. 121 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.37-38. 122 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.43. 123 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.52. 124 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.638-639. 125 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.41. 126 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.37-38. 127 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.43.

38

göstermeye gerek yok deniyorsa, yazar bunları kendi kelimeleri ile ifade etmediğinden yine

hukuka aykırı iktibas bulunmaktadır128. (4) Aynılık yok, sadece benzerlik var deniyorsa; bu

savunma hukuken geçersiz bir safsatadan ibaret129 olup, benzerlik bulunması da hukuka aykırı

iktibas oluşturur130.




ÖRNEK 9



İdari fonksiyonun yasama fonksiyonundan ayrılması için iki kriter önerilmektedir. Maddi

kriter ve şekli kriter.



Yasama fonksiyonunun ne olduğu ve idari fonksiyondan ayırd edilmesi maddi ve organik

ölçütlere göre olmaktadır.

Maddi anlamda yasama, genel ve soyut norm koyma, değiştirme ve kaldırma faaliyetidir.






2- Aynılık ya da benzerlik bulunmaktadır: Bir konunun bu kadar benzer cümle ve

kelimelerle ifade edilmesi, “iki yazarın geceleri aynı rüyayı görme ihtimalinden”132 daha düşük

bir ihtimaldir.

3- (1) Burada mealen alıntı varsa; yine kaynak gösterilmesi gerekir133. (2) İdare

hukukunun genel konularıdır, kaynak göstermeye gerek yok deniyorsa, yazar bunları kendi

kelimeleri ile ifade etmediğinden yine hukuka aykırı iktibas bulunmaktadır134. (5) Aynılık yok,

sadece benzerlik var deniyorsa; bu savunma hukuken geçersiz bir safsatadan ibaret135 olup,

benzerlik bulunması da hukuka aykırı iktibas oluşturur136. (6) Kısa cümlelerde ihlal olmaz

deniyorsa; Gözler, “İç egemenlik, devletin kendi ülkesi içinde söz konusu olan egemenliktir”137,

128 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.636-637. 129 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.639. 130 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.639. 131 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.52. 132 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.638-639. 133 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.43. 134 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.636-637. 135 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.639. 136 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.639. 137 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.94.

39

yine “Kurucu iktidar, anayasa yapma ve değiştirme iktidarıdır”138 cümleleri bakımından

usulsüz alıntı iddiasında bulunabiliyorsa; biz de aynı iddiada bulunabiliriz.




ÖRNEK 10







düzeninin gerçekten çiğnendiğinin tespit edilmesinden sonra da, hukuk düzenini yeniden tesis

etmek için müeyyide uygulanması gerekir. Yani yargı fonksiyonu üç aşamalı (iddia, tespit ve

müeyyide) bir işlemle gerçekleşir.




Örneğin fakülte idaresinin öğrenciye verdiği disiplin cezasını ele alalım: Dolayısıyla idare

de disiplin cezası verirken maddi anlamda bir yargı faaliyetinde bulunmaktadır

Sadece maddi kritere bakarak idarenin de yargı faaliyetinde bulunduğunu iddia edebiliriz.

Ancak bu iddia yanlıştır. Çünkü anayasanın 9 uncu maddesine göre yargı yetkisi…








tesis etmek için müeyyide (yaptırım) uygulanması gerekir. Yargı fonksiyonu ve bu fonksiyonu

yerine getiren yargı işlemi, bu anlamda bu üç aşamadan geçerek gerçekleşir.

Ancak hemen belirtelim ki, maddi ölçüt her zaman yargı fonksiyonunu idari fonksiyondan

ayırt etmeye yetmez. Çünkü idare organları da hukuki uyuşmazlıkları ve hukuka aykırılık





aykırılık iddialarını çözerken ve karara bağlarken yargı faaliyetinde bulunduğunu söyleyebiliriz.

Bu soruya olumlu yanıt vermek mümkün değildir. Çünkü anayasanın 9 uncu maddesine göre

yargı yetkisi…




40





düşünülemez. Burada yaklaşık 161 kelimeden, 15 satırdan oluşan 5 paragraf iki yazar

tarafından da aynen tekrarlanıyor. O kadar ki örnek bile aynıdır. Bu aynılık, “iki yazarın

geceleri aynı rüyayı görme ihtimalinden”140 daha düşük bir ihtimaldir.








bulunması da hukuka aykırı iktibas oluşturur147. (6) Alıntı bir iki paragrafı geçmemeli148 ve her

paragrafın kaynağı ayrıca gösterilmelidir149. Burada Gözler kaynak göstermeksizin, tam

yaklaşık 161 kelimeden, 15 satırdan oluşan 5 paragraf alıntılamaktadır.




ÖRNEK 11



Buna göre yargı fonksiyonu bağımsız mahkemelerin hukuki uyuşmazlıkları ve hukuka

aykırılık iddialarını kesin olarak çözümleme ve karara bağlama fonksiyonudur.

Yargı fonksiyonunu yerine getiren organın, yani mahkemelerin bağımsızlık ve tarafsızlık

niteliklerinin altı çizilmelidir.

Yargı fonksiyonunun, hukuki uyuşmazlıkları kesin bir biçimde; yani aksinin hukuken iddia

edilemeyeceği bir biçimde çözümleyen ve karara bağlayan bir devlet fonksiyonu olmasıdır.

Ancak idare organlarının bu yolda verdikleri kararlar kesin hüküm oluşturmazlar.



140 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.638-639. 141 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.41. 142 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.37-38. 143 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.43. 144 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.38-39. 145 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.636-637. 146 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.639. 147 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.639. 148 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.45. 149 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.44 150 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.52.

41

Organik ölçüte göre yargı, bağımsız mahkemelerin hukuki uyuşmazlıkları ve hukuka

aykırılık iddialarını tarafsız olarak çözme faaliyetidir.

Bağımsızlık ve tarafsızlık yargı fonksiyonunu yerine getirecek organın en temel nitelikleri

olup…

Yargı hukuki uyuşmazlıkları ve hukuka aykırılık iddialarını kesin bir biçimde; yani aksinin

artık iddia edilemeyeceği bir biçimde çözümleyen ve karara bağlayan bir devlet fonksiyonudur.

Oysa idare organlarının hukuki uyuşmazlıkları çözümleyen ya da hukuka aykırılık

iddialarını karara bağlayan işlemleri bu anlamda kesin hüküm olamazlar.







düşünülemez. Burada yaklaşık 71 kelimeden, 8 satırdan oluşan 4 paragraf iki yazar

tarafından benzer şekilde tekrarlanıyor. Bu aynılık, “iki yazarın geceleri aynı rüyayı görme

ihtimalinden”151 daha düşük bir ihtimaldir.



gerekir154. (2) İdare hukukunun genel konularıdır, kaynak göstermeye gerek yok deniyorsa,

yazar bunları kendi kelimeleri ile ifade etmediğinden yine hukuka aykırı iktibas

bulunmaktadır155. (5) Aynılık yok, sadece benzerlik var deniyorsa; bu savunma hukuken

geçersiz bir safsatadan ibaret156 olup, benzerlik bulunması da hukuka aykırı iktibas oluşturur157.

(6) Alıntı bir iki paragrafı geçmemeli158 ve her paragrafın kaynağı ayrıca gösterilmelidir159.




ÖRNEK 12



İdari fonksiyonun amacı kamu yararını gerçekleştirmektir.



İdari fonksiyonun amacı kamu yararını gerçekleştirmektir.

151 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.638-639. 152 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.41. 153 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.37-38. 154 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.43. 155 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.636-637. 156 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.639. 157 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.639. 158 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.45. 159 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.44 160 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.52.

42






2- Aynılık ya da benzerlik bulunmaktadır: Nasıl oluyor da, 6 kelimeden oluşan bir

cümlenin iki yazar tarafından da aynen tekrarlanabiliyor? & kelimenin aynı srayla iki yazar

tarafından aynen sıralanması, “iki yazarın geceleri aynı rüyayı görme ihtimalinden”161 daha





yine hukuka aykırı iktibas bulunmaktadır164. (3) Kısa cümlelerde ihlal olmaz deniyorsa;

Gözler, “İç egemenlik, devletin kendi ülkesi içinde söz konusu olan egemenliktir”165, yine

“Kurucu iktidar, anayasa yapma ve değiştirme iktidarıdır”166 cümleleri bakımından usulsüz

alıntı iddiasında bulunabiliyorsa; biz de aynı iddiada bulunabiliriz.




ÖRNEK 13



İDARİ FONKSİYONUN ÖZELLİKLERİ

3.İdari fonksiyon, idari işlemlerle yürütülür.

4. İdari fonksiyon kamu gücü kullanılarak yerine getirilir.

İdare özel kişilerle eşit değil, onlardan üstündür…. Özel kişilerin rızaları hilafına da idare

bir takım işler yapabilir.

İdarenin bu yapabilmesinin altında sahip olduğu üstün ve ayrıcalıklı bir yetki olan “kamu

gücün”e sahip olması yatmaktadır.

5. İdari fonksiyon süreklidir.

Yasama ve yargı fonksiyonları zaman zaman yürütülen fonksiyonlardır. İdari fonksiyon

ise süreklidir.

İdare kendiliğinden harekete geçer. Yasama fonksiyonu ancak dolaylı olarak bireyleri

ilgilendirir. Kişi davacı ya da davalı olmadıkça da yargıyla bir ilgisi olmaz.



161 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.638-639. 162 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.41. 163 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.37-38. 164 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.636-637. 165 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.94. 166 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.264. 167 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.52.

43

İDARİ FONKSİYONUN ÖZELLİKLERİ

1.İdari fonksiyon idari işlemler ile yerine getirilir.

2.idari fonksiyon, üstün ve ayrıcalıklı yetkiler (kamu gücü) kullanılarak yerine getirilir.

Kamu yararını gerçekleştirmek için de özel kişilerle eşit olmamak, özel kişilere oranla

üstün yetki ve ayrıcalıklarla donatılmış olmak zorundadır özel kişilerin rızalarına bağlı

kalmaksızın işlemler tesis edebilmelidir.

İşte idarenin özel kişiler karşısında sahip olmak zorunda bulunduğu bu üstün yetki ve

ayrıcalıklar, kamu gücünden (devlet yetkisinden, kamu kudretinden) kaynaklanmaktadır.

3.İdari fonksiyon, sürekli bir devlet fonksiyonudur.

Yasama ve yargı fonksiyonlarının zaman zaman icra edilmelerine karşılık, idari fonksiyon

her an icra edilir.

İdare kendiliğinden harekete geçer.

İdari fonksiyon bireyler ile doğrudan doğruya her an bağlantılı olan bir devlet

fonksiyonudur. Bireyler davacı ya da davalı olmadıkça, yaşamları boyunca yargı ile doğrudan

bir ilişki içine girmezler. Yasama faaliyet ve işlemleri de çoğu kez araya idare girmedikçe

bireyleri etkilemez.







düşünülemez. Burada 9 paragraf iki yazar tarafından da çok benzer şekilde tekrarlanıyor.











168 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.41. 169 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.37-38. 170 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.43. 171 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.636-637. 172 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.639. 173 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.639. 174 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.45. 175 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.44 176 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.52.

44

ÖRNEK 14



Anglo-Sakson Sistemi: Adli İdare Sistemi

İngiltere, ABD ve kanada gibi anglo-sakson ülkelerinde, idare de özel kişilerin tabi olduğu

hukuka tabidir. Bu sitemde tek hukuk, tek yargı sistemi vardır… İdareye de özel kişilerin tabi

olduğu “ortak hukuk (common law) uygulanır.



Adli idare sistemi

İngiltere, Amerika Birleşik devletleri ve Kanada gibi anglo-amerikan ülkelerinde

uygulanan ve “tek hukuk-tek yargı sistemi” olarak adlandırılan adli idare sistemidir. Bu

sistemde, idare bireyler gibi telakki edilmekte ve faaliyetlerine, bireylerin faaliyetlerine

uygulanan genel ve ortak hukuk (common law) uygulanmaktadır.







düşünülemez. Burada 2 paragraf iki yazar tarafından benzer şekilde tekrarlanıyor. Bu

benzerlik, “iki yazarın geceleri aynı rüyayı görme ihtimalinden”177 daha düşük bir ihtimaldir.










ÖRNEK 15



Kara Avrupası Sistemi: İdari rejim

Başta Fransa olmak üzere kara Avrupası ülkelerinde (Türkiye dahil) ….

177 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.638-639. 178 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.41. 179 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.37-38. 180 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.43. 181 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.636-637. 182 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.639. 183 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.639. 184 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.52.

45



İdari Rejim

“Başta Fransa olmak üzere öteki Kıta Avrupası ülkelerinde ve ülkemizde …

Nasıl oluyorsa, Günday “başta Fransa olmak üzere” diye cümleye başlıyor, aynı şekilde

Gözler de “başta Fransa olmak üzere” diye cümleye başlıyor. Bu kadar aynılık iki yazarın

geceleri aynı rüyayı görme ihtimalinden”185 daha düşük bir ihtimaldir. Günday’ın eserine ise

hiç atıf yok.

ÖRNEK 16



İDARE HUKUKUNUN ÖZELLİKLERİ

1.İdare hukuku yeni bir hukuk dalıdır.

2.İdare hukuku tedvin (codifié) edilmemiş bir hukuk dalıdır.

3. İdare Hukuku içtihadî bir hukuk dalıdır.

4. İdare hukukuna kamu yararı düşüncesi hakimdir.

5. İdare hukukunun doğan uyuşmazlıklara idari yargıda bakılır.



İDARE HUKUKUNUN ÖZELLİKLERİ

1.İdare hukuku genç bir hukuk dalıdır.

2.İdare hukuku tedvin edilmemiş bir hukuk dalıdır.

3. İdare Hukuku içtihatlara dayalı bir hukuk dalıdır.

4. İdare hukukuna kamu yararı düşüncesi egemendir.

5. İdare hukukunun uygulanmasından doğan uyuşmazlıklar idari yargıda çözümlenir.

Bu örnekte de Günday’ın eserinde yer alan 6 paragraf, hemen hemen aynı şekilde

Gözler’in eserine aktarılıyor, ancak Günday’a hiç atıf yapılmıyor. Bu durum kaynaksız alıntı

yapmak değil de nedir?

ÖRNEK 17



Bu ölçüte göre, idarenin kamu gücü kullanarak yaptığı işler idare hukukuna tabidirler.



Bu ölçüte göre, idarenin kamu gücünü kullanarak yürüttüğü işler idare hukukunun

konusunu oluşturmaktadır.

Burada Günday’ın eserinde yer alan 13 kelimeden oluşan cümle, bir kelime hariç aynen

Gözler’in eserinde de yer almaktadır. Nasıl oluyor da iki yazar 12 kelimeyi aynen sırlayarak

aynı cümleyi kurabiliyor? Bu durum kaynaksız alıntı yapmak değil de nedir?


46








bir ihtimaldir.








bulunması da hukuka aykırı iktibas oluşturur193. (6) Kısa cümlelerde ihlal olmaz deniyorsa;







ÖRNEK 18



Yasama organı, idareyi ilişkin belli bir alan ya da konunun özel hukuktan farklı bir

düzenlemesi gerektiğini düşünüyorsa, bu alan ve konu idare hukukuna tabi olmaktadır. Yok

eğer yasama organı aksi kanaatte ise o alan özel hukuka tabi kılınmaktadır.



Yasama organı, idareye ilişkin belli bir alan ya da konunun özel hukuktan farklı bir

düzenlemeye gerek gösterdiği düşüncesinde ise, bu alan ya da konu idare hukukuna tabi

186 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.638-639. 187 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.41. 188 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.37-38. 189 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.43. 190 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.38-39. 191 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.636-637. 192 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.639. 193 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.639. 194 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.94. 195 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.264. 196 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.52.

47

tutulacak, yok eğer o alan ve konunun özel hukuktan farklı bir düzenlemeye gerek göstermediği

kanısında ise, o alan ya da konu özel hukuka tabi tutulacaktır.

Soru: Nasıl oluyor da bir cümle, her iki yazar tarafından aynı 52 kelimeden

oluşabiliyor?

ÖRNEK 19



Polis devleti anlayışına göre, devlet, kamunun refahı ve selameti için her türlü önlemi

alabilir,, bu amaçla kişilerin hak ve özgürlüklerine alabildiğine müdahale edebilir ve onlara

külfetler yükleyebilir ve tüm bunları yaparken de idaresi hukuka bağlı değildir.



Polis devleti kavramı, kamunun refahı ve selameti için her türlü önlemi alabilen, bu

amaçla kişilerin hak ve özgürlüklerine alabildiğine müdahale edebilen, onlara külfetler

yükleyebilen ve tüm bunları yaparken idaresi hukuka bağlı olmayan bir devleti ifade etmek için

kullanılıyordu.







düşünülemez. Yukarıdaki 18. Örnekte 52 kelime, 4 satırdan oluşan 1 paragraf, 19.Örnekte ise,

38 kelime, 3 satırdan oluşan 1 cümle, iki yazar tarafından da aynen tekrarlanıyor. İki

yazarın 52 kelimeyi aynı sırayla aynı cümlede kullanması, “iki yazarın geceleri aynı rüyayı

görme ihtimalinden”197 daha düşük bir ihtimaldir.







197 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.638-639. 198 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.41. 199 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.37-38. 200 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.43. 201 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.636-637. 202 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.639. 203 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.639.

48




ÖRNEK 20



Yine Almanya’da ortaya çıkan “hazine teorisi (Fiskusteorie)… idarenin faaliyetleri

sonucunda hakları ihlal edilen kişiler idareye karşı dava açabiliyor ve idareden mali karşılık

(tazminat) alabiliyorlardı. Bu teoriye göre, devlet hazinesine hükümdarın dışında ve tamamen

özel hukuka tabi bir tüzel kişilik tanınıyordu.

Böylece devlet yaptığı işlemlerden dolayı bir kamu hukuku kuralına tabi olmasa da, özel

hukuk kurallarına tabi oluyor, zarar verirse bunu ödemek zorunda kalıyordu.



Gene Almanya’da ortaya çıkan ve geliştirilen “Hazine teorisi (Fikusteorie), idarenin

faaliyetleri dolayısıyla hakları ihlal edilen kişilere yargısal yoldan mali karşılık elde etme imkanı

veriyordu. Bu teoriye göre, devlet hazinesine hükümdarın dışında ve tamamen özel hukuka

tabi bir tüzel kişilik tanınıyordu.

Böylece kamu kudretini temsil eden ve kullanan, yaptığı işlemlerden dolayı hiçbir hukuk

kuralına ve denetime tabi olmayan devlet ile özel hukuk hükümlerine tabi olan ve aleyhine

yargı yoluna başvurulabilen hazine birbirinden ayırd ediliyordu.







düşünülemez. Burada 74 kelime, 6 satırdan oluşan 2 paragraf, iki yazar tarafından da aynen

tekrarlanıyor. İki yazarın 74 kelimeyi aynı sırayla aynı cümlede kullanması, “iki yazarın







204 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.52. 205 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.638-639. 206 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.41. 207 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.37-38. 208 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.43. 209 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.636-637.

49






ÖRNEK 21



Bu teori de önceki teoriler gibi Almanya’da ortaya çıkmıştı.



Hukuk devleti (Revhtsstaat) kavramı da, tıpkı Polis Devleti kavramı gibi Almanya’da

ortaya çıkmış bir kavramdır.






2- Görüldüğü gibi, cümlede kullanılan kelimeler aynı olduğu gibi, cümlenin

kuruluşundaki akıl yürütme de aynı niteliktedir. Yani Gözler, Günday’ın akıl yürütme

yöntemini bile iktibas etmekte, onu taklit etmektedir. Bu durum, kaynak göstermeksizin alıntı

yapma değilse, başka nedir?

2- (1)Burada mealen alıntı varsa; yine kaynak gösterilmesi gerekir213. (2) İdare




benzerlik bulunması da hukuka aykırı iktibas oluşturur216.




210 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.639. 211 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.639. 212 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.52. 213 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.43. 214 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.636-637. 215 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.639. 216 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.639. 217 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.52.

50

ÖRNEK 22



İdarenin faaliyetleri önceden bilinebilir olmalıdır. İdare istikrar kazanmış uygulamalardan

vazgeçmemelidir. İdare, takdir yetkisinin olduğu yerlerde bu yetkiyi hep aynı şekilde kullanmalı,

bu yetkisini objektif ve önceden bilinebilir hale getirmelidir. Buna düzenli idare ilkesi denir.



İdarenin davranışlarının da belli ölçüde belirli, yani idare edilenlerce önceden görülebilir

olması gerekir. .İdare belli bir serbestiye sahip olduğu konularda da, bu konuları tüzük,

yönetmelik gibi idari metinlerle objektif bir biçimde düzenlemek ve sürekli uygulamaları ile

hukuki istikrarı tesis etmek ve buna uymak zorundadır. Buna “düzenli idare ilkesi” denir






2- Aynılık ya da benzerlik bulunmaktadır: Burada 49 kelimeden oluşan bir cümle çok

benzer şekilde iki yazar tarafından da aktarılmaktadır. Bu kadar benzerliğin olması, “iki yazarın


3- (1) Burada mealen alıntı varsa (ki mealen alıntı vardır); yine kaynak gösterilmesi








ÖRNEK 23



Nihayet hukuk devleti ilkesi, idarenin faaliyetlerini yürütürken idare edilenlere verdiği

zararlardan sorumlu tutulmasını gerektirir… Anayasanın 125 inci maddesinin son fıkrasına

göre idare, kendi eylem ve işlemlerinden doğan zararları ödemekle yükümlüdür.



218 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.638-639. 219 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.43. 220 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.636-637. 221 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.639. 222 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.639. 223 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.52.

51

Nihayet hukuk devleti ilkesi, idarenin faaliyetlerini yürütürken idare edilenlere verdiği

zararlardan sorumlu tutulmasını gerektirir. Anayasanın 125 inci maddesinin son fıkrasına göre

idare, kendi eylem ve işlemlerinden doğan zararları ödemekle yükümlüdür.







düşünülemez. Burada 30 kelimeden oluşan 1 paragraf, iki yazar tarafından da aynen

tekrarlanıyor. İki yazarın 30 kelimeyi aynı sırayla aynı cümlede kullanması, “iki yazarın



gösterilmesi225 ve alıntının tırnak içinde italikle yazılması gerekir226. (2) İdare hukukunun


ifade etmediğinden yine hukuka aykırı iktibas bulunmaktadır227.




ÖRNEK 24.



Anayasanın 123’üncü maddesinin 2’inci fıkrası “İdarenin kuruluş ve görevleri merkezden

yönetim ve yerinden yönetim esaslarına dayanır” demektedir. Demek ki “merkezden

yönetim(merkeziyet-centralisation)” ve “yerinden yönetim (adem-i

merkeziyet,décentralisation)” Türk idaresinin temelini belirleyen anayasal ilkelerdir.



Anayasanın 123 üncü maddesinin 2 inci fıkrasına göre İdarenin kuruluş ve görevleri

merkezden yönetim ve yerinden yönetim esaslarına dayanır. Şu halde merkezden yönetim ve

yerinden yönetim ilkeleri, idarenin gerek organik gerekse fonksiyonel (görevsel) yönlerini

etkileyen temel anayasal ilkelerdir.






224 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.638-639. 225 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.41. 226 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.37-38. 227 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.636-637. 228 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.52.

52


düşünülemez. Burada 4 satırdan oluşan 1 paragraf iki yazar tarafından da çok benzer şekilde

tekrarlanıyor. Bu benzerlik, “iki yazarın geceleri aynı rüyayı görme ihtimalinden”229 daha









bulunması da hukuka aykırı iktibas oluşturur236.




ÖRNEK 25.



Ancak başkentteki bu yetkililerin, başkentte oturarak tüm ülke düzeyinde hizmetleri

yürütmesi düşünülemeyeceğinden, başkentin dışında taşraya, tüm ülkeye yayılmış bir teşkilata

da ihtiyaç vardır. İşte bu ülkeye yayılmış, başkent dışındaki teşkilata “merkezi idarenin taşra

teşkilatı denir. Ancak, bu taşra teşkilatındaki görevlilerin kendilerine has bir yetikleri yoktur.

Onlar başkent teşkilatı tarafından görevine atanırlar.



Ancak devlet merkezinde bulunan ve sayıları belirli ve sınırlı olan bu yetkililerin tüm ülke

düzeyinde idari hizmetleri yürütmeleri düşünülemeyeceğinden, merkezdeki yetkililerin yanı

sıra, tüm ülkeye yayılmış bir teşkilata da gereksinim vardır. İşte, başkent dışındaki tüm ülkeye

yayılmış teşkilatına taşra teşkilatı denir. Bununla beraber merkezi idarenin taşra teşkilatında

yer alan görevliler, idari hizmetlerin görülmesi konusunda kendilerine ait bir yetkiye sahip

değildirler.”. Bu görevliler başkentteki yetkililerce atanırlar.



229 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.638-639. 230 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.41. 231 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.37-38. 232 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.43. 233 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.38-39. 234 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.636-637. 235 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.639. 236 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.639. 237 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.52.

53





düşünülemez. Burada 65 kelime, 6 satırdan oluşan 1 paragraf iki yazar tarafından da çok

benzer şekilde tekrarlanıyor. Bu benzerlik, “iki yazarın geceleri aynı rüyayı görme











ÖRNEK 26



Merkezden yönetimin başlıca özellikleri şunlardır:

1.Vatandaşlara sunulacak bütün hizmetler bir merkezde toplanmıştır.

2.Bununla birlikte merkezin bir taşra örgütü vardır.

3.Hizmetin yürütülmesi için gerekli olan gelir ve giderler merkezde toplanmıştır.



2. Özellikleri.

a.Tüm idari hizmetler merkezde toplanmıştır.

b.Bir taşra örgütü vardır.

c.Tüm kaynaklar da merkezde toplanmıştır.

Soru: Burada 4 paragraf, her iki yazarda da benzer şekilde aktarılmaktadır. Bu kadar

benzerlik nasıl gerçekleşmektedir?


54

ÖRNEK 27



Merkezden yönetimin yararları.

1-Merkezden yönetim güçlü bir devlet yönetimi sağlar.

2-Hizmetlerin daha az harcama ile rasyonel biçimde yürütüldüğü iddia edilmiştir.

3-Hizmetler tek elde, yeknesak bir biçimde yürütülür.



3.Merkezden yönetimin yararları

a-Güçlü bir devlet yönetimi sağlar.

b-Hizmetler daha az harcama ile ve rasyonel bir biçimde yürütülür.

c-Hizmetler yeknesak bir biçimde yürütülür.



ÖRNEK 28



Merkezden yönetimin sakıncaları.

1- Bürokrasi ve kırtasiyeciliğe yol açar.

2-Hizmetlerin yöresel gereksinimlere göre yürütülmesini imkansız kılar.

3-Merkezden yönetim demokratik ilkelere pek uygun değildir.



4.Sakıncaları

a-Bürokrasi ve kırtasiyeciliğe yol açar.

b-Hizmetlerin yöresel gereksinimlere göre yürütülmesi güçtür.

c-Demokratik ilkelere pek uygun değildir.








2- Aynılık ya da benzerlik bulunmaktadır: İki metin arasındaki aynılığın ya da

benzerliğin tesadüfi olması düşünülemez. Bir konunun bu kadar benzer cümle ve kelimelerle


ihtimaldir.


55







(5) Kısa cümlelerde ihlal olmaz deniyorsa; Gözler, “İç egemenlik, devletin kendi ülkesi içinde

söz konusu olan egemenliktir”253, yine “Kurucu iktidar, anayasa yapma ve değiştirme

iktidarıdır”254 cümleleri bakımından usulsüz alıntı iddiasında bulunabiliyorsa; biz de aynı

iddiada bulunabiliriz.




ÖRNEK 29



Merkezi idarenin taşra teşkilatını başındaki amirlerin (valilerin) belli konularda merkeze

danışmadan, merkezden emir ve talimat beklemeksizin, kendi başlarına merkez adına karar

alabilme….



Merkezi idarenin taşra örgütündeki amirlerine belli konularda merkeze danışmadan,

merkez adına kendiliklerinden karar alabilme..








bir ihtimaldir.

247 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.41. 248 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.37-38. 249 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.43. 250 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.636-637. 251 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.639. 252 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.639. 253 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.94. 254 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.264. 255 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.52. 256 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.638-639.

56

3- (1) Burada aynen alıntı varsa(ki aynen alıntı vardır); alıntının kaynağının










ÖRNEK 30



Yetki genişliği ilkesinin şu üç özelliği vardır:

-Kullanılan yetki merkeze aittir.

-Yetkiyi kullanan merkezin bir memurudur.

-Yetkinin kullanımıyla ilgili tüm gelir ve giderler merkeze aittir.



Yeki genişliği belli başlı şu özellikleri göstermektedir:

-Merkeze ait olan bir yetki, merkezi idarenin taşra örgütünde görevli amir (vali) tarafından

kullanılmaktadır.

Yetkiyi merkez adına kullanan amir, merkezi idarenin hiyerarşisine dahildir.

-Yetkiyi merkez adına kullanan amir, bu yetkiyi merkezi idarenin yürütmekle ödevli

olduğu bir hizmetin (milli bir kamu hizmetinin) yürütülmesi için kullanmaktadır.

-Yürütülen hizmetin giderleri merkezi idarenin bütçesinden karşılanmaktadır.








bir ihtimaldir.

257 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.41. 258 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.37-38. 259 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.43. 260 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.636-637. 261 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.639. 262 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.639. 263 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.52. 264 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.638-639.

57

3- (1) Burada mealen alıntı varsa; yine kaynak gösterilmesi gerekir265. (2)İdare


kelimeleri ile ifade etmediğinden yine hukuka aykırı iktibas bulunmaktadır266. (3) Kısa

cümlelerde ihlal olmaz deniyorsa; Gözler, “İç egemenlik, devletin kendi ülkesi içinde söz

konusu olan egemenliktir”267, yine “Kurucu iktidar, anayasa yapma ve değiştirme






ÖRNEK 31



Yerinden yönetim, merkezden yönetimin tersine, kamu hizmetlerinden bir bölümünün

merkezi idare teşkilatı ve hiyerarşisi dışında yer alan kamu tüzel kişileri tarafından

yürütülmesidir.



Merkezden yönetimin tersine, yerinden yönetim (ademi merkeziyet) topluma sunulacak

bazı idari hizmetlerin devlet merkezinden ve tek elden değil, merkezi idare teşkilatı içinde yer

almayan ve merkezi idare hiyerarşisine dahil olmayan kamu tüzel kişileri tarafından

yürütülmesidir.








bir ihtimaldir.



gerekir273. (3)) İdare hukukunun genel konularıdır, kaynak göstermeye gerek yok deniyorsa,


265 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.43. 266 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.636-637. 267 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.94. 268 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.264. 269 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.52. 270 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.638-639. 271 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.41. 272 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.37-38. 273 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.43.

58






ÖRNEK 32



Hizmet yönünden yerinden yönetim, belli bir hizmete özerklik tanınmasını ifade eder.

Oysa yer bakımından yerinden yönetim, belli bir yörede (il, belediye, köy) sırf o yörede bir

arada yaşamalarından kaynaklanan ortak ihtiyaçlarını karşılamak için tanınan özerkliği ifade

eder.

Yer yönünden yerinden yönetim kuruluşları birer kişi topluluklarıdır. Buna karşılık hizmet

bakımından ademi merkeziyet kuruluşları kural olarak bir mal topluluğudur.

Bunlar bir malvarlığının belli bir hizmete tahsis edilmesi ile kurulmuşlardır.



Hizmet yerinden yönetimi belli bir hizmete özerklik tanınmasını gerektirir. Oysa yerel

yerinden yönetim, belli bir yörede yaşayan insanlara salt o yörede bir arada yaşamalarından

kaynaklanan ortak gereksinimlerini karşılamak için tanınan özerkliği ifade eder.

Yerel yönetim kuruluşları birer kişi topluluğu olmasına karşılık, hizmet yerinden yönetim

kuruluşları kural olarak birer mal topluluğu yapısındadırlar.

Gerçekten hizmet yerinden yönetim kuruluşları, bir mal varlığının belli bir hizmete tahsis

edilmesi ile tüzel kişilik kazanmışlardır.







düşünülemez. Burada, 7 satırdan oluşan 3 paragraf, iki yazar tarafından çok benzer şekilde

tekrarlanıyor. Bu kadar benzerlik, “iki yazarın geceleri aynı rüyayı görme ihtimalinden”278





274 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.636-637. 275 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.639. 276 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.639. 277 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.52. 278 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.638-639. 279 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.41. 280 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.37-38. 281 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.43.

59





Burada Gözler kaynak göstermeksizin, tam 7 satırdan oluşan 3 paragraf alıntılamaktadır.




ÖRNEK 33



Yerinden Yönetimin Yararları

1-Yerinden yönetim demokratik ilkelere daya uygundur.

2-Yerinden yönetim kırtasiyecilik ve bürokrasiyi azaltır.

3-Yerinden yönetim kamu hizmetlerini ihtiyaçlara daha uygun halde yürütür.



Yerinden yönetimin yararları.

a-Yerel yerinden yönetimin demokratik ilkelere uygunluğu.

b-Kırtasiyecilik ve bürokrasinin azalması.

c-Hizmetin gereksinimlere uygun yürütülmesi.

Soru: Nasıl oluyor da iki yazar, 4 paragraftan oluşan bilgiyi hemen aynı kelimelerle ve

aynı sırayla aktarabilmektedir? Bu kadar benzerlik, “iki yazarın geceleri aynı rüyayı görme


ÖRNEK 34



Yerinden Yönetimin sakıncaları

1-Ülke bütünlüğü ve mili birliğin sarsılmasına yol açabilir.

2-Hizmetlerin yürütülmesinde yeknesaklığı bozabilir.

3-Partizanca uygulamalara yol açabilir.

4-Mali denetim çok güç olur.



Yerinden yönetimin sakıncaları.

a-Ülke bütünlüğünün ve milli birliğin sarsılması tehlikesi.

b-Partizanca uygulamalara yol açması.

282 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.636-637. 283 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.639. 284 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.639. 285 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.45. 286 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.44 287 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.52. 288 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.638-639.

60

c-Hizmetlerin yeknesak biçimde yürütülememesi.

d-Mali denetimdeki güçlükler.

Soru: Nasıl oluyor da iki yazar, 5 paragraftan oluşan bilgiyi hemen aynı kelimelerle ve

aynı sırayla aktarabilmektedir? Bu kadar benzerlik, “iki yazarın geceleri aynı rüyayı görme









bir ihtimaldir.














ÖRNEK 35



Merkezi idareden başka bir de yerinden yönetim kuruluşlarının olması, bir devlet içinde

birden fazla kamu tüzel kişisi olmasına yol açmıştır.

289 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.638-639. 290 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.638-639. 291 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.41. 292 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.37-38. 293 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.43. 294 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.636-637. 295 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.639. 296 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.639. 297 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.94. 298 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.264. 299 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.52.

61

Yer yönünden yerinden yönetim kuruluşları yani mahalli idareler (il, belediye ve köy)

bizzat anayasa gereği kamu tüzel kişiliğine sahiptirler (m.127).



Yerinden yönetim sisteminin uygulanması, bir devlet içinde, devlet tüzel kişiliği yanında,

birden ziyade kamu tüzelkişilerinin ortaya çıkmasına yol açar. Yerinden yönetim sisteminin yer

yönünden uygulanması sonucu ortaya çıkan yerel yönetimlerin birer kamu tüzelkişisi oldukları

bizzat anayasa belirtilmiştir (Ay, m.127/1). Mahalli idareler olarak adlandırılan bu kuruluşlar

kamu tüzelkişiliğine sahip olma niteliklerini anayasadan almaktadırlar.








bir ihtimaldir.










ÖRNEK 36



Kamu tüzel kişileri kanunla kurulurlar.

-yani bu tüzel kişiler devlet tarafından kamu gücü kullanılarak kurulurlar.



Kanunla ya da kanunun açıkça yetki verdiği yetkiye dayanılarak kurulma.

-devlet tarafından ve kamu gücüne dayanılarak kurulmadır.


62

Soru: Her iki yazarın da aynı fikri çok benzer kelimelerle ifade etmesi nasıl mümkün

olabilmektedir?

ÖRNEK 37



Buna karşılık özel hukuk tüzel kişileri (dernekler, vakıflar, şirketler) devlet tarafından bir

idari işlem ile değil, özel kişilerin serbest iradesiyle kurulurlar.



Oysa dernekler, sendikalar, şirketler gibi özel hukuk tüzel kişileri kanunun verdiği yetkiye

dayanılarak kurulmalarına rağmen, devlet tarafından bir idari işlem ile değil özel kişiler

tarafından ve tamamen özel hukuka tabi bir işlem ile kurulduklarından…

Açıklamalar: Yukarıda iki örnekte kutu içinde yer alan ve her iki eserden alınan


1- Kaynak gösterilmemektedir: Gözler’in eserinde bu kısım için ne Günday’ın eserine

ne de başka bir esere atıf yapılmaktadır. Kaynak gösterilmediğine göre, fikrin ve cümlelerin




bir ihtimaldir.












308 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.638-639. 309 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.41. 310 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.37-38. 311 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.43. 312 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.38-39. 313 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.636-637. 314 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.639. 315 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.639. 316 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.94. 317 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.264.

63




ÖRNEK 38



Eğer bir tüzel kişi, kamu gücüyle donatılmışsa, yani özel kişiler karşısında üstün ve

ayrıcalıklı yetkiler kullanabiliyorsa, o tüzel kişi bir kamu tüzel kişisidir.



Bir tüzel kişi öteki gerçek ve tüzel kişilerle eşit durumda olmayıp…üstün yetkilerle

donatılmış ise…kamu tüzel kişisidir.

Soru: İki yazar, nasıl oluyor da bir cümleyi çok benzer şekilde kurabiliyor?

ÖRNEK 39



Bir tüzel kişinin malları kamu malı statüsüne tabi tutulmuşsa, o tüzel kişi kamu tüzel

kişisidir.

Tüzel kişinin görevlileri Türk Ceza Kanununun uygulaması bakımından devlet memuru

olarak görülüyorsa ortada yine bir kamu tüzel kişisi vardır.



Tüzel kişinin malları, kamu malları statüsüne tabi tutulmuş ise…kamu tüzel kişiliğinin

varlığından söz edilebilir.

Tüzel kişinin görevlileri Türk Ceza Kanununun uygulanması yönünden devlet memurları

olarak görülüyor ise, … o tüzel kişinin bir kamu tüzel kişisi olduğu sonucuna varılabilir.

Soru: Arka arkaya gelen iki paragraf, nasıl oluyor da iki yazar tarafından aynı kelimelerle

yazılabiliyor?

ÖRNEK 40



Hiyerarşi, merkezi idarenin başkent teşkilatı ile taşra teşkilatı arasındaki bütünlüğü

sağlamaya yöneliktir…



Başkent teşkilatı ile taşra teşkilatı arasındaki bütünlüğün sağlanması….

Açıklamalar: Yukarıdaki üç örnekte kutu içinde yer alan ve her iki eserden alınan



64






bir ihtimaldir.















ÖENEK 41



İdare teşkilatı içinde çeşitli basamaklar vardır. Bu basamaklar alt alta, üst üste

sıralanmıştır. Alttaki basamak, üsteki basamağa tabidir. Üst derecedeki makamı işgal eden

kişi “amir(üst)” konumundadır. Alt basamakta bulunan kişi de “memur (ast)” konumundadır.

İşte üstlerin astlar üzerinde sahip olduğu güce “hiyerarşik güç (pouvoir hiérarchque”, bu güçten

kaynaklanan yetkilere de hiyerarşik yetkiler denir.



Hiyerarşi, üst üste sıralanmış ve alttaki üstekine tabi basamak, derece ve kademeler

anlamına gelmektedir. İdare teşkilatı içinde ise hiyerarşi, bu teşkilatın bir kademeleşme

göstermesini, bu teşkilatın görevlilerinin aşağıdan yukarıya doğru basamak basamak, derece

319 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.638-639. 320 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.41. 321 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.37-38. 322 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.43. 323 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.38-39. 324 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.636-637. 325 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.639. 326 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.639. 327 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.94. 328 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.264. 329 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.52.

65

derece birbirlerine bağlanarak baştaki yetkililere tabi olmasını ifade etmektedir. Bu düzeni

gerçekleştirmek için bir yukarıdaki basamak veya derecedeki makam veya memurun (=üstün)

alt basamak ve derecelerdeki makam veya memurlar (=astlar) üzerinde sahip olması gereken

güce hiyerarşi gücü, bu güçten kaynaklanan yetkilere ise hiyerarşik yetkiler denilmektedir.







düşünülemez. Bu kadar benzerlik, “iki yazarın geceleri aynı rüyayı görme ihtimalinden”330


3- (1) Burada mealen alıntı varsa (ki mealen alıntı vardır); yine kaynak gösterilmesi








ÖRNEK 42



Merkezi idare bakanlıklar şeklinde örgütlenmiştir. Bakanlığın başında “bakan” bulunur.

Anayasaya göre, her bakan “kendi yetkisi içindeki işlerden ve emri altındakilerin eylem ve

işlemlerinden sorumludur” (m.112/2). Demek ki, her bakan kendi bakanlığındaki memurların

hiyerarşik amiri durumundadır. Ancak bakan en yüksek hiyerarşik amir durumundadır. Bir

bakanlıkta daha bir çok hiyerarşik amir vardır. Daha doğrusu kaç kademe varsa o kadar

hiyerarşik amir bulunur. Üst kademede bulunan memur kendi altındaki kademede bulunan

memurun hiyerarşik amiridir, hiyerarşik üstüdür.

Ancak bakanların üstünde de başbakanın belirli bir hiyerarşik üstlük durumu vardır.



Merkezden yönetim sisteminde, ülke düzeyinde yürütülmesi gereken her bir idari hizmet

“bakanlıklar” biçiminde tertip edilmiş ve merkezde toplanmıştır. Dolayısıyla, merkezi idare

teşkilatında hiyerarşik düzenin en üstünde bakan yer alır. Anayasanın 112 inci maddesinin 2

inci fıkrası, “Her bakan…kendi yetkisi içindeki işlerden ve emri altındakilerin eylem ve

işlemlerinden sorumludur” kuralını koymakla, herbir bakanın kendi görevi alanında ve ona


66

bağlı örgüt ve memurların en yüksek hiyerarşik amiri olduğunu belirtmiş olmaktadır. Ancak

bakan en yüksek hiyerarşik amir olmakla beraber, hiyerarşi yetkisi yalnızca bakan tarafından

kullanılmaz. Bu yetki, aynı zamanda hiyerarşi düzeninin her bir kademe ve basamağında yer

alan üst dereceli memurlar tarafından kullanılır. Hiyerarşi düzeninin her bir kademesinde yer

alan üst dereceli memurlar da, kendi maiyetlerinde çalışan görevlilerin hiyerarşik amiri

durumundadır.

Başbakanın durumuna gelince,… Başbakanın belli ölçüde bakanlar üzerinde hukuki bir

güce hiyerarşi yetkisine sahip olduğunu çıkarmak mümkündür.






2- Aynılık ya da benzerlik bulunmaktadır:. Bir konunun bu kadar benzer cümle ve


bir ihtimaldir.










ÖRNEK 43



Hiyerarşik Gücün Kapsamı

a)Üst, memuriyet durumuna (atama, sicil verme, terfi vs.) ilişkin işlemler yapabilir.

c)Üst astlara emir ve talimat verebilir.

d) Üst astlara disiplin cezası verebilir.



3.Hiyerarşi gücünün kapsamı


67

Hiyerarşik amir, astların memuriyet durumlarına ilişkin bazı işlemleri yapabilme yetkisine

sahiptir. Örneğin hiyerarşik amir, astlarına ilişkin atama, sicil verme, yükseltme işlemlerini,

onlara disiplin cezası verme ve onların hizmet yerlerini değiştirme yetkisine sahiptir.

Hiyerarşik amir, astlarının işlemlerini yapmadan önce emir ve direktif verme…






2- Aynılık ya da benzerlik bulunmaktadır: Günday da yanyana verilen bilgiler, Gözler’de

alt alta başlıklar halinde verilmiştir. Bir konunun bu kadar benzer cümle ve kelimelerle ifade

edilmesi, “iki yazarın geceleri aynı rüyayı görme ihtimalinden”344 daha düşük bir ihtimaldir.














ÖRNEK 44



Ast yaptığı işi, kendi düşündüğü şekilde değil, üstünün istediği şekilde yapmak

durumundadır. Ast üstün emrini yerine getirmek zorundadır. Bu emre karşı itirazda bulunmak,

dava açmak hakkında sahip değildir. Ancak, ast sütün emrini kanunlara aykırı görürse, bu emri

yerine getirmez ve durumu emri veren üstüne bildirir. Ancak üst emrinde yazılı olarak ısrar

ederse, artık ast emri yerine getirmek zorundadır.

344 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.638-639. 345 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.41. 346 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.37-38. 347 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.43. 348 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.636-637. 349 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.639. 350 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.639. 351 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.94. 352 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.264. 353 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.52.

68



Ast, görevlerini ve bu görevlerine ilişkin işlemlerini kendi görüş ve anlayışına göre değil,

üstünün istediği biçim ve yönde yapmak zorundadır. Astın, üstün kendisine bu yolda verdiği

emir ve direktiflere karşı itiraz veya dava açma hakkı yoktur. Ast, yalnızca üstünün kendisine

verdiği emri yönetmelik, tüzük, kanun veya anayasaya aykırı görür ise, bu emri yerine

getirmeme ve bu aykırılığı emri veren üste bildirme imkânına sahiptir. Ancak üst emrinde ısrar

eder ve bu emri yazı ile yenilerse, ast artık bu emri yerine getirmek zorundadır. Bu halde emri

yerine getiren sorumlu olmaz (AY, md.137/1).








bir ihtimaldir.










ÖRNEK 45



İşlemler üzerinde hiyerarşik güç

a)Üst astın işlemlerini denetleyebilir. Bu denetim hem yerindelik, hem de hukukilik

açılarındandır.

b)Üst, astın işlemlerini onayabilir, iptal edebilir, değiştirebilir, askıya alabilir.



c-Astın işlemlerini denetleme yetkisi


69

Hiyerarşik amir, aysın işlemlerini yapmasından sonra bu işlemleri denetlemek ve denetim

sonucuna göre astın işlemlerini onama ya da onamama, düzeltme, değiştirme, kaldırma, geri

alma (=iptal etme), uygulanmalarını erteleme ya da durdurma gibi yetkilere sahiptir. Hiyerarşik

amir (=üst) astın işlemlerinin hem hukuk kurallarına ve hem de ihtiyaca ve hizmetin gereklerine

uygunluğunu denetleme yetkisine sahiptir. Bir başka anlatımla, hiyerarşik denetim hem bir

hukukilik hem de bir yerindelik denetimidir.






2- Aynılık ya da benzerlik bulunmaktadır: Günday da cümle içinde verilen bilgiler,

Gözler de alt alt başlıklar halinde verilmiştir. Bir konunun bu kadar benzer cümle ve kelimelerle


ihtimaldir.

3- (1) Burada mealen alıntı varsa; yine kaynak gösterilmesi gerekir363. (2) İdare








ÖRNEK 46



İdari vesayet (tutelle administrative), merkezi idare ile yerinden yönetim kuruluşları

arasında idarenin bütünlüğü ilkesini sağlayan bir hukuki araçtır.

İşte merkezi idarenin yerinden yönetim kuruluşları üzerinde sahip olduğu bu denetleme

yetkisine idari vesayet yetkisi denmektedir.





İşte, devletin bütünlüğünü ve kamu hizmetlerinin tüm ülke düzeyinde uyumlu biçimde

yürütülmesini sağlamak için, devlet tüzel kişiliğinin ve bu tüzelkişiliği temsil eden merkezi


70

idarenin yerinden yönetim kuruluşları üzerinde sahip olduğu be denetim yetkisine idari vesayet

yetkisi denir.






2- Aynılık ya da benzerlik bulunmaktadır: Birinci paragrafta 14 kelimeden oluşan bir

cümle, her iki eserde de aynen yer almaktadır. İki yazarın 14 kelimeyi aynı sırayla bir cümlede

kullanabilmesi “iki yazarın geceleri aynı rüyayı görme ihtimalinden”368 daha düşük bir

ihtimaldir. İkinci paragrafta ta büyük oranda benzerlik bulunmaktadır.

3- (1) Burada aynen alıntı varsa(ki birinci paragraf tipik bir aynen alıntıdır); alıntının

kaynağının gösterilmesi369 ve alıntının tırnak içinde italikle yazılması gerekir370. (2) Burada

mealen alıntı varsa; yine kaynak gösterilmesi gerekir371. (3) İdare hukukunun genel


etmediğinden yine hukuka aykırı iktibas bulunmaktadır372. (4) Aynılık yok, sadece benzerlik

var deniyorsa; bu savunma hukuken geçersiz bir safsatadan ibaret373 olup, benzerlik bulunması

da hukuka aykırı iktibas oluşturur374. (5) Alıntı bir iki paragrafı geçmemeli375 ve her paragrafın

kaynağı ayrıca gösterilmelidir376. Burada Gözler kaynak göstermeksizin, 2 paragraf

alıntılamaktadır.




ÖRNEK 47




“Merkezî idare, mahallî idareler üzerinde, mahallî hizmetlerin idarenin bütünlüğü ilkesine



dairesinde idarî vesayet yetkisine sahiptir”.





71






olduğu sonucu çıkarılabilir.








sahiptir”.




olduğunu kabul etmek gerekecektir. Ayrıca anayasada ifadesini bulan “idarenin bütünlüğü”








2- Aynılık ya da benzerlik bulunmaktadır: Burada 12 satırdan oluşan iki paragraf, iki

yazar tarafından da çok benzer şekilde tekrarlanıyor. Bu benzerlik, “iki yazarın geceleri aynı

rüyayı görme ihtimalinden”378 daha düşük bir ihtimaldir.







378 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.638-639. 379 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.41. 380 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.37-38. 381 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.43. 382 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.636-637. 383 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.639. 384 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.639.

72




ÖRNEK 48



Yerinden yönetim kuruluşlarının özerkliği kural, idari vesayete tabi olmaları istisnadır. Bu

yetki istisnai bir yetki olduğuna göre, hangi işlemlerin idari vesayete tabi olduğunun kanunda

açıkça belirtilmesi gerekir. Bu şekilde açıkça belirtilmemiş işlemler üzerinde idari vesayet

yetkisi kullanılamaz.



Yerinden yönetim kuruluşlarının özerkliği kural, idari vesayete tabi olmaları ise istisnadır.

O halde, idari vesayet yetkisini kullanacak makamların ve bu makamların yerinden yönetim

kuruluşlarının hangi işlemleri üzerinde bu yetkiye sahip olduklarının kanunda açıkça

belirtilmesi zorunludur. Hiyerarşi yetkisinin genel ve olağan bir yetki olmasına karşılık, idari

vesayet yetkisi ayrıksı bir yetki olup, kanunda açıkça öngörülmedikçe kullanılamaz.






2- Aynılık ya da benzerlik bulunmaktadır: Burada 4 satırdan oluşan 1 paragraf iki yazar

tarafından da çok benzer şekilde aktarılmaktadır. Bir konunun bu kadar benzer cümle ve


bir ihtimaldir.







385 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.52. 386 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.638-639. 387 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.41. 388 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.37-38. 389 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.43. 390 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.636-637. 391 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.639. 392 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.639.

73




ÖRNEK 49


GÖZLER Kemal, İdare Hukuku Ders Notları, Bursa 1999, s.45-46

İdari vesayet-medeni vesayet karşılaştırması

1.Amaçları farklıdır. Medeni vesayette amaç, vesayet altına alınan kişisin (örneğin temyiz

kudretini kaybeden bir kişi) hak ve menfaatlerini korumaktır. Oysa idari vesayette amaç,

vesayete tabi tutulan kamu tüzel kişisinin haklarını korumak değil, tam tersine, bu tüzel kişinin

yapacağı eylem ve işlemlere karşı toplumu ve bireyleri korumaktır.

3. Medeni vesayette, vasinin iradesi, vesayet altına alınan kişinin iradesi yerine geçer.

medeni vesayette tam bir ikame söz konusudur.

4.Medeni vesayette tek bir vasi vardır. İdari vesayette ise vesayet yetkisiyle donatılmış

birden fazla makam olabilir.


GÜNDAY Metin, İdare Hukuku, 2.Baskı, Ankara 1997, s.58 -59:

2.İdari vesayet-medeni vesayet

Bir defa, idari vesayet amaç yönünden medeni vesayetten ayrılmaktadır. Şöyle ki;

medeni vesayet, vesayet altına alınan kişinin hak ve menfaatlerini korumak ve gözetmek

amacına yöneliktir. Oysa idari vesayetin amacı, vesayet denetimine tabi tutulmuş bulunan

yerinden yönetim kuruluşunun hak ve menfaatlerinin merkezi idarece korunması değildir. İdari

vesayette amaç, bu denetime tabi tutulmuş bulunan kamu tüzelkişisinin yararını korumak eğil,

tam tersine bu tüzelkişiliğin yapacağı işlem ve eylemlere karşı bireylerin ve toplumun yararını

korumaktır.

Medeni vesayette, vasinin iradesi, vesayet altına alınan kişinin iradesi yerine geçer. Bir

başka anlatımla, medeni vesayette tam bir ikame söz konusudur.

Nihayet, medeni vesayette, vesayet altına alınan kişinin tek bir vasisi vardır. Buna

karşılık idari vesayette, kamu tüzel kişisinin işlemlerinin konu ve türlerine göre merkezi

idaredeki çeşitli makamlar vesayet yetkisi ile donatılmış olabilirler.






2- Aynılık ya da benzerlik bulunmaktadır: Burada 12 satırdan oluşan 4 paragraf, her

iki yazar tarafından çok benzer şekilde verilmektedir. Bir konunun bu kadar benzer cümle ve


bir ihtimaldir.

393 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.52. 394 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.638-639.

74








Burada Gözler kaynak göstermeksizin, 4 paragraf alıntılamaktadır.




ÖRNEK 50



a) Organlar Üzerindeki İdari Vesayet Yetkileri

Yerinden yönetim kuruluşları üzerinde idari vesayet yetkileri genellikle, bu idarelerin

organ ve görevlilerinin seçimi, atanmaları, seçimlerinin onanması, görevlerine son verilmesi

biçiminde ortaya çıkar.

Ancak anayasamız yerel idarelerin organlarının merkezi idare tarafından seçilmesine

olanak vermez.



a.Yerinden yönetim kuruluşlarının organları üzerindeki vesayet yetkileri

Yerinden yönetim kuruluşlarının organları üzerinde idari vesayet yetkileri, genellikle bu

idarelerin organ veya görevlilerinin seçimi, atanmaları, seçimlerinin onanması, geçici olarak

görevlerine son verilmesi ve görevlerine son verilmesi biçimlerinde ortaya çıkabilir.

Ancak Anayasa, bazı yerinden yönetim kuruluşlarının organlarının işbaşına

getirilmesinde ve görevlerine son verilmesinde merkezi idarenin hiçbir yetkisinin bulunmadığını

belirtmektedir. Anayasanın 127 inci maddesinin 1 inci fıkrasına göre…






395 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.41. 396 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.37-38. 397 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.43. 398 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.636-637. 399 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.639. 400 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.639. 401 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.45. 402 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.44 403 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.52.

75

2- Aynılık ya da benzerlik bulunmaktadır: Burada yaklaşık 6 satırdan oluşan 3

paragraf, her iki yazar tarafından çok benzer şekilde verilmektedir. Bir konunun bu kadar

benzer cümle ve kelimelerle ifade edilmesi, “iki yazarın geceleri aynı rüyayı görme













ÖRNEK 51



b) İşlemler Üzerindeki İdari Vesayet Yetkileri

Bu yetkiler bazen yerinden yönetim kuruluşlarının işlemlerinin yapılmasından önce,

bazen de sonra ortaya çıkmaktadır.

İşlemlerin yapılmasından önce idari vesayet yetkisi, vesayet makamlarının yerinden

yönetim kuruluşlarına işlemlerini yapmalarında yardımcı olmak şeklinde ortaya çıkar.

İşlemlerin yapılmasından sonra idari vesayet yetkisi ise iki grup altında toplanabilir.



b.Yerinden yönetim kuruluşlarının işlemleri üzerindeki idari vesayet yetkileri

Merkezi idarenin yerinden yönetim kuruluşlarının işlemleri üzerindeki vesayet yetkileri,

bazı hallerde işlemlerin yapılmasından önce veya genellikle işlemlerin yapılmasından sonra

tanınmaktadır.

İşlemlerin yapılmasından önce idari vesayet yetkisi, vesayet makamlarının bir takım

düzenlemeler ile yerinden yönetim kuruluşlarının işlemlerini yapmalarında onlara yardımcı

olmak biçiminde ortaya çıkar.

İşlemlerin yapılmasından sonraki vesayet yetkileri incelenirken, yerinden yönetim

kuruluşlarının işlemlerinin iki gurup altında toplanması yerinde olacaktır.


76






2- Aynılık ya da benzerlik bulunmaktadır: Burada yaklaşık 3 paragraf, her iki yazar

tarafından çok benzer şekilde verilmektedir. Bir konunun bu kadar benzer cümle ve


bir ihtimaldir.












ÖRNEK 52


GÖZLER Kemal, İdare Hukuku Ders Notları, Bursa 1999, s.47.

aa) Onamaya Tabi işlemler

Yerinden yönetim kuruluşlarının bazı işlemleri merkezi idarenin onamasına tabi

tutulmuşlardır. Örneğin il özel idaresinin organı olan il genel meclisinin tüm işlem ve kararları

valinin onamasına tabidir. Buna karşılık, belediyenin bir organı olan belediye meclisinin bazı

işlem ve kararları merkezi idarenin onamasına tabidir.

Merkezi idarenin onama işlemi, yerinden yönetim kuruluşunun işleminin bir parçası

değildir. Ondan ayrı bağımsız bir işlemdir. Onama işlemi, asıl işlemin yürürlüğe girmesini

sağlayan ek bir işlemdir



ba-Onamaya tabi işlemler


77

Yerinden yönetim kuruluşlarının bazı işlemleri merkezi idarenin onamasına tabi

tutulmuştur. Örneğin il özel idaresinin organı olan il genel meclisinin tüm işlem ve kararları

valinin onamasına tabidir. Buna karşılık belediyenin bir organı olan belediye meclisinin bazı

işlem ve kararları merkezi idarenin onamasına tabidir.

Şu halde merkezi idarenin onama işlemini, yerinden yönetim kuruluşunun işlemini

tamamlayan bir unsur, onun bir parçası olarak görmek mümkün değildir. Onama işlemi, asıl

işlemin yürürlüğe girmesini sağlayan ve ondan tamamen ayrı bir işlemdir








tekrarlanıyor. Bu kadar benzerlik “iki yazarın geceleri aynı rüyayı görme ihtimalinden”424













ÖRNEK 53



Vesayet makamı yerinden yönetim kuruluşunun işlemini istiyorsa onamayabilir. Ancak

onu değiştirme yetkisine sahip değildir. Çünkü değiştirmesi, vesayet makamının kendi iradesini

yerinden yönetim kuruluşunun iradesine ikame etmesi anlamına gelir ki, idari vesayet ikame

kural olarak mümkün değildir.


78

Bununla beraber, ikamenin mümkün olmaması kuralının bazı istisnaları da vardır. Böyle

bir istisnanın olması için bunun kanunda açıkça belirtilmesi gerekir. Örneğin İl Özel İdaresi

Kanununun 84 üncü maddesine göre, il genel meclisi; kanunun daimi masraflardan saydığı

bazı masrafları il bütçesine koymamış veya eksik koymuş ise, vesayet makamı bunları

kendiliğinden bütçeye koyar.



Bir defa, vesayet makamı kural olarak yerinden yönetim kuruluşunun işlemini ya onama

veya onamama (=iptal etme) ya da uygulanmasını erteleme yetkisine sahiptir. Ama vesayet

makamı, söz konusu işlemi değiştiremez. Çünkü vesayet makamının yerinden yönetimin

kuruluşunun işlemini değiştirmesi, kendi iradesini yerinden yönetim kuruluşunun iradesi yerine

ikame etmesi anlamına gelir ki, idari vesayette ikame, kural olarak mümkün değildir.

Bununla beraber, ikamenin mümkün olmaması kuralının bazı istisnaları da vardır.

Kanunlar…vesayet makamına, istisnaen iradesini yerinden yönetim kuruluşunun iradesi yerine

ikame etme yetkisi vermektedir. Örneğin İl Özel İdaresi Kanununun 84 üncü maddesine göre,

il genel meclisi; kanunun daimi masraflardan saydığı bazı masrafları il bütçesine koymamış

veya eksik koymuş ise, vesayet makamı bunları kendiliğinden bütçeye koyar.







düşünülemez. Burada 10satırdan oluşan 2 paragraf iki yazar tarafından da çok benzer şekilde











434 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.638-639. 435 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.41. 436 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.37-38. 437 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.43. 438 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.636-637. 439 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.639. 440 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.639. 441 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.45. 442 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.44

79




ÖRNEK 54



Onama işlemi ile yerinden yönetim kuruluşunun işleminin birbirinden farklı olmasından

çıkan bir diğer sonuç da onamadan dolayı merkezi idareye bir sorumluluk yüklenemez. Zira

onanan işlem, aslında yerinden yönetim kuruluşunun iradesinden doğmuş bir işlemdir. Onama

işlemi buna bir şey eklemez. Sadece onun yürürlüğe girmesini sağlar. Dolayısıyla, onama

işlemden dolayı dava açılacaksa, husumet vesayet makamına değil, yerinden yönetim

kuruluşuna yöneltilmesi gerekir. Buna karşılık vesayet makamı onama veya değiştirerek

onama hali varsa dava açılması halinde husumet, vesayet makamına yöneltilir.



Onama işleminin yukarıda belirttiğimiz mahiyetinden çıkan ikinci sonuç, onamadan

dolayı merkezi idareye bir sorumluluk yüklenemeyeceğidir. Zira onanan işlem, aslında

yerinden yönetim kuruluşunun iradesi sonucu doğmuş ve tamamlanmış bir işlemdir. Merkezi

idare, onama ile bu işleme yeni bir şey eklememekte, yalnızca onun yürürlüğe girmesini

mümkün kılmaktadır. Dolayısıyla, onanan işlem hakkında açılacak bir davada, husumetin

vesayet makamına değil, yerinden yönetim kuruluşuna yöneltilmesi gerekmektedir. Buna

karşılık vesayet makamı onama veya değiştirerek onama işlemleri nedeniyle sorumlu olup, bu

işlemler nedeniyle açılacak davalarda husumet vesayet makamına yöneltilir.















443 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.52. 444 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.638-639. 445 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.41. 446 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.37-38. 447 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.43. 448 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.636-637.

80







ÖRNEK 55



Normal olarak yerinden yönetim kuruluşlarının bazı işlemleri onamaya tabi değildir.

Dolayısıyla bunlar hakkında idari vesayet yetkisi işlemez. Ancak bunlara karşı itiraz vaki olursa,

bunlar üzerinde idari vesayet yetkisi kendiliğinden işler. Örneğin belediye meclisinin bazı

kararlarına karşı belediye başkanı itiraz edebilir (İl belediyelerinde içişleri bakanlığına, ilçe

belediyelerinde vilayete) bu durumda Danıştay ve il idare kurulu itirazı inceler. Böylece

normalde onamaya tabi olmayan bir işlem onamaya tabi hale gelmektedir.



Yerinden yönetim kuruluşlarının bazı işlemleri için merkezi idarenin bir onaması

öngörülmemekle beraber, bazen bu işlemlere karşı itiraz olunmakla, aslında mevcut olmayan

idari vesayet yetkisi ve denetimi yaratılmış olur. Bu tür işlemler doğmuş, tamamlanmış ve hatta

yürürlüğe dahi girmişlerdir. Ancak kanunda öngörülen itiraz yoluna başvurmakla, aslında

merkezi idarenin onanmasına tabi olmayan işlemler, onamaya tabi tutulmuş olur. Örneğim

belediye idaresinin bir organı olan belediye meclisinin sadece bazı kararları vesayet

makamının onamasına tabi tutulmuştur. Bunlar dışındaki kararlara karşı 1580 sayılı Belediye

Kanununun 73 üncü maddesi uyarınca, belediye başkanı ve ilgililer tarafından, il merkezi olan

beldelerde İçişleri Bakanlığına, il merkezi olmayan beldelerde ise vilayete itiraz olunabilir.

Vilayete yapılan itirazlar il idare kurulu tarafından, İçişleri Bakanlığına yaplan itirazlar Danıştay

tarafından bellibir süre içinde incelenir ve karara bağlanır. Görüldüğü üzere, aslında onamaya

tabi tutulmamış olan belediye meclisi kararı, itiraz üzerine merkezi idarenin onamasına tabi

tutulmaktadır.








449 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.639. 450 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.639. 451 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.45. 452 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.44 453 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.52.

81














ÖRNEK 56



İDARİ İŞLEMLER

İdari işlemler, idari fonksiyonun ifası için yapılan kamu hukuku işlemleridir.

İdarenin işlemleri ifadesi, idari işlemler ifadesinden geniştir.

İdarenin, kamu gücü kullanmayarak, özel hukuk hükümlerine tabi olarak yaptığı işlemler

(örneğin kira sözleşmesi) de idarenin işlemidir, ama bunlar idari işlem değildir.



İDARİ İŞLEMLER

İdari işlemler, idare fonksiyonunun yerine getirilmesi için yapılan kamu hukuku

işlemleridir.

İdarenin işlemleri deyimi, idari işlem deyimi ile özdeş olmayıp, daha geniş kapsamlıdır.

İdarenin kamu gücü kullanarak değil de tüzelkişiliğinden kaynaklanan hak ehliyetine

dayanarak yapmış olduğu işlemler (çoğu kez sözleşmeler) idarenin işlemleri olmalarına karşın,

idari işlem sayılmazlar.




82



















ÖRNEK 57



Tek taraflı (acte unilatéral) idari işlemler, ilgilisinin rızası ve muvafakatına bağlı olmadan,

idarenin tek yanlı olarak açıkladığı iradesi ile yapılan işlemlerdir

İki taraflı (acte bilatéral) idari işlemler, idare ile ilgili kişi karşılıklı olarak açıkladıkları

iradelerin uyuşumu sonucu ortaya çıkan işlemlerdir.



Tek yanlı idari işlemler, ilgilisinin rızası ve muvafakatına bağlı olmadan, idarenin tek yanlı

olarak açıkladığı iradesi ile yapılan işlemlerdir.

İki yanlı idari işlemler ise, idare ile ilgilisinin karşılıklı olarak açıkladıkları iradelerin

uyuşumu sonucu yapılan işlemlerdir.




83








3- (1) Burada aynen alıntı bulunduğundan; alıntının kaynağının gösterilmesi475 ve



yine hukuka aykırı iktibas bulunmaktadır477. (2) Alıntı bir iki paragrafı geçmemeli478 ve her

paragrafın kaynağı ayrıca gösterilmelidir479. Burada Gözler kaynak göstermeksizin, 2 paragraf





ÖRNEK 58



Tek taraflı idari işlemler de kendi içinde bireysel idari işlemler ve düzenleyici idari işlemler

olarak ikiye ayrılmaktadır”.

Bireysel idari işlemler, belli kişi ve durumlara ilişkin olarak yapılan işlemlerdir. Örneğin

atama işlemi, kamulaştırma işlemi gibi.

Düzenleyici işlemler (actes reglementaires) ise, belli kişi ve duruma ilişkin olmayıp, norm

koyan yani genel, soyut hukuk kuralları koyan işlemlerdir. Tüzük ve yönetmelik böyledir.



Tek yanlı idari işlemleri de bireysel işlemler ve düzenleyici işlemler olmak üzere iki

kategori altında toplayabiliriz.

Bireysel idari işlemler, belli kişi ve durumlara ilişkin olarak yapılan idari işlemlerdir.

Örneğin atama işlemi, kamulaştırma işlemi gibi.

Düzenleyici idari işlemler, belli kişi ve durumlara ilişkin olmayıp, genel ve soyut hukuk

kuralları koyan işlemlerdir. Örneğin tüzük ve yönetmelik gibi.



474 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.638-639. 475 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.41. 476 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.37-38. 477 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.636-637. 478 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.45. 479 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.44 480 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.52.

84





düşünülemez. Burada 3 paragraf iki yazar tarafından da çok benzer şekilde tekrarlanıyor. Bu

kadar benzerlik “iki yazarın geceleri aynı rüyayı görme ihtimalinden”481 daha düşük bir

ihtimaldir.












ÖRNEK 59



BİREYSEL İDARİ İŞLEMLER: İDARİ KARARLAR

Tanım: Bireysel idari işlem (acte unillatéral) veya idari karar (décision administrative),

belli kişi veya durumlara ilişkin olan işlemlerdir. Bireysel idari işlemler ile belli kişilere ilişkin

hukuki durumlar yaratılır, …Örneğin atama, kamulaştırma, ruhsat verme, disiplin cezası vermiş

gibi.



BİREYSEL İDARİ İŞLEMLER: İDARİ KARARLAR

1.TANIMI

Bireysel idari işlemler, belli kişi ve durumlara ilişkin olan işlemlerdir. Bireysel idari

işlemlerle belli kişiler için hukuki durumlar yaratılır…Örneğin atama, tarh ve tahakkuk işlemleri

gibi.




85




2- Aynılık ya da benzerlik bulunmaktadır: Burada “bireysel idari işlem”, her iki yazar

tarafından da çok benzer şekilde tanımlanmaktadır. Bu kadar benzerlik “iki yazarın geceleri

aynı rüyayı görme ihtimalinden”491 daha düşük bir ihtimaldir.





bulunmaktadır495.




ÖRNEK 60



1.İcrailik(Force exécutoire)

İdari kararlar idarenin tek yanlı irade açıklamasıyla oluşur ve tamamlanır. Bu işlemin

oluşabilmesi, tamamlanması için idare edilenin (administré) rızasına ihtiyaç yoktur. Yani idare

edilen kişi o işlemi kabul etse de etmese de o işlem kendi hukuki sonucunu doğurur.

İcrailiğin temelinde, idarenin kamu gücüne sahip olması yatar. Onun da temelinde kamu

yararı yatar.

Uyarı 1: Tespit edici (bildirici) işlemler ‘icrai’ nitelikte değildir.

Uyarı 2: İdari kararın alınmasından önce yapılan hazırlayıcı işlemler icrai nitelikte

değildir.

Uyarı 3: Sirküler, direktif, iç işlemleri () gibi idarenin kendi iç işleyişini düzenlediği ve idare

edilenlere hak ve yükümlülük getirmeyen işlemler icrai değildir.

Uyarı 4: İcrailiği, aşağıda göreceğimiz ‘idari işlemin re’sen icra edilmesi’ ile karıştırmamak

gerekir.



1.Tek yanlılık ve icrailik

İdari kararlar idarenin tek yanlı olarak iradesini açıklaması ile alınırlar. İdari kararlar, kural

olarak ilgililerin rıza ve muvafakatına bağlı değildirler. İdari kararlar, ilgililerin rıza ve muvafakati

olmasa dahi, idarenin tek yanlı irade açıklaması ile ilgililerin hukuki durumları üzerinde etki

yaparlar.

İdari kararların icrai karar olma özellikleri, bu kararların kamu yararı amacına yönelik

olmalarından ve alınmalarında kamu gücüne dayanılmasından kaynaklanmaktadır.

491 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.638-639. 492 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.41. 493 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.37-38. 494 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.43. 495 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.636-637. 496 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.52.

86

İdarenin belli konu ve sorunlara ilişkin düşünce, niyet ve tasarılarını açıklayıcı nitelikteki

işlemleri (=gösterici işlemler) icrai nitelikte değildirler.

Bir icrai kararın alınmasını hazırlayıcı nitelikteki işlemler de (=hazırlık işlemleri) icrai

nitelikte değildir.

Nihayet idarenin kendi kuruluş ve işleyişini düzenleyen tedbir vE kararlar da icrai nitelikte

değildir.

İcrai karar deyimini, icrai kararın re’sen icrası deyiminden ayırd etmek gerekir.






2- Aynılık ya da benzerlik bulunmaktadır: Burada 7 paragraf iki yazar tarafından da

çok benzer şekilde tekrarlanıyor. Bu kadar benzerlik, “iki yazarın geceleri aynı rüyayı görme













ÖRNEK 61



a) Şart işlemler (actes-condition) bir kişiyi hukuk kurallarınca önceden tespit edilmiş

bulunan, objektif ve kişilik dışı bir hukuki statüye (duruma) sokan veya böyle bir statüden

çıkaran işlemlerdir. Bu statü önceden hukuk kuralları tarafından belirlenmiştir.

Şart işlemin en tipik örneği memur atama işlemidir. Belli bir memuriyet görevi veya

makamı önceden hukuk kuralları ile düzenlenmiştir.

Emeklilik, okula kayıt işlemleri de…


87

b) Sübjektif işlemler (),.bu tür işlemlerde kişiye göre değişik hukuki durumlar yaratılır.



1.Şart işlemler

Şart işlemler, belli bir kişiyi veya nesneyi, hukuk kurallarınca önceden düzenlenmiş

bulunan nesnel ve kişilik dışı bir hukuki duruma (statüye) sokan veya böyle bir hukuki

durumdan çıkaran işlemlerdir. Nesnel ve kişilik dışı hukuki durumun (=statünün) kapsamı

önceden hukuk kurallarınca düzenlenmiş olduğu…

Şart işlemlerin en tipik örneklerinden birini memur atama işlemi oluşturmaktadır. Atama

işlemi ile, bellibir kişi, önceden genel bir hukuk kuralı ile (=Devlet Memurları Kanunu ile)

kapsamı düzenlenmiş bulunan bir hukuki duruma sokulmaktadır.

Emekliye sevk işlemi, okul veya fakülteye kayıt işlemleri de…

Sübjektif işlem, kişiye göre değişik durumlar yaratan bir işlem türüdür.






2- Aynılık ya da benzerlik bulunmaktadır: Burada 5 paragraf, iki yazar tarafından da















88

ÖRNEK 62



a)İnşai (yapıcı) işlemler (actes constitutifs), belli bir hukuki durum doğuran ya da

mevcut bir hukuki durumda değişiklik yapan işlemlerdir. Genel olarak bütün idari kararlar inşai

niteliktedir.



1.Yapıcı idari işlemler

Yapıcı idari işlemler, belli bir kişi hakkında yeni bir hukuki durum doğuran veya mevcut

bir hukuki durumu değiştiren veya kaldıran işlemlerdir. İdari kararlar esas itibariyle yapıcı

işlemlerdir.






2- Aynılık ya da benzerlik bulunmaktadır: Burada 26 kelimeden oluşan iki cümle, her iki

yazar tarafından da çok benzer şekilde verilmektedir. Bir konunun bu kadar benzer cümle ve


bir ihtimaldir.











89

ÖRNEK 63



b) Belirleyici (tespit edici, beyan edici) işlemler, (actes déclaratif) yeni bir hukuki durum

yaratmazlar. Daha önceden doğmuş olan hukuki durumu tespit ederler. Örneğin mezun olmuş

bir öğrenci için diploma (veya mezuniyet belgesi) düzenlenmesi belirleyici bir işlemdir…

Vergi tahakkuk işlemleri de böyledir (). Kamu görevlisinin yaş haddi nedeniyle emekliye

sevk edilmesi işlemi de böyledir.



2.Belirleyici işlemler

…Yeni bir hukuki durum yaratmayan işlemlere de rastlamak mümkündür. Gerçekten

bazı idari kararlar yeni bir hukuki durum yaratmazlar. Tam tersine daha önceden doğmuş

bulunan hukuki durumu belirlerler. İşte bu gibi idari kararlara belirleyici işlemler denmektedir.

Örneğin mezun olmuş bir öğrenci için diploma düzenlenmesi, öğrenci için yeni bir hukuki durum

yaratmamaktadır….Diploma sadece daha önceden ortaya çıkmış bu hukuki durumu belirleyen

bir işlemdir.

Aynı şekilde vergi tahakkuk işlemleri ya da kamu görevlilerinin yaş haddi nedeniyle

emekliye sevk edilmelerine ilişkin işlemler de belirleyici işlemlerin örnekleridir.


















90




ÖRNEK 64



b) Basit işlemler, bir tek idari merciin irade açıklamasıyla meydana gelen işlemlerdir.

Örneğin amirin memura uyarma cezası vermesi.



1.Basit işlemler

Basit işlemler, bir tek idari merciin iradesinin açıklanması ile meydana gelen işlemlerdir.

Örneğin amirin maiyetine bir uyarma cezası vermesi.






2- Aynılık ya da benzerlik bulunmaktadır: Burada 21 kelimeden oluşan iki cümle birebir

her iki yazar tarafından tekrarlanmaktadır. Bir konunun bu kadar benzer cümle ve kelimelerle


ihtimaldir.











534 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.52. 535 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.638-639. 536 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.41. 537 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.37-38. 538 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.636-637. 539 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.94. 540 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.264. 541 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.52.

91

ÖRNEK 65



b) Kollektif işlemler, birden fazla iradenin aynı anda ve aynı yönde açıklanması ile

meydana gelen işlemlerdir. (Dikkat: Burada birden fazla irade, karşılıklı değil, aynı yönde

açıklanmaktadır). Karşı tarafın iradesi aranmadığından kollektif işlemler de aslında tek-yanlı

işlemlerdir. Kurul kararları böyledir.



2.Kollektif işlemler

Kollektif işlemler, birden fazla iradenin aynı anda ve aynı yönde açıklanması ile meydana

gelen işlemlerdir.

Kollektif işlemlere örnek kurul kararları gösterilebilir.

Burada dikkat edilmesi gereken nokta, birden fazla iradenin karşılıklı değil de aynı yönde

açıklanmış olması ve aynı konu ve amaçta birleşmiş olmasıdır.

Dolayısıyla kollektif işlem ile tek bir hukuki sonuç doğmakta ve kollektif işlem tek yanlı

işlem sayılmaktadır.


















92




ÖRNEK 66



c)Karma işlemler, aynı yönde ve aynı konu ve amaca yönelik birden fazla iradenin belli

bir sıra izlenerek açıklanmasıyla yapılan işlemlerdir. Örneğin ortak kararname böyledir.

Bunda, ilgili bakanın iradesi, başbakanın iradesi ve Cumhurbaşkanının iradesi sırasıyla

açıklanmaktadır…



2.Karma işlemler

Karma işlemler, aynı yönde ve aynı konu ve amaca yönelik birden fazla iradenin bir sıra

izlenerek açıklanması sonucu meydana gelen işlemlerdir. Örneğin müşterek kararname bir

karma işlemdir.

Müşterek kararname, birden ziyade iradenin (ilgili bakan, Başbakan ve Cumhurbaşkanı

işlemlerinin açıklanması ile meydana gelmekte…













hukuka aykırı iktibas bulunmaktadır556. (4) Alıntı bir iki paragrafı geçmemeli557 ve her



551 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.52. 552 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.638-639. 553 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.41. 554 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.37-38. 555 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.43. 556 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.636-637. 557 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.45. 558 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.44

93




ÖRNEK 67



4.Zımnî kararlar

Genel hukuk teorisinde, bir kişinin susması belli bir konuda o şeyi kabul ettiği veya

reddettiği anlamına gelmez. Ancak idare hukukunda belli şartlarda idarenin susması, belli bir

şeyi kabul veya reddettiği anlamına gelebilir.



1.Zımni red işlemi

Kural olarak, susan ve hareketsiz kalan bir kişiye bir irade atfetmek, onun susma veya

hareketsiz kalma ile bir hukuki işlem yaptığını kabul etmek mümkün değildir. Ancak idare

hukukunda, Fransız idare hukukunda olduğu gibi, idarenin susması veya hareketsiz kalması,

bazı koşullarla bir idari karar sayılmıştır.






2- Aynılık ya da benzerlik bulunmaktadır: Burada 3 satırdan oluşan 1 paragraf, iki

yazar tarafından da çok benzer şekilde tekrarlanıyor. Bu kadar benzerlik, “iki yazarın geceleri








559 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.52. 560 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.638-639. 561 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.41. 562 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.37-38. 563 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.43. 564 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.636-637. 565 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.639. 566 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.639.

94




ÖRNEK 68



a) Yararlandırıcı işlemler, ilgiliye bir yarar sağlayan veya ilgilinin üzerindeki bir yükü

ortadan kaldıran işlemlerdir. Tüm izin ve ruhsat verme işlemleri bu guruba girer.



1.Yararlandırıcı işlemler

Yararlandırıcı işlemler, ilgiliye bir yarar sağlayan veya ilgilinin üzerindeki bir yükü ortadan

kaldıran işlemlerdir. Tüm izin ve ruhsat verme işlemleri bu guruba dahildir.






2- Aynılık ya da benzerlik bulunmaktadır: Burada 23kelimeden 1 paragraf iki yazar

tarafından aynı şekilde tekrarlanıyor. Bu kadar benzerlik, “iki yazarın geceleri aynı rüyayı









ÖRNEK 69



b)Yükümlendirici işlemler, ilgiliden belli bir davranışta bulunmayı veya bulunmamayı

isteyen işlemlerdir. Kolluk işlemleri, vergi işlemleri böyledir.



2.Yükümlendirici İşlemler

567 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.52. 568 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.638-639. 569 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.41. 570 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.37-38. 571 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.636-637. 572 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.52.

95

Yükümlendirici işlemler, ilgiliden belli bir davranışta bulunmayı, bulunmamayı veya belli

bir davranışa göz yummayı isteyen işlemlerdir. Kolluk işlemlerinin çok büyük bir kısmı ve vergi

işlemleri de bu gruba dahildir.






2- Aynılık ya da benzerlik bulunmaktadır: Burada 29 kelimeden oluşan 1 paragraf iki












ÖRNEK 70



6.İsteğe Bağlı İşlemler

İdari kararlar, kural olarak ilgilinin isteğine bağlı değildir. İdarenin iradesini tek yanlı

açıklamasıyla sonuç doğurur.

Ancak bazı işlemler ancak ilgilinin talepte bulunması halinde yapılabilir. Bu tür işlemlere

isteğe bağlı işlemler denir.

Örneğin izin ve ruhsat işleminde bu böyledir.

Yükümlülük getiren işlemler için de ilgilinin talebi gerekir. Örneğin memur atama,

vatandaşlığa alınma için ilgilinin talebi şarttır.



VI.İSTEĞE BAĞLI İŞLEMLER

İdari kararlar, kural olarak ilgilinin herhangi bir talebine, rıza ve muvafakatına bağlı

değildir.


96

İdarenin iradesini açıklaması ile ilgili hakkında hukuki etki ve sonuç doğurur.

Buna karşılık, bir kısım idari kararlar ancak ilgilinin bir talepte bulunması ile yapılır. Bu

tür işlemlere “isteğe bağlı işlemler” veya “istekli işlemler” denmektedir.

İzin ve ruhsat gibi işlemlerde ilgilinin talepte bulunması…

Ona aynı zamanda bazı yükümlülükler de yükleyen idari kararların ilgilinin talep ve

isteğine bağlı tutulmuş. Örneğin memur atama veya vatandaşlığa alınma kararları…






2- Aynılık ya da benzerlik bulunmaktadır: Burada yaklaşık 5 paragraf, iki yazar

tarafından da çok benzer şekilde tekrarlanıyor. Bu kadar benzerlik, “iki yazarın geceleri aynı













ÖRNEK 71



A.YETKİ UNSURU

İdari kararlar, herhangi bir kişi tarafından değil, anayasa ve kanunların yetkili kıldığı

organ, makam ve kişiler tarafından yapılır.



I.YETKİ KURALLARI


97

1.Genel olarak

İdari kararlar, herhangi bir organ, makam veya kamu görevlisi tarafından değil, anayasa

ve kanunların yetkili kıldığı organ, makam ve kamu görevlileri tarafından alınmalıdır.






2- Aynılık ya da benzerlik bulunmaktadır: Burada 23 kelimeden oluşan bir cümle, her

iki eserde de çok benzer şekilde yer almaktadır. Bir konunun bu kadar benzer cümle ve


bir ihtimaldir.





bulunmaktadır595.




ÖRNEK 72



İdari kararı oluşturan irade açıklaması, bu açıklamayı yapmaya yetkili bir kişi tarafından

yapılmış olmalıdır.

İdare adına irade açıklamaya yetkili merciler idari makam (autirité administrative) denir.

Merkezi idarede bunlar Cumhurbaşkanı Başbakan ve bakanlardır. Taşra teşkilatında ise

valilerdir.

Uyarı: Kaymakamların, kural olarak merkezi idare adına karar alma yetkisi yoktur.

Onların merkezi idare adına irade açıklaması için kanun tarafından ayrıca ve açıkça

yetkilendirilmiş olmaları gerekir.



İdari karar, idare adına irade açıklamaya yetkili kılınmış idari merciler tarafından alınmış

olmalıdır.

İdare adına irade açıklamaya yetkili merciler idari makam olarak adlandırılmaktadır.


98

Merkezi idaredeki makamlar, başta Cumhurbaşkanı olmak üzere, Başbakan ve bakanlar

ve taşra teşkilatında ise yetki genişliği ilkesi nedeniyle valilerdir.

Buna karşılık kaymakamlar ancak kanunlarda açıkça öngörülmüş buluna hallerde

merkezi idare adına irade açıklayarak idari kararlar alabilirler.




















ÖRNEK 73



2.Konu Yönünden Yetkisizlik

c) Astın üst yerine karar alması veya üstün ast yerine geçerek karar alması durumunda

da konu bakımından yetkisizlik vardır.



b.Konu yönünden yetki

ba.Astın üst yerine karar alması

bb.Üstün ast yerine karar alması


99



1- Kaynak gösterilmemektedir: Bu örnekte, bu kısım için ne Günday’ın eserine ne de

başka bir esere atıf yapılmaktadır. Kaynak gösterilmediğine göre, fikrin ve cümlelerin kendisine

ait olduğunu beyan etmiş demektir.

2- Aynılık ya da benzerlik bulunmaktadır: Burada 5 satır, her iki yazarda da çok benzer

şekilde yer almaktadır. Günday’da alt alta olan bilgi, Gözler’in eserinde yan yana cümle

şeklinde yer almaktadır. Bir konunun bu kadar benzer cümle ve kelimelerle ifade edilmesi, “iki

yazarın geceleri aynı rüyayı görme ihtimalinden”607 daha düşük bir ihtimaldir.














ÖRNEK 74



Yeki devri ve imza devri istisnai yetkilerdir, kanun tarafından öngörülmüş olmalıdır.

Yetki devrinde karar alma yetkisi, yetkiyi devreden makamdan yetkiyi devralan makama

geçmektedir.

Buna karşılık imza devrinde, karar alma yetkisi, imza yetkisini devreden makamda

kalmakta ve kararın alındığının sadece imza ile belgelendirilmesi yetkisi devredilmektedir.

Bir idari işlemin yetki unsuru bakımından sakat olmasının genel sonucu, o işlemin hukuka

aykırı hale gelmesidir.



100


Yeki devri istisnaidir ve ancak kanunlarda açıkça öngörüldüğü hallerde…

Yetki devrinde karar alma yetkisi, yetkiyi devreden makamdan ayrılmakta ve kendisine

yetki devredilen makama geçmektedir.

Buna karşılık imza devrinde, karar alma yetkisi, imza yetkisini devreden makamda

kalmakta ve sadece kararın imza ile belgelendirilmesi yetkisi devredilmektedir.

Yetki kurallarına aykırılık, yapılan işlemin hukuka aykırılığı sonucunu doğurur.




















ÖRNEK 75



Fonksiyon veya görev gaspı, idari makamın yasama veya yargı alanında aldığı kararlara

fonksiyon gaspı vardır. Bu işlemler yok hükmündedir.

İdareye tamamen yabancı bir kişinin açıkladığı iradeyle yapılmış idari işlemlerde yetki

gaspı vardır. Böyle bir idari işlem de hukuk âleminde yok hükmündedir.



101


İdarenin genel olarak görevli olmadığı, bir başka devlet organının görev alnı içine giren

konularda işlem tesis etmesi dolayısıyla ortaya çıkan yetki sakatlığı fonksiyon gaspı ya da

görev gaspı olarak adlandırılmaktadır. İdari işlem veya karar yok hükmündedir.

İdareye tamamen yabancı bir kimse tarafından alınacak kararlar yetki gaspı kavramı ile

karşılanmaktadır ve yok hükmünde kabul edileceklerdir.
















Burada Gözler kaynak göstermeksizin, 5 satırdan oluşan 2 paragraf alıntılamaktadır.




ÖRNEK 76



Özel hukukta şekil serbestisi geçerlidir.

Geniş anlamda şekil, usulü de içerir.



Özel hukuk işlemlerinde kural olarak şekil serbestisi ilkesi geçerlidir.

Şekil, idari işlemin yapılmasında izlenen usulü ifade etmektedir.


102

Soru: Burada 9 kelimeden oluşan bir cümle, nasıl oluyor da iki yazar tarafından aynı

şekilde aynı sırada yazılabiliyor?

ÖRNEK 77



İşlemi yapacak olan kamu görevlisinin konuyu iyice incelemesini, konu hakkında

düşünmesini sağlamaktır.

İkinci bir amacı, idare edilenlere güvence sağlamaktır.



İdari işlemi yapacak kamu görevlisini işlemin sonuçları hakkında daha iyi düşünmeye

sevkedebilmek için

Ayrıca idare edilenlere güvence sağlamak bakımından da bazı şekil şartları

öngörülmüştür.

Soru: Burada 13 kelimeden oluşan bir cümle, nasıl oluyor da iki yazar tarafından aynı

şekilde aynı sırada yazılabiliyor?

Açıklamalar: Yukarıdaki iki örnekte, kutu içinde yer alan ve her iki eserden alınan





2- Aynılık ya da benzerlik bulunmaktadır: Birinci örnekte 9 kelimeden, ikinci örnekte

13 kelime her iki yazarda da aynen ve aynı sırada tekrarlanmaktadır. Bir konunun bu kadar













103

ÖRNEK 78



İdari işlemler kural olarak yazılı şeklî tabidir. Ve keza imzalanmaları gerekir. İstisnaen

sözlü usul de olabilir. Kolluk acele hallerde sözlü karar alabilir.



İdari işlemler ve kararlar kural olarak yazılı şekle tabidir.

Yazılı olarak yapılmış işlemlerin, o işlemi yapan kamu görevlisince imza edilmiş olması…

İstisnai hallerde idari işlem ve kararların sözlü yapılabilmesi de mümkündür. Örneğin

kolluk mevzuatı acele hallerde sözlü karar alınabilmesini mümkün kılmaktadır.






2- Aynılık ya da benzerlik bulunmaktadır: Günday da üç paragraf halinde ifade edilen

konu, Gözler de 1 paragraf olarak çok benzer şekilde verilmektedir. Bir konunun bu kadar












ÖRNEK 79



İdare aldığı karara gerekçe yazıp, bu gerekçeyi ilgiliye bildirmek zorunda değildir.

Ancak bir mahkeme idareden yaptığı işlemin gerekçesini sorarsa, idare bu gerekçeyi

mahkemeye bildirmek zorundadır.


104



İdari işlem ve kararların dayanağını teşkil eden nedenlerin işlem ya da karar metninde

belirtilmesi zorunlu değildir.

Aldığı bir kararın gerekçesini yargı mercilerine bildirmek zorundadır.






2- Aynılık ya da benzerlik bulunmaktadır: Her iki metnin ne kadar benzer ya da aynı

olduğu görülmektedir. Bir konunun bu kadar benzer cümle ve kelimelerle ifade edilmesi, “iki











ÖRNEK 80



Bazen idari işlemin yapılmasından önce belli hazırlıkların yapılması, beli makamların

görüşlerinin alınması şart koşulmuş olabilir. Bu durumda ilgili makamın görüşü alınmadan

yapılmış işlem hukuka aykırı hale gelir.



İdari işlem ve kararların alınmasından önce belli hazırlıkların yapılmış olması

(=hazırlayıcı işlemler) veya belli mercilerin görüşlerinin alınmış bulunması öngörülmüş olabilir.

Söz konusu mercilerin görüşlerinin alınmamış olması, alınan idari kararın hukuka aykırılığı

sonucunu doğurur.


105






2- Aynılık ya da benzerlik bulunmaktadır: Üç satırdan oluşan bir cümle, her iki eserde

de çok benzer şekilde yar almaktadır. Bir konunun bu kadar benzer cümle ve kelimelerle ifade











ÖRNEK 81



Kurul halinde alınacak kararlarda, toplantı ve karar yeter usulüne uyulması zorunludur.

Elden imza toplanması, o işlemin hukuka aykırılığı sonucunu doğurur.



Kurul halinde alınacak kararlarda, (=kollektif işlemlerde)) toplantı ve karar yeter sayısına

ve görüşme usullerine uyulması zorunludur. Örneğin görüşme yapılmadan elden imza

toplamak suretiyle alınan idari karar, şekil yönünden hukuka aykırı olur.







106

2- Aynılık ya da benzerlik bulunmaktadır: Her iki eserde de bir cümle hemen ehemen

aynı 20 kelimeden oluşmaktadır. Bir konunun bu kadar benzer cümle ve kelimelerle ifade











ÖRNEK 82



Kanun ilgilinin savunmasının alınmasını şart koşmuş ise, savunma alınmadan işlem

yapılması hukuka aykırılık teşkil eder (örneğin savunma alınmadan disiplin cezası verilmesi).



Bazı hallerde, özellikle disiplin cezaları verilmesen önce, ilgilinin savunmasının alınması

şart koşulmuştur (AY, md.129/2). Bu gibi hallerde, ilgilinin savunması alınmadan veya ilgili

dinlenmeden alınan idari karar hukuka aykırı olacaktır.






2- Aynılık ya da benzerlik bulunmaktadır: Bir cümlenin her iki eserde de çok benzer

şekilde yer aldığı görülmektedir. Bir konunun bu kadar benzer cümle ve kelimelerle ifade




669 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.638-639. 670 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.41. 671 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.37-38. 672 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.43. 673 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.636-637. 674 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.639. 675 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.639. 676 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.52. 677 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.638-639. 678 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.41. 679 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.37-38.

107








ÖRNEK 83



6.Şekil ve usulde paralellik ilkesi: Kanunda aksi öngörülmedikçe, bir idari işlemin

yapılmasında izlenen şekil ve usul kurallarına, o işlemin değiştirilmesinde ve kaldırılmasında

da uyulması gerekir. Örneğin bir kimse bir makama ortak kararname ile atanmış ise, o kimse

o makamdan ancak ortak kararname ile alınır.

Şekil kurallarına aykırılık, o işlemin hukuka aykırılık sonucunu doğurur.



f-Şekil ve usulde paralellik ilkesi

Kanunda aksi öngörülmedikçe, bir idari işlemin yapılmasında izlenen şekil ve usul

kurallarına, o işlemin geri alınmasında, kaldırılmasında, değiştirilmesinde ve düzeltilmesinde

de uyulmak gerekir. Örneğin bir kimsenin belli bir makama atanması için müşterek kararname

öngörülmüş ise, o kimsenin o makamdan alınması…kararının da müşterek kararname ile

yapılması gerekir.

Şekil ve usul kurallarına aykırılık, genellikle söz konusu idari işlem ve kararın sakatlığı

sonucunu doğurur.






2- Aynılık ya da benzerlik bulunmaktadır: Burada 65 kelimeden, 7 satırdan oluşan 2

paragraf iki yazar tarafından da çok benzer şekilde tekrarlanıyor. Bu kadar benzerlik, “iki




680 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.43. 681 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.636-637. 682 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.639. 683 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.639. 684 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.52. 685 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.638-639. 686 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.41. 687 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.37-38.

108










ÖRNEK 84



İdari yargı organları, her şekil bozukluğunu bir iptal sebebi saymamaktadır. Asli şekil

bozukluğu-tali şekil bozukluğu ayrımını yapmaktadırlar. Asli şekil bozuklukları işlemin iptal

edilmesi sonucunu doğurur. Ancak tali şekil bozuklukları o işlemin iptali sonucunu doğurmaz.

Tali şekil bozuklukları, işlemin sonucunu etkilemeyecek bozukluklardır. Örneğin doktora

savunmasında jüri üyelerinin cübbelerini giymemeleri bir tali şekil bozukluğudur.



Danıştay kararlarında, asli şekil noksanlığı-tali şekil noksanlığı ayrımı yapılmakta ve asli

şekil noksanlıklarının işlem ve kararın sakatlığı sonucunu doğurduğu, tali şekil noksanlıklarının

ise idari işlem veya kararı sakatlamadığı kabul edilmektedir.

Tali şekil noksanlıkları, kararın sonucunu etkilemeyen noksanlıklar olarak

anlaşılmaktadır. Danıştay, doçentlik sınavının kollokyum aşamasında, jüri üyelerinin akademik

giysilerini giymemelerini, sınav sonucunu etkilemeyecek usul noksanlığı olarak görmüştür.









688 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.43. 689 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.636-637. 690 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.639. 691 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.639. 692 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.45. 693 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.44 694 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.52. 695 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.638-639.

109












ÖRNEK 85



Sebep, idareyi işlem yapmaya yönelten etkenlerdir.



Bir idari işlemin sebebi, o idari işlemden önce gelen, idareyi o işlemi yapmaya sevkeden

ve nesnel hukuk kurallarınca belirlenmiş etkendir.








bir ihtimaldir.




696 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.41. 697 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.37-38. 698 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.43. 699 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.636-637. 700 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.639. 701 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.639. 702 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.45. 703 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.44 704 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.52. 705 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.638-639. 706 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.41. 707 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.37-38. 708 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.43.

110











ÖRNEK 86



İdareyi işlem yapmaya yönelten sebep bir kere bir takım maddi olaylar olabilir. Örneğin

Polis Vazife ve Salahiyet Kanununun 8’inci maddesine göre, ‘kumar oynanan yerler’ kapatılır.

Burada ‘kapatma işlemi’nin gerçekleşebilmesi için orada ‘kumar oynanması’ sebebinin

gerçekleşmiş olması gerekir.



İdareyi bir işlem yapmaya sevkedecek neden, maddi bazı olaylar olabileceği gibi, o

işlemden önce yapılmış bir başka işlem de olabilir. Örneğin Polis Vazife ve Salahiyet

Kanununun 8 inci maddesinin (a) bendine göre, kumar oynanan umumi veya umuma açık

yerler idarece kapatılır. Burada sözü edilen idari işlemin (=kapatma işleminin) yapılabilmesi

maddi bir olayın gerçekleşmesi koşuluna (=kumar oynanmasına) bağlanmıştır.











709 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.636-637. 710 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.639. 711 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.639. 712 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.94. 713 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.264. 714 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.52. 715 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.638-639. 716 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.41. 717 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.37-38.

111



bulunmaktadır719.




ÖRNEK 87



İdareyi bir işlem yapmaya yönelten sebep, bazen bir takım “hukuki işlemler” olabilir.

Örneğin 403 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanununun 35 inci maddesine göre, Türk

vatandaşlığından çıkarılan kişilerin, Türkiye’de bulunan malları Hazinece tasfiye olunur.



Bir idari işlemin sebebi, bazen de o işlemden önce yapılmış bir başka işlem olabilir.

Örneğin 403 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanununun 35 inci maddesine göre, …vatandaşlıktan

çıkarılmasına karar verilen kişilerin Türkiye’de bulunan malları Hazinece tasfiye olunur.







çok benzer şekilde tekrarlanıyor. Alıntı o kadar aşikâr ki, verilen örnek bile aynı. Bu kadar






bulunmaktadır725.




718 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.43. 719 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.636-637. 720 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.52. 721 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.638-639. 722 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.41. 723 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.37-38. 724 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.43. 725 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.636-637. 726 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.52.

112

ÖRNEK 88



Eğer kanunda işlemin sebebi açıkça kanunda belirtilmiş ise, o sebebin gerçekleşmiş

olması gerekir. Örneğin 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 125’inci maddesine göre, bir

yıl içinde toplam 30 gün göreve gelmeyen memur, memuriyetten çıkarılır.



ba.Kanunlar, idari işlemlerin sebeplerini açık ve seçik bir biçimde göstermiş olabilirler.

Örneğin 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 125 inci maddesinin E bendi uyarınca, izinsiz

ve kurumca kabul edilir bir özrü olmaksızın bir yıl içinde toplam 30 gün göreve gelmeyen

memur, …memuriyetten çıkarılır.







çok benzer şekilde tekrarlanıyor. Alıntı o kadar aşikâr ki, verilen örnek bile aynı. Bu kadar






bulunmaktadır731.




ÖRNEK 89



Bazen kanunlar sebebi açık seçik belirtmez ama genel olarak kamu düzeni, milli güvenlik

gibi kavramları kullanarak, ya da “gerek görüldüğünde”, “lüzumu halinde” gibi ifadelerle dile

getirilmiştir. Bu hallerde de bu kavramların içeriklerinin belirginleştirilmesi ve o kararın somut

bir sebebe dayanması gerekir.




113

bb.Kanunlar bazen idari işlemin sebeplerini açık seçik bir biçimde değil ve fakat kamu

düzeni, milli güvenlik, ihtiyaç, lüzum gibi belirsiz kavramlar kullanarak göstermiş olabilir.

İdari işlemin sebebi belirsiz bir kavram ile gösterilmiş ise, idare bir defa belirsiz kavram

ile ifade edilmiş bulunan bu sebebin hangi somut olayda gerçekleşmiş olduğunu ortaya

koymak zorundadır.







paragraf, iki yazar tarafından da çok benzer şekilde tekrarlanıyor. Bu kadar benzerlik, “iki












ÖRNEK 90



3.Sebebi Hiç Gösterilmemiş İşlemler: Örneğin 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun

76. maddesine göre ‘Kurumlar, görev ve unvan eşitliği gözetmeden kazanılmış hak aylık

dereceleriyle memurları bulundukları kadro derecelerine eşit veya 68 inci maddedeki esaslar

çerçevesinde daha üst, kurum içinde aynı veya başka yerlerdeki diğer kadrolara naklen

atayabilirler’.



Nihayet bazen kanunlarda idari işlemin sebebinin hiç gösterilmemiş olduğu da

görülmektedir. Örneğin 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 76. Maddesine göre

‘Kurumlar, görev ve unvan eşitliği gözetmeden kazanılmış hak aylık dereceleriyle memurları


114

bulundukları kadro derecelerine eşit veya 68 inci maddedeki esaslar çerçevesinde daha üst,

kurum içinde aynı veya başka yerlerdeki diğer kadrolara naklen atayabilirler’.







paragraf, iki yazar tarafından da çok benzer şekilde tekrarlanıyor. Alıntı o kadar aşikâr ki,

verilen örnek bile aynı. Gözler zahmet edip başka bir örnek vermemektedir. Bu kadar benzerlik,

“iki yazarın geceleri aynı rüyayı görme ihtimalinden”741 daha düşük bir ihtimaldir.





bulunmaktadır745.




ÖRNEK 91



Bir hukuki işlemin konusu, onun doğurduğu hukuki sonuç, yani hukuk âleminde




Bir hukuki işlemin konusu, onun doğurduğu hukuki sonuç, hukuk âleminde meydana







2- Aynılık ya da benzerlik bulunmaktadır: İdari işlemin konu unsurunun tanımı,

alıntılanmaktadır. Ne hikmetse, her iki eserde de bir cümle aynı 13 kelimeden oluşmaktadır.


115

Bu kadar benzerlik, “iki yazarın geceleri aynı rüyayı görme ihtimalinden”747 daha düşük bir

ihtimaldir.








ÖRNEK 92



Memur atama işleminin konusu, bir kimsenin memur statüsüne sokulmasıdır.

Kamulaştırma işleminin konusu ise bir taşınmaz üzerindeki özel mülkiyetin sona ermesi ve

taşınmazın mülkiyetinin idareye geçmesidir.



Memur atama işleminin konusu, bir kimsenin memur statüsüne sokulması,

kamulaştırma işleminin konusu ise bir taşınmaz üzerindeki özel mülkiyetin sona ermesi ve

taşınmazın mülkiyetinin idareye geçmesidir.






2- Aynılık ya da benzerlik bulunmaktadır: İdari işlemin konu unsuruna örnekler

verilmektedir. Ne hikmetse, her iki eserde de bir cümle aynı 25 kelimeden oluşmaktadır. Tek

fark, Günday’ın tek cümlesi, Gözler’de iki cümleye bölünmüştür. Yani Gözler’in katkısı bir

cümleyi ikiye bölmekten ibarettir. Bu kadar benzerlik, “iki yazarın geceleri aynı rüyayı görme




747 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.638-639. 748 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.41. 749 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.37-38. 750 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.636-637. 751 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.52. 752 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.638-639. 753 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.41. 754 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.37-38.

116






ÖRNEK 93



1.İdari işlemin konusu mümkün olmalıdır. Konunun imkânsız ise işlem hukuka aykırı olur.

Örneğin ölmüş birinin memur olarak atanması durumu.



Bir defa idari işlemin konusu mümkün olmalıdır. Örneğin daha önce ölmüş bulunan bir

kişinin memur olarak atanması halinde, atama işlemi konu unsuru yönünden hukuka aykırı ve

sakat olur.







yazar tarafından da çok benzer şekilde tekrarlanıyor. Alıntı o kadar aşikâr ki, verilen örnek

bile aynı. Gözler zahmet edip başka bir örnek vermemektedir. Bu kadar benzerlik, “iki yazarın






bulunmaktadır761.




755 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.636-637. 756 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.52. 757 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.638-639. 758 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.41. 759 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.37-38. 760 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.43. 761 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.636-637. 762 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.52.

117

ÖRNEK 94



2.Konu meşru olmalıdır. İdari kararın konusu gayri meşru ise karar hukuka aykırıdır.

Örneğin 657 sayılı Kanunun 103’üncü maddesine göre, öğretmenler yaz tatilinde izinli

sayılırlar. Öğretmenlere ayrıca yıllık izin verilmez.



İdari işlem veya kararın konusu…meşru değil ise…konu öğesi yönünden hukuka aykırılık

söz konusu olur.

Bir idari işlem ya da kararın doğuracağı sonucun hukukun caiz gördüğü bir sonuç olması

gerekir….Örneğin 657 sayılı Kanunun 103 üncü maddesine göre, öğretmenler ancak öğretimin

yapılmadığı yaz tatillerinde ve dinlenme tatillerinde izinli sayılırlar. Bunlar dışında öğretmenlere

ayrıca yıllık izin verilmez.







yazar tarafından da çok benzer şekilde tekrarlanıyor. Alıntı o kadar aşikâr ki, verilen örnek

bile aynı. Gözler zahmet edip başka bir örnek vermemektedir. Bu kadar benzerlik, “iki yazarın






bulunmaktadır767.




ÖRNEK 94



3.Sebep ve konu öğesi arasında nedensellik bağı vardır: Sebep ve konu unsurları

arasında ilişkinin kopuk olması işlemi hukuka aykırı hale getirir. Örneğin kanunda öngörülen


118

sebebin gerçekleşmiş olmasına rağmen, kanunun öngörmediği bir sonuç doğuran işlem

yapılmışsa, bu işlem konu unsurundan hukuka aykırıdır.



Bir idari işlem veya kararın sebebi idareyi o işlem veya kararı yapmaya ya da almaya

sevkeden etkenler, konusu ise işlem veya kararın doğuracağı hukuki sonuç olduğuna göre,

sebep ve konu unsurları arasında çok sıkı bir ilişki, hatta nedensellik bağı vardır.

Kanunda öngörülen sebebin gerçekleşmiş olmasına rağmen kanunda öngörülen hukuki

sonuçtan başka bir sonuç doğuran işlem yapılmış ise, bu işlem konu öğesi yönünden hukuka

aykırı olacaktır.







yazar tarafından da çok benzer şekilde tekrarlanıyor. Günday’ın 2 paragrafı, Gözler’de 1

paragraf haline getirilmiştir. Bu kadar benzerlik, “iki yazarın geceleri aynı rüyayı görme






bulunmaktadır773.




ÖRNEK 95



Maksat, idari işlem ile ulaşılmak istenen nihai sonuçtur.

İdari işlemlerin amacı kanunda ayrıca belirtilmiş olsun ya da olmasın, maksadı kamu

yararını gerçekleştirmektir.

Kamu yararı, idari işlemlerin genel amacıdır.

Kanun bu genel amacın yanında ‘özel amaç’lar da öngörmüş olabilir. Bu özel amaçlar

genel amaç olan kamu yararının somutlaşması niteliğindedir. Örnek kolluk işlemlerinin amacı

‘kamu düzeni’ni gerçekleştirmektir.


119



Maksat, kanun koyucunun idari işlem ile ulaşmak istediği, o işlemden beklediği nihai

sonuçtur.

İdari işlem ve kararların amacı, kanunda açıkça gösterilmiş olsun ya da olmasın kamu

yararının sağlanmasıdır.

Kamu yararı tüm idari işlem ve kararlar için genel ve değişmez nitelikte bir amaçtır.

Bazı idari işlem ve kararlar için, bu genel ve değişmez amacın yanısıra kanunlarda daha

özel ve somut amaçlar da öngörülmüş olabilir. …Örneğin kolluk işlemlerinin amacı, kamu

düzeninin sağlamaktan ibarettir.
















Burada Gözler kaynak göstermeksizin, tam 4 paragraf alıntılamaktadır.




ÖRNEK 96



Bir idari işlem gerek genel amaç olan kamu yararına, gerek kanunun ayrıca belirttiği özel

amaca uygun değilse, o işlem maksat bakımından hukuka aykırıdır. Maksat bakımından

hukuka aykırılık varsa buna ‘yetki saptırması (détournement pouvoir)’ denir. Şu aşağıda


120

sayılan hallerde maksat bakımından hukuka aykırılık, yetki saptırması olduğu kabul

edilmektedir.



Gerek tüm idari işlem ve kararlar için genel ve değişmez nitelikte olan kamu yararına

gerekse bazı idari işlem ve kararlar için öngörülmüş bulunan daha somut ve özel maksatlara

aykırı olarak yapılmış bulunan işlemler, maksat öğesi yönünden hukuka aykırı olacaktır.

Maksat öğesi yönünden hukuka aykırılık, Fransızcadan dilimize aktarılan yetki saptırması

deyimi ile ifade edilmektedir. Şu hallerde maksat öğesi yönünden sakatlığın (=yetki

saptırması) var olduğu kabul edilmektedir.


















ÖRNEK 97



1.Kişisel amaç güdülerek alınmış bulunan idari kararlar.

2. Siyasal amaç güdülerek alınmış bulunan idari kararlar.

3. Özel maksadı aşan idari kararlar da hukuka aykırı olarak kabul edilmektedir.

Örneğin kolluk işlemlerinin maksadı, kamu düzenini korumaktır. Kolluk yetkisi bu amaç

dışında başka bir kamu yararı amacıyla kullanılamaz.


121



ba.Kişisel amaç güdülerek alınmış bulunan idari kararlar.

bb.Siyasal amaç güdülerek alınmış idari kararlar.

bc.Özel maksadı aşan idari kararlar.

Örneğin kolluk işlemlerinin amacı, kamu düzenini korumak ve sağlamaktır. Kolluk

yetkileri bu amacın dışında kullanılamaz.














kelimeden, 5 satırdan oluşan 5 paragraf alıntılamaktadır.




ÖRNEK 98



Hukuki işlemin kanuni unsurlarından biri yoksa bu işlemin “yokluk” ile malül olduğundan

bahsedilir. Böyle bir işlem “keenlemyekun”dür. Yani hukuken hiç doğmamış, hukuk aleminde

hiç ortaya çıkmamıştır.



Genel olarak bir hukuki işlemin maddi ve hukuki öğelerinin yokluğu, o işlemin yokluğu

(=keenlemyekun olması) sonucunu doğurur…

Yokluk halinde işlem hukuk aleminde hiç ortaya çıkmamış, hiç doğmamış sayılır.

793 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.638-639. 794 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.41. 795 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.37-38. 796 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.636-637. 797 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.45. 798 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.44 799 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.52.

122













hukuka aykırı iktibas bulunmaktadır804.




ÖRNEK 99



Bir işlem, kanunun öngördüğü kurucu unsurları bulundurmakla birlikte kanunun emredici

hükümlerine aykırı ise, “mutlak butlan” ile malûldür.

Böyle bir işlemin ortadan kaldırılmasını ilgililer ve hatta üçüncü kişiler, bir süreyle sınırlı

olmaksızın her zaman isteyebilirler. Hâkim de böyle bir işlemi her zaman re’sen ortadan

kaldırabilir.



Bir işlem, maddi ve hukuki öğelerinde bir noksanlığı olmamakla beraber, kanunun

emredici hükümlerine açıkça aykırı ise, mutlak butlan ile malûldür.

Böyle bir işlemin ortadan kaldırılmasını ilgililer ve hatta üçüncü kişiler her zaman

isteyebilirler. Hâkim de böyle bir işlemi her zaman re’sen ortadan kaldırabilir.







123


paragraf, iki yazar tarafından da çok benzer şekilde (hatta aynı şekilde) tekrarlanıyor. Bu

kadar benzerlik, “iki yazarın geceleri aynı rüyayı görme ihtimalinden”806 daha düşük bir

ihtimaldir.








ÖRNEK 100



Nihayet, kanunun öngördüğü unsurlara sahip olan ve kanunun emredici hükümlerine

aykırı olmayan bir işlem, o işlemi oluşturan iradede bir sakatlık varsa nispî butlan ile malüldür.

Bu işlem ortadan kaldırılabilir. Ama bunu iradesi fesada uğrayan kişi talep edebilir. Hakim

tarafından da işlem re’sen ortadan kaldırılamaz.



Son olarak, maddi ve hukuki öğelerinde hiçbir noksanlığı bulunmayan ve kanunun

emredici hükümlerine aykırı olmayan bir işlem, o işlemin özünü teşkil eden iradede bir sakatlık

söz konusu ise, nisbi butlan ile malüldür.

Bu tür bir işlemin ortadan kaldırılmasını, bu nedenle, ancak iradesi fesada uğramış kişi

talep edebilir. Hakim tarafından böyle bir işlemin re’sen ortadan kaldırılması mümkün değildir.







paragraf, iki yazar tarafından da çok benzer şekilde tekrarlanıyor. Günday’da ‘son olarak”

kelimesi, Gözler’de ‘nihayet’ şeklini alıyor. Gözler’in katkısı bundan ibarettir. Bu kadar



124









ÖRNEK 101



Tanım: Yokluk, bir işlemin hiç doğmamış, hukuk âleminde hiç ortaya çıkmamış

sayılmasıdır.

Yoklukla malül bir işlem, hiçbir sonuç doğurmaz. Böyle bir idari karara kimsenin uyma

yükümlülüğü yoktur. Böyle bir karara uymayan bir kimse hakkında cezai bir müeyyide

uygulanmaz.

Ancak yoklukla malül işlem, yine de idareden çıkmıştır ve idarenin bir işlemidir. Kamu

gücü kullanılarak yapılmıştır ve uygulanma olasılığı vardır.

Yoklukla malül bir işleme karşı her zaman dava açılabilir. Süre koşulu yoktur. İdare de

böyle bir işlemi her zaman geri alabilir.



Kendisine yokluk yaptırımı uygulanan bir idari karar hukuken hiç doğmamış, hukuk

aleminde hiç ortaya çıkmamış sayılır. Dolayısıyla bu tür idari karar hiçbir sonuç doğurmaz.

Böyle bir idari karara, ne ilgililerin ne de o kararı almış bulunan idari makamın uyma

yükümü vardır.

Yoklukla malül bir idari karara uymayan ilgili hakkında herhangi bir cezai müeyyide

uygulanamaz.

Ancak yolukla malul bir idari karar, gene de idarenin bir işlemidir…Ancak böyle bir karar

gene de kamu gücü kullanılarak alınmıştır ve uygulanma olasılığı vardır.

Yoklukla malül bir idari kararın yokluğu,…hiçbir süreye bağlı olmaksızın her zaman yargı

mercilerince saptanabilir. İdare de böyle bir kararı her zaman geri alabilir.






812 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.41. 813 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.37-38. 814 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.43. 815 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.636-637. 816 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.52.

125

2- Aynılık ya da benzerlik bulunmaktadır: Burada, 5 paragraf, iki yazar tarafından da



3- (1) Burada aynen alıntı varsa (ki aynen alıntı bulunmaktadır); alıntının kaynağının





paragrafın kaynağı ayrıca gösterilmelidir823. Burada Gözler, kaynak göstermeksizin, tam 5

paragraf alıntılamaktadır.




ÖRNEK 102



İdari işlem hangi dirimlerde yokluk ile malüldür? Yokluk bazen kanunda öngörülmüş

olabilir. Örneğin İl Özel İdaresi Kanununun 127 inci maddesine göre, il genel meclisinin

öngörülmüş toplantı zamanı ve yeri dışında aldığı kararlar ‘keenlemyekundur’.



Bir idari karar hangi hallerde yok hükmünde sayılacaktır? Kanun bazı hallerde kendisine

yokluk yaptırımı uygulanacak idari kararı açıkça göstermektedir. Örneğin İl Özel İdaresi

Kanununun 127 inci maddesine göre, il genel meclisinin öngörülmüş toplantı zamanı ve yeri

dışında aldığı kararlar ‘keenlemyekundur’.







yazar tarafından da çok benzer şekilde tekrarlanıyor. Alıntı o kadar aşikar ki, örnek bile

kelimesi kelimesine aynıdır. Bu kadar benzerlik, “iki yazarın geceleri aynı rüyayı görme


817 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.638-639. 818 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.41. 819 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.37-38. 820 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.43. 821 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.636-637. 822 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.45. 823 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.44 824 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.52. 825 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.638-639.

126









ÖRNEK 103



Tüzük çıkarma yetkisi Bakanlar Kuruluna aittir. Bakanlar Kurulu dışında bir organ,

örneğin bakanlık, yahut bir kamu kurumu tüzük çıkaramaz.

Yetki unsuru bakımından belirtilmesi gereken bir husus



Tüzük çıkarma yetkisi Bakanlar Kuruluna tanınmıştır. Bakanlar ve öteki kamu tüzel

kişilerinin tüzük çıkarma yetkisi yoktur.

Tüzüğün yetki unsuru üzerinde durulması gereken bir nokta da…






2- Aynılık ya da benzerlik bulunmaktadır: Burada 3satırdan oluşan 1 paragraf, iki








826 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.41. 827 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.37-38. 828 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.43. 829 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.636-637. 830 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.52. 831 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.638-639. 832 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.41. 833 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.37-38. 834 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.43. 835 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.636-637.

127




ÖRNEK 104



Herşeyden önce, idarenin sözleşmeleri kavramı ile idari sözleşme kavramı arasında

ayrım yapmak gerekir.



İdarenin sözleşmeleri ile idari sözleşme kavramlarını birbirinden ayırmak gerekir.






2- Aynılık ya da benzerlik bulunmaktadır: Burada 9 kelimeden 1 cümle, iki yazar



3- (1) Burada aynen alıntı olduğundan; alıntının kaynağının gösterilmesi838 ve alıntının

tırnak içinde italikle yazılması gerekir839. (2) İdare hukukunun genel konularıdır, kaynak


hukuka aykırı iktibas bulunmaktadır840. (3) Kısa cümlelerde ihlal olmaz deniyorsa; Gözler, “İç







ÖRNEK 105



İdarenin tüzelkişilik sıfatından kaynaklanan hak ehliyetine dayanarak, özel hukuk

(medeni hukuk, borçlar hukuku, ticaret hukuku) hükümleri çerçevesinde yaptığı sözleşmeler,

836 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.52. 837 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.638-639. 838 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.41. 839 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.37-38. 840 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.636-637. 841 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.94. 842 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.264. 843 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.52.

128

idari sözleşme değil, ‘idarenin özel hukuk sözleşmesi’dir. Örneğin belediye kendi mülkiyetinde

bulunan bir işyerini özel kişilere kiraya verebilir.



İdare tüzelkişilik sıfatından kaynaklanan hak ehliyetine dayanarak genel hükümler

uyarınca sözleşmeler yapabilir. Örneğin bir belediye idaresinin mülkiyetinde olan bir işyerini

kiraya vermek…













bulunmaktadır848.




ÖRNEK 106



Bir kere bir sözleşmenin idari sözleşme sayılabilmesi için, taraflardan birisinin idare

olması gerekir. Taraflardan birisinin idare olmadığı sözleşme, idari sözleşme değildir. Ancak

karşı tarafın illa “özel kişi” olması gerekmez. Karşı tarafta da bir ‘idare’ yer alabilir. Yani iki ayrı

tüzel kişiliğe sahip iki kamu kuruluşu idari sözleşme yapabilir.



Bir sözleşmenin idari sözleşme sayılabilmesi için, her şeyden önce o sözleşmenin

taraflarından birinin idare olması gerekir. İdarenin taraf olmadığı sözleşmeler, idari sözleşme

olmadıkları gibi, idarenin sözleşmeleri de sayılamazlar.


129

Bir sözleşmenin idari sözleşme sayılabilmesi için karşı tarafın mutlaka özel bir kişi olması

zorunlu değildir. Bir başka anlatımla, tüzelkişiliğe sahip olmak koşuluyla iki kamu kuruluşu

arasında da idari sözleşme yapılabilir.



















ÖRNEK 107



Bazen kanunlar idarenin yaptığı sözleşmenin idari sözleşme olduğunu belirtebilir. Bu

durumda bu sözleşme idari sözleşmedir. Keza kanun, sözleşmeye kamu hukuku hükümlerinin

uygulanacağını belirtmişse ortada yine idari sözleşme vardır. Nihayet kanun, sözleşmeden

doğacak uyuşmazlıkların idari yargıda çözüleceklerini öngörüyorsa bu durumda da idari

sözleşme vardır.



Bazen kanunlar, idarenin taraf olduğu bir sözleşmenin türünü, uyuşmazlık ortaya

çıktığında bu uyuşmazlığı çözümleyecek yargı yerini göstermek ya da sözleşmenin özel veya

kamu hukukuna tabi olduğunu açıkça belirtmek suretiyle belirleyebilir.

850 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.638-639. 851 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.41. 852 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.37-38. 853 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.43. 854 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.636-637. 855 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.45. 856 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.44 857 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.52.

130

















ÖRNEK 108



Bir sözleşmenin idari sözleşme olup olmadığını anlamak için, sözleşme ile kurulmak

istenen ilişkinin niteliğine bakmak gerekir. Bu ilişki özel hukuk dışında, idareye özgü bir

düzenlemeye ihtiyaç gösteriyorsa, ortada idari sözleşme var denilmektedir.



Burada sözleşmenin konusunun veya sözleşme ile kurulmak istenen ilişkinin niteliğine

bakmak gerekir. Sözleşmenin konusu veya sözleşme ile kurulmak istenen ilişki, özel hukuk

dışında idareye özgü bir düzenlenişe gereksinim gösteriyor ise, bu takdirde ortada bir idari

sözleşme var demektir.







131













ÖRNEK 109



4.Anayasa mahkemesi ve Danıştay içtihatları (Kamu hizmeti ölçütü): idarenin yaptığı ve

karşı tarafın bir kamu hizmetini yürütmesini veya böyle bir hizmetin yürütülmesine katılmasını

öngören sözleşmeler idari sözleşmedir.



Hem Anayasa Mahkemesi ve Danıştay içtihatlarında idarenin yaptığı ve karşı tarafın bir

kamu hizmetini yürütmesini veya böyle bir hizmetin yürütülmesine katılmasını öngören

sözleşmeler idari sözleşme sayılmaktadır.









864 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.638-639. 865 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.41. 866 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.37-38. 867 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.43. 868 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.636-637. 869 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.639. 870 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.639. 871 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.52. 872 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.638-639.

132









ÖRNEK 110



Ancak kamu hizmetine ilişkin tüm sözleşmeler idari sözleşme değildir. İdarenin kamu

hizmetini yürütmek için araç satın almasında idari sözleşme yoktur. Önemli olan yapılan

sözleşmelerdeki ‘karşı tarafın’ kamu hizmetini doğrudan doğruya ifa etmesi veya kamu

hizmetinin ifasına katılmasıdır.



İdarenin kamu hizmetine ilişkin olarak yaptığı her türlü sözleşme idari sözleşme

sayılmadığı gibi, kamu hizmeti ile ilgili işlere ilişkin sözleşmeler de (örneğin kamu hizmeti ile

ilgili malların satın alınması için yapılan sözleşmeler) idari sözleşme sayılmazlar.

Bir sözleşmenin idari sözleşme sayılabilmesi için, karşı tarafın (=akidin) kamu hizmetini

doğrudan doğruya ifa etmesini veya ifasına katılmasını öngörmesi gerekir.













133






ÖRNEK 111



İdarenin bir sözleşmesinde, idareye özel hukuk sözleşmelerinden farklı bazı üstünlük ve

ayrıcalıklar tanınmış ise, o sözleşme bir idari sözleşme olarak kabul edilmektedir.



İdareye özel hukuk sözleşmelerindekileri aşan bazı üstünlük ve ayrıcalıkların tanınmış

olması o sözleşmenin bir idari sözleşme sayılmasına yol açmaktadır.













bulunmaktadır888.





134

ÖRNEK 112
















2- Aynılık ya da benzerlik bulunmaktadır: Burada 23 kelimeden oluşan 1 cümle, iki

yazar tarafından da çok benzer şekilde tekrarlanıyor. Nasıl oluyor da, bir cümle her iki yazar

tarafından aynı 23 kelimenin aynı sırada yer almasıyla oluşturulabilmektedir? Bu kadar


3- (1) Burada tipik bir aynen alıntı bulunduğundan; alıntının kaynağının gösterilmesi891

ve alıntının tırnak içinde italikle yazılması gerekir892. (2) İdare hukukunun genel konularıdır,





alıntı iddiasında bulunabiliyorsa; biz de aynı iddiada bulunabiliriz. Kaldı ki buradaki aynen

alıntı, orijinal bir tanımın alıntılanması şeklindedir.




890 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.638-639. 891 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.41. 892 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.37-38. 893 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.636-637. 894 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.94. 895 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.264. 896 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.52.

135

ÖRNEK 113



2.Kamu İstikraz Sözleşmeleri

Devlet ve öteki kamu tüzel kişileri tarafından tahvil, bono vb. gibi adlarla çıkarılan senetler

karşılığında halktan borç para alınmasını sağlayan akdi ilişkiler idari sözleşme sayılmaktadır.



2.Kamu istikraz sözleşmeleri

Devlet ve öteki kamu tüzel kişileri tarafından tahvil, bono vb. gibi adlarla çıkarılan

senetler karşılığında halktan borç para alınmasını sağlayan akdi ilişkiler de idari sözleşme

sayılmaktadır.






2- Aynılık ya da benzerlik bulunmaktadır: Burada 26 kelimeden oluşan 1 cümle, iki

yazar tarafından da çok benzer şekilde tekrarlanıyor. İki eserde, aynı 26 kelimenin, aynı

sırayla bir cümlede yer alması, “iki yazarın geceleri aynı rüyayı görme ihtimalinden”897 daha









ÖRNEK 114





usulüdür.



Kamu hizmeti imtiyaz sözleşmeleri, bir kamu hizmetinin kurulmasını ve işletilmesini

öngören idari sözleşmelerdir.

897 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.638-639. 898 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.41. 899 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.37-38. 900 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.636-637. 901 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.52.

136

Bu tür idari sözleşmelerde, karşı taraf hizmetten yararlananlardan ücret veya bir bedel

alarak ve masraflar, kar ve zararı da kendisine ait olmak üzere belli bir kamu hizmetini kurar

ve/veya işletir.













bulunmaktadır906.




ÖRNEK 115



1.Aleniyet ilkesi.

2.Serbest rekabet ilkesi

3.En uygun bedelin bulunması ilkesi



II.TEMEL İLKELER

1.Aleniyet (=açıklık) ilkesi

2.Serbest rekabet ilkesi

3.En uygun bedelin bulunması ilkesi







137











ÖRNEK 116



IV:YARGISAL DENETİM

Sözleşmenin yapılmasına kadar olan her işlem, idari yargının denetimine tabidir.

Sözleşme yapıldıktan sonra görevli yargı yeri: Kamu hizmeti imtiyaz sözleşmeleri ile idari

hizmet sözleşmelerinden çıkacak uyuşmazlıklar idari yargıda bakılır. Ancak diğer sözleşmeler,

yap-işlet-devret, işletme sözleşmeleri vs. ilişkin uyuşmazlıklar adli yargıda görülür.



IV.YARGISAL DENETİM KURALLARI

Sözleşmenin yapılmasına kadar olan aşama tamamen idare hukukuna tabidir. Bu

nedenle sözleşmenin yapılmasına kadar ortaya çıkacak olan uyuşmazlıkların çözüm yeri idari

yargıdır.

Buna karşılık, sözleşmenin yapılmasından sonraki aşamada ortaya çıkacak olan

uyuşmazlıkların çözüm yerine gelince, kamu hizmeti imtiyaz sözleşmeleri ile idari hizmet

sözleşmeleri dışındaki sözleşmeleri idari sözleşme sayılmadıklarından, bu sözleşmelerin

uygulanmasından doğan uyuşmazlıkların görüm ve çözüm yerinin adli yargı olduğu kabul

edilmektedir.










138

3- (1) Burada aynen alıntı varsa( ki aynen alıntı bulunmaktadır); alıntının kaynağının








ÖRNEK 117



1.Emanet Usulü

Emanet usulü, kamu hizmetlerinin kamu kesiminde yer alan tüzel kişilere

gördürülmesidir. Yani emanet usulünde bir kamu hizmeti, devlet ve öteki kamu tüzel kişileri

tarafından doğrudan doğruya yürütülür.



1.EMANET USULÜ

Emanet usulü, kamu hizmetlerinin kamu kesiminde yer alan tüzel kişilere gördürülme

usulüdür. Bir başka anlatımla emanet, bir kamu hizmetinin Devlet veya öteki kamu tüzel kişileri

tarafından doğrudan doğruya gördürülme usulüdür.













139






ÖRNEK 118




2.Ruhsat Usulü

Kamu hizmeti olarak kabul edilen bir faaliyet, idare tarafından tekel olarak yürütülüyorsa,

bu faaliyet idarenin vereceği bir izin ile özel kişiler tarafından yerine getirilir. Örneğin

belediyenin toplu taşımacılık…

Ruhsat usulünde idare ile özel kişi arasında bir sözleşme yapılmaz. İdarenin tek yanlı bir

işlemi ile ruhsat verilir.

İdare ruhsat verdiği kişiyi her zaman denetleyebilir.


II.RUHSAT ÜSULÜ

Kamu hizmeti olarak kabul edilen bir faaliyet, eğer idare lehine tekel konusu yapılmamış

ise, bu faaliyet idarenin vereceği bir izin ile özel kişilere de gördürülebilir. Örneğin belediyelerin

taşımacılık hizmetleri…

Ruhsat usulünde idare ile bir özel kişi arasında herhangi bir sözleşme yapılmaz. İdarenin

tek yanlı olarak vereceği bir izin ile belli bir kamu hizmeti özel kişiye gördürülür.

İdarenin özel kişi üzerinde geniş bir denetim ve gözetim yetkisi vardır.














140







ÖRNEK 119



3.Müşterek Emanet Usulü

Bu usul, bir kamu hizmetinin masrafları, hasar ve zararı idareye ait olmak üzere, gelir

üzerinden belli bir pay veya götürü bir ücret karşılığında özel bir kişiye gördürülmesidir.

Osmanlı dönemimde sahil fenerleri bu usulle işletilmiştir.



III. MÜŞTEREK EMANET USULÜ

Bu usul, bir kamu hizmetinin masrafları, hasar ve zararı idareye ait olmak üzere, gelir

üzerinden belli bir pay veya götürü bir ücret karşılığı özel bir kişiye gördürülme usulüdür.

Osmanlı İmparatorluğu dönemimde sahil fenerleri bu usul ile özel kişilerce işletilmiştir.














929 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.636-637. 930 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.45. 931 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.44 932 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.52. 933 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.638-639. 934 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.41. 935 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.37-38. 936 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.43. 937 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.636-637. 938 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.45.

141






ÖRNEK 120



4.İltizam Usulü

Mültezim adı verilen bir kişiye götürü ve orantılı bir kazanç ya da ücret karşılığında bir

kamu hizmetinin gördürülmesidir.

Bu usulle Osmanlı döneminde vergi toplanmıştır. Bugün terkedilmiştir.



IV.İLTİZAM USULÜ

İltizam usulü, mültezim adı verilen bir özel kişiye götürü veya orantılı bir kazanç ya da

ücret karşılığında bir kamu hizmetinin gördürülmesidir.

İltizam usulü ile Osmanlı İmparatorluğu döneminde tarım ürünlerinin toplanması yoluna

gidilmiştir. İltizam usulü bugün terk edilmiştir.
















939 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.44 940 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.52. 941 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.638-639. 942 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.41. 943 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.37-38. 944 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.43. 945 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.636-637. 946 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.45. 947 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.44

142




ÖRNEK 121





usulüdür.





usulüdür.



1- Kaynak gösterilmemektedir: Gözler’in eserinde bu kısım için ne Günday’ın eserine



2- Aynılık ya da benzerlik bulunmaktadır: Burada 29 kelimeden, 1 cümle, iki yazar

tarafından da çok benzer şekilde tekrarlanıyor. İki yazarın bir cümleyi aynı 29 kelime ile

kurması, “iki yazarın geceleri aynı rüyayı görme ihtimalinden”949 daha düşük bir ihtimaldir.








ÖRNEK 122



6.Yap-İşlet-Devret usulü

Bu usul, bir kamu hizmetine ilişkin tesisin, özel teşebbüs tarafından masrafları kendisince

karşılanarak kurulması ve belli bir süre kendisi tarafından işletilmesi ve kazanç sağlanması ve

neticede süre dolunca bedelsiz olarak idareye devir ve teslimini öngören bir usuldür.


143



VI.YAP-İŞLET-DEVRET USULÜ

Yap-İşlet-Devret usulü, bir kamu hizmetine ilişkin tesisin, özel teşebbüs tarafından

masrafları karşılanmak suretiyle kurulmasını, yatırılan sermayenin amortismanı ve belli bir kar

sağlanması amacıyla belli bir süre işletilmesini ve sonra bedelsiz olarak ilgili idareye devir ve

teslimini sağlayan usuldür.











bulunmaktadır958.




ÖRNEK 123



VI.SÖZLEŞMENİN SONA ERMESİ

1.Sürenin sona ermesi ile: İdari sözleşme kendiliğinden, sürenin sona ermesi ile normal

olarak sona erer.

2.İdarenin tek yanlı olarak fesih kararı ile:

4.Yargı Kararı ile sona erme:

a)İdare kendisi feshedecek yerde, yargıya başvurarak sözleşmenin sona erdirilmesini

isteyebilir.



4.Kamu hizmeti imtiyaz sözleşmesinin sona ermesi

a.Sürenin dolması ile

Bu sürenin dolması ile kendiliklerinden sona erer.

b.İdarece fesih,

c.Mahkeme kararı ile fesih


144

İdarenin tek yanlı fesih yetkisini kullanmayarak mahkemeden sözleşmenin feshini

istemesi




2- Aynılık ya da benzerlik bulunmaktadır: Burada 5 satırdan oluşan paragraflar, iki







bulunmaktadır964.




ÖRNEK 124



İdarenin en temel görevlerinden birisi ‘kamu düzenini’ sağlamaktır. İşte idarenin kamu

düzenini korumak ve sağlamak için yürüttüğü kamu hizmeti faaliyetine idari kolluk denir.



İdarenin en birincil ve yaygın görevi toplum düzenini (=kamu düzenini) korumak…

İşte idarenin kamu düzenini korumak ve sağlamak için giriştiği tüm faaliyetlere kolluk

faaliyetleri denmektedir.







960 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.638-639. 961 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.41. 962 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.37-38. 963 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.43. 964 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.636-637. 965 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.52. 966 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.638-639.

145









ÖRNEK 125



1.Kamu güvenliği: Buna ‘amme emniyeti’ veya ‘emniyet ve asayiş’ de denmektedir.

Kamu güvenliği bireylerin kamusal ve kamuya açık yerlerde can ve malları için endişe

duymamalarını ifade eder. Yani güvenlik, bireylerin can ve mallarına zarar verebilecek

tehlikenin yokluğu anlamına gelir.



1.Güvenlik

Emniyet ya da asayiş olarak adlandırılan güvenlik, bireylerin umumi veya umuma açık

yerlerde can ve malları için endişe duymamalarını ifade eder. Bir başka deyişle, güvenlik,

bireylerin can ve mallarına zarar verebilecek tehdit ve tehlikelerin yokluğu anlamına gelir.













146






ÖRNEK 126



2.Kamu Huzuru: Buna dirlik ve esenlik, selamet ve intizam, sükun da denmektedir.

Yaşamın normal seyrini olumsuz yönde etkileyebilecek her türlü düzensizlik ve karışıklığın

yokluğu demektir.



2.Dirlik ve esenlik

Bazı kanunlarda selamet ve intizam ya da huzur ve sükun sözcükleri ile de anlatılan dirlik

ve esenlik, yaşamın normal seyrini olumsuz yönde etkileyebilecek her türlü düzensizlik ve

karışıklığın yokluğudur.






2- Aynılık ya da benzerlik bulunmaktadır: Burada 2,5 satırdan oluşan 1 paragraf, iki



3- (1) Burada aynen alıntı varsa (ki aynen alıntı vardır) ; alıntının kaynağının









147

ÖRNEK 127



3.Kamu sağlığı: Buna genel sağlık (umumi hıfzısıhha) da denir. Toplumun bulaşıcı veya

yaygın hastalıklardan uzak tutulması, toplumun sağlık koşulları içinde yaşamasa demektir.

Tabi bu genel sağlık, kamu sağlığıdır.



3.Sağlık

Sıhhat olarak da anılan sağlık, toplumun bulaşıcı veya yaygın hastalıklardan uzak

tutulmasını, toplumun sağlık koşulları içinde yaşamını sürdürmesini ifade eder.

Kamu düzeninin öğesi olarak sağlık, genel sağlıktır.


















ÖRNEK 128



İdari kolluk, kamu düzeninin korunmasına yönelik kolluk faaliyetleridir. Adli kolluk ise,

suçun işlenmesi halinde, suçun ve suçlunun ortaya çıkarılması ve suç delillerini bularak adli

makamlara teslim edilmesine yönelik kolluk faaliyetidir.


148



İdari kolluğun görevi ve amacı kamu düzeninin bozulmasını önlemektir. Oysa adli kolluk,

kamu düzenini bozan ve suç sayılan eylemlerin işlenmesi halinde harekete geçerek suç

faillerini suç faillerini ve delillerini araştırıp ve bunları adli mercilere teslim ve tevdi eder.













bulunmaktadır996.




ÖRNEK 129



İdari kolluk idari makamların emri altındadır. Adli kolluk ise, adli makamların emri

altındadır. Adli kolluk faaliyetleri nedeniyle ortaya çıkacak uyuşmazlıklara, idari yargıda değil,

adli yargıda bakılır.

Adli kolluğun işlediği suçların kovuşturulması doğrudan doğruya Cumhuriyet savcısı

tarafından yapılır. Buna karşılık, idari kolluğun suçları Memurin Muhakematı Hakkında Kanunu

Muvakkate tabidir.



İdari kolluk idari makamların emri altında faaliyet göstermekte ve ve bu faaliyetlerden

doğan uyuşmazlıklar idari yargıda çözülmektedir. Buna karşılık, adli kolluk adli makamların

emri altındadır ve faaliyetlerden doğan uyuşmazlıklar adli yargıda çözümlenmektedir.

İdari kolluk görevlilerinin görevleri ile ilgili ve görevleri sırasında işledikleri suçların

kavuşturulması Memurin Muhakematı Hakkında Kannu Muvakkat hükümlerine tabi iken, adli


149

kolluk görevlilerinin işledikleri bu gibi suçlar Cumhuriyet Savcısı tarafından doğrudan doğruya

kovuşturulur.

















ÖRNEK 130



Amaçları ve görevleri bakımından birbirinden farklı olan idari kolluk ve adli kolluk

ülkemizde teşkilatı ve personeli bakımından birbiriyle iç içedir. Her iki kolluk da İçişleri

Bakanlığına bağlı Emniyet Genel Müdürlüğü bünyesinde örgütlenmiştir. Çoğu kez idari kolluk

ve adli kolluk hizmetlerini yerine getiren görevliler de aynı kişilerdir.

Tam teşekküllü polis karakollarında adli kolluk için ayrıca polisler görevlendirilecektir.

Ama tam teşekküllü polis karakolu olmayan yerlerde adli kolluk işlerini de idari kolluk

görevlilerince yerine getirilecektir. Keza, Cumhuriyet savcısının talebi üzerine idari kolluk adli

kolluğa yardım etmekle görevlidir.



Görevleri ve amaçları yönünden farklı olan idari kolluk ve adli kolluk, teşkilatı ve görevleri

yönünden ülkemizde birbirine karışmıştır. .Her iki kolluk da İçişleri Bakanlığına bağlı Emniyet

Genel Müdürlüğü bünyesinde örgütlenmiştir. Çoğu kez idari kolluk ve adli kolluk görevlerini

yerine getiren görevliler de aynıdır.

Ancak tam teşekküllü polis karakollarında adli kolluk kadrolarının bulunacağı

belirtilmektedir. Tam teşekküllü polis karakollarının adli zabıtaya yardım etmekle yükümlüdür.


150













bulunmaktadır1008.




ÖRNEK 131



2.İdari Kolluk-Siyasi Kolluk Ayrımı

Emniyet Teşkilatı Kanununun 9/b maddesine göre, ‘siyasi polis, devletin umumi

emniyetine taalluk eden işlerle mükellef olan kısmıdır’.

Devletin umumi emniyetinden kastedilen şey, devletin bağımsızlığı ve bütünlüğüdür.

Buna ‘milli güvenlik’te denir.

İşte siyasi polis faaliyetleri, devletin milli güvenliğini korunması için giriştiği gizli polis

faaliyetleridir.

Bu faaliyetler, Başbakanlığa Bağlı Milli İstihbarat Teşkilatı tarafından yürütülür.



2.İdari kolluk-siyasi polis

Emniyet Teşkilatı Kanununun 9/b maddesine göre, “siyasi polis, devletin umumi

emniyetine taalluk eden işlerle mükellef olan kısmıdır”.

Devletin umumi emniyeti, devletin bağımsızlığına ve bütünlüğüne…

Devletin umumi emniyeti” milli güvenlik anlamında kullanılmaktadır.

İşte siyasi polis faaliyetleri, devletin, milli güvenliğin korunması için giriştiği gizli polis

faaliyetleridir.

Bu faaliyetler, Başbakanlığa Bağlı Milli İstihbarat Teşkilatının (MİT) görevlerini

oluşturmaktadır.


151













bulunmaktadır1014.




ÖRNEK 132



Genel idari kolluk, kamu düzeninin sağlanmasını amaçlamaktadır.

Genel kolluk polis ve jandarmadan meydana gelir.

Kamu düzeninin unsurları olan kamu güvenliğini, kamu huzurunu ve genel sağlığı, tüm

ülke düzeyinde korumakla görevlidir.

Genel kolluk içişleri bakanı, vali ve kaymakamların emri altında görev yapan kolluktur.



1.Genel idari kolluk

Genel kolluk (=umumi zabıta) polis ve jandarmadan meydana gelir.

Genel idari kolluk, tüm ülke düzeyinde kamu düzenini ve kamu düzeninin her üç öğesini

sağlamakla görevli kolluktur.

Genel idari kolluk, başta İçişleri Bakanı olmak üzere, vali ve kaymakamların emri altında

görev yapmaktadır.




152











bulunmaktadır1020.




ÖRNEK 133



1.Genel idari kolluk makamları

a)Bakanlar Kurulu

b)İçişleri bakanı

c)Mülki idare amirleri



1.Genel idari kolluk makamları

Genel idari kolluk makamları, Bakanlar Kurulu, İçişleri Bakanı, valiler, kaymakamlar ve

bucak müdürleridir.






2- Aynılık ya da benzerlik bulunmaktadır: Burada Günday’da 2 satırdan oluşan 2

paragraf, Gözler’de parçalanarak aynı şekilde yer almaktadır. Bu kadar benzerlik, “iki



153


gösterilmesi1023 ve alıntının tırnak içinde italikle yazılması gerekir1024. (2) Burada mealen

alıntı varsa; yine kaynak gösterilmesi gerekir1025. (3) İdare hukukunun genel konularıdır,






ÖRNEK 134



Belediyelerde kolluk makamları; Belediye Meclisi, belediye encümeni, belediye başkanı

ve başkan yardımcılarıdır.

Köy idaresinin kolluk makamı ise, ihtiyar meclisi ve muhtardır.

Hizmet kolluklarında ise, duruma göre değişir. Örneğin orman kolluğunda…



Belediyelerin kolluk makamları; belediye meclisi, belediye encümeni, belediye başkanı

ve başkan yardımcılarıdır.

Köy idaresinin kolluk makamları ise, düzenleyici işlemler yapmaya yetkili köy ihtiyar

meclisi ve bireysel işlemler yapmaya yetkili olan köy muhtarıdır. Hizmet kolluklarının

makamlarına gelince, bunlar hizmet kolluğunun bağlı bulunduğu bakanlığa ve idari kuruluşa

göre değişmektedir. Örneğin orman kolluğunun makamları…













154


bulunmaktadır1032. (4) Alıntı bir iki paragrafı geçmemeli1033 ve her paragrafın kaynağı ayrıca

gösterilmelidir1034. Burada Gözler kaynak göstermeksizin, tam 3 paragraf alıntılamaktadır.




ÖRNEK 135



1.Genel İdari Kolluk Personeli

Polis ve jandarmadan oluşmaktadır.

Polis şehir ve kasabaların kolluk personelidir. Jandarma ise, kırsal yörelerde görev yapan

kolluk personelidir.

Ancak polis hizmeti götürülemeyen pek çok kasabalara kolluk hizmeti jandarma

tarafından yerine getirilir.

Jandarma, kolluk yetki ve görevleri yönünden İçişleri bakanlığına bağlı Jandarma Genel

Komutanlığı bünyesinde örgütlenmiştir. Eğitimi ve öğretimi bakımından Genel Kurmay

Başkanlığına Bağlıdır. İlerde jandarma alayı veya taburu, ilçelerde jandarma bölüğü,

bucaklarda ise jandarma takımı veya karakolu bulunur.



1.Genel idari kolluk personeli

Genel idari kolluk personeli polis ve jandarmadan oluşmaktadır.

Polis şehir ve kasabaların kolluk personelidir. Jandarma ise, kırsal yörelerde görev yapan

kolluk personelidir.

Pek çok bucak hatta bir kısım ilçeye polis örgütü götürülemediğinden, bu yerlerde

jandarma görev yapmaktadır.

Jandarma, kolluk yetki ve görevleri yönünden İçişleri bakanlığına bağlı Jandarma Genel

Komutanlığı bünyesinde örgütlenmiştir. Bununla beraber, eğitim ve öğrenimi yönünden Genel

Kurmay Başkanlığına Bağlıdır. ..İlerde büyüklüğüne göre jandarma alayı veya taburu, ilçelerde

jandarma bölüğü ve bucaklarda ise jandarma takımı veya karakoludur.









1032 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.636-637. 1033 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.45. 1034 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.44 1035 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.52. 1036 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.638-639.

155











ÖRNEK 136



İzin usulü: Bu usulde, idare, yapacağı inceleme sonucunda, belli bir faaliyete izin ve

ruhsat vermeye ya da vermemeye yetkilidir. Örneğin otel, gazino, kahvehane..



1.İzin usulü

Bu usulde, idare, yapacağı denetimin sonucuna göre, belli bir faaliyete izin ve ruhsat

vermeye ya da vermemeye yetkilidir. Örneğin otel, gazino, kahvehane…






2- Aynılık ya da benzerlik bulunmaktadır: Burada 22 kelimeden, 1 paragraf, iki yazar







1037 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.41. 1038 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.37-38. 1039 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.43. 1040 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.636-637. 1041 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.45. 1042 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.44 1043 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.52. 1044 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.638-639. 1045 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.41. 1046 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.37-38. 1047 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.636-637.

156




ÖRNEK 137



Bildirim usulü: Bildirim usulü, idarenin bireylerin belli faaliyetlerinden önceden haberdar

olması ve gerekli önlemleri alabilmesi amacına yöneliktir. Burada izin alınmaz. Örneğin, bir

toplantı ve gösteri yürüyüşü en az 72 saat önce mahalli en büyük mülki idare amirine

bildirilmelidir.



2.Bildirim Usulü

Bildirim usulü, idarenin bireylerin belli faaliyetlerinden önceden haberdar olması ve

gerekli önlemleri alabilmesi amacına yöneliktir. Örneğin, bir toplantı ve gösteri yürüyüşü en az

72 saat önce mahalli en büyük mülki idare amirine bildirilmelidir.






2- Aynılık ya da benzerlik bulunmaktadır: Burada 33 kelimeden, 3,5 satırdan oluşan 1

paragraf, iki yazar tarafından da çok benzer şekilde tekrarlanıyor. İki yazar, nasıl oluyor da

33 kelimeyi aynı sırayla kullanarak bir cümle kurabiliyor? Bu kadar benzerlik, “iki yazarın









RNEK 138



İdarenin kolluk işlemlerine uymayanlar hakkında, özel kanunlarda başka bir ceza

öngörülmemiş ise, Türk Ceza Kanununun 526’ıncı maddesi uygulanır. Bu maddeye göre:


157



Kolluk işlemlerine uymayanlar hakkında uygulanacak adli cezalar, özel kanunlarda

başka bir ceza öngörülmemiş ise, TCK’nun 526 ıncı maddesinde yer alan cezalardır. TCK’nun

526 ıncı maddesine göre:






2- Aynılık ya da benzerlik bulunmaktadır: Burada 2, 5 satırdan oluşan 1 paragraf, iki







bulunmaktadır1058.




ÖRNEK 139



Anayasanın 125 inci maddesinin son fıkrasına göre, ‘idare kendi eylem ve işlemlerinden

doğan zararı ödemekle yükümlüdür’. Burada idarenin sorumluluğu konusunda ayrım

yapılmamaktadır.

Biz burada sadece idarenin idare hukukundan kaynaklanan sorumluluğunu

inceleyeceğiz.



Anayasanın 125 inci maddesinin son fıkrasına göre, ‘idare kendi eylem ve işlemlerinden

doğan zararı ödemekle yükümlüdür’. Bu anayasa hükmü herhangi bir ayrım yapmaksızın,

genel olarak idarenin mali sorumluluğunu belirtmektedir.

Bizi burada idarenin idare hukuku esaslarına tabi mali sorumluluğu ilgilendirdiğinden…


158

















ÖRNEK 140



Kusurlu sorumluluk idarenin yürüttüğü bir hizmetin hiç işlememesi, geç işlemesi veya

kötü işlemesi nedeniyle ortaya çıkan zararlardan kaynaklanan sorumluluktur.



Hizmet kusuru, idarenin yürüttüğü bir hizmetin kurulmasında düzenlenmesinde ya da

işleyişindeki bozukluk ve aksaklığı ifade etmektedir.

Eğer hizmetin kuruluş, düzenleniş ve işleyişinde bir bozukluk ve aksaklık söz konusu ise

hizmet kusuru da var demektir.







159









geçersiz bir safsatadan ibaret1071 olup, benzerlik bulunması da hukuka aykırı iktibas

oluşturur1072.




ÖRNEK 141



1.Hizmetin hiç işlememesi.

2. Hizmetin geç işlemesi.

3. Hizmetin kötü işlemesi.



Hizmet kusuru sayılan haller:

1.Hizmetin kötü işlemesi.

2.Hizmetin geç işlemesi.

3. Hizmetin hiç işlememesi






2- Aynılık ya da benzerlik bulunmaktadır: Burada 3 satırdan oluşan bilgi, iki yazar



1066 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.638-639. 1067 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.41. 1068 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.37-38. 1069 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.43. 1070 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.636-637. 1071 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.639. 1072 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.639. 1073 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.52. 1074 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.638-639.

160









ÖRNEK 142



1.Kamu görevlisinin, kamu hizmetiyle tamamen alakasız kusurları, o görevlinin kişisel

kusurudur. Örneğin devlet hastanesi doktoru, mesai saatleri dışında, örneğin kendi

muayenehanesinde yaptığı bir kusur, kişisel kusurudur.



Kamu görevlilerinin tamamen hizmet dışındaki kusurlu tutum ve davranışları onların

kişisel tutum ve davranışları sayılır. Örneğin devlet hastanesinde görevli bir hekimin, mesai

saatleri dışında yaptığı muayene sırasında bir başkasına zarar vermesinde olduğu gibi.














1075 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.41. 1076 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.37-38. 1077 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.43. 1078 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.636-637. 1079 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.52. 1080 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.638-639. 1081 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.41. 1082 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.37-38. 1083 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.43. 1084 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.636-637.

161




ÖRNEK 143



3.Kamu görevlisinin suç niteliğinde davranışlarında kişisel kusur vardır.



Kamu görevlisinin-taksirli ya da kasıtlı olsun- hizmet içindeki davranışı suç niteliği taşıyor

ise, bu takdirde kusurun tamamen kişisel olduğu kabul edilmektedir.







çok benzer şekilde tekrarlanıyor.

3- (1) Burada mealen alıntı bulunduğundan; yine kaynak gösterilmesi gerekir1086. (2)

İdare hukukunun genel konularıdır, kaynak göstermeye gerek yok deniyorsa, yazar bunları

kendi kelimeleri ile ifade etmediğinden yine hukuka aykırı iktibas bulunmaktadır1087. (3)

Aynılık yok, sadece benzerlik var deniyorsa; bu savunma hukuken geçersiz bir safsatadan

ibaret1088 olup, benzerlik bulunması da hukuka aykırı iktibas oluşturur1089.




ÖRNEK 144



2.Kamu görevlisinin kusuru, hizmetle ilgili olmakla birlikte, kamu görevlisi bu kusuru

kişisel nedenlerle, örneğin öç alma, kişisel menfaat temin etme, sebebiyle işlemişse, yine

kişisel kusur vardır. Burada kamu görevlisinin kötü niyeti vardır.



3.Kamu görevlilerinin kötü niyetli davranması

1085 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.52. 1086 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.43. 1087 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.636-637. 1088 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.639. 1089 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.639. 1090 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.52.

162

Kamu görevlilerinin görevlerini yürütürken düşmanlık, kin ve rekabet, kişisel ihtiras ya da

kişisel menfaat temini gibi nedenlerle zarar verici işlem ya da eylemde bulunmaları da kişisel

kusur sayılmaktadır.






2- Aynılık ya da benzerlik bulunmaktadır: Burada 2, 5 satırdan oluşan 1 paragraf, iki









oluşturur1097.




ÖRNEK 145



5.Kamu görevlisinin hatası çok ağır ve açık ise, yine kişisel kusuru vardır. Kamu

görevlisinin kendisini yetkilendiren kanun hükmünü açıkça aşması gibi.



4.Ağır kusur

Kamu görevlisinin kusuru, çok ağır ise, kamu görevlisinin kişisel kusurundan söz

edilmektedir. Örneğin bir kamu görevlisinin açık ve bariz bir biçimde yetkisini aşması gibi.




163











bulunmaktadır1103.




ÖRNEK 146



Yargı kararlarına uymama durumunda da kişisel kusur vardır.



Yargı kararlarına uymamanın ilgili kamu görevlisinin kişisel kusuru olduğu kabul

edilmektedir.






2- Aynılık ya da benzerlik bulunmaktadır: 1 cümle, iki yazar tarafından da çok benzer

şekilde tekrarlanıyor. Bu kadar benzerlik, “iki yazarın geceleri aynı rüyayı görme





1099 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.638-639. 1100 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.41. 1101 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.37-38. 1102 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.43. 1103 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.636-637. 1104 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.52. 1105 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.638-639. 1106 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.43. 1107 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.636-637.

164






ÖRNEK 147



Hizmet Kusuru ile Kişisel Kusurun İç İçe Geçmesi

Yukarıda 2-5. durumlarda, yani hizmet esnasında, hizmetle ilgili bir durum nedeniyle kişisel kusur varsa, ‘hizmet kusuru ile kişisel kusurun iç içe geçmesi’ halinden bahsedilir.

Zira personelin kusurlu olması, idarenin kendi personelini yeterince eğitmediği ve onu yeterince denetlemediği anlamına gelir ki, bu da hizmetin kötü işlemesine veya hiç işlememesine veya geç işlemesine neden olur. Bu da hizmet kusuru teşkil eder. Böyle bir durumda ‘hizmet kusuru ile kişisel kusurun iç içe geçmesi’ halinden bahsedilir.



5.Hizmet kusuru ile kişisel kurun iç içe olması

Yukarıda saydığımız hizmet içinde kişisel kusur olarak kabul edilen durumların varlığı

idarenin hizmet kusurunu. Bir başka anlatımla hizmet kuru ile kişisel kusur iç içe olabilir.

İdare kişisel kusur işleyen personelini kendi seçmiştir. Ayrıca kamu personeli üzerinde

denetim ve gözetim görevi vardır. Nihayet idare, personelini eğitmek zorundadır. Dolayısıyla

kamu personelinin hizmet içindeki kişisel kusurlu davranışları, idarenin söz konusu görevlerini

yeteri kadar yerine getirmediğini gösterir. Bu nedenle, kamu personelinin kişisel kusuruna

rağmen idarenin sorumluluğu cihetine gidilebilir. Bir başka anlatımla hizmet kuru ile kişisel

kusur iç içe olabilir.






2- Aynılık ya da benzerlik bulunmaktadır: Burada 7,5 satırdan oluşan 2 paragraf, iki






1108 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.639. 1109 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.639. 1110 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.52. 1111 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.638-639. 1112 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.41. 1113 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.37-38. 1114 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.43.

165






ÖRNEK 148



Böyle bir durumda dava kime karşı açılır? Hizmet kusuruna dayanarak idareden mi, yoksa kişisel kusura dayanarak kamu görevlisinden mi?

Anayasanın 129’uncu maddesine 5’inci fıkrasına göre, ‘Memurlar ve diğer kamu

görevlilerinin yetkilerini kullanırken işledikleri kusurlardan doğan tazminat davaları, kendilerine

rücu edilmek kaydıyla ve kanunun gösterdiği şekil ve şartlara uygun olarak, ancak idare

aleyhine açılabilir.’



İşte hizmet kusuru ile kişisel kusurun iç içe bulunduğu hallerde, zarara uğrayan kişi

zararın tazminini kimden isteyecektir? Hizmet kusuruna dayanarak idareden mi, yoksa kişisel

kusur isnadıyla kamu görevlisinden mi?

1982 Anayasasının 129 uncu maddesinin 5 inci fıkrasına göre ‘Memurlar ve diğer kamu

görevlilerinin yetkilerini kullanırken işledikleri kusurlardan doğan tazminat davaları, kendilerine

rücu edilmek kaydıyla ve kanunun gösterdiği şekil ve şartlara uygun olarak, ancak idare

aleyhine açılabilir.’













bulunmaktadır1121.


166




ÖRNEK 149



1.İdarenin tehlikeli faaliyetleri ve araçları: İdare tehlikeli bir iş yapıyor veya araçları

tehlikeli ise, bunu sonucu ortaya çıkan zararı, kusuru olmasa dahi, ödemek zorundadır.

Örneğin bilinmeyen bir nedenle cephaneliğin patlaması sonucu bir er ölmüş ise, idarenin bu

patlamada kusuru olmasa bile tazminat ödemesi gerekir.



1.İdarenin tehlikeli faaliyetleri ve araç-gereçleri

İdarenin yürüttüğü faaliyetlerden veya kullandığı araçlardan bazıları niteliği gereği ya da

yapısı gereği belli bir tehlikeyi içerir. İşte bu gibi faaliyet ya da araçlar bir zarara yol açar ise,

idare, kurssuz dahi olsa, bu zararı ödemek zorundadır.

-Bilinmeyen bir nedenle cephaneliğin patlaması sonunda ölen erin yakınlarına idarece

tazminat ödenmesi gerekir.






2- Aynılık ya da benzerlik bulunmaktadır: Burada yer alan bilgiler, iki yazar tarafından

da çok benzer şekilde tekrarlanıyor. Bu kadar benzerlik, “iki yazarın geceleri aynı rüyayı










1122 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.52. 1123 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.638-639. 1124 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.43. 1125 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.636-637. 1126 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.639. 1127 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.639. 1128 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.52.

167

ÖRNEK 150


GÖZLER Kemal, İdare Hukuku Ders Notları, Bursa 1999, s.164: 2.Mesleki risk: Bir kamu hizmetinde çalışan bir kişinin görevi sırasında veya görevi

nedeniyle zarara uğraması durumunda ortaya çıkan zarar, idarenin kusuru olmasa bile ödenir. Örneğin polislerin mesleklerindeki risk nedeniyle uğradıkları zararlarda…



2.Mesleki risk

Kamu hizmetinde çalışan bir kişinin görevi sırasında ya da görevi nedeniyle bir zarara

uğraması halinde, bu zarar hizmetin (=mesleğin) kaçınılmaz bir tehlikesi olarak kabul edilir; ve

de ortaya çıkan zarar, bir kusuru olmasa dahi, idarece tazmin olunur.

Kolluk görevlilerinin mesleki risk nedeniyle uğradıkları zararların…






2- Aynılık ya da benzerlik bulunmaktadır: Burada 4satırdan oluşan 2 paragraf, iki











ÖRNEK 151



İdarenin böyle bir işlem ve eyleminden herkes, tüm toplum yararlanacaktır. Tüm toplumun yararlanacağı bir hizmet veya faaliyet sadece belli bir kişiyi veya kişileri külfet altına sokmuş ise, bu külfeti topluma yaymak, paylaştırmak gerekir.

-Köprü yapımı nedeniyle yol düzeyinden aşağıda kalan bina sahibine idarenin tazminat ödemesi;

-Yol yapımı esnasında pamuk tarlasının tozlar nedeniyle zarar görmesi durumu


168



İdarenin bu hizmet ya da faaliyetinden tüm toplum yararlanacaktır. Ancak tüm toplumun

yararlanacağı hizmet veya faaliyet belli bir kişi ya da kişileri bir külfet altına sokmuş ve onları

kamu yararı lehine özel bir fedakârlığa katlanmak zorunda bırakmıştır.

-Köprü yapımı nedeniyle yol düzeyinden aşağıda kalan binanın sahibine tazminat

ödenmesi gerekir.

-Yol yapımında kullanılan taş ve kum ocağından çevreye yayılan tozlar nedeniyle zarar

gören pamuk ürününe karşılık idarece tazminat ödenmesi gerekir.













bulunmaktadır1139. (4))Alıntı bir iki paragrafı geçmemeli1140 ve her paragrafın kaynağı ayrıca

gösterilmelidir1141. Burada Gözler kaynak göstermeksizin, tam 3 paragraf alıntılamaktadır.




ÖRNEK 152


GÖZLER Kemal, İdare Hukuku Ders Notları, Bursa 1999, s.163-164: Kusurlu Sorumluluğun Koşulları 1.İdari davranış bulunmalıdır. Bir idari işlem veya eylem şeklinde olabilir. 2.Zarar ortaya çıkmalıdır. Zarar maddi ve manevi olabilir. 3.Nedensellik bağı olmalıdır.



I.SORUMLULUĞUN KOŞULLARI


169

1.İdari davranış

Ortada bir idari davranış bulunmalıdır. Bu idari davranış, bir idari işlem biçiminde ortaya

çıkabileceği gibi bir idari eylem de olabilir.

2.Zarar

İdari davranışın bir zarar doğurmuş olmasıdır. Bu zarar maddi olabileceği gibi, manevi

de olabilir.

3.Nedensellik bağı

İdari davranış ile meydana gelen zarar arasında nedensellik bağı, yani neden-sonuç

ilişkisi bulunmalıdır.



















ÖRNEK 153



1.Mücbir sebep: İdarenin iradesi dışında meydana gelen ve önceden bilinmesi ve öngörülmesi mümkün olmayan ve bir kamu hizmetinin yürütülmesini imkansızlaştıran sebeplerdir. Deprem, sel gibi. Bu gibi durumlarda idarenin ne kusuru ne de kusursuz sorumluluğuna gidilebilir.




170

1.Zorlayıcı nedenler (=mücbir sebep)

İdarenin iradesi dışında oluşan, öngörülmesi ve en büyük bir dikkat ve özenle dahi olsa

önlenmesi mümkün olmayan ve de bir kamu hizmetinin yürütülmesini imkânsızlaştıran

olaylardır. Yer sarsıntısı, sel, aşırı yağış ya da yıldırım düşmesi, toprak kayması gibi.

Zorlayıcı nedenlerin bulunması halinde, idarenin ne kusurlu ne de kusursuz sorumluluğu

cihetine gidilebilir.













bulunmaktadır1155.




ÖRNEK 154



2.Beklenilmeyen Durumlar(Kaza): Bunlar da idarenin iradesi dışında meydana gelen ve önceden bilinmesi ve öngörülmesi mümkün olmayan sebeplerdir. Ancak bunlar idarenin faaliyeti içinde yer alırlar. Örneğin idareye ait bir aracın lastiğinin öngörülmeyen bir şekilde patlaması…



2.Beklenmeyen durumlar (=kaza)

Beklenmeyen durumlar da, zorlayıcı nedenler gibi, idarenin iradesi dışında oluşan ve

öngörülmesi ve önlenmesi mümkün olmayan olaylardır. Ancak beklenilmeyen durumlar

idarenin davranışı içinde oluşur. Örneğin idareye ait bir taşıtın lastiğinin patlaması.




171













oluşturur1163.




ÖRNEK 155



3.Zarar görenin kusuru: Zarar, zarar görenin kendi kusuruyla ortaya gelmiş ise, idarenin hem kusurlu hem de kusursuz sorumluluğu ortadan kalkar.

Buna karşılık, zararın miktarı, zarar görenin kendi kusurlu davranışı sonucu artmış ise, idarenin sorumluluğu o oranda azalır.



3.Zarar görenin kusuru

Zarar, zarar görenin kusuru ile meydana gelmiş ise, idarenin hem kusurlu hem de

kusursuz sorumluluğu ortadan kalkar.

Buna karşılık, zarar, zarar görenin kusurlu davranışı sonucu artmış ise, idare kısmen

sorumlu olur.







172











ÖRNEK 156


GÖZLER Kemal, İdare Hukuku Ders Notları, Bursa 1999:

Maddi kritere göre yasama fonksiyonu, kural koymak, yani genel, sürekli, objektif kişisel

olmayan işlemler yapmak demektir.

Şimdi de Özay’ın eserinden takip edelim.

ÖZAY İl Han, Devlet, İdari Rejim ve Yargısal Korunma, İstanbul 1999:

Maddi kritere göre yasama fonksiyonu, kural koymak yani genel, sürekli, objektif, kişisel

olmayan işlemler yapmaktır.



1- Kaynak gösterilmemektedir: Gözler’in eserinde bu kısım için ne Özay’ın eserine ne



2- Aynılık ya da benzerlik bulunmaktadır: Burada 15 kelimeden oluşan cümle, iki yazar

tarafından da aynen tekrarlanıyor. Bu kadar benzerlik, “iki yazarın geceleri aynı rüyayı






1165 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.638-639. 1166 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.41. 1167 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.37-38. 1168 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.636-637. 1169 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.52. 1170 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.638-639. 1171 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.41. 1172 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.37-38. 1173 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.636-637.

173




ÖRNEK 157



Hiyerarşi, idare içindeki görevliler arasında astlık-üstlük durumunu ifade eder.

Şimdi de Özay’ın eserinden takip edelim.

ÖZAY İl Han, Devlet, İdari Rejim ve Yargısal Korunma, İstanbul 1999:

Hiyerarşi bir örgüt içindeki görevliler arasında söz konusu olan astlık ve üstlük durumunu

ifade eder.






2- Aynılık ya da benzerlik bulunmaktadır: Burada 15 kelimeden oluşan cümle, iki yazar

tarafından da aynen tekrarlanıyor. Bu kadar benzerlik, “iki yazarın geceleri aynı rüyayı









ÖRNEK 158





Şimdi de bu eserden takip edelim.

GÖZÜBÜYÜK A. Şeref/Turgut TAN, İdare Hukuku, C.I, Ankara 1999:

Yargı işlevi, hukuki anlaşmazlıkların veya hukuka aykırılık savlarının yargısal yöntemle

çözülüp, kesin hükme bağlanmasıdır.


174






2- Aynılık ya da benzerlik bulunmaktadır: Burada 14 kelimeden, cümle iki yazar










ÖRNEK 159


Ali Fuat Başgil idare hukuku ile anayasa hukuku arasındaki ayrımı “idari işler” ve siyasi

işler” arasındaki ayrım ile açıklamaya çalışmaktadır.

“İdari işler, Devlet faaliyetlerinin önceden düşünülüp tespit edilmiş umumi ve objektif bir

plan ve prensip dairesinde yürütülmesine ait tatbiki ve teknik işlerdir. Bu işlerin cereyan ettiği

saha idareyi ve tabi olduğu usul ve kaidelerin heyeti umumiyesi de idare hukukunu teşkil eder”.

Açıklamalar: 1) Bu paragraf sonunda herhangi bir esere atıf yapılmamaktadır.

2) Alıntının sahibi (Ali Fuat Başgil) ifade edilmiş, alıntılanan kısım tırnak içinde ve

farklı puntoda verilmiş. Ancak alıntı yapılan eser ve sayfası verilmemektedir.

3) Burada hukuka aykırı bir alıntı olduğu aşikârdır. Zira Gözler, “Aynen alıntıların

kaynağının gösterilmesi zorunluluğu haliyle en basit, en iptidaî atıf kuralıdır”1185

demektedir. Kendisi, alıntıyı belirgin şekilde yazmakta, fakat eseri ve sayfasını

vermemektedir. Bu durum FSEK 35/son maddesi, “iktibasın belli olacak şekilde yapılması

lazımdır. İlim eserlerinde, iktibas hususunda kullanılan eserin ve eser sahibinin adından

başka bu kısmın alındığı yer belirtilir” amir hükmünün açık ihlalidir.


(usulsüz alıntı) fiilini işlemiş, yine kendisinin belirttiği gibi FSEK, m.71te hükme bağlanan


1180 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.638-639. 1181 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.41. 1182 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.37-38. 1183 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.636-637. 1184 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.52. 1185 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.41.

175

ÖRNEK 160


Siyasi işler ise Başgile göre,

“devlet faaliyetlerinin umumi plan ve prensiplerini tayin etme ve bunlara istikamet çizme

ve direktif verme muhtelif salahiyet bölgeleri arasında iş ahengi ve gaye birliği temin etme gibi

önceden tespiti lazım gelen işlerdir. Bu işlerin cereyan ettiği saha da Hukûmeti ve tabi olduğu

usul ve kaidelerin heyeti umumiyesi Esas Teşkilat Hukukunu yahut daha kısa bir tabirle Siyasi

Hukuku teşkil eder”.













ÖRNEK 161




















176




V. GÖZLER’İN MUHTEMEL SAVUNMALARI VE CEVAPLAR

Burada dile getirdiğimiz iddialar hakkında, Gözler bazı savunmalarda bulunabilir.

Bunu da yine kendi eserinden yola çıkarak ifade etmekteyiz. Zira kendisi, iddialarda

bulunduktan sonra, muhtemel savunmalar ve bu savunmalara cevaplar vermektedir. Biz de

aynı usulü takip ederek, Gözler’in muhtemel savunmalarını ve bu savunmalarına kendi

açıklamaları ile cevap vermeyi deneyeceğiz.

1. Atıf Yapılmasına Gerek Olmayan Genel Konular Olduğu Savunması

Bu çalışmada yer alan ve Gözler’in eserinden verilen örnekleri okuyan bir kişinin

aklına, haklı olarak, “bu konular, idare hukukunun bilinen genel, anonim konuları olup,

bunlar için atıf yapılması gerekli midir” sorusu gelebilir?

Aslında bu yöndeki bir akıl yürütme yabana atılmamalıdır. Her birlim dalının genel,

bilinen, herkesçe ifade edilen, bir esere atıf yapılması gerekmeyen konuları vardır. Nasıl ki

fizik biliminin, su akıcıdır, ateş yakıcıdır, su yüz derecede kaynar, su üstten donmaya başlar

gibi bilgileri; uzay biliminin dünyanın hem kendi hem de güneş etrafında döndüğü, ayın

dünyanın uydusu olduğu gibi anonim bilgileri varsa hukuk biliminin ve hukuk biliminin alt

dallarının (anayasa hukuku, idare hukuku…) da kendilerine özgü anonim bilgileri

bulunmaktadır. Mesela anayasa hukukunda “normlar hiyerarşisinde, alttaki norm, üstteki

norma uygun olmak zorundadır” bilgisi, hukuk fakültesi birinci sınıfı okuyan her öğrenci

rahatlıkla kurabileceği bir cümle ile ifade edilebilecek anonim bir bilgidir.

Kısaca bir hukuk dalının anonim bilgileri aktarılırken, başka esere atıf yapılmasına

gerek yoktur. Ancak Gözler, bu husussa bir şart getirmektedir.

Kemal Gözler’den izleyelim:

“Kaynaksız alıntı iddiasıyla karşılaşan yazarların yaptıkları en yaygın üçüncü savunma

kaynaksız alıntıya örnek olarak gösterilen alıntılardaki bilgilerin “anonim bilgiler” olduğu,

bu tür bilgileri herkesin yazabileceği, bunlar için de kaynak gösterilmesine gerek olmadığı

savunmasıdır. Şüphesiz ki, anayasa ve idare hukukunda herkesçe bilinen, “iki kere iki dört

eder” misali anonimleşmiş bilgiler verilirken kaynak gösterilmesine gerek yoktur. Bu tür

“umumîleşmiş bilgiler”i her yazar, bir başka yazara atıf yapmadan da verebilir. Ancak bir

yazarın diğer yazara atıf yapmadan bir umumî bilgiyi verebilmesi için, bu yazarın bu bilgiyi,

diğer yazarın ifadelerinden yararlanmadan, oturup emek verip kendi cümleleriyle kaleme

alması gerekir”1188.

Görüldüğü üzere Gözler, konuyu gayet güzel ve açık biçimde ortaya koymaktadır. Ona

göre, genel konular ancak yazarın kendi kelime ve cümleleri ile anlatılıyorsa kaynak


177

göstermeye gerek bulunmamaktadır. Aynı kelimelerle aktarılıyorsa kaynak gösterilmelidir.

Aksi takdirde hukuka aykırı alıntı olur ve hak ihlali meydana getirir.

Gözler, konuyu bu şekilde açıklamakla birlikte kendisi bu kurala hiç uymamaktadır.

Konuları kendi kelimeleri ile değil, alıntı yaptığı eserdeki aynı kelimelerle anlatmaktadır.

Kısaca Gözler, hiç emek vermeden, Günday’ın ifadelerini ya aynen ya da küçük

değişikliklerle aktarmaktadır. Aşağıda yer alan 200’e yakın örneklerin büyük çoğunluğu bu

şekildedir. Örnekleri incelerken ayrıca üzerinde duracağız. Burada birkaç örnek vermekle

yetinelim.

ÖRNEK 1





usulüdür.





usulüdür.



1) İki metni karşılaştırdığımızda, birebir (kelime kelime) aynı olduğu görülmektedir.

Cümlede yer alan 29 kelimenin tamamı aynıdır. Gözler’in ifadesiyle iki ayrı kişinin aynı

rüyayı görmesi ne kadar mümkünse, bir cümlede yer alan 29 kelimenin tamamının tesadüfen

aynı olması da o kadar mümkündür1189.

Gözler bu cümleyi kurarken hangi emeği vermiş ve hangi kendi kelimelerini

kullanmıştır? Doğal olarak bu soruya verebilecek bir cevabı olamayacaktır. Kendisinin ifade

ettiği “Ancak bir yazarın diğer yazara atıf yapmadan bir umumî bilgiyi verebilmesi için, bu

yazarın bu bilgiyi, diğer yazarın ifadelerinden yararlanmadan, oturup emek verip kendi

cümleleriyle kaleme alması gerekir”1190 kuralının ihlalinin tam örneği ile karşı karşıyayız.

2) Şu hale göre Gözler, kendi belirttiği kuralı ihlal etmektedir. Bu durum, FSEK 35.

maddede belirtilen iktibas kurallarına aykırılık oluşturmakta (usulsüz alıntı teşkil etmekte);

FSEK 71/3. maddesinde ifade edilen “Bir eserden kaynak göstermeksizin iktibasta bulunan kişi

altı aydan iki yıla kadar hapis veya adlî para cezasıyla cezalandırılır” suçu oluşmaktadır.

ÖRNEK 2





1189 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.638-639 1190 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.636-637.

178








Cümlede yer alan 14 kelimenin tamamı aynıdır. Gözler’in ifadesiyle, iki ayrı kişinin aynı



Gözler bu cümleyi kurarken hangi emeği verim hangi kendi kelimelerini kullanmıştır?

Doğal olarak bu soruya verebilecek bir cevabı olamayacaktır. Kendisinin ifade ettiği “Ancak

bir yazarın diğer yazara atıf yapmadan bir umumî bilgiyi verebilmesi için, bu yazarın bu bilgiyi,


alması gerekir”1192 kuralının ihlalinin tam örneği ile karşı karşıyayız.

2) Şu hale göre Gözler, kendi belirttiği kuralı ihlal etmektedir. Bu durum, FSEK

35.maddede belirtilen iktibas kurallarına aykırılık oluşturmakta (usulsüz alıntı teşkil etmekte);



ÖRNEK 3


















1191 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.638-639. 1192 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.636-637. 1193GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.638-639.

179







ÖRNEK 4


























2- Benzerlikler Tesadüfîdir Savunması

Bu çalışmada yer alan örnekleri okuyan bir kimse şöyle bir akıl yürütme yapabilir: Bu

konular, idare hukukunun genel konularıdır. Aynı konular tekrarlana tekrarlana benzer ya da

aynı cümlelerin kurulması tabi hale gelebilir. Bu nedenle bu tür benzerliklerden bir hak ihlali

çıkarmak, hukuka aykırı iktibas (usulsüz alıntı) olduğunu söylemek pek de hakkaniyetli olmaz.

1194 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.636-637. 1195 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.638-639. 1196 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.636-637.

180

Gerçekten, idare hukukunun genel konuları bakımından benzer cümlelerin kurulması

olasıdır. Bir hocanın yıllarca aynı konuları tekrarlayarak anlattığını da hesaba kattığımızda, bazı

kalıplaşmış cümleleri gayri ihtiyari kurması olasıdır. Orijinal bir fikrin kaynaksız alıntılanması

olmadığı sürece, genel kalıplaşmış ifadeler dolayısıyla usulsüz alıntı iddialarında bulunmak

hakkaniyetli değildir.

Ancak Kemal Gözler olaya farklı yaklaşmaktadır. Ona göre iki eser arasındaki benzer

paragraf ya da cümleler çok sayıda ise, bu benzerlikler tesadüfle açıklanamaz. Hukuka aykırı

iktibas burada da söz konusu olabilir. En doğrusu Gözler’in kendi cümlelerini aynen

aktarmaktır. Gözler şöyle diyor:

“Alıntı ürünü paragraflar ile kaynak paragraflar ya cümle cümle, kelime kelime

birbirinin aynısı; ya da aralarında çok büyük ölçüde kelime kelime benzerlik var. Bazen her iki

paragrafta 30 kelimenin 28’i aynı, bazen 30 kelimeden 20’si aynı. Yüksek oranları örnek

göstermeden şu soruyu sorayım: 10 kelimelik bir cümleyi iki yazarın birbirinden habersiz

olarak noktası virgülüne aynı şekilde kurma ihtimali nedir? Bu ihtimal bu iki yazarın geceleri

aynı rüyayı görme ihtimalinden veya lotoda 49 üzerinden 6 tutturma ihtimalinden daha düşük

bir ihtimaldir”1197.

Aşağıda aktardığımız 200’e yakın örneği okuduktan ve yukarıdaki kendi açıklamasından

sonra Gözler’in benzerliklerin tesadüfi olduğunu ileri sürmesi düşünülemez. Şayet böyle bir

savunma ileri sürerse, kendisinin gayri ahlakî, gayri hukukî ve gayri insanî bir tutum içinde

olduğunu kabul etmiş demektir.

İfade ettiğimiz gibi, aşağıda yer alan 200’e yakın örnek dikkate alındığında, bu kadar

benzerliğin tesadüfi olduğu söylenemez. Her bir örnek altında yeniden açıklamalarda

bulunacağız. Burada birkaç örnek vermekle yetinelim.

ÖRNEK 1





usulüdür.





usulüdür.




Cümlede yer alan 29 kelimenin tamamı aynıdır. Şimdi Gözler’in sorusunu soralım: 29

“kelimelik bir cümleyi iki yazarın birbirinden habersiz olarak noktası virgülüne aynı şekilde


181

kurma ihtimali nedir? Bu ihtimal bu iki yazarın geceleri aynı rüyayı görme ihtimalinden veya

lotoda 49 üzerinden 6 tutturma ihtimalinden daha düşük bir ihtimaldir”1198.

Görüldüğü gibi, kendi sübjektif hiçbir değerlendirme yapmıyoruz. Gözler’in kendi

eserinden örneği sunuyoruz. Arkasından da Gözler’in sorusunu soruyoruz. Takdiri okuyucuya

bırakıyoruz.





ÖRNEK 2
















Görüldüğü gibi, sübjektif hiçbir değerlendirme yapmıyoruz. Gözler’in kendi eserinden

örneği sunuyoruz. Arkasından da Gözler’in sorusunu soruyoruz. Takdiri okuyucuya

bırakıyoruz.





ÖRNEK 3




meydana getirdiği değişikliktir



1198 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.638-639. 1199 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.638-639.

182












bırakıyoruz.





ÖRNEK 4




















bırakıyoruz.

1200 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.638-639. 1201 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.638-639.

183





3- Aynılık Değil Sadece Benzerlik Var Savunması

İki eserden verilen metinlerin karşılaştırılması soncunda, aralarında sadece benzerlik var,

birebir aynılık yok, bu yüzden usulsüz alıntı iddiasında bulunulamaz denilebilir mi? Aslında,

idare hukukunun genel ve herkesçe bilinen ve aynı biçimde tekrarlanan konularını ifade eden

cümlelerde benzerlikten öte aynılık da olabilir. Mesela “hiyerarşi, astlık üslük ilişkisidir”

cümlesi hemen her idare hukuku eserinde bu şekilde ifade dilmektedir. Bu ifade bakımından

aynılık var denilerek usulsüz alıntı iddiası hakkaniyete uygun değildir. Aynılık var diye usulsüz

alıntı iddiasında bulunulamaz ise, benzerlik var diyerek usulsüz alıntı var hiç denilemez.

Bu konuda da Gözler farklı yaklaşmaktadır. Hayli keskin biçimde şunları ifade

etmektedir:

“Bu argüman vakıa olarak doğru olsa bile, hukuken geçersiz bir argümandır. Zira bu

argüman, mantık bakımından bir safsata örneğidir. Çünkü, bir cümlenin “alıntı” olması için,

bir yazardan diğer yazar tarafından noktası virgülüne, kelime kelime, aynen alınması şart

değildir”1202.

Görüldüğü gibi Gözler, alıntının hukuka aykırı olması bakımından, birebir aynen alıntı

olmasına gerek olmadığını, bazı değişiklikler yapılarak da alınması, yani benzer olması da bir

alıntıdır ve mutlaka usulüne uygun kaynak gösterilmesi gerekmektedir. Aksi halde intihal suçu

işlenmiş olacaktır.

Şimdi soralım. Gözler ifade ettiği bu kurallara ne kadar uymaktadır? Bu kurallar kendisi

için geçerli midir? Bu sorunun cevabı, aşağıda verilen 200’e yakın örnek okunduğunda

kendiliğinden ortaya çıkacaktır.

Burada sadece şunu ifade edelim. Aşağıda aktarılan örneklerin hiç birinde kaynak

gösterilmemektedir. Dahası örneklerin büyük çoğunluğu aynen alıntı şeklindedir. Çok azıda

benzer ifadeler şeklinde alıntı (küçük değişiklikler) biçimindedir.

Netice olarak, verdiğimiz 200’e yakın örnek, büyük çoğunluğu aynen alıntı, bir kısmı

mealen alıntı, bir kısmı da sun’i mealen alıntı şeklindedir. Örneklerin hiç birinde kaynak

gösterilmediğinden, FSEK 35.maddede belirtilen iktibas kurallarına aykırılık oluşturmakta

(usulsüz alıntı teşkil etmekte); FSEK 71/3. maddesinde ifade edilen “Bir eserden kaynak

göstermeksizin iktibasta bulunan kişi altı aydan iki yıla kadar hapis veya adlî para cezasıyla

cezalandırılır” suçu oluşmaktadır.

4- Kaynakça Verilmesi Yeterlidir Savunması

Bir eserin başında veya sonunda yahut ana başlıklarında kaynakça gösterilmesi, alıntıları

hukuka uygun hale getiri mi? Burada bu soruyu sormamızın özel bir amacı bulunmaktadır.


184

-Önce burada inceleme konusu yaptığımız Gözler’in İdare Hukuku Ders Notları isimli

eserindeki durumu aktaralım. Kitabın başında, idare hukukunun temel kaynaklarından

birçoğunu liste halinde vermektedir. Bunlardan hangisinden ne kadar yararlanıldığı pek

anlaşılamamaktadır. Bunun yanında her konunun ana başlığı altında da kaynakça listesi

sunmaktadır. Son olarak metin içinde çok az yerde kaynakça göstermektedir.

-Şimdi de Gözler’in bu şekildeki uygulama hakkındaki yazdıklarını aktaralım:

“Bir kere, atıf, her alıntı için ayrıca yapılması gereken bir şeydir. Dolayısıyla bazı

alıntılar için atıf yapılmış olması, atıfsız alıntıları hukuka aykırı alıntı olmaktan çıkarmaz”1203.

“Yüzlerce sayfa kitap yazıp, dipnotta tek kaynak göstermeyip, bibliyografyada 150

civarında eser sıralanması bilimsel yazma usûllerine uygun bir kaynak gösterme yöntemi

değildir. Zira her alıntının ayrıca ve açıkça kaynağının ya alıntı biter bitmez metin içinde

cümlenin sonuna parantez açıp yazmak; ya da alıntılanan cümlenin sonunda dipnot başvurusu

koyup, dipnotta da alıntının kaynağını göstermek gerekir. Bilimsel yazma ve atıf usûlleri bunu

gerektirir”1204.

Sonuçlar: Gözler’in eserindeki durum ve Gözler’in açıklamalarından çıkarılabilecek

sonuçları şu şekilde ortaya koyabiliriz:

1) Görüldüğü gibi Gözler de ifade etmektedir ki, her alıntıda ayrıca kaynak gösterilmesi

gerekir. Bazı alıntılar için kaynak gösterilmesi diğer alıntıları hukuka aykırılıktan kurtaramaz.

Yani diğer alıntılar bakımından hukuka aykırı iktibas oluşur. Gözler’in eserinde yüzlerce alıntı

bulunmakta (200’e yakın örnek aşağıda) ancak her biri için ayrı atıf yapılmamaktadır.

Dolayısıyla hukuka aykırı iktibas (usulsüz alıntı) oluşmaktadır.

2) Gözler’in belirttiği gibi, yüzlerce sayfa yazıp, yüzlerce alıntı yapıp (200’e yakın örnek

aşağıda) , eserinde başında veya sonunda kaynakça listesi sunmak “bilimsel yazma usûllerine

uygun bir kaynak gösterme yöntemi değildir” 1205. Gözler’in eserinde yüzlerce alıntı

bulunmakta ancak her biri için ayrı atıf yapılmamakta, sadece kaynakça listesi verilmektedir.

Bu uygulama kendi açıklamaları ile çelişmektedir. Ortada tam da Gözler’in ifade ettiği hukuka

aykırı iktibas örnekleri kendi eserinde bulunmaktadır.

3) Gözler’e göre birçok alıntıdan sonra bir kaynakça yazmak, bilimsel yazım kurallarına

aykırı olup, her bir alıntı için ayrıca kaynak göstermek gerekmektedir. Aksi halde, alıntılar

hukuka aykırı olur ve intihal yahut hukuka aykırı iktibas fiili işlenmiş olur. Gözler’in eserinden

200’e yakın örnek sunmaktayız. Bunların hiç birinde kaynak gösterilmemektedir. Dolayısıyla

Gözler kendi açıklamalarının tam tersi bir davranış sergileyerek hem samimiyetsiz olduğunu

ortaya koymakta, hem de FSEK 71. maddede düzenlenen intihal suçunu işlemektedir.

5- Kısa ve Basit Cümleler Hukuka Aykırı İktibas Oluşturmaz Savunması

Gözler’in kitabından tespit ettiğimiz 200’e yakın örneği okuyan bir kişi (yahut Gözler)

şunu söyleyebilir: Buradaki örneklerin bir kısmı basit, kısa cümlelerden oluşmaktadır. İdare


185

hukuku genel konularına ilişkin bu cümleleri herkes kurabilir. Bu basit ve kısa ifadeler için

hukuka aykırı iktibas iddiasında bulunmak hakkaniyetli değildir.

Yukarıdaki ifadede belli bir haklılık payı bulunmakla beraber Gözler tam tersi bir tavır

sergilemektedir. Usulsüz alıntıya ilişkin yazdığı kitaplarda, usulsüz alıntı diye verdiği

örneklerin büyük çoğunluğu kısa cümlelerden oluşmaktadır. Burada tamamını aktarmak

mümkün olmadığından, birkaç örnek sunmak durumu açıklamaya yeter diye düşünmekteyiz.

Gözler’in hukuka aykırı iktibas iddiasında bulunduğu kısa ve herkesçe kurulabilecek kısa

cümlelerden birkaç örnek:

-“Ülke, devletin egemenliğine tabi olan ve üzerinde milletin yerleşmiş bulunduğu ‘üç

boyutlu maddi çevre”dir”1206.

- “Bir devletin hava sahası, devletin kara ülkesi ve karasularının üzerinde yer alan bütün

hava sahasını kapsamaktadır”1207.

- “Irk birliğini esas alan görüşe göre, insan topluluğunu millet haline getiren şey, bu

insanlar arasındaki ırk birliğidir”1208.

- “İç egemenlik, devletin kendi ülkesi içinde söz konusu olan egemenliktir”1209.

- “Devlet birlikleri, iki ayrı devletin ayrılıklarını az çok koruyarak birleşmesinden

meydana gelir”1210.

- “Alt basamakta yer alan norm, geçerliliğini üst basamaktaki normdan alır, dolayısıyla

ona uygun olmak zorundadır”1211.

“Kurucu iktidar, anayasa yapma ve değiştirme iktidarıdır”1212.

“Tali kurucu iktidar, bir anayasayı, o anayasada belirlenen usuller çerçevesinde

değiştirme iktidarıdır”1213.

“Sebep, idareyi bir işlem yapmaya sevk eden hukuki ya da fiili etkenlerdir”1214.

-“İdari işlemin sebep unsuru, idareyi o işlemi yapmaya sevk eden fiili ve hukuki sebepleri

ifade eder”1215.

-“Hürriyet asıl, sınırlama istisnadır. Tereddüt halinde hürriyet lehine yorum yapılır”1216.

Gözler yukarıdaki cümleleri ilk kendisinin kurduğunu, dolayısıyla bu cümleleri kuran

başka yazarın kendisine atıf yapması gerektiğini söylüyor ve atıf yapılmadığı için hukuka aykırı

alıntı iddiasında bulunmaktadır.

Şimdi de Gözler’in eserinden yer alan ve Günday’ın eserinden alınan cümlelere bakalım:

1206 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.87. 1207 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.89. 1208 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.92. 1209 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.94. 1210 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.116. 1211 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.263. 1212 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.264. 1213 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.266. 1214 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.321. 1215 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.321. 1216 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.627.

186

ÖRNEK 1











Soru: Nasıl oluyor da bir cümle her iki eserde aynı 26 kelimeden oluşabiliyor?

ÖRNEK 2



Bir hukuki işlemin konusu, onun doğurduğu hukuki sonuç, yani hukuk aleminde




Bir hukuki işlemin konusu, onun doğurduğu hukuki sonuç, hukuk aleminde meydana


Soru: Nasıl oluyor da her iki yazar aynı 14 kelimeyi aynı sırayla dizerek bir cümleyi

meydana getiriyor?

ÖRNEK 3









Soru: Nasıl oluyor da her iki yazar aynı 16 kelimeyi aynı sırayla dizerek bir cümleyi

meydana getiriyor?

Sonuçlar: Yukarıdaki açıklamalar ve örneklerden şu sonuçlara ulaşabiliriz:

1) Şayet Gözler’in verdiği örneklerde hukuka aykırı iktibas kabul edilecekse, bizim

verdiğimiz örneklerde de kabul edilmelidir. Başka bir ifadeyle Gözler, kendi cümleleri

bakımından usulsüz alıntı iddiasında bulunuyorsa; Günday’dan yaptığı bu kısa alıntılar için de

usulsüz alıntı yaptığını itiraf etmelidir. Lafı eğip bükmeden, başta Günday olmak üzere

herkesten özür dilemeli ve bunu ilan etmelidir (Böyle bir erdeme sahip olup olmadığı

konusunda şüpheli olduğumuzu ifade etmeliyiz).

187

2) Verdiğimiz bütün örneklerin çoğunluğu, uzun cümlelerden oluşmaktadır. Kısa cümle

ve ifadelerden oluşan örneklerde de Gözler’e göre hukuka aykırı iktibas oluşmaktadır. Yani

FSEK 35.maddedeki kurallar ihlal edilmiş olup, FSEK 71/3. maddesinde ifade edilen “Bir

eserden kaynak göstermeksizin iktibasta bulunan kişi altı aydan iki yıla kadar hapis veya adlî

para cezasıyla cezalandırılır” suçu oluşmaktadır.

6- Bilimsel Bir Eser Değil Savunması

Bu çalışmayı okuyan ve yer verilen usulsüz 200’e yakın usulsüz alıntı örneklerini

inceleyen Kemal Gözler, usulsüz alıntılarla oluşturduğu İdare Hukuku Ders Notları isimli

eserinin “bilimsel bir eser olmadığı, dolayısıyla atıf kurallarına uyulması gerekmediği”

savunmasını ileri sürebilir mi?

Bu soruyu başkaları için soran Gözler, yine kendisi cevap vermektedir. Önce bu cevabını

aktaralım:

“Ülkemizde kitaplarında usulsüz alıntılar bulunduğu iddiasıyla karşılaşan yazarların en

sık yaptıkları savunma, kendi kitaplarının bir ‘bilimsel eser” olmadığı…öğrenciler için

yazılmış ‘yardımcı ders kitabı’ olduğu, bu tür kitaplar için ise kaynak gösterme zorunluluğunun

bulunmadığı yolundaki savunmadır”1217.

Görüldüğü üzere Gözler, usulsüz alıntı ithamı ile karşılaştığında böyle bir savunma ileri

süremeyecektir. Zira bilimsel eser değil savunmasına karşı çıkmakta ve şunları da ifade

etmektedir:

“…Benim kitabım bir bilimsel eser değildir yolundaki argümanı ileri sürenler, bu

argümanı FSEK’in öngördüğü hukukî ve cezaî yaptırımlardan kaçmak için ileri sürüyorlar.

Ancak bu argümanı ileri sürerek hukukî ve cezaî yaptırımlardan kaçmaya çalışırken korkunç

bir etik çelişki içine düşmektedirler”1218.

Gözler devamla şu soruları sormaktadır:

“…İyi de o zaman kitabınız, bilimsel eser değilse nedir? Bilimsel olmayan bir eserde ne

diye akademik unvanınızı kullandınız? Amacınız bilime hizmet etmek değil ise, bu kitabı

yazmaya sizi ne gibi motifler itti?”1219.

Yukarıdaki açıklamaları yapan ve soruları yönelten Gözler’in, eserim bilimsel bir eser

değildir savunmasını ileri sürmesi herhalde beklenemez. Şayet böyle bir savunma ileri sürerse

kendi ifadesiyle “korkunç bir etik çelişkiye”1220 düşmüş olacaktır.

Bilimsel eser değildir savunmasının hukuken geçerli olamayacağını ispat bakımından

açıklamalarına devam eden Gözler şunları da ilave etmektedir: Bir ürünün FSEK kapsamında

“eser” niteliğinde kabul edilebilmesi için; eserin, sahibinin hususiyetini taşıması ve kanunda

öngörülen eser türlerinden birine dâhil olması yeterlidir1221. Ürünün FSEK kapsamında bilim

1217 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.631. 1218 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.631. 1219 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.632. 1220 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.631. 1221 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.632.

188

eseri niteliğine sahip olması için, mutlaka orijinal fikirler sunması gerekmeyip, orta seviyede

bir bilim insanının yaratabileceği seviyede olması yeterlidir1222.

Yine Gözler’e göre Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu eseri tanımlarken, eserten alıntı

şartlarını belirlerken ve alıntı şartlarına uyulmaması halinde yaptırımlar öngörürken, bilimsel

eser, yardımcı eser ayırımı yapmamaktadır. Dolayısıyla meslek sınavlarına hazırlık yardımcı

ders kitabı niteliğindeki ürünler de FSEK kapsamında eserdir ve bunlarda da atıf kurallarına

uyulması gerekmektedir1223.

Yukarıda Gözler, “bilimsel eser değildir savunmasının “ yapılamayacağını gayet açık ve

uzunca anlatmaktadır. Acaba kendisi böyle bir savunmayı ileri sürebilir mi?

Şimdi de Gözler’in kapağına Yrd. Doç. Dr. Kemal Gözler yazarak yayınladığı İdare

Hukuku Ders Notları isimli kitabının “açıklama” başlığı altında yer alan kısmından alıntılar

yapalım:

“Bu ders notu…idare hukuku dersi alan öğrencilerin ders malzemesi ihtiyacını

karşılamak amacıyla hazırlanmıştır. Bu ders notu aşağıda belirtilen kaynaklardan

yararlanılarak hazırlanmıştır. Bu ‘ders notu’nun bilimsel bir iddiası yoktur. Bu ders notu,

bir ‘bilimsel eser’ veya bir ‘ders kitabı’ olarak düşünülmemelidir. … Bu çalışmada, bilimsel

yazma kurallarına uyulmamıştır. Özellikle alıntılar, usulüne uygun olarak

gösterilmemiştir…”1224.

Yukarıda Gözler’in iki ayrı eserinden alıntılar yaptık. Şimdi bu iki alıntıdan yola çıkarak

Gözler’e şu soruları soralım.

a) İdare Hukuku Ders Notları isimli kitabınız bilimsel eser değil midir?

Bilimsel eser değil, “açıklama” kısmında da zaten bunu ifade ettik diyorsanız, sizin

sorduğunuz soruları yine size soralım: “…İyi de o zaman kitabınız, bilimsel eser değilse nedir?

Bilimsel olmayan bir eserde ne diye akademik unvanınızı kullandınız? Amacınız bilime hizmet

etmek değil ise, bu kitabı yazmaya sizi ne gibi motifler itti?”1225.

b) FSEK kapsamında eserler arasında “bilimsel eser”, “ders notu” biçiminde bir

ayrım bulunmakta mıdır?

Siz, atıf kurallarına uyulması bakımından “bilimsel eser” bilimsel olmayan eser (ders

kitabı, yardımcı ders kitabı, meslek sınavlarına hazırlık kitabı, özet kitap) ayrımının

olamayacağını, bunların da eser niteliğinde olduğunu ve mutlaka atıf kurallarına uyulması

gerektiğini söylüyorsunuz1226. Bu söyledikleriniz sizin için geçerli değil anlaşılan. Zira siz bu

eserin ders notu olduğunu, bu yüzden bilimsel atıf kurallarına uyulmadığını söylüyorsunuz1227.

Bu durumda da yine kendi ifadenizle “korkunç bir etik çelişkiye”1228 düşmüş olmaktasınız.

1222 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.632. 1223 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.6633-634. 1224 GÖZLER Kemal, İdare Hukuku Ders Notları, Bursa 1999, s.xııı. 1225 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.632. 1226 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.632-633. 1227GÖZLER Kemal, İdare Hukuku Ders Notları, Bursa 1999, s.xııı. 1228 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.631.

189

c) Bilimsel eser değildir açıklaması sizi atıf kurallarına uymaktan vareste tutmakta

mıdır?

İdare Hukuku Ders Notları isimli kitabınızın “açıklama” başlığı altında aynen şunları

söylemektesiniz:

“Bu ‘ders notu’nun bilimsel bir iddiası yoktur. Bu ders notu, bir ‘bilimsel eser’ veya

bir ‘ders kitabı’ olarak düşünülmemelidir. … Bu çalışmada, bilimsel yazma kurallarına

uyulmamıştır. Özellikle alıntılar, usulüne uygun olarak gösterilmemiştir…”1229.

Bu açıklamayla eserinizin bilimsel eser olmadığını, dolayısıyla bilimsel yazım kurallarına

uyma zorunluluğunuzun olmadığını beyan etmektesiniz. Böyle bir açıklama, sizi bilimsel atıf

kurallarına uymaktan kurtarıyorsa, başkalarını neden kurtarmamaktadır? Sizin atıf kurallarına

uymama konusundaki muafiyetiniz nereden kaynaklanmaktadır?

d) Eseriniz, vasat seviyede bile olmayan bilim adamının ürünü niteliğinde midir?

Diyorsunuz ki; bir eserin bilimsel eser olabilmesi için bilime orijinal katkı yapması

gerekmemekte; “vasat seviyede ve kabiliyette bir bilim adamının dahi yaratabileceği” eser de

bilimsel eserdir1230. Eserinizde atıf kurallarına uyulmasının gerekmemesi, eseriniz, vasat

seviyede ve kabiliyette olmayan bir kişinin ortaya koyduğu bir eser niteliğinde olması sonucunu

doğurur.

e) Fakülte öğrencilerinin usulsüz alıntılarla dolu bir kitabı okumaları ne kadar

doğrudur?

Diyorsunuz ki, meslek sınavlarına hazırlık yardımcı ders kitabı veya özet niteliğindeki

ürünler de FSEK kapsamında eserdir ve bunlarda da atıf kurallarına uyulması

gerekmektedir1231. Bunlarda atıf kurallarına uyulması gerekmektedir de; yükseköğrenim

öğrencilerine ders kitabı şeklinde kaleme alınan üründe atıf kurallarına uyulması gerekmiyor

mu? Bu öğrencilerin, atıf kurallarını öğrenerek mezun olmaları önemli değil midir? Soruları

çoğaltabiliriz.

Gözler, memurluk sınavı için hazırlanan kitaplarda, atıf kurallarına uyulması gerektiğini

söylemekte; ancak üniversite öğrencileri için hazırlanan ders notlarında atıf kurallarına

uyulmadığını pişkince söyleyebilmektedir. Sadece bu husus bile, Gözler’in ne kadar

samimiyetsize insanların onuru ile oynadığı ortaya koymaya yetmektedir.

Yukarıdaki açıklamalardan çıkan Gözler’in “korkunç etik çelişkilerini”1232

sıralayalım:

-Gözler, FSEK kapsamında bilimsel eser-bilimsel olmayan eser ayrımı yapılamayacağı

iddiasını savunmakta; ancak kendisi, kendi eserinin bilimsel eser olmadığını açıkça

belirtmektedir.

1229 GÖZLER Kemal, İdare Hukuku Ders Notları, Bursa 1999, s.xııı. 1230 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.633. 1231 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.6633-634. 1232 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.631.

190

-Gözler, FSEK kapsamında bilimsel eser-bilimsel olmayan eser ayrımı yapılamayacağı,

dolayısıyla tüm eserlerde atıf kurallarına uyulması gerektiğini savunmakta; ancak açıkça kendi

eserinin, bilimsel bir eser olmadığını ve açıkça bilimsel yazma kurallarına uyulmadığını1233

söylemektedir.

-Gözler kendisinden başka herkesin, bilimsel atıf kurallarına uyması gerektiğini,

uymayanlarla mücadele edeceğini ifade etmekte; ancak kendisini bilimsel atıf kurallarından

muaf tutmaktadır.

-Gözler memurluk sınavlarına hazırlık notlarında atıf kurallarına uyulması gerektiğini

söylemekte; ancak kendisi fakülte öğrencileri için kaleme aldığı ders notlarında atıf kurallarına

uymadığını açıkça beyan etmektedir.

Netice olarak, Gözler’in usulsüz alıntı ile mücadele ediyorum demesi tamamen bir

aldatmacadan ibaret olduğu ortaya çıkmaktadır. Başkalarını usulsüz alıntı yapıyor diye

acımasızca eleştiren, bu eleştiriyi yaparken de hiçbir insanî ve ahlâkî endişe taşımayan Gözler,

söylediklerinin tam tersi davranış sergilemekte hiçbir beis görmüyor. Eserinin bilimsel eser

olmadığını, bilimsel yazım kurallarına uyulmadığını “pişkince” beyan etmekten

utanmamaktadır.

7- “Tencere Dibin Kara Seninki Benden Kara” Savunması

Kemal Gözler’in usulsüz alıntı ile mücadelenin bayraktarlığına girişmesi, onun da

usulsüz alıntı ithamı ile karşılaşmasını engellemeyeceği açıktır. Kim Gözler’in eserlerinde

usulsüz alıntı tespit etmiş ise bunu ortaya çıkarmasında, Gözler’in ifadesiyle “kamu yararı”

bulunması 1234 yanında, “usulsüz alıntıya kurban giden fikrin gerçek sahibinin kim olduğunun

söylenmesi, bunun kamuya ilân edilmesi”1235 de gerekmektedir.

Gözler, kendisine karşı usulsüz alıntı ithamının önünü almak için müthiş bir kurnazlık

sergilemektedir. Kendisinin, diğer insanlardan çok akıllı olduğunu vehmeden Gözler, bu

konuda şunları söylemektedir:

“Nihayet intihal iddiasıyla karşılaşan yazarların başvurdukları en klasik savunma

tencere dibin kara seninki benden kara savunmasıdır. Usulsüz alıntılarla suçlanan yazar,

suçlayan yazarı da usulsüz alıntı yapmakla ve usulsüz alıntıya kurban giden kitabı da orijinal

bir kitap olmamakla suçlar”1236.

Şimdi şu soruları soralım:

- Gözler’in eserinde “usulsüz alıntı” varsa, bunlar ortaya konulamayacak mıdır?

-Usulsüz alıntı yaptığı ithamı ile karşılaşan bir kişi, Gözler’in eserinde de usulsüz alıntı

yapıldığını tespit ederse, bunu ortaya koymasında ne gibi bir hukukî engel vardır?

Gözler’in eserlerinde de usulsüz alıntı olduğunu tespit eden bir kişinin, bunu ortaya

koymasında hiçbir hukukî engel olmadığını Gözler de çok iyi bilmektedir. Tek derdi, kendisi

1233 GÖZLER Kemal, İdare Hukuku Ders Notları, Bursa 1999, s.xııı. 1234 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.3. 1235 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.10. 1236 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.643.

191

hakkında böyle bir ithamın önünü almaktır. Kendisi her türlü itham ve iddiayı ileri sürecek,

ancak karşılarındaki onun hakkında bir iddia da bulunmayacak. Böyle bir kurnazlığın bir işe

yaramayacağını ifade etmekle yetinelim.

Gözler kitabında devamla şöyle demektedir:

“Şimdiye kadar pek çok eleştiriyle karşılaştım. Ama özgünlük noktasında bir eleştiriyle

karşılaştığımı hatırlamıyorum” 1237.

Daha önce, eserlerinizin özgün olmadığı eleştirisine muhatap olmamanız, hiç

olmayacağınız anlamına gelmeyeceğini bilmelisiniz. İşte bu çalışma, eserinizin hiç de özgün

bir çalışma olmadığını ortaya koymaktadır. Nitekim 200’e yakın örnekten de anlaşılacağı gibi,

eserinizin neredeyse %80’i başka eserlerden usulsüz alıntılardan oluşmaktadır. Hatta bu

alıntıları çoğu zaman aynen (kelimesine virgülüne kadar) alıntı şeklindedir. Bu kitabın

neresinde bir özgünlük vardır? Cevabınızı merakla beklemekteyiz.

Gözler kitabında devamla şu ifadelere de yer vermektedir:

“Yine şimdiye kadar kitaplarımda usulsüz alıntı bulunduğu yolunda veya atıflarımın

dürüstlüğü ve düzgünlüğü noktasında da tek bir eleştiriyle karşılaşmadım”1238.

Biz de diyoruz ki, daha önce usulsüz alıntı ithamı ile karşılaşmaman, hiç

karşılaşmayacağın anlamına gelmez. İşte bu çalışmayla “korkunç etik çelişkiler”1239 içinde

olduğunuz, eserlerinizde usulsüz alıntı yaptığınız ithamı ile karşılaşmaktasınız. Merak

ediyoruz, bu ithamlara hangi bilimsel argümanlarla cevap vereceksiniz? “bilimsel yazma

kurallarına uyulmadığı”1240 yönündeki açık beyanınıza rağmen, usulsüz alıntı yapmadığınızı

nasıl savunacaksınız?

VI. HUKUKA AYKIRI İKTİBASLA İLGİLİ BİRKAÇ HUSUS

1. Özgün Bir Fikrin Kaynak Gösterilmeden Alınması Ağır İntihaldir

Bir yazarın daha önce ortaya konmayan özgün (orijinal) bir fikrinin, düşüncesinin kaynak

gösterilmeden alınması, herhalde hukuka aykırı iktibasın en ağırı olan intihali oluşturmaktadır.

Nitekim Gözler intihali, “alıntı yapıldığı halde hiç kaynak gösterilmemesi haline “intihal (fikir

hırsızlığı)” denilir1241 şeklinde açıklamaktadır.

Buna göre bir eserden aynen alıntı yapılmasına rağmen, hiç kaynak gösterilmemesi

“intihal (fikir hırsızlığı)” fiilini oluşturmaktadır. Kaynak göstermeksizin, bir yazarın orijinal

fikrinin alınması, intihalin en ağır halini oluşturmaktadır. Zaten atıf kurallarının asıl amacı, fikrî

emeği korumaktır. Fikrî emek ise “orijinal bir fikir yahut buluşta” en üst seviyeye çıkmaktadır.

En üst seviyedeki fikrî emeğin korunması da en üst seviyede olmak zorundadır. İşte bu yüzden,

başkasının orijinal fikrinin, kaynak gösterilmeden alınması, intihal fiilinin en ağırını

oluşturmaktadır.

1237 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.643-644. 1238 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.643-644. 1239 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.631. 1240 GÖZLER Kemal, İdare Hukuku Ders Notları, Bursa 1999, s.xııı. 1241 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.52.

192

Kemal Gözler’in eserinde, başkasına ait orijinal bir fikrin, kaynak gösterilmeden

alınması şeklindeki intihal örnekleri de bulunmaktadır. Buraya birkaç örnek aktaralım.

ÖRNEK 1




Merkezî idare, mahallî idareler üzerinde, mahallî hizmetlerin idarenin bütünlüğü ilkesine



dairesinde idarî vesayet yetkisine sahiptir.









olduğu sonucu çıkarılabilir








sahiptir”.




olduğunu kabul etmek gerekecektir. Ayrıca anayasada ifadesini bulan ‘idarenin bütünlüğü’





Açıklamalardan da anlaşılacağı gibi, Anayasada, “hizmet bakımından yerinden yönetim

idareleri” (kamu kurumları) üzerinde, merkezden yönetimin idarî vesayet yetkisine sahip olup

olmadığı konusunda bir hüküm bulunmamaktadır. Acaba hizmet bakımından yerinden yönetim

idareleri üzerinde, merkezden yönetimin idarî vesayet yetkisi bulunmakta mıdır?

Bu sorunun cevabı bakımından Metin Günday’ın orijinal bir fikri bulunmaktadır.

Günday, hizmet bakımından yerinden yönetim idareleri üzerinde, merkezden yönetimin idarî

vesayet yetkisi bulunduğunu “evleviyet” fikri ve anayasa yer alan “idarenin bütünlüğü”

ilkesine dayandırmaktadır. Ona göre, daha özerk olan mahalli idareler üzerinde idarî vesayet

kabul edildiğine göre, kamu kurumları üzerinde evleviyetle olmalıdır. Yine anayasada yer alan

193

“idarenin bütünlüğü” ilkesi, kamu kurumları üzerinde, merkezden yönetimin idarî vesayet

denetiminin varlığını gerektirmektedir.

Günday’ın bu orijinal fikri (buluşu), Gözler tarafından da aynen aktarılmakta, ancak

Günday’a hiç atıf yapılmamaktadır. Şu hale göre Gözler, orijinal bir fikrin kaynak

gösterilmeden aynen alınması şeklindeki ağır intihal fiilini ve dolayısıyla FSEK 71. maddede

düzenlenen suçu işlemiş demektir.

ÖRNEK 2



Normal olarak yerinden yönetim kuruluşlarının bazı işlemleri onamaya tabi değildir.

Dolayısıyla bunlar hakkında idari vesayet yetkisi işlemez. Ancak bunlara karşı itiraz vaki olursa,

bunlar üzerinde idari vesayet yetkisi kendiliğinden işler. Örneğin belediye meclisinin bazı

kararlarına karşı belediye başkanı itiraz edebilir (İl belediyelerinde içişleri bakanlığına, ilçe

belediyelerinde vilayete) bu durumda Danıştay ve il idare kurulu itirazı inceler. Böylece

normalde onamaya tabi olmayan bir işlem onamaya tabi hale gelmektedir.



Yerinden yönetim kuruluşlarının bazı işlemleri için merkezi idarenin bir onaması

öngörülmemekle beraber, bazen bu işlemlere karşı itiraz olunmakla, aslında mevcut olmayan

idari vesayet yetkisi ve denetimi yaratılmış olur. Bu tür işlemler doğmuş, tamamlanmış ve hatta

yürürlüğe dahi girmişlerdir. Ancak kanunda öngörülen itiraz yoluna başvurmakla, aslında

merkezi idarenin onanmasına tabi olmayan işlemler, onamaya tabi tutulmuş olur. Örneğim

belediye idaresinin bir organı olan belediye meclisinin sadece bazı kararları vesayet

makamının onamasına tabi tutulmuştur. Bunlar dışındaki kararlara karşı 1580 sayılı Belediye

Kanununun 73 üncü maddesi uyarınca, belediye başkanı ve ilgililer tarafından, il merkezi olan

beldelerde İçişleri Bakanlığına, il merkezi olmayan beldelerde ise vilayete itiraz olunabilir.

Vilayete yapılan itirazlar il idare kurulu tarafından, İçişleri Bakanlığına yapılan itirazlar Danıştay

tarafından belli bir süre içinde incelenir ve karara bağlanır. Görüldüğü üzere, aslında onamaya

tabi tutulmamış olan belediye meclisi kararı, itiraz üzerine merkezi idarenin onamasına tabi

tutulmaktadır.



Bu örnekte aktardığımız, yerinden yönetim kuruluşları üzerinde “itiraz sonucu oluşan

idari vesayet denetimi” şeklindeki yaklaşım, Günday’ın orijinal (özgün) bir yaklaşımı ve

fikridir.

Günday’ın bu orijinal fikri (buluşu), Gözler tarafından da aynen aktarılmakta, ancak

Günday’a hiç atıf yapılmamaktadır. Şu hale göre Gözler, orijinal bir fikrin kaynak

gösterilmeden aynen alınması şeklindeki ağır intihal fiilini ve dolayısıyla FSEK 71. maddede

düzenlenen suçu işlemiş demektir.

194

2. Gözler Destursuz Bağa Girmektedir

Gözler’in, kendi deyimiyle “korkunç etik çelişkileri”1242den birisi de yine kendi

deyimiyle “destursuz bağa girme” konusunda ortaya çıkmaktadır. Akademik çalışma alanları

dışında eser yazmayı, destursuz bağa girme olarak nitelendiren Gözler, bu konuda şunları

ifade etmektedir:

“Ancak bilim dalında bir ‘ders kitabı’ yazmak için en azından o bilim dalının ‘doktoru’

olmak gerektiği söylenebilir. ‘Doktora’, bir bilim dalında yayın yapmak için verilmiş bir

‘ruhsat’tır”1243.

Görüldüğü üzere Gözler, bir bilim dalında ders kitabı yazabilmek için, o bilim dalında

doktora yapmanın şart olduğunu ifade etmektedir. Kendisinin koyduğu bu şarta, acaba

kendisi ne kadar riayet etmektedir?

Üniversitenin resmi internet sitesine koyduğu özgeçmişe göre1244 Gözler, bütün

akademik çalışmalarını (yüksek lisans, doktora ve doçentlik) “anayasa hukuku” alanında

yapmıştır. Kısaca Gözler “anayasa hukuku doktorudur”. Kendi ifadesi ile sadece anayasa

hukuku alanında genel kitaplar yazmaya ruhsat verilmiştir. Oysa Gözler’in eserler listesine

baktığımızda anayasa hukuku dışında birçok alanda genel eserler kaleme aldığı

görülmektedir. Bu durum, Gözler’in “korkunç etik çelişkileri”1245den birisidir. Başka bir

ifadeyle “destursuz bağa girdiğinin” ispatıdır.

Gözler, bu eleştirinin kendine yöneltileceğini bildiğinden, herkesin aklıyla dalga

geçercesine bir şark kurnazlığı yaparak, kendisinin destursuz bağa girenlerden olmadığını

ortaya koymaya çalışmakta ve şu argümanlara sarılmaktadır:

a) Kamu hukuku alanında doktora yapmış olmak: Gözler’e göre1246 hem Türkiye’de

hem de Fransa’da “idare hukuku” ya da “anayasa hukuku” şeklinde lisansüstü program

bulunmamaktadır. Her iki ülkede de yüksek lisans ve doktora programları “kamu hukuku”

şeklinde yürütülmektedir. Yüksek lisans ve doktorasını kamu hukuku alanında yaptığına

göre, anayasa hukuku alanında olduğu gibi, idare hukuku alanında da genel eserler yazabilme

ehliyetine sahipmiş.

b) Doktora programında ilgili bilim dalından ders almış olmak: Gözler, doktora

programında, “idare hukukunun en ünlü hocalarından idare hukuku dersi almış olmayı ve bu

derslerden üstün başarı sağlamış olmayı” da idare hukuku alanında ders kitabı yazma

konusunda bir ruhsat olarak ileri sürmektedir1247.

Gözler’in bu argümanlarından yola çıkarak şu soruları soralım:

1) Yüksek lisans ve doktora programının “kamu hukuku” şeklinde olması, kamu

hukuku alanındaki her bilim dalı alanında size ders kitabı yazma ruhsatı vermekte midir?

1242 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.631. 1243 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.18. 1244 http://hukuk.uludag.edu.tr/kemal_gozler.html 1245 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.631. 1246 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.18, dpnt.6. 1247 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.18, dpnt.6.

195

Malum “kamu hukuku” programı, anayasa hukuku ve idare hukuku yanında, ceza

hukuku, uluslararası hukuk, vergi hukuku, kamu maliyesi, hukuk tarihi gibi birçok bilim

dalını kapsamı içine almaktadır. Şu hale göre Gözler, ceza hukuku, vergi hukuku, uluslararası

hukuk, hukuk tarihi bilim alanlarında da “ders kitabı yazma” konusunda ruhsat almış

durumdadır. Zira “kamu hukuku” alanında doktora yapmıştır.

2) Kamu hukuku alanındaki yüksek lisans ve doktora programlarında, kamu hukuku

bölümünde yer alan bir dersi almak ve başarılı olmak, o bilim dalında ders kitabı yazmaya

ruhsat vermekte midir?

Bilindiği üzere kamu hukuku alanındaki yüksek lisans ve doktora programları ders

aşaması ve tez yazımı olarak iki aşamadan oluşmaktadır. Ders aşamasında da kamu hukuku

bölümü içinde yer alan anayasa hukuku ve idare hukuku yanında, ceza hukuku, uluslararası

hukuk, vergi hukuku, kamu maliyesi, hukuk tarihi gibi birçok bilim dalından dersler

alınmaktadır. Gözlere göre bu bilim dalından birisinden ders alıp başarılı olmak, o bilim

alanında ders kitabı yazmak için yeterli olacaktır. Örneğin doktora programının ders

aşamasında “ceza hukuku” bilim dalından ders alan bir kişi, “ceza genel hukuku”, “ceza özel

hukuku”, “ceza muhakemesi hukuku” alanında da ders kitabı yazmaya ruhsat almış

denmektir. Gözler’in akıl yürütmesinden bu sonuç çıkmaktadır. Bu durumun da Gözler’in,

kendi deyimiyle “korkunç etik çelişki”1248 içinde olduğunda kuşku bulunmamaktadır.

Sonuç olarak Gözler, “destursuz bağa girmekte”, ancak kendisini âlemin en akıllısı,

başkalarını da ahmak sanarak bunun tersini ispatlamaya çalışmaktadır1249.

3. Usulsüz Alıntı Yapan Kişiye Karşı Yapılması Gerekenler

Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu hükümlerine baktığımızda, eser sahipliğinden

kaynaklanan bir takım manevî ve maddî haklar olduğu görülmektedir1250: a) Manevi haklar;

eseri umuma arz yetkisi, adın belirtilmesi hakkı, eserde değişiklik yapılmasını men hakkı,

eserin aslına ulaşma hakkı, tahrip edilmeyi önleme hakkı (FSEK, m.14-17). b) Malî haklar

(eserden ekonomik olarak yararlanma hakkı); eseri işleme hakkı, çoğaltma hakkı, yayma

hakkı, temsil hakkı, umuma iletim hakkı (FSEK, m.21 vd.).

Bir eserden usulsüz alıntı yapılması, yukarıda belirtilen manevî veya maddî haklardan

bir veya bir kaçının ihlal edilmesi anlamındadır. Bu hakların ihlal edilmesini önlemek için,

hak ihlalinde bulunanlara karşı FSEK bir takım müeyyideler de öngörmektedir. Bu

müeyyideleri kısaca şöyle ifade edebiliriz:

-Hukuk davası açılması: FSEK 66-70. maddelerinde, eser sahipliğinden doğan hakları

ihlal edenlere karşı, hukuk davası (maddi ve manevi tazminat) açılabileceği

öngörülmektedir1251.

1248 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.631. 1249

Bu durumun halk dilinde “köpeksiz köyde değneksiz gezme” şeklinde bir ifadesi de bulunmaktadır. 1250

SULUK/ORHAN, age., s.373; TEKİNALP, age., s.167; ATEŞ, age., s.161;EREL, age., s.134. 1251 Hukuk davaları, tazminat davalarından ibaret değildir. Bunun yanında tespit davası (FSEK, m.15/III),

tecavüzün önlenmesi davası (FSEK, m.66) gibi davalar da bulunmaktadır.

196

-Ceza davası açılması: FSEK 71-75. maddelerinde, eser sahipliğinden kaynaklanan

hakların ihlali niteliğindeki kimi filleri suç olarak nitelendirmekte, fiili işleyen kişi hakkında

hapis ve adli para cezası öngörmektedir.

-Disiplin soruşturması: Fikrî hakları ihlal eden kişi, şayet kamu görevlisi ise kendi

mevzuatı çerçevesinde disiplin suçu da işlemiş olur. Özellikle bu kişi, üniversite personeli ise

disiplin müeyyidesi ile karşılaşabilir.

Gözler de bu hususa işaret etmekte, usulsüz alıntı yapan kişiye karşı hukuk davası

açılabileceğini, ceza davası açılması için savcılığa suç duyurusunda bulunulabileceğini ve

disiplin soruşturması açılması için şikâyette bulunulabileceğini ifade etmektedir1252.

a) Hukuk Davası: Usulsüz alıntı, usulsüz alıntı yapılan eserin sahibinin manevî ve

maddî haklarını ihlal ettiğinden, bu kişiye karşı hukuk davası (maddî-manevî tazminat

davası) açılabilecektir. Bu davaları açmak, usulsüz alıntı (intihal) yapılan eserin sahibinin

(eser üzerinde hak sahibi olanın) yetkisindedir. Bu çalışmada usulsüz alıntı yapılan eser Metin

Günday’a ait olduğundan, hukuk davası açıp açmamak onun takdirindedir. Biz bu çalışmayı

Metin Günday’a da göndereceğiz. Sonrası onun bileceği bir iştir.

b) Ceza Davası: FSEK, usulsüz alıntı fiili hakkında cezai müeyyideler de

öngörmektedir. Nitekim FSEK’in “ceza davaları” başlığını taşıyan 71. Madde de şu hükümler

yer almaktadır:

-“Bir eserden kaynak göstermeksizin iktibasta bulunan kişi altı aydan iki yıla kadar

hapis veya adlî para cezasıyla cezalandırılır” (FSEK, m.71/1-3).

-“Bir eserle ilgili olarak yetersiz, yanlış veya aldatıcı mahiyette kaynak gösteren kişi,

altı aya kadar hapis cezası ile cezalandırılır”(FSEK, m.71/1-5).

Aşağıda yer verdiğimiz 200’e yakın örnekte görüleceği gibi Gözler, Günday’ın

eserinden çoğunluğu “aynen alıntı”, bir kısmı “mealen alıntı”, bir kısmı da “sun’i mealen

alıntı” şeklinde alıntılar yapmaktadır. Bu alıntılarda hiç kaynak gösterilmediğinden FSEK,

m.71/1-3’te düzenlenen “bir eserden kaynak göstermeksizin iktibasta bulunma” suçunu

işlemiştir. Bu suçun müeyyidesi de “altı aydan iki yıla kadar hapis” cezasıdır.

Ne var ki, bu suçun takibi FSEK 75. madde gereğince hakkı ihlal edilen kişinin

şikâyetine tabidir. Biz bu çalışmayı Günday’a da göndereceğiz. Şikâyet edip etmeme onun

takdirindedir.

Ek açıklama: Burada intihal suçunun oluşması ile ilgili birkaç hususu açıklamak

istiyoruz.

-Suçun oluşmasında kast şarttır: Başka bir ifade ile intihal suçu kasten işlenebilen bir

suçtur. “İntihal fiilinin ceza hukuku anlamında suç olabilmesi için, bu fiilin bilerek işlenilmesi

gerekir. Farkında olmadan işlenmesi durumunda bu fiil suç oluşturmaz”1253.

1252 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.4 1253 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.55.

197

Buraya aktardığımız kaynaksız alıntıların kasten yapıldığını Gözler itiraf etmektedir.

Nitekim kitabının başlangıcında “açıklama” kısmında şöyle demektedir:

“Bu çalışmada, bilimsel yazma kurallarına uyulmamıştır. Özellikle alıntılar, usulüne

uygun olarak gösterilmemiştir…”1254.

Herhalde usulsüz alıntı yapıldığının bundan daha açık itirafı olamaz. Kaldı ki, bir kitabın

%80’nine yakın bir kısmının alıntılarla oluşması, kastın başka bir ispatı niteliğindedir.

Gözler devamla şunları da söylemektedir:

“Keza bir yazarın bir kitapta başka yazardan yaptığı alıntılardan bir ikisinin kaynağını

göstermeyi yanlışlıkla unutması durumunda sırf bu nedenle intihal suçunun oluştuğu iddia

edilemez. Ancak bunun için ortada gerçekten bir “unutma”nın olması ve bunun bir iki

alıntıya inhisar etmesi gerekir. Arka arkaya ve sistemli olarak kaynak gösterilmeksizin

paragrafların aktarılması durumunda unutma savunması inandırıcı bir savunma olmaktan

çıkar”1255.

Aşağıda 200’e yakın örnekle ortaya koyduğumuz gibi, Gözler’in eserinin %80’i

usulsüz alıntı ile oluşmaktadır. Bu kadar usulsüz alıntının unutulma veya hata ile oluştuğunu

söylemek mümkün değildir. Üstelik bu örnekler arka arkaya, sistemli bir şekilde hatta önemli

bir kısmı da aynen alıntı (kelimesine virgülüne aynı) şeklinde tezahür etmektedir.

Bu durumda Gözler, söz konusu alıntıların kasten olmadığını, unutma ile olduğunu ileri

süremez. Bu örnekler kendi ifadesiyle tam “intihal” suçunu oluşturmakta ve FSEK 71/1-3’te

düzenlenen “bir eserden kaynak göstermeksizin iktibasta bulunma” suçunu işlemektedir.

-Suç duyurusu: Usulsüz alıntı yapan kişinin yargılanabilmesi için suç duyurusunda

bulunulması ve savcıların iddianame düzenleyerek dava açması gerekmektedir.

Burada Gözler savcılarla ilgili bir yakınmayı dile getirmektedir:

“…Kaynaksız alıntıyı yapan yazar bir üniversite öğretim üyesi ise ortada görev suçu

olduğu gerekçesiyle ‘görevsizlik kararı’ verip soruşturma evrakını ilgili üniversite

rektörlüğüne göndermektedir. Oysa ortada bir görev suçu yoktur. Kaynaksız alıntıların

bulunduğu kitabı öğretim üyesi, üniversitenin verdiği görev dolayısıyla yazmamıştır ki ortada

görev suçu olsun”1256.

Gözler’in bu açıklamalarından çıkan sonuç şudur: Gözler kaynak göstermeksizin alıntı

yaptığından FSEK 71. madde de düzenlenen suçu işlemiştir. Bu suç görev suçu niteliğinde

değildir. Yani yetkili amirlerin iznine tabi olmaksızın doğrudan kovuşturulabilen bir suçtur.

Gözler hakkında intihal suçu işlediği yönünde suç duyurusu dilekçesi alan savcılar,

görevsizlik kararı vermemelidir. Bu şekilde davranan savcılar hakkında da Gözler’in hiçbir

itirazı olmamalıdır.

1254 GÖZLER Kemal, İdare Hukuku Ders Notları, Bursa 1999, s.xııı. 1255 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.55. 1256 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.7.

198

c) Disiplin Soruşturması: Usulsüz alıntı yapma fiilinin öğretim elemanları açısından

disiplin suçu oluşturabileceğini söylemiştik. Nitekim Yükseköğretim Kurumları Yönetici,

Öğretim Elemanı ve Memurları Disiplin Yönetmeliği’nin “Kamu Görevinden Çıkarma”

başlığını taşıyan 11/2-n. maddesinde, “Bir başkasının bilimsel eserinin veya çalışmasının

tümünü veya bir kısmını kaynak belirtmeden kendi eseri gibi göstermek” kamu görevinden

çıkarmayı gerektiren bir disiplin suçu olarak düzenlenmiştir1257. Bu hüküm, “usûlsüz alıntıyı

yapan kişileri en şiddetli şekilde cezalandırılmasını öngörmektedir”1258.

Aşağıda yer alan 200’e yakın örnekten de anlaşılacağı gibi Gözler burada öngörülen

disiplin suçunu da işlemiştir. Kendi eserini, başkasının eserinden %80 oranında atıf

yapmadan usulsüz alıntı (intihal) ile oluşturduğundan, başkasının eserini kendi eseri gibi

gösterme fiilini işlemiştir. Bu fiilin müeyyidesi de kamu görevinden çıkarılmasıdır.

Usulsüz alıntı fiili ile ilgili yapılacak disiplin soruşturması bakımından birkaç hususa

daha değinelim:

-Şikâyet hakkı olanlar: Bir yazarın usulsüz alıntı yaptığı ortaya çıktığında, disiplin

soruşturması yapılması için kimler şikâyette bulunma hakkına sahiptir? Bu sorunun cevabını

Gözler güzel bir şekilde vermektedir:




Gözler’in bu açıklamasına göre, kendi eseri ile ilgili olmasa da, usulsüz alıntıyı tespit

eden herkes disiplin soruşturması için şikâyette bulunma hakkına ve yetkisine sahiptir. Şu

hale göre bu çalışmayı okuyan herkes, Gözler hakkında ilgili mercilere disiplin soruşturması

için başvurma yetkisine ve hakkına sahiptir.

Çağrı: Biz bu çalışmayı Türkiye’deki tüm hukukçu akademisyenlere ve Sayıştay,

Yargıtay, Danıştay gibi yüksek mahkeme başkan ve üyelerine de göndereceğiz. Onlardan

beklentimiz, Gözler’in çağrısına uyarak kendisi hakkında Uludağ Üniversitesi Rektörlüğü ve

Yükseköğretim Kurulu Başkanlığına şikayet dilekçeleri vermeleridir.

-Şikâyet mercileri: Usulsüz alıntı yapıldığını tespit eden ya da bu duruma vakıf olan

kişi, disiplin soruşturması açılması için hangi mercilere başvurmalıdır?

Bu sorunun cevabını da Gözler’den alalım:




Gözler şu an itibariyle Bursa Uludağ Üniversitesi Hukuk Fakültesinde görev yaptığına

göre, bu çalışmayı okuyan herkesi, Uludağ Üniversitesi Rektörlüğüne, Gözler hakkında

1257 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.8. 1258 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.4. 1259 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.28. 1260 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.28.

199

şikâyet dilekçesi vermeye davet ediyoruz. Böylece usulsüz alıntı ile mücadeleye bir katkı

sağlamış olacaksınız. Unutmayın bu başvuruda kamu yararı da bulunmaktadır1261.

Gözler devam etmektedir:

“Aynı talepler YÖK Bilimsel Araştırma ve Etik Kuruluna da yapılabilir. Böyle bir talep

gelirse, ne ilgili üniversite rektörlüğü, ne YÖK Etik Kurulu, başvuranın yetkisizliği nedeniyle

soruşturma açılması istemini reddedemez1262.

Şu hale göre bu çalışmayı okuyan herkesi, Yükseköğretim Kurulu Başkanlığına Gözler

hakkında şikâyet dilekçesi vermeye davet ediyoruz. Böylece bir yandan usulsüz alıntı ile

mücadeleye, öte yandan kamu yararının gerçekleşmesine katkı sağlamış olacaksınız1263.

-Soruşturma mercilerine çağrı: Usulsüz alıntı yapanlar hakkında disiplin soruşturması

açmaya yetkili makamlarına da bir çağrıda bulunmak istiyoruz. Gözler, bu makamları adeta

töhmet altında bırakacak şekilde şu ifadelere yer vermektedir:

“Ne var ki, böyle bir durumda üniversite rektörlüğü, çoğunlukla, mensubu olan öğretim

üyesini korumak için elinden gelen her şeyi yapar. Soruşturma açsa da soruşturma

neticesinde disiplin suçunun oluşmadığına, ceza verilmesine gerek olmadığına vb. karar

verirler”1264.

Gözler hakkında disiplin soruşturması yapacak olan Yükseköğretim Kurulu ya da

Uludağ Üniversitesi Rektörlüğü yetkilileri, Gözler hakkında gelen intihal iddialarını ciddiye

alıp, bağımsız bilirkişilere inceletip, suç tespit edildiğinde de hiç tereddüt etmeden Gözler

hakkında gerekli cezayı tatbik etmelisiniz. Bunu yapmaz iseniz, görevi kötüye kullanma suçu

işlemiş olursunuz1265.

VII. SIRADA NE VAR?

Çalışmamızın başında da ifade ettiğimiz üzere, Kemal Gözler’in tüm eserlerini (kitap,

makale vs.) mercek altına aldık. Hepsi hakkında ayrı koldan çalışmalar devam etmektedir. Bu

çalışmalardan hangisi önce tamamlanırsa “sırada o çalışma olacak” demektir.

Burada şunu da ifade etmek gerekir ki, Gözler Fransızca kaynaklardan bolca

yararlanmaktadır. Bu yararlanmalarda da hukuka aykırı iktibaslar olup olmadığı da

araştırılmaktadır. İşin içinde yabancı dil (Frnasızca) olduğundan, çalışmalar bir hayli zahmetli

ve uzun süreceğe benzemektedir. Ama olsun, Türk bilim hayatına bir katkı sağlamak amacında

olduğumuzdan, yılmadan çalışmalarımıza devam ediyoruz.

Yürütülen çalışmalar, bu çalışmadaki üslup ve plan dâhilinde yürütülmektedir. Bu

çalışmada nasıl bir yöntem takip edilmiş ise, gelecek çalışmalarda da aynı yöntem esas

alınacaktır.

1261 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.3. 1262 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.28. 1263 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.3. 1264 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.8. 1265 Nitekim aldığımız duyumlara göre Gözler, şikâyet ettiği kişiler hakkında soruşturma açılmasına gerek

olmadığı yönünde karar veren yetkililer hakkında, “görevi kötüye kullanma” suçunu işledikleri gerekçesiyle

suç duyurusunda bulunmuştur.

200

Bu çalışmaların sonunda nasıl bir netice çıkacak henüz belli değil. Çalışma

tamamlandığında usulsüz alıntıya ilişkin bir kanata ulaşacağız. Peşin bir hüküm vermeden,

şimdilik Gözler’in iki eserinde tespit ettiğimiz birkaç örneği sunuyoruz. Eserlerin tamamı

hakkındaki çalışma tamamlandığında kesin kanaatimizi ortaya koyacağız.

Birinci Eser: GÖZLER Kemal, Anayasa Hukukunun Genel Esasları [Ders

Kitabı], 4. Baskı, Bursa 2013.

Aşağıdaki örneklerden de anlaşılacağı gibi, Gözler bu kitabında, çok sayıda yazarın

eserinden usulsüz alıntı yapmıştır. Burada örnek kabilinden birkaçını aktarmaktayız. Çalışma

tamamlandığında örneklerin sayısı bir hayli olacak gibi görünüyor.

ÖRNEK 1


GÖZLER, Kemal, Anayasa Hukukunun Genel Esasları -Ders Kitabı, 4. Baskı, Bursa

2013, s.161.

Kara ülkesi ve karasularının üzerinde yer alan bütün hava sahasını kapsamaktadır.

Şimdi de aynı konuyu bu eserden takip edelim

PAZARCI Hüseyin, Uluslararası Hukuk Dersleri, 7. Baskı, Ankara 1998, İkinci Kitap,

s.15.

Kara ülkesi ve karasularının üzerinde yer alan bütün hava sahasını kapsadığı kabul

edilmektedir.



1- Kaynak gösterilmemektedir: Gözler’in eserinde bu kısım için ne Pazarcı’nın eserine



2- Aynılık bulunmaktadır: Burada 11 satırdan oluşan cümle, her iki serde de aynı sırayla

yer almaktadır. Bu kadar aynılık, “iki yazarın geceleri aynı rüyayı görme ihtimalinden”1266 daha



alıntının tırnak içinde italikle yazılması gerekir1268. (2) Kısa cümlelerde ihlal olmaz deniyorsa;








201

ÖRNEK 2



2013, s.161

Bu üst sınır, havanın bittiği, artık “uzay”ın başladığı çizgidir. Ancak bu çizginin hangi

yükseklikten geçtiği sorunu tartışmalıdır. Uygulamada üst sınır 60 ila 100 km’ye kadar

çıkmaktadır.



s.15

Devletlerin genel olarak yerden yükseklik ölçütünü benimsedikleri gözlenmektedir.

Örneğin bu çerçevede Kanada’nın 64, Fransa’nın 80 İtalya’nın 100 km yüksekliği sınır olarak

önerdikleri izlenmektedir (Pazarcı bu bilgi için dipnot vermiş)




ne de başka bir esere atıf yapılmaktadır. Dikkat edilirse 60 km. alt sınır, 100 km. ise üst

sınırdır ve Gözler bu bilgileri Pazarcı’dan almıştır. Çünkü aynı bilgiler onun kitabında vardır

ve Gözler bu kitaptan çokça yararlanmıştır. Bir an için bu bilgileri ondan almadığını

düşünelim. Her durumda bu bilgiler için dipnot verip kaynak göstermesi gerekir. Oysa Gözler

kesinlikle dipnot göstermemiştir. Kaynak gösterilmediğine göre, fikrin ve cümlelerin


2- Benzerlik bulunmaktadır: Burada 2 satırdan oluşan 1 paragraf, iki yazar tarafından

da çok benzer şekilde tekrarlanıyor. Bu kadar benzerlik, “iki yazarın geceleri aynı rüyayı

görme ihtimalinden”1272 daha düşük bir ihtimaldir. Yani tipik bir mealen alıntı söz konusudur.


Hukukun genel konularıdır, kaynak göstermeye gerek yok deniyorsa, yazar bunları kendi








202

ÖRNEK 3

Önce Gözler’in kitabının ilgili kısmını okuyalım


2013, s.

İnsan topluluğunun büyüklüğünün bir önemi yoktur. Bir tarafta on onbeş bin nüfuslu ….

Nauru… gibi küçük devletler, diğer tarafta nüfusu milyarlarla… ifade edilen Çin, Hindistan…

gibi devletler vardır.



s.7.

İnsan topluluğunun sayısının uluslar arası hukuk bakımından hiçbir önemi yoktur…

Nitekim bugün var olan devletler arasında Nauru bulunduğu gibi Çin Halk Cumhuriyeti de

vardır.(Bu bilgiden dolayı Pazarcı dipnot vermiştir.)




ne de başka bir esere atıf yapılmaktadır. Pazarcı ise kaynak göstermektedir. Kaynak

gösterilmediğine göre, fikrin ve cümlelerin kendisine ait olduğunu beyan etmiş demektir.

2- Aynılık ya da benzerlik bulunmaktadır: İki paragrafın ne kadar benzer olduğu

görülmektedir. Kullanılan kelimeler, cümlenin kurgulanışı ve örnekler aynıdır.Bu kadar




gerekir1281. (3) hukukun genel konularıdır, kaynak göstermeye gerek yok deniyorsa, yazar

bunları kendi kelimeleri ile ifade etmediğinden yine hukuka aykırı iktibas bulunmaktadır1282.

(4) Aynılık yok, sadece benzerlik var deniyorsa; bu savunma hukuken geçersiz bir safsatadan





ÖRNEK 4


GÖZLER Kemal, Anayasa Hukukunun Genel Esasları -Ders Kitabı, 4. Baskı, Bursa

2013, s.218.

Nasıl bir nokta, üç ayrı yönden birbirine eşit kuvvetlerle çekildiğinde sabit kalırsa, devlet

de üç ayrı kuvvet tarafından çekilirse sabit kalır.



203

ÖZBUDUN Ergun , Türk Anayasa Hukuku, , Ankara, 2013,s.186.

Bu durumda devlet, karşıt yönlerden eşit kuvvetlerde çekilen bir cisim gibi hareketsiz

kalır, yani iş göremez olur.



1- Kaynak gösterilmemektedir: Gözler’in eserinde bu kısım için ne Özbudun’un eserine



2- Aynılık ya da benzerlik bulunmaktadır: İki eserdeki cümlenin ve orijinal örneğin ne

kadar benzer olduğu aşikârdır. Bu kadar benzerlik, “iki yazarın geceleri aynı rüyayı görme




gerekir1289. (3) Hukukun genel konularıdır, kaynak göstermeye gerek yok deniyorsa, yazar



ibaret1291 olup, benzerlik bulunması da hukuka aykırı iktibas oluşturur1292. (5) Kısa cümlelerde

ihlal olmaz deniyorsa; Gözler, “İç egemenlik, devletin kendi ülkesi içinde söz konusu olan

egemenliktir”1293, yine “Kurucu iktidar, anayasa yapma ve değiştirme iktidarıdır”1294 cümleleri

bakımından usulsüz alıntı iddiasında bulunabiliyorsa; biz de aynı iddiada bulunabiliriz.




ÖRNEK 5



2013, s.34.

Azınlıkların temel haklarının tanınıp güvence altına alınmadığı bir rejimde, yöneticileri

seçme özgürlüğü de büyük anlam taşımaz (Özbudun’a atıf var, tırnak yok).


ÖZUDUN Ergun, Türk Anayasa Hukuku, , Ankara, 2013, s.265.

Azınlıkların temel haklarının tanınıp güvence altına alınmadığı bir rejimde, yöneticileri

seçme hakkı da büyük bir anlam taşımaz.


204



1- Kaynak gösterilmektedir: Gözler’in eserinde bu kısım için Öbudun’nun eserine atıf

yapılmaktadır. Ancak aynen alıntı yapılmasına rağmen italik ya da tırnak içinde

gösterilmemektedir.

2- Aynılık bulunmaktadır: Burada 17 kelimeden oluşan bir cümle, iki yazar tarafından

da aynı şekilde tekrarlanıyor.

3- (1) Burada aynen alıntı varsa; alıntının kaynağının gösterilmesi yetmez1296 alıntının

tırnak içinde italikle yazılması gerekir1297. Bunları söyleyen Gözler, ne hikmetse kendisi bu

karala uymamaktadır.


dolayısıyla, FSEK, m.71/1, b.4’te hükme bağlanan ‘yanlış kaynak gösterme’ suçu

oluşmaktadır.

ÖRNEK 6



2013, s.160.

Vatikan’ın statüsü İtalya ile Papalık arasında 11 Şubat 1929 tarihinde imzalanan Latran

Andlaşmasıyla saptanmıştır.


OKANDAN Recai Galip, Umumi Amme Hukuku, İstanbul1968, s.716.

Vatikan sitesinin teşekkülünü mümkün kılan ve İtalya Devleti ile yapılan 11 Şubat 1929

tarihli Latran Andlaşması ile …



1- Kaynak gösterilmemektedir: Gözler’in eserinde bu kısım için ne Okandan’ın eserine



2- Aynılık ya da benzerlik bulunmaktadır: Burada 18 kelimeden oluşan cümle iki yazar






1296 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.41. 1297 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.37-38. 1298 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.52. 1299 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.638-639. 1300 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.41. 1301 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.37-38. 1302 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.43.

205



ibaret1304 olup, benzerlik bulunması da hukuka aykırı iktibas oluşturur1305. (5) Kısa cümlelerde

ihlal olmaz deniyorsa; Gözler, “İç egemenlik, devletin kendi ülkesi içinde söz konusu olan

egemenliktir”1306, yine “Kurucu iktidar, anayasa yapma ve değiştirme iktidarıdır”1307 cümleleri

bakımından usulsüz alıntı iddiasında bulunabiliyorsa; biz de aynı iddiada bulunabiliriz.




ÖRNEK 7



2013, s.162.

Devletin üçüncü unsuruna “iktidar unsuru”, “devlet kudreti unsuru”, “kamu gücü unsuru”

gibi değişik isimler veriliyorsa da….



…bunun yerine emretme gücü, amme kudreti, amme iktidarı, Devlet gücü, devlet

iktidarı, otorite, gibi çeşitli tabirlerin kullanıldığı…






2- Aynılık ya da benzerlik bulunmaktadır: Buradaki açıklamaların ne kadar benzer

olduğu ortadadır. Bir konunun bu kadar benzer kelimelerle aktarılması tesadüfi olamaz.







1303 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.636-637. 1304 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.639. 1305 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.639. 1306 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.94. 1307 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.264. 1308 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.52. 1309 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.41. 1310 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.37-38. 1311 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.43. 1312 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.636-637. 1313 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.639. 1314 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.639.

206




ÖRNEK 8



2013, s.148.

Karl Marx’a göre, “tarih sınıfların savaşımı tarihidir”.



Tarih, sınıfların didişmesi tarihidir.






2- Aynılık ya da benzerlik bulunmaktadır: Her iki yazar da aynı fikri, aynı şekilde

aktarmaktadır. Bu kadar benzerlik, “iki yazarın geceleri aynı rüyayı görme ihtimalinden”1316

daha düşük bir ihtimaldir. Bilginin Okandan’dan alındığı açıktır. Ancak atıf yoktur.

Okandan’dan almadığını varsayarsak, bu durumda tırnak içine alarak

Marx’tan verdiği cümleyi nerden aldığını göstermesi gerekirdi.



gerekir1319.




ÖRNEK 9



2013, s.150.

Tüm bu faktörler karşılıklı etkileşim içindedir. Marksist teori ekonomik faktörlerin önemini

gereğinden fazla abartmakta, diğer faktörlerin önemini ise ihmal etmektedir.



1315 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.52. 1316 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.638-639. 1317 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.41. 1318 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.37-38. 1319 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.43. 1320 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.52.

207

…“tarihi maddecilerin Devletin kuruluşu hakkındaki görüşlerinin insan toplumlarının

temelini fazla daralttıklarında, ekonomik olayların dışında kalan ve devletin kuruluşu yönünden

önemli rol oynayan diğer hususları ihmal eylediklerinde şüphe yoktur.






2- Benzerlik bulunmaktadır: Burada her iki yazarın anlattığı konunun ana fikri aynıdır.

Aynı düşünceyi çok benzer şekilde vermektedirler. Bir konunun bu kadar benzer şekilde

yazılması, “iki yazarın geceleri aynı rüyayı görme ihtimalinden”1321 daha düşük bir ihtimaldir.

3- (1) Burada mealen alıntı bulunduğundan; kaynak gösterilmesi gerekir1322. (2)

Hukukunun genel konularıdır, kaynak göstermeye gerek yok deniyorsa, yazar bunları kendi



benzerlik bulunması da hukuka aykırı iktibas oluşturur1325. (




ÖRNEK 10



2013, s.408.

Devlet de, bireylerin bu hak ve hürriyetine saygı göstermek zorundadır. Aksi takdirde

kendi varlık sebebiyle çelişmiş olur.


KAPANİ Münci, Kamu Hürriyetleri, 6. Baskı, Ankara 1981, ss.39–40.

Devlet insanların bu hak ve hürriyetlerine saygı göstermezse, temel görevini yerine

getirmemiş ve kendi varlığının başlıca nedenini kaybetmiş olur.



1- Kaynak gösterilmemektedir: Gözler’in eserinde bu kısım için ne Kapani’nin eserine




208

2- Aynılık ya da benzerlik bulunmaktadır: İki cümlenin, bir iki kelime dışında tamamen

aynı olduğu, aynı fikri ifade ettiği görülmektedir. Bu kadar benzerlik, “iki yazarın geceleri aynı


3- (1) Burada aynen alıntı varsa (hatta sun’i mealen alıntı); alıntının kaynağının


alıntı varsa; yine kaynak gösterilmesi gerekir1330. (3) Hukukunun genel konularıdır, kaynak








ÖRNEK 11



2013, s.152-153.

…İşte bu sakıncayı ortadan kaldırmak için insanlar kendi aralarında bir sözleşme

yaparak sahip oldukları cezalandırma haklarından toplum lehine vazgeçtiler. Bu anlaşmayla

insanlar tabii toplum halinden siyasi toplum haline, yani devlet haline geçtiler. İşte devletin

kaynağında insanların cezalandırma haklarının devri konusunda yaptıkları bu sosyal sözleşme

yatmaktadır.

John Locke’a göre insanlar, cezalandırma ve adaleti gerçekleştirme hakları dışında diğer

başka haklarından toplum lehine vaz geçmediler. İnsanlar diğer haklarını devretmediler;

yanlarında sakladılar.


OKANDAN Recai Galip, Umumi Amme Hukuku, İstanbul1968, s.82-83.

İnsanlar, bu sakıncayı ortadan kaldırmak için, doğal hak ve özgürlüklerin korunmasını

sağlama amacı ile, tabii yaşama halindeki cezalandırma ve adaleti gerçekleşdirme haklarından

toplum lehine vaz geçmekte, bu haklarını topluma devretmekte ve, bu hareketleri ile de, tabii

toplum halinden siyasi toplum haline geçmeyi, siyasi toplum halinin ifadesi olarak devletin ve

bununla kendilerinden hariç bir üstün gücün meydana gelmesini sağlamaktadırlar.

Yalnız, yukarıda belirtildiği şekilde toplum lehine vaz geçme, münhasıran cezalandırma,

adaleti gerçekleştirme hakkı içindir. İnsanlar, vaz geçilmesi imkânsız diğer hak ve

özgürlüklerini yine kendilerine saklarlar(dipnot)”.




209




2- Aynılık ya da benzerlik bulunmaktadır: Bir konun uzunca iki paragraf halinde

anlatılması ve bu iki paragrafın bu kadar benzer olması tesadüfle açıklanamaz. Okandan bu

metni Gözler’den alamayacağına göre (tarihsel bakımdan) Gözler’in bu metni

Okandan’dan aldığı apaçık ortadadır. Bu kadar benzerlik, “iki yazarın geceleri aynı


3- (1) Burada mealen alıntı bulunmaktadır; kaynak gösterilmesi gerekir1336. (3)

Hukukunun genel konularıdır, kaynak göstermeye gerek yok deniyorsa, yazar bunları kendi







ÖRNEK 12



2013, s.139.

Yöneticiler iktidar üzerinde subjektif bir hak sahibi değildirler; onlar sadece devletin bir

görevlisi olarak hukukun kendilerine tanıdığı yetkileri kullanırlar(dipnot).


KAPANİ Münci, Kamu Hürriyetleri, 6. Baskı, Ankara 1981, s.42.

Yöneticiler iktidar üzerinde subjektif bir hak sahibi değildirler: onlar sadece devletin

organı olarak kendilerine hukuk tarafından tanınmış olan yetkileri kullanırlar.



1- Kaynak gösterilmektedir: Gözler’in eserinde bu kısım için ne Kapani’nin eserine atıf

yapılmaktadır.

2- Aynılık bulunmaktadır: İki cümlenin aynı olduğu apaçık ortadadır. 19 kelimeden

oluşan cümle, her iki eserde de aynı sırayla yer almaktadır. O kadar aynı ki, Kapani kitabında

üst üste iki nokta(:) koymuş, gözler aynı yere (;) koymuştur. 19 kelimenin aynı sırayla konması,

“iki yazarın geceleri aynı rüyayı görme ihtimalinden”1341 daha düşük bir ihtimaldir.

1335 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.638-639. 1336 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.43. 1337 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.636-637. 1338 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.639. 1339 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.639. 1340 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.52. 1341 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.638-639.

210

3- (1) Burada aynen alıntı bulunduğundan; alıntının kaynağının gösterilmesi

yetmez1342, alıntının tırnak içinde italikle yazılması gerekir1343. (2) Hukukunun genel


etmediğinden yine hukuka aykırı iktibas bulunmaktadır1344.


dolayısıyla, FSEK, m.71/1, b.5’te hükme bağlanan ‘yetersiz ve yanıltıcı kaynak gösterme’

suçu oluşmaktadır.

ÖRNEK 13



2013, s.171.

Zira irade, akıl ve sinir sistemine sahip gerçek kişilerde bulunur.


KAPANİ Münci, Kamu Hürriyetleri, 6. Baskı, Ankara 1981, s.76.

İrade ise ancak akıl ve sinir sistemine sahip gerçek kişilerde bulunur.



1- Kaynak gösterilmemektedir: Gözler’in eserinde bu kısım için ne Kapani’nin eserine



2- Aynılık bulunmaktadır: Cümlede yer alan 10 kelimeden 9’u aynı ve aynı sırayla

cümlede yer almaktadır. Gözler sadece cümlenin başına “zira” kelimesini eklemiştir. Bir

cümlede bütün kelimelerin aynı sırayla dizilmesi “iki yazarın geceleri aynı rüyayı görme



alıntının tırnak içinde italikle yazılması gerekir1348. (2)Hukukunun genel konularıdır, kaynak


hukuka aykırı iktibas bulunmaktadır1349. (3 Kısa cümlelerde ihlal olmaz deniyorsa; Gözler, “İç




1342 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.41. 1343 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.37-38. 1344 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.636-637. 1345 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.52. 1346 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.638-639. 1347 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.41. 1348 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.37-38. 1349 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.636-637. 1350 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.94. 1351 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.264.

211




ÖRNEK 14



2013, s.1144.

Aile teorisini savunan düşünürler arasında Aristo (MÖ.384-322), Romalı düşünür Cicero

(klasik Latincede Kikero okunur) (MÖ.106-43), Ortaçağ düşünürlerinden Marsilius Patavinus

(1270-1340), 16’ıncı yüzyıl Fransız yazarlarından Jean Bodin (1530-1596), 17’inci yüzyıl İngiliz

düşünürlerden Robert Flimer (1610-1674), aynı yüzyıl Fransız ilahiyatçılarından Jacques-

Bénigne Boussuet (1627-1704), 18’înci yüzyıl İtalyan sosyologlarından Giambattista Vico

(1668-1840), 19ûncu yüzyıl Fransız düşünürlerden Louis de Bonald (1774-1840), aynı yüzyıl

İngiliz düşünürlerden Henry S. Maine (1822-1888) ve 20’inci yüzyıl Amerkan hukukçu ve devlet

adamlarından Woodrow Wilson (1856-1924) (dipnot)

(Dipnot da “bu düşünürlerin görüşü için OKANDAN’a bakınız deniliyor)


ÖZÇELİK A. Selçuk, Esas Teşkilat Hukuku Dersleri [Umumi Esaslar], Birinci Cilt,

İstanbul 1982, ss.28-29.

Aile nazariyesini müdafaaa eden müellifler arasında eski mütefekkirlerden Aristo

(M.E.384-322), Romalı Marcus Tutitus Cicero (M.E.106-43), Orta Çağ müelliflerinden Marsitius

Patavinus (1270-1340), 16 ıncı asır Fransız mütefekkirlerinden Jean Bodin (1530-1596), 17

inci Asır İngiliz müelliflerinden Robert Flimer (1610-1674), aynı asır ilahiyatçılarından Jacques-

Bénigne Boussuet (1627-1704), 18 înci asır İtalyan sosyologlarından Giambattista Vico (1668-

1774), 19 uncu asır Fransız mütefekkirlerinden Louis de Bonald (1774-1840), aynı asır İngiliz

mütefekkirlerinden Henry Maine (1822-1888), yirminci asır Amerikan hukukçularından

Woodrow Wilson (1856-1924) zikredilebilir.



1- Kaynak gösterilmemektedir: Gözler’in eserinde bu kısım için Özçelik’in eserine atıf

yapmamaktadır. Bir atıf var ancak atıfta sadece Dipnot da “bu düşünürlerin görüşü için

Okandan’a bakınız deniliyor

2- Aynılık ya da benzerlik bulunmaktadır: Burada verilen iki paragrafın birbirine ne

kadar benzer olduğu aşikârdır. Özçelik’in eseri daha öce tarihli olduğuna göre, Gözler’in bu

bilgileri ondan aldığını söyleyebiliriz. Ancak Özçelik’e hiç atıf yapılmamaktadır.



gerekir1355. (3) Aynılık yok, sadece benzerlik var deniyorsa; bu savunma hukuken geçersiz bir

safsatadan ibaret1356 olup, benzerlik bulunması da hukuka aykırı iktibas oluşturur1357.

1352 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.52. 1353 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.41. 1354 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.37-38. 1355 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.43. 1356 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.639. 1357 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.639.

212




ÖRNEK 15



2013, s.148.

Tarihin her döneminde birbiriyle çatışan iki sınıf mevcuttur. Bu sınıflar üretim araçlarının

mülkiyetini ele geçirmek için savaşırlar. Üretim araçlarının mülkiyetini elinde bulunduran sınıf,

iktidara da sahiptir. Bu sınıfa egemen sınıf veya sömüren sınıf, diğer sınıfa ise sömürülen sınıf

denir.


TANİLLİ Server, Devlet ve Demokrasi, 3. Baskı, İstanbul, 1982, s.41.

İnsanlık tarihinde çok eski zamanlardan beri, hep üretim araçlarını elinde tutan bir sınıf ile bu

üretim araçlarını o sınıfın yararına kullanmaya mahkûm bir başka sınıf olmuştur. Ama daima,

bir egemen sınıfla sömürülen sınıf buluna gelmiştir.



1- Kaynak gösterilmemektedir: Gözler’in eserinde bu kısım için ne Tanilli’nin eserine ne



2- Benzerlik bulunmaktadır: Burada iki eserde yer alan paragrafın çok benzer olduğu

görülmektedir. Gözler, birkaç kelimenin yerini değiştirmekle kendi cümlesi haline getirmeye

çalışmış.



gerekir1361. (3) Hukukunun genel konularıdır, kaynak göstermeye gerek yok deniyorsa, yazar







1358 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.52. 1359 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.41. 1360 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.37-38. 1361 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.43. 1362 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.636-637. 1363 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.639. 1364 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.639. 1365 GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.52.

213

İkinci Eser: GÖZLER Kemal, İdare Hukuku, C.I, II, Bursa 2003.

Daha önce de ifade ettiğimiz gibi, Gözler bu eserlerde, Fransız yazarların kitaplarından

yoğun bir şekilde yararlanmaktadır. Bu yararlanmada da usulsüz ya da hukuka aykırı alıntılar

olduğunun tespiti hayli yorucu ve emek isteyen bir durumdur. Bu yüzden çalışmalar yavaş

ilerlemektedir.

Gözler’in “İdare Hukuku” isimli bu kitaplarında ilk göze çarpan hususu, konuların

planının Fransızca eserlerle birebir aynı olmasıdır. Bunun yanında bir esere ard arda çok sayıda

atıf yapılması dikkati çekmektedir. Bu durum “iktibas oranının aşılması” şeklinde hukuka

aykırı iktibas (usulsüz alıntı) şüphesini gündeme getirmektedir.

Aşağıya, bu konuya ilişkin olarak birkaç örnek aktarmaktayız. İşin mahiyeti ve kapsamı,

bu eserle ilgili çalışma sona erdiğinde anlaşılacaktır.

Burada önce iktibas oranının aşılmasının da hukuka aykırılık oluşturacağı konusunda kısa

bir açıklama yapmak istiyoruz.

İktibas Oranının Aşılması da Hukuka Aykırı İktibastır: Yeni bir eser oluştururken, daha

önceki eserlerden usulüne uygun şekilde yararlanmak hukuken caiz ise de, yapılan alıntının

maksadın haklı göstereceği oran dâhilinde, münderecatı açıklamak amacıyla yapılması

gerektiği FSEK 31. maddede ifade edilmektedir. Kanunun bu hükmünün ne anlama geldiğini

Kemal Gözler şöyle açıklamaktadır:

“İktibas (alıntı), bir kitap yazma yöntemi değildir. İktibas (alıntı) serbestisi, özgün


değildir. İktibasın amacı, FSEK, m.31/1, b.3’e göre “münderacatı”, yani “içeriği

aydınlatmak”tır. Haliyle burada söz konusu içeriği, alıntı yapan yazarın kendisinin oluşturması

gerekir. Kendi oluşturduğu içeriği aydınlatmak demek, kendi oluşturduğu görüşleri

temellendirmek, desteklemek, kendi oluşturduğu görüşlere örnek vermek için alıntı yapılması

demektir”1366.

Başka eserlerden usulüne uygun alıntı yapılması kanunen caiz ise de, bu alıntının da bir

sınırı olması gerekmektedir. FSEK 35. maddede bu husus “bazı cümle ve fıkraların” alınması

olarak ifade edilmektedir. Alıntının bazı cümle ve fıkralarla sınırlı olması konusunu Gözler şu

şekilde açıklamaktadır:

- “5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanununun 35’inci maddesinin ilk fıkrasının ilk

bendine göre, iktibas, yani alıntı, bir eserin “bazı cümle ve fıkralarının” bir başka esere

alınmasıyla sınırlı olmalıdır. Bazı cümle ve fıkraları aşan alıntı, kaynak gösterilerek dahi

yapılamaz”1367.

- “Bir yazardan çoğunlukla bir iki paragraf alınabilir”1368.

Sonuç olarak, bir eserden kaynak göstererek de olsa, haklı oranı aşan yaralanmalar

usulsüz alıntı kapsamına girmektedir.


214

Aşağıya Gözler’in İdare Hukuku, C.I, II, Bursa 2003” isimli eserden bazı örnekler

veriyoruz. Bu örnekler iktibas oranlarının aşılıp aşılmadığı konusunda bir fikir oluşturacaktır.

ÖRNEK 1

GÖZLER, İdare Hukuku, C.I, s.634 vd. FORGES, Droit Adminitratif, 1991, s.49 vd.

Yetki Unsuru, (s.634) 1.Les Regles de Competence (Yetki Kuralları),

(s.49)

Yetki Kuralları (İdare Hukukunda Yetkilerin

Ortak Özellikleri), (s.636)

2. Nature et porte des regles de competance

(Yetki Kurallarının Kapsamı ve Özellikleri),

(s.50)

İdare Hukukunda Yetkiler Kamu Düzenine

İlişkindir, (s.637)

3. Le caractere d’ordre public des regles de

competence (Yetki kurallarının kamu düzeni

karakteri),(s.50)

İdare hukukunda Yetkiler Kullanılması Zorunlu

Vazgeçilmez ve Devredilmez Yetkilerdir,

(s.637).

4.L’obligation d’exerces ses competence

(Yetkilerin uygulanma zorunluluğu), (s.52).

Yetki kurallarının İstisnaları, (s.640).

-Zaruret Hali Teorisi=Zaruri Memur

-fiili memur teorisi

5.Les alteretaions exceptionnelles des regles

competence (Yetki Kurallarında İstisnai

Değişmeler), (s.50).

-Urgence (Aciliyet, Zaruret)

-theorie du fontionnaire de fait (Fiili memur

teorisi)

Yetkilerin Paralelliği İlkesi, (s.643) 6. la regle du parallelisme des cmpetence

(Yetkide paralellik kuralı),(s.52)

Yetki Devri, (s.648)

- Yetki devri kanunla öngörülmüş olmalıdır

- Yetki devri kısmi olmalıdır

7.La possibilite de deleguer sa competence

(Yetki devri imkanı), (s.53).

- un delegation de competence n’est legale que

si elle est autorise par un texte (Yetki devri

kanunla öngörülmüşse hukuka uygun olur)

-le titulaire d’une competence ne peut en

deleguer qu’une partie, mais jamais l’integralite

(Yetkilerin tamamı değil, bir kısmı

devredilebilir)

Açıklamalar: Yukarıdaki tabloya bakıldığında, “İdari İşlemin Yetki Unsuru” konusu,

tamamen aynı başlıklarla verilmektedir. Fransızca eserdeki plan (başlıklar) aynen Gözler’in

eserine aktarılmıştır. Kısaca konunun planı birebir aynıdır. Bu planın (başlıkların) Fransızca

eserden alındığına ilişkin bir açıklama veya not da bulunmamaktadır. Bu başlıklar altındaki

açıklamalar da hemen hemen aynı niteliktedir. Yani çeviriden ibarettir. “Bazı cümle ve fıkraları

215

aşan alıntı, kaynak gösterilerek dahi yapılamaz”1369. Yani kaynak gösterilerek dahi bu kadar

alıntı, hukuka aykırıdır.

ÖRNEK 2

GÖZLER, İdare Hukuku, C.II, s.974 vd. CHAPUS, Droit Adminsitratif General, 14.Baskı, 2000, C.I, s.1267 vd.

Kusurlu Sorumluluk (s.974) 1.La responsabilite pour faute (s.1267)

(Kusur Sorumluluğu)

Kusur kavramı (s.975) 2. La faute (Kusur) (s.1268)

Hukuk Aykırılık ve Kusur (s.979) 3. Faute et İlegalite (Hukuka Aykırılık ve Kusur) (s.1269)

Kusurun İspatı (s.999) 4.L’Etablissement Dela Faute (Kusurun ispatı) (s.1271)

Kusur karinesi halleri (s.999). 5. Kusur karinesi halleri (başlıksız) (s.1273)

Ağır Kusur-Basit Kusur Ayırımı (s.1001) 6. de l’exigence d’un faute lourde (ağır kusur aranan haller (s.1277)

Tıbbi Faaliyetler alanında Ağır Kusur (s.1003) 7. L’bondon dela faute lourde en matier d’activite medicale (Tıbbi faaliyetler alanında ağır kusurdan vazgeçme) (s.1279)

Acil Yardım, Kurtarma ve Yangın Söndürme alanlarında Ağır Kusur s.1006.

8. L’bondon dela faute lourde en matier d’activite de secours et sauvetage (Kurtarma ve acil yardım faaliyetleri alanında ağir kusurdan vazgeçme) (s.1248).

Kolluk Faaliyetleri Alanında Ağır Kusur (s.1007) 9. La polis Administratif (İdari Kolluk) (s.1287)

Denetim Faaliyetlerinde Ağır Kusur (s.1011) 10.Les activite de contrôle (denetim faaliyetleri) (s.1293).

Cezaevi idaresinde Ağır Kusur (s.1013). 11.l’activite du service penitentaire (cezaevi hizmeti faaliyetleri) (s.1296).

Adalet kamu Hizmetleri Alanında Devletin Sorumluluğu için Ağır Kusur, s.1014

12. la responsabilite du fait dela justice administratif (Adelet Hizmetlerinde sorumluluk) s.1305.

Fransa’da Kişisel Kusur-Hizmet Kusuru Ayırımı, (s.1023)

13. La distingtion entre les fautes de service et les fautes personelles (Kişisel sorumluluk ve Hizmet kusuru arasında ayırım (s.1357).

Hizmet Kusuru, (s.1024). 14. L’idee dela faute de service (Hizmet Kusuru Düşüncesi),(s.1359).

Kişisel Kusur, (s.1026).

a.Görevin İçinde İşlenmiş Fevkalade Ağır Kusurlar, (s.1027).

b.Görevin Dışında Ama Görev Dolayısıyla İşlenen Kusurlar, (s.1029).

c.Görevin Dışındaki Kusurlar: Saf Kişisel Kusurlar, (s.1026).

15. les troit types de fautes personelles (Kişisel sorumluluğun üç tipi) (s.1359).

a.Görevin içinde işlenmiş ağır kusurlar s.1359.

b.Görevin dışında ama görev dolayısıyla işlenen kusurlar, (s.1363).

c.Pür Kişisel Kusurlar, (s.1365).

Açıklamalar: Yukarıdaki tabloya bakıldığında, “kusur sorumluluğu” konusu, tamamen

aynı başlıklarla verilmektedir. Fransızca eserdeki plan (başlıklar) aynen Gözler’in eserine

aktarılmıştır. Kısaca konunun planı birebir aynıdır. Bu planın (başlıkların) Fransızca eserden

alındığına ilişkin bir açıklama veya not da bulunmamaktadır. Bu başlıklar altındaki açıklamalar


216

da örneklere varıncaya kadar hemen hemen aynı niteliktedir. “Bazı cümle ve fıkraları aşan

alıntı, kaynak gösterilerek dahi yapılamaz”1370. Yani kaynak gösterilerek dahi bu kadar alıntı,

hukuka aykırıdır.

ÖRNEK 3

GÖZLER, İdare Hukuku, C.II, s.974 vd. CHAPUS, Droit Adminsitratif General, 14.Baskı, 2000, C.I, s.1267 vd.

Kusursuz Sorumluluk,(s.1071). 16.La reponsabilite sans faute (kusursuz sorumluluk) (s.1309).

Kusursuz Sorumluluğun Özellikleri, (s.1071) 17.Les caracteristique de la responsabilite san faute en general ( Genel olarak kusursuz sorumluluğun özellikleri) (s.1309).

Risk Sorumluluğu, (s.1075). 18. La reponsabilite pour risque (risk sorumluluğu), (s.1310)

Tehlikeli Şeyler, (s.1078)

a.Patlayıcı Maddeler, (s.1078).

b.Ateşli Silahlar, (s.1080),

c.Tehlikeli Bayındırlık Eserleri, (s.1084).

d.Kan Ürünleri, (s.1087).

19. les choses dangereuses (tehlikeli şeyler) (s.1311)

a. les expolsif (patlayıcılar), (s.1312)

b.les armes et engins dangerux (tehlikeli alet ve silahlar), (s.1312)

c.les auvrages publics dangereux (Tehlikeli bayındırlık eserleri) (s.1313).

d.les produits sanguıns (kan ürünleri), (s.1314).

Tehlikeli Yöntemler, (s.1094)

a.Genç Suçluların Eğitimi, (s.1094).

b.Akıl Hastalarının Deneme Çıkışları, (s.1095)

c.Mahkumlara Verilen Çıkma İzinleri, (s.1095)

d. Fevkalade Tehlikeli Tıbbi Yöntemler, (s.1096).

20. Les metodes dangereuses (Tehlikeli Yöntemler) (s.1315).

a.education relative a l’anfence delinquante (genç suçluların eğitimi), (s.1315).

b.sorties d’essai et permissions de sortir (deneme ve çıkma izinleri) (s. 1316)

c. responsabilite hospipitaliere (sağlık hizmetlerinde sorumluluk), (s.1317)

Tehlikeli Durumlar, (s.1096). 21.les situations dangereuse (tehlikeli durumlar), (s.1319).

Mesleki Riskler: Kamu Görevlilerinin Görevleri Sırasında Uğradığı Zararlar, (s.1098)

22.la rasponsabilite sans faute au profit des collaborateurs des services publics (Kamu görevlileri yararına kusursuz sorumluluk), (s.1312).

Açıklamalar: Yukarıdaki tabloya bakıldığında, “kusursuz sorumluluk” konusu,

tamamen aynı başlıklarla verilmektedir. Fransızca eserdeki plan (başlıklar) aynen Gözler’in

eserine aktarılmıştır. Kısaca konunun planı birebir aynıdır. Bu planın (başlıkların) Fransızca

eserden alındığına ilişkin bir açıklama veya not da bulunmamaktadır. Bu başlıklar altındaki

açıklamalar da örneklere varıncaya kadar hemen hemen aynı niteliktedir. “Bazı cümle ve

fıkraları aşan alıntı, kaynak gösterilerek dahi yapılamaz”1371. Yani kaynak gösterilerek dahi bu

kadar alıntı, hukuka aykırıdır.


217

KAYNAKÇA

ATEŞ Mustafa, Fikir ve Sanat Eserleri Üzerindeki Hakların Kapsamı ve Sınırlandırılması, Ankara 2003.

ATEŞ Mustafa, Fikrî Hukukta Eser, Ankara 2007.

AYİTER Nûşin, Hukukta Fikir ve Sanat Ürünleri, Ankara 1981.

CHAPUS, Droit Adminsitratif General, 14.Baskı, C.1, Paris 2000.

DEVELİOĞLU Ferit/KILIÇKINI Neval, Osmanlıca- Türkçe Sözlük, İstanbul 1983.

DOĞAN D. Mehmet, Doğan Büyük Türkçe Sözlük, 15.Baskı, Ankara 2001.

EREL Şafak N, Türk Fikir ve Sanat Hukuku, Ankara 1998.

FORGES, Droit Adminitratif, Paris 1991.

GÖZLER Kemal, Anayasa Hukukunun Genel Esasları [Ders Kitabı], 4. Baskı, Bursa 2013.

GÖZLER Kemal, İdare Hukuku Ders Notları, Bursa 1999.

GÖZLER Kemal, Örnekleriyle Usulsüz Alıntı Sorunu, Bursa 2013, s.52.

GÖZLER, İdare Hukuku, C.I, II, Bursa 2003.

GÖZÜBÜYÜK A. Şeref/Turgut TAN, İdare Hukuku, C.I, Ankara 1999.

GÜNDAY Metin, İdare Hukuku, 2.Baskı, Ankara 1997.

KAPANİ Münci, Kamu Hürriyetleri, 6. Baskı, Ankara 1981.

KARAHAN Sami,/SULUK Cahit/SARAÇ Tahir/NAL Temel, Fikri Mülkiyet Hukukunun Esasları,

2.Baskı, Ankara 2009.

OKANDAN Recai Galip, Umumi Amme Hukuku, İstanbul1968.

ÖZAY İl Han, Devlet, İdari Rejim ve Yargısal Korunma, İstanbul.

ÖZÇELİK A. Selçuk, Esas Teşkilat Hukuku Dersleri [Umumi Esaslar], Birinci Cilt, İstanbul 1982.

ÖZUDUN Ergun, Türk Anayasa Hukuku, , Ankara, 2013.

PAZARCI Hüseyin, Uluslararası Hukuk Dersleri, 7. Baskı, İkinci Kitap, Ankara 1998.

SULUK Cahit/ORHAN Ali, Uygulamalı Fikri Mülkiyet Hukuku, Cilt II-Genel Esaslar Fikir ve Sanat

Eserleri, İstanbul 2005.

TANİLLİ Server, Devlet ve Demokrasi, 3. Baskı, İstanbul, 1982.

TEKİNALP Ünal, Fikrî Mülkiyet Hukuku, 4.Bası, İstanbul 2005.

Documents

KEMAL GÖZLER’İN ESERLERİNDE USULSÜZ ALINTI …...1 DOĞAN, Büyük Türkçe Sözlük, s.638; DEVELİOĞLU Ferit/KILIÇKINI Neval, Osmanlıca- Türkçe Sözlük, İstanbul 1983,