Kesİntİsİz Devrİm Ve OportÜnİzm b. Barkal

8/14/2019 Kesntsz Devrm Ve Oportnzm b. Barkal

1/66


2/66

KESNTSZ DEVRMVE

OPORTNZM

B. BARKAL

Bror Dizisi: 6

Birinci Bask: Nisan 1991

DEVRMC PROLETARYABabali Cad. Shhiye Apt No: 19/11-2

Caalolu-STANBULTEL: 511 18 01

Basm: Aydnlar Matbaaclk

KESNTSZ DEVRMVE

OPORTNZM

B. BARKAL

DEVRMC PROLETARYAYAYINLARI


3/66

NDEKLERMARKSZM-LENNZM VE KESNTSZ DEVRM ............. 7Marksist Devrim Teorisinin Temelleri....................................... 7Lenin'de Burjuva Demokratik Devrim veSosyalist Devrim........................................................................... 18Stalin ve in Devriminin Perspektifleri...................................... 31

Halk Demokrasileri Deneyimi ..................................................... 42K AYRI DEVRM PERSPEKTF............................................. 54Devrimci Proletarya Hareketinin Grevleri ............................... 55Sosyalist Devrim Aamasnn KkleriDemokratik Aamadadr ............................................................. 60Devrimimizin Zaferinden Doacak SiyasalRejimin Karakteri .......................................................................... 65elikiler Yuma ve Konseyler.................................................. 70Demokratik Devrimden Sosyalizme Kesintisiz Gei............... 74Sonu Yerine ................................................................................ 82KESNTSZ DEVRM M,"DEMOKRATK KAPTALZM M? ...................................... 84I. N DNCELER ................................................................... 84Seenek'in Eskiden Devrald Kt Miras ............................. 85Son Durak: Dogmatizm ............................................................... 89II. DEVRMMZN MEVCUT AAMADAKELE ALINI TARZI .................................................................... 93Trkiye Devriminin Karakteri ve Demokrasi Mcadelesi....... 93Halk Devriminin Bileenleri ........................................................ 98Kk Burjuvazi ve "rade Birlii"............................................. 101Proletaryann Sosyalist Ve Demokratik Grevleri.................... 105III. HALK DEMOKRASS, BURJUVADEMOKRASSNN BR ED MDR? ............................... 110

Seenek Burjuva Demokratik DevletAnlayn Savunuyor ................................................................. 112Sosyalist Devrimi Savunan Kim? .............................................. 117Devrimde Proletaryann Hegomanyasnn nemi ................... 122IV DEVRMN AAMALARI VEKESNTSZ DEVRM ................................................................ 129Devrimin Aamalar Arasndaki elik Sorunu .................... 133Tekelci Kapitalizmden Sosyalizme Doru mu?Yoksa "Demokratik Kapitalizm"e Doru mu?.......................... 138Tekelci Kapitalizmden Tekel ncesi KapitalizmeDnmek Gericiliktir ...................................................................... 144Kk Burjuvaziye Kar Liberal Politika ................................. 147

Orta Burjuvaziye Kar Liberal Politika .................................... 150V. SON BR KA SZ 152


4/66

MARKSZM-LENNZMVE KESNTSZ DEVRM

(1848-1948)

Marksist Devrim Teorisinin Temelleri

Marx ve Engels, geen yzylda, yani 1840'lardan itibaren yazdklar bir dizi yaptta proletarya devriminin teori ve taktiklerinin temellerini attlar. Her devrim deneyimindenkardklar derslerle zenginletirdikleri proleter devrimin teorisinin btn amac, burjuvazininynettii kapitalist sistemi ykmas ve kendi snf diktatrln kurarak sosyalist toplumuina etmesi iin proletaryaya ihtilalci bir eylem klavuzu salamakt.

Lenin'in de belirttii gibi Marx'n retisinin en nemli yan, sosyalist toplumunkurucusu olarak proletaryann tarihsel roln aa karmasyd. Marx proletaryannsosyoekonomik etkenlerce belirlenen tarihsel rol hakkndaki grn daha 1844'teoluturmutu,ama bunun ilk sistematik aklann Engels'le birlikte 1848'de KomnistManifesto'da yapt. Kapitalizmin kkenini ve gelimesini tarihsel materyalist adan

gstermekle kalmayp sosyalizmin kanlmazln da ortaya koyan Manifesto, ii snfnnilk Marksist programyd. yle diyorlard Manifesto'da: "u halde, burjuvazinin rettii, hereyden nce, kendi mezar kazclardr. Kendisinin devrilmesi ve proletaryann zaferi aynlde kanlmazdr." (Seme Yaptlar, cilt: 1, s. 145) k yolu, komnistlerin acil hedefide gsteriliyordu: "Burjuva egemenliinin yklmas, siyasal gcn proletarya tarafndan elegeirilmesi." Baka bir deyile, "proletaryay egemen snf durumuna getirmek, demokrasisavan kazanmak." Bu ilk adm, yani "proletaryann egemen snf durumuna getirilmesi","tm sermayeyi burjuvaziden derece derece koparp almak, btn retim aralarn devletin",daha dorusu "egemen snf olarak rgtlenmi proletaryann elinde merkeziletirmek" iinvazgeilmez nkouldu.

Henz genel erevesi izilmi, ama somut olarak aklanmam bu grevlerin nasl

yerine getirilecei ise o zamanlar yeterince belli deildir. Eer masa banda icatedilmeyecekse bunun iin en azndan 1848-1851 devrimleri deneyimlerinin yaanmasgerekiyordu. Nitekim 1848-1849 devriminin analizi Marx' Louis Bonaparte'n 18Brumaire'nde ortaya koyduu u nemli sonuca vardryordu: "Btn siyasal devrimler bumakineyi (brokratik-askeri aygt -nba) kracaklar yerde, yetkinletirmekten baka bir eyyapmadlar." (Marx-Engels, Seme Yaptlar, cilt: I, s. 575). Bylelikle, Manifesto'da henzsoyut olan "proletaryay egemen snf durumuna getirme" fikri, imdi somutluk kazanyordu:Proletarya, eski devlet aygtn olduu gibi kullanamazd; onu iddete dayanan devrimle ykp

paralamas, imha etmesi gerekirdi. Marx'n 1848-1851 deneyimini analiz ederkennetletirdii bir baka gr ise, kendi snf mcadelesi anlayn burjuvadnrlerinkinden bsbtn ayrmakt. Bunu da, snf mcadelesinin proletaryadiktatrlne dek geniletilmesi ve bu diktatrlkle snfsz komnist topluma geiarasndaki bant zerine grlerini belirttii Werdemeyer'e yazd (1852) nl


5/66

mektubunda yapt.Ama Marx, devlet, karsndaki tutumla ilgili bu birincil nemdeki grn asl 1871

Paris Komn rneini tahlil ettikten sonra gelitirip tamamlayacaktr. lkin, Fransa'da Sava'ta Komn rneinden hareketle ii snfnn eski devlet aygtn ele geirip kendiamalar iin kullanamayacan, aksine onu krp paralamas, yok etmesi gerektiini bir kez

daha ortaya koyuyor ve Komnist Manifesto'ya Engels'le birlikte yazd bir nszde gereklidzeltmeyi yapyordu. Ardndan, imha edilen eski aygtn yerine ne konulacan, yaniegemen snf olarak proletaryann nasl rgtleneceini akla kavuturuyordu. Marx'a greimha edilen burjuva devletin yerini ancak Paris Komn tipinde bir proletarya diktatrlalabilirdi. Proleter sosyalist cumhuriyetin gerek biimi Komnden bakas olamazd. nkKomn srekli ordu ve polisin yerine halkn silahlandrlmasn, brokrasinin yerine seilir vegeri arlabilir grevlileri parlamentarizmin yerine yasama ve yrtmenin birletirilmesinigeirebilecek biricik siyasi biimdi.

Paris Komn'nn analizinden kard derslerde daha da ileriye gitti Marx, proletaryadiktatrl ve gelecein toplumu hakkndaki bilimsel ngrlerini gelitirdi. Bunu,Manifesto'dan sonraki en nemli programatik aklama olan oportnist Lassalle'ye kar

yazd Gotha Programnn Eletirisi'nde yapacakt. Orada, kapitalizmden komnizmeuzanan siyasal gei dneminde devlet proletaryann devrimci diktatrlnden baka bir eyolamaz diyordu Marx. Ve bunun ardndan komnizmin alt ve st evreleri -sosyalizm vekomnizm aamalar ayrmn yapyor, bunlar arasndaki ayrdedici zellikleri koyuyor,

proleter devletin evriminin ana hatlarn ve sosyalizmin sosyoekonomik ilkelerini aklyordu.Marx ve Engelsin en ok zerinde durduklar konulardan biri de, proletarya devrimini

rgtleyecek enternasyonal proleter birliin salanmas idi. Bu yzden onlar sadeceManifesto'da, ortaya koyduklar komnist program deil, ayn zamanda proletaryann partirgtlenmesini de uluslararas bir temele dayandrdlar. Bunun asl nedeni proleter dnyadevriminin eitli birimleri arasndaki ilikiye bak alar, proleter devriminin nkoullarhakkndaki yaklamlaryd. nk Marx ve Engels sosyalist devrimin en ileri kapitalistlkelerdeki proletarya ayaklanmalarnn bir sonucu olarak zafere ulaacadncesindeydiler. Geri "her lkenin proletaryas elbette her eyden nce kendi

burjuvazisiyle hesaplamaldr" diye kayt dmlerdi. Ama daha Alman deolojisi'nde"komnizm"'in "ancak egemen halklarn 'ani' ve ayn zamanda meydana gelen hareketi olarakmmkn" (Seme Yaptlar, cilt: 1, s. 42) olacan da belirtmilerdi. Ayn ekilde Engels,

Komnizmin lkeleri'nde, "Komnist devrim, bu yzden hi de salt ulusal bir devrimolmayacaktr; bu btn uygar lkelerde, yani en azndan ngiltere, Amerika, Fransa veAlmanya'da, ayn zamanda yer alan bir devrim olacaktr" (age., 111) diye yazmt. Yine birsre sonra Marx, 1848 devrimini tahlil ettikten sonra ilerde patlak verecek yeni Franszdevriminin "derhal ulusal alandan ayrlmak, ve 19. yzyln toplumsal devriminin stn

gelebilecei tek alan, Avrupa alann ele geirmek zorunda olaca"na bir kez daha dikkatekecekti.Bu varg, Marx ve Engels'in siyasal krlklerinden deil, yaadklar adaki

kapitalizmin niteliinden, gelime koullarndan kaynaklanr. O zamanki dnem, yani birnceki a, bugn yaamakta olduumuz emperyalizm ve proleter devrimleri andanolduka farklyd. Geen yzyln kapitalizmi henz ykselen bir izgi izliyordu ve nispeten'barl' gelime olanaklarna sahipti. Feodalizmin ksteklerinden kurtularak iyicekapitalistlemi, proletarya-burjuvazi uzlamaz elikisi st derecede keskinlemi lke saysson derece azd. Kapitalist lkeler arasndaki eitsiz gelime yasas geen yzyldaamzdaki kadar ne kmamt, dolaysyla tek lkede sosyalizmin zafer kazanmasolana henz yoktu. Bu nedenle, Marx ve Engels, sosyalist devrimin nce en gelimi

sanayiye ve retici glere sahip ileri kapitalist lkelerde aa yukar e-zamanl olarak zaferkazanacan ngrmlerdi.


6/66

Ama onlar sz konusu kapitalist lkelerin gelime dereceleriyle devrim arasnda basitbir paralellik kurmaya da kalkmadlar. Devrimin dengesiz geliimini hesaba katyor, hertarihsel evrede nc rol oynayabilecek lkeleri ayrdediyorlard. Yani proleter devriminsimetrik bir patlama gstereceini dnmyorlard. Mesela ngiliz ii hareketini geride

brakan 1848 devrimi elde silah sosyal cumhuriyet iin savaan Fransz proletaryasn pekl

ne karabilmiti. Hatta Marx, 1848 devriminden sonra bile, gelecek Avrupa devrimindeihtilalci insiyatifin Fransa'dan gelecei tespitini yapmt. Gerekten de ann en bykdevrimini Paris proletaryas yapt, ama Paris komn yenilince Engels'in tespit ettii zeredurum deiti: "1870-1871 sava ve Komn'n yenilgisi, Marx'n nceden syledii gibi,Avrupa ii hareketinin arlk merkezini, bir dnem iin Fransa'dan Almanya'ya aktard."(Fransa'da Snf Mcadeleleri, s. 19) Daha sonra Lenin uluslararas devrimci harekettenderliin Almanlardan Ruslara getiini syleyecektir. Bu, devrimlerin eit olmayan biryoldan, sramal geliiminin kanlmaz bir sonucuydu ve emperyalist dnemde yeni boyutlarkazanacakt.

Ancak Marx daha 1858'de Engels'e yazd bir mektupta, ktada devrimin ezilmeolasl ile, kapitalizmin hl ykselme iinde olmas arasnda ba kurmutu. Engels'in

1895'te ktadaki durumu ve 1848 devrimlerini yeniden gzden geirdikten sonra vard sonuuydu: "Tarih gsterdi ki, Kta zerindeki iktisadi gelime durumu, o zaman kapitalistretimin kaldrlmas iin henz yeterince olgunlamamtr..." (Marx-Engels, SemeYaptlar, cilt:l, s.233) Bu grn yle tamamlyordu: "Bu gl proletarya ordusu, hlamaca ulamam olsa da, zaferi bir tek byk darbeyle gerekletirmek olanaksz

bulunduuna gre, etin, inat bir savata mevziden mevziye yava yava ilerlemek zorunda bulunsa da, 1848'de toplumsal dnm bir rpda salamann olanaksz olduu kesinolarak tantlanm bulunmaktadr." (Ayn yerde) Anlalaca gibi Engels'in lmeden ncekard bu ders ayn zamanda bir dzeltmeydi.

Elbette Marx ve Engels devrimi en ileri kapitalist lkelerle snrlamadlar, nihai hedefeulamay kolaylatracak sosyalist devrim modeli dndaki baka k yollar zerinde dedurdular. nk onlar topraktan saf altn karabileceklerini uman hayalperestlerden deildi.Tersine, soruna proletaryann ve dnya devriminin karlar asndan bakyorlard. Buyzden, bata Almanya olmak zere, talya ve spanya gibi henz burjuva demokratikdevrimin tamamlanmad btn lkelerle, yan sra ezilen uluslarn kurtulu hareketleriyleok yakndan ilgilendiler. nk proletaryann kapitalizmden kurtuluunun bu hareketlerleyakn balar olduunu biliyorlard.

Bilindii gibi kta Avrupassn nispeten ileri lkeleri bile ngiltere ve Fransa ile aynsosyoekonomik, sosyopolitik koullar iinde bulunmuyorlard. rnein devrimci alkantlarneksik olmad Almanya hl monarik bir ynetim altndayd, burada ne feodal kalntlara, nede ulusal paralanmla son verilebilmiti. Monarist bir rejim tarafndan ynetilen talya'da

ulusal birlik salanamam, feodal kalntlar tasfiye edilmemiti. Marx ve Engels ihtilalcidemokratik hareketin gl olduu bu lke iin 1849'da u uyary yapmlard: "talya'nnmonari yznden yklmamas iin, nce talya'da monarinin yklmas gereklidir." (PartizanSava, Yar Yaynlan, s. 54) Yine, monari tarafndan ynetilen yan feodal spanya'nnsosyalist devrimden nce eitli evrim aamalarndan gemesi, bu lke ii snf hareketininkylln ve ulusal kurtulu hareketinin enerjisinden yararlanmas gerekiyordu.

Marx ve Engels, daha 1845'lerden itibaren burjuva demokratik devriminitamamlamam bu tr lkeler iin farkl bir devrim modeli gelitirmeye altlar. Bu modelinhareket noktas, ii snfnn politik bilinlenmesinin ve sosyal kurtuluunun burjuvademokratik bir rejim altnda daha hzl ilerleyecei dncesiydi. Her eyden nce, Almanii snf hareketinin sorunlar onlar bu ynde zm retmeye sevketmiti. Sonuta, Alman

komnistlerinin bir an evvel ii cumhuriyetini kurabilmelerinin, feodalizmin kalntlarn yoketmek ve burjuva devriminin demokratik taleplerini desteklemek iin almalarna bal


7/66

olduu grne ulatlar. Ama eer komnistler bu taktii izlemeyip genel demokratikhareketten koparlarsa, bir sekt'e dnrler yozlarlarda. Zaten Weitling ve "GerekSosyalizm"in topyac ideologlar ile aralarnda taktik ayrlklarn nemli bir nedeni de,onlarn burjuva demokratik zgrlkler iin mcadeleye kar kmalaryd.

Marx ve Engels'in 1848'de kaleme aldklarKomnist Partisinin Almanya'daki stemleri

proletaryann burjuva demokratik devrimi gzeten ilk ulusal program rnei idi. Buprogramda Almanya iin ne srlen ilk talep, "tek ve blnmez cumhuriyet" olarak formleedilmiti. Alman ulusunun oluumunu tamamlamay, dolaysyla ii snfnn "ulusal"lekteki birliinin koullarn hazrlamay amalayan bu talebi; seme ve seilme haklar,halkn genel silahlandrlmas, feodallerin siyasi ve ekonomik egemenliinin tesfiyesi gibitalepler izliyordu. Bunlar proletaryann sosyalizme geiini kolaylatracak, onun koullarnhazrlayacak demokratik taleplerdi.

Bu program, ii snfnn mttefikleri olan kyller ve kk burjuva demokratlarkarsndaki tutumunu belirtmekle, ii kyl ittifakna ilikin taktiklere doru da bir admatm oluyordu. 1848 devrimi deneyimi bu konuda nemli bir gerei aa karmt:Monarik rejimi bir ykma giriimi olan 1848 Alman devriminde, gcn ii snfndan ve

halktan alan burjuvazi demokratik devrimi sonuna dek gtrmekten vazgeiyordu. Ve, "kenditabii mttefikleri" olan kylle ihanet ederek feodal gericilikle uzlayor, onunla halka kar

bir "savunma ve saldr ittifak" kuruyordu. Marx ve Engels'e gre bu durumda kyllnyapaca tek ey, liberal burjuvaziden kopmak ve ii snfna yanamakt.

Marx ve Engels srekli devrim fikrini dahaKomnist Manifesto'daortaya koymulard:"Almanya'daki burjuva devrimi, onu hemen izleyecek bir proleter devrimin balangcolacaktr." (Marks-Engels, Seme Yaptlar, cilt:1, s.168) Dahas 1848-1849 devriminindeneyimlerinden yararlanarak, proletaryann bu konudaki taktiklerini daha da gelitirdiler ve

burjuva demokratik devrimden proleter sosyalist devrime geie ilikin yeni bir yaklamortaya koydular.

1850'de ortaklaa kaleme aldklar Merkez Komitesinin Komnist Birlie ars'ndakomnistlerin dikkati ilkin "iilerin bamszlnn tekrar salanmas" noktasnaekiliyordu. Bu, 1848'de liberal burjuvazinin halka ihanetinin, yaklaan devrimde

proletaryann mttefiki kk burjuva demokratlar tarafndan aynen tekrarlanmas olaslkarsnda alnabilecek yegane nlemdi. Bu nedenle, "ii partisinin mmkn olan en rgtl,en uyumlu ve en bamsz bir biimde hareket etmesi" iin gereken yaplmalyd. ar'dakomnistlerin kk burjuva demokratlar karsndaki taktikleri, "devirmeyi amaladkesime kar onlarla birlikte ilerlemek", "kendi karlar uruna konumlarn pekitirmeyealtklar her yerde onlara kar kmak" olarak ifade ediliyordu. Ama bunu yapabilmek iin"iilerin bamsz olarak rgtlenmeleri", "silahlanmalar", "proleter muhafz olarakrgtlenmeleri" ve "ister beledi komiteler ve beledi konseyler biiminde olsun, ister ii

kulpleri ya da ii komiteleri biiminde, kendi z devrimci hkmetlerini kurmalar"vazgeilmez artt.Marx ve Engels, devrimin birtakm aamalardan gemesi gerei ile onun srekli

klnmasnn zorunluluu zerine grlerini de yle akladlar: "...azok mlk sahibi tmsnflar egemen konumlarndan uzaklatrlncaya dek, proletarya devlet gcn elegeirinceye...dek devrimi srekli klmak bizim sorunumuz ve bizim grevimizdir. Bizim iinsorun zel mlkiyetin herhangi bir deiiklie uramas deil, olsa olsa yokedilmesidir; snfkartlklarnn zerinin rtlmesi deil, snflarn ortadan kaldrlmasdr; mevcut toplumuniyiletirilmesi deil, yeni bir toplumun kurulmasdr." (Marx-Engels, Seme Yaptlar, cilt:l.s.218) zetle, Marx ve Engels'e gre Alman iilerinin "sava naralar 'Devrimin Sreklilii'olmal"yd.

Marx 1856'da Engels'e yazd bir mektubunda "Almanya'da her ey, proleter devriminkyl savamnm bir ikinci basksyla desteklenmesi olanana bal olacana iaret etmiti.


8/66

Bu, proletaryann burjuvaziye kar devrimini, kyllerin toprak aalarna kar kyl devrimiile zel bir biimde birletirmeyi ngren dahiyane bir dnceydi. Emperyalist dnemdeLenin'in devrim teorisini olutururken dayanaca temel noktalardan biri de bu tez olacakt.

Marx ve Engels, ii snfnn mttefiki olarak grdkleri kyllkle ilgili taktik ve programatik sorunlar hemen birok yaptlarnda tekrar tekrar ele aldlar. nk onlar

proletaryann tarihsel grevini kent ve krn emeki tabakalarnn destei olmadan baaramayacam iyi biliyorlard. stelik kyl sorununun sadece burjuva demokratikdevrimin deil, proleter sosyalist devrimin de bir sorunu olduu dncesindeydiler. Marx,Gotha Programn eletirirken Manifesto'yu arptarak "proletarya karsnda, tm tekisnflar gerici bir yndr" diyen Lassalle'i bu yzden iddetle eletirmiti.

Marx'n lmnden sonra da Engels, proletaryann burjuva demokratik devrimkarsndaki tutumunu aklamaya devam edecektir. 1894'te yazd talyan devriminingeleceine ilikin ksa ama nemli makalesinde, bir kez daha devrimin burjuva karakterineiaret eder ve proletaryann bamszln korumas iin izlenecek taktikleri hatrlatr. Engels

burada, bir yanda proletaryann burjuva demokratik aamada "etkin bir rol" oynamasnnnemini vurgular, te yandan da "byk amasal asla gzden yitirmeyen taktikler" izlenmesi

gerektiinden sz eder.Marx ve Engels proletarya devrimini ilgilendiren dolayl ya da dolaysz hibir soruna

kaytsz kalmadlar. rnein ezilen uluslarla ok yakndan ilgilendiler, ve stelik sadecesmrgeci politikalar zmlemekle yetinmeyerek, ulusal sorun ve smrgeler sorununda

proleter enternasyonalist tezler gelitirdiler. Onlar ezilen uluslarn kurtulu hareketininuluslararas proletaryann bir mttefiki olduunu, onun proletaryann zaferinikolaylatracan daha o zamanda grmlerdi. Bu amala spanya, in ve Hindistan gibilkelerle yakndan ilgilendiler; Rusya, Prusya ve Avusturya monarilerine kar Polonyahalknn zgrlk savan hararetle desteklediler. Onlara gre kylln serflikten kurtulmave ulusal bamszlk mcadelesi demek olan Polonya'nn isyan, ayn zamanda Alman

proletaryasnn kurtuluunun da bir kouluydu. Ayn ekilde, Marx, ngiltere'nin smrgesirlanda kurtulmadka, ngiliz ii snfnn zgrlne kavuamayacan defalarcavurgulayacaktr.

Lenin'de Burjuva Demokratik Devrim Ve Sosyalist Devrim

Marx ve Engels 19. yzylda arlk Rusyasn Avrupa gericiliinin kalesi olarakgryorlard. nk Rusya kar devrimci glere destek olmann da tesinde ihtilalcihareketin bastrlmasnda uluslararas jandarma rol oynuyordu. Geri Rusya'da serflik daha1861 ylnda kaldrlmt ama, otokratik rejim dimdik ayaktayd ve gerici konumunda deien

bir ey yoktu.1900 ylna doru Rusya'da kapitalizm egemen ekonomi biimi haline gelmi

bulunuyordu. Buna ramen ekonomik bakmdan olduka geriydi, daha dorusu feodalkalntlarla ksteklenmi bireysel kyl ekonomisinin ar bast tarmsal bir lkedurumundayd. stelik sanayinin ve mali sisteminin kilit noktalar bat kapitalizmi tarafndankontrol edilmekteydi. En nemlisi ise siyasi iktidar hl banda arn bulunduu feodaltoprak soylularnn elindeydi. Siyasi zgrlkleri bsbtn gaspeden otokratik rejim, lkeyi

polis ve jandarma terr altnda ynetiyordu. Rusya, hem iiler ve kyller iin, hem deezilen halklar iin bir hapisaneden farkszd. Geni kyl ynlarn ezip perian eden serflikekonomisinin kalntlar dipdiri ayaktayd. Yar feodal toprak aalarnn angarya ve benzer

biimlere brnen feodal smr ve basks karsnda kyller sk sk ayaklanyorlard. 1914ylna geldiinde bile lke nfusunun yzde 85'i hl krsal alanlarda yayordu.

Bununla birlikte, Rusya'da belirli sanayi merkezlerinde ve byk lekli iletmelerdeyounlam, zgl arl son derece yksek bir ii snf vard. 1901 ylnda sanayide


9/66

istihdam edilen iilerin yzde 46,7'si 500'den fazla ii altran iletmelerde toplanmt. Buyounlama sonraki yllarda da devam edecek, Rusya ii snf ABD gibi en ileri lkelerin

bile nne geecekti. Ne var ki, zgrlk yoksunluu ve feodal kalntlar sadece kyllerideil, izleri fabrika yaamna dek uzanan iileri de bomakta, sosyalizm mcadelesininnnde kstek olmaktayd.

Lenin daha devrimci mcadeleye katld yllardan itibaren Rusya'nn sosyoekonomiksistemini ve bu sistemin ayrdedici zelliklerini analiz etti. Vard ilk sonu byle bir lkededevrimci proletaryann acil hedefinin dorudan sosyalist devrim olamayacayd. Rus

proletaryas her eyden evvel nne "ilk grev" olarak otokratik rejimi ykmay ve siyasizgrl elde etmeyi koymalyd. 20. yzyla girildiinde devrimin ancak ii-kyl ittifakile baarlabileceini oktan ortaya koymu bulunuyordu.

Hatta bu konuda Marksizmi Rusya'ya ilk getiren Plehanov'dan daha doru bir kavrayasahipti. nk Plehanov kylln devrimci potansiyelini grmezden gelir ve umudunuliberal burjuvaziye balarken, Lenin tam tersi bir yol izliyordu. Nitekim aralarndakifarkllklar 1903'teki RSDP II. Kongresinde kabul edilen program tasarsnn hazrlanmassrasnda su yzne kt. Bu programn yazl srasnda Lenin, Plehanov'un proletarya

diktatrl ve tarm sorunlarndaki bir dizi yanl formlasyonunu dzeltecek ve Marx'nGotha Program Eletirisi'ndeki ilkesel grlerine sadk kalacakt. Ayrca 1903'deki

programn azami ksm sosyalist devrim, dolaysyla burjuvazinin devrilmesi ve proletaryadikttrlnn kurulmas; asgari ksm ise arlk otokrasisinin devrilmesi demokratikcumhuriyetin kurulmas, serflik kalntlarnn tasfiyesi ve 8 saatlik ignnn yasallamasesas zerine kaleme alnmt. Bu program, Marx ve Engels'in lmlerinden sonrauluslararas ii snf hareketi tarihinde ortaya konmu ilk Marksist programd.

Ama Lenin, burjuva demokratik devrim ve bu devrimin sosyalist devrimedntrlmesi zerine btnlkl teorik ve taktik tezlerini asl 1905'te yazd Demokratik

Devrimde Sosyal Demokrasinin ki Taktii adl nemli yaptnda gelitirecektir. Lenin, Rusdevriminin burjuva karakterini kabul etmekle birlikte, nderlii liberal burjuvaziye havaleetmekle yetinmeyerek, onu rktmemeyi ve geici hkmete katlmamay savunanMeneviklere kar yazd bu kitabnda, yalnzca Rus devriminin izleyecei yolu ortayakoymakla kalmyordu. Ayn zamanda, Marx ve Engels'in temellerini attklar proletaryanderliindeki demokratik devrim ve sosyalist devrime kesintisiz gei teorisini degelitiriyordu. Bu, Marksizme sadk kalnarak gelitirilmi yeni bir stratejik plan ve taktikizgiydi.

Engels'in lmnden sonra kapitalizmin nispeten sakin bir gelime gsterdii yllardaII. Enternasyonal'e hakim olan oportnistler, Marx ve Engels'in ihtilalci retisini arptmlarve iini liberal bir zle doldurmulard. Hatta Kautski ve Plehanov gibi szde Marksistkanatta yer alan II. Enternasyonal nderleri bile Marksizmi bir doma haline getirmiler, onun

en nemli tezlerinin unutturulmasna gzyummular ve Marksizmi koruma ve gelitirmeyeteneinden yoksun olduklarn gstermilerdi. Oysa Lenin sz konusu yaptnda gelitirdiive daha ileride gelitirecei tezlerle, bu tarihsel grevi omuzladnn yeni bir kantn dahaveriyordu.

Lenin derinlemesine tahlil ettii Rus devriminin iinde hareket edecei somutsosyoekonomik, sosyopolitik koullardan yola kyordu. Nihai hedefinin sosyalist devrim ve

proletarya diktatrl olduu kukusuz olan Rus proletaryas, arlk otokrarisisi altndasiyasi zgrlkleri elinden alnm ve feodal ilikilerle perdelenmi bir lkede demokrasi vezgrlk iin savamadan, bunu atlayarak asl hedefine ulaamazd. "Marksizm" diyorduLenin, "proletaryaya, burjuva devriminden uzak kalmamay, ona kar kaytsz olmamay,devrimin nderliinin burjuvazinin eline gemesine izin vermemeyi, tam tersine, devrimde en

etkin rol oynamay, tutarl proletarya demokratl uruna, en kararl biimde savamayretir." (Demokratik Devrimde Sosyal Demokrasinin ki Taktii, s. 53) nk mevcut


10/66

otokratik rejimden en fazla ac eken proletarya ve kyllerdi. Burjuva demokratik devrimden"en byk lde yarar salayacak" olan ise proletaryayd. Proletaryann nderliinde zafereulaan demokratik devrim arlk rejimini tasfiye edip demokratik cumhuriyeti kurmadan,eksiksiz siyasi zgrlkleri gerekletirmeden, feodal kalntlar siyasi ve ekonomik bakmdantasfiye etmeden, ezilen uluslar zgrletirmeden, ne sosyalizm yaknlatrlabilirdi ne de

proletarya diktatrlne sranabilirdi.Lenin, "burjuva devrim"in, "kapitalist toplumsal ve ekonomik sistem erevesinindna kmayan bir devrim" olacan sk sk tekrarlamtr. Bu, devrimin niteliinin burjuvademokratik olmasndan kaynaklanyordu. Hem yerine getirecei grevler bakmndan, hem dekk retim temeli zerinde duran kyllk ile proletaryann ittifak bakmndan demokratikdevrimi sosyalist devrimden ayrmak gerekiyordu. Hatta devrim una yol aacakt: "Rusya'dakapitalizmin Asya biimi deil de, Avrupa biimi ile yaygn ve hzl bir biimde gelimesiiin gerekli ortam yaratacaktr" (age., s.48) Lenin daha sonraki yllarda Stolipin ve KadetlerinPrusya yolundan ilerleyerek feodalizmin devrimci yoldan, aadan yukar tasfiyesininlemeye altklarn da buna ekleyecektir. Bu bakmdan, devrimin "sosyalizm ilekapitalizm arasnda deil," "kapitalizmin iki yolu arasnda", Prusya yolu ile Amerikan yolu

arasnda cereyan ettiini belirtmitir.Lenin, ki Taktik'te Marx ve Engels'ten devrald ii-kyl ittifak ve proletaryann

burjuva demokratik devrime aktif katlm fikrini, ortaya koyduu politik strateji ile gelitiripekillendirdi. Ona gre arlk Rusyasnda proletaryann ilk aamadaki stratejisi, proletarya ile

burjuvazi arasndaki temel eliki zerinde deil, arlk ile halk arasndaki uzlamaz kartlkarlk merkezi zerinde planlanmalyd. Bundan tr, devrimin ilk aamada ykaca temelhedef ya da ba dman arlk otokrasisi, feodalizmin kalntlar olabilirdi. Ama stratejik

planda salt bununla yetinilemezdi; kyll kazanarak arlkla anlap devrimi tasfiyeetmeye alacak olan arln toplumsal dayana durumundaki liberal-monarist

burjuvazinin de tecrit edilmesi zorunluydu. Lenin bunu, "Proletarya, kuvvet yoluyla otokrasiyiezmek ve burjuvazinin tutarszln etkisiz hale getirmek iin kyl ynlaryla ittifak kurarak,

demokratik devrimi sonuna kadar srdrmelidir" (age., s. 119-120) diye ifade etti. Bylelikle,demokratik aamada izlenecek stratejik planda ba dman ve tecrit edilip tarafszlatrlmasgereken ara g belirlenmi oluyordu.

Lenin stratejisini tamamen proletaryann devrimdeki nder ve ynetici rol,proletaryann hegemonyas zerine kurmutur.

Burjuva demokratik devrimde nder ve ynetici g proletarya olmak zorundayd.nk demokratik devrimi sonuna kadar gtrebilecek, yalpalamayacak ve toplumda

bamsz eyleme girime yeteneine sahip olan en devrimci snf proletaryayd. Proletarya, buroln nihai hedefine kadar kendisini ynetecek bamsz politik partisi sayesindeoynayabilirdi. Bu yzden, Lenin, "sosyal demokrasinin bamszlnn srekli bir biimdekorunmas", "proletarya partisinin tam bir snfsal bamszlnn gerei" zerinde nemledurmutur. Elbette, bu "bamszlk" szle korunamazd; proletarya partisinin nihai hedefiniasla unutmamas ve daha demokratik aamada iken proletaryann snf savan iki ynde dergtleyip ynetmesi ile mmknd. Lenin bunu daha 1897'de yazd Rus Sosyal

Demokratlarnn Grevleri'ndeaklamt. Sz konusu brorde proletaryann snf savann ikiyn olan sosyalist grevlerle demokratik grevler kapsaml olarak ele alnyordu. kiTaktik'te ise snf mcadelesinin darlatrlmamasn, aksine "yalnzca tm halkn katld

bugnn demokratik Rus devriminin btn amalarnn deil, daha sonraki sosyalistamalarn da kapsayacak bir biimde" geniletilmesini tekrar vurgulad. Aksi taktirde halkdevrimine belki etkin olarak katlnr, ama nderlik edilemezdi.

Btn bu nitelikler, proletaryann "halk devriminin klavuzu ve nderi rol"

oynayabileceini gsteriyordu. Bu rol liberal burjuvazi oynayamazd, nk o proletaryakorkusu nedeniyle arlk rejimiyle uzlayor ve devrimi anayasal monari karl satmak iin


11/66

tetikte bekliyordu. Kararszl liberal burjuvaziden farkl olmakla birlikte, kyllk deoynayamazd. O halde, tek doru izgi, devrimin temel gc olan proletaryann kyllkleittifak kurmas ve onu kendi hegemonyas altnda birletirmesiydi. te Lenin'in stratejik plan

btn bunlar gz nnde bulunduruyordu. Liberal burjuvazinin tecridi, proletaryannhegemonyasn gvence altna alacakt.

Lenin'in stratejik mevzilenme plan Menevik uzlaclarnkinden tamamen farklyd.Menevikler liberal burjuvaziyi tecrit edecekleri yerde, burjuva devrimine burjuvazininnderlik etmesi gerektiini savunuyorlard. Yani kylln burjuvazinin ardndan gitmesineraz oluyorlard. Bu durumda proletaryaya seyircilik, dolaysyla kuyrukuluk rol dyordu.Parlak ve keskin laflar zerine keyfi bir "strateji" kuran Troki de Menevikler den pek farklsaylmazd. nk Troki devrimi "mutlakyetle sanayi proletaryas arasndaki tek birmcadeleye" indirgiyor ve perspektifini, proletaryann kyl kitleleriyle "dmancaatmalara girecei" anlay zerine oturtuyordu. Daha dorusu, kylln devrimci

potansiyeline inanszl teori haline getiriyor, onu burjuvazinin hegemonyasna terkediyordu.

Proletaryann devrimci stratejisini tamamen iktidar sorunu ekseni zerine kuran Lenin,

bu konuda da oportnistlerden ayrlr. Menevik strateji doas gerei halkn silahlayaklanmasn dlamaktayd. Buna karlk Lenin, geici devrimci hkmete katlmay ve"eksiksiz siyasi zgrlklerin elde edilmesini dorudan halkn silahl ayaklanmasnn zaferine

balayarak, her trl oportnist reformizmle arasna snr ekiyordu. nk o buradatamamen Marx'm bir devrimden sonraki her geici devlet rgtnn "enerjik bir diktatrl"gerektirdii tezinden hareket etmekteydi. yle diyordu Lenin: " 'Devrimin arlk zerindekikesin bir zaferi', proletaryann ve kylln devrimci demokratik diktatrlnn kurulmasdemektir." Ama hemen ekliyordu ki: "Ve byle bir zafer, diktatrln ta kendisi olacaktr,yani kanlmaz olarak, ve 'yasal' ya da 'barl' bir yolla kurulan u ya da bu tr kurumlaradeil, askeri gce, ynlarn silahlandrlmasna, bir ayaklanmaya dayanmak zorundadr" (kiTaktik, s.59) nk silahl ayaklanmaya dayanan byle bir diktatrlk olmakszn, ne kardevrimci giriimleri bastrmak, ne de onun varlk nedeni olan asgari program gerekletirmekmmknd.

ki Taktik'tene srlen "eskimi siyasal styapnn" "zor yoluyla yklmas" ve yerine"yeni bir siyasi styap" demek olan "proletaryann ve kylln demokratikdiktatrl'nn kurulmas tezi, Marx ve Engels'e gre bir ilerlemedir. Lenin, Marx'n1856'da Prusya iin syledii proleter devrimini bir kyl devrimi ile birletirme fikrinigelitiriyor ve iktidar sorununa balyordu. Bylelikle, proletaryann ve kylln demokratik diktatrl araclyla, burjuva devriminden sosyalist devrime gei gvencealtna alnm olacakt.

Ancak iktidar sorununa ilikin bu slogan 1905'te henz Sovyetler fikrini

iermemektedir. Buna da bal olarak Lenin srekli u uyary yapar: "Ama, kukusuz, bu,sosyalist bir diktatrlk deil, demokratik bir diktatrlk olacaktr" (ki Taktik, s.59). Lenin,"proletarya ve kylln devrimci demokratik diktatrl", "demokratik cumhuriyet" ya da"proleter-kyl cumhuriyeti" olarak adlandrd iktidarn niteliinin bir eit burjuvademokrasisi, Junker monarisine alternatif bir "kyl burjuva demokratik cumhuriyeti"olduunu sylemitir.

Bununla birlikte, Lenin'in formlnde, oportnistlerin alelade bir kk burjuvaiktidarna indirgeyerek karikatrletirdikleri "demokratik diktatrlk" anlaynn krntsyoktur. nk o, proletaryann ve kylln demokratik diktatrln yalnzca geici bir"sava rgt" olarak grmekle kalmaz. Ayn zamanda bunu, devrimci bir ordu, devrimci birhkmet ve devrimci kyl komiteleri" slogan ile birletirir ve "halkn egemenlii ile elien

her eyin fiilen tasfiyesi" kouluna balar. Proletaryann bamsz rgtlenmesi vedevrimdeki hegemonyas ise bunun baka bir boyutudur.


12/66

Lenin'in ki Taktikadl yaptnn ve sonraki makalelerinin ana fikri Marx ve Engels'inkesintisiz devrim tezine dayanr. Dahas, bu tezin 20. yzyln koullarna yaratc biruyarlanmas ve gelitirilmesidir. Lenin'in demokratik devrim ile sosyalist devrimi birbirindenkopuk iki ayr devrim olarak deil, tersine "Rus devrimini kucaklayan btn bir tablo", "birtek zincirin iki halkas" olarak grdnn saysz kant vard. Bunu, hem demokratik

devrimden derhal ve gcmz lsnde...sosyalist devrime geie balayacaz, bizkesintisiz devrimden yanayz" gibi ak beyanlarnda grebiliriz. Hem de demokratik devrimive sosyalist devrimi proletaryann birbirini izleyen iki stratejisi olarak formllendiren

pasajlarnda grebiliriz.Lenin, Ekim Devriminden sonra 1905'te sylediklerinin "tastamam" gerekletiini

belirterek yle diyordu: "lkin kralla kar, byk toprak sahiplerine kar, feodaliteyekar, 'tm' kyllk ile birlikte (ve devrim o evrede burjuva, burjuva demokratik kalr) sonrayoksul kyllk ile, yar proletarya ile, btn smrlenler ile, zengin kyller, kulaklar,vurguncular da iinde, kapitalizme kar; ve devrim bu evrede de sosyalist duruma gelir. Biriile br arasna yapay olarak bir in eddi ekmek, onlar proletaryann hazrlk ve yoksulkyllerle birlik derecesinden baka bir eyle ayrmak istemek Marksizmi alacak derecede

bozmak, alaltmak, onun yerine liberalizmi geirmek demektir" (Proletarya Devrimi veDnek Kautsky, s.87). Lenin'in burada ksaca zetledii kesintisiz devrim teorisinin, Marx yeEngelsin tezlerinin yalnz olgunlatrldn deil, proleter devrimde proletaryann kent vekrdaki yar proleter sosyalist mttefiklerinin bulup karlarak yeni bir unsurlazenginletirildiini de gryoruz.

Ama Lenin'in devrim teorisi ki Taktik'te formle edildii ekliyle donup kalm,gelimesini tamamlam deildir. Tersine, 1905'lerde ana hatlar ortaya konan bu devrimtezleri Lenin tarafndan an koullarnn bilimsel analiziyle ve devrimin deneyimleriyledaha da zenginletirilmi, eskiyen formllerin yerine yenileri konmutur.

Bunlardan biri, 1915 ve 1916 yllarnda yazd iki nemli makalede formle ettiisosyalizmin bir ya da birka lkede zafer kazanmasnn mmkn olduu tezidir. Bu, Marx veEngels'in proletarya devriminin ileri kapitalist lkelerde ayn zamanda gerekleeceieklindeki eski anlaylarna gre bir yenilikti. Lenin bu fikre emperyalizm koullarnderinlemesine analiz ederek ve onun gelime yasalarn ve lmcl elikilerini ortayakararak ulat.

Serbest rekabeti kapitalizm, 20. yzylda emperyalist kapitalizme dnmt. Bu,kapitalizmin ryen ve can ekien kapitalizm haline gelmesi, elikilerinin son safhadakeskinlemesi demekti. Eskisinden farkl olarak iktisadi ve siyasi gelimenin eitsizlii,kapitalizmin mutlak bir yasas haline gelmiti. Emperyalist devletler arasnda dnyasavalarna kadar uzanan iddetli elikiler sz konusuydu. Gerek emperyalist lkelerde,gerekse smrge ve baml lkelerde isyan unsurlar oluuyor, devrimci hareket byyordu.

Btn bu etkenler bir araya gelerek emperyalist cephe zincirinin en zayf halkasndankrlmasn olanakl klmaktayd.Lenin'in emperyalizm ve kapitalizmin elikileri hakkndaki tahlilleri dnya devriminin

perspektifleri bakmndan engin ufuklar ayordu. lkin 1915 ylnda yazd Avrupa BirleikDevletleri Slogan zerine makalesinde "Bylece, sosyalizmin zaferi, nce birka, ya da hattayalnzca bir tek kapitalist lkede olanakldr" (Marx-Engels Marksizm, s.240) diyordu. Bu,Lenin'in 1905'lerde savunduu Marx ve Engels'i andran "devrimci yangn Avrupa'yasratma" perspektifinin, yeni bir tezle deitirilmesi demekti. kinci olarak Lenin,emperyalizm dneminde proletarya devriminin maddi nkoullarnn dnya leindeolutuu grne ulayordu. Bu artk, emperyalizmin can ekien kapitalizme dnt,sosyalizme geiin arifesi olduu anlamna geliyordu. Bylelikle, proletarya devrimi iin en

ileri dzeyde snai gelime ya da proletaryann nfusun ounu oluturmas gibi koullararayan oportnizme ar bir darbe indiriliyordu.


13/66

Lenin'in proletarya devrimi ve proletarya diktatrl retisine katk nitelii tayanok nemli bir dier nokta ise, ilkin 1905 devriminde grlen ama esas olarak 1917'degenelleen Sovyetler konusudur. Sovyet deneyimi, yalnz Marx ve Engels'in ParisKomn'nden kardklar derslerle salkl bir ba kurma olanan salamyordu. Aynzamanda, o gne kadar uluslararas planda savunula gelen burjuva demokratik devrimden

sosyalist devrime geite en elverili biimin parlamenter demokratik cumhuriyet olduueklindeki yerleik anlay da bir yana frlatlp atlyor ve onun yerini Sovyet cumhuriyetislogan alyordu.

i Temsilcileri Sovyetleri, ilkin 1905 devriminin frtnal gnlerinde ortaya kmt.Lenin ve Bolevikler, arln yasa ve kurallarn ilemez hale getiren, silahl ayaklanmayla

bants aka belli olan bu siyasi kitle rgtlerinin nemini fark ettiler. Hatta Sovyetlerin"proletarya ile devrimci demokrasiyi birletiren embriyoner devrimci iktidar organlar"olduu ve geici devrimci hkmet ilevi grebilecei tespitinde bulundular. AncakSovyetlerin asl ilevi ve nemi arl deviren 1917 ubat devrimi srasnda aklk kazand.

i ve Asker Temsilcileri Sovyetleri, ubat 1917de, bu kez lke apnda ve kylleri dekucaklayarak tekrar ortaya kt. Silahl ayaklanmann ve halk iktidarnn organlar olduklar,

arla kar ii snfnn ve kylln diktatrlnn organlar olarak hareket ettikleriak seik grlyordu. ubat devriminde iki iktidar birden ortaya kmt: Biri i ve AskerTemsilcileri Sovyetleri, dieri Geici Hkmet. Son derece zgn olan ve birbirleriyle i iegeen bu ikili iktidardan ilki proletaryann ve kyllerin diktatrln, ikincisi ise

burjuvazinin ve kapitalistlemi toprak aalarnn hkmetini temsil ediyordu. ubat devrimiii snfnn nderlii ve ii-kyl ittifak sayesinde zafere ulamt, ama Sovyetlerdeounlukta olan Meneviklerin ve Sosyalist Devrimcilerin ihaneti yznden hkmet

burjuvaziye geiyordu. Bu, onlarn burjuva devriminin burjuvaziyi iktidara getirecei veiktidarn bir burjuva parlamenter cumhuriyet olaca eklindeki uzlac siyasi izgilerinindoal bir sonucuydu. Sonunda her ikisi de burjuva emperyalist hkmete katlarak devrimeihanet etmilerdi.

Lenin 1917 Nisannda Rusya'ya geri dnd ve gelir gelmez Bugnk Devrimde Proletaryann Grevleri bal altnda on tez ileri srd. Nisan Tezleri diye bilinen butezlerde ve dier nemli makalelerinde burjuva demokratik devrimden sosyalist devrime gei

plann berrak bir ekilde ortaya koydu. Proletarya diktatrlnn siyasi biimi olarakSovyetler Cumhuriyetine geii de ieren bu plan, ki Taktik'teortaya konan devrim teorisinitamamlyor ve sosyalist devrime gei sorununu teorik ve pratik bir zme kavuturuyordu.

Meneviklerin ve Sosyalist Devrimcilerin ihaneti yznden Sovyetler burjuva GeiciHkmetin bir uzantsna dnnce temmuz banda ikili iktidar burjuvazinin lehine son

buldu. Ama Bolevikler ubat ile Ekim arasnda Sovyetlerin ve ii snfnn ounluununyan sra, milyonlarca kyly de saflarna kazanmay baardlar ve "ktidar Sovyetlere"

slogan altnda iktidara yrdler. Nihayet Boleviklerin ynettii silahl ayaklanma 25 Ekim1917'de zafer kazand ve burjuvazinin iktidar devrildi. Yklan burjuva iktidarnn yerine birproletarya diktatrl olan Sovyet Cumhuriyeti kuruldu. Bylece, Ekim Devrimi dnyadayeni bir a, proleter devrimleri an am oldu.

Lenin proleterya diktatrlnn devlet biimi olarak Sovyet Cumhuriyetini 1917 ubatdevriminin deneyiminden kartt. Sovyetler, sadece sosyalist devrim bakmndan deil, aynzamanda demokratik devrim ve ezilen halklarn kurtulu mcadeleleri bakmndan da byknem tayordu. Lenin Sovyetler konusunu Ekim Devriminin zaferinden hemen nce yazd

Devlet ve htilal'de olsun, baka yaptlarnda olsun ayrntl olarak aklam ve devrimteorisine yeni bir boyut kazandrmtr. Kapitalizmden sosyalizme gei toplumunun politikrgtlenme biimi olan Sovyet iktidarnn ortaya k, ayn zamanda Kautski'lerin,

Plehanov'larn ve tm oportnistlerin ampiyonluunu yaptklar parlamenter demokratikcumhuriyet zmnn uluslararas komnist hareketteki hakimiyetine de bir son veriyordu.


14/66

Bunu, oportnistlerin unutturmak istedikleri Marx ve Engels'in devlet, devrim ve proletaryadiktatrl hakkndaki ok deerli tezlerini yeniden gn na karp parlatt Devlet ve

htilal'demkemmel bir ekilde yapmtr.Emperyalizm ve proleter devrimleri ann Marksizmi olan Leninizmin devrim

teorisini, bu kadar ksa bir yazda btn ynleriyle zetlemek mmkn deil elbette. Ancak u

kadarn syleyelim ki, proletarya devriminin teori ve taktikleri alanna girip de, Lenin'in elealp zenginletirmedii tek bir konu yoktur. O, devrimden nceki ve sonraki yaptlarnda burjuva devletin zsel niteliklerinden iddete dayanan devrime, proletarya diktatrlretisinden sosyalist toplumun inas sorunlarna, kyl sorunundan ulusal sorun vesmrgeler sorununa, proletarya partisinin rgtlenme ilkelerinden her trden oportnizminaa kartlmasna kadar her konuda Marksizme katkda bulunmu ve onu gelitirmitir. Bu

bakmdan, Leninizm, sadece burjuvazi zerinde deil, eitli renkten revizyonist akmlarnsahte devrim reeteleri zerinde de kazanlm bir zaferdir.

Stalin Ve in Devriminin Perspektifleri

Lenin'den sonra Marksizm-Leninizmin arln koruma, onu hasmlarna kar savunmave gelitirme tarihsel grevi Stalin'in omuzlarndayd. Bu, kendini, ilkin Trokizme veZinoviev-Kamanev ittifakna kar mcadele srasnda ortaya koyacaktr. Lenin lr lmezTroki ve yandalar kendi izgilerini SBKP'ye hakim hale getirmek iin ataa kalkm, akya da gizli hizipi faaliyetlere girimilerdi. Troki o yllarda yazd "Ekim Dersleri" gibikitap makalelerinde iflas etmi "Srekli Devrim" teorisini tekrar piyasaya srmt. 1905'teortaya att bu "teori"nin 1917 Ekim Devrimiyle de dorulandn, Lenin'in szmonademokratik devrimden sosyalist devrime gei sorununun ancak 1917 Nisannda Troki'nin

platformuna getikten sonra kavradn iddia ediyordu. Ayn ekilde, Sovyetler Birlii'ndesosyalizmin zafer kazanamayacan syleyerek, tek lkede sosyalizmin zaferi Leninist tezinede kar kyordu.

Oysa bizzat Lenin 1918 Kasmnda yle demiti: "Her ey tastamam dediimiz gibiolup bitti. Devrimin gelimesi dncemizin doruluunu gsterdi." (Proletarya Devrimi veDnek Kautski, s.87) Yine, Taktik zerine Mektuplar'nda ikili iktidar aklarken

proletaryann ve kylln diktatrlnn "zgn bir biimde"gerekletiini ve burjuvademokratik devrimin 1917 ubatnda esas olarak tamamlandn yazmt. stelik Troki'nin"ar yok, ii hkmeti var"slogannn yanlln da, ayn makalesinde inadna bir kez dahavurgulamaktayd. Tek lkede sosyalizmin zaferi imkan tezine gelince, Lenin bu tezi daha1915 ylnda aka formle etmekle kalmam, zafer sonras teori ve pratiinin de ke tahaline getirmiti.

Ama Troki'nin niyeti bakayd: O gne kadar Lenin'e ve Bolevizme teslim oluyormu

gibi grnm fakat ilk frsatta eski oportnist tezlerini hortlatarak partiye hakim klmak iinharekete gemiti. Ne var ki Stalin 1924'te ve sonraki yllarda yazd Leninizmin lkeleri veTrokizm mi Leninizm mi gibi nemli kitap ve makalelerinde Trokist sapmann iyznaa kard ve onun oportnist, yar-Menevik zn ortaya koydu. Stalin'in bu yllardayazd yaptlar, amzn Marksizmi olan Leninizmin sadece sadk ve zl bir savunusudeil, ayn zamanda onun katklarnn ve en nemli hatlarnn ustaca bir aklamasdr. Stalin

bunlarn yan sra, Trokist "srekli devrim" teorisini de mahkum etmi ve Leninist devrimteorisi zerinde yaratlmaya allan sisi datarak proletaryann devrim cephaneliinikorumutur.

Daha sonraki yllarda ayn polemik baka bir alana, o srada gelimekte olan indevriminin perspektifleri sorununa kayacakt. Troki, yanna Kamanev ve Zinovyev gibilerini

de ekerek, tarihin plne oktan atlm olan "srekli devrim" teorisini Komintern'e veKP'ye kabul ettirmeye alyordu. in'in somut koullarn dikkate almakszn, arlk


15/66

Rusyas dnemindeki "teorisi"sini olduu gibi bu yar smrge lkeye aktarmak istiyordu.Ona gre in devrimi iktidara proletarya diktatrl slogan altnda yrmeliydi. Tezlerinde,"demokratik devrimin zaferi..demokratik devrim grevlerini yerine getiren proletaryadiktatrl ile dnlebilir" (III. Enternasyonal, s.200) diyordu. Sonuta, devrimindemokratik, anti-emperyalist aamasn atlayan Troki, in'in tarihsel-toplumsal koullarn

keyfi bir ekilde yorumlayarak, in'de feodal kalntlarnn pek nemli olmadnsyleyebiliyordu. in'in yar smrge karakterini ise, bu lkenin gmrk politikasndaemperyalist lkelere baml olmasyla aklyordu. Elbette, in gibi nfusunun eziciounluu kyl olmakla kalmayp, stelik kylln ciddi bir devrimci potansiyel tad

bir lkede, byle bir "teori" devrimin mezarn kazmaktan baka bir ie yaramazd.Stalin, Leninizme dayanarak Troki ve yandalarnn oportnist teorilerini rtt. Asl

nemlisi, in devriminin karakterini, itici glerini, kendine zg gelime evrelerini vehedeflerini Marksist-Leninist adan ele alan doru bir devrim perspektifi gelitirdi. Bu

perspektif, Leninist devrim teorisini yar smrge, yar feodal bir lkenin somut koullarnauyarlad, benzer baka lkelere de k tuttuu iin tarihsel bir nem tayordu.

Stalin'in in devriminin zelliklerine ve gelime perspektiflerine ilikin tezlerinin

hareket noktas, Lenin'in ki Taktik'teve daha sonra formle ettii teorik ve taktik ilkelerdir.Ama bunlar, bazlarnn iddia ettii gibi hi de Leninist devrim teorisinin dogmatik biruyarlamas, ya da basit bir tekrar deildir. Tersine, gerek Stalin gerekse Kominternemperyalist lkelerdeki devrimle smrge ve baml lkelerdeki devrim arasndaki farklarolsun, in devriminin ayrdedici zelliklerini olsun dikkate almlardr.

Stalin, in'de "btn militarist-brokratik styapsyla birlikte feodal kalntlar(n) baskve tahakkmnn temel biimini" oluturduunu belirtmitir. Ayn zamanda, in, Rusya'danfarkl bir yar smrge lke olduundan devrim "emperyalist boyundurua kar savam"vermeden zafere ulaamazd. Dolaysyla, in'deki burjuva demokratik devrim ancak"devrimci hareketin iki kolunun", yani "feodal kalntlara kar hareketle emperyalizme karhareketin birlii" olabilirdi. Bu yolda ilerlenmeden sovyetik evreye ulalamazd.

Trokistlerce iddia edildii gibi, Stalin, in devriminde milli burjuvaziyi n planageiren bir stratejik mevzilenme plan nermi deildir. Tersine, milli burjuvazi ile sadece"geici anlamalar ve bloklar"n sz konusu olabileceini sylemi, son derece sallantl vegvenilmez olan bu snfa kar uyank olunmas gereini defalarca vurgulamtr. Sadece uyaklam bile Stalin'in proletaryann mttefikleri karsndaki temkinliliini gsterir: "Bumttefikler eit lde gvenilir deildi ve olamazlard da. lerinden bazlar az ok gvenilirmttefikler (kyllk, ehir yoksullar gibi), dierleri daha az gvenilir, yalpalayanmttefikler (kk burjuva aydnlar gibi), ncler ise hi gvenilmeyecek mttefiklerdi(milli burjuvazi gibi)." (Milli Demokratik Devrim, s.135) Dahas, Stalin'in proletaryanndemokratik devrimdeki hegemonyasna ve Komnist Partinin ynetici rolne tayin edici bir

nem verdii bilinmektedir. Bundan tr, KP iindeki "sol" oportnist eilime karolduu kadar, "in proletaryasnn bamsz snf grevlerini gzard eden ve geneldemokratik hareketle ekilsiz bir kaynamaya gtren sa tesfiyecilie" kar da mcadeleninneminden bahsetmitir.

te yandan, Komintern ynetici organlar in devriminin sorunlarn ok daha ayrntlbir ekilde ele almlardr. Komnist Enternasyonal'in 1926 Kasm ve Aralk'nda yaplan-Stalin'in de katld- geniletilmi VII. genel oturumunda alnan kararlarda yle deniyordu:"in'deki ulusal devrim, kendisini hzla geen yzyln Avrupas'nn klasik burjuvadevrimlerinden olduu kadar, Rusya'daki 1905 devriminden de ayran kendini zg koullariinde gelimektedir" (Sre, say:l, s.21). Bu balamda devrimin "temel ayrdedicizellii"nin, "in'in yar smrge oluu ve yabanc emperyalizme olan bamll" olduu

belirtilmekteydi. in devriminin programn ve perspektiflerini etkileyen bir baka nemlietken ise, "onun dnya apndaki kapitalist toplumu ykma hareketinin ayrlmaz bir paras


16/66

olarak, dnya devrimi dneminde yer almas" (Ayn yerde) idi. Bu, Lenin'in, ulusal kurtuluhareketlerinin Ekim Devriminin zaferiyle birlikte genel demokratik hareketin bir parasolmaktan kp, dnya devrimin bir paras haline geldiine ilikin tezinden karsanmt.

Bu zellikler yannda devrimin proletaryann hegemonyas altnda gelimesi, onuntoplumsal karakterini eski tip burjuva demokratik devrimlerden ayryordu. Sz konusu

kararda belirttii gibi: "in devriminin sonucu zorunlu olarak lkede kapitalist geliimeyolaacak siyasal ve toplumsal koullarn yaratlmasn getirmeyecek", aksine "varolankapitalizmi ykma ve sosyalizmi kurma mcadelesinin bir parasn oluturacakt" (agd, s.23).in burjuva demokratik devrimin zaferinin kapitalizmin serbeste gelimesine yolamayaca tezi, Lenin'in ki Taktik'teki yaklamndan farkl, emperyalizm dneminin veEkim Devriminin at koullarla balantl bir perspektifti. Hem bu, Marksist-Leninistlerleoportnistleri ayrdeden nemli bir kstast.

Btn bunlardan hareketle Komnist enternasyonal Yrtme Kurulu'nun 1930Hazirannda alnan in Sorununa likin Kararnda yle deniyordu:

"in'de proletarya ve kylln devrimci-demokratik diktatrl, Boleviklertarafndan 1905 devrimi koullarnda modeli izilen demokratik diktatrlkten zsel olarak

farkllk gsterecektir. Bu farkllk ilk planda in Devrimi'nin uluslararas durumuyla,SSCB'nin, sosyalist inay baaryla gelitiren proletarya diktatrl lkesinin varlyla

bantldr. te yandan, in'de ortaya kan durum karsnda, komnistlerin hkmetteounluu oluturacana gvenilebilir. Bylece proletarya, kyllk zerinde yalnzcaideolojik deil, ayn zamanda devlet hegemonyasn da gerekletirmeyi baaracaktr. Aynzamanda u husus da hesaba katlmaldr ki, in Devrimi yalnzca feodalizme ve militarizmekar deil, ayn zamanda yabanc ve in kapitalistlerine kar da amansz bir mcadeleyinart komaktadr. in'deki demokratik diktatrlk, yabanc ve in sermayesine aitgiriimleri sistematik olarak msadere etmek zorunluluuyla kar karya kalacaktr, ve

bylece sosyalist karakterde ok zsel admlar atmaya zorlanacaktr. O halde sosyalistunsurlarn varl da in'de proletarya ve kylln devrimci demokratik diktatrlnzgl bir zelliini oluturacaktr. in devrimi'nde kapitalizmden sosyalizme geiin, EkimDevrimi'nde olduundan daha fazla ara aamalar olacaktr, ama o, sosyalist bir devrime geimddetini nemli lde ksaltacak, burjuva-demokratik aamadan sosyalist aamaya geii-1905 Devrimi koullar altnda ngrldnden- nemli lde daha hzltamamlayacaktr." (Ulusal Sorun ve Smrge Sorunu, 6. Defter, nter yaynlar, s.169-170)KEYK Kararnda belirtilen bu zellikler hem demokratik devrime yaklam bakmndan, hemde demokratik devrimden sosyalist devrime kesintisiz gei bakmndan olduka nemliydi.stelik burada belirtilen zsel farkllklar sonradan halk demokrasisi deneyimiyle birlikteolgun biimlere brnmekle kalmayacak; bir yandanki Taktik'in dogmatik taklitileriyle, teyandan "retici gler teorisi'ni savunan revizyonistlerle araya ekilmi bir snr izgisi ilevi

grecekti. nk birinci olarak birok dogmatik oportnistin yapt gibi 1905 Rus Devrimimodelinin aynen kopye edilmesinden kanlmakta, yeni koullar dikkate alnmaktadr.kincisi, sosyalizmin bir unsuru olarak proletaryann devrimdeki hegemonyas devlethegemonyasna kadar geniletilmektedir. ncs, yar smrge bir lkede yabancsermayeye ve yerli byk sermayeye kar izlenecek programatik ilkenin erevesiizilmektedir. Bu sonuncusu, devrimin iki aamas arasna bir ara aama koyan ve bu araaamada byk sermayeyi "milli" ya da "demokratik kapitalizm"e dntrmeyi savunan saoportnizmle taban tabana zt bir anlay ifade eder,

Stalin nderliindeki Komnist Enternasyonal in devriminde proletaryannhegemonyas sorununa belirleyici bir nem vermitir. KEYK'in 1926'da tezlerinde inKomnist Partisi'nin ii snf hareketi iindeki almasnn nemine ve nclk rolne

ilikin bir dizi greve deinildikten sonra u vurgu yaplyordu: "in proletaryas devrimdekiegemen roln oynamak iin kendi snfsal-siyasal ve iktisadi- rgtlenmesini


17/66

elikletirmelidir. Proletaryay bu tarihsel grev iin rgtlemek ve eitmek KomnistParti'nin birincil grevidir" (Sre, say: l, s.26). Proletaryann tarmsal devrimde veemperyalizme kar savata hegemonyasn salamas gerektiini birinci plana alan bu tez,

basit bir yaklam deildir. Aksine, ilkesel bir nem tayordu ve devrimin kaderini yakndanilgilendiriyordu.

Proletaryann demokratik devrimdeki hegemonyas, Lenin'in devrim teorisinin temeldireklerinden biridir. Stalin, 1923'te, Lenin'in ki Taktik'te formle ettii stratejik planyorumlarken yle demiti: "Bu plan, sadece devrimin hareket ettirici glerini doru olarakhesaba katt iin deil, ayn zamanda proletarya diktatrl dncesini (proletaryannhegemonyasn) nve halinde ierdii iin, daha sonra gelecek olan, Rusya'da devrimin dahayksek aamasn, parlak bir biimde nceden grd ve bu geii kolaylatrd iin denemlidir" (Stalin, Btn Eserler, Devrim Yaynlar, cilt:5, s.141). Stalin'in proletaryannhegemonyasn, "proletarya diktatrlnn embriyonu" olarak grmesi ve Lenin'inteorisindeki bu yn ne karmas bouna deildir. nk in devriminin olsun, bakademokratik tipte devrimlerin olsun sosyalist devrime dnmelerinin asl srr buradayd.Ayrca, hegemonyann sadece devrim srasnda deil iktidarn kurulduu aamada da srmesi,

demokratik aamadan sosyalist aamaya geii ksaltr ve kapitalizmin geliecei "ara evre"olasln ortadan kaldrrd. in devrimi iin ngrlen komnistlerin hkmette ounluuoluturmas veya iktidarda hegemonyay korumas dncesinin amac da buydu; yanidevrimin kesintisiz klnmasn ve ileri itilmesini gvence altna almakt. Daha nce de

belirtildii gibi in devriminin Stalin ve Komintern tarafndan gelitirilen perspektifleri, burjuva demokratik devrimin karakteri gerei burjuva ereveyi amayaca grndtalar. Bu, ilkin Lenin ve Stalin'in Ekim Devriminin at an koullarna yaklamlaryla

bantldr. rnein Lenin'in "retici gler teorisi"ne ynelttii eletirilerde olsun, devrimindemokratik ve sosyalist aamalar arasndaki ilikiye yaklamnda olsun rtk olarak buvardr. Yine, Stalin, devrimin iki aamas arasnda kapitalizmin zgrce geliecei "uzun yada ksa bir ara dnem" yaanaca anlayna kar srarl uyarlarda bulunmutur. Buyaklamn in devrimi perspektiflerindeki yansmas, anti-emperyalist demokratik devriminkapitalizmin serbeste gelimesi yolunu amayaca, aksine devrimin burjuva ereveyiaarak bu snrlarn tesine ynelerek ilerleyecei tezi olacaktr. Her eyden nce, devriminemperyalizmi ve uzants "komprador burjuvazi"yi de hedef alyor olmas bunugerektiriyordu. O nedenle, Komintern tezlerinde yle deniyordu: "Bylece ilk aamada budevrimin burjuva demokratik bir doaya sahip olduu gerekesiyle in devriminin acilgrevlerini (1) emperyalizmin yklmas ve (2) feodalizm kalntlarnn tasfiyesi ilesnrlandrmak, hatal olacaktr. in devrimi, burjuva demokrasisinin snrlar tesinegemeden emperyalizmi ykamaz" (Sre, say:l, s.26). Bylece, proletaryann byksermayeye kar tutumu ve devrimin kesintisizlii netlik kazanyordu.

Sonu olarak, 1930'lara gelindiinde smrge ve baml lkelerde devrim sorunununeitli ynleri akla kavuturulmu bulunuyordu. zellikle, zengin deneyimler ieren indevrimi uluslararas komnist hareket iin bu adan eitici bir laboratuar rol oynayacakt.Bu yzden, in devrimi zerine ne srlen tezler kadar, bununla ilgili polemikler de dieryar smrge, smrge lkelerin izleyecekleri yola k tutmaktayd. Ayrca, KomnistEnternasyonal Programnda bu tr lkeler devrimlerinin balca tipleri, nlerindeki stratejikve taktik grevler ve programatik sorunlar zerine temel yaklamlar getirilmiti. Bundansonras, ancak devrim deneyimleri iinde ve her komnist partinin abalarylagelitirilebilirdi.

Buna ramen KP'ye giderek egemen olan oportnizm Stalin'in ve Komintern'inperspektiflerini deforme etti; Mao Zedung, biimsel olarak uyuyormu gibi grnerek bu

izgiyi hemen her konuda deitirdi, onu burjuva demokratik bir revizyona tabi tuttu. Bu,Troki'nin in iin nerdii "proletarya diktatrl altnda sosyalist devrim" arpk


18/66

formlnn, tam ters kutbuna savrulan negatif bir kopyasndan baka bir ey deildi.Mao Zedung'un 1935'ten sonra KP'ye hakim hale getirdii "yeni demokratik devrim"

teorisi, Komintern tezlerinden hemen her konuda farkldr. Her eyden nce, devrimdeproletaryann hegemonyas ilkesi terk edilmitir. Mao, yer yer proletaryann nderliinden szetmesine karn, devrimde ba rol kylle ve krlara tanyarak ii snfn ve kentleri

byk lde devre d brakacakt. Bylelikle, KP'nin bamsz snf amalar ve ii snfhareketinin nemi konusunda Stalin ve Komintern tarafndan yaplan uyarlar kulak arkasediliyor, proletarya hareketini genel demokratik hareket iinde eriten anlay resmi izgihaline geliyordu.

Proletaryann hegemonyasndan vazgeilmesinin doal sonucu, bu boluun kk veorta burjuvazi tarafndan doldurulmas oldu. Stratejik mevzilenme plan deimiti: Kyllkn plana geti. Milli burjuvazi ile ancak belli evrelerde, geici ittifak kurulabilecei yaklam

bir yana brakld. Bu ittifak, halk iktidarnn paylalmasna, hatta sosyalist aamannstratejisine dek uzatld. Buna bal olarak, devrimin zaferinden sonra kurulacak halkdemokrasisi devleti sovyetik anlaytan koparld ve burjuva demokratik devlete indirgendi.

Mao Zedung kendi demokratik devrim modelini, yabanc kapitalizmin -iteki uzants

dahil- ve feodal kalntlarn tasfiye edilmesinden sonra ulusal kapitalizmin egemen halegetirilmesi zerine kurmutu. Oysa bu, demokratik aama ile sosyalist aama arasnakapitalizmin serbeste gelielecei bir ara aama koymaktan baka bir anlama gelmezdi.Dier eyler bir tarafa, demokratik devrimin proleter devrime dntrlmesinin

proletaryann bilinlilik ve rgtllk dzeyine deil de, sosyalizmin ekonomik ve sosyalkoullarnn olgunlamasna balanmas kesintisiz devrim fikrinin dpedz terk edilmesidemekti.

Mao Zedung'un "yeni demokratik devrim" teorisinin ierii, in devriminin 1949'dazafer kazanmasndan sonra aa kt. in devrimi, emperyalist boyunduruun yan srakomprador burjuvazinin ve toprak aalarnn egemenliine son verdi. Bu ynyleemperyalizme ar darbe indiren ve dnya devrimini glendiren byk bir devrimdi. Amadevrim proleter devrime dntrlemedi; proletarya diktatrlnn ve sosyalistekonominin rgtlendirilmesine doru ilerletilemedi. Sonuta in devrimi bir burjuvademokratik devrim olarak kald. Bunun asl nedeni KP'nin izledii revizyonist izgisiydi.Zaten in nderlerinin "in Marksizmi" ya da "Marksizmin Avrupal biiminden inli bir

biime dntrlerek sistematik biimde inliletirilmesi" klf arkasnda izledikleri burjuvademokratik izginin baka trl sonulanmas da olanakszd.

Halk Demokrasileri Deneyimi

Ekim Sosyalist Devriminden sonra proletaryann nderliinde zafere ulaan ilk halk

devrimleri -ksa srede yenilgiye urayan Macaristan devrimini saymazsak- Dou veGneydou Avrupa lkelerinde gerekleti. II. Dnya Savann bitiminde sosyalist kampadahil olan bu lkelerdeki devrimleri, gerekten de bir domino gibi birbirlerine eklenen in,Kore, Vietnam ve Kba devrimleri izleyecekti. Bu devrimlerle birlikte emperyalist sistem

pepee byk darbeler yiyor, dnya devrim sreci gitgide btn ktalar kucaklar halegeliyordu.

Dou Avrupa lkelerindeki devrimler tek tek ele alndklarnda her birinin kendine zgyanlar tadklar sylenebilir. Hatta bunlarn iinde gl bir ulusal kurtulu sava olarakzafer kazanp, sosyalizme gemeden emperyalizme teslim olan Yugoslavya gibileri de vardr.Ama bu devrimler genellikle karakterleri, itici gleri, gelime yollar ve sosyalizme geileri

bakmndan ortak zellikler tarlar ve, olumlu ya da olumsuz yanlar ile, amzn zerinden

atlanp geilemeyecek devrim deneyimleri arasnda yer alrlar. Dolaysyla, devrimimizin pespektiflerini ortaya koyarken dikkate almadan edemeyeceimiz nemli bir deneyim


19/66

kaynan olutururlar.Dou ve Gneydou Avrupa lkelerindeki halk devrimleri 1930'lu yllarda ykselen

faizm dalgas ve emperyalist sava tehdidi ortamnda mayalandlar. Bu lkelerden bazlar,daha dorusu ekoslavakya, Polonya ve Macaristan orta dzeyde gelimi lkelerdi.Balkanlarda yer alan Arnavutluk, Bulgaristan ve Romanya ise Avrupa'nn en geri lkeleri

arasndaydlar. Hemen hepsinde de burjuva demokratik devrim tamamlanmamt. Yanifeodal kalntlar tasfiye edilerek kyl-toprak sorunu zlmedii gibi, egemen uluslarnzulm altnda inleyen ezilen uluslar da zgrlklerine kavumamlard. Daha nemlisi,Dimitrov'n iaret ettii gibi, "Balkan lkeleri ve Macaristan emperyalizmin birer yarsmrgesi durumunda" bulunuyorlard. Emperyalistlerin gzlerini diktikleri ve zerinde kyasya hegemonya rekabeti yrttkleri blge, yzyln bandan beri bir barut fs gibi

patlamaya hazr haldeydi. stelik bunlarn ou monarist, faist rejimlerle ynetiliyorlard.Btn bu olgular Dou Avrupa lkelerindeki devrimlerin hangi ortam iinde

devindikleri, hangi aamada bulunduklar ve hangi grevlerle kar karya olduklar hakknda belli bir fikir verir. Kendiliinden anlalaca gibi buralarda emperyalizm yklp tambamszlk salanmadan, feodal kalntlar tasfiye edilmeden, siyasi demokrasi ve uluslarn

zgrl kazanlmadan, bunlar atlanarak sosyalizme doru ilerlenemezdi. Bir baka adanifade edersek, proletarya, geni kyl ynlar, kent kk burjuvazisi, ezilen ulus hareketi vedemokrat aydnlar zerindeki hegemonya roln ancak bu sorunlarla ilgilendii takdirdegerekletirebilirdi. Devrimi ara vermeden sosyalizme dntrmek de buna balyd. Zaten

bu tip lke ii snflarnn nndeki anti-emperyalist demokratik grevlerin nasl ele alnmasgerektii ve bu grevlerin sosyalizme nasl balanaca sorunu Komnist Enternasyonal'desrekli tartlan bir eydi. En basitinden 1930'lu yllarda faizme kar halk cephesi politikmcadele taktikleri yaygn olarak tartlm, kazanlan deneyimler btn komnist partilereaktarlmt.

Dou Avrupa lkelerinde gelien devrimler genellikle burjuva demokratik bir karakteresahipti. Ne var ki, bu devrimler arlk otokrasisini, feodal kalntlar ykmay hedef alan 1905devriminden farkl ynler de tayorlard. nk bu lkelerde proletarya sadece feodalkalntlar deil, bir btn olarak iktidardaki byk burjuvazi ile byk toprak sahiplerini, veonlarn ardndaki emperyalizmi hedef almadan edemezdi. Bu zellik, yani devrimin daha ilkaamada ii snfnn dolaysz dman byk burjuvaziye kar da ynelmek zorunda olmassz konusu devrimlere daha derin, daha halk bir ierik kazandryordu. Baka bir deyile, ilkaamadan byk burjuvazinin siyasi egemenlii yklmakla sosyalist nitelikteki bir grev dezlm olacakt. Buysa devrimin salayaca dnmlerin halk ieriini derinletirmeklekalmyor, kesintisiz devrime bir i ielik boyutu da katyordu.

Bu lkelerdeki komnist partilerin kimi daha gl, kimiyse daha zayft. Ama Almanfaizminin igali karsnda, zorluklar gze alp militanca savatklar taktirde hzla devrime

nderlik etme olanaklar vard. Faist igalcilerin vahi zulm ve yamas halk ynlarzerinde derin bir tepki yaratyor, devrimin sosyal tabann geniletiyordu. stelik igalciemperyalistlerle ibirlii yapan egemen smrc snflar halkn nezdinde byk bir itibarkaybna uramlard. Nitekim btn bu faktrlerin bir araya gelmesi doru bir ulusal kurtulusava staretejisi izleyerek elde silah den partileri hzla glendirdi ve proletaryannemeki snf ve tabakalara nderlik etmesini salad. zellikle de Hitler'in Sovyetler Birlii'nesaldrmasndan sonra anti-faist ulusal kurtulu sava bu lkelerde -deien dzeylerde deolsa- bir gibi byd.

Dou Avrupa lkelerinde komnist partilerin halk devrimini zafere ulatrmalarndastratejik neme sahip u temel rgtleme biimi rol oynad: Ulusal kurtulu cepheleri,ulusal kurtulu ordular ve Sovyet tipi halk iktidar organlar. Askeri rgtlenme ve Sovyetler

1905 ve 1917 devrimleri bakmndan yeni bir olgu deildi. Hatta 1917 Rusya'snda Sovyetler bu devrimlerde olduundan ok daha byk bir rol oynadlar. Ancak gerilla ve partizan


20/66

birliklerinden ulusal kurtulu ordularnn kurulmasna dek uzanan sre, dolaysyla partizansavandan ayaklanmaya varan yol Dou Avrupa lkelerinde daha uzun sreli yaanacaktr.Yani, buralardaki silahl devrim Ekim Devrimi gibi ksa srede olup bitmedi. Hatta bazlkelerde Sovyet ordularnn yardm olmasayd, silahl mcadele ve ayaklanma belki dahauzun srerdi. Dahas, II. Dnya Sava sonras yllarda zafer kazanan in, Kore ve Vietnam

devrimlerinde halkn silahl sava balbana bir askeri stratejiyi gerektirmitir.Ulusal kurtulu cephelerine gelince, cephe tr siyasi rgtlenme 1905 ve 1917devrimlerine gre yeni bir ittifak biimini temsil ediyordu. Sendikalar veya Sovyetlertrndeki yn rgtlerinden farkl olan halk cephesi rgtlenmesi Komintern tarafndanfaizme ve sermayeye kar mcadele srecinde gelitirilmi, bir prototipi 1936'larda spanyai savanda yaanmt. Bulgaristan'da Vatan Cephesi, ekoslovakya'da Ulusal Cephe,Romanya'da Ulusal Demokratik Cephe, Yugoslavya'da Halk Cephesi, Arnavutluk'ta UlusalKurtulu Cephesi (vs.) ad altnda kurulan bu siyasi rgtlenme biimi, ii snfnn nderliialandaki ii-kyl ittifak etrafnda gelien halkn siyasi birliinin gerekletirilmesini kolaylatracakt. Halk cepheleri bir yandan komnist partilerin nclk etme kapasiteleriniykseltirken, dier yandan da halk iktidar organlarna ve halk ordularna byk bir siyasi

destek salamlard. Arnavutluk dndaki lkelerde cephenin anti-faist parti ve gruplarnkatlmasyla gereklemesiyse, bu rgtlenme biiminin bir baka zelliiydi. Ayrca, halkcepheleri, gerekli arnma salanp uygun dzenlemeler yapldktan sonra devrimin sosyalistaamasnda da varlklarn srdreceklerdir.

Dou Avrupa lkelerinde eski devlet aygtnn yklmas farkl zamanlarda, farklhzlarda gereklemitir. Bu hz, kar devrimci glerin rgtllklerine, silahl devriminiddetine, komnist partilerin etkinlik dzeyine ve halk cephelerinde yer alan dier partilerintutumlarna gre deiecekti. Bu lkelerde sa kanat sosyal demokratlar ve dier burjuva

partiler faist ordu ve polis aygt ykldktan sonra da devrimin sosyalizme doru ilerlemesininlemeye, sabote etmeye altlar. Baz lkelerde gericilerin tasfiyesinde parlamenteryntemler de kullanld. Demokratik grevlerin tamamlanp sosyalist dnme geilmesiMacaristan, Romanya ve Bulgaristan'da nispeten yava bir tempoda gerekleti. Bunakarlk, Arnavutluk ve ekoslovakya'da zaferden bir yl sonra sosyalist dnm yolundanemli admlar atld.

Ancak aradaki belli hz ve yntem farkllklarna ramen bu lkelerde devrimdemokratik grevlerde konaklamam, bunlarn tamamlanmas beklenmeden sosyalistdorultuda ilerlemitir. Bu, komnist partilerin halk ynlarn kendi saflarna ekmeyi

baarmalar ve ynetimin ii snfnn elinde toplanmas sayesinde olmutur. Dier bir etkenise sosyalist aamaya gei srasnda tarafszlatrma politikasna gerek kalmadan kent ve krkk burjuvazinin tpk demokratik aamadaki gibi proletaryay izlemesidir. Bylece, ciddiayaklanmalarla karlalmadan kesintisiz olarak sosyalizme geilebilmitir.

Dou Avrupa lkelerinde zaferden sonra kurulan yeni iktidar proletarya diktatrlgrevlerini de yerine getiren halk demokrasisi devleti niteliini tayordu, yani devlet zndesosyalistti. Dolaysyla, halk demokrasisi burjuva demokrasisinin bir biimi ya da eidi deil,

proletarya diktatrlnn bir biimiydi. Bu durum, devrimin gerekletii genel ve zel koullarn, proletaryann hegemonyasnn, halk iktidarnn sovyetik tarzda rgtlenmesinin vedevrimin kesintisizliinin bir sonucuydu. Dimitrov, BKP'nin 1948'deki V. Parti Kongresindehalk demokrasisini tanmlarken yle diyordu: "Marksist-Leninist prensiplere gre, Sovyetrejimi ve halk demokrasisi rejimi hep ayn iktidarn -kasaba ve ky emekilerinin mttefiki venderi olan ii snf iktidarnn- baka baka iki eklidir. Bizde kapitalizmden sosyalizmegeiin kendine mahsus ekli, her memleket hakknda genel olan, kapitalizmden sosyalizmegeiin esas eklini deitirmez ve deitiremez." (G. Dimitrov, Halk Cumhuriyetine Doru,

s.230) Ek olarak, Dimitrov halk demokrasisi devletinin en nemli drt zelliini de ylesralyordu: 1) i snfnn nderlii altnda olmas ve halkn byk ounluunun


21/66

egemenliini temsil etmesi. 2) Tekelci burjuvazinin ve byk toprak sahiplerinin ekonomikbakmdan tasfiye edildii, ama kapitalizmin ekonomik kklerinin tamamen kaldrlmadgeici bir devrenin devleti olmas, 3) Sovyetler Birlii ile sk bir ibirliinin ve karlklyardmn varl. 4) Emperyalist sistemden kopulmas ve sosyalist kamp safnda yer alnmas.

Baka partilerin bulunmad, halk demokrasisi devletinin tek nder ve ynetici

gcnn AKP -sonradan AEP- olduu Arnavutluk'ta bu daha da belirgindi. Enver Hoca, ylediyordu: "Partinin nderlii altndaki Ulusal Kurtulu Sava igalcilerin ve hainlerin kknkazd ve halk demokrasisi rejimi, proletarya diktatrl kuruldu." (Enver Hoca, LeninistParti ve Kadrolar, s.108.) Arnavutluk'taki halk iktidar bir yandan anti-emperyalist demokratikgrevleri yerine getirirken, br yandan da devrimin kesintisizliini gvence altna alm,derhal sosyalist devrime gemiti. Bu, dorudan doruya iktidarn niteliiyle balantlyd.AEP Tarihi bunu u ekilde aklyordu: "ktidar meselesi, daha lke tamamen kurtarlmadandevrimci gler lehine zlm bulunuyordu. Kurtulutan hemen sonra da, halk demokrasisidevleti biiminde proletarya diktatrlnn grevlerini yerine getirmeye balad." (AEPTarihi, Cilt: III, Bora Yaynlar, s.179) Bylelikle, Arnavutluk'ta son derece geri dzeyde olanretici glerin kapitalist yoldan gelitirilmesi gibi bir opotnizme dlmeden sosyalist

retim ilikilerinin kurulmasna geilebildi. Bu sayede lke kurtarldktan iki yl sonra bellibal retim aralar kamulatrlm, lke ekonomisini arl sosyalist sektrn eline gemibulunuyordu.

Halk demokrasisinin niteliinin yorumlanmas konusunda dnemin dier Marksist-Leninist partileri de ayn grleri savunuyorlard. Macaristan Komnist Partisinin deneyimlinderi M. Rakosi, "Halk demokrasisinin sosyalizmi ina ettii fikrini pheye drengrleri ortaya atlr atlmaz reddettik" (Modern Revizyonizmle Mcadele, Gnce Yaynlar,s.90) diyordu. Rakosi, ayrca unlar sylyordu: "erii bakmndan burjuva demokratikdevrimin hedeflerini gerekletirmekle birlikte, bu mcadelenin proletarya diktatrlne yolaaca ngrlebilirdi, nk Komnist Partisi tarafndan ynetilen ii snfnn yneticirol yklenmesinin proletarya diktatrlnn tohumlarn tad hakkndaki Stalin'ciretiye uygundur. Bu plana uygun olarak, almamza Macar Bamszlk Ulusal KurtuluCephesi'ni kurarak ie baladk. Bu cephe Nazi emperyalizmine ve feodalizme kar olan

partileri ve unsurlar kapsyordu. Sava srasnda tarafmzdan gelitirilen bu stratejik pln bilmeyen veya kavramayan ok sayda yolda, heterojen unsurlardan oluan bu genikoalisyonu hayretle ve birok defa isteksizlikle karladlar. (Ayn yerde).

Bununla birlikte, halk devrimini yolundan saptrmaya, burjuva demokratik aamadadurdurmaya alanlar da yok deildi. PBP nderlii iinde yer alan sa oportnist Gomulka1947'de "halk demokrasi"nin Polonya'nn "kendine zg yolu"na uygun olmasn istedikten

baka, "ii snfnn diktatrl ve zellikle partinin diktatrl ne gerekli ne deanlamldr" diyordu. Gomulka'ya gre iktidar "kuvvetler ayrm"na, "parlamenter demokra

siye dayanmal" idi. Benzer bir gr, yani kurulacak devletin "parlamenter demokratikcumhuriyet" nitelii tamas gerektii anlay, Dou Almanya'da ASBP iinde de savunulmutu. Ayn ekilde, Arnavutluk'ta kurulan yeni dzenin bir burjuva demokrasisi olmasn vekapitalizmin serbeste gelimesini savunan AKP MK yesi Seyfullah Maleova da, saoportnist grleri nedeniyle partiden tasfiye edilecekti. Ama btn bu sa oportnistlerin ennnde giden ve dierlerine akl hocal yapan Tito'nun banda bulunduu YugoslavyaKomnist Partisi idi. Tito klii ulusal kurtulu devriminin zaferinden sonra "iilerinzynetimi" ad altnda zel tipte bir devlet kapitalizmine ynelecek, zel sermayeyi tasfiyeetmek yerine destekleyecek, tarmn kolektifletirilmesine yan izecek ve emperyalizmeteslimiyet izgisi izleyecekti.

1956'larda Dou Avrupa'nn sosyalist lkelerinde Kruevciler tarafndan balatlan

kapitalist restorasyon srecinde halk demokrasileri deneyimi ve bu deneyimin ilenipzenginletirilmesi abalar kesintiye uratld. stelik Kruevci revizyonistler halk


22/66

demokrasisi devrimlerini "kapitalist olmayan kalknma yolu"nun, "ok partili sistem"in ya dareformdan geirilmi parlamenterizm"in bir kantym gibi gstermeye bile kalktlar?Kruevcilerle ayn parkurda koan Trokistler ve birtakm revizyonistler ise, Dou Avrupadevrimlerini aamalarn atland ve batan itibaren sosyalist devrim olarak gelimi bir"srekli devrim" diye yutturmaya altlar.

Oysa halk demokrasisinin her iki oportnist aprtmayla da bir ilgisi yoktu. 1917 Ekimdevriminin yaratt sovyet sisteminden belli bakmlardan ayr olan halk demokrasisi biimi,kapitalizmin genel bunalmnn derinletii, emperyalist sistem iindeki elikilerin doruunavard ve sosyalist Sovyetler Birlii gibi gl bir kalenin varolduu koullarda, sz konusulkelerin tarihsel ve ulusal zelliklerinin bir sonucu olarak ortaya kt. Bu, Lenin tarafndandaha Ekim Devriminden nce ngrlmt: "Btn lkeler sosyalizme varacaktr. Bu kanlmaz bir ey. Ama hepsi, bunu ayn yoldan yapacak deildir. Her biri, demokrasinin u yada bu biimine, proletarya diktatrlnn u ya da bu trne, toplumsal yaamn baka bakaynlerinde, sosyalist dnmn birbirinden farkl derecelerine, kendisinden bir eykatacaktr." (Lenin, Marksizmin Bir Karikatr ve Emperyalist Ekonomizm, s.85) Lenin, buayn gr nemli yapt Devlet ve htilalde de yle ifade ediyordu: "Kapitalizmden

komnizme gei hi kukusuz ortaya ok sayda ve eitli siyasi biimler ortaya karacaktr,ama z ister istemez ayn olacaktr: Proletarya diktatrl." (Lenin, Devlet ve Devrim, s.48)te halk demokrasisi devleti de Lenin'in szn ettii bu biimlerden birisiydi.

Dou Avrupa lkelerinde proletaryann demokratik aamay atlayarak gerekletiiteziyse sadece bir iddiadr. nk bata da belirttiimiz gibi bu devrimler nlerine ulusal

bamszlk, anti-feodal toprak devrimi, faizme kar mcadele, siyasi demokrasi (vs.) gibidemokratik ierikli grevler koymulard. Devrimin itici glerinin sosyal bileimi ve halkcephelerindeki ittifaklarn ierii de buna uygundu. Hatta baz lkelerde anti-faist ulusalkurtulu savana emeki halk dnda kalan birtakm zengin kyl ya da ulusal burjuvaunsurlar bile katlmlard. zetle, bu lkelerde devrim ilk aamasnda sosyalist olmad gibi,

proletarya diktatrl slogan altnda da gelimi deildir.Burada, bir model olarak en tipik olan Arnavutluk devrimini ele alabiliriz. Arnavutluk

devrimi u aamada geliti: 1) Ulusal bamszln kazanld ve halk iktidarnnkurulduu 1944 Kasmna kadar sren anti-emperyalist demokratik aama. 2) Sosyalizminiktisadi temelinin inasnn balad ve sosyalist retim ilikilerinin lke apndatamamlad 1945-1960 aras dnem. 3) 1960 ylnda balayan sosyalizmin tam olarak inasaamas. Bu aama, proletaryann nderlii altnda kesintisiz olarak ve i ie gelimi tek

bir devrimin paralaryd.Arnavutluk'un igalden tamamen kurtulmas ve demokratik halk iktidarnn lke

apnda kurulmas, yani halk devriminin zafere ulamas 29 Kasm 1944 tarihinde gerekleti.Ama halk iktidar ondan epey nce kurulmutu. Temelleri Peza Konferans'nda (1942)

atlmakla birlikte ulusal kurtulu konseylerine dayanan ilk halk meclisi ve demokratik halkhkmeti 1944 Maysnda Permet Kongresi'nde seildi. Bu iktidar, ulusal kurtulukonseylerinin snf bileimleri ve yerine getirmekle grevli olduklar ykmllkler

bakmndan bir demokratik diktatrlkt. Ama Paris Komnn ya da Sovyetleri andran ulusal kurtulu konseylerine dayanmalar, yasama ve yrtmeyi birletirmeleri nedeni ile de

biim ve z olarak burjuva parlamenter cumhuriyetlerden tamamen ayryd. Yan sra,demokratik diktatrlkte nc rol oynayan komnist partisiydi ve hegemonya ii snfnnelindeydi. Bundan dolay, AEP Tarihi bu dnemi kastederek u tespiti yapt: "Sava srasnda

bu iktidar sadece devrimci glerin demokratik diktatrlnden meydana gelmiyor, aynzamanda proletarya diktatrlnn hzla gelien unsurlarn da tayordu" (AEP Tarihi, cilt:I, Yurt Yayn, s.226).

Sonu olarak, demokratik diktatrln halk devriminin zaferinden sonra proletaryadiktatrlnn bir biimi olan halk demokrasisi haline gelmesi ve proletarya diktatrlnn


23/66

grevlerini de yerine getirmesi, onu sosyalist devrimin unsurlarn barnda tamasnn vedevrimin kesintisiz karakterinin doal bir sonucuydu. stelik sosyalist aamaya geilmedennce emperyalizm ve toprak aalar ile birlikte burjuvazinin siyasi bakmdan tasfiyesi desalanm, dolaysyla sosyalist nitelikteki bir grev zlm oluyordu.

Bulgaristan, Macaristan, ekoslovakya, Romanya ve Polonya'daki devrimlerin kendine

zg yanlar, tempo farkllklar, glkleri ya da kolaylklar bir tarafa braklrsa, hepsininde aa yukar Arnavutluk devrimine benzer bir geliim izgisi izledikleri, ayn aamalardangetikleri, ayn grevleri zdkleri sylenebilir. Bundan tr, bu devrimlerin bir hamledegereklemi sosyalist devrimler olduklarn iddia etmek de, halk demokrasilerini "burjuvademokrasisinin gelikin bir eidi" saymak da tarihi gerei arptmak demektir.

Nisan 1991

K AYRI DEVRM PERSPEKTFlk saysnda demokratik devrim ve sosyalist devrime ilikin konular birbirini

tamamlayan makaleler halinde ileyen Seenek dergisi sunu yazsnda yle bir tespittebulunuyor:

"...anti-sosyal emperyalist kesimde Mao'cu revizyonizme kar alan ideolojiksavamdan sonra, Marksizmin devrim sorununa ilikin teorik grlerine hakim olunamadlde Trokizmin etkilerine doru savrulma tehlikesi dodu, zamanla ve giderek deyaand."

EskiHalkn Kurtuluu iinden kan Trokist eilimli gruplardan hareketle ne srlenbu gr, hem bizim amzdan hem de Mao revizyonizmine kar tavr alan dier siyasal

hareketler asndan doru deildir. En bata kendimizle ilgili syleyelim ki, biz bumcadelede Trokizme savrulmadmz gibi Marksizm-Leninizmin mevzilerinden deayrlmadk. Ayrca, Devrimci Halkn Birlii dahil olmak zere Halkn Kurtuluu ve HalknYolu gibi hareketlerin Trokizme doru eilim gsterdikleri de sylenemez; nk buhareketler arya kap Trokizme savrulmak bir yana, eletirdikleri Mao revizyonizmindenve onun yerli bir trevi saylabilecek "Milli Demokratik Devrim"cilikten bile kopamamlard.Uzun yllar bir revizyonizmi, alelacele terkedip etkilerinden btnyle kurtulmak olanaklmyd?

Bunun pek yle kolay olmad, aradan geen on yl gibi uzun bir zamandan sonraSeenek'in, Trokizme kar mcadele ve Trkiye devriminin teorisi adma getirdiigrlerden de anlalmaktadr. Bunu Mao revizyonizminin ondaki etkilerini ve dier

yanllarn ele almadan dolaysyla kendimizi belli bal noktalarla snrlayarak bile olsagsterebileceimizi sanyoruz.

Devrimci Proletarya Hareketinin GrevleriProletarya adna ortaya km bir hareketin gelimiliinin ve olgunluunun lt,

onun sosyalist ve demokratik mcadele grevlerinin btnlne doru yaklapyaklamad, bu ikisi arasndaki farkll ne lde anlayabildii ve proletaryann kendi

bamsz grevlerini hangi titizlikle koruyabildiidir. Bizimki gibi demokratik grevler iinde boulma tehlikesinin olduka fazla olduu bir kk burjuvalar lkesinde bu zelliklegeerlidir.

Seenekdergisinin bu konudaki anlayn kelimesi kelimesine aktaralm:"Bu bakmdan, sosyalist proletarya yar prolateryay kendisine ekerek, ehir ve krn


24/66

kk burjuva katmanlaryla balama kurmal bunun nndeki engel olan, liberal ortaburjuvaziyi tecrit etmeli ve devrimimizin ibirliki tekelci burjuvaziyi ve byk topraksahipleri zerinde zaferini salamaldr. Bu proletaryann devrimci demokratik grevleridir.Devrimci proletaryayla, yar proletaryayla sosyalist balamasna dayanarak, kk

burjuvazinin yalpalanlamalarna, ya da zellikle kk burjuvazinin siyasi temsilcilerinin

direniini etkisizletirerek, devrimin tm burjuvaziye kar zaferini salamaldr. Bu daproletaryann sosyalist grevidir." (Seenek, say: I, s.55) (ab)"Devrimimizde Proletaryann Rol" gibi bir balk altnda, proletarya hareketinin

sosyalist ve demokratik mcadele grevlerinin, hem nihai amaca bal olarak devrimin ayrayr aamalar bakmndan, hem de gncel grevlerle ilikisi iinde anti-emperyalistdemokratik halk devrimi aamas bakmndan ele alnmas gerekirdi deil mi? Ama bunlardikkate almayan Seenek, demokratik grevleri demokratik aama ile, sosyalist grevlerisosyalist aama ile zdeletirmek hatasn iliyor, o kadarla yetiniyor. Bir baka deyile,

bugn demokrasi iin mcadele edelim, zaman gelince de sosyalizm mcadelesine geerizgrn savunmu oluyor.

Geri hakkn yemeyelim, derginin baz yerlerinde devrimin bu aamasndaki

proletaryann sosyalist grevlerinin baz unsurlarma deinilmiyor deil. Ama bunlarounlukla "pratik zgrlkler iin savam nde gelir", "bizim gibi lkelerde demokrasimcadelesi ndedir" gibi sosyalist mcadele grevlerini geri plana iten veya alabildiinekltmeye alan halk formlasyonlardan ibarettir. Devrim sorununun ele alnd uzunca

bir yazda proletaryann z ve en yksekte tutmas gereken grevlerinin, yarm sayfayla dahiolsa ilenmemesi ilgintir. Oysa bizi, sradan ulusal kurtuluculardan, anti-faistlerden ya dadevrimci demokratlardan ayran en nemli noktalardan birisi burada yatar.

Seenek dergisinin bu oportnist hatasnn bir ucu in'deyse bir ucu da Trkiyedevrimci hareketinin Kadroculara dek uzanan derinliklerindedir. Mao'nun, kyll,toplumun en devrimci snf sayan, ulusal bamszlk ve demokrasi iin mcadeleyi her eyinstne karan ve sosyalizm mcadelesini gelecee erteleyen grlerini uzun uzadyaanlatmak gerekmiyor. te yandan bir ok unsurunu Mao'dan alan, ama ondan daha kaba bir

poplizmi temsil ettii halde 1968'lerde M. Belli ve benzerleri tarafndan piyasaya karlanMilli Demokratik Devrim izgisi de ayn kategoride bir oportnizm tr idi. "Milli Demokratik Devrim teorisi,"proletaryann devrimci partisinin ynetici ve nder roln,

proletaryann devrimdeki hegemonyasn reddediyor, sosyalizmin gelecein sorunu olduugerekesiyle bu aamadaki snf mcadelesi grevlerini tam tamna bamszlk ve demokrasimcadelesine indirgiyordu. Milli Demokratik Devrim'inin el stnde tutulduu 1970'lerde,ister propoganda, ister ajistasyon, ister rgtlenme alannda olsun anti-emperyalist, anti-feodal mcadele grevlerinin dna kan bir ey gremezdiniz. Daha sonraki yllarda M.Belli'nin Milli Demokratik Devrim blokundan kopan kk burjuva devrimci hareketler ayn

anlay dzeltip incelterek savunmaya devam ettiler, hl da savunuyorlar. Grnen odur ki,klasikler bir yana, AEP nderliindeki uluslararas komnist hareketin devrim teorisikonusundaki son derece ak grlerine ramen Seenek bu sa oportnist grlerdenarnamamtr.

Marksist-Leninist hareket, her eyden nce, toplumun en devrimci snf proletaryaytemsil eder; onun idelolojik, siyasi, rgtsel ncsdr. KOMNST MANFESTO'nun

bundan 140 yl nce ilan ettii gibi, proletarya sosyalistleri "ii snfnn ivedi hedeflerineulamas ve o andaki karlarnn gereklemesi iin savarlar; ama mevcut hareketierisinde, bu hareketin geleceini de temsil ederler ve gzetirler." Gelecei gzetmek, devrim sonras iin sosyalizme gei perspektifine sahip olmakla snrlandrlabilir mi?

Kukusuz hayr. Proletarya devrimcilerinin ilk ve en nemli grevleri kendi bamsz

snf partilerini kurmak ve sosyalist hareketle ii snf hareketini btnletirmektir. Gerekgemek zorunda olduu btn aamalarda, gerekse bu aamalarda kuraca ittifaklarda


25/66

proletaryann snf bamszln koruyabilmesi ve nderlik roln yerine getirebilmesi iinbu vazgeilmez bir n kouldur. Seenek ile grnrde bu noktada bir anlamazlmz yok,ama o, partinin sosyalist ve demokratik mcadele grevlerinin btnln kavrayamyor.Dolaysyla proletarya partisinin grevleri konusunda farkl konumlara dyoruz. Onunsorunu nasl tek yard olarak kavradn Lenin'den yapacamz u alntda da grebiliriz:

"Snf bilincine sahip bir ii, bir sosyalist gnmzn kyl hareketini nasldeerlendirmelidir? Bu hareketi desteklemeli, en enerjik biimde kyllere yardm etmeli,gerek brokrasinin ve gerekse toprak beyliinin iktidarn silip atmann neden yeterliolmadn kyllere anlatmaldr. Bu iktidar devirdikleri zaman, sermayenin iktidarnn,

burjuvazinin iktidarnn da ortadan kaldrlmas iin hazrlanmalar gerekir. Bu amacgerekletirebilmek iin ise, tamamyla sosyalist, yani Marksist bir retinin en ksa zamandayaylmas gerekir. Kr proleterleri birlemeli, birbirleriyle kaynamal ve ky burjuvazisi ileRus burjuvazisinin tmne kar mcadele etmek zere rgtlenmelidirler. Snf bilincinesahip bir ii, sosyalist mcadele uruna demokratik mcadeleyi ya da demokratik mcadeleuruna sosyalist mcadeleyi unutabilir mi? Hayr..." (Lenin, Tarm Sorunlar, s.347)

Grld gibi proletaryay (kr proleterleri dahil) sadece devrimci partisinde ve ii

rgtlerinde rgtlemek gerekir. Ama sosyalist grevler asndan tek bana yetersizdir bu.nk snfa ve btn emekilere sosyalizmin propogandasn yapmak, mevcut sistemi tmynleri ve elikileriyle birlikte kavratmak, proletaryann tarihsel roln gstermek, her eitsmr ve baskdan kurtuluun tek yolunun sosyalizm olduunu anlatmak veenternasyonalizm bilincini gelitirip yaygnlatrmak gibi sosyalist mcadele grevleriniyerine getirmek mutlaka gereklidir. Devrimin ilk aamasnda bu grevi geri plana iten birhareket asla Marksist-Leninist olamaz.

Ama elbette, devrimci proletarya kendisini bamsz snf hareketi ve nndeki sosyalistgrevler ile snrlayamaz. Tam aksine, d ve i gericilie kar mcadelenin en nnde yeralr, tm ezilenleri ve smrlenleri onlara kar mcadeleye seferber eder. Proletarya, batakyllerin, ezilen ulus ve milliyetlerin, genliin, kk esnaf ve zanaatkarlarn, ilericiaydnlarn (vs.) her trl ilerici mcadelesini destekler; bunlar bir ordunun kollar halinegetirerek mevcut rejimi ykmaya yneltir. Eer demokratik ierikli mcadele ve almalarkapsammda yer alan bu grevler yerine getirilmezse, proletarya muazzam bir devrimci

potansiyele sahip yedeklerinden mahrum kalacandan zafere ulaamaz.Seenekise devrimin demokratik ieriinden hareketle demokratik grevlerin n plana

koyup, proletaryann sosyalist grevlerini geri plana ittii, hatta ou kez hatrlamad iinoportnizme dmektedir. Trkiye devrimci hareketinde ok yaygn olan bu halk sosyalizmanlayndan kurtulunamad srece gl bir komnist hareketin geliemeyeceiunutulmamaldr. te taraftan, proletaryann sosyalist grevlerini vurgulamann insanTrokizme drecei korkusu da yersizdir. nemli olan her iki mcadeleyi diyalektik

btnl iinde kavramak ve yrtmektir. Bu yapldktan sonra neden Trokizme dlsn?Asl devrimci rgtler sosyalist mcadele grevlerini geri plana ittikleri iin zevzekliktenbaka numaralar olmayan Troki'nin veletleri bundan yararlanp parsa toplayabiliyorlar.

Sosyalist Devrim Aamasnn Kkleri

Demokratik Aamadadrimdi sorulmas gereken soru sosyalist mcadele grevlerini en geri plana itip,

demokratik mcadele grevlerini en n plana karma hatasnn nereden kaynaklanddr.Bizce bu hatann kayna, proletaryann grevlerini belirlemede hareket noktas olarak

snfn kendisinin deil de, mttefikleriyle ortaklaa yrtecei mcadelenin alnmasdr.

Seenek yazar, "proletarya ile kk burjuvazi arasndaki balamann niteliidemokratiktir", yleyse proletaryann grevleri de buradan tretilmelidir diye dnyor.


26/66

Byle olunca, proletaryaya den de "en kararl demokrasi savamcl" ve ii-kylittifaknn ortak talepleri dorultusundaki mcadele grevleri oluyor. Dergi yazarlarnnneredeyse her sayfada bir defa "proletarya ile kk burjuvazi arasndaki irade birlii"ndendem vurmalar bu yzdendir. ki Taktik'ten adapte edilen bu belirleme zaman zaman o halegeliyor ki, cmlenin mantnn bsbtn tersine dntn dahi grebiliyoruz. rnein,

devrimin bu aamadaki karakteri, Trkiye'nin bugnk sosyo-ekonomik ve nesnel siyasalkoullarndan hareketle belirleneceine, "proletarya ile kk burjuvazi arasndaki iradebirliinin ieriinin demokratik olmasndan" karlabiliyor.

Anti-emperyalist demokratik halk devriminin adndan da anlalaca zere demokratikierikli olaca konusu tartmamzn dndadr. Demokratik devrimin tamamlanmad,devrimin btnyle proletarya-burjuvazi ztl iinde gelimedii bizimki gibi yar smrge,geri kapitalist bir lkede, geni kyl ynlarnn katlm olmadan devrimin zafereulaamayaca besbellidir. Emperyalizme, yerli egemen snflara, feodal kalntlara ve ulusal

baskya kar mcadele, sadece proletaryann deil, onunla birlikte kent ve krn ounluunuoluturan kk burjuva ynlarnn da sorunudur. Proletarya, smrc snflarn etkisinikrp bu emeki snflarla bamszlk ve demokrasi mcadelesi temelinde ittifak kurmadan

devrimdeki nder ve ynetici roln oynayamaz. Dolaysyla, demokratik devrimi sosyalistdevrime dntrmek zorunda olan proletarya bunu mutlaka baarmakla ykmldr.

Ama, devrimin zaferinin, ancak devrimci demokratik ierikli bir ii-kyl ittifaknabal olduunu sylemek baka, proletaryann grevlerini bu ittifakn ortak programndan(asgari program da diyebiliriz buna) karmaya almak bakadr. Seenek'in yazlarna

batan sona u anlayn sindiini grebiliyoruz:"Politik zgrlkler iin mcadele eden gler, proletarya, ehir ve kr emekileri ve

Krt ulusal hareketidir. Bu glerin balamasyla yrtlen sz konusu savam ancakdemokratik ierikli bir savam olabilir. nk, politik zgrlkler iin mcadele, tm

burjuvaziyi dorudan hedeflemeyen

Documents

Kesİntİsİz Devrİm Ve OportÜnİzm b. Barkal