Ák/kkU; lgk;d उपकरणkaph (APL) uewuk ;knh
tkxrhd losZ{k.k
ikÜoZÒqeh%
vkiY;kyk l/;k ,d vCtkis{kk tkLr vkf.k 2050 yk 2 vCtkis{kk tkLr lgk;d mRiknukaph vko';drk vkgs-
rfjlq)k] vkt vko';drk vlysY;k 10 iSdh d¢oG 1 O;ähyk lgk;d उपकरukapk ykÒ feGr¨ vkgs- gh :ijs"kk
cny.;klkBh] lQyrsP;k vk/kkjs vkf.k vkG+';d vkS"k/k ;knÈpk vH;kl d:u] MCY;q,pvks lgk;d उपकरukaph rjrqnh lacaf/kr /k¨j.ks o dk;ZØe ;kaph ;¨tuk dj.;kdfjrk lnL; jkT;kauk enr Eg.kqu MCY;q,pvks e‚Msy fyLV
vkWQ Ák;¨fjVh vflLVho Á‚MDV~l ¼Ák/kkU; lgk;d उपकरukaph MCY;q,pvks uewuk ;knh½ r;kj djr vkgs- b,e,y
Áek.ks] ;k miØekpk eq[; gsrq Eg.kts mŸke ntkZ o ijoM.kkjs lgk;d उपकरukaph miyC/krk gk vkgs- ;klkBhp]
MCY;q,pvks 50 lokZr tkLr Ák/kkU; vlysY;k lgk;d उपकरukauk vksG[k.;klkBh tkxrhd lOgsZ djr vkgs-
loZ LVsdg¨YMlZ] fo'ks"kRokus okijdrsZ@e¨BÓk Áek.kkrhy okijdrsZ Çdok R;kaps dqVwac lnL;@laÄVuk ;kauk ;k
losZ{k.kke/;s lgÒkxh g¨.;klkBh fo'ks"kRokus Á¨Rlkghr d¢ys tkr vkgs- gs losZ{k.k —i;k rqeps lgdkjh o fe= ;kai;±r
i¨g¨pok- gs losZ{k.k vkWuykÃu iq.kZ djk Çdok losZ{k.k vtZ MkÅuy¨M djk vkf.k laiq.kZ Òjysyk losZ{k.k vtZ 50
lokZr tkLr Ák/kkU; vlysY;k lgk;d उपकरukauk fuoMY;kuarj [email protected] ;k lax.kdh; iŸ;koj
ikBok.
rqEgkyk ekU; vlY;kl] vkeP;k laidkZr jkgk.;klkBh vkf.k rqEgkyk ;k Á;Rukae/khy lQyrsckcr ekfgrh ns.;klkBh
—i;k rqeph oS;ähd ekfgrh Òjk- loZ losZ{k.k ifj.kke fuukoh vUos"k.k d¢ys tkÃy vkf.k ÁR;sdkP;k Áfrlknkl¨cr
d¨.krhgh [kktxh vksG[k t¨Myh tk.kkj ukgh- loZ ekfgrh x¨iuh; Bsoyh tkÃy-
;k miØeke/;s lgÒkx ÄsrY;kcÌy /kU;okn-
piy [kklukfcl ([email protected])
Xy¨cy d‚ji¨js'ku vkWu vlhLVho VsDu‚y‚th (GATE)
http://www.who.int/phi/implementation/assistive_technology/phi_gate/en/
rqeph ekfgrh%
uko%---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
o;% -------------------------------------------------- ल िंग% पुरुष स्त्री
ns'k%-------------------------------------------------- besy% -------------------------------------------------- e¨ckÃy@VsfyQ¨u Øekad--------------------------------------------------
अपिंगत्व@ववक िंग आहे क % g¨ ukgh
कोणत्य ही सह य्यक उपकरण आहे क % g¨ ukgh
हो, कोणत्य प्रक रचे% xfr'khyrk n`"Vh ,sd.¨ सिंच र@laÒk"k.k c¨/k i;kZoj.k
rqEgkyk Òfo";ke/;s laidZ djk;yk vkoMsy dk\ g¨ ukgh
1. xfr'khyrk
{ks= mपकरukps uko
(ISO d¨M) fooj.k
Øpsl
1 ,WD>hyjh Øpsl
12.03.12
pkYkrkauk gs fMOgkbZl vk/kkj nsrkr T;kauk vkMok iWM vk/kkj vlr¨ t¨
dk[¨P;k uarjP;k 'kjhjkP;k ojhYk Òkxkr BsoYkk tkr¨- ☐
2 ,yc¨ Øpsl
12.03.06
vls fMOgkbZl T;kph maph deh tkLr g¨Å 'kdrs] rs pkYkrkauk vk/kkj
nsrkr R;kauk ?k¨VÓklkBh v/kZorqZGkdkj vk/kkj vlr¨] vkMoh gkrkph xzhi
vlrs] ,dp 'kk¶V vlr¨ vkf.k ,d fVi vlrs- ☐
o‚dÈx
LVhDl vkf.k
d¢Ul
3 o‚dÈx LVhDl Çdok d¢Ul
12.03.03
g¡Mxzhi lg vWMtLV g¨.kkjh@vWMtLV u g¨.kkjh xfr'khYkrk ☐
4 fVªi‚M@DokMªhi¨MLVhDl
12.03.16
pkYkrkauk vk/kkj ns.kkjk fMOgkbZl T;kYkk ,dp 'kk¶V vlr¨ t¨ iq<s rhu
fdaok pkj 'kk¶V e/;s foÒkxYkk tkr¨] R;kiSdh ,d lq)k u ?klj.kkjk
vlr¨ ☐
o‚dlZ
5 o‚dÈx Ý¢El
12.06.03
v'kh Ýse th O;ähYkk pkYkrkauk vkf.k mÒs jkgkrkauk fLFkjrk vkf.k larqYku
nsrs R;kYkk ,drj pkj Vhi ¼QsjYl½ fdaok n¨u VhIl vkf.k n¨u dWLVj~l
vlrkr- ☐
6 j¨ysVlZ
12.06.06
v'kh Ýse th O;ähYkk pkYkr vlrkauk fLFkjrk o larqYku jk[k.;kl enr
djrs] thYkk gkrkph xzhi vlrs vkf.k rhu fdaok R;kis{kk tkLr pkd
vlrkr ¼IY‚VQ‚eZ lg fdaok IY‚VQ‚eZ f'kok;½ ☐
Oghypsvj
7
eWU;qvy OghypsvjlZ
&dk;Z{ke okijdR;k±lkBh
eqyÒwr Ádkj
12.22.03
fjEl fdaok pkd <dYkqu okijd«kk Lor% v¨<qu usÅ 'kdrkr- R;kpk
fofo/k dkekalkBh vkr fdaok ckgsj okij dsYkk tkÅ 'kdr¨- ☐
8 eWU;qvy OghypsvjlZ
&<dyY;kP;k Ádkjkph
dsoG vkrhYk okijklkBh vkf.k ckgsjhYk e;kZnhr okijklkBh] l¨crP;k
O;ähus <dYk.;klkBh- ☐
9
eWU;qvy OghypsvjlZ &
e/;@vk/kquhd Ádkj
12.22.03
ikBhYkk vk/kkj vlY¨Ykh eWU;qvYk OghYkpsvj th ÁR;sdkP;k okijkP;k
xjtkauwlkj vWMtLV dsYkh tkÅ 'kdrs- ☐
10 Li¨VZ~l OghypsvjlZ
12.22.03
gYkD;k&otukph OghYkpsvj [¨GkalkBh- ☐
11 bysDVªhdy OghypsvlZ
12.23.06
cWVjhus pkYk.kkjh OghYkpsvj- ☐
12
ikBhpk vk/kkj vlysyh
bysDVªhdy OghypsvlZ
12.23.06
cWVjhus pkYk.kkjh o ikBhYkk vk/kkj vlY¨Ykh OghYkpsvj ☐
13
Vªk;lhdy ¼rhu pkdkaph
lk;dy ½
12.18.09
tkLr xfr'khYkrslkBh vkf.k ckgsjhYk okijklkBh VªkbZDl fdaok rhu
pkdkaph lk;dYk- ☐
y¨oj Çyc
vkWFk¨Zlsl
(कैल पर/बे्रस)
14 QqV vkWFk¨Zlsl@आध र (FO) 06.12.03
v‚j~Fk¨lhl@आध र T;ke/;s iq.kZ fdaok ik;kpk dkgh Òkx lkekor¨- mnk-
Vkp vkf.k cqVkpk vkrhYk Òkx] ik;kpk le¨jhYk Òkx] eq[; ik;kYkk
vk/kkj] VkpsYkk dq'ku-
☐
15 e/kqesg@U;qj¨iWFkhd
ik;klkBh pIiy 06.33.30
e/kqesgh ik;ke/;s fodlhr g¨.kkjs ÅrÈojhYk otu deh dj.¨ fdaok gYkds
dj.¨ rlsp t[kekaiklqu cpko dj.¨ ;kalkBh v‚Fk¨ZiWMhd 'kqt ☐
√rqEgkyk egRokps okV.kkÚ;k
fdeku 16 mRiknukaoj [kw.k djk
16 vkWFk¨ZiWMhd 'kwt@जोड Çdok pIiy 06.33.30
v'kk pIiYk T;kapk 'kjhjkps dk;Z fdaok 'kjhj jpuk tlsdh ik;]
ik;kpk ?k¨Vk o ik; ;kaP;k vlq/kkfjr jpuslkBh dk;Z djrkr- ☐
17 QqV ,WcMD'ku
czslsl@Dyc QqV czslsl
DYkc QqVP;k mipkjke/;s okijkr ;s.kkjs fMOgkbZl ☐
18
v¡dy QqV vkWFk¨Zlsl
(कैल पर/बे्रस) (AFO)
06.12.06
v‚Fk¨Zlhl T;ke/;s ?k¨Vk vkf.k ik;kpk iq.kZ Òkx fdaok v/kkZ Òkx ;kapk
lekos'k vlr¨- ☐
19
uh vkWFk¨Zlsl (कैल पर/बे्रस) (KO) 06.12.09
v‚Fk¨Zlhl T;ke/;s xqM?;kYkk vk/kkj fnYkk tkr¨ fdaok xqM?kk BsoYkk tkÅ
'kdr¨- ☐
20
uh v¡dy QqV vkWFk¨Zlsl
(कैल पर/बे्रस) (KAFO)
06.12.12
v‚Fk¨Zlhl T;ke/;s xqM?kk vkf.k ?k¨V;kps lka/¨ vkf.k ik; lkekorkr- ☐
vIij Çyc
vkWFk¨Zlsl
(कैल पर/बे्रस)
21
g¡M fLIyUV~l ¼ह त च्य पट्टी½ ¼d‚d&vi@fjLV
be¨fcyk;>j½ 06.06.12
euxV vkf.k gkr ;kauk ,sPNhd fLFkrhr fLFkjrk nsÅu lka/¨] Luk;qca/k]
fYkxkesUV ;kauk vkjke ns.;klkBh vkf.k dkgh gkMkaps larqYku jk[k.;klkBh
okij dsYkk tkr¨- ☐
22
fjLV&g¡M vkWFk¨Zlsl
¼ह त च्य पट्टी½ (WHO) 06.06.12
v‚Fk¨Zlhl T;ke/;s euxVkps lka/¨ vkf.k gkr lkekorkr T;keqGs gkrkph
dk;kZRed fLFkrh jk[kYkh tkÅu gkr vkf.k euxV ;kaph vLoLFkrk
okpoYkh tkrs- ☐
23 'k¨YMj fLyaXl (ख िंद च्य पट्टी)
fLYkax gs ,d c¡Mst vkgs T;kYkk t[keh gkrkYkk vk/kkj ns.;klkBh okij
dsYkk tkr¨- ☐
Lik;uy
vkWFk¨Zlsl
(बे्रस)
24
Fk¨jWd¨&yEc¨&lWØy
vkWFk¨Zlsl ¼किं बरच्य पट्टी) 06.03.09
v‚Fk¨Zlhl T;ke/;s Vªadps Fk¨jkfll] Ykacj vkf.k lWب&bfYkvWd gs Òkx
fdaok iq.kZ Vªad lkekor¨- ☐
25
lokZ;oy vkWFk¨Zlsl
(म नेच्य पट्टी) 06.03.12
v‚Fk¨Zlhl (पट्टी) t¨ xzhok d.;kpk iq.kZ fdaok dkgh Òkx ;kauk vk/kkj
feGr¨- ☐
y¨oj Çyc
Á¨LFkslsl
26
fcy¨ uh y¨oj Çyc
Á¨Fksfll@गुडघ ख ी कृत्ररम प य 06.24.09
vlk fMOgkbZl t¨ xqM?kk lka/¨ vkf.k ?k¨VÓkps lka/¨ ;kae/khYk [kkYkps
vo;okpk Òkx vaxPNsnukuarj fdaok vo;o derjrse/;s vnYkkcnYkh
djr¨ ¼VªkUl&fVch;Yk] QqV Á¨LF¨fll vkf.k QqV Á¨LF¨fll v/kZoV
Òkx ;kapk lekos'k vlr¨½-
☐
27
xqM?;kP;k ojhYk Yk¨oj fYkac
Á¨F¨fll@वर गुडघ कृत्ररम प य
06.24.15
vlk fMOgkbZl t¨ furac lka/kk vkf.k xqM?kk lka/kk ;kae/;s [kkYkhYk
vo;okapk Òkx vaxPNsnukuarj fdaok vo;o derjrse/;s vnYkkcnYkh
djr¨ ¼ VªkUl&Qse¨jYk] uh fMlWVÊD;qY¨'ku vkf.k fgi fMlWVÊD;qY¨'ku
Á¨LF¨fll ;kapk lekos'k vlr¨½-
☐
vIij Çyc
Á¨LFkslsl
28
VªkUl&áqesjYk ¼कोपरkP;k ojhYk½ vIij fYkac Á¨F¨fll@कृत्ररम ह त 06.18.15
vlk fMOgkbZl t¨ [kkank vkf.k d¨ij ;kae/;s vaxPNsnukuarj fdaok vo;o
derjrse/;s ojhYk vo;okaph vnYkkcnYkh djr¨ ☐
29
VªkUl&jsfM;Yk ¼ कोपरkP;k [kkYkh½ vIij fYkac Á¨F¨fll@कृत्ररम ह त
06.18.09
vlk vo;o t¨ euxV vkf.k d¨ij ;kae/;s ojhYk vo;okapk Òkx
vaxPNsnukuarj fdaok vo;o derjrse/;s vnYkkcnYkh djr¨ ☐
fodkl
m'khjk
g¨.kkÚ;k
eqykalkBh
30 vWMtLVscYk o‚dj eqYkkalkBh
eqYkkauk pkYk.;ke/;s R;kapk fodkl foYkac >kYkk vlY;kl R;klkBh enr
djr¨- ☐
31 VscYk@flVÈx ÝsEl
cl.;klkBh vkf.k mÒs jkgk.;klkBh foYkac Ykkxr vlY;kl eqYkkalkBh lhV
vkf.k MsLd ;kaph fo'¨"k jpuk ☐
fo'ks"k jpuk
vlysys
fMOgkÃl 32
vWMtLVscYk LV¡MÈx ÝsEl
04.48.08
LV¡MÈx Ýse th laiq.kZ 'kjhjkYkk vWMtLV g¨.kkjs lqikbZu vkf.k Á¨u nsrs
T;keqGs xfr'khYkrk vkf.k fodkl foYkac >kY¨Y;k eqYkkalkBh vk/kkj i;kZ;
miYkC/k g¨r¨- ☐
2. n`"Vh
{ks=
mपकरukps uko
(ISO d¨M) fooj.k
p"es
33 deh varj@okp.;klkBh p"es
22.03.06
p"E;kps dkp ts fuoMd Bjkohd lkeF;kZP;k jsat lkBh n"̀Vhn¨"k
vlY;kl ;¨X; jsat lkBh enr djrkr ☐
34 Ykkac varjklkBh p"es
22.03.06
varj dkp ldkjkRed fuoMY¨Y;k lkeF;Z xzsMe/;s iq<s cktqYkk vlY¨Y;k
x¨"VÈoj Òj nsrkr- ☐
35
deh n`"VhlkBh p"E;kps ख स प्रक रच p"es
22.03.06
xz‚l eWXuhfQds'ku lkBh fo'¨"k dkp ¼ldkjkRed lkeF;Z fuoMY¨Y¨½ ☐
eWXuhQkbax
fMOgkbZl
36 eWXuhQkbax dkp
22.03.09
cfgx¨ZYk Y¨Ul T;kpk oLrqph Áfrek eWXuhQkbZM fuekZ.k dj.;klkBh okij
dsYkk tkr¨- ☐
37 gkrkus /kjk;ps fMthVYk eWXuhQk;lZ
22.03.18
i¨VZscYk flLVhe th fOgMh;¨ dWesjkus dWIpj dsY¨Y;k toGP;k oLrqph
Áfrek e¨Bh nk[kors- ☐
38 ihlh eWXuhQk;lZ
n`"Vh n¨"k vlY;kl eWXuhQhds'ku vkf.k LØhu fjMÈx l‚¶Vos;j vkf.k
vla[; O;äÈuk enr djr¨
dkgh oSf'k"VÓs & dYkj ,ugkUlesUV VªkU>h'ku bQsDV & LeqFk ekÅl
i‚baVlZ
☐
VWDVkbZYk LVhDl 39
OgkbZV dsUl@क ठी ¼Q¨YMÈx fdaok
u‚u&Q¨YMÈx½
12.39.03
n`"Vh n¨"k vlY;klg O;äh vlY¨Y;k Òkxkr fQj.¨ vkf.k R;kph v¨G[k
dj.¨ ;kalkBhpk fMOgkbZl ☐
40 fjÝs'k g¨.kkjs czsbYkh fMLIY¨
22.39.05
czsYk fYkih v{kjs nk[ko.;klkBhpk bY¨DVª¨&esdWfudYk fMOgkbZl] lkekU;i.¨
likV i`"BÒkxke/;s fNæka}kjs YkkoY¨Y;k x¨Ykkdkj V¨d vlY¨Y;k fiUlP;k
ek/;ekrqu ☐
41 l‚¶Vos;j c¨Yk.kkjs VsDLV
vls l‚¶Vos;j ts fuoMd VsDLV okpra- ☐
42 LØhu fjMj ¼व चक½
22.39.12
vls l‚¶Vos;j ts LØhuoj dk; nk[koY¨ vkgs vkf.k rs okijdR;k±uk
VsDLV&Vw&Lihp] lkÅaM vk;d‚Ul fdaok czsYk fYkih vkÅViqV ;kalg lknj
djrs ☐
43 LekVZ Q¨u@VWcY¨V lkBh LØhu
fjMj ¼व चक½
LØhu fjMÈx l‚¶Vos;j lg dE;qfuds'ku fMOgkb Zl pk iqLrds vkf.k
orZekuiǬ okp.;klkBh vkf.k thih,l vk/kkfjr fQj.;klkBh lq)k okij
dsYkk tkr¨- ☐
fYkgh.;klkBhph
midj.ks
44 i¨VsZcYk czsYk fYkih u¨V VsdlZ
22.12.21
i¨VZscYk fMOgkbZlpk ,drj czsYk fYkih lkBh fdaok buiqV lkBh fdc¨MZ
lkBh okij dsYkk tkr¨ vkf.k vkokt vkf.k@fdaok vkÅViqV lkBh
fjÝs'¨cYk czsYk fYkihlkBh okij dsYkk tkr¨- ☐
45 czsYk fYkih fÁUVj
vlk fÁUVj t¨ czsYkfYkih vYkaÑr isij dkxni«k fuekZ.k djr¨- ☐
√rqEgkyk egRokps okV.kkÚ;k
fdeku 9 mRiknukaoj [kw.k djk
46 czsYk fYkih jk;fVax midj.k
22.12.12
isij oj czsYkfYkih fuekZ.k dj.;klkBh eWU;qvYk czsYkh buiqV lkBhpk
fMOgkbZl ☐
47 czsYk fYkih Òk"kkarj l‚¶Vos;j
22.39.12
czsYkfYkih Òk"kkarj l‚¶Vos;j bY¨DVª‚uhd QkbZYlps :ikarj.k czsYkfYkihe/;s
djr¨- ☐
48 v‚V¨eWVhd Lihp jsxDuh'ku
l‚¶Vos;j
okLro osGsr c¨Ykh Òk"¨ps LØhuoj okprk ;s.;klkj[;k VsDLV e/;s
VªkUlØhI'ku dj.;kps l‚¶Vos;j ☐
V‚dÈx fMOgkbZl
49 V‚dÈx dWYkD;qY¨Vj
22.15.06
vkoktke/khYk dWYkD;qY¨'ku lknj dj.;klkBhpk dWYkD;qY¨VÈx fMOgkbZl ☐
50 V‚dÈx@VpÈx o‚p
22.27.12
VkbZedhiÈx fMOgkbZl t¨ osGsYkk vkoktklkj[kk lknj djr¨- ☐
3. ,sd.¨
{ks=
mपकरukpss uko
(ISO d¨M) fooj.k
,sd.;kps midj.k
¼fg;jÈx ,M~l½
51
'kjhjkr ?kkYk.;kps ,sd.;kps
midj.k@श्रवण यिंर
22.06.06
fMOgkbZl O;ähP;k diMÓYkk fpdVoYkk tkr¨ fdaok R;kP;k@rhP;k
ekusÒ¨orh vMdoYkk tkr¨ T;ke/kqu vkokt Áo/kÊr g¨r¨- ☐
52
dkukekxhYk ,sd.;kps
midj.k@श्रवण यिंर 22.06.15
dkukekxhYk fMOgkbZl t¨ vkokt Áo/kÊr djr¨- ☐
53
dkuke/;s fdaok
dkuiGhe/;s ?kkYk.;kps ,sd.;kps
midj.k@श्रवण यिंर
22.06.12
dkuiGhe/;s v/kZoV fdaok iq.kZi.¨ cl.kkjs- fMOgkbZl dkuke/;s dkukP;k
iGhe/;s ?kkrY¨ tkrs T;ke/kqu vkokt Áo/kÊr g¨r¨- ☐
54 ,sd.;kps midj.k@श्रवण यिंर
fjpktsZcYk cWVjh vkf.k pktZj
fo|qr@l©jmtkZ ;kapk okij d:u ,sd.;kps midj.k fjpktZ
dj.;klkBhps fMOgkbZl ☐
dE;qfuds'ku
mRiknus
55 v¡IYkhQkbZM VsfYkQ¨Ul
22.24.03
VsfYkQ¨upk Ádkj T;kph jpuk ,sdq ;s.;kph rØkj vlY¨Y;k Yk¨dkauk
vkokt Áo/kÊr dj.;klkBh dsYkh tkrs- ☐
56 fOgMh;¨ dE;qfuds'ku fMOgkbZl
vlk fMOgkbZl t¨ fOgMh;¨ fYkadus ppkZ ÁkIr d:u nsr¨- ☐
57 VsDLV Vw VsDLV dE;qfuds'ku
fMOgkbZl
ok;j vlY¨Ykk@ok;j ulY¨Ykk ¼ vusdnk cWVjhus okijkr ;s.kkjk½ okLro
osGsr VsDLV&Vw&VsDLV laÒk"k.k 2 rs 4 Yk¨dkae/;s dj.kkjk fMOgkbZl ☐
58 Og‚bZl ra«kKkukP;k ts'pjlkBhps
fMOgkbZl@l‚¶Vos;j
lkbZu Òk"¨ps Lihp e/;s :ikarj.k vkf.k Lihp ps VsDLVe/;s fdaok lkbZu
Òk"¨e/;s :ikarj.k ☐
59 fMQCYkkb±M dE;qfudsVj ¼Mhchlh½
e¨ckbZYk Q¨uYkk CYkqVwFk us fYkad dsY¨Y¨ czsYkfYkih u¨V&Vsdj uh lkekoY¨Ykk ☐
√rqEgkyk egRokps okV.kkÚ;k
fdeku 7 mRiknukaoj [kw.k djk
lkbZusYkÈx
midj.ks
60
M¨vjcsYk bafMdsVj ¼द र ची बे ननदेशक½
22.27.03
M¨vjcsYk oktrs rsOgk ¶Y‚'kÈx fMOgkbZl dk;Zjr g¨rs- ☐
61 vkx vkf.k /kqj vYkkeZ flXusYklZ
22.27.09
¶Y‚'kÈx LVª¨c YkkbZV vkf.k@fdaok Ogk;czsVÈx iWM ts m'kh[kkYkh BsoY;k
tkÅ 'kdrs ts /kqj vYkkeZ oktY;koj dk;Zjr g¨rs- ☐
62 Ogk;czsV g¨.kkjs eYVh&lkÅaM
euxVkr ?kkYkk;ps czslY¨V
22.27.09
okjdR;k±uk osxosxGs vkokt Yk{kkr vkY;koj Ogk;czs'kuus Yk{kkr vk.kqu
nsr¨- ¼mnk- VsfYkQ¨u] M¨vjcsYk] ckGkP;k jM.;kpk vkokt bR;knh½ ☐
brj midj.ks
63 dWI'kuÈx fVOgh
22.18.21
VsfYkOghtu Á¨xzkepk v‚fM;¨ Òkx Y¨[kh 'kCnkae/;s :ikarjhr djr¨] ts
LØhuojhYk foaM¨e/;s fnlrkr- ☐
64 dWI'kuÈx flLVhe e/;s v‚V¨eWVhd
Lihp v¨G[k
,,lvkj us feGoY¨Ykh v‚fMVjh ekfgrh VsDLV e/;s Òk"kkarjhr djr¨ vkf.k
fMQ okijdR;k±lkBh nk[kor¨- ☐
4. सिंच र@laÒk"k.k
{ks=
mपकरukpss uko
(ISO d¨M) fooj.k
u‚u&bY¨DVª‚uhd
,,lh
65 laÒk"k.k c¨MZ@iqLrds
22.21.03
Q¨V¨xzk¶l] flEc‚Yk] 'kCn@v{kjs fdaok loZ rhugh Ádkjkapk lekos'k
vlY¨Y¨ laÒk"k.k nk[kor¨ ☐
66 laÒk"k.k dkM~lZ
22.21.03
nk[kok;ph vlY¨Y;k oLrqlkBh vko';drk fdaok fp«k vnYkkcnYkh lknj
djr fp«kkdMs okijdrsZ Yk{k dsaæhr djrkr ☐
bY¨DVª‚uh ,,lh
67 Qsl&Vw&Qsl dE;qfuds'ku
l‚¶Vos;j
22.21.12
flEc‚Yk fdaok VsDLV oj vk/kkfjr F¨M dE;qfuds'kulkBhps l‚¶Vos;j ts
Lihp fdaok 'kkCnhd laÒk"k.kkYkk iqjd Bjr¨ fdaok vnYkkcnYkh djr¨ ☐
68 flEc‚Yk fuekZ.k dj.kkjs l‚¶Vos;j
Lora«k laÒk"k.k r;kj dj.¨@ra«kKku ulY¨Y¨ ra«k VwYk fuekZ.k
dj.¨ ;klkBh l{ke ¼ Eg.kts dE;qfuds'ku c¨MZ@iqLrds@dkM~lZ½ ☐
69 ,,lh vWIl
laÒk"k.k O;oLFkhr dj.;klkBh LekVZQ¨ulkBhps v‚xesUVsVho vkf.k
vYVjusVho dE;qfuds'ku ¼,,lh½ vIYkhds'ku ☐
vWDlsljht
70 gsM ekÅl
iWjkYkkbZt Yk¨dkauk Vk;iÈx] d‚iÈx o isLVÈx ;kalkj[;k lkekU; Ñrh
dj.;klkBh M¨D;kph gkYkpkYk d:u daI;qVj pkYko.;klkBh enr ☐
71 gsM&ekÅFk LVhDl
24.18.15
istsl VuÊaxlkBh dE;quhds'ku c¨MZpk okij dj.¨] isUlhYk g¨YMj]
fdc¨MZ ,M ;kLo:ikr okij g¨r vlY¨Y;k M¨D;koj fdaok r¨aMkoj
YkkoY¨Y;k vWDlsljht ☐
72 fdc¨MZ vkf.k ekÅl bE;qY¨'ku
l‚¶Vos;j
22.36.18
vls l‚¶Vos;j ts fMOgkbZl LØhuoj fdc¨MZ iqUgk r;kj djr¨
vkf.k@fdaok ekÅl i‚baVj P;k fu;a«k.kkYkk ijokuxh nsr¨ vkf.k@fdaok
QaD'kuoj DYkhd djr¨ ☐
√rqEgkyk egRokps okV.kkÚ;k
fdeku 4 mRiknukaoj [kw.k djk
5. c¨/k@आक न
{ks=
mपकरukpss uko
(ISO d¨M) fooj.k
esejh ,M~l
73 ilZuYk fMthVYk vlhLVUV ¼ihMh,½
22.33.06
vls daI;qVlZ ts cWVjhus pkYkrkr vkf.k R;keqGs R;kpk d¨Bsgh LekVZQ¨u
vkf.k VWcY¨V ;kalkj[;k e¨ckbZYk Q¨ulg d¨Bsgh okij dsYkk tkÅ 'kdr¨- ☐
74 jsd‚MZlZ ¼fMDVkQ¨u½
22.18.08
i¨VsZcYk fMOgkbZl v‚fMcYk ekfgrh T;ke/;s jsd‚MZ] LV¨vj vkf.k fjIY¨ dsYkh
tkÅ 'kdrs T;keqGs lR;rk fdaok vi‚buesUV iqUgk vkBoYkh tkÅ 'kdrs- ☐
75 Áh&Á¨xzkEM VkLd
fjekb±Mjlg ?kMÓkG
vls ?kMÓkG ts okijdR;k±uk R;kaP;k dkekaph vkBo.k ns.;klkBh rs Lor%
okt.kkjk vYkkeZ fdaok VsDLV eslst e/;s Á¨xzke dsY¨ tkÅ 'kdrs- ☐
76 ihYk v‚xZuk;>lZ
04.19.04
,[kk|kP;k v©"k/kkauk lkBo.;klkBh fo'¨"k dUVsuj T;ke/;s okijdR;kZYkk
v©"k/k ?;k;ph vlr¨ fdaok ulr¨ rh O;oLFkhr BsoYkh tkÅ 'kdrkr- ☐
VkbZe fMOgkbZlsl
77 fOgT;qvYk Vk;ej
okijdR;kZdMqu pkYk.kkjs fdaok O;ähYkk dkekoj jkgk.;klkBh] osGsr dke
iw.kZ dj.;klkBh] brj okijkl¨crp fprk u djrk okV c?k.;klkBh
pkYk.kkjs - ☐
78 VkbZe v¨fj,UVs'ku mRiknus
vls mRiknu ns osGsr v¨fj,UVs'kulkBh vk/kkj nsrs ¼o"kZ] _rq] efguk]
fnol] vkBoMÓkps fnol] fnoklkpk Òkx] ?kMÓkkGkph osG½- ☐
79 VkbZe eWustesUV mRiknus
22.27.15
vls mRiknu ts dkYkØekuwlkj Álaxkaph ekaM.kh djr¨ vkf.k Álax vkf.k
Ñrh ;kalkBh osGspk dkYkko/kh Bjor¨- ☐
Yk¨dsVj fMOgkbZlsl
80 i¨VsZcYk thih,l VªWdlZ
Ykgku i¨VsZcYk thih,l fMOgkbZl ts cWVjhus pkYkrkr o osxosxGÓk
vkdkjkae/;s vlrkr- ☐
81 thih,l Yk¨dsVj o‚p@Yk¨dsVj
thih,l VªWdÈx fMOgkbZl ts ?kMÓkkGke/;s ,d«khr vlrkr fdaok brj
oLrqae/;s lq)k usY¨ tkÅ 'kdrkr- ☐
82 vk;Ve Yk¨dsVj
vls fMOgkbZl T;keqGs ?kjke/;s gjoY¨Y;k oLrq lkiM.;kl enr g¨Å
'kdrs tlsdh pkO;k] o‚Y¨V] p"E;kps ?kj bR;knh- fdaok okijdrsZ R;kauh
lsV dsY¨Y;k lhesiYkhdMs xsY;kl oLrq xsY;kl rhYkk VWx djrkauk
okijdrsZ rs ?kkYkw 'kdrkr-
☐
usOghxs'ku
fMOgkbZlsl
83 i¨VsZcYk usOghxs'ku ,M~l
vls mRiknu ts okijdR;kZYkk ,[kk fBdk.kkiklqu nqljhdMs pkYk.;klkBh
vk/kkj nsrkr- 12.39.06 ☐
84 i¨VsZcYk VªWoYk fMOgkbZl
vls mRiknu ts okijdR;k±uk ,dk fBdk.kkiklqu nqljhdMs Áokl
dj.;klkBh vk/kkj nsrkr R;ke/;s jLR;kph ekfgrh vkf.k lkoZtuhd
ifjogu lsosph ekfgrh] isesaV vkf.k ckgsjhYk usOghxs'ku ;kaph ekfgrh feGrs- ☐
dE;qfuds'ku vkf.k
Òk"kk VwYl
85 flEIYkhQkbZM e¨ckbZYk Q¨Ul
e¨ckbZYk Q¨u okij.;kl l¨is Eg.ktsp l¨is varji`"B] d‚YkÈx fdaok
VsDlVÈx bR;knh O;oLFkhr g¨.;klkBh e¨Bs cVu- ☐
86 oMZ daIYkh'ku Á¨xzkEl
22.12.24
vlk Á¨xzke t¨ okijdR;kZus ÁFke dkgh VkbZi dsY¨Y;k v{kjkaP;k vk/kkjs
laiq.kZ 'kCn v¨G[kw 'kdr¨- ☐
√rqEgkyk egRokps okV.kkÚ;k
fdeku 9 mRiknukaoj [kw.k djk
87 fp«k vk/kkjhr usOghxs'ku l‚¶Vos;j
ÁR;sd VII;klkBh fp«kkapk okij d:u nSuanhu dkekaps vk/khp fu;¨tu
dj.¨] VI;kVI;kus dj.¨ ;k}kjs dk;Z djr¨- ☐
vYkkeZ
88 ilZuYk bejtUlh vYkkeZ flLVhe
22.27.18
vkiRdkYkhu fLFkrhe/;s okijdR;kZYkk lwpuk ns.¨ fdaok ÁR;sdkYkk
brjkadMqu lsosdMqu enr feG.;klkBh okijdR;kZdMwu pkYk.kkjs fdaok
vki¨vki pkYk.kkjs fMOgkbZl- ☐
89 Q‚Yk fMVsDVj
Q‚Yk fMVsDVj gs O;ähus ?kkYkk;ps fMOgkbZl vlrs vkf.k O;äh >¨iY¨Y;k
fLFkrhr vlY;kl dkgh ifj.kke Yk{kkr vkY;kl r¨ O;ähYkk lko/k djr¨-
gk fMOgkbZl uarj Yk{k nsr vlY¨Y;k lsaVjYkk fdaok O;ähYkk vYkkeZ
flXuYk ikBor¨-
☐
90 esfMdYk vYkVZ vk;Mh
oS|dh; fLFkrh vkf.k vkiRdkYkhu laidZ ekfgrh ;kaP;k laÒk"k.kklkBh
ijokuxh nsr vlY¨Ykk LekVZ vk;Mh ☐
6. i;kZoj.k
{ks=
mपकरukpss uko
(ISO d¨M) fooj.k
g¡MªsYl vkf.k xzWc
cklZ
91 g¡MªsYl vkf.k li¨VZ jsYl
18.18.03
ckj] lkekU;i.¨ flY¨aMjP;k vkdkjkps] ts fÒarhYkk] YkknhYkk fdaok brj
LFkhj jpusYkk YkkoY¨ tkrkr vkf.k ts O;ähYkk vk/kkj nsrkr fdaok R;kYkk
LFkhj djrkr-
☐
92 xzWc cklZ vkf.k g¡MxzhIl ¼LFkhj fdaok
dk<rk ;s.kkjs½
18.18.06 / 18.18.10
ljG fdaok okdY¨Y¨ ckj ts O;ähYkk fLFkrh cnYk.;klkBh] mÒs
jkgk.;klkBh fdaok pkYk.;klkBh vk/kkj nsrkr- ☐
/kq.;klkBh lgk;d
midj.ks
93 'k‚oj psvj
09.33.03
dWLVj lg fdaok f'kok; o‚VjÁqQ [kqP;kZ fdaok LVqYk ts 'k‚oj e/;s
cl.;klkBh vk/kkj nsrkr- R;ke/;s vkesZLVj] vWMtLVscYk gkÅV Y¨x] vkf.k
ekxs Vsdwu cl.;klkBh enr djrkr- ☐
94
ckFk@'k‚oj lhV ¼स्त्न न स ठी आसन½
09.33.03
vls fMOgkbZl ts vka?k¨G djrkauk fdaok 'k‚ojÈx djrkauk cl.;klkBh
vk/kkj nsrkr- ☐
V‚;Y¨VÈxlkBh
lgk;d midj.kss
95 V‚;Y¨V lhV jstj ¼व ढववणे½ 09.12.15
jst V‚;Y¨V lhV T;k MCY;qlh iWu e/kqu lgtrsus dk<Ykh tkÅ 'kdrs- ☐
96 de¨M psvj
09.12.03
dWLVj lg fdaok dWLVj f'kok; [kqP;kZ T;kapk okij ckFk:e iklqu Ykkac
V‚;Y¨VÈx dj.;klkBh R;krp dY¨D'ku fjlsIVscYk vl.;klg okij dsYkk
tkr¨- ☐
fcNkus 97 Ás'kj fjYkhQ eWVªsl ¼प िंग ची ग दी½ 04 33 06
gkMkP;k iq<s vkY¨Y;k Òkxkiklqu Ykkac nkc nsÅu t[kesojhYk nkckpk
cpko dj.¨ ☐
OghYkpsvj
vWDlsljht
98 Ás'kj fjYkhQ dq'ku@उशी 04.33.03
dqYY;kojhYk nkc deh d:u fdaok nqljhdMs nsÅu ÅrÈph ,d«khri.kk
lk/k.;klkBhpk fMOgkbZl ☐
99 i¨VsZcYk j¡Il ¼उतरण½
18.30.15
gYk.kkjs LYk¨iÈx ljQsl ts n¨u Lrjkae/;s e;kZnhr varjkps czht r;kj
djrkr- ☐
100 LYkk;MÈx c¨M~lZ] LYkk;MÈx eWV~l
vkf.k VuÊax 'khV~l
12.31.03
fLFkrh cnYk.¨ fdaok O;ähph cl.¨] >¨i.¨] ;kalkBh LYkk;MÈx ra«kkpk
okij d:u fLFkrh fdaok fn'kk cnYk.;klkBh okijkr ;s.kkjs fMOgkbZl ☐
√rqEgkyk egRokps okV.kkÚ;k
fdeku 5 mRiknukaoj [kw.k djk