KHN LIM THNH TURIN:mt hnh nh v tin khong hu!Phn khoa Thn hc, Gio Hong Hc Vin Salerno Nam ItaliaChng vin Gioan Phaol II, gii thiuBn dch Vit ng: nh ChnRoma thng 5, 2010

KHN LIM l mt tm vi lanh gai dt vi mt k thut rt tinh t, c s dng trc tin Siria vo th k th nht sau Cha Ging Sinh. Tm khn ny di 4m 26 v rng 1m 11, mu vng nht, trn c hai mt trc v sau, hin ln hnh dng mt ngi n ng cao chng 1m76, vi ru quai nn v tc di, chn tay c bp.

Ta thy hai hnh nh hin ln quay u vo nhau, v c mu sm hn so vi mu tm khn

1.2 nhng ng ln dc tm khn3.4.5 nhng ng ln nganga. Nhng l nh i xng nhau, du vt nhng mu kim loi b. Nhng ch b chyc. Nhng ming vd. Nhng vt loang snge.Nhng ng ln gp

Vn cha c xc quyt cui cng v ngun gc Tm Khn ny v t bn cht, hnh nh lu li trn hy cn c xem xt, kch thch i tm mt li gii p.

Hnh nh trn tm khn tuy hi b m, nhng nu chim ngm k, c bit vi s tr gip ca my nh, ta thy r hn hnh nh mt ngi n ng chu kh hnh thp gi, vi c nhng du vt ca cuc nh n, cng l nguyn nhn dn n ci cht.

Hnh nh hin ln trn phin bn chp dng tnh tht kh m tin ctrn na tm khn ny, cho thy hnh nh m m ton thn

Hnh nh ngi n ng trong Tm Khn Lim c tui 30-35, vi ru quai nn, tc di r ngi vt sau gy, c bp, v rt c th l ngi quen lm cng vic chn tay, khng i giy dp bi gt chn c dnh bn t.

Du vt nhn thy gt chn v ngn chn phi, cn chn tri t trn. Cng th, bp chn phi hin ln r hn. iu ny c th gii thch rng t thi b cng khi chn tri co li cho nn nhn thy ngn hn chn phi (t im ny nh tng hc ti din Cha Gisu b qu). Nhng thc s th bn chn phi c p st vo g cy Thp gi, trong khi bn chn tri c t trn c chn phi, y cng l v tr ng inh.

Cc cuc nghin cu t hnh nh trn Khn Lim cho thy, ngi n ng ny c chiu cao 1m 76 v nng khong 80 kg.

Tt c nhng iu ny, nhng du vt, ru quai nn, tc di, chiu cao, cn nng, lm ngi ta ngh ti gi thit l mt ngi n ng Do Thi.

Thc vy, ngi n ng trong Khn Lim ny khng phi l ngi La M, bi v 120 du vt roi n ging xung t hai pha c xc nh, trong khi thi c lut cm dng hnh thc nh n i vi cng dn La M.

C th l hai tn l hnh ng hai bn qut nn nhn trong t th ng, ri nn nhn ng gc xung.Nhng tn l hnh ny l ngi La M bi thi ch nhng ngi La M mi dng hnh thc nh n ny (flagrum).Flagrum: l mt loi roi n lm bng hai hoc ba on giy thng, hoc da thuc, u dy c gn kim loi, g hoc on xng; nhng loi roi n nh th, nh mc tht nn nhn, v gy mu.

Ngc v lng nn nhnTa c th nhn thy nhng vt ln roi n

Trn vai nn nhn c nhng vt try lt da: iu cho thy c th nn nhn phi vc mt vt nng, mt cy g thp gi.

11. vt bm dp khi vc thp gi4. nhng vt thng roi non u i x t ct vo hai cnh tay cho nn nu c nhiu nn nhn b x t, li ko nhau i, gy ra tnh cnh nn nhn ng m khng gi tay chng cSau , khc g x t ny c ko ln trn mt cy ct g (to thnh thp t)

Ni u gi li du vt try xc, iu cho thy c th nn nhn b ng

Cnh sn c mt vt thng, gy ra bi li ng, sau khi nn nhn cht. Thc vy, t cnh sn Ngi, mu cng nc chy ra.

Nhng c tnh ca vt thng li ng cho thy lng mu di do b ra t lng ngc b rchVt thng cnh snNghin cu t bo du tch mu v nc r ra cho thy s tch bit thi gian ca vt thng ny so vi ch khc, v li ng c xc nh m vo cnh sn khi nn nhn cht.

Hai cnh tay c th nhn thy rt r v bn tay tri t trn bn tay phi. Trn c tay tri c vt thng tng hp vi ch ng inh gia cc xng c tay. Vt thng dy thn kinh gia lm cho cc ngn tay ci b trch i gia cc ngn khc.

im Destrot: l inh gia cc khp xng b ngot ra di sc nng ca c th . Sau thi k La M, ch ny b lng qun, sau c ti khm ph vo th k X.

Nhng dng mu chy ra khin ngi ta ngh n nn nhn phi tri qua cn hp hi ko di, vi cnh tay b ko gin.Nhng vt mu cho thy nn nhn ny phi tri qua cn au kh tt cng: c th th c, nn nhn phi rn mnh ln vi im ta l bn chn b ng cht vo thp gi.

Thng thng c n n hu(crucifragium) l nh gip ng chn; lm cho nn nhn mt im chng , v s cht nhanh hn v ngt th. Nn nhn ca Tm Khn Lim ny khng h c du hiu no cho thy b nh gip ng chn.

u gc v pha trc, nh thng xy ra cc nn nhn tng t, c th nhn thy r mt vi sau lng, nhng khng thy tm trc mt.

u nn nhn phi i vng mo gai nhnMt Nn nhn cng b nh, v c mt vt thng ln trn g m bn phi ti mi.

Hnh dng nhng vt thng ny do Vng min ca nn nhn gy ra, hay ni ng hn l vng gai nhn cm trn u. Rt c th nhng chic gai nh th gy ra nhng vt thng, v l nguyn nhn ca nhng vt mu loang ny. T nhng vt thng nh th, ngi ta gi thit rng Nn nhn b nhng vt thng ny khi ang cn sng.hai vt mu loang, tro ra t vt thng trn trn ni c ng mnh ni. Thc vy, mu chy ra cho thy xut pht t h ng mchchng ta thy mu tnh mch r ra c cng thc 3(phi c np nhn, di s co tht ca ni au, ca vng c trn). l hu qu ca vt thng tnh mch vng trn

Mu y c c tnh c ng v tnh mchGy nn nhn

Nn nhn c mai tng mt cch vi v trong phn m ring.

Nn nhn c bc trong khn lim m khng c tm ra.

Nn nhn ch nm trong Khn Lim di 36 gi, bi v khng c du hiu xc b thi ra.

Nm 30 sau Cha Ging SinhSau khi n trc m Cha Gisu, my ngi ph n chy bo cho cc tng rng, h thy ngi m trng

Ph r v Gioan chy n xem. Ph r nht ly tm khn lim xc Thy v mang i

i vi ngi Do Thi thi Cha Gisu, hnh pht ng inh thp gi ch dnh kt n k phm nhng ti rt nghim trng, hay tn n l m thi. i vi h,Tm Khn Lim nhc nh li mt iu nhc, nhng i vi cc tng , th li v cng qu gi ! Bi i vi cc ngi, c Gisu, chnh l Thy v l Con Thin Cha! Chnh v th, h quyt nh ct giu Tm Khn trong hang Qumran, gn Gi-ru-sa-lem nhng hang Qumran

Tm Khn vn cn Qumran cho n khi nhng Kit hu u tin trn thot khi Gi-ru-sa-lem, khng cn tm thy. Thc vy, thnh ph ny b nhng ngi La M h Palestina tn ph, qun La M tn st dn chng; mt s tm tr n trong hang Qumran, ni ct giu Khm Lim.Th k II

Mt ngi v danh mang Khn Lim ti Edessa, ngy nay gi l thnh Urfa, bn Th Nh K. Tm Khn Lim bc xc Cha Gisu, khng cn b coi l du ch ca v n nhc, nhng c nhn nhn nh mt iu k l. n nm 212, thnh Edessa b ngi La M chinh phc, v by gi h coi cc Kit hu nh l nhng k th cn phi tr kh, Khn Lim c giu trong hc tng ca thnh ph, v trong mt thi gian di, ngi ta khng bit n u na.

Khi cuc chin chng li ngi Ba T chm dt, hong Giustiniano xy dng mt thnh ng vi mt bn th knh Khn Lim.

Bn trm nm sau, khi Edessa b qun Hi Gio chinh phc, ngi bizantini tn cng thnh ph; qua cc cuc thng thuyt, hong Constantin II Porfirogenito xin li Tm Khn Lim, v a v thnh Constantinopoli, v Tm Khn nim cn y cho ti nm 1205.

Th ri Khn Lim ri vo tay Othon de la Roche, k cng thuc h ca mnh tham gia vo thp t chinh v cp ot thnh Costantinopoli, mc du c Gio Hong Innocenzo III cnh co ra v tuyt thng.

T Costantinopoli Khn Lim n Hy Lp, ni m chnh Othon de la Roche trao np (c th l bn li) cho cc k binh canh gi cc n th (mt loi dng tu, ng thi cng l tuyn y, vi mc ch bo v cc khch hnh hng t thnh) ri h li trao ph cho gia nh ng ta: v iu ny m ngi ta ni rng cc k binh tn knh mt khun mt c ru.

Trong na th k XIV, Geoffroy de Charny, mt chin binh dng cm v l ngi c nim tin su sc, ni ting l th lnh ngi Php, knh Khn Lim ny trong nh nguyn ca ng, thnh lp nm 1353 ngi lng Lirey vng Champagne.

Nm 1453 mt ngi dng di ca ng ta l Marguerite, nhng li hay l bn cho dng h Savoia, ri h chuyn n Chambery, th ph ca cng tc ca h.

Sau cuc ha hon xy ra nm 1532, Khn Lim c a n thnh Tu-rin nm 1578, ni y qun cng Emanuele Filiberto di chuyn th ph, vin c ng thun vi Gim mc Carlo Borromeo, mun c tn knh K Vt ny m khng phi i mt vi cuc hnh trnh mt nhc bng qua dy niAl-p.

T ti nay, Khn Lim vn cn thnh Tu-rin, bc .

Nm 1694 Khn Lim c tn knh trong nh nguyn thit k bi k s Guarino Guarini, bn cnh nh th chnh ta. Nh th chnh ta Tu-rinNh nguyn knh Khn Lim

Nm 1973, ln u tin Khn Lim c trnh chiu trn truyn hnh

Nm 1983 Umberto di Savoia trao li cho c Gio Hong quyn tha k Khn Lim, v ngi tn nhim c Tng gim mc Tu-rin coi sc.

Nm 1997 Khn Lim thot khi mt v chy khc v n 2002 c phc hi.

K t v chy 1532 Khn Lim c lu gi an ton vi nhng vt chy v vt loang: c cung knh trong hai chic hp, mt chic bng g v mt chic bng bc, nhng thm ch chic hp bc cng c nhng l nh c th cho nc vo dp tt trong trng hp b chy. Sau , cc s dng Clara v li nhng vt chy, v may mt lt m mt sau.

Nm 1997 Khn Lim c cu thot khi v chy. Vic cu h c truyn hnh trc tip.

Sau , cc nh khoa hc ngh ra sch Khn Lim, v nn bo tn dng tri rng, thay v gp gn nh trc.V th, cng vic phc ch bo tn c tin hnh nm 2002, vi vic tho ch v thay nhng ming v t nm1532 ng thi thay th khn m di. Cng vic ny ci thin rt tt cho nhng iu kin bo tn.

Khi tin hnh phn tch Khn Lim cc khoa hc gia khm ph ra rng trn tm khn, c du vt nhng phn hoa v cy ci thuc nhng a danh khc nhau, ni m Khn Lim i qua.

Chnh v th, vi s tr gip ca nghnh thc vt hc, h xy dng li c hnh trnh lu lc ca Khn Lim, t Gi-ru-sa-lem n Tu-rin.

Qua bao th k, n nay ngi ta vn cn t cu hi: Tm Khn Lim k b ny l g, m rt nhiu ngi nhn nhn nh l mt di vt, thm ch l mt di vt ngha nht?

i vi nhiu ngi, y l mt bu vt khng th ph nhn, lin quan n cuc kh nn ca Cha Kit, mt thc ti duy nht theo quan im tn gio, v th c th thu ht nhiu nghnh khoa hc khc nhau vo cuc nghin cu. i vi s khc, c th ch l s gi to, hay nh mt c vt chng ng quan tm lm.

Nhng c mt iu chc chn vt ln trn nhng quan im tri ngc nhau l, Tm Khn Lim vi hnh nh l lng ny, k t khi xut hin n nay gy xc ng ln lao. v mt iu na, phn ln cc cuc nghin cu cho thy, du khng lm sng t c cch thc to thnh, cng u nghing v kt lun rng ngun gc tm khn c dt bng tay

Cho n th k th XIX, nhng cuc nghin cu Khn Lim mi ch c thc hin trong lnh vc lch s qung ng lu lc v lnh vc thn hc, tm li trong mt vn l xc thc ca Tm Khn, v nhng cuc tranh lun hy cn gii hn trong phm vi nghin cu, v nh th tht kh m thu ht cng lun.

Trn nhng tm nh , cho ta thy hnh nh trc mt v sau lng ca Cha Gisu, ng nh khi ta chim ngng Khn Lim.Ri n nm1898 mt lut s thnh Tu-rin, Secondo Pia, chp hnh Khn Lim

, hnh nh su hn, nh trn dng bn ca hnh nh chp thng thng.C iu c bit hn cc bc nh c chp thng thng, l nhng bc nh ny cho thy r hn nhng ch hm trn khun mt nh mt, ming

Cuc tranh lun si ni hn, thm nhiu cu hi c t ra, nhng khng d g tm ra cu tr liTm Khn Lim ny c thc s pht xut t Gi-ru-sa-lem khng? Nhng iu c k li trong cc sch Tin Mng v cuc kh nn ca Cha Gisu, c tng hp vi nhng g hin trn Khn Lim ? Hnh nh trn c hnh thnh nh th no? Tm Khn ny c t th k I?

Tm li: Khn Lim c thc khng?y c thc s l tm khn lim bc xc Cha Gisu trong m?

Hnh nh trn Khn Lim khng th v ra c, cng khc xa vi kt lun cho rng l hnh in thn th mt ngi cn sng.T nhng c tnh ca nhng du vt trn Khn Lim cho thy ngi cht, chng hn nh t th nn nhn nm khng t nhin, iu c th gii thch c bi thi th cht cng, hay t hnh dng v bn cht cc vt thng trn thn th, c bit l vt thng li ng, u khng ph hp vi tnh trng c th cn sng.

Ci cht ca Con Ngi trong Khn Lim chc chn l do mt chui nhng vt thng roi n, v kh hnh Thp gi, nh c minh chng ni cc du vt c tay v chnTham chiu cho thy, ton b nhng du vt ny xy ra rt ph hp vi trnh thut cuc kh nn ca Cha Gisu trong cc sch Tin Mng.

cp nghin cu du vt mu ng cho thy chc chn nn nhn thuc nhm mu AB. l kt qu nghin cu khoa hc ca ba nhm lm vic song song v c lp vi nhau.Ngoi ra, trn Khn Lim cn pht hin thy du vt cy nha-am v trm hng v nhng ht phn hoa khc nhau, tng hp vi ngun gc t trung ng ca Khn Lim.

Nm 1978, hnh nh Khn Lim vi thng tin ba chiu c trnh chiu nh vo s tr gip ca my vi tnh.

Cc cuc nghin cu tip theo thu c hnh nh khun mt r nt hn t nhng vt thng c th lm sng t nhng c tnh lin h n s c mt ca ng tin thi c Kit.

Cuc nghin cu gy xn xao nht trong nhng nm qua, l cuc th nghim carbon nin i vo nm 1988, cho thy cht vi c nin i t 1260 n 1390. iu ny gy ln s xo trn gia cc cng trnh nghin cu, khng hn bi v n gy ln s nghi ngh v s tng hp gia Khn Lim thnh Tu-rin vi truyn thng vn cho rng l Khn Lim ca c Kit, nhng l v, t quan im khoa hc v lun l hc, vi nhng kt qu nghin cu c cng c cho n nay, gy ra mt chui nhng vn mu thun.

Cng c nhiu ngi bc b di c tnh khoa hc v xc thc i vi nhng kt qu th nghim vi C14. Kh nng tr ha tui carbon ca vi Khn Lim cng c th gii thch c bi nhng thng trm ca tm khn (nhng kin cho rng mu th ly nhm ming v thi trung c) v bi kh nng b nhim t nhin sinh hc ca n.

Cng vic nghin cu v th hy cn b ng, v ngy nay vn cha c xc quyt cui cng v nin i tm khn c t thi Cha Kit, t nhiu cng khng xem xt dng li vn nin i thi trung c. Tuy nhin, chc chn rng, t ci nhn lun l v xc xut, th gi thit v ngun gc Khn Lim mi c t thi trung c cn gy ra nhiu vn mu thun hn l gi thit ngun gc c xa.

Cho ti nay, cha ai c th gii thch c bng cch no m hnh nh hnh thnh trn tm khn.C kin cho rng rt c th l do s tip xc gia cht vi v nhng loi tho dc m ngi Do thi xc ln xc nn nhn khi mai tng.Cng c gi thit cho rng l do tc ng ca sc nng hay mt loi nh sng cc mnh.

Tuy nhin, chng c kin no trn y khi a ra m khng vp phi nhng ng vc.

Trc mt, cn chp nhn nh mt s kin huyn nhim.

Hnh nh nhng vt thng chc chn l do nhng vt mu ng in li, cn du vt thn th c mt nguyn nhn hon ton khc.Thc vy, n phn nh qu trnh oxi ha nhng si trn b mt tm khn, nhng v ngun gc ca hin tng , cng cha i n mt li gii p thu o cho tt c.

H thng bo tn mi cho Khn Lim lu gi tt c nhng thng tin c c cho ti ngy nay.Bi th, Khn Lim c cung knh lu gi trong hp knh vi k thut tn tin, trong mi trng kh tr, nhit v m khng thay i, c tri di hon ton, trnh cc np gp v h hi t ln bo tn trc, cun trong ng g.

Vn bo tn Khn Lim khng h n gin cht no. Thc vy, ngi ta p dng nhng k thut bo tn c kim chng trn loi vi cn c xa hn c Khn Lim, nhng rt kh m nghin cu ra c mt h thng ti u lu gi hnh nh trn tm khn.

Vic trng by Khn Lim c t chc theo chu k 25 nm mt ln v trong nhng dp c bit.

Trong lch s c rt nhiu ngi c chim ngng, t cuc trng by vo th k XIV Lirey, ngay sau khi m Khn Lim n nc Php. Trong vng nm trm nm qua c nhiu cuc trng by khc nhau, hai trong s c s hin din ca hng y thnh Milano, Carlo Borromeo, nhng ln khc vo cc dp l ra ti, l ci, an tng ca cc thnh phn trong gia tc Savoia ni tng lu gi Khn Lim.

Th k th XIX l thi gian c nhiu ln trng by nht, chng hn nm1804 khi c Gio hong Pio VII gh qua Turin sang Php, tip theo nm 1814 v 1815 trong dp Napoleone tht trn v c Gio hong tr v t ngc t bn Php, v nhng ln lin quan n dng h Savoia.

Nm 1898 ng ghi nh bi v trong dp trin lm nm , lut s Secondo Pia, sau khi vt qua c s phn i ca dng h Savoia, chp thnh cng nh Khn Lim, pht hin ra rng hnh nh ghi c l phin bn dng. Trong th k XX c mt s ln ngha: nm 1933 i l k nim 1900 nm cuc kh nn v ci cht ca Cha Gisu.

Ri tip theo n th chin II, Khn Lim khng cn c trng by cho mi n nm 1973, ln tht quan trng bi c a ln truyn hnh. Cc ln tip theo vo nm 1978, 1980 dp c Gioan Phaolo II thm Turin, v nm 1998, sau v ha hon nm1997.

Ln trng by va qua l nm 2000, dp i nm thnh. Ri n dp 2010 ny, ln m trng by tip theo s l 2025.

S d Khn Lim khng th cho cc tn hu knh ving thng xuyn bi v di tc ng ca nh sng, s gy ra hin tng oxi ha lm m hnh nh v tn hi cho Khn Lim.

Gio Hi Cng gio cha bao gi chnh thc by t tnh xc thc ca Khn Lim, nhng nhng li nhim v cho khoa hc, ng thi cng cc tn hu c t do tn knh Khn Lim nh l hnh nh phn nh cuc kh nn ca Cha.

Cha tng c ai c th a ra c bng chng hin nhin khng th chi ci, tuy nhin, nhng kh nng dn n nhn nhn Khn Lim ny bao bc thn th c Kit, cng rt cao.

Chng ta khng c c nhng bng chng c th, nhng kt qu nghin cu ca cc nh khoa hc v Khn Lim cng tng hp vi trnh thut cuc kh nn, ci cht v s phc sinh ca Cha Gisu, c vit li trong cc sch Tin Mng.

T tm Khn Lim ny hin ln nhng hnh nh mo gai, ti hin cch thm lng nhng cuc nh n, nhng chic inh xuyn qua c tay v chn, cng nh vt thng cnh sn ni li ng thu qua, nh th tt c u ging nh sch Tin Mng thut li.Hu nh khng th c chuyn nhng iu trng hp ny li xy ra vi mt t ti khc, nu khng phi l c Gisu.

Theo cc cng trnh nghin cu, xc xut xy ra trng hp mt ngi khc c Gisu, cng b ng inh vi tt c s trng khp ngu nhin chnh xc nh th th t l ch l 1 trn 200 t. Cng c kh nng xc xut xy ra vi con quay cho kt qu 116 ln lin tip vi cng mt s m Ngi n ng trong Khn Lim khng phi l c Gisu.

Thc ra, Khn Lim khng thm g mi m vo gia sn c tin ca chng ta, mt c tin c xy dng trn li loan bo ca cc thnh Tng , tuy nhin, nh c Gioan Phaolo II ni :Khn Lim ny phn nh hnh nh au kh ca Con Ngi, nh l hnh nh au kh ni nhng con ngi v ti mi ni mi thi. y l mt minh chng thm lng nhng din t hng hn cuc Kh nn, ci cht,v s Phc sinh ca c Kit.V th m chng ta cn phi tn knh.

Li cu nguyn trc Khn Lim (phn ny v bn nhc ta trm hng do ngi dch thm vo)Ly Cha Gisu, khi chim ngng Khn Lim thnh trong li cu nguyn m thm, tm hn con y trn bit bao cm xc, bi v mt con thy trong tm vi huyn nhim ny, nhng du vt lt t Cuc kh nn ca Cha, ng nh nhng g Tin Mng thut li.Thm kch v ni au kh ca Cha c phi by hin hin l nhng vt thng trn thn th: Mo gai trn u, nhng vt roi n, nhng vt inh ng trn chn tay, v c li ng m thu tri tim Cha.Ly Cha Gisu, trong khi cng c Trinh N Maria, Thn mu Cha, cng l M ca chng con, th ly Cha-Ngi ti t au kh, l Hy l Hin t, con hiu rng Cha m ly trn thn mnh tt c nhng au thng v kh gi ca nhn loi.Xin cho nhng au kh ca con, kh nn ca kip ngi c lin kt vi ni au kh ca Cha, Cuc kh nn ca c Kit, pht sinh trong ngun n phc mt gi tr cu , m nh , con c Cha nng , i an v tha th.Con bit rng, s khng c i an nu khng c hon ci tm hn, v th, vi n Cha tr gip, con tin tng vc thp gi i mnh, con xin ha quyt tm bt u cuc sng mi xa lnh ti li, cm nghim c rng nhng vt thng ca Cha ra sch tm hn con. Amen (Hng Y. SEVERINO Poletto, tng gim mc Turin)

**************************************************************************