Kıtaların kayması2. BÖLÜM : LEVHALARIN YOLCULUĞU

VOLKANLAR

DEPREMLER

SICAK SULAR

Dünyanın Yapısı

Dünyamız, iç içe farklı kalınlık ve yoğunlukta 3 tabakadan oluşmuştur. Dünyanın içyapısıyla ilgili bilgiler, deprem dalgaları yardımıyla elde edilir.

1- Yerkabuğu ( Litosfer ) : Kalınlığı ve yoğunluğu en az olan tabakadır. 2 farklı tabakadan oluşur. KITASAL KABUK, karaların altında kalın, denizlerin altında incedir. (YOĞUNLUĞU AZDIR) OKYANUSAL KABUK, karaların altında ince iken denizlerin altında kalındır. (YOĞUNLUK FAZLA)

2- Manto : Magma buradadır. İç kuvvetlerin kaynağı ( enerjisini aldığı yer ) burasıdır.3- Çekirdek : Kalınlığı ve yoğunluğu en fazla olan tabakadır. İç ve dış çekirdek diye 2’ye ayrılır.

Levha Tektoniği

5

6

Uzaklaşan Levha Sınırları

7

Yakınlaşan Levha Sınırları

8

Himalaya Dağları [8848 m] Mariana Çukuru [11 km]

1. VOLKANİZMA

9

•Yer’in derinliklerinde bulunan magmanın, yerkabuğunun zayıf kısımlarından yeryüzüne doğru yükselmesine VOLKANİZMA denir.

Volkanizma sırasında yeryüzüne

Gaz ve Lav,

Volkan Külü (Tüfü),

Lapilli,

Volkan Bombası

10

gibi çeşitli malzemeler çıkar.

Lav

Volkanizma sırasında yeryüzüne çıkan sıvı malzemeye lav adı verilir

11

lav

12

Volkan Tüfü

Volkanizma sırasında çıkan küllerin birikmesi ile volkan tüfü oluşur

13

Cleveland Volkanı (Aleut Adaları)

14

volkan tüfü

15

Volkanlardan çıkan malzemelerden boyutları 1 cm. den küçük olanlara VOLKAN KÜLÜ, 1 cm. den büyük olanlara LAPİLLİ, daha büyük olanlara ise VOLKAN BOMBASI denir.

16

lapilli

17

volkan bombası

18

volkan bombası

19

Yaklaşık 60 cm uzunluğunda(Etna Yanardağı)

Volkanizma sonucu yeryüzünde;

Volkan konisi,

Krater,

Kaldera,

Maar

Tüf tabakası,

20

gibi farklı yer şekilleri oluşur

YERYÜZÜNDE VOLKANLARIN DAĞILIŞI

21

YERYÜZÜNDE VOLKANLARIN DAĞILIŞI

Büyük Okyanus çevresi(Ateş Çemberi)

Atlas Okyanusu’nun orta kesimleri

Akdeniz ve çevresi

Doğu Afrika

22

VOLKANİK YÖRELERİN ÖZELLİKLERİ

23

Toprak Mineral yönünden zengindir

Bundan dolayı sık nüfusludur(Tehlikeli olmasına rağmen)

Maden yönünden zengindir

Gayzer kaynakları görülebilir

Bazı volkanik kayaçlar yapı malzemesi olarak kullanılabilir

24

25

2. DEPREMLER(SEİZMA)

• Yerkabuğundaki, kısa süreli salınım ve

titreşimlere DEPREM denir.

• Depremler oluşumlarına göre üçe ayrılır.

26

1. Volkanik depremler•Volkanların püskürmesi sırasında oluşur, dar alanda etkilidir ve önemli zarara neden olmazlar. •Japonya ve İtalya'da oluşan depremlerin bir kısmı bu gruba girmektedir.

27

2. Çöküntü depremleri•Yer altındaki boşlukların (mağara), kömür ocaklarındaki galerilerin, karstik arazilerde erime sonucu oluşan boşlukların tavan bloklarının çökmesi ile oluşur. •Etki alanları dardır.

28

3. Tektonik Depremler•Yer kabuğunun derinliklerinde basınç ve gerilimler sonucu, katmanların yer değiştirme, oynama ve kırılma gibi hareketlerinin ortaya çıkardığı sarsıntılardır. •Etki alanları en geniş olan ve en çok hasara neden olan depremler bunlardır.

29

Tsunami•Depremler okyanus ve deniz tabanlarında da meydana gelmekte ve dev dalgaların oluşmasına neden olmaktadır. Bu dev dalgalara TSUNAMİ denir.

30

Fay Oluşumu•Levha hareketleri sonucu sert tabakalar kıvrılamadığı için kırılmaya uğrar. •Ayrılan parçalar yatay ve düşey yönde birbirinden uzaklaşır. •Bu parçalar arasında oluşan kırığa FAY denir.

31

•Deprem, sismoloji biliminin inceleme alanına girmektedir. •Deprem titreşimlerini kaydetmek için bilim adamları SİSMOGRAF denilen cihazı kullanmaktadırlar.

32

•Depremin şiddetini tespit etmek için bazı ölçekler geliştirilmiştir ve bunlardan en yaygın olarak kullanılanı RİCHTER ÖLÇEĞİDİR.

33

Charles F. Richter

Rihter ölçeği sayesinde deprem odağından çevreye yayılan enerji miktarının tespiti yapılır.

34

Depremin Yıkıcı Etkisini Belirleyen Faktörler

Depremin şiddeti ve süresi

Deprem odağına yakınlık

Arazinin özellikleri

Binaların özellikleri

35

Depremlerin En sık görüldüğü yerler

36

Başlıca deprem kuşakları• Büyük Okyanus çevresi• Alp - Himalaya Kıvrım Sistemi• Akdeniz çevresi

37

Deprem Tehlikesinin Az Olduğu Yerler

• Kanada• Grönland• K. Avrupa• Sibirya• Okyanusya• Arabistan• G. Afrika

38

Sıcak Su Kaynakları

• Sıcak su kaynaklarının bir yerden sızan suların magma tarafından ısınması sonucunda oluşurken bir kısmı da direk olarak magmadan gelir.

39

Charles F. Richter

Gayzer

• Sıcak su ya da buharın fışkırarak yeryüzüne çıktığı alanlara gayzer denir.

40

Charles F. Richter

Gayzer

• Levha Sınırları• Depremler• Volkanizma• Sıcak su kaynakları; birbirine paralellik gösterir.

Sıcak Su Kaynaklarının Dağılışı

SORU :

Dünya üzerinde bazı alanlarda depremler sık görülürken

bazı alanlarda seyrek görülmesinin temel nedeni

aşağıdakilerden hangisidir?

A) Ortalama yükseltilerinin farklı olması

B) Ekvator’a uzaklıklarının farklı olması

C) Levha sınırında yer almaları

D) Farklı dirençteki kayaçlardan oluşmaları

E) İklim özelliklerinin farklı olması

SORU:

Yeryüzünde aktif volkanların büyük bir kısmı, ateş çemberi

adı verilen Büyük Okyanus çevresinde ve Akdeniz ülkelerinin

bazılarında bulunur.

Buna göre, aşağıdaki ülkelerin hangisinde etkin

volkan yoktur?

A) İtalya

B) Japonya

C) Malezya

D) Filipinler

E) İngiltere

SORU:

Yer kabuğunun yaşlı kıvrım bölgelerinde depremler nadir

görülür ve etkileri de önemsizdir.

Aşağıdaki bölgelerden hangisi buna örnek olarak

gösterilebilir?

A) Türkiye

B) Kanada

C) İtalya

D) Yunanistan

E) Japonya

SORU:

Deprem hatlarının dağılışı ile aşağıdakilerden

hangisinin dağılışı arasında kesin bir paralellik

gözlenir?

A)Kapalı havzalar

B) Vadiler

C) Ormanlar

D) Volkanlar

E) Yüksek platolar

ETKİNLİK : Tabloda aktif volkanların görüldüğü ülkeler verilmiştir.

Bu ülkelerin hangi volkanik kuşaklar içinde bulunduğu yerleri X işareti ile

işaretleyiniz.

Aktif volkanlar Büyük okyanus çevresi

Alp-himalaya çevresi

Atlas okyanusu ortası

İzlanda

Hawaii

Japonya

İtalya

Yeni Zelanda

Türkiye