Ák/kkU; lgk;d उपकरणkaph (APL) uewuk ;knh

tkxrhd losZ{k.k

ikÜoZÒqeh%

vkiY;kyk l/;k ,d vCtkis{kk tkLr vkf.k 2050 yk 2 vCtkis{kk tkLr lgk;d mRiknukaph vko';drk vkgs-

rfjlq)k] vkt vko';drk vlysY;k 10 iSdh d¢oG 1 O;ähyk lgk;d उपकरukapk ykÒ feGr¨ vkgs- gh :ijs"kk

cny.;klkBh] lQyrsP;k vk/kkjs vkf.k vkG+';d vkS"k/k ;knÈpk vH;kl d:u] MCY;q,pvks lgk;d उपकरukaph rjrqnh lacaf/kr /k¨j.ks o dk;ZØe ;kaph ;¨tuk dj.;kdfjrk lnL; jkT;kauk enr Eg.kqu MCY;q,pvks e‚Msy fyLV

vkWQ Ák;¨fjVh vflLVho Á‚MDV~l ¼Ák/kkU; lgk;d उपकरukaph MCY;q,pvks uewuk ;knh½ r;kj djr vkgs- b,e,y

Áek.ks] ;k miØekpk eq[; gsrq Eg.kts mŸke ntkZ o ijoM.kkjs lgk;d उपकरukaph miyC/krk gk vkgs- ;klkBhp]

MCY;q,pvks 50 lokZr tkLr Ák/kkU; vlysY;k lgk;d उपकरukauk vksG[k.;klkBh tkxrhd lOgsZ djr vkgs-

loZ LVsdg¨YMlZ] fo'ks"kRokus okijdrsZ@e¨BÓk Áek.kkrhy okijdrsZ Çdok R;kaps dqVwac lnL;@laÄVuk ;kauk ;k

losZ{k.kke/;s lgÒkxh g¨.;klkBh fo'ks"kRokus Á¨Rlkghr d¢ys tkr vkgs- gs losZ{k.k —i;k rqeps lgdkjh o fe= ;kai;±r

i¨g¨pok- gs losZ{k.k vkWuykÃu iq.kZ djk Çdok losZ{k.k vtZ MkÅuy¨M djk vkf.k laiq.kZ Òjysyk losZ{k.k vtZ 50

lokZr tkLr Ák/kkU; vlysY;k lgk;d उपकरukauk fuoMY;kuarj assistivetechnology@who.int ;k lax.kdh; iŸ;koj

ikBok.

rqEgkyk ekU; vlY;kl] vkeP;k laidkZr jkgk.;klkBh vkf.k rqEgkyk ;k Á;Rukae/khy lQyrsckcr ekfgrh ns.;klkBh

—i;k rqeph oS;ähd ekfgrh Òjk- loZ losZ{k.k ifj.kke fuukoh vUos"k.k d¢ys tkÃy vkf.k ÁR;sdkP;k Áfrlknkl¨cr

d¨.krhgh [kktxh vksG[k t¨Myh tk.kkj ukgh- loZ ekfgrh x¨iuh; Bsoyh tkÃy-

;k miØeke/;s lgÒkx ÄsrY;kcÌy /kU;okn-

piy [kklukfcl (khasnabisc@who.int)

Xy¨cy d‚ji¨js'ku vkWu vlhLVho VsDu‚y‚th (GATE)

http://www.who.int/phi/implementation/assistive_technology/phi_gate/en/

rqeph ekfgrh%

uko%---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

o;% -------------------------------------------------- ल िंग% पुरुष स्त्री

ns'k%-------------------------------------------------- besy% -------------------------------------------------- e¨ckÃy@VsfyQ¨u Øekad--------------------------------------------------

अपिंगत्व@ववक िंग आहे क % g¨ ukgh

कोणत्य ही सह य्यक उपकरण आहे क % g¨ ukgh

हो, कोणत्य प्रक रचे% xfr'khyrk n`"Vh ,sd.¨ सिंच र@laÒk"k.k c¨/k i;kZoj.k

rqEgkyk Òfo";ke/;s laidZ djk;yk vkoMsy dk\ g¨ ukgh

1. xfr'khyrk

{ks= mपकरukps uko

(ISO d¨M) fooj.k

Øpsl

1 ,WD>hyjh Øpsl

12.03.12

pkYkrkauk gs fMOgkbZl vk/kkj nsrkr T;kauk vkMok iWM vk/kkj vlr¨ t¨

dk[¨P;k uarjP;k 'kjhjkP;k ojhYk Òkxkr BsoYkk tkr¨- ☐

2 ,yc¨ Øpsl

12.03.06

vls fMOgkbZl T;kph maph deh tkLr g¨Å 'kdrs] rs pkYkrkauk vk/kkj

nsrkr R;kauk ?k¨VÓklkBh v/kZorqZGkdkj vk/kkj vlr¨] vkMoh gkrkph xzhi

vlrs] ,dp 'kk¶V vlr¨ vkf.k ,d fVi vlrs- ☐

o‚dÈx

LVhDl vkf.k

d¢Ul

3 o‚dÈx LVhDl Çdok d¢Ul

12.03.03

g¡Mxzhi lg vWMtLV g¨.kkjh@vWMtLV u g¨.kkjh xfr'khYkrk ☐

4 fVªi‚M@DokMªhi¨MLVhDl

12.03.16

pkYkrkauk vk/kkj ns.kkjk fMOgkbZl T;kYkk ,dp 'kk¶V vlr¨ t¨ iq<s rhu

fdaok pkj 'kk¶V e/;s foÒkxYkk tkr¨] R;kiSdh ,d lq)k u ?klj.kkjk

vlr¨ ☐

o‚dlZ

5 o‚dÈx Ý¢El

12.06.03

v'kh Ýse th O;ähYkk pkYkrkauk vkf.k mÒs jkgkrkauk fLFkjrk vkf.k larqYku

nsrs R;kYkk ,drj pkj Vhi ¼QsjYl½ fdaok n¨u VhIl vkf.k n¨u dWLVj~l

vlrkr- ☐

6 j¨ysVlZ

12.06.06

v'kh Ýse th O;ähYkk pkYkr vlrkauk fLFkjrk o larqYku jk[k.;kl enr

djrs] thYkk gkrkph xzhi vlrs vkf.k rhu fdaok R;kis{kk tkLr pkd

vlrkr ¼IY‚VQ‚eZ lg fdaok IY‚VQ‚eZ f'kok;½ ☐

Oghypsvj

7

eWU;qvy OghypsvjlZ

&dk;Z{ke okijdR;k±lkBh

eqyÒwr Ádkj

12.22.03

fjEl fdaok pkd <dYkqu okijd«kk Lor% v¨<qu usÅ 'kdrkr- R;kpk

fofo/k dkekalkBh vkr fdaok ckgsj okij dsYkk tkÅ 'kdr¨- ☐

8 eWU;qvy OghypsvjlZ

&<dyY;kP;k Ádkjkph

dsoG vkrhYk okijklkBh vkf.k ckgsjhYk e;kZnhr okijklkBh] l¨crP;k

O;ähus <dYk.;klkBh- ☐

9

eWU;qvy OghypsvjlZ &

e/;@vk/kquhd Ádkj

12.22.03

ikBhYkk vk/kkj vlY¨Ykh eWU;qvYk OghYkpsvj th ÁR;sdkP;k okijkP;k

xjtkauwlkj vWMtLV dsYkh tkÅ 'kdrs- ☐

10 Li¨VZ~l OghypsvjlZ

12.22.03

gYkD;k&otukph OghYkpsvj [¨GkalkBh- ☐

11 bysDVªhdy OghypsvlZ

12.23.06

cWVjhus pkYk.kkjh OghYkpsvj- ☐

12

ikBhpk vk/kkj vlysyh

bysDVªhdy OghypsvlZ

12.23.06

cWVjhus pkYk.kkjh o ikBhYkk vk/kkj vlY¨Ykh OghYkpsvj ☐

13

Vªk;lhdy ¼rhu pkdkaph

lk;dy ½

12.18.09

tkLr xfr'khYkrslkBh vkf.k ckgsjhYk okijklkBh VªkbZDl fdaok rhu

pkdkaph lk;dYk- ☐

y¨oj Çyc

vkWFk¨Zlsl

(कैल पर/बे्रस)

14 QqV vkWFk¨Zlsl@आध र (FO) 06.12.03

v‚j~Fk¨lhl@आध र T;ke/;s iq.kZ fdaok ik;kpk dkgh Òkx lkekor¨- mnk-

Vkp vkf.k cqVkpk vkrhYk Òkx] ik;kpk le¨jhYk Òkx] eq[; ik;kYkk

vk/kkj] VkpsYkk dq'ku-

☐

15 e/kqesg@U;qj¨iWFkhd

ik;klkBh pIiy 06.33.30

e/kqesgh ik;ke/;s fodlhr g¨.kkjs ÅrÈojhYk otu deh dj.¨ fdaok gYkds

dj.¨ rlsp t[kekaiklqu cpko dj.¨ ;kalkBh v‚Fk¨ZiWMhd 'kqt ☐

√rqEgkyk egRokps okV.kkÚ;k

fdeku 16 mRiknukaoj [kw.k djk

16 vkWFk¨ZiWMhd 'kwt@जोड Çdok pIiy 06.33.30

v'kk pIiYk T;kapk 'kjhjkps dk;Z fdaok 'kjhj jpuk tlsdh ik;]

ik;kpk ?k¨Vk o ik; ;kaP;k vlq/kkfjr jpuslkBh dk;Z djrkr- ☐

17 QqV ,WcMD'ku

czslsl@Dyc QqV czslsl

DYkc QqVP;k mipkjke/;s okijkr ;s.kkjs fMOgkbZl ☐

18

v¡dy QqV vkWFk¨Zlsl

(कैल पर/बे्रस) (AFO)

06.12.06

v‚Fk¨Zlhl T;ke/;s ?k¨Vk vkf.k ik;kpk iq.kZ Òkx fdaok v/kkZ Òkx ;kapk

lekos'k vlr¨- ☐

19

uh vkWFk¨Zlsl (कैल पर/बे्रस) (KO) 06.12.09

v‚Fk¨Zlhl T;ke/;s xqM?;kYkk vk/kkj fnYkk tkr¨ fdaok xqM?kk BsoYkk tkÅ

'kdr¨- ☐

20

uh v¡dy QqV vkWFk¨Zlsl

(कैल पर/बे्रस) (KAFO)

06.12.12

v‚Fk¨Zlhl T;ke/;s xqM?kk vkf.k ?k¨V;kps lka/¨ vkf.k ik; lkekorkr- ☐

vIij Çyc

vkWFk¨Zlsl

(कैल पर/बे्रस)

21

g¡M fLIyUV~l ¼ह त च्य पट्टी½ ¼d‚d&vi@fjLV

be¨fcyk;>j½ 06.06.12

euxV vkf.k gkr ;kauk ,sPNhd fLFkrhr fLFkjrk nsÅu lka/¨] Luk;qca/k]

fYkxkesUV ;kauk vkjke ns.;klkBh vkf.k dkgh gkMkaps larqYku jk[k.;klkBh

okij dsYkk tkr¨- ☐

22

fjLV&g¡M vkWFk¨Zlsl

¼ह त च्य पट्टी½ (WHO) 06.06.12

v‚Fk¨Zlhl T;ke/;s euxVkps lka/¨ vkf.k gkr lkekorkr T;keqGs gkrkph

dk;kZRed fLFkrh jk[kYkh tkÅu gkr vkf.k euxV ;kaph vLoLFkrk

okpoYkh tkrs- ☐

23 'k¨YMj fLyaXl (ख िंद च्य पट्टी)

fLYkax gs ,d c¡Mst vkgs T;kYkk t[keh gkrkYkk vk/kkj ns.;klkBh okij

dsYkk tkr¨- ☐

Lik;uy

vkWFk¨Zlsl

(बे्रस)

24

Fk¨jWd¨&yEc¨&lWØy

vkWFk¨Zlsl ¼किं बरच्य पट्टी) 06.03.09

v‚Fk¨Zlhl T;ke/;s Vªadps Fk¨jkfll] Ykacj vkf.k lWب&bfYkvWd gs Òkx

fdaok iq.kZ Vªad lkekor¨- ☐

25

lokZ;oy vkWFk¨Zlsl

(म नेच्य पट्टी) 06.03.12

v‚Fk¨Zlhl (पट्टी) t¨ xzhok d.;kpk iq.kZ fdaok dkgh Òkx ;kauk vk/kkj

feGr¨- ☐

y¨oj Çyc

Á¨LFkslsl

26

fcy¨ uh y¨oj Çyc

Á¨Fksfll@गुडघ ख ी कृत्ररम प य 06.24.09

vlk fMOgkbZl t¨ xqM?kk lka/¨ vkf.k ?k¨VÓkps lka/¨ ;kae/khYk [kkYkps

vo;okpk Òkx vaxPNsnukuarj fdaok vo;o derjrse/;s vnYkkcnYkh

djr¨ ¼VªkUl&fVch;Yk] QqV Á¨LF¨fll vkf.k QqV Á¨LF¨fll v/kZoV

Òkx ;kapk lekos'k vlr¨½-

☐

27

xqM?;kP;k ojhYk Yk¨oj fYkac

Á¨F¨fll@वर गुडघ कृत्ररम प य

06.24.15

vlk fMOgkbZl t¨ furac lka/kk vkf.k xqM?kk lka/kk ;kae/;s [kkYkhYk

vo;okapk Òkx vaxPNsnukuarj fdaok vo;o derjrse/;s vnYkkcnYkh

djr¨ ¼ VªkUl&Qse¨jYk] uh fMlWVÊD;qY¨'ku vkf.k fgi fMlWVÊD;qY¨'ku

Á¨LF¨fll ;kapk lekos'k vlr¨½-

☐

vIij Çyc

Á¨LFkslsl

28

VªkUl&áqesjYk ¼कोपरkP;k ojhYk½ vIij fYkac Á¨F¨fll@कृत्ररम ह त 06.18.15

vlk fMOgkbZl t¨ [kkank vkf.k d¨ij ;kae/;s vaxPNsnukuarj fdaok vo;o

derjrse/;s ojhYk vo;okaph vnYkkcnYkh djr¨ ☐

29

VªkUl&jsfM;Yk ¼ कोपरkP;k [kkYkh½ vIij fYkac Á¨F¨fll@कृत्ररम ह त

06.18.09

vlk vo;o t¨ euxV vkf.k d¨ij ;kae/;s ojhYk vo;okapk Òkx

vaxPNsnukuarj fdaok vo;o derjrse/;s vnYkkcnYkh djr¨ ☐

fodkl

m'khjk

g¨.kkÚ;k

eqykalkBh

30 vWMtLVscYk o‚dj eqYkkalkBh

eqYkkauk pkYk.;ke/;s R;kapk fodkl foYkac >kYkk vlY;kl R;klkBh enr

djr¨- ☐

31 VscYk@flVÈx ÝsEl

cl.;klkBh vkf.k mÒs jkgk.;klkBh foYkac Ykkxr vlY;kl eqYkkalkBh lhV

vkf.k MsLd ;kaph fo'¨"k jpuk ☐

fo'ks"k jpuk

vlysys

fMOgkÃl 32

vWMtLVscYk LV¡MÈx ÝsEl

04.48.08

LV¡MÈx Ýse th laiq.kZ 'kjhjkYkk vWMtLV g¨.kkjs lqikbZu vkf.k Á¨u nsrs

T;keqGs xfr'khYkrk vkf.k fodkl foYkac >kY¨Y;k eqYkkalkBh vk/kkj i;kZ;

miYkC/k g¨r¨- ☐

2. n`"Vh

{ks=

mपकरukps uko

(ISO d¨M) fooj.k

p"es

33 deh varj@okp.;klkBh p"es

22.03.06

p"E;kps dkp ts fuoMd Bjkohd lkeF;kZP;k jsat lkBh n"̀Vhn¨"k

vlY;kl ;¨X; jsat lkBh enr djrkr ☐

34 Ykkac varjklkBh p"es

22.03.06

varj dkp ldkjkRed fuoMY¨Y;k lkeF;Z xzsMe/;s iq<s cktqYkk vlY¨Y;k

x¨"VÈoj Òj nsrkr- ☐

35

deh n`"VhlkBh p"E;kps ख स प्रक रच p"es

22.03.06

xz‚l eWXuhfQds'ku lkBh fo'¨"k dkp ¼ldkjkRed lkeF;Z fuoMY¨Y¨½ ☐

eWXuhQkbax

fMOgkbZl

36 eWXuhQkbax dkp

22.03.09

cfgx¨ZYk Y¨Ul T;kpk oLrqph Áfrek eWXuhQkbZM fuekZ.k dj.;klkBh okij

dsYkk tkr¨- ☐

37 gkrkus /kjk;ps fMthVYk eWXuhQk;lZ

22.03.18

i¨VZscYk flLVhe th fOgMh;¨ dWesjkus dWIpj dsY¨Y;k toGP;k oLrqph

Áfrek e¨Bh nk[kors- ☐

38 ihlh eWXuhQk;lZ

n`"Vh n¨"k vlY;kl eWXuhQhds'ku vkf.k LØhu fjMÈx l‚¶Vos;j vkf.k

vla[; O;äÈuk enr djr¨

dkgh oSf'k"VÓs & dYkj ,ugkUlesUV VªkU>h'ku bQsDV & LeqFk ekÅl

i‚baVlZ

☐

VWDVkbZYk LVhDl 39

OgkbZV dsUl@क ठी ¼Q¨YMÈx fdaok

u‚u&Q¨YMÈx½

12.39.03

n`"Vh n¨"k vlY;klg O;äh vlY¨Y;k Òkxkr fQj.¨ vkf.k R;kph v¨G[k

dj.¨ ;kalkBhpk fMOgkbZl ☐

40 fjÝs'k g¨.kkjs czsbYkh fMLIY¨

22.39.05

czsYk fYkih v{kjs nk[ko.;klkBhpk bY¨DVª¨&esdWfudYk fMOgkbZl] lkekU;i.¨

likV i`"BÒkxke/;s fNæka}kjs YkkoY¨Y;k x¨Ykkdkj V¨d vlY¨Y;k fiUlP;k

ek/;ekrqu ☐

41 l‚¶Vos;j c¨Yk.kkjs VsDLV

vls l‚¶Vos;j ts fuoMd VsDLV okpra- ☐

42 LØhu fjMj ¼व चक½

22.39.12

vls l‚¶Vos;j ts LØhuoj dk; nk[koY¨ vkgs vkf.k rs okijdR;k±uk

VsDLV&Vw&Lihp] lkÅaM vk;d‚Ul fdaok czsYk fYkih vkÅViqV ;kalg lknj

djrs ☐

43 LekVZ Q¨u@VWcY¨V lkBh LØhu

fjMj ¼व चक½

LØhu fjMÈx l‚¶Vos;j lg dE;qfuds'ku fMOgkb Zl pk iqLrds vkf.k

orZekuiǬ okp.;klkBh vkf.k thih,l vk/kkfjr fQj.;klkBh lq)k okij

dsYkk tkr¨- ☐

fYkgh.;klkBhph

midj.ks

44 i¨VsZcYk czsYk fYkih u¨V VsdlZ

22.12.21

i¨VZscYk fMOgkbZlpk ,drj czsYk fYkih lkBh fdaok buiqV lkBh fdc¨MZ

lkBh okij dsYkk tkr¨ vkf.k vkokt vkf.k@fdaok vkÅViqV lkBh

fjÝs'¨cYk czsYk fYkihlkBh okij dsYkk tkr¨- ☐

45 czsYk fYkih fÁUVj

vlk fÁUVj t¨ czsYkfYkih vYkaÑr isij dkxni«k fuekZ.k djr¨- ☐

√rqEgkyk egRokps okV.kkÚ;k

fdeku 9 mRiknukaoj [kw.k djk

46 czsYk fYkih jk;fVax midj.k

22.12.12

isij oj czsYkfYkih fuekZ.k dj.;klkBh eWU;qvYk czsYkh buiqV lkBhpk

fMOgkbZl ☐

47 czsYk fYkih Òk"kkarj l‚¶Vos;j

22.39.12

czsYkfYkih Òk"kkarj l‚¶Vos;j bY¨DVª‚uhd QkbZYlps :ikarj.k czsYkfYkihe/;s

djr¨- ☐

48 v‚V¨eWVhd Lihp jsxDuh'ku

l‚¶Vos;j

okLro osGsr c¨Ykh Òk"¨ps LØhuoj okprk ;s.;klkj[;k VsDLV e/;s

VªkUlØhI'ku dj.;kps l‚¶Vos;j ☐

V‚dÈx fMOgkbZl

49 V‚dÈx dWYkD;qY¨Vj

22.15.06

vkoktke/khYk dWYkD;qY¨'ku lknj dj.;klkBhpk dWYkD;qY¨VÈx fMOgkbZl ☐

50 V‚dÈx@VpÈx o‚p

22.27.12

VkbZedhiÈx fMOgkbZl t¨ osGsYkk vkoktklkj[kk lknj djr¨- ☐

3. ,sd.¨

{ks=

mपकरukpss uko

(ISO d¨M) fooj.k

,sd.;kps midj.k

¼fg;jÈx ,M~l½

51

'kjhjkr ?kkYk.;kps ,sd.;kps

midj.k@श्रवण यिंर

22.06.06

fMOgkbZl O;ähP;k diMÓYkk fpdVoYkk tkr¨ fdaok R;kP;k@rhP;k

ekusÒ¨orh vMdoYkk tkr¨ T;ke/kqu vkokt Áo/kÊr g¨r¨- ☐

52

dkukekxhYk ,sd.;kps

midj.k@श्रवण यिंर 22.06.15

dkukekxhYk fMOgkbZl t¨ vkokt Áo/kÊr djr¨- ☐

53

dkuke/;s fdaok

dkuiGhe/;s ?kkYk.;kps ,sd.;kps

midj.k@श्रवण यिंर

22.06.12

dkuiGhe/;s v/kZoV fdaok iq.kZi.¨ cl.kkjs- fMOgkbZl dkuke/;s dkukP;k

iGhe/;s ?kkrY¨ tkrs T;ke/kqu vkokt Áo/kÊr g¨r¨- ☐

54 ,sd.;kps midj.k@श्रवण यिंर

fjpktsZcYk cWVjh vkf.k pktZj

fo|qr@l©jmtkZ ;kapk okij d:u ,sd.;kps midj.k fjpktZ

dj.;klkBhps fMOgkbZl ☐

dE;qfuds'ku

mRiknus

55 v¡IYkhQkbZM VsfYkQ¨Ul

22.24.03

VsfYkQ¨upk Ádkj T;kph jpuk ,sdq ;s.;kph rØkj vlY¨Y;k Yk¨dkauk

vkokt Áo/kÊr dj.;klkBh dsYkh tkrs- ☐

56 fOgMh;¨ dE;qfuds'ku fMOgkbZl

vlk fMOgkbZl t¨ fOgMh;¨ fYkadus ppkZ ÁkIr d:u nsr¨- ☐

57 VsDLV Vw VsDLV dE;qfuds'ku

fMOgkbZl

ok;j vlY¨Ykk@ok;j ulY¨Ykk ¼ vusdnk cWVjhus okijkr ;s.kkjk½ okLro

osGsr VsDLV&Vw&VsDLV laÒk"k.k 2 rs 4 Yk¨dkae/;s dj.kkjk fMOgkbZl ☐

58 Og‚bZl ra«kKkukP;k ts'pjlkBhps

fMOgkbZl@l‚¶Vos;j

lkbZu Òk"¨ps Lihp e/;s :ikarj.k vkf.k Lihp ps VsDLVe/;s fdaok lkbZu

Òk"¨e/;s :ikarj.k ☐

59 fMQCYkkb±M dE;qfudsVj ¼Mhchlh½

e¨ckbZYk Q¨uYkk CYkqVwFk us fYkad dsY¨Y¨ czsYkfYkih u¨V&Vsdj uh lkekoY¨Ykk ☐

√rqEgkyk egRokps okV.kkÚ;k

fdeku 7 mRiknukaoj [kw.k djk

lkbZusYkÈx

midj.ks

60

M¨vjcsYk bafMdsVj ¼द र ची बे ननदेशक½

22.27.03

M¨vjcsYk oktrs rsOgk ¶Y‚'kÈx fMOgkbZl dk;Zjr g¨rs- ☐

61 vkx vkf.k /kqj vYkkeZ flXusYklZ

22.27.09

¶Y‚'kÈx LVª¨c YkkbZV vkf.k@fdaok Ogk;czsVÈx iWM ts m'kh[kkYkh BsoY;k

tkÅ 'kdrs ts /kqj vYkkeZ oktY;koj dk;Zjr g¨rs- ☐

62 Ogk;czsV g¨.kkjs eYVh&lkÅaM

euxVkr ?kkYkk;ps czslY¨V

22.27.09

okjdR;k±uk osxosxGs vkokt Yk{kkr vkY;koj Ogk;czs'kuus Yk{kkr vk.kqu

nsr¨- ¼mnk- VsfYkQ¨u] M¨vjcsYk] ckGkP;k jM.;kpk vkokt bR;knh½ ☐

brj midj.ks

63 dWI'kuÈx fVOgh

22.18.21

VsfYkOghtu Á¨xzkepk v‚fM;¨ Òkx Y¨[kh 'kCnkae/;s :ikarjhr djr¨] ts

LØhuojhYk foaM¨e/;s fnlrkr- ☐

64 dWI'kuÈx flLVhe e/;s v‚V¨eWVhd

Lihp v¨G[k

,,lvkj us feGoY¨Ykh v‚fMVjh ekfgrh VsDLV e/;s Òk"kkarjhr djr¨ vkf.k

fMQ okijdR;k±lkBh nk[kor¨- ☐

4. सिंच र@laÒk"k.k

{ks=

mपकरukpss uko

(ISO d¨M) fooj.k

u‚u&bY¨DVª‚uhd

,,lh

65 laÒk"k.k c¨MZ@iqLrds

22.21.03

Q¨V¨xzk¶l] flEc‚Yk] 'kCn@v{kjs fdaok loZ rhugh Ádkjkapk lekos'k

vlY¨Y¨ laÒk"k.k nk[kor¨ ☐

66 laÒk"k.k dkM~lZ

22.21.03

nk[kok;ph vlY¨Y;k oLrqlkBh vko';drk fdaok fp«k vnYkkcnYkh lknj

djr fp«kkdMs okijdrsZ Yk{k dsaæhr djrkr ☐

bY¨DVª‚uh ,,lh

67 Qsl&Vw&Qsl dE;qfuds'ku

l‚¶Vos;j

22.21.12

flEc‚Yk fdaok VsDLV oj vk/kkfjr F¨M dE;qfuds'kulkBhps l‚¶Vos;j ts

Lihp fdaok 'kkCnhd laÒk"k.kkYkk iqjd Bjr¨ fdaok vnYkkcnYkh djr¨ ☐

68 flEc‚Yk fuekZ.k dj.kkjs l‚¶Vos;j

Lora«k laÒk"k.k r;kj dj.¨@ra«kKku ulY¨Y¨ ra«k VwYk fuekZ.k

dj.¨ ;klkBh l{ke ¼ Eg.kts dE;qfuds'ku c¨MZ@iqLrds@dkM~lZ½ ☐

69 ,,lh vWIl

laÒk"k.k O;oLFkhr dj.;klkBh LekVZQ¨ulkBhps v‚xesUVsVho vkf.k

vYVjusVho dE;qfuds'ku ¼,,lh½ vIYkhds'ku ☐

vWDlsljht

70 gsM ekÅl

iWjkYkkbZt Yk¨dkauk Vk;iÈx] d‚iÈx o isLVÈx ;kalkj[;k lkekU; Ñrh

dj.;klkBh M¨D;kph gkYkpkYk d:u daI;qVj pkYko.;klkBh enr ☐

71 gsM&ekÅFk LVhDl

24.18.15

istsl VuÊaxlkBh dE;quhds'ku c¨MZpk okij dj.¨] isUlhYk g¨YMj]

fdc¨MZ ,M ;kLo:ikr okij g¨r vlY¨Y;k M¨D;koj fdaok r¨aMkoj

YkkoY¨Y;k vWDlsljht ☐

72 fdc¨MZ vkf.k ekÅl bE;qY¨'ku

l‚¶Vos;j

22.36.18

vls l‚¶Vos;j ts fMOgkbZl LØhuoj fdc¨MZ iqUgk r;kj djr¨

vkf.k@fdaok ekÅl i‚baVj P;k fu;a«k.kkYkk ijokuxh nsr¨ vkf.k@fdaok

QaD'kuoj DYkhd djr¨ ☐

√rqEgkyk egRokps okV.kkÚ;k

fdeku 4 mRiknukaoj [kw.k djk

5. c¨/k@आक न

{ks=

mपकरukpss uko

(ISO d¨M) fooj.k

esejh ,M~l

73 ilZuYk fMthVYk vlhLVUV ¼ihMh,½

22.33.06

vls daI;qVlZ ts cWVjhus pkYkrkr vkf.k R;keqGs R;kpk d¨Bsgh LekVZQ¨u

vkf.k VWcY¨V ;kalkj[;k e¨ckbZYk Q¨ulg d¨Bsgh okij dsYkk tkÅ 'kdr¨- ☐

74 jsd‚MZlZ ¼fMDVkQ¨u½

22.18.08

i¨VsZcYk fMOgkbZl v‚fMcYk ekfgrh T;ke/;s jsd‚MZ] LV¨vj vkf.k fjIY¨ dsYkh

tkÅ 'kdrs T;keqGs lR;rk fdaok vi‚buesUV iqUgk vkBoYkh tkÅ 'kdrs- ☐

75 Áh&Á¨xzkEM VkLd

fjekb±Mjlg ?kMÓkG

vls ?kMÓkG ts okijdR;k±uk R;kaP;k dkekaph vkBo.k ns.;klkBh rs Lor%

okt.kkjk vYkkeZ fdaok VsDLV eslst e/;s Á¨xzke dsY¨ tkÅ 'kdrs- ☐

76 ihYk v‚xZuk;>lZ

04.19.04

,[kk|kP;k v©"k/kkauk lkBo.;klkBh fo'¨"k dUVsuj T;ke/;s okijdR;kZYkk

v©"k/k ?;k;ph vlr¨ fdaok ulr¨ rh O;oLFkhr BsoYkh tkÅ 'kdrkr- ☐

VkbZe fMOgkbZlsl

77 fOgT;qvYk Vk;ej

okijdR;kZdMqu pkYk.kkjs fdaok O;ähYkk dkekoj jkgk.;klkBh] osGsr dke

iw.kZ dj.;klkBh] brj okijkl¨crp fprk u djrk okV c?k.;klkBh

pkYk.kkjs - ☐

78 VkbZe v¨fj,UVs'ku mRiknus

vls mRiknu ns osGsr v¨fj,UVs'kulkBh vk/kkj nsrs ¼o"kZ] _rq] efguk]

fnol] vkBoMÓkps fnol] fnoklkpk Òkx] ?kMÓkkGkph osG½- ☐

79 VkbZe eWustesUV mRiknus

22.27.15

vls mRiknu ts dkYkØekuwlkj Álaxkaph ekaM.kh djr¨ vkf.k Álax vkf.k

Ñrh ;kalkBh osGspk dkYkko/kh Bjor¨- ☐

Yk¨dsVj fMOgkbZlsl

80 i¨VsZcYk thih,l VªWdlZ

Ykgku i¨VsZcYk thih,l fMOgkbZl ts cWVjhus pkYkrkr o osxosxGÓk

vkdkjkae/;s vlrkr- ☐

81 thih,l Yk¨dsVj o‚p@Yk¨dsVj

thih,l VªWdÈx fMOgkbZl ts ?kMÓkkGke/;s ,d«khr vlrkr fdaok brj

oLrqae/;s lq)k usY¨ tkÅ 'kdrkr- ☐

82 vk;Ve Yk¨dsVj

vls fMOgkbZl T;keqGs ?kjke/;s gjoY¨Y;k oLrq lkiM.;kl enr g¨Å

'kdrs tlsdh pkO;k] o‚Y¨V] p"E;kps ?kj bR;knh- fdaok okijdrsZ R;kauh

lsV dsY¨Y;k lhesiYkhdMs xsY;kl oLrq xsY;kl rhYkk VWx djrkauk

okijdrsZ rs ?kkYkw 'kdrkr-

☐

usOghxs'ku

fMOgkbZlsl

83 i¨VsZcYk usOghxs'ku ,M~l

vls mRiknu ts okijdR;kZYkk ,[kk fBdk.kkiklqu nqljhdMs pkYk.;klkBh

vk/kkj nsrkr- 12.39.06 ☐

84 i¨VsZcYk VªWoYk fMOgkbZl

vls mRiknu ts okijdR;k±uk ,dk fBdk.kkiklqu nqljhdMs Áokl

dj.;klkBh vk/kkj nsrkr R;ke/;s jLR;kph ekfgrh vkf.k lkoZtuhd

ifjogu lsosph ekfgrh] isesaV vkf.k ckgsjhYk usOghxs'ku ;kaph ekfgrh feGrs- ☐

dE;qfuds'ku vkf.k

Òk"kk VwYl

85 flEIYkhQkbZM e¨ckbZYk Q¨Ul

e¨ckbZYk Q¨u okij.;kl l¨is Eg.ktsp l¨is varji`"B] d‚YkÈx fdaok

VsDlVÈx bR;knh O;oLFkhr g¨.;klkBh e¨Bs cVu- ☐

86 oMZ daIYkh'ku Á¨xzkEl

22.12.24

vlk Á¨xzke t¨ okijdR;kZus ÁFke dkgh VkbZi dsY¨Y;k v{kjkaP;k vk/kkjs

laiq.kZ 'kCn v¨G[kw 'kdr¨- ☐

√rqEgkyk egRokps okV.kkÚ;k

fdeku 9 mRiknukaoj [kw.k djk

87 fp«k vk/kkjhr usOghxs'ku l‚¶Vos;j

ÁR;sd VII;klkBh fp«kkapk okij d:u nSuanhu dkekaps vk/khp fu;¨tu

dj.¨] VI;kVI;kus dj.¨ ;k}kjs dk;Z djr¨- ☐

vYkkeZ

88 ilZuYk bejtUlh vYkkeZ flLVhe

22.27.18

vkiRdkYkhu fLFkrhe/;s okijdR;kZYkk lwpuk ns.¨ fdaok ÁR;sdkYkk

brjkadMqu lsosdMqu enr feG.;klkBh okijdR;kZdMwu pkYk.kkjs fdaok

vki¨vki pkYk.kkjs fMOgkbZl- ☐

89 Q‚Yk fMVsDVj

Q‚Yk fMVsDVj gs O;ähus ?kkYkk;ps fMOgkbZl vlrs vkf.k O;äh >¨iY¨Y;k

fLFkrhr vlY;kl dkgh ifj.kke Yk{kkr vkY;kl r¨ O;ähYkk lko/k djr¨-

gk fMOgkbZl uarj Yk{k nsr vlY¨Y;k lsaVjYkk fdaok O;ähYkk vYkkeZ

flXuYk ikBor¨-

☐

90 esfMdYk vYkVZ vk;Mh

oS|dh; fLFkrh vkf.k vkiRdkYkhu laidZ ekfgrh ;kaP;k laÒk"k.kklkBh

ijokuxh nsr vlY¨Ykk LekVZ vk;Mh ☐

6. i;kZoj.k

{ks=

mपकरukpss uko

(ISO d¨M) fooj.k

g¡MªsYl vkf.k xzWc

cklZ

91 g¡MªsYl vkf.k li¨VZ jsYl

18.18.03

ckj] lkekU;i.¨ flY¨aMjP;k vkdkjkps] ts fÒarhYkk] YkknhYkk fdaok brj

LFkhj jpusYkk YkkoY¨ tkrkr vkf.k ts O;ähYkk vk/kkj nsrkr fdaok R;kYkk

LFkhj djrkr-

☐

92 xzWc cklZ vkf.k g¡MxzhIl ¼LFkhj fdaok

dk<rk ;s.kkjs½

18.18.06 / 18.18.10

ljG fdaok okdY¨Y¨ ckj ts O;ähYkk fLFkrh cnYk.;klkBh] mÒs

jkgk.;klkBh fdaok pkYk.;klkBh vk/kkj nsrkr- ☐

/kq.;klkBh lgk;d

midj.ks

93 'k‚oj psvj

09.33.03

dWLVj lg fdaok f'kok; o‚VjÁqQ [kqP;kZ fdaok LVqYk ts 'k‚oj e/;s

cl.;klkBh vk/kkj nsrkr- R;ke/;s vkesZLVj] vWMtLVscYk gkÅV Y¨x] vkf.k

ekxs Vsdwu cl.;klkBh enr djrkr- ☐

94

ckFk@'k‚oj lhV ¼स्त्न न स ठी आसन½

09.33.03

vls fMOgkbZl ts vka?k¨G djrkauk fdaok 'k‚ojÈx djrkauk cl.;klkBh

vk/kkj nsrkr- ☐

V‚;Y¨VÈxlkBh

lgk;d midj.kss

95 V‚;Y¨V lhV jstj ¼व ढववणे½ 09.12.15

jst V‚;Y¨V lhV T;k MCY;qlh iWu e/kqu lgtrsus dk<Ykh tkÅ 'kdrs- ☐

96 de¨M psvj

09.12.03

dWLVj lg fdaok dWLVj f'kok; [kqP;kZ T;kapk okij ckFk:e iklqu Ykkac

V‚;Y¨VÈx dj.;klkBh R;krp dY¨D'ku fjlsIVscYk vl.;klg okij dsYkk

tkr¨- ☐

fcNkus 97 Ás'kj fjYkhQ eWVªsl ¼प िंग ची ग दी½ 04 33 06

gkMkP;k iq<s vkY¨Y;k Òkxkiklqu Ykkac nkc nsÅu t[kesojhYk nkckpk

cpko dj.¨ ☐

OghYkpsvj

vWDlsljht

98 Ás'kj fjYkhQ dq'ku@उशी 04.33.03

dqYY;kojhYk nkc deh d:u fdaok nqljhdMs nsÅu ÅrÈph ,d«khri.kk

lk/k.;klkBhpk fMOgkbZl ☐

99 i¨VsZcYk j¡Il ¼उतरण½

18.30.15

gYk.kkjs LYk¨iÈx ljQsl ts n¨u Lrjkae/;s e;kZnhr varjkps czht r;kj

djrkr- ☐

100 LYkk;MÈx c¨M~lZ] LYkk;MÈx eWV~l

vkf.k VuÊax 'khV~l

12.31.03

fLFkrh cnYk.¨ fdaok O;ähph cl.¨] >¨i.¨] ;kalkBh LYkk;MÈx ra«kkpk

okij d:u fLFkrh fdaok fn'kk cnYk.;klkBh okijkr ;s.kkjs fMOgkbZl ☐

√rqEgkyk egRokps okV.kkÚ;k

fdeku 5 mRiknukaoj [kw.k djk