Kie brulas, g'entlemanoj?

1

eLIBROKIE BRULAS, ¯ENTLEMANOJ?eLIBRO

I N K O

Charles Bukowski

Kie brulas,¸entlemanoj?

50 senrimaj poemoj

Kie brulas,¸entlemanoj?

2

eLIBROKIE BRULAS, ¯ENTLEMANOJ?

Charles BukowskiKIE BRULAS, ¯ENTLEMANOJ?El germanaj tradukoj elektitakaj tradukita de Cezar

eLIBRO

Aran¸is: Franko Luin

ISBN [email protected]://www.omnibus.se/inko JUNIO 2003

3


ENHAVO

MIA PATRO 6VEGAS 7VIRO KAJ VIRINO EN LA LITO JE LA DEKA VESPERE 10LA DUŸO 14LA PREDO 16LA MOMENTO DE L’ VERO 19LA PRIZONAÇO DE MOYAMENSING 21AL PUBLIKULINO, KIU ŸTELIS MIAJN POEMOJN 23MAŸINPAFILOJ, GARDOTUROJ KAJ KONTROLHORLO¯OJ 25FAZEOLOJ KUN AJLO 29ANONCO EN PHILADELPHIA INQUIRER 31LABORISTOJ 34LA FINO DE SEIVERS 39LA TRETKARUSELO 41AMO 44RU¯A KAJ ORA KOLOROJ 46HEMOROIDOJ-BLUSO 48FU¯O ANTAÛEN 51DORMANTA VIRINO 54POR INO, KIUN MI KONIS 56JA NE MONTRU VIN ÇI TIE 57BUFFALO BILL 60EL PAPILIO ONI NE POVAS FARI LEONON 63ENIRO LIBERA 67

4


LETERO EL GRANDA FORO 68LA VIVO DE BORODIN 70GENIA HOMO 72GAZONO 73KONKURSO 75POEMO POR DANTE 78KRUCIFIKSO EN LA MANO DE MORTINTO 80ALIA AKADEMIO 83TUMULTO 85LA GRANDULO KUN LA SABRO 87MIA AMIKO VILHELMO 91KIE BRULAS, ¯ENTLEMANOJ? 93DENOVE TIA KRITIKANTO 95BABILAÇULO 96LA VIOLONISTO 98MORTA CIGNO 101LA FLORAMANTO 103LIBERIGU LOKON POR LA STRATBUBOJ! 104VAKERO DE LA APOKALIPSO 108LA BLANKULAJ VERKISTOJ 109INTERVJUOJ 112POR FRIPONOJ, MONA˘INOJ, OFICISTOJ KAJ VI . . . 115PALMFOLIOJ EN PLUVO 122INTERPAROLADO MATENE JE LA KVARA 124RECESIO 126462-0614 128

PRI LA AÛTORO 131

5


En çiuj çi jaroj, kiujn mi laboraçis enbuçfabrikoj kaj benzinujoj, antaû aûto-mataj çenbendoj kaj en subteraj fervoj-tuneloj, mia vorttrezoro ÿrumpis ¸is etarestaîo, sed per tiu restaîo mi provaselmarteli çion, kio enestas en mi.

Charles Bukowski

6


MIA PATRO

Li çiam portis karbopecon,trançilklingon kaj vipon kun si,kaj nokte li timis sian proprankranion kaj kovris ¸inper tukoj.Iumatene ne¸isen Los An¸eleso,kaj mi rigardis la ne¸on,kaj jen mi sciis, ke mia patropri nenio havas potencon;kiam mi estis iom pli granda,mi fu¸is sur mia unua vara trajnofor de hejme,mi sidis sur la kalksakoj,kaj la kalko mordis ¸inen mian konscion, ke mihavas nenion,kaj kiam mi elirisen la dezertonmi — la unuan fojon —povis kanti.

7


VEGAS

Jen staris arbo morta de frosto,kiun mi volis pentri, sed tiamla grenadoj plugis la teron.Kaj en Vegas mi sidis kun iu,kiu havis verdan plastombrelonsuper la okuloj,kaj matene je la kvarami mortis sur kruco, sen najloj,sen ekzemplero de ”Atlantic Monthly”,la fenestroj kriis kiel kolombojpost la aeratako kontraû Milano,kaj ek mi devis, elenal la ratoj, sed la lumoj estis tro helaj,kaj mi diris al mi: eble estos pli bone,se mi reiros al L.A., por kaûri enlirikseminario:”Fabele bela priskribo de gazeloestas la infero;la kruco gluas kiel muÿosur mia fenestro,la elspiroj de mia patrino

8


lasis susuri etajn foliojnen mia cerbo.”Kaj mi veturis aûtostopereen al Los An¸eleso,en nuboj, kun mizera kapo,kaj mi eltiris leteron el la poÿokaj legis ¸in, kaj la kamionisto diris:Kio tio estas? Kaj mi diris: Tio estasde damo, kiu vivas en nordo kaj foje enrampisla liton kun Pound; ÿi provas komprenigi al mi,ke Hilda Doolittle estas nia plej grandapoetino; nu jes, Hilda donis al ni iom daporcelano kun roze ru¸aj grekaj dioj sur tio,sed post kiam mi estis leginta ÿian kaçon,ankoraû tiam cent kaj kvardek pendoglacioj plu pendisde miaj ostoj.

Mi ne veturas ¸is L.A.,diris la kamionisto.Faras nenion, mi diris.La kalaoj kapjesas al nienpense kaj iam venos la tago,kiam ni çiuj kune iros hejmen.

Por diri pli klare, li diris,ni veturis ¸is çi tie

9


kaj ne plu.Sekve mi eç kronis la tuton:”Oldaj velki¸intaj putinoj de l’ tempo,viaj mamoj gustaskiel la acida kremo de l’ son¸oj . . .”Li elîetis min meze de iu dezerto.

Oni mortas kaj mortas,¸is oni estas morta.Malnovaj sondiskoj en keloj,Joe Di Maggio,fotogazetoj inter bulboj . . .Olda Ford kunprenis min,45 minutojn postekaj çifojemi fermtenis la buÿon.

10


VIRO KAJ VIRINO EN LA LITOJE LA DEKA VESPERE

Mi sentas, kvazaû mi estussardino en oleo, ÿi diris.Mi sentas, kvazaû mi estusel leûkoplasto, mi diris.

Mi sentas, kvazaû mi estuspantrançaîo kun tinuso.Mi sentas, kvazaû mi estusstriita tomato, mi diris.

Mi sentas, ke pluvos,ÿi diris.Mi sentas, ke la horlo¸ohaltis, mi diris.

Mi sentas, ke la pordo ne fermi¸as,ÿi diris.Mi sentas, ke tuj elefantoenvenos, mi diris.

11


Mi sentas, ke ni devas pagila lo¸ejon, ÿi diris.Mi sentas, ke ni devus serçilaboron, mi diris.

Mi sentas, ke vi mem devus serçi iun,ÿi diris.Mi sentas, ke mi ne emas,mi diris.

Mi sentas, ke mi estas egalaal vi, ÿi diris.Mi sentas, ke ni foje fiku,mi diris.

Mi sentas, ke ni faras tion tro ofte,ÿi diris.Mi sentas, ke ni faru ¸in pli ofte,mi diris.

Mi sentas, ke vi prefere serçulaboron, ÿi diris.Mi sentas, ke serçu vi,mi diris.

12


Mi sentas, ke mi bezonas ionpor trinki, ÿi diris.Mi sentas, ke mi bezonasbotelon da viskio, mi diris.Mi sentas, ke pli ol vino ne eblos,ÿi diris.

Mi sentas, ke vi pravas,mi diris.Mi sentas, ke mi rezignaspri tio, ÿi diris.

Mi sentas, ke mi bezonasduÿon, ÿi diris.Mi sentas, ke vi brosumian dorson, mi diris.

Mi sentas, ke vi ne amasmin, ÿi diris.Mi sentas, ke mi tamen amasvin, mi diris.

Mi sentas, ke via kaco nunenestas en mi, ÿi diris.Mi sentas, ke mia kaco vereenestas en vi, mi diris.

13


Mi sentas, ke mi nun amas vin,ÿi diris.Mi sentas, ke mi pli amas vinol vi mem, mi diris.

Mi sentas, ke tio estas tiel bela,ke mi tuj krios, ÿi diris.Mi sentas, ke mi daûrigus tionplej prefere por çiam.

Mi sentas, ke vi verekapablas tion, ÿi diris.Mi sentas ion tian, mi diris.Ankaû mi,ÿi diris.

14


LA DUŸO

Poste ni iras çiufoje sub la duÿon.Mi ÿatas la akvon, se ¸i estas tre varma,ÿi ne tiom, kaj ÿia viza¸o estas çiamtute mola kaj paca.Kaj ÿi lavas min çiam kiel la unua,ÿi sapumas mian ovosakon, levas la ovojn,premas ilin, tiam ÿi lavas mian kacon.

”Hej, ¸i ja eç ne plu rigidas!”

Poste ÿi lavas la tutan hararon malsupreçe la sako, la ventron, la dorson, la gambojn.Poste mi lavas ÿin. Unue la piçon.Mi staras post ÿi, mian kaconinter ÿiaj postpartojkaj ÿaumumas delikate ÿiajn piçoharojn,mi lavas ilin lante kaj sen hasto,mi bezonas por ili multe pli da tempool necesus efektive . . .tiam la genukavojn, la femurojn,la postaîon, la dorson,

15


mi turnas ÿin, donas kison al ÿi,sapumas ÿiajn mamojn, la ventron, la kolon, . . . la genuojn, la surojn, la piedojn . . .tiam ankoraûfoje la piçon, pro fortuno,ankoraûfoje kison, poste ÿi eliraskaj frotas sin, kelkfoje ÿi ankaû kantasçe tio . . .Mi restas sub la duÿo, reguligas la akvon,¸is ¸i estas pli varma, mi ¸uas la agrablan senton,la miraklon de l’ amo. Tiam mi eliras,kutime tiam jam estas malfrue posttagmeze,kaj çe la vestado ni pripensas kune,kion ni ankoraû devas plenumi hodiaû,sed per tio, ke ni kunestas, la plej multoplenumi¸as jam per si mem, por diri la veron —çio.Kaj tiom longe, kiom tiel estas inter virinokaj viro, por çiu el ili estas foje pli bone, fojepli malbone, sed çiam denove alia. Por miestas eksterordinare bela memoro, ¸i super —daûras la almarÿon de armeoj, la klakojnde çevalhufoj antaû la fenestro,la postguston pro malvenkoj, doloroj kaj deprimoj . . .

16


LA PREDO

Merdo, li diriskaj tiris ¸in el la akvo,kio tio estas?Dorse kavigita juniobaleno, mi diris.

Ne, diris ulo starantaapud ni sur la kajo,estas ondegoventa sablopalpanto.

Alia alvenis kaj opiniis:Estas fandango-eskadro sen strioj.

Ni forigis la fiÿhokon, kaj la aîoekstaris kaj ellasis furzon. ¯i estisgriza kaj kovrita de haroj sur la tuta korpo,kaj ¸i estis grasa kaj fetoris kiel malnovajnelavitaj piedÿtrumpoj.

¯i komencis foriri de la kajo kaj nisekvis ¸in. De malgranda knabino¸i forman¸is kolbason rekte el la mano.

17


Tiam ¸i saltis sur la karuselon kaj sidi¸issur ”Pinto”. Antaû la fino de la rondoj¸i falis malsupren kaj ruli¸is en la segopulvoro.

Ni helpis ¸in levi¸i.

Grop, ¸i diris, grop.

Tiam ¸i reiris en la kajon,¸is antaûe, ni postiris, grandahomamaso sekvis nin.

Varbogago, iu opiniis,estas viro en skafandro.

¯i komencis forte spiri. Tiam¸i falis sur la dorson kajekhavis spasmon.

Iu verÿis bieronsur ¸ian kapon.

Tiam ¸i mortis.

Ni rulis ¸in al la fino de la kajokaj puÿis ¸in reen en la maron.

18


Ni rigardis ¸ian enakvi¸onkaj mergi¸on.

Estis dorse kavigita juniobaleno,mi diris.

Ne, diris alia, estisondegoventa sablopalpanto.

Ne, diris la tria eksperto,estis fandango-eskadrosen strioj.

Tiam ni disi¸is, kaj çiu reeiris sian propran vojon.Estis malfrua posttagmezoen aûgusto.

19


LA MOMENTO DE L’ VERO

Li memmortigis sin en dormeja domoen la mizerkvartalo de Detroit,kaj kiam oni trovis lin, li estis jam rigida.Ratveneno.Mi estis tiam la mana¸ero de tiu dormejo,mi elÿutis la paperkorbojnkaj provis enkasigi la monon.Mi staris apude kaj observis, kiel ili krudeinjektis lin, liaj okuloj vaste malfermis, kaj unu el ilisuperviÿis ilin permane kaj malfermis ilin,kaj tiam la injekto ekefikis —li mortis sidante, kaûris rigide sur sia se¸o —kaj nun li lante forsinkis.Ili trovis kelkajn leterojn de lia fratinoel alia urbo, îetis lin sur la brankardon kajportis lin sur la ÿtuparo malsupren.La litaîoj estis ankoraû sufiçe puraj,tial mi simple skue reordigis ilin,malplenigis la komodon, kaj kiam mi elvenis,staris çiuj çi drinkuloj sur la koridoro,en pantalonoj kaj kotaj subvestoj, kun stoplobarboj

20


kaj sekaj langoj, kaj mi diris: ”En ordo, visimioj, rapide fori¸u de çi tie! Se mi rigardas vin,miaj okuloj doloras”.”Jen viro mortis, sinjoro, estis amiko de ni, tion diris

Benny the Dip.”En ordo, Benny, mi diris, ”mi donas al vi ankoraû unu

nokton! Se vi¸is tiam ne estos paginta la çambron, mi elîetos vin

de çi tie!”Tion vi estus devinta vidi, kiel trapide ili forgalopis.Pro la morto neniu rompas la kapon al si, se li ne scias,kie dormi morgaû.

21


LA PRIZONAÇODE MOYAMENSING

En la tagmezaj paûzoj ni pokeris, per îetkubojktp., en angulo de la prizona korto. La aliajludis basketbalon per malnovakunnodita çemizo.De tempo al tempo interrompis ninpalviza¸a fipolicano en la turo, kiudirektis sian pafilon al ni.Sed iel ni çiutage sukcesisfari kelkajn ludojn,kaj kun iom da feliço kaj per bona manomi baldaû forprenis de la tuta blokola mamonon.Matene kaj en la sekvantaj tagojokazis io stranga:la fermistoj, la flavbekuloj, la trançilherooj,la trezorspecialistoj, la batemuloj, la frenezuloj,la pasiaj ludantoj, la eksaj son¸prezidantoj de Usono,la kuiristo, eç miaj malamikoj — çiuj alparolis min persinjoro Bukowski. Estis maniero de senmorteco,nur alludo de ¸i, sed tiel reala kiel porkokapa galantino

22


aû mortajfloroj;kaj mi komencis diveni,kion tio signifas —sinjoro Bukowski, la pokera eso,la viro kun la dika monujo,en mondo, kie fakte neniuhavas ion . . .Senmorteco.Kaj mi ne devis reciti la poeton Shelley —çio fakte per si mem flugis al mi:knaboj kun sveltaj talioj, kiujnmi tute ne bezoniskaj stekoj kaj Ice Cream kaj cigaroj,kiujn mi efektive bezonis, kajrazosapo, novaj razoklingoj, la lasta eldonode NEW YORKER.Senmorteco. Strio da çielo en la infero.Kaj mi ¸uis ¸in, ¸is ili denove elpelis minsur la straton,reen al mia skribmaÿino —senkulpa, pigra, nervoza pro timo,kaj tre mortema.

23


AL PUBLIKULINO,KIU ŸTELIS MIAJN POEMOJN

Kelkaj opinias, ke ni tenu for nianprivatan kaçon el niaj poemoj,ke ni restu abstraktaj,kaj por tio vere trovi¸us bonaj kialoj,sed fulmotondro, dekdu poemoj for,kaj mi neniam kopias ilin,miajn bildojn vi same enpoÿigis,eç miajn plej bonajn, estaskatastrofo, çu vi volas detrui min,tiel, kiel çiujn aliajn antaû mi?Kial vi ne prenis mian monon?La seksmatracoj preskaû çiamelfingrumas ¸inel miaj pantalonoj,antaû ol ili dormasmalsanaj kaj ebriajen angulo.Venontan fojon prenu mian dekstran brakonaû kvindekdolaron,sed ne miajn poemojn!

24


Mi ja ne estas Shakespeare, estas vere,sed foje foje simple nenio postkreskas,abstrakte aû kiel ajn.Mono çiam ekzistos, kaj publikulinojkaj drinkuloj, ¸is la lasta bombo falos,sed kiel Dio diris tiampost farita laboro:Mi vidas, ke mi kreisamason da poetoj,sed ne tro da arto.

25


MAŸINPAFILOJ, GARDOTUROJKAJ KONTROLHORLO¯OJ

Mi sentas min mistifita de stultuloj,kvazaû la reala mondo estus la propraîo deetcerbuloj kunfeliço kaj startavanta¸o,kaj mi sidas en la fridokaj pensas pri violaj florojçe latbarilo;dume çiuj aliaj amasigas oronkaj Cadillac-ojn kajamikinojn,mi pensas pri palmfoliojkaj tombÿtonojkaj la altvalora donacopovi dormikiel en kokono.Esti lacertoestus sufiçe aça, sed ne tiel açakiel esti trudata je virostaturo kajvirovivo kaj ne ÿatila tristan ludon:

26


maÿinpafilojn kaj gardoturojnkaj kontrolhorlo¸ojn;aûtolavadon;lasi tiri denton al si,brakhorlo¸ojn, manikbutonojn,radioaparatojn,pinçiletojn kaj vaton,hejmapotekon plenan de jodo,koktelrondojn,viro˛orojn,novajn ÿuojn, kristnaskdonacojn,vivasekurojn,162 basballudojn,feriojn sur la Bermudoj —nenion ajn ÿati el çio çi.Kaj mi diras al mi, la violaj florojpli bonÿancas ol mi,la lacerto pli bonÿancas,la malhele verda ¸ardenhoso,la çioeltena gazono,la arboj, la birdoj,la kato son¸antaen la buterflava suno,çiuj çi pli bonÿancas ol mi,kiu nun surmetas jam ne plu modan mantelon,serças cigaredojn,

27


la aûtoÿlosilojn,stratmapon por la vojoreen.Mi elirassur la enveturvojo malsupren,kiel al ekzekuto,mi alpaÿas ¸in,senhezite,eniras sen iu eskorto,alveturas ¸in,sage alrapidas ¸inkun 110 horkilometrojsur la elîetsidilo,mi sakras, lasas fali cigaredocindron,çirkaûblovatede la mortiga cindrode çiuj mortigaj brulantajaîoj,la raûpoj malpli da hororoj scias,la formikarmeoj estas pli kura¸aj,la kiso de serpentone tiel bestecas kaj sova¸as,mi jam nur volas,ke la çielo ardigu min¸is elbrulo,ke la suno je la sesa matene levi¸u

28


kaj supre restu ¸is noktomezo,mi alveturas ¸in,kvazaû ¸i estus la dompordode ebriulo,kiu çiam estas malferma,mi ne volas ¸in,sed mi ricevas ¸in,¸i eniras min,dum la kato etendi¸as,oscedaskaj revas prinova son¸o.

29


FAZEOLOJ KUN AJLO

Estas jam grave, ke vi skribas pri tiokiel vi sentas vin,estas pli bone ol se virazas vin aû kuiras fazeolojnkun ajlo. Estas la malmulto,kion ni povas fari,çi tiu eta kura¸o klari¸ipri ni mem, kaj komprenebleankaû frenezo kaj timoenestas en tiu scio,ke parto de viestas horlo¸mekanismo, kiu iamhaltos kaj ne plu restreçeblos.Sed nun ankoraû tiktakas sub via çemizo,kaj vi kirlas la fazeolojnper kulero . . .amatino mortas, alia estas for,alia . . .a˛! tiom da amatinoj kiom estas fazeoloj,jes ja, foje nombru ilin —mal¸oje, mal¸oje

30


kiel viaj sentojforbrulas sur la fornelplato.Skribu pri tio.

31


ANONCO ENPHILADELPHIA INQUIRER

Estis en Philly, kaj la koktelulodiris: Kiun deziron? Kaj mi diris:Donu bieron el la barelo, Jim, mi devasenordigi miajn nervojn, mi iros proofertita laboro.Vi? li diris. Laboron?Jes ja, Jim. Mi vidis ¸in en gazeto.Antaûscioj ne necesas.Mil diabloj, li diris, vi ja tute ne volashavi laboron.Kaj mi diris: Mil diabloj, certe ne,sed mi bezonas la monon.Mi eltrinkis mian bieron kaj grimpisen la buson, rigardis la domnumerojn,baldaû mi proksimi¸is la ¸ustan numeronkaj tiam mi alvenis, mi tiris la ÿnuron,la buso haltis, kaj mi eliris.Estis granda konstruaîo el ondolado,la ÿovpordo firmpinçi¸is en la koto.Mi ÿovis ¸in flanken kaj eniris.

32


Ene ne estis planko, nur pli da koto,mola kaj malseka. Fetoris, kaj oniaûdis bruojn, kvazaû oni trasegas ionen la mezo, kaj kvazaû oni ie boras truojn,estis mallume, viroj super mi iris surfertraboj, viroj ÿovis vagonojn trala halo, viroj sidis çe maÿinoj kajfaris ion, fulmoj fulmis kaj tondroj tondris,kaj subite alÿvebis barelo plena de flamoj,rekte al mia kapo, tio mu¸is kaj bolis en labarelo, ¸i pendis libere ÿvebante je çeno kajvenis rekte al mi, kaj iu kriis: HEJ ATENTU!Mi klinis ankoraû sufiçe frutempe la kaponsub ¸in, mi sentis kiel ¸is supersagis minvarmege, kaj iu demandis min:KION VI VOLAS? Kaj mi diris: KIE ÇI TIE ESTASLA MERDEJO?Oni diris ¸in al mi, kaj mi eniris.Reveninte mi vidis iliajn korpojn,kiuj fantome movi¸is tra la flamoj kajla bruego, mi iris al la pordo kajtiam mi estis ekstere kaj reveturis alla koktelejo, sidi¸is kaj mendis denovebieron el la barelo, kaj Jim demandis: Kiookazis?Mi diris: Ili ne volas havi min. Tiam envenis

33


tiu publikulino kaj sidi¸is çe tablo,kaj çiuj transrigardis al ÿi,ÿi aspektis bone, kaj mi rememoras,ke estis la unua fojo en mia vivo, kemi preskaû deziris havi piçon kajklitoron anstataû tio, kion havas mi,sed post du aû tri tagoj mi venkis tiunsenton kaj legis denove la ofertojnpro laboro.

34


LABORISTOJ

Ili çiam ridas pri io,ili eç tiam plu ridas,se trabo falas malsuprenkaj frakasas viza¸on.aû kripligas korpon;eç, se la okulojen la malhela lumo dan¸erepali¸as, ili plu ridas,sulkaj kaj eluzitaj, tro frueoldi¸intaj — ili faras eç el tioÿercon. Viro aspektanta kvazaûli estus sesdekjara,diras al vi,ke li a¸as 32 jarojn, kaj posteili çiuj ridas.De tempo al tempo oni lasas ilineksteren, en la freÿan aeron,sed ili estas katenitajper nedisÿireblaj çenoj,eç se ili havus la kapablon je tio;kaj ankaû ekstere, inter pli liberaj

35


homoj, ili ridas plu,ili vage trotaskrude senfantaziekvazaû ili estus perdintala menson; jen ekstereili maças pantrançaîon,kverelas,dormas, kalkulassian monon, gapas la horlo¸on,kaj reiras. Foje kaj fojeili estas seriozaj dum momentoen sia prizono,ili ridas pri ”ekstere”,pri tio kiel terure devas estiresti ekstere por çiam,neniam denove esti enlasataj.Estas varme çe la laboro,ili ÿvitas iom,sed ili streçe laboraskaj bone, ili laboras tiel streçe,ke kolapsas iliaj nervoj,ke tremado skuas iliajn ostojn,kaj plej ofte ilin laûdaskaj pelas tiuj,kiuj levi¸is kiel stelojel iliaj propraj vicoj

36


kaj nun gardas ilin:Ili kontrolas tiujn,kiuj povus provimalpliigi la laborrapideconaû ne emas laboriaû ÿajnigas sin malsanajpor povi ripozi iom.(Ripozon oni devas ”perlabori”al si, kaj cetere ¸i estasnur por tio, ke oni kolektasnovajn fortojn por eç pligrandaj laborkvantoj.)

De tempo al tempo iu mortasaû frenezi¸as, kaj en tiu kazovenas novulo el ”ekstere”kaj uzas sian fortunon.Mi mem jam de jarojpartoprenas tion. Unuemi trovis la laboronmonotona kaj idiota, sed nunmi vidas, ke çiohavas signifon,ke la kolegoj, kiuj preskaûne plu havas viza¸ojn,en vero ne estas fiviza¸aj,

37


ke la ÿajne vakaj okulojpovas rigardi kajkapablas fari sian laboron.La laboristinoj ofte estaseç pli bonaj, ili lernas rapide,kaj kelkajn el ili mi jam fikisen la paûzoj.Unue mi rigardis ilin kiel parolpupojn,sed pli poste, kiam mi konis ilin pli bone,klari¸is al mi, ke ili estastute same realaj kaj vivoplenajkiel mi mem.

Antaû kelkaj tagojolda laboristogrize harara, duone blinda,ne plu uzebla,estis pensiuligita al ”ekstere”.

Paroladon! Paroladon!ni kriis.Estis la infero,li diris.

Ni çiuj ridis,çiu el la 4000 laboristoj.

38


Li ne perdissian humuron¸is lafino.

39


LA FINO DE SEIVERS

Seivers estis unu el la plej agresivaj defendantojekde Jimmy Brown kaj svingis siajn koksojnkiel nudodancistino — ¸is surkornigis liniutage Basil Skronski. Ni elportis lin el la lud-kampo, sed ankaû du aû tri ripoj de Skronskiestis rompitaj.

En la sekvanta jaro Seivers ne tro brilis, eç ne dumla trejnoj, li klakis la dentojn pro timo, li ne vereatakis, fuÿadis iel-tiel, ne povis teni la balonkaj gajnis eç ne metron; kvankam li pli frue kurisla cent metrojn dum dekdu sekundoj.

Mi estas kvardekkvin-jara, ne plu atleta, tro dabiero, sed tamen la plej bona trejnisto en la profesiafutbalo. Sed, kion mi eç ne povas flari, estas tio:ulo, kies energio perdi¸as. Mi prenis Seivers al labrusto en la vestÿan¸ejo. La tuta teamo çe tioçeestis starante apude. ’Seivers,’ mi diris, ’iam viestis futbalisto. Nun vi estas jam nur malkura¸arato!’

40


’Tiel vi ne rajtas paroli al mi, Manny!’ li diris.Mi turnis min al li, li ¸uste surtiris la botojn,kaj mi lokigis dekstran hokon sur lian mentonon.Li falis kontraû sian ÿrankon. Kaj tiam li ekploris.La plej bona ekde Brown, kaj jen li kuÿis antaû siaÿranko kun unu boto kaj ploris.

’Ek, viroj, eksteren en la sekvantan rondon!’ mi diris,antaû ol ni elkuris. Kaj kiam ni revenis, li estis for,lia ÿranko estis malplena. Ni prizorgis novan

defendanton,junulon el Illinois, li prenas la kapon inter la ÿultrojn,la genuojn alten, la okulojn fermas kaj atakas — al li çioestas egala.

Uloj kiel Seivers finas sian karieron kieltelerpurigistoj por dolaro po horo,kaj ion pli bonan ili efektive ne meritas.

41


LA TRETKARUSELO

Efektive, al la plej teruraj aferojapartenas kuÿi nokton post noktoen lito kun virino,kiu ne plu fikeblas.

Ili oldi¸as, ne plu aspektas bonaj,komencas jam eç ronki, kaj perdassian temperamenton.

Jen vi do kuÿas en litokaj kelkfoje vi turnas vinkaj tuÿas çe tio ÿian piedon —dio mia, terure!Kaj la nokto estas tie eksterepost la kurtenojkaj baras vin kunajen via tombo.

Kaj je la sekvanta mateno, se vi ambaûiras en la bançambron, vi irasen la koridoro unu preter la alian,

42


ambaû vi parolas ion,ambaû vi diras banalajn vortojn.Ovoj rosti¸as. Motoroj ekfunkcias.

Sed çe la matenman¸a tablodu fremduloj sidas kune,ÿovas toaston en la buÿonkaj verÿas tre varman kafonen la gor¸on.

En dek milionoj da lo¸ejoj en Usonoestas simile —elsuçitaj vivantaj estaîoj,apogante sin, unu kontraû la alia,sen iu bonÿanco.

Vi eniras en la aûton,veturas al la laboro,kaj tie denove fremduloj estas;la plej multaj same katenitaj kiel parounu al la alia.Kaj en la trekaruselo sub la gilotino,ili ankoraû trovas la tempon flirti kun aliaj,pinças reciproke la postaîojn, çeokaze ie entreprenasfoje starfikadon —hejme ne eblus —

43


kaj poste denove la veturo hejmen,la atendado de Kristnasko, de la Unua de majo,de dimanço aûde kio ajn.

44


AMO

Amon? li diris — gason.Kisu min lastan fojon.Kisu miajn lipojn.Kisu mian hararon,miajn fingrojn,miajn okulojn, mian menson,por ke mi povu forgesi.

Amon? li diris — gason . . .

Li havis çambron en la tria eta¸o,misÿancis çe dekduo da virinoj,çe 35 gazetoj kajçe duona dekduo da laborperadoj.Sed tio tute ne signifas, ke liestis nekonata geniulo.Li malfermturnis çiujn gaskranojnkaj kuÿigis sin sur la liton.

Kelkajn horojn posteiu bruligis cigaredon al si

45


en la koridorosur la vojo al la çambro 309.

La sofo flugis el la fenestro.Vando kunfalis en si memkiel malseka sablo.Ru¸a eksplodoflamo pafi¸isdudek metrojn en la alton.

La ulon en la lito tio ne dolorigis plu.Al li estis egale.

Sed mi trovas,ke li estis damne bonaen tiu tago.

46


RU¯A KAJ ORA KOLOROJ

Domi havas

ru¸an koloronkaj

oran koloronkaj multe da laboro ne estasmatene je la tria kaj kvardek:pentri

kaj trinkikaj kelkajn proksimajn

aîojnprefere lasi.

Jen venas en mian kapon, ke mi hieraû notision en la fabrikokaj enpoÿigis ¸in. Mi iras al la ÿranko,serças en mia pantalonpoÿokaj trovas pecon da papero,sur kiu legeblas:

47


’Kontraû iliaj fiaj trukoj vi bonÿancas nur kun fortuno, kaj ¸enerale ili havas çiufoje novajn trukojn je dispono.’

Tio estas tre senkura¸iga. En la gazetojkrome oni skribas,ke ducent viroj en Vjetnamio mortis por la patrio kajke morgaû eble pluvos.

Mi havas çi tie mian ru¸an kaj oran koloron,sed kiel jam Shakespeare diris:Estas preskaû çiam daûra kirladoen la sama merdo.

48


HEMOROIDOJ-BLUSO

Mi kuÿas plate sur la ventro, Hem estas morta,Shake estas morta, la fiÿoj, kiujn mi kaptis,man¸is kaj eligis, estas mortaj, la doktororamas vitrotubon en mian postaîon,¸i havas lampeton antaûe, kaj mi suferas jepostdrinkaj kapdoloroj kaj bezonas kuracistan ateston,kiu klarigas al onklo Sam, kial mi preterlasis mianlaborservon du tagojn, kaj la doktoro tuj trovasla ¸ustan sintenon: ”Hm, tio ja vere açe aspektas,tiujn ni devas verÿajne eltrançi . . .””Nu jes, la blankrusoj, se mi memoras bone,malfermtrançis la ventron de viro, kaptisintestopecon al si kaj najlis ¸in al arbo,kaj la viro devis kuri çirkaû la arbontiel longe, ¸is liaj tripoj pendigis sin kiella ar¸entfadenoj je kristnaska arbo . . .”

Li eltiras la vitrotubon el mia postaîo, kune kunpeco de mi, li havas viza¸on kiel juglando,kaj kiam lia asistino klini¸as super la steril-izatoro (kaj tion ÿi faras ofte) ÿia pugo

49


aspektas kiel granda mola kapkuseno aûpastoringo kun pudorsukero, sensanga kielblanka somernubo, kaj mi diras: ”Doktoro,ankoraûfoje alkroçu tagon, mi sentas ladoloron ¸is en la ovojn.” ”Klare, li diras,mi konas multajn ulojn de la poÿtoficejo,ili çiuj estas fajnaj kamaradoj . . .”

Hejme mi forÿraûbas la fermilon de la botelokaj permesas al mi la unuan grandan gluton.Pluvis dum li kuracadis min, la pluvgutoj,kiuj estis grasaj je stroncio 90, sidas en laetaj truoj de la muÿokrado kiel fruktmuÿoj,kiuj forpaÿtas niajn son¸ojn. Mi dissplitasla Turf-gazeton per mia dikfingro kaj telefonasal Whitechapel: ”Donu al mi du laûplaçe porIndiana Blood, kvin venkojn por Lady Fanfare kajkvinan lokon por The Rage . . .”

Mi demetas la aûskultilon kaj pensas kun kompatoal Kafka, kiun nokte la didelfoj kuris super lahaûton, la damo sur la alia flanko de la koridorokantas ion por sia kanario, oni ÿaltis kaj malÿaltisÿian amon kiel gasfajrilon aû la lumon en fekbudo,birdo, tio estas nun ÿia lasta amo . . .Tiel iros kun çiu el ni, se ne io precipa okazos,

50


kaj oni devas ludi sur pli malgranda scenejo.Mi pinglas la papereton de la doktoroal la vando, al unu el miaj pli malnovaj bildoj, ÿmirasposte iom de la ungvento en la internon de mia

postpartokaj enverÿas la sekvantan glason por mi.

51


FU¯O ANTAÛEN

Çe la latbarilo apud la glacikafejokuÿis sola tabulo, mi levis ¸inkaj komencis fosi, la tero estis molakaj plena de vermoj, baldaû mi starisen ¸i ¸is la koksoj, scivolemulojkolekti¸is kaj retroevitis pro laargilaj buloj elîetataj de mi, kajkiam la polico alvenis, mia kapo jammalaperis en la tertruo, poÿmalgrandajratoj fu¸is pro mi, mi vekis ektim-antajn angilojn el la vintrodormo,mi eligis en la helan tagon pecojnde kranioj kun oraj inkrustoj.Kaj ili demandis min: ”Kion vi serçastie? Çu naftofonton? Trezoron? Çu vivolas trafosi vin ¸is Çinio? Çu vieble perdis vian ÿlosilon?”Malgrandaj knabinoj esplore rigardissuper la randon de la fosaîo. Iliajglaciaîoj gutis sur min malsupren enla malhelon, psikiatro venis, kaj

52


kolegio-profesoro, filmaktorino enbikino, rusa spiono kaj franca spiono,kaj unu el la brita sekretservo, teatro-kritikisto, ekzekuciisto kaj eksa amikinode mi, kaj çiuj volis scii, kion miserças tie. Komencis pluvi, atomsubmarÿipojÿan¸is la kurson, Tuesday Weld kaÿitekaûris sub gazeto, Jean Paul Sartre mal-trankvile turni¸is en la dormo kaj miatruo pleni¸is per akvo. Mi elgrimpisnigra kiel Afriko, disÿprucigis falantajnstelojn kaj tombosurskribojn, miaj poÿojestis plenaj de tervermoj, kaj ili kondukismin en sian prizonon, ili ordonis duÿonkaj donis senkoste al mi unu el siaj plejbonaj unupersonaj çeloj, kaj ekstere ilieç nun plu staras kun afiÿoj kaj sloganoj kajmanifestacias proteste por mi, mi havas kontraktojnpor televidaj intervjuoj, por libro kaj gast-kolumno en la loka gazeto, mi varbu por divers-specaj produktoj, mi havas sufiçe da mono porpovi lo¸i dum jaroj en la plej bonaj hoteloj.Sed tuj, kiam mi elvenos el çi tie, mi levosplian liberan tabulon kaj ree fosos kaj fososkaj fosos, kaj çifoje mi ne haltos, çu pro lasuno, çu pro la pluvo aû bikino. La reporteroj

53


plu truas min per demandoj — ’Kial vi faris tion?Kio kaÿi¸as post tio?’Sed çio, kion ili ricevas de mi kiel respondon,estas kvieta rideto, dum mi bruligas mian cigaredon.

54


DORMANTA VIRINO

Estas nokte, mi sidas en lalito kaj aûskultas vianronkadon. Ni renkonti¸isen busstacidomo kaj nun miadmiras vian dorson, la palan haûtonkun la lentugoj, dum la lumo metasla nesolveblan suferon de la mondosur vian dormon. Viajn piedojnmi ne povas vidi, sed mi imagas,ke estas tre çarmaj piedoj.Al kiu vi apartenas? Çu vivere ekzistas? Mi pensas prifloroj, pri bestoj, ili ÿajnasneatingeble bonaj al mi, tielklare kaj reale. Ne estas via kulpo,ke vi estas io alia. Çiu estasdestinita por io. La araneo,la kuiristo, la elefanto. Estas,kvazaû çiu el ni estus bildosur vando en galerio.

55


Kaj nun turni¸as la pentraîosur la dorson, kaj malantaûla kurbigita kubuto mi vidasduonan buÿon, okulon kaj partonde la nazo. Çio alia restaskaÿita, sed mi scias, ke vi estasnuntempa, moderna, vivantaartaîo, eble ne senmorteca,sed ni amis nin.

Ronku plu,mi petas.

56


POR INO, KIUN MI KONIS

De çiuj çi feraj litoj en la paradizola via estis la plej frida,kaj mi estis fumo en via spegulo,kaj vi lavis vian hararon per ”Jado”,vi estis virino kaj miknabo, sed ne tro junapor via fera litokaj sufiçe olda por la vinokaj por vi.Nun mi estas virosufiçe olda por çio,kaj vi,multe pli olda,ne plu estas tiel sensenta,sed via ferlitoestas nunmalplena.

57


JA NE MONTRU VIN ÇI TIE

Jes ja, klare, mi estos hejme,se mi ne estos ie aliloke;ne frapu, kiam ne estas lumoaû kiam vi aûdas voçojn; ankaû povasesti, ke mi ¸uste legas Proust, seiu ÿovas Prouston sube tra la pordo,aû oston de li, por mia legomosupo;kaj mi povas pruntedoni nek monon, nekmian aûton, aû kio ankoraû post-restas de la mono kaj la aûto, kaj ankaûtelefoni vi ne rajtas çi tie;la gazeton de hieraû vi povus ricevi de mi,malnovan çemizon aû Bolonja-sandviçon.Dormi vi rajtas çe mi sur la sofo,se vi ne krias nokte.Kaj ankaû la paroladon mi permesas al vi,pri vi mem, tio estas tute normala;estas komplikaj tempoj por çiu el ni,kvankam mi ne provas fondi familionkaj ne lasas studi miajn filojn en Harvardaû açetus porçasan distrikton;

58


mi ne celas grandan karieron,mi provas nur, ankoraû dum certa tempotrabarakti min tra la vivo;tial, se vi frapas çeokazekaj mi ne malfermas kajankaû virino ne estas çi tie,jen mi eble havas rompitan makzelonkaj ¸uste serças pro iom da drato,aû mi çasas la papiliojn sur mia tapeto;mi opinias, se mi ne malfermos, mi simple nemalfermos, kaj tio estas: mi ankoraû neatingis la punkton, ke mi volas murdi vinaû ami aû eç nur akcepti;tio estas, ke mi ne volas paroli,ke mi estas okupita, freneza, ¸oja;aû eble mi ¸uste alfiksas ÿnuronje la plafono;do: ankaû kiam estas lumokaj vi aûskultas ion, ion tiankiel spirojn aû pre¸adon aû kantadon,la radioaparaton aûîetkubojn ¸uste falantajnaû tajpadon — foriru,çar tiam ne estas la tago, ne la nokto kaj ne la horo;ne estas mal¸entileco de iu,kiu ne scias tion pli bone,

59


mi ne volas kaûzi doloron al iu,eç ne al cimo; estas nur tiel,ke de tempo al tempo mi ekkomprenas ion,kion mi unue devas ordigi en la kapo,kaj viaj okuloj, se ili estas bluaj,kaj via hararo, se vi havas iun,aû viaj pensoj . . .ili ne rajtas enveni çi tien,¸is la ÿnuro estas aû detrançita aû¸is mi estos razinta minantaû novaj speguloj,¸is la mondoestas aû haltigataaû eksplodigatapor çiam.

60


BUFFALO BILL

Çiufoje, kiam la domadministranto kaj lia karulinoplenverÿas sin per bieroj,ÿi venas malsupren kaj frapas mian pordonkaj mi kuniras kaj trinkas bierojn kun ili.Ili kantas malnovajn melodiojn kajli drinkas kaj drinkas,¸is li retrofalas de la se¸o;tiam mi ekstaras kaj remetas la se¸on,kaj poste li denove sidas çe la tablokaj kaptas al si bierkonservujon.

Iam tiam la interparolado çiam direkti¸asal Buffalo Bill, ili trovas Buffalo Billontre komika. Tial mi çiam demandas:”Çu io nova pri Buffalo Bill?”

”Ho, li sidas en çelo denove. Ili forriglis lin.Ili venis kaj foriris kun li.”

”Kial?”

61


”La kutima afero. Nur, ke çifoje estisatestantino de Jehovo. Ÿi sonorilisçe li, jen staris kaj babiladis al likaj li montris al ÿi sian amorilon,nu, vi ja jam scias.

Ÿi venis çi tien al ni kaj rakontis tionkaj mi diris al ÿi: ’Ja kion vi volasde tiu viro? Kial vi çe li sonorilis?Li ja tute ne faris ion kun vi!’Sed ne, ÿi devis kuri al la policokaj fajfi tion.

Li telefonis al mi el la aresto: ’Bone,mi faris jam denove!’ ’Kial vi propretiel ofte faras?’ mi demandis lin. ’Kielmi sciu?’ li diris, ’mi tute ne scias,kial mi faras tion!’ ’Estus vere pli bone,se vi ne farus,’ mi diris al li. ’Mi scias,ke estus pli bone, se mi ne farus,’ li diris.

”Nu, kiom ofte li faris do ¸is nun?”

”Ho, dio, kiel mi sciu, ok- aû dekfoje.Li faras tion çiam denove, sed li havas bonanadvokaton, damne bonan advokaton.”

62


”Kaj al kiu vi nun ludonis lian çambron?”

”Ho, ni ne ludonas lian çambron. Ni çiamtenas libera lian çambron. Ni ÿatas lin.Çu mi jam parolis al vi pri la nokto,kiam li estis ebria kaj zigzagis ekstereÿanceli¸ante sur la gazono, absolutenuda, kaj aviadilo transflugis super nin, kaj limontris sur la lumojn, oni vidis nur la postajnlampetojn kaj tiajn aîojn, kaj li montris al lalumoj kaj kriegis: ’MI ESTAS DIO! MI METIS LALUMOJN TIEN EN LA ÇIELON!’’

”Ne, ne, pri tio vi diris nenion ¸is nun.”

”Trinku unue bieron,tiam mi rakontos al vi.”

Mi trinkis unue la bieron.

63


EL PAPILIO ONI NE POVASFARI LEONON

Li estis granda,kaj li estas forta,li simple estis naskita por tio,kune kun siaj enormaj bukloj,kiuj falis sur sian frunton.Li havis eç britan akcenton.Kaj li estis linda, se onine tro longe rigardis lin.Çio, kio mankis al li,estis batalspiritokaj temperamento,li neniam malsatis,li neniam estis sola,li neniam estis io aliaol granda muskolmaÿinokun enormaj bukloj,kaj ni avancigis lin suprenen la superpeza klasokontraû tradraÿaj knabojkun vitraj makzeloj.

64


Post 26 bataloj, en kiujli restis nevenkita,ni sendis lin en la ringonkontraû la kvinanel la rangolisto,nigran graskorpulon,kiu dependis de kokainokaj jam dufoje estis en prizono,unufoje pro seksperfortokaj unufoje pro rompÿtelo.Nia Roçjo plaçisen la unua rondo.Kompare al la graskorpuloli havis la avanta¸on,ke liaj brakoj estis15 centrimetrojn pli longaj.Li havis juneconkaj grandan korpoforton,lia korpo estis perfekte trejnita.Sed en la dua rondola graskorpulo venisel la angulo kaj komencistrafi nian knabonel sekura distanco.Nia bubeto fu¸is kiel knabineto,premi¸is al la ÿnuroj

65


kaj kaÿis sin sub siaj brakoj.En la tria estis la sama.Kaj en la kvara la graskorpulotrafis tra la protektolian mentonon.Nia Roçjo sin tuj sterniskvazaû trafis lin fulmo,li lasis elklakuli sinkaj ekstaris nur çe numero 11.

Neniu el ni parolis vorton kun lien la vestoÿan¸ejo.Li sidis sur la e¸ode la tabloplatokaj diris: ”Mi pensas,ke mi lernos la metionde aktoro.”La graskorpulotuj post la batalodiris al mi:”Tiu ulo eç en unuaklasa bordelone havus erekton.”

”Iru kaj duÿu vin, Roçjo,”diris iu en la çambro.

66


Kiam li fortrotis por duÿi,ni rigardis nin reciproke,ni estis tri- aû kvarope.

”Nu jes, merdo,” iu diris.Kaj ¸uste tio estis.

67


ENIRO LIBERA

La belulino tiesur la çeftribunokun sia ru¸e kolorita hararofrotis daûre siajn mampintojn je mikaj parolis pri pokersalonojen Gardena.Sed mi blovis la cigarofumonsur ÿian viza¸onkaj rakontis al ÿi pri laVan-Gogh-ekspozicio,kiun mi vidis supre çe la monto.Kaj kiam mi kondukis ÿin en tiu vesperohejmen al mi,ÿi diris,ke tian unuaklasan çevalon, kianla Grandan Ru¸an,ÿi neniam vidis ¸is tiam —¸is ÿi vidis nuda min.La diferenco estis nur en tio, ke ilipostulis kiel enirmononkvindek cendojnpor Van Gogh.

68


LETERO EL GRANDA FORO

Ÿi skribis leteron al mien malgranda çambroproksime de la Sejno.

Ÿi skribis, ke ÿi frekventasbaletkurson. Ÿi elliti¸as kutime,tiel ÿi menciis, je la kvina matene,kaj skribas poemojnaû pentras,kaj, kiam ÿi sentasploremon,ÿi havas por tiospecialan benkonmalsupre çe la rivero.

Ÿiajn poemojn, ÿi skribis al mi,oni eldonos aûtunekiel libron.

Mi ne sciis kion diri al ÿi,sed mi skribis,

69


ke ÿi nepre lasu tiriputri¸intajn dentojn al sikaj, ke ÿi memgardupro francaj donîuanoj.

Mi alfiksis ÿian fotonal la radioaparatoapud la ventolilo,kaj ÿi movi¸is kvazaû vivanta.

Mi sidis kaj rigardis ÿin,¸is mi estis fuminta miajnlastajn kvin aû sescigaredojn.

Poste mi ekstariskaj enliti¸is.

70


LA VIVO DE BORODIN

La venontan fojon, kiam vi aûdos Borodinon,pripensu, ke propre li estis kemiistokaj komponis nur por malstreçi¸i.Lia domo estis çiam plena de homoj —studentoj, artistoj, drinkuloj, kost-ÿparuloj — kaj li simple neniam povisdiri, ke ne.La venontan fojon, kiam vi aûdos Borodinon,pensu pri tio, ke lia edzino uzis liajnnotfoliojn por sterni ilin en katokorbojaû por kovri acidolaktajn pelvojn.Ÿi suferis je astmo kaj sendormecokaj donis mole kuiritajn ovojn al li.Kiam li volis rampi sub litkovrilonpor fu¸i de la tumulto en la domo,li rajtis kovri sin nur per littuko.Krome plej ofte jam iu dormisen lia lito.Ili dormis en diversaj çambroj,kiam ili vere dormis iam.Çar kutime çiuj se¸oj estis okupitaj,

71


li dormis ofte sur ÿtuparo,envolvi¸inte en malnova ÿalo.Ÿi diris al li, kiam li tondu la ungojnal si. Li ne rajtis kanti, ne fajfi, ne metitro da citrono en la teon aû elpremi citrononper kulero.Simfonio nr-o 2, h-minoraPrinco Igorsteposkizoj el Mez-Azio.Li povis dormi nur en tiu kazo,se li metis nigran tukonsur la okulojn.En la jaro 1887 li iris al balode la Medicina Akademio,en bunta tradicia nacia kostumo.Finfine li ÿajne vere foje ¸ojis.Kaj kiam li renversi¸is planken,çiuj pensis,ke li ÿercas.La venontan fojon, kiam vi aûdos Borodinon,pripensu tion.

72


GENIA HOMO

Hodiaû mi konati¸is en la trajnokun genia knabo.Li havis çirkaû ses jarojnkaj sidis apud mi.Kaj kiam la trajno veturislaû la bordo,oni vidis la maron,kaj ni rigardis ambaûel la fenestrokaj observis ¸in.Kaj tiam li turnis sinal mi kaj diris:”¯i ’stas ne bela.”

Jen mi rimarkis tionla unuan fojon.

73


GAZONO

Mi staras çe la fenestro kajobservas viron,kiu tondas la gazonon.La tak-takanta bruoensturmas, furiozas kielmuÿoj kaj abelojsur la tapeto.Estas tiel kiel varmiga fajro,pli bone ol steko,kaj la gazono estas sufiçe verda,kaj la suno estas sufiçe da suno,kaj la restaîo de mia vivostaras çi tiekaj rigardas la verdajn pecetojnal la flankoj flugantajn —sento, kvazaû la lastaj zorgojestus forrazatajaû oni stumblus en la finonpor fari nenion plupor çiam.

74


Subite mi komprenasoldajn virojn en balancse¸oj,vespertojn en grotoj en Kolorado,etajn laûsojn, kiuj rampasen la okulojn de mortaj birdoj.

Li movi¸as antaûen kaj malantaûenlaû strioj kune kun la benzinmotoragazontondilo. Ne estas malinterese.La stratoj kuÿas sur la dorso,¸uas la printemponkaj ridetas.

75


KONKURSO

Estas tiel,se vi vane turni¸as sur la lokokiel gramofono.(çu vi ankoraû memoras pri ili?)

Vi veturas en la pli açan urbopartonkaj observas la knabojn en la ringokaj la grandajn blondinojn,kiuj nun sidas çe aliaj.Vi estas oldi¸inta kiel pugnoherooen filmo:kun cigaro en la buÿo, kun bierventro,vi havas eç ne cendon en poÿo,sed açan konduton, kaj vi lernis nenion el çio çi.Kaj la plej multaj boksbataloj estas malbonajkiel kutime.Kaj postesur la parkejo,vi sidas tie, postrigardas ilin,bruligas la lastan cigaredon por vi,startigas la malnovan aûton, veturas,

76


jam ne tiel juna en via aûtaçosur la strato, haltas je ru¸a lucerno,kvazaû tempo jam ne estus problemo,kaj jen ili preterveturas vin:junaj, plenigante tutan aûtomobilon,ridantaj.Kaj vi postrigardas ilin,¸is iu post vipremas la huponkaj fulmrapide komprenigas al vi,kiom malmulteankoraû restas de via vivo.Mizeraj plendoj, memkompato.Via piedo tretas sur la gaspedalon,vi atingas la junulojn,vi preterflugas ilin,vi kaptas la stirradon, kvazaû estus la lasta amo,kaj vi aûtokonkursas kun ilial la pla¸o.Vi mansvingas furioze kun via cigaro,kun la klaktrançilo, ridante,vi kunprenos ilin en la oceanon,al la lasta marniksino,al fuko kaj ÿarkoj kaj balenoj,al la fino de karno kaj tempo kaj hororo.Sed tiam ili haltas,

77


kaj vi veturas plu,renkonte al via oceano,la cigaro brulvundas viajn lipojn,tiel, kiel pli frue iam la amo.

78


POEMO POR DANTE

Dante, bebo, la inferoestas çi tie kaj nun.Mi dezirus, ke vi povusvidi ¸in. Dum kelkeda tempo ni havisla potenconeksplodigi la mondonkaj nun ni malkovrasla eblon forlasi ¸in,sed la plej multaj el nidevos resti çi tie kajmorti. Aû per la bomboaû sub la mortintomontojaû per tio, kio aldoneestas surÿutata —merdo kaj vitro kaj fulgo.Dante, bebo, la inferoestas çi tie kaj nun.Kaj la homoj ankoraûrigardas rozojn, veturasbiciklon, premas kontrol-

79


horlo¸ojn, açetas domojnkaj pentraîojn, aûtojn,ili ankaû plukopulacios, çie,kaj la pli junajçirkaûrigardas kajkrias pri pli bonamondo, kiel la junularoçiam faris — kaj posteili oldi¸is kajpartoprenis en lasama fekludo.

Nur, ke intertempe laharhirtigaj krimoj el lajarcentoj alkreskisje tioma ÿar¸o, kiun nipovos forigi neniam plu.Kelkaj ankoraû provas tion.Ni nomas ilin sanktuloj,poetoj, frenezuloj, stranguloj.Dante, bebo, ho Dante, bebo,vi foje devus vidi nin hodiaû.

80


KRUCIFIKSO EN LA MANODE MORTINTO

Ja tie transe, mi supozas, ili komencas,la montoj, bluaj kiel tolaîamelo, tiemalantaû la plorsalikoj ili lar¸i¸as,kvazaû ili volus lamini pumojn kajnektarinojn. Tiuj çi montoj — iel iliaspektas por mi kiel olda virino kunmalbona memorkapablo kaj açetkorbo.Ni estas çi tie en baseno. Tiel oniçiukaze devas imagi tion. Ni malsupreestas en la sablo kaj en la stratetoj; lagrundo estas stamfita plata, dragita, dividita;kaj stringata kiel krucifikso en mano demortinto.Çi tiu lando: açetita, vendita, reaçetitakaj denove vendita; la militoj jam de longepasis, la hispanoj retiri¸is, reen al siaridinde malgranda fingringo Hispanio.Parcelkomercistoj, konstruaj entreprenistoj,parcelposedantoj nun interdraÿas sin pro ¸i.Çi tio estas ilia tereno, kaj mi iras sur ¸i,

81


mi vivas sur ¸i dum iom da tempo,çi tie çe la rando de Holivudo, kie mi rigardasen çambrojn de junaj viroj, kiuj aûskultaspoluritajn sondiskojn, kie mi pensas pri oldaj viroj,al kiuj muziko donas nenion plu, al kiuj oni mizerigisçion, kaj la morto, mi pensas, estas kelkfojetiel intencita kiel suicido, kaj, se oni volasretrovi la landon, oni iru plej prefere al lagranda centrala foirplaco kaj rigardu la oldajnmeksikaninojn, la povrecon . . .Mi certas, vi rigardis antaû multaj jarojla samajn virinojn, iliajn kverelojnkun la samaj japanaj vendistoj, kiujper lertaj langoj, rutine kaj oroflave faras brilannegocon kun oran¸oj, pomoj, avokadoj, tomatoj,salatkukumoj —, kaj kiel tiuj aspektas vi ja scias:ili tiel bone aspektas, kvazaû oni povusman¸i çiujn kaj poste fumi cigaredonkaj forgesi en la blua nubo la açan mondon.Tiam oni reiru plej prefere al la drinkejoj,la samaj drinkejoj, ligne tegitaj, tristaj,senkomapataj, verdaj de policistoj, kiuj interla tabloj trairas, rezolute rigardas kaj samtempetimas; la biero ankoraû nun estas aça, ¸i jamgustas je kabano kaj disfalo.

82


Kaj necesas ne malmulte por venki tiun guston,kaj la povrecon kaj sin mem.

Kiam oni havas la papersakon por açetojinter la piedoj, kiuj kontente staras kun avokadojkaj oran¸oj kaj freÿaj fiÿoj kaj vinboteloj, kiutiam pensas pri la vintro en la fortreso Lauderdale?Antaû 25 jaroj estis çi tie putino, kiu estisblinda sur okulo, senmezure grasa, ÿi farismalgrandajn sonoriletojn el la staniolpapero decigaredskatoloj. Ankaû la suno tiam varmigis pli bone,kvankam tio verÿajne estas nura imago.

Kaj vi prenas vian açetsaketonkaj eliras, tiam vi iras sur la stratokaj la verda biero pendas rekte sur via ventrokiel kurta mizera ÿalo, kaj vi turnas vin kajvidas nenie pluoldajn virojn.

83


ALIA AKADEMIO

Kiel ili povas vivi plu? Oni vidas ilin sidien malnovaj domenirojkun grasaj makulitaj çapelojen dikaj vestoj,sen hejmo.Kun pendantaj kapoj, la brakojn sur lagenuoj, ili atendas.Aû ili staras antaû la misio,sepcent viroj, paciencaj kiel bovoj,kaj atendas, ke oni enlasu ilin en la pre¸ejon,kie ili dormos sidantajsur duraj benkoj, unu al la aliajapogantaj sin, ronkantajkaj son¸antaj:virojsen çio.

En Nov-Jorkokie fari¸as pli fride.Ili eç ne sekuras kontraû siaj samsortanoj,tiuj viroj ofte rampas sub la aûtoradiatorojn,

84


trinkas la kontraûfrostan likvaîon,varmigas sin, estas dankemaj, por kelkajminutoj. Tiam ili mortas.

Sed tio estas pli malnovakulturo, kaj kulturo,kiu superas nian.Çi tie ili gratas sinkaj atendas,dume en la Sunset Boulevardla hipioj kaj jipiojen 50-dolarbotojelmontras la dikfingron.

Ekstere antaû la misio mi aûdis,kion iu diris el ili al sia apudulo:”John Wayne ricevis ¸in.”

”Kion li ricevis?” diris la aliakaj îetis restaîon de sia memrulumitacigaredo sur la straton.

Tion mi trovisvere impresa.

¸in= la ”Academy Award”, la Oskaron.

85


TUMULTO

La kaûzo por la tumulto estis, ke ni çiamricevis fabojn kiel man¸açon.Unu el la gardistoj kaptis nigran junulon,kiu îetis sian teleron sur la plankon,kaj iu premis butononkaj subite çiuj interdraÿis sin; kiel fulmomi vangofrapis mian ”plej bonan amikon” postliajn ”antenojn”.Iu verÿis torenton da kafo sur mian viza¸on(kial ne, trinkebla ¸i ja ne estis)Kaj, kiam mi alvenis en la prizonkorto,la kugloj jam sibliskaj çiu fripono ÿajne havis trançilon,nur ne mi.Resti al mi nur pre¸i kaj kuri,sed mi ne havis rilaton al Dio,kaj mi ankaû jam estis tro grasa pro lapokerludoj kun mia kamarado en la çelo.Kaj tiam eksonis la voço de la direktorotra la laûtparoliloj,kaj pli poste mi aûdis, ke la kuiristo

86


eluzis la pelmelon por rabi de maristola virgecon;mia razosapo malaperis, kaj skatolo dacigaredoj kaj eldono de NEW YORKER,krome oni pafmortigis tri virojn.Ses viroj ricevis trançilpikojn,35 viroj venis en la karceron.Oni nuligis çiujn privilegiojn.La fermistoj estis tiel flami¸eme nervozajkiel librotenistoj en Los An¸eleso.La prizona radiofono ne plu ludis,regis tombeca kvieto.Vizitantoj ne rajtis enveni,nur la poÿtaîo alvenis plu,kaj je la sekva tago mi ricevisleteron el St. Louis:’Kara Charles, mi kompatas vin, ke videvas esti en prizono, sed vi ja nerajtas rompi la le¸on.’La letero odoris je parfumo, platpremitadianto enestis, aludoj pri la libero, prikisoj kaj delikataj kalsonoj,pri ridado kaj biero.

Kaj por la vesperman¸oili denove pelis nin egalpaÿajnmalsupren al la faboj.

87


LA GRANDULO KUN LA SABRO

Atentu: mi iris al frizisto, estis bela vetero, çiobonegis, ¸is ili draÿis tiun klabon sur miankapon . . . mi volis diri, mi sidis tie kaj atendismian vicon kaj prenis fotogazeton — la kutima:inoj kun elpendantaj mamoj ktp., kaj tiam mi turnisla pa¸on, kaj jen enestis kelkaj fotoj de orientulojie sub la libera çielo, kaj jen staris tiu çigranda fektipo kun la sabro — sub la foton iliskribis, ke li trançbatas tre lerte, kun multe daforto, kaj la foto montris lin ¸uste levanta lasabron, kaj oni vidis orientulon, li surgenuistie kun fermitaj okuloj, poste — ZIP! — kaj li surgenuisplu, sed nun jam sen kapo, kaj oni vidis la nukonekzakte trahakitan, eç sango ne elÿprucis, tielfulmrapide la disigo okazis, kaj tiam sekvis pliajfotoj de senkapigoj, kaj poste foto, kie çiuj çikapoj kuÿis sur gazono, sen korpoj, la suno surradiiskaj la kapoj preskaû aspektis ankoraû vivantaj,kvazaû ili ankoraû ne akceptus la morton — kajtiam la frizisto diris: ’La sekvanta!’

88


Mi iris al la se¸o kaj mia kapo ankoraû surestis.

Kaj lia kapo diris al mia kapo: ’Kiel vi do deziras¸in?’ Kaj mia diris: ’Nu, iel meze . . .’La frizisto ÿajne estis tute afabla kaj prudenta homo.Mi ja intencis demandi lin pri tiuj kapoj,sed mi diris al mi, ke tio eble ÿokus lin,aû eble eç kondukus je tre stultaj pensoj,aû li simple dirus ion, kio ne helpus nin.Sekve mi diris nenion.

Mi aûskultis lin, dum li frizis mian hararon,kaj li komencis paroli pri sia bebo,kaj mi provis koncentri¸i pri lia bebo.Kion li diris, ÿajne estis tre normala kaj logika,kaj malgraû tio mi devis pensi pri tiuj kapoj.

Fininte la frizadon, li turnis min,por ke mi povu rigardi la spegulon.Mia kapo ankoraû surestis.

’Tre bone,’ mi diris al li, kaj mi ekstaris,pagis kaj donis grandan krommonon.

89


Mi eliris kaj virino, kiu surhavis sian kapon, preteriris.Kaj la preterveturantoj en la aûtoj same surhavissiajn kapojn.

Mi estus devinta koncentri¸i pri la mamoj, mi pensis,tio estas multe pli bona, çiuj çi elpendantaj objektoj,aû la grandaj ”truoj”, la magiaj suberbelaj gamboj, SEKSOestas ja tamen grandioza afero, sed la tago estis fuÿita.En çiu kazo mi devos dormi nokton,por povi liberi¸i de la kapoj.

Esti homoestas komplika afero: okazas tiom multe . . .

Mi vidis mian kapon en montrofenestro,mi vidis mian spegulbildon,kaj mia kapo havis cigaredon antaûe,mia kapo aspektis laca kaj morna,¸i ne ridetis kun sia nova frizo.

Tiam ¸i malaperis,çar mi iris plu,preter domoj plenaj de mebloj kaj katoj kajhundoj kaj homoj, kiuj, kiel mi,ankoraûfoje havis fortunon,

90


kaj mi forîetis la cigaredon,vidis bruli ¸in sur la asfalto,ru¸an kaj blankan, kun fajna fumkolono,kaj la suno brilis,kaj tio estis agrabla.

91


MIA AMIKO VILHELMO

Mia amiko Vilhelmoestas feliça homo, li ne povasimagi suferi iam,li ankoraû havas la unuan laboron,la unuan edzinon,kaj li havas aûton,kiun li povas veturi sen riparo50 000 mejlojn.

Li dancas kiel cignokaj havas la plej belajnkaj senesprimajn okulojnokcidente de El Paso.

Lia ¸ardeno estas paradizo,liaj gladofaldoj estas trançile akraj.Lia manpremo fortikas.

La homoj amas lin.

92


Kiam mia amiko Vilhelmo iam mortos,tiukaze certe ne pro frenezoaû kancero. Li rekte pasospreter la diabloen la çielon.

Vi povas vidi lin hodiaû vespereen la amika rondo, kiel li rikanassuper sia Martini, beatakaj ravita, dum iu alia ulofikas en la bançambrolian edzinon.

93


KIE BRULAS, ¯ENTLEMANOJ?

La servoj estis açaj,kaj la hotelbubo çiufoje en la falsamomento alvenis kun mantukoj.Ebrie, kiel mi estis, mi finfine draÿispugnon sur lian kranion.La knabeto faliskiel folio en oktobro,tute sata;kaj kiam la polico suprenvenis,mi jam havis la sofon antaû la pordo,riglis per çenokaj lasis ludi la Duan frazon el la Unua simfoniode Brahms kaj havis la manon duone en la postaîode ino, kiu estis sufiçe olda por esti mia avino;kaj ili enbatis la pordon,forÿovis la sofon,la fikdamo kriçis, mi vangofrapis ÿin,turnis min kaj demandis:Kie brulas, ¸entlemanoj?Kaj tia juna ulo, kiu neniam razis sin¸is tiu tago, draÿis al mi klabon sur la kapon,

94


kaj je la sekva mateno mi kuÿis en la malsanula sekciode l’ prizonaço,katenite je mia lito.Varmegis,la ÿvito gutis tra la blankasensenca toltuko.Ili metis multajn idiotajn demandojn al mi;kaj mi sciis, ke mi venos tro malfrue al la laboro,kio ege cerbumigis min.

95


DENOVE TIA KRITIKANTO

”Jes ja,” li diris, ”mi scias, kiel vi faras tionrilate al viaj poemoj: Mi ÿiris ÿiankalsoneton malsupren kaj ramis per ununura puÿola kacon ¸is supren en la cerbon.””Ha, ha, ha,” mi diris.”Jajaja,” li diris, ”mi scias kiel tioiras pri viaj poemoj: ”Lia viza¸o ne plaçisal mi, kaj tial mi lar¸batis ¸in per boteloje kaço, mi malsuprenÿiris lian çemizonkaj viÿis per ¸i la plankon.””Ha, ha, ha,” mi diris.”Jes ja,” li diris, mi scias tute ekzaktekiel vi faras: Mi . . .””Nu?” mi demandis.”Nu jes. Vi ja scias, kion mi volas diri.”Li ekstaris kaj foriris. Mi levi¸iskaj îetis liajn bierkonservujojnen la rubobarelon.

96


BABILAÇULO

La junulo stamfas trotante per siajkotaj piedoj sur mian animon,parolas pri koncertoj, virtuozoj, direktistoj,pri malpli konataj romanoj de Dostojevski,li rakontas pri tio, kiel li foje instruis kelnerinon,avancitan melkistinon, kiu ne sciis, ke en francansalaton oni devas enmeti tion kaj tion; lielsputas priju¸ojn pri la belaj artoj,¸is mi hatas la belajn artojnkaj vidas jam nur unu akcepteblan solvon:reiri al la plej proksima trinkejo, reen alla vetkurejo kaj observi la çevalojn,reen al la aîoj, kiuj kuras per si mem,sen tiu bombasta elsputado de vortoj, sentiu senfina galimatio, sen tiu eta buÿo,kiu babilaças kaj babilaças;junulo, ankoraû infano, malsana pro tiom da arto,li akroçi¸as la arton kiel je antaûtuko depatrino, kaj mi demandas min, kiom da dekmilojen la lando estas tiel kiel li,en pluvemaj noktoj,

97


en sunplenaj matenoj,en vesperoj, en kiuj oni ÿatus trankvilon,en koncerthaloj,en kafejoj,en poetaran¸oj,çi tiuj fuÿuloj kun sia babilaço kaj babilado.

Estas tiel, kvazaû iu porkoeniras en liton kun bona virino,kiun poste neniu volas havi plu.

98


LA VIOLONISTO

Li sidis sur la tribuno tute supreçe la flanko,kie ili batalas post la lasta vojkurbi¸osur la rekta vojdistancopri la pozicioj.

Li estis malgranda virokun rozkolora haûto, kalva, dika,pli a¸a ol sesdek jarojn.Li ludis violonon,li ludis klasikan muzikonsur sia violono, kajla çevalmaniuloj ignoris lin.

BANK AGENT venkis en la unua vetkurokaj li ludis sur sia violono.CAN FLY venkis en la tria vetkuro, kajli ludis plu sur sia violono.

Mi foriris por alporti kafon,kaj kiam mi revenis, li ankoraû ludis,

99


kaj li ankoraû ludis,kiam BOOMERANG en la kvara estis venkinta.

Neniu stopis lin,neniu demandis lin, kion li faras tie,neniu aplaûdis.

Post la venko de PAWEE en la kvinali ludis plu. La tonojfalis super la randon de la tribunoen la venton kaj la sunon.

STARS AND STRIPES venkis en la sesakaj li ludis plu.STAUNCH HOPE trapuÿi¸isen la interna flanko kaj decidisla sepan por si, kaj la violonistosvingis la arkon, kaj kiamLUCKY MIKE, privetita per kvar je kvinen la oka venkis, li ankoraû tiamfaris muzikon.

Tiam venkis DUMPTY’S GODDESSen la lasta vetkuro, ili ekisretiri¸i sur la longan vojonal la aûtoj, venkitaj, je plia fojo

100


bankrotaj, kaj la violonistopostsendis al ili siajn melodiojn.Mi sidis kaj aûskultis lin.Ni nun estis tute solaj tie supre,kaj kiam li estis fininta la ludadon,mi aplaûdis.Li ekstaris, alrigardis minkaj klini¸is riverence al mi.Tiam li metis sian violonon en la keston,rekti¸is kaj malsupreniris la ÿtuparon.

Mi ankoraû atendis kelkajn minutojn,tiam ankaû mi ekstaris kaj lanteiris sur la longa vojo al mia aûto.La vespero estis komenconta.

101


MORTA CIGNO

Cignoj mortasankaû printempekaj tiu tie na¸ismorta sur la flankoje dimançodrivis kun la fluoen cirklokaj mi irisal la rotondo, kaj super micirklis dioj en batal-veturiloj, hundoj,virinojkaj la mortohastiskiel musoen mian kolonkaj mi aûdis alveni ilin kunla piknikkorboj,kun la ridadokaj mi rigardisla cignon

102


kaj mi sentis min kulpa,kvazaû la morto estus io,por kio oni devas hontikaj en mia stultecomi foriris kajlasis al ili mianmirinde belancignon.

103


LA FLORAMANTO

En la Valkirio-montojinter stilzirantaj pavojmi malkovris floron,kiu estis tiel granda kielmia kapo.Kiam mi klini¸ispor flari ¸in,mi perdis orellobon,pecon de mia nazo,okulonkaj duonan skatolonda cigaredoj.

Mi revenisen la sekva tagokaj volisforhakila malbenitan aîon,sed mi trovis ¸intiel bela, ke mimurdis pavonanstataû ¸i.

104


LIBERIGU LOKON PORLA STRATBUBOJ!

La buboj movi¸as supren,la buboj grimpasje telgrafaj fostoj alten,la bojlero gargaras hispane,la buboj grimpasje telegrafaj fostoj alten —

Pro tio batalis Karlo la Granda,pro tio ili ÿiris la faÿiston Duçeel la aûto,detiris la felon superliajn orelojn kaj pendigis linkun la piedoj supren —

La buboj grimpasje la griza fosto supren,ili estas tri- aû kvarope;ni îus eklo¸isçi tie,la bildoj ankoraû

105


ne estas elpakitaj,ne la leteroj en Anglioel Chicago kaj Cheyennekaj Nova-Orleano.Sed la biero staras sur la tablo,kaj apud ¸i kvin oran¸ojkaj kvar piroj, la vivo çi tie doekas ne tro malbone,se oni lasas flankela 15 dolarojn,kiujn iu enkasigis,antaû ol li konektis la gason;la buboj nun estas suprekaj saltas sur la blue verdajngara¸ajn tegmentojn.Mi staras nudapost la kurteno,fumas cigaredonkaj estas nekredeble impresata,kvazaû mi vidus dancitie eksterela Virgulinon Marian;kaj tra la fenestro al nordomi povas vidi du virojn,kiuj donas man¸on al 45 kolomboj,kaj la kolomboj

106


palpe paÿas kaj pikas cirkle,çiam 8 aû 10 da ili,kvazaû je nevideblajÿnuroj.Estas la triaposttagmeze,kaj la cigaredo bone gustas.

Pro tio batalis Cicero,Jake La Motte kajVaclav Niîinski;Sed jam dum du semajnojMi ne plu glutasmiajn vitamintablojdojnkaj krome iu alpropriigisnian gitaron.La buboj zigzage kurassur la blue verdaj tegmentoj,ennorde la kolombojsuprenflirtas,çio tiele sanktas,ke oni preskaû emus malesperi¸ikaj mi blovas senvortela bluan fumon for de mi.Tiam aperas virinoen ru¸a mantelo,

107


videble instruistino,kiu havas çi tie la potencvortonkaj ne volas lasi la liberan lokonal la buboj en la suno —

Hej! VI!Malsupren de tie!TUJ!

Mirinda vidaîo:Kiel cervoj ili fu¸asantaû la çasisto.

Pro tio batalis Agrippina,eç Mithridates,eç Vilhelmo Hazlitt.

Kaj restas nunnur tio al mi:elpaki.

108


VAKERO DE LA APOKALIPSO

Morti en la botojdum oni skribas lastanpoemon, ne estastiel glorplenakiel rajdialte sur çevalolaû la Broadwaykun stango da dinamitointer la dentoj,kaj eç la tuto de la planedojtrovitaj kaj prinomitaj de la homojne estas multe pli edifaj,kaj la çevalo estisgrize blanka, la viro nomi¸isSanchez aû Kandinsky, la temperaturoestis 25 gradoj enombre,kaj la buboj postkuris linkaj kriis: ’Ek, ek,ni estas sataj ¸isgor¸e,blovu nin çielen!’

109


LA BLANKULAJ VERKISTOJ

La blankulaj verkistoj frapas kutimejam frue matene, frapas kaj sonorilassen interrompo, kvankam ankoraû çiujîaluzioj estas antaû la fenestroj.Kun naûzosento mi fine elliti¸askaj diras al mi: Tia obstinodevas signifi ion bonan,eble premionaû virinon . . .”Sufiçe, sufiçe!” mi vokaskaj çirkaûrigardas pro io, per kiomi povus kovri mian malbelan nudan korpon.De tempo al tempo mi devas unue subigi vomosenton,poste gargari, sed de la gargaroj mi des plivomemas. Mi tial tuj tute lasas tionkaj iras al la pordo:”Saluton?””Çu vi estas Bukowski?””Jes ja, envenu.”Ni sidas kaj rigardas nin.Li, tre vitala kaj juna,

110


vestita laû la plej nova modo,kun amaso da silko, en çiuj koloroj,kun viza¸o, kiu memoras ne¸omustelon.”Çu vi ne rememoras pri mi?””NE.””Mi jam foje estis çi tie. Vi ne dirismulton. Miaj poemoj ne plaçis al vi.””Ekzistas sufiçe da kialojpor trovi poemojn malbonaj.””Provu foje tiujn.”Li enmanigis ilin al mi.Ili estas pli plataj ol la papero,sur kiu ili estas tajpitaj. En ili movi¸isabsolute nenio, totala kalmo. ¯is tiu momentomi neniam legis ion tiel magran.

”Ah,” mi diris, ”a-hm”.”Çu tio signifu, ke ili NE plaças al vi?””En ili trovi¸as nenio rimarkinda, ili estaskiel pispoto, el kiu la piso forvaporis.”

Li prenis la tekstojn al si,ekstaris kaj marÿis tien kaj reen. ”Atentu,Bukowski, mi povas surhokigi kelkajn flirtulinojnel Malibu por vi. Flirtulinojn tiajn, kiajn viankoraû neniam vidis.”

111


Poste li forkuris tra la pordo.

Liaj flirtulinoj el Malibu estiskiel liaj poemoj:Mi akceptis ilin neniam.

112


INTERVJUOJ

Junaj knaboj de la UNDERGROUND-gazetojkaj de pli malgrandaj gazetojvenas nun pli ofte kaj pli ofte al mikaj intencas intervjui min. Ili havaslongan hararon, çiuj estas sveltajkaj venas kun sonbendoj kaj amasoda biero.La plejmulto el ili sukcese restasçi tie kelkajn horojnkaj trinkas kun mi ¸is ebrio.

Kiam ¸uste çeestas iu el miaj amikinoj,mi transdonas la vorton al ÿi.Ek do, mi diras,diru la veron pri mi.

Kaj tiam ÿi diras ion,kion ŸI opinias la vero.Kutime ili raportas pri mi en tiu senco,ke mi estas idioto, kio efektive pravas.Poste oni demandas min:

113


Kial vi ne skribis dum dek jaroj?

Mi ne povas diri.

Kial oni neniam metis vin en la armeon?

Pro tegmentodifekto.

Çu vi regas la germanan?

Ne.

Kiuj estas viaj plej ÿatataj aûtoroj?

Mi ne scias.

La intervjuojn mi vidas malofte. Unu eltiuj knaboj skribis al mi,ke mia amikino kisis lin,dum mi estis en la tualeto.

Jen fortuno vin gardis,mi reskribis.Kaj cetere: forgesu tiunbovomerdon, kiun mi diris pri Dos Passos,

114


aû çu estis Mailer?Estas tre varme hodiaû vespere,la duona najbararo ebrias.Kaj la alia duono estas morta.

Se mi al iu, rilate la verkadon,rajtus doni konsilon, jen tiun:Rezignu pri tio.Mi nun liverigos rostitan koketon al mi. Buk.

115


POR FRIPONOJ, MONA˘INOJ,OFICISTOJ KAJ VI . . .

Ni havas çion, kaj ni havas nenion,kaj kelkaj viroj faras ¸in en la pre¸ejo,kaj kelkaj faras ¸in per tio,ke ili disÿiras papiliojn en la mezo,kaj kelkaj faras ¸in en Palm Springskun blondulinoj, kiuj havas Cadillac-animojn.Cadillac-oj kaj papilioj,nenio kaj çio,dum la viza¸o ÿrumpas¸is la lasta fibroen kelo en Corpus Christi.Estas io por friponoj, mona˛inoj,oficistoj kaj vi . . .io je la oka matene,io en biblioteko,io en la rivero.Çio kaj nenio.En la buçfabriko ¸i alvenasje hoko laû la plafono,vi ÿiras malsupren ¸in,

116


unu, du, tri.Kaj tiam vi havas sur via nukomortan viandon en la valorode ducent dolaroj,¸iajn ostojn sur viaj ostoj —ion vi havas, kaj nenion vi havas.Çiam estas sufiçe frue por morti,kaj çiam tro malfrue. La bovosango,ÿaumante ÿprucante en la blankekahelitan trogon, diras nenion al vi,kaj ankaû la tombofosistoj, kiuj pasigasla tempon je la kvina per kafotrinkadokaj pokero, ¸is la frosto degelas dela herbotigoj, ne havas ion por dirial vi.

Ni havas çion kaj ni havas nenion.Vitroduraj, e¸aj tagoj kun la neelteneblafetoro de riverÿlimo, pli aça ol merdo;Ÿaktabulaj tagoj kun ¸ojomankaj movoj kajkontraûmovoj kun tiel malmulte da senco en çio,ke venko estas same tiel seninteresa kiel la malo;tagoj lantaj kiel azenoj, kiuj en ardanta varmegotrabaraktas sin lacigite kaj grumble tra strato,

117


kie frenezulo sidas kaj atendas inter ru¸gor¸ulojkaj birdre¸oj, griza kaj elsuçita kiel muÿo.Ankaû bonaj tagoj kun virino kaj kriado, kunpugnobataloj en stratetoj, kun voluptinoj, kiujvolvas ¸emante siajn dikajn gambojn çirkaûviajn koksojn; tagoj, en kiuj en la taûrarenoekbrilas reklamÿildoj kiel diamantojkaj kvazaû krias: ’Patrino Kapreo!’; tagoj,en kiuj kreskas violoj el la tero kaj diras al vi:’Forgesu la mortajn armeojn kaj la pasintajnamatinojn, kiuj ellogis de vi vian monon. Tagoj,kiam infanoj diras gajajn kaj ekscelentajn vortojn,kiel sova¸uloj, kiuj volas sendi informon persiaj korpoj al vi, tiom longe, kiom ili ankoraûestas sufiçe vivantaj kaj viglaj por senti ion kajpor impresi nin per io kaj por petoli, sen iu pensopri malpermesoj kaj salajroj en koverto kaj idealoj kajposedo kaj etcerbaj konceptoj.Tagoj, en kiuj vi povas plori en verda çambro demateno ¸is vespero post fermita pordo; tagoj, kiamvi povas ridi pri la bakisto, çar li havas tiellongajn gambojn; tagoj, kiam vi algapas nur vandon . . .

Kaj nenion kaj nenion. La tagoj de la çefoj;malkura¸aj figuroj kun buÿfetoro kaj grandajpiedoj; viroj, kiuj aspektas kiel ranoj, kiel hienoj,

118


kaj kiuj iras tiel, kvazaû neniam ekzistis ritmo,viroj, kiuj trovas tion inteligenta dungi kaj elîetivirojn kaj fari profitojn;viroj, kiuj posedas multekostajn edzinojn kiel60 agrojn da tero truigita de borstangoj, edzinojn,kiujn ili montras kiel çe parado aû forçasas demalpli fortaj;viroj kiuj povas murdi vin, çar ili estas frenezajkaj havas la le¸on sur sia flanko,viroj, starantaj antaû fenestroj lar¸aj dek metrojn,kaj tamen ne vidas ion,viroj, kiuj per luksaj ja˛toj velas çirkaû lamondon, sen lar¸igi sian horizonton eç nurje milimetro;viroj kiel limakoj, kiel angiloj, viroj kiel vermojen lardo kaj eç ne tiel impresaj . . .

Kaj nenion. Vi ricevas vian lastan salajron enhaveno, en fabriko, en sanatorio, en hangaro,en spektakla foirejo, aû en frizosalono, aûpor iu alia laboro, kiun vi neniam volis havi.Vi pagas per impostÿar¸oj, per malsanoj kajhumili¸oj, per rompita brako kaj truoj en la kapo,la tuta plenigaîo elvenas, tiel, kiel çe malnovakuseno.

119


Ni havas çion kaj ni havas nenion.Kelkaj dum certa tempo faras ¸in sufiçe bone,poste ili rezignas batali. La sukceso detruas ilin,aû la naûzo, la a¸o, nebona nutrado, inko enla okuloj aû infanoj en kolegio, nova auto,rompita spino pro skiado en Svisio, nova edzino,radikala ÿan¸o en la firmo, aû simple normalaforuzi¸o kaj disfalo. La viro, kiu ankoraûhieraû tramaraÿis la tutan distancon aûtradrinkis tri tagojn kaj noktojn en la Sego-denta Montaro, estas jam nur io sub kovrilo aûkruco aû ÿtono, aû la ofero de oportuna iluzio,armita per biblio, per golfvalizeto aû teko. Kielrapide ili fari¸as nuloj, çiuj çi viroj,de kiuj vi neniam atendis tion . . .

Tagoj kiel çi tiu. Kiel via hodiaûa tago.Eble la pluvo frapas la fenestron kaj volastraveni al vi. Kion vi vidas hodiaû? Kio ¸iestas? Kie vi estas? La plej bonaj tagojvenas foje tuj je la komenco, foje en la mezokaj foje nur en la fino. La pecigitaj parcelojtie ekstere ne estas malbonaj, bildkartoj depre¸ejoj en Eûropo aû homoj en vaksfigurakabineto, enfrostigitaj en sia tuta sterileco.Terure, sed ne malbone.

120


Pensu pri la kanonoj en la parko, pri matenman¸okun toasto kaj kafo, sufiçe varmega, por ke virimarku, ke vi havas ankoraû langon. Rigardula tri geraniojn antaû la fenestro, kiuj penasaspekti ru¸aj aû rozkoloraj aû kiel geranioj.Ne estas mirakle, ke virinoj fojefoje ploras,ne estas mirakle, ke muloj de tempo al tempone emas suprengrimpi la monton. Çu vi estasen hotelçambro de Detroit kaj serças cigaredon?Nur havi ankoraûfoje bonan tagon, almenaûaludeton de ¸i.Flegistinoj elvenas post sia servo el la transakonstruaîo kaj estas sataj ¸isgor¸e, okflegistinoj kun diversaj nomoj kaj lo¸ejoj,ili iras trans la gazonon, kelkaj por gazetoaû kakao, kelkaj deziras varman duÿon, kelkajviron, kelkaj apenaû povas pensi plu pri io.Da çio sufiçe kaj ne sufiçe. Lacaj pilgrimantojinter arkadoj, oran¸oj, stratkanaletoj, filikoj,antikorpoj, malplenaj Kleenex-skatoloj.

Fojefoje, se la suno volas plezurigi nin, ÿvebasfacila odoro de urnoj en la aero kaj la ladeca bruode malnovaj batalaviadiloj, kaj kiam vi enirasla domon kaj frotas fingron sur fenestrobreto,vi trovas polvon, eble eç teron. Kaj se vi rigardas

121


el la fenestro, tie estas la tago, kaj se vi estasmaljuni¸inta, vi staras kaj elrigardas, vi suçasiom per la lango: Ah, ah . . .ne, ne . . . eble . . .

Kelkaj aspektas çe tio tute naturaj,kelkaj obscenaj. Estas çie la samo.

122


PALMFOLIOJ EN PLUVO

¯uste noktzomeze,silvestre de la jaro1973 en Los An¸eleso,komencis pluvi sur lapalmfoliojn antaûmia fenestro, ekis lahupado, la krakado de lapiroteknikaîoj,estis infera bruego.

Mi estis enliti¸intajam je la naûa vespere,forÿaltis la lumonkaj tiris la kovrilonsuper min . . .Ilia petolado, iliagajeco, ilia kriado,iliaj paperçapeloj,iliaj aûtoj, iliaj virinoj,iliaj amatorecaj ¸isebriajdrinkadoj . . .

123


En la silvestronoktokaptas min çiamhorora sento. La vivo,mi pensas, ja ne estasdeÿirkalendaro.

Nun la hupadoçesi¸is. Neniujartfajraîoj plu,neniu tondrado. Post kvinminutoj çio fini¸is.Çion, kion mi audas,estas la pluvado sur lapalmfoliojn, kaj mi dirasal mi: Mi neniam komprenasla homojn, sed mi sukcesisvivi kun ili.

124


INTERPAROLADOMATENE JE LA KVARA

Matene je la kvara malfermi¸aspordo, iu proksimi¸as sur nudajpiedoj sur la koridoro, tiam frapasçe mia pordo, mi formetas la bieronkaj malfermas.

”Nu, mi estu damnita,” ÿi diras,— çu vi eble neniam dormas, hm?”

Ÿi envenas, la hararon en papilotoj,en silka matenrobo, sur kiu malgrandajleporoj kaj birdoj petolas.

Ÿi kunportis markan viskion.Mi ne lasas nomi min avarulokaj aldonas du glasojn.Ÿi diras, ke ÿia viro estas en Florida,ke ÿia fratino sendas monon kaj vestojn,kaj ke ÿi serças nun jam32 tagojn laboron.

125


Mi rakontas al ÿi, ke mi estasagento por îokeo kaj skribas kromeîazaran¸ojn kaj amkantojn,kaj post kelkaj glasoj ÿi ne plupenas tiri la matenrobon super lafemurojn, kiu çiam denove aperti¸as.

La gamboj ja ne estas malbelaj, por dirila veron, estas eç tre belaj gamboj kajbaldaû mi estas okupata kisikapon plena de papilotoj, kaj laleporetoj palpebrumas al mi, kaj Floridaestas tre malproksima, kaj ÿi diras, keja ne estas, kvazaû ni estus fremduloj,ke ni ja jam vidis nin reciproke çeokazeen la domkoridoro, kaj poste ne restas multopor diri.

126


RECESIO

Virinoj kun sunfrapokaj sen virojje lundo enSanta Monica. Laviroj çiuj laboraçasaû estas en prizono,kelkaj en sanigejo. Knabinoen skafandroel nigra gumona¸as eksteren kajatendas je ondo.Domoj glitas de larifoj kaj mal-aperas en la maro. Lakoktelejoj estas malplenaj, laomarrestoracioj estasmalplenaj, ni havasrecesion, oni diras,la bonaj tempo pasis.Oni ne plu povas distingisenlaboriston de artisto, ili

127


çiuj aspektas same,kaj ankaû la virinojçiuj same aspektas, nureç iom pli malesperi¸intaj. Nihaltas antaû Hippie-budo supreen la Topanga kanjono, ni eniras,atendas la kelnerinojn, niatendas kaj atendas . . .En la tuta regiono, dela kanjono ¸is la pla¸o, oniestas nervoza kaj sentas sinsenutila, kaj çi tie ili havasÿildon je la pordo:”Çambroj liberaj. Kelnerinojserçataj.” La kamenlignone brulas, la maroestas kota, la montetojelseki¸is, la templojne havas sonorilon,la amo ne liton.Virinoj kun sunfrapokaj sen viroj.Sola velboato.Çia vivodronis.

128


462-0614

Mi ricevas nun multajntelefonvokojn. Ili çiujestas samaj. ’Çu vi estasCharles Bukowski? Tiu,kiu skribas çiujn çitekstojn?’’Jes,’ mi diras.Ili diras al mi, ke ilikomprenas miajn tekstojn.Kaj kelkaj mem verkasaû intencas verki.Ili havas tedajnterurajn laborojnkaj telefone vokas min,çar ili ne plu eltenas ¸inen tiu vespero en sia lo¸ejo,en sia çambro,en siaj kvar vandoj —ili volas parolial iu.Kaj ili ne volas kompreni,

129


ke mi ne povas helpi al ili,ke mi ne scias la liberigajnsorçvortojn. Ili ne povas kompreni,ke mi nun ofte falas sur la genuojnkaj prenas la manojn surmian ventron kaj ¸emas:”Dio mia, ne jam denove!”Ili ne povas kompreni,ke la senanimaj homoj,la soleco,la strato,la vandoj,ankaû por miestas la samaj.Kaj se mi finas la telefonvokon,ili pensas, ke miprisilentis mian sekreton.Mi ne skribas, çarmi scias ion pli bone.Kiam la telefono vokas,ankaû mi volonteaûdus vortojn, kiuj faraspli facilajkelkajn aferojn.

130


Tial mia voknumeroenestas en latelefonlibro.

* * ** *

*

131


PRI LA AÛTORO

Charles Bukowski, naskita la 16-an de aûgusto 1920 enAndernach/Rejno. Elmigro de la familio al Usono, kiamBukowski havis du jarojn. Li plenkreskis en Los An¸e-leso; poste en multaj diversaj laboroj kiel benzinvendis-to, buçisto, havenlaboristo, leterportisto ktp., komencisverki, kiam li estis 35-jara, oni eldonis çirkaû 30 poem-kolektojn, prozon kaj eseojn de li.

Kelkaj verkoj:

”Notoj de randulo” (1970)”La fu¸sekura paradizo” (1973)”Poemojn, kiujn iu skribis, antaû ol li saltis el fenestro

de oka eta¸o” (1974)”La viro kun la ledovalizo” romano (1974)”Kaputa en Holivudo — kaj aliaj rakontoj de la çiutaga

frenezo” (1976)”Faktoto”, romano (1977)”Western Avenue” (1979)”La amvivo de hieno” (1980)

132


”La plej terura ankoraû venos aû preskaû juneco”romano (1983)

”Poemoj el la suda fino de l’ sofo” (1984)”Ne kun sesdek, mia kara” (1986)

133


www.omnibus.se/inko

ISBN 91-7303-203-4

Documents

Kie brulas, g'entlemanoj?