1

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΕΙΡΑΙΩΣ

ΤΜΗΜΑ: ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΜΑΘΗΜΑ: ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΡΓΟΝΟΜΙΑ ΘΕΜΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ: ΚΛΙΜΑΚΕΣ-ΕΡΓΟΝΟΜΙΑ ΥΠΕΥΘΥΝΟΙ ΚΑΘΗΓΗΤΕΣ: Δρ Λάμπρος Λάιος Δρ Γεώργιος Σκρουμπέλος

Από τους φοιτητές : Δεδούσης Παναγίωτης Π/05193

Μπαμπαλετάκης Ελεύθεριος Π/04201 Από τις εργασίες των:

Βασιλοπούλου Δήμητρα Δ/00030 Κουτσομπίνα Μαρία Δ/00127

Λέκκα Ελευθερία Δ/00147 Καλλιθρακάς Ιωάννης Δ/01101 Θεοδρίδης Παναγιώτης Δ/01093 Βασιλική Κώστα Δ/01146 Πριτσας Σωτήριος π/02104 Μαντζούτσος Δημήτριος π/02076 Λούτας Βλάσης π/02073

2

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΜΕΡΟΣ Α ΣΕΛ ΠΡΟΛΟΓΟΣ……………………………………………………………………………4 1.EΙΣΑΓΩΓΗ.................................................................................................................. 5

1.1. ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΕΡΓΟΝΟΜΙΑ; ..............................................................................5 1 2. ΓΕΝΙΚΑ ΓΙΑ ΤΙΣ ΚΛΙΜΑΚΕΣ(ΣΚΑΛΕΣ) ......................................................6

2.ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΛΙΜΑΚΑΣ ........................... ................................... 8 2.1. ΚΛΙΣΗ ΚΛΙΜΑΚΑΣ .......................................................................................8

2.2. ΓΡΑΜΜΗ ΑΝΑΒΑΣΗΣ ..................................................................................9 2.3. ΦΑΝΟΣ Ή ΦΑΝΑΡΙ ΚΛΙΜΑΚΑΣ..................................................................9 2.4. ΠΛΑΤΟΣ ΚΛΙΜΑΚΑΣ....................................................................................9 2.5. ΒΑΘΜΙΔΕΣ…………………………………………………………………..10 2.6. ΜΗΚΟΣ ΚΛΙΜΑΚΑΣ .....................................................................................10 2.7. ΠΛΑΤΥΣΚΑΛΑ ...............................................................................................10 2 8. ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΗ ΒΑΘΜΙΔΩΝ ....................................................................10 2.9.ΣΧΗΜΑ ΚΛΙΜΑΚΑΣ ......................................................................................11 2.10.ΜΟΡΦΗ ΚΛΙΜΑΚΑΣ ....................................................................................11

2.11.ΥΛΙΚΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ ΚΑΙ ΕΠΕΝΔΥΣΗΣ ................................................ 12 3.ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΧΡΗΣΤΗ .............................................................................................. 13

4.ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΚΛΙΜΑΚΩΝ ...................................................................................15 4.1. ΔΙΑΣΤΑΣΙΟΛΟΓΗΣΗ ΚΛΙΜΑΚΩΝ............................................................ .16 5.ΕΠΕΝΔΥΣΗ ΚΛΙΜΑΚΩΝ....................................................................................... 19

5.1.ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ ΜΕ ΠΛΑΚΕΣ ..........................................................................19 5.2.ΞΥΛΙΝΕΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ ................................................................................20 5.3 ΕΠΙΣΤΡΩΣΕΙΣ ΜΕ ΣΥΝΘΕΤΙΚΑ ΥΛΙΚΑ ΚΑΙ ΜΟΚΕΤΕΣ ........................21

5.4. ΑΝΑΚΑΙΝΙΣΗ, ΕΠΙΣΤΡΩΣΗ ΦΘΑΡΜΕΝΗΣ ΞΥΛΙΝΗΣ ΚΛΙΜΑΚΑΣ….23 6.ΑΝΤΙΟΛΙΣΘΗΤΙΚΑ ΥΛΙΚΑ ΣΤΙΣ ΚΛΙΜΑΚΕΣ....................................................25 6.1. ΥΛΙΚΑ ΚΑΙ ΤΡΟΠΟΙ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ..........................................................27 7.ΚΙΓΚΛΙΔΩΜΑΤΑ ΚΛΙΜΑΚΑΣ.............................................................................. 29

7.1.ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΚΙΓΚΛΙΔΩΜΑΤΑ............................................................. 31 7.2ΜΟΡΦΕΣ ΧΕΙΡΟΛΙΣΘΗΡΩΝ......................................................................... 32 7.3.ΦΕΡΟΝ ΚΙΓΚΛΙΔΩΜΑ..................................................................................32

8.ΜΕΤΑΛΛΙΚΕΣ ΚΛΙΜΑΚΕΣ ..................................................................................34 8.1.ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ-ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ..............................................35

8.2 ΥΛΙΚΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ............................................................................... 36 9.ΚΛΙΜΑΚΕΣ ΑΠΟ ΣΚΥΡΟΔΕΜΑ ........................................................................... 39 9.1. ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΚΛΙΜΑΚΩΝ ΑΠΟ ΣΚΥΡΟΔΕΜΑ ...................................39 9.2. ΠΡΟΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΜΕΝΕΣ ΚΛΙΜΑΚΕΣ ΑΠΟ ΣΚΥΡΟΔΕΜΑ ............40

10. ΚΥΛΙΟΜΕΝΕΣ ΚΛΙΜΑΚΕΣ-ΔΙΑΔΡΟΜΟΙ....................................................... 42 10.1. ΚΥΛΙΟΜΕΝΕΣ ΚΛΙΜΑΚΕΣ .................................................................... 42 10.1 1. ΒΑΣΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΥΛΙΟΜΕΝΩΝ ΚΛΙΜΑΚΩΝ ............................ 43

10.1.2 ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ ΚΥΛΙΟΜΕΝΩΝ ΚΛΙΜΑΚΩΝ ......................................... 45 10.2. ΚΥΛΙΟΜΕΝΟΙ ΟΡΙΖΟΝΤΙΟΙ Ή ΚΕΚΛΙΜΕΝΟΙ ΔΙΑΔΡΟΜΟΙ............. 46 10.2.1 ΑΡΧΕΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΚΑΙ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ....................................... 46

10.2.2. ΤΕΧΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΥΛΙΟΜΕΝΩΝ ΔΙΑΔΡΟΜΩΝ ...................... 47 10.2.3 ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΚΥΛΙΟΜΕΝΩΝ ΔΙΑΔΡΟΜΩΝ ............47 10.2.4. ΓΕΝΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΚΑΙ ΣΥΝΤΗΡΗΣΗΣ...................... 47

3

ΜΕΡΟΣ Β 11. ΠΑΙΔΙΑ ΚΑΙ ΚΛΙΜΑΚΕΣ ................................................................................... 49 11.1. ΜΕΛΕΤΗ ΣΕ ΠΑΙΔΙΑ ΤΗΣ ΕΠΙΡΡΟΗΣ ΤΩΝ ΜΕΘΟΔΩΝ ΦΟΡΤΙΩΝ ΚΑΙ .ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ ΚΑΤΑ ΤΟ ΠΕΡΠΑΤΗΜΑ ΣΕ ΣΚΑΛΟΠΑΤΙΑ ........... 49

11.1.1.ΕΙΣΑΓΩΓΗ ...........................................................................................50 11.1.2.ΜΕΘΟΔΟΣ ...........................................................................................50 11.1.3.ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ............................................................................. 53

11.1.3.1. ΑΝΑΒΑΣΗ ............................................................................. 54 11.1.3.2. ΚΑΘΟΔΟΣ ........................................................................... 55 11.1.4.ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ............................................... 56

11.1.5.ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ ................................................................................ 60 12 ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ ΤΗΝ ΚΑΘΟΔΟ ΚΛΙΜΑΚΩΝ (ΕΡΕΥΝΑ) .................................................................................................................. 61 12.1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ.....................................................................................................62 12.2.ΜΕΘΟΔΟΣ ...................................................................................................63 12.2.1.ΠΕΙΡΑΜΑ .......................................................................................... 64 12.ΑΝΑΛΥΣΗ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ............................................................................... 64

12.3.ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ………………………………………………………....66 12.3.1.ΔΥΝΑΜΕΙΣ ΕΠΙΓΕΙΑΣ ΑΝΤ1ΔΡΑΣΗΣ............................................ 66

12.3.2.ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΟΣ ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΗΣ ΑΠΟΔΟΣΗΣ.............................. 68 12.4. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ...................................................................................... 69

13.ΦΑΛΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΚΛΙΜΑΚΩΝ...............................................72 14.ΑΤΥΧΗΜΑΤΑ ΣΕ ΚΛΙΜΑΚΕΣ............................................................................75

14.1.ΑΙΤΙΕΣ ΑΤΥΧΗΜΑΤΩΝ ΣΕ ΚΛΙΜΑΚΕΣ..................................................75 14.2.ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΣΤΙΣ ΚΛΙΜΑΚΕΣ .................................................................... 76 14.3.ΤΡΟΠΟΙ ΑΠΟΦΥΓΗΣ ΤΡΑΥΜΑΤΙΣΜΩΝ................................................. 77

14.4.ΚΟΣΤΗ ΚΑΙ ΟΦΕΛΗ ...................................................................................79 15 ΟΦΕΛΗ ΑΝΑΡΡ1ΧΗΣΗΣ ΚΛΙΜΑΚΩΝ (ΕΡΕΥΝΑ ΣΕ ΓΥΝΑΙΚΕΣ)............... 80

15.1 .ΕΙΣΑΓΩΓΗ .................................................................................................. 80 15.2 .ΜΕΘΟΔΟΣ .................................................................................................. 80 15.3.ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ..................................................................................... 82 15.4.ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ..................................................................................... 83

Β1ΒΛΙΟΓΡ ΑΦ1Α......................................................................................................... 86

4

ΠΡΟΛΟΓΟΣ Η Εργονομία αποτελεί μία νέα επιστήμη του 20ου αιώνα η οποία γεννήθηκε από την ανάγκη προσαρμογής του περιβάλλοντος εργασίας στις ανθρώπινες ανάγκες. Σκοπός της συγκεκριμένης εργασίας είναι να μελετήσει τις κλίμακες(σκάλες) και κυρίως να δώσει έμφαση στα διάφορα είδη κλιμάκων, στα λειτουργικά στοιχεία μιας κλίμακας και στα υλικά που χρησιμοποιούνται για την κατασκευή τους. Το βασικότερο όμως που μας ενδιαφέρει είναι το πώς μπορούν τα παραπάνω στοιχεία να συνδυαστούν ώστε να επιτευχθεί η καλύτερη εξυπηρέτηση του χρήστη και να αποφευχθούν τυχόν προβλήματα κατά την κατασκευή των κλιμάκων.

5

1.ΕΙΣΑΓΩΓΗ Ζούμε σε μια εποχή που οι εφαρμογές της εργονομίας είναι παντού ορατές. Χαρακτηριστικά παραδείγματα αποτελούν η τοποθέτηση φωτεινής σήμανσης στο πίσω μέρος των αυτοκινήτων στο ύψος των ματιών του οδηγού που προειδοποιεί για την ενεργοποίηση των φρένων του προπορευόμενου αυτοκινήτου, η χρήση εικονιδίων που διευκόλυνε αφάνταστα την άμεση επικοινωνία μεταξύ ανθρώπου και υπολογιστή, οι τροποποιημένες λαβες των εργαλείων και μηχανών και τέλος η εφαρμογή τεχνολογίας hypertext στους browsers που οδήγησε στην ανάπτυξη του παγκόσμιου ιστού (www). Βέβαια η εργονομία βρίσκει και αλλού εφαρμογές και σήμερα, όσο πότε άλλοτε, γνωρίζει τεράστια ανάπτυξη και εξειδίκευση. 1.1. Όμως τι είναι η Εργονομία; Εργονομία είναι η επιστήμη που μελετά τον σχεδιασμό προϊόντων, χωρών εργασίας και περιβάλλοντος και τα καθιστά φιλικά προς τον άνθρωπο. Είναι με λίγα λόγια η επιστημονική μελέτη της ανθρώπινης εργασίας. Κατά τον Pheasant (1991) μάλιστα εργονομία είναι η εφαρμογή επιστημονικών γνώσεων που σχετίζονται με τον άνθρωπο στον σχεδιασμό αντικειμένων, συστημάτων και περιβάλλοντος εργασίας. Όσον αφορά τις κλίμακες, η εργονομία αποτελεί ένα βασικό κομμάτι της διαδικασίας σχεδιασμού και κατασκευής τους. Και αυτό γιατί οι σκάλες είναι το στοιχείο του κτιρίου που αποτυπώνεται στη μνήμη των ανθρώπων περισσότερο από κάθε άλλο. Σήμερα οι σκάλες χαρακτηρίζονται κυρίως από τη χρήση του κτιρίου αλλά και από τη χρήση τους. Ωστόσο θα πρέπει να δίνεται ιδιαίτερη προσοχή κατά την κατασκευή της κλίμακας έτσι ώστε να είναι ασφαλής, άνετη και εργονομικά σχεδιασμένη. Αναμφίβολα λοιπόν η εργονομία βρίσκει εφαρμογή σε όλα τα στάδια σχεδιασμού και κατασκευής κάθε είδους κλίμακας. Ο εργονόμος καλείται να κατανοήσει τους στόχους που εξυπηρετεί η κατασκευή σκαλών , να εντοπίσει τους πιθανούς χρήστες και να εξουδετερώσει τα πιθανά προβλήματα που προκύπτουν κατά την κατασκευή και χρήση τους .Έτσι, η εργονομία συντελεί στην αποφυγή ατυχημάτων εξαιτίας κατασκευαστικών σφαλμάτων. Όμως προτού ασχοληθούμε αναλυτικά ας δούμε λίγα πράγματα για της κλίμακες.

6

1.2.ΓΕΝΙΚΑ ΓΙΑ ΤΙΣ ΣΚΑΛΕΣ Όπου και αν κοιτάξει κανείς βλέπει σκάλες...μικρές, μεγάλες, ξύλινες, μεταλλικές, κυλιόμενες, με μοκέτα ή χωρίς. Στο μετρό, στα σπίτια, στα σχολεία, στις δημόσιες υπηρεσίες, στα μαγαζιά, παντού υπάρχουν σκάλες. Κι ενώ οι σκάλες υπάρχουν στην καθημερινότητα μας έχετε αναρωτηθεί ποτέ τι ονομάζουμε σκάλα... ΚΛΙΜΑΚΑ ή ΣΚΑΛΑ ονομάζεται ένα σύνολο βαθμίδων, που χρησιμοποιείται για την κατακόρυφη και αυτοδύναμη πρόσβαση ατόμων από ένα βατό επίπεδο σε ένα άλλο. Οι βαθμίδες αποτελούνται από δύο τεμνόμενα επίπεδα: - ένα οριζόντιο, το πάτημα και - ένα κατακόρυφο ή κεκλιμένο, υπαρκτό ή νοητό, το ύψος ή μέτωπο ή ρίχτυ. Η τομή των δύο αυτών επιπέδων ονομάζεται ακμή της βαθμίδας. Το οικοδομικό στοιχείο που φέρει τις βαθμίδες ονομάζεται βαθμιδοφόρος. Ο χώρος, ανοικτός ή κλειστός, που περιέχει την ή τις κλίμακες ονομάζεται κλιμακοστάσιο, τα δε τμήματα των κλιμάκων μεταξύ των πλατύσκαλων ενός κλιμακοστασίου ονομάζονται βραχίονες. Τα κύρια χαρακτηριστικά στοιχεία μιας κλίμακας είναι το ύψος και το πλάτος των βαθμίδων της, που καθορίζουν τελικά την κλίση της και κατ' επέκταση τον βαθμό άνεσης κατά την χρήση της, αλλά και το πλάτος της κλίμακας που εξαρτάται από το μήκος των βαθμίδων της και καθορίζεται από την απόσταση μεταξύ των κατακόρυφων επιπέδων τοίχοι, στηθαία ή κιγκλιδώματα, υπαρκτών ή νοητών, που την περιέχουν. Οι κλίμακες ανάλογα με την θέση και την χρήση τους διακρίνονται σε: Α. κλίμακες κτιρίων(κατοικιών ή κτιρίων που χρησιμοποιούνται από το κοινό), που είναι: 1. εξωτερικές, εφόσον συνδέουν τον εξωτερικό περιβάλλοντα χώρο με εισόδους κτιρίων ή δύο κτίρια μεταξύ τους και μπορεί να είναι ανοικτές, κλειστές ή ημιυπαίθριες 2. εσωτερικές, εφόσον συνδέουν τους εσωτερικούς χώρους ενός κτιρίου. Οι κλίμακες κτιρίων μπορεί επίσης να είναι:

7

3. κύριες κλίμακες, εφόσον εξυπηρετούν τις κύριες εισόδους και τους χώρους κύριας χρήσης του κτιρίου ή 4. βοηθητικές ή δευτερεύουσες, εφόσον εξυπηρετούν τις δευτερεύουσες εισόδους ή τους βοηθητικούς χώρους και εγκαταστάσεις του κτιρίου. Β. κλίμακες κινδύνου, εφόσον χρησιμεύουν ως μέσον διαφυγής σε περίπτωση κινδύνου και εξυπηρετούν κατά κύριο λόγο την κάθοδο και Γ. κλίμακες υπαίθριων χώρων, οι οποίες συνδέουν τμήματα υπαίθριων χώρων, πχ. κήπων, πλατειών, αυλών, γηπέδων κλπ. Στην κατηγορία αυτή ανήκουν και οι λεγόμενες ραμπόσκαλες, οι κλίμακες δηλαδή εκείνες των οποίων το πάτημα παρουσιάζει κλίση (μέχρι 2%) προς την εμπρόσθια ακμή του και το πλάτος του επιτρέπει την εκτέλεση ενός ή περισσοτέρων βημάτων. Οι κλίμακες ανάλογα με τον τρόπο κατασκευής τους διακρίνονται σε: 1. μόνιμες, όταν έχουν μόνιμη θέση και μορφή, οπότε μπορεί να είναι σταθερές ή κυλιόμενες ανάλογα με την δυνατότητα που έχει το δάπεδο τους να κινηθεί 2. κινητές, όταν παρέχουν την δυνατότητα αλλαγής θέσης ή και κλίσης και 3. φορητές, όταν παρέχουν την δυνατότητα εύκολης μεταφοράς τους από ένα άτομο. Αυτές διακρίνονται σε ευθύγραμμες (απλές ή τηλεσκοπικές) αρθρωτές ή σπαστές και σχοινοκλίμακες διαφόρων ειδών και υλικών. Μια επίσης κατηγορία κλιμάκων είναι και οι μνημειακές κλίμακες, με κύριο χαρακτηριστικό την εντυπωσιακή εμφάνιση σε συνδυασμό με μνημειακούς χώρους ή κτίρια.

8

2.ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΛΙΜΑΚΑΣ

Τα λειτουργικά στοιχεία μιας κλίμακας είναι: • η κλίση • η γραμμή ανάβασης ο φανός ή φανάρι • το πλάτος • το μήκος • το σχήμα • η μορφή • τα πλατύσκαλα • η μεταρρύθμιση των βαθμίδων • τα υλικά κατασκευής και επένδυσης • τα στοιχεία προστασίας του χρήστη.

2.1.ΚΛΙΣΗ ΚΛΙΜΑΚΑΣ

Η κλίση μιας κλίμακας αποτελεί το κυριότερο χαρακτηριστικό στοιχείο της και καθορίζει την άνετη και ασφαλή χρήση της. Η κλίση αφορά ουσιαστικά τον βαθμιδοφόρο της κλίμακας και εξαρτάται από την αριθμητική σχέση μεταξύ ύψους και πλάτους της βαθμίδας της, στη θέση της νοητής γραμμής ανάβασης της κλίμακας.

Η σχέση αυτή καθορίζεται εμπειρικά από τους τύπους: Α. τύπος βηματισμού: 2υ+π= 63εκ, όπου υ= ύψος της βαθμίδας σε εκατοστά π= πλάτος της βαθμίδας σε εκατοστά και σε προβολή εκ των άνω. Η διάσταση 63εκ προκύπτει από το μέσο όρο βηματισμού ενήλικου ατόμου. Β. τύπος άνεσης: π-υ= 12εκ Γ. τύπος ασφάλειας: π+υ= 46±1εκ. Οι συνιστώμενες διαστάσεις ύψους και πλάτους βαθμίδας, ώστε να εξασφαλίζεται η άνετη και ασφαλής χρήση τους από όλα τα εμποδιζόμενα άτομα που μπορούν να βαδίσουν, είναι 15εκ και 33εκ αντίστοιχα για το ύψος και το πλάτος των βαθμίδων.

9

2.2. ΓΡΑΜΜΗ ΑΝΑΒΑΣΗΣ

Γραμμή ανάβασης ονομάζεται η νοητή γραμμή κίνησης του χρήστη, και καθορίζει την θέση της άνετης και ασφαλούς ανάβασης ή κατάβασης της κλίμακας. Η θέση της γραμμής αυτής έχει καθοριστεί εμπειρικά στα 55εκ από την πλησιέστερη πλευρά του φανού και πρέπει σε αυτή τη θέση τα πλάτη των βαθμίδων να είναι ίσα.

2.3.ΦΑΝΟΣ Ή ΦΑΝΑΡΙ ΚΛΙΜΑΚΑΣ

Φανός ή φανάρι κλίμακας ονομάζεται το διάκενο που καθορίζεται από τις εσωτερικές παρειές των βαθμίδων και πλατύσκαλων ή τοίχων .Στα κλιμακοστάσια κτιρίων που χρησιμοποιούνται από το κοινό, και ιδιαίτερα σε εκείνα των σχολείων, το καθαρό πλάτος του φανού συνιστάται να μην υπερβαίνει τα 25 εκ για λόγους ασφαλείας.

2.4.ΠΛΑΤΟΣ ΚΛΙΜΑΚΑΣ

Το πλάτος της σκάλας ορίζεται από το φόρτο της, την απαιτομενη άνεση των χρηστών και την ανάγκη για προσιτό χειρολισθήρα. Η δυναμικότητα της σκάλας εκφράζεται σε άτομα ανά λεπτό ανά μέτρο πλάτους. Για το σωστό υπολογισμό της ροής στη σκάλα εξετάζεται η δυναμικότητα του χώρου που θα εξυπηρετήσει. Το συνολικό ανθρώπινο φορτίο του ορόφου του κτιρίου διαιρείται με το μέσο επιθυμητό χρόνο εκκένωσης και προκύπτει ο αριθμός των ατόμων που θα περάσουν σε ένα λεπτό από ένα συγκεκριμένο μέτρο πλάτους της σκάλας. Οπότε, ανάλογα με την άνεση που θέλει ο μελετητής να παρέχει η σκάλα, ορίζεται το πλάτος της.

Για παράδειγμα, αν ένας όροφος φιλοξενεί 200 άτομα που πρέπει να κατεβούν τη σκάλα σε δύο λεπτά, τότε αυτή πρέπει να μπορεί να εξυπηρετήσει 100 άτομα/λεπτό. Θεωρώντας μια μέγιστη ροή στη σκάλα της τάξης των 45 ατόμων ανά λεπτό ανά μέτρο πλάτους, προκύπτει ελάχιστο πλάτος 2.22 μέτ. Προσθέτοντας και τα απαιτούμενα περίπου 35 εκ. για την τοποθέτηση χειρολισθήρων ή άλλων συμπληρωματικών κατασκευών, το πλάτος της σκάλας ορίζεται στα 2.60 μέτ. Γενικά αποδεκτές τιμές για τη ροή στη σκάλα θεωρούνται τα 20-62 άτομα/λεπτόχμέτ.πλάτους.

• Τα ελάχιστα αποδεκτά πλάτη μιας σκάλας είναι:

• για χαμηλές μονοκατοικίες 90 εκ.

• για πολυκατοικίες τριών και πάνω ορόφων 1.20 μ.

Σε εξωτερικές σκάλες πρέπει να προβλέπεται μια κλίση έως 1:60 προς την εξωτερική πλευρά, ώστε να μπορούν να φεύγουν τα νερά.

10

2.5.ΒΑΘΜΙΔΕΣ

Η σχέση που ορίζει την αναλογία ύψους και πατήματος σκαλοπατιού είναι 2υ+π=63 (υ είναι το ρίχτι, π το πάτημα ενώ 63 εκ. είναι το μέσο μήκος βηματισμού ενός ενήλικου ανθρώπου). Επίσης, ύψη σκαλοπατιού μεγαλύτερα από 18.5 εκ. και πατήματα μικρότερα από 28 εκ. είναι καλό να αποφεύγονται. Η ιδανική αναλογία, όπως προέκυψε από έρευνες του Kaiser-Wilhelm Ινστιτούτου του Ντόρτμουντ είναι 17/29. Σε κάθε περίπτωση οι διαστάσεις του ύψους και του πατήματος του σκαλοπατιού πρέπει να διατηρούνται σταθερές σε όλο το μήκος της σκάλας. Η μέγιστη επιτρεπτή απόκλιση είναι 5 χιλ. Σε μια σκάλα πρέπει να σχηματίζονται τρεις τουλάχιστο βαθμίδες. Πολλοί κανονισμοί απαιτούν να μη σχηματίζονται περισσότερες από 18.

2.6.ΜΗΚΟΣ ΚΛΙΜΑΚΑΣ

Μήκος κλίμακας ονομάζεται το μήκος του αναπτύγματος της γραμμής ανάβασης.Το μήκος αυτό δεν θα πρέπει να υπερβαίνει τα 4-4,5μ χωρίς την μεσολάβηση πλατύσκαλου.

2.7.ΠΛΑΤΥΣΚΑΛΑ

Πλατύσκαλα ονομάζονται τα πατήματα μιας κλίμακας που έχουν πλάτος πολλαπλάσιο του πλάτους του πατήματος των βαθμίδων της και χρησιμεύουν κύρια για την πρόσκαιρη και ασφαλή ανάπαυση του χρήστη, ή για την αλλαγή διεύθυνσης του φορέα ή των βαθμιδοφόρων ή ακόμα για την αρχή και το τέλος της κλίμακας. Το πλάτος τους πρέπει να επιτρέπει τουλάχιστον ένα ή περισσότερα βήματα του χρήστη πριν από το επόμενο ύψος βαθμίδας και να είναι τουλάχιστον 1,20μ. Γενικά, στα κτίρια που χρησιμοποιούνται από το κοινό, πρέπει πάντα να μεσολαβούν πλατύσκαλα κάθε 10 ως 12 το πολύ ύψη κλίμακας, ανεξάρτητα από το αν αλλάζει η διεύθυνση της κλίμακας ή όχι. Μεμονωμένες βαθμίδες δεν πρέπει να κατασκευάζονται σε καμία περίπτωση , οι μικρές δε αυτές υψομετρικές διαφορές θα πρέπει να καλύπτονται με ράμπες κλίσης 5%.

2.8.ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΗ ΒΑΘΜΙΔΩΝ

Μεταρρύθμιση των βαθμίδων ονομάζεται το σύνολο των μεθόδων σχεδιασμού των καμπυλόμορφων κλιμάκων, για την βελτίωση των σφηνοειδών βαθμίδων προς την πλευρά του φανού. Κατά την διαδικασία αυτή το πλάτος (πάτημα) παραμένει σταθερό στη θέση της γραμμής ανάβασης ενώ μειώνεται κατάλληλα στην πλευρά του φανού, αφήνοντας τελικά για κάθε βαθμίδα ελάχιστο πλάτος τουλάχιστον 7εκ. Σε περίπτωση

11

στροφής της γραμμής ανάβασης κατά 180 είναι σκόπιμο για αισθητικούς αλλά και για λειτουργικούς λόγους η μεταρρύθμιση αυτή να περιλαμβάνει τουλάχιστον 14 βαθμίδες, συμμετρικά ως προς τον άξονα στροφής. Σφηνοειδείς βαθμίδες πρέπει να αποφεύγονται γενικά και ιδίως στα κτίρια συνάθροισης κοινού. Αν το ελάχιστο πλάτος μιας "σφηνοειδούς" βαθμίδας είναι ίσο ή μεγαλύτερο του πατήματος στη γραμμή ανάβασης, τότε η βαθμίδα δεν θεωρείται σφηνοειδής.

2.9.ΣΧΗΜΑ ΚΛΙΜΑΚΑΣ Το σχήμα μιας κλίμακας καθορίζεται από την γραμμή ανάβασης της

και μπορεί να είναι ευθύγραμμο, τεθλασμένο, καμπύλο ή μικτό.

2.10.ΜΟΡΦΗ ΚΛΙΜΑΚΑΣ

Η μορφή μιας κλίμακας καθορίζεται από τον τρόπο κατασκευής και στήριξης των βαθμίδων της. Ετσι μπορεί να είναι συμπαγής, φτερωτή, πτυχωτή κλπ. Κατά τον σχεδιασμό κλίμακας θα πρέπει να προτιμάται για λόγους ασφαλείας μια κλίμακα με πατήματα και ύψη πλήρη χωρίς "κορωνίδα" -δηλαδή προεξοχή του πατήματος- όπου το ύψος με το υποκείμενο πάτημα θα σχηματίζουν γωνία 15 . Όσον αφορά το ύψος διέλευσης ορίζεται ως η απόσταση μεταξύ του επιπέδου της βαθμίδας και της οροφής. Σύμφωνα με το Γ.Ο.Κ. το ελάχιστο ελεύθερο ύψος διέλευσης ορίζεται στα 2.20 μέτ. Σε ιδιωτικές εσωτερικές σκάλες είναι συνήθως 2.10 μέτ., ενώ δεν πρέπει να είναι μικρότερο από 2 μέτρα. Σε ειδικές περιπτώσεις εσωτερικής σκάλας σε μονοκατοικίες μπορεί να είναι ικανοποιητικό και τα 1.80μέτρα.

12

2.11.ΥΛΙΚΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ ΚΛΙΜΑΚΑΣ

Τα υλικά κατασκευής του φορέα μιας κλίμακας μπορεί να είναι το οπλισμένο σκυρόδεμα, το ξύλο, ο σίδηρος ή άλλα υλικά σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία. Απαραίτητα όμως πρέπει να παρέχουν στον χρήστη την απαιτούμενη σταθερότητα και ασφάλεια. Ανεξάρτητα από τα υλικά κατασκευής της μια κλίμακα μπορεί να επενδυθεί με διάφορα υλικά, π.χ ξύλο, μάρμαρο, μοκέτα, πλαστικό, κεραμικά πλακίδια κλπ. Απαραίτητη προϋπόθεση για την επιλογή του υλικού επένδυσης είναι η αντιολισθηρότητά του, η ομοιογένεια του, η σταθερότητα του, η αντοχή του στη χρήση και τις καιρικές συνθήκες -προκειμένου για εξωτερικές κλίμακες- η μικρή αντανακλαστικότητά του και η ευκολία του στον καθαρισμό και την συντήρηση.

13

3.ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΧΡΗΣΤΗ

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΧΡΗΣΤΗ

Τα στοιχεία αυτά είναι:

1. Το κιγκλίδωμα ή το στηθαίο ή συνδυασμός αυτών 2. Ο χειρολισθήρας και 3. Το περίζωμα ή σοβατεπί. 4. H σήμανση

1.Tο κιγκλίδωμα ή το στηθαίο ή συνδυασμός αυτών. Κύριο χαρακτηριστικό τους είναι το ύψος και η κατασκευή τους, τα οποία πρέπει να εξασφαλίζουν τον χρήστη από πιθανή πτώση ή τραυματισμό και παράλληλα να παρέχουν την δυνατότητα ασφαλούς τοποθέτησης των χειρολισθήρων σε κατάλληλο ύψος. Ως το πιο κατάλληλο συνολικό ύψος του στηθαίου ή κιγκλιδώματος θεωρούνται τα 0,90μ από την ακμή της βαθμίδας. 2. O χειρολισθητήρας. Το υλικό, η μορφή και αγκύρωσή του πρέπει να εξασφαλίζουν την συγκράτηση ή την έλξη του χρήστη από αυτόν, χωρίς ταυτόχρονα να διακόπτουν τη συνέχεια της κίνησης της παλάμης του χεριού πάνω σε αυτόν. Η επιφάνεια χρήσης του χειρολισθήρα πρέπει να είναι λεία και ευχάριστη στην αφή. Η μορφή του πρέπει να επιτρέπει την ασφαλή και άνετη λαβή από την παλάμη του χρήστη. Μία τέτοια μορφή είναι εκείνη με στρογγυλή ή στρογγυλεμένη διατομή, διαμέτρου 4-5εκ τουλάχιστον κατά το τμήμα της χρήσης. Η αγκύρωση του χειρολισθήρα μπορεί να γίνει επί του στηθαίου ή στην εσωτερική πλευρά του ή επί τοίχου. Στις δύο τελευταίες περιπτώσεις η ελεύθερη απόσταση του χειρολισθήρα από την τελική επιφάνεια του στηθαίου ή τοίχου πρέπει να είναι 4,5-5εκ. Η επιφάνεια αυτή πρέπει να είναι λεία ώστε να αποκλείει τον τραυματισμό των αρθρώσεων των δακτύλων του χρήστη. Στην πρώτη περίπτωση το διάκενο μεταξύ χειρολισθήρα και στέψης στηθαίου πρέπει να κυμαίνεται μεταξύ 5-15εκ.Συνιστάται η τοποθέτηση πάντα δύο συνεχών χειρολισθήρων και από τις δύο πλευρές της κλίμακας, σε ύψη 0.90 και 0,70μ από την ακμή της βαθμίδας, ώστε να διευκολύνονται όλοι οι χρήστες ,καθώς και τα παιδιά και τα άτομα μικρού ύψους. Εάν οι χειρολισθήρες πρόκειται να χρησιμοποιηθούν σαν βοηθητικά μέσα, για έλξη του χρήστη της κλίμακας από αυτούς, τότε ενδείκνυται η ελεύθερη απόσταση μεταξύ τους να μην υπερβαίνει τα 0,90μ. Σε περίπτωση κλιμάκων με βαθμίδες μεγάλου πλάτους συνιστάται η τοποθέτηση χειρολισθήρα και ενδιάμεσα. Τέλος πρέπει οι χειρολισθήρες

14

να προεξέχουν πάντα 30εκ τουλάχιστον οριζόντια, στην αρχή και το τέλος μιας κλίμακας και να συνεχίζονται στα πλατύσκαλα. 3. To περίζωμα (σοβατεπί) Είναι απαραίτητο να υπάρχει σε κάθε περίπτωση κλίμακας, ώστε να εμποδίζει τα βοηθήματα των εμποδιζόμενων ατόμων να πλησιάζουν τα κατακόρυφα στοιχεία της κλίμακας με κίνδυνο τραυματισμού ή και εκτροπής τους. Το ύψος του περιζώματος πρέπει να κυμαίνεται από 5 μέχρι 10 εκ. Σε περίπτωση μη ύπαρξης περιζώματος εκατέρωθεν της κλίμακας και εφόσον υπάρχει κιγκλίδωμα αντί στηθαίου, θα πρέπει να τοποθετείται οριζόντια μπάρα, σε απόσταση 10εκ από την ακμή των βαθμίδων. 4. Η σήμανση Είναι απαραίτητο, οπουδήποτε υπάρχει κλίμακα, να επισημαίνεται κατάλληλα η ύπαρξη της, ιδιαίτερα αν οι χρήστες της είναι και άτομα με προβλήματα στην όραση. Ειδική μέριμνα πρέπει να λαμβάνεται για την επισήμανση της αρχής και του τέλους της κλίμακας, αλλά και των σημείων αλλαγής της διεύθυνσης της, με την κατασκευή λωρίδων επισήμανσης πλάτους 60εκ, από υλικό διαφορετικής υφής και έντονης χρωματικής αντίθεσης με την επένδυση των βαθμίδων. Απαραίτητη επίσης είναι και η επισήμανση με έντονη χρωματική αντίθεση των ακμών όλων των βαθμίδων. Μια άλλη σημαντική λεπτομέρεια για την ασφαλή χρησιμοποίηση μιας σκάλας είναι η εμφανισή της. Μια σκάλα με ενιαία και χωρίς διακοπές απόχρωση και υφή επένδυσης προκαλεί σύγχυση ιδιαίτερα σε ανθρώπους με προβλήματα όρασης, ενώ υπό συγκεκριμένες συνθήκες φωτισμού, όπως ο χαμηλός ή ο ομοιόμορφος φωτισμός, καθίσταται επικίνδυνη για οποιονδήποτε χρήστη. Ζώνες με αισθητή διαφοροποίηση απόχρωσης και υφής είναι απαραίτητο να προβλέπονται τουλάχιστον στην πρώτη και στην τελευταία βαθμίδα κάθε σκάλας. Η πρόβλεψη τους σε όλες τις βαθμίδες βελτιώνει αισθητά τις συνθήκες χρησιμοποίησης της σκάλας.

15

4.ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΚΛΙΜΑΚΩΝ

Ο σχεδιασμός μιας σκάλας πρέπει να γίνεται με ιδιαίτερη προσοχή από τη φάση της μελέτης της κατασκευής, ώστε το αποτέλεσμα να είναι σωστό και να αποφεύγεται ο κίνδυνος ατυχημάτων. Τα απαραίτητα στοιχεία που πρέπει να λαμβάνονται υπόψη για την αρχική επιλογή της μορφής της είναι: • Η διαθέσιμη επιφάνεια στα δύο επίπεδα. • Η ακριβής υψομετρική διαφορά μεταξύ των ορόφων. • Η χρήση του κτιρίου στο οποίο βρίσκεται. Άλλος σχεδιασμός απαιτείται όταν η σκάλα εξυπηρετεί μια απλή κατοικία απ ότι όταν αποτελεί στοιχείο ενός δημόσιου κτιρίου. • Ο φόρτος της. • Τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των ανθρώπων που θα την χρησιμοποιούν. Αν οι χρήστες της σκάλας είναι παιδιά, ηλικιωμένοι ή άτομα με ειδικές ανάγκες, ο σχεδιασμός πρέπει να υπακούει σε μεγέθη που εξυπηρετούν τις ειδικές αυτές κατηγορίες. • Ομάδες χρηστών.

Σε κτίρια όπου είναι σημαντική η πιθανότητα να κυκλοφορούν άτομα

με ειδικές ανάγκες και ηλικιωμένοι, είναι απαραίτητο να προβλέπονται εναλλακτικοί τρόποι κατακόρυφης μετακίνησης(ράμπες, πολυθρόνες-αναβατήρες, ανελκυστήρες). Η περίπτωση αυτή, εκτός από τα ειδικά κτίρια που κατασκευάζονται για συγκεκριμένες δραστηριότητες σχετικές με αυτές τις ομάδες, εμφανίζεται και σε δημόσια κτίρια, ξενοδοχεία, νοσοκομεία κ.ά. Σε χώρους όπου υπάρχει κυκλοφορία ατόμων που μεταφέρουν διαφόρων ειδών προμήθειες -τρόφιμα, ποτά- οι σκάλες αποτελούν σημείο που δυσχεραίνει την κίνηση τους. Εξαιτίας του φορτίου δυσκολεύονται να ελέγξουν τα σκαλοπάτια και υπάρχει κίνδυνος ατυχημάτων. Ένας ανελκυστήρας ή μια ράμπα, όταν πρόκειται για μικρές υψομετρικές διαφορές, μπορούν να εξυπηρετήσουν καλύτερα. Στις σκάλες όπου κυκλοφορούν μικρά παιδιά είναι καλό να υπάρχει ιδιαίτερη πρόληψη στους χειρολισθήρες. Εκτός από τον κύριο χειρολισθήρα που τοποθετείται στο 1.0 μ., ένας δεύτερος που θα τοποθετηθεί χαμηλότερα, σε ύψος 60 εκ. από το πάτωμα κάνει πιο ασφαλή την πορεία των παιδιών. Επίσης, αν το κιγκλίδωμα αποτελείται από διαδοχικές ράβδους -οριζόντιες ή κατακόρυφες- οι αποστάσεις μεταξύ τους δεν πρέπει να ξεπερνούν τα 11 εκ. Έτσι αποκλείεται ο κίνδυνος ένα μικρό παιδί να πέσει από το ενδιάμεσο κενό.

• Η θέση της σκάλας Η θέση της σκάλας εξαρτάται από πολλούς παράγοντες που πρέπει να μελετηθούν καλά πριν από την τελική επιλογή. Σε δημόσιους χώρους με μεγάλη κίνηση η απόληξη της σκάλας στον όροφο δεν πρέπει να είναι σε σημείο που συγκεντρώνει πολλά μετακινούμενα άτομα ή αποτελεί θέση αλλαγής διεύθυνσης γι αυτούς που κυκλοφορούν στον όροφο. Επίσης, η πορεία στη σκάλα οφείλει να είναι συνεχής και ομαλή χωρίς απότομες

16

αλλαγές φοράς. Οι συνθήκες φωτισμού είναι καλό να είναι ομοιόμορφες σε όλο το μήκος μιας σκάλας. Ένα απότομα εκτυφλωτικό φως ή ακόμη και μια εντυπωσιακά ωραία θέα μπορεί να αποσπάσουν την προσοχή του χρήστη της σκάλας και να χάσει τον έλεγχο της κίνησης του. Η πορεία στη σκάλα πρέπει να διατηρείται αδιατάρακτη και να μην υπάρχουν είσοδοι και έξοδοι από αυτή σε σημεία που μπορεί να μην αντιληφθούν οι χρήστες. Γι'αυτό και αν στα πλατύσκαλα υπάρχουν πόρτες, αυτές θα πρέπει να ανοίγουν προς το εσωτερικό του χώρου που εξυπηρετούν και όχι προς τη σκάλα. Σε σκάλες δημόσιων κτιρίων είναι καλό η διατήρηση του πεζού στη δεξιά πλευρά της σκάλας να γίνεται χωρίς ιδιαίτερη προσπάθεια, ώστε να αποφεύγονται προσκρούσεις μεταξύ αυτών που ανεβαίνουν και κατεβαίνουν. Γι'αυτό λοιπόν είναι καλό να αποφεύγονται διακλαδώσεις της σκάλας ή, αν αυτές είναι απαραίτητες, να μπορούν να γίνονται εύκολα αντιληπτές από τα μετακινούμενα άτομα. Ακόμη, σε περιπτώσεις εξόδων διαφυγής η σκάλα που εξυπηρετεί από τους ορόφους μέχρι το ισόγειο πρέπει ευκρινώς να σταματά εκεί και να μη συνεχίζει με την ίδια μορφή προς το υπόγειο. Στην τελευταία περίπτωση είναι δυνατό σε κατάσταση πανικού να μη διακρίνουν οι χρήστες την έξοδο στο ισόγειο αλλά να συνεχίσουν στα παρακάτω επίπεδα. Τέλος, κατά τη φάση του σχεδιασμού πρέπει ο μελετητής να γνωρίζει την ακριβή θέση και έκταση της επιφάνειας που μπορεί να χρησιμοποιήσει για την τοποθέτηση της σκάλας, ώστε να μην προχωρήσει σε λύσεις που θα δεσμεύουν περισσότερο χώρο από αυτόν που διατίθεται. 4.1.ΔΙΑΣΤΑΣΙΟΛΟΓΗΣΗ ΚΛΙΜΑΚΩΝ Οι διαστάσεις της σκάλας τουλάχιστο οι ελάχιστες και μέγιστες ορίζονται πολλές φορές από τους αντίστοιχους κανονισμούς που μπορεί να διέπουν συγκεκριμένους χώρους και λειτουργίες. Υπάρχουν όμως και γενικοί κανόνες που προέκυψαν από έρευνα και την εμπειρία ετών και είναι καλό να ακολουθούνται όταν δεν έρχονται σε αντίθεση με τα μεγέθη των κανονισμών. Επίσης, είναι γενικά καλό να προβλέπονται και συγκεκριμένες απαιτήσεις, όπως η μεταφορά επίπλων σε κτίρια πολυκατοικιών.

Το πλάτος της σκάλας

Το πλάτος της σκάλας ορίζεται από το φόρτο της, την απαιτούμενη άνεση των χρηστών και την ανάγκη για προσιτό χειρολισθήρα. Η δυναμικότητα της σκάλας εκφράζεται σε άτομα ανά λεπτό ανά μέτρο πλάτους. Για το σωστό υπολογισμό της ροής στη σκάλα εξετάζεται η δυναμικότητα του χώρου που θα εξυπηρετήσει. Το συνολικό ανθρώπινο φορτίο του ορόφου του κτιρίου διαιρείται με το μέσο επιθυμητό χρόνο εκκένωσης και προκύπτει ο αριθμός των ατόμων που θα περάσουν σε ένα λεπτό από ένα συγκεκριμένο μέτρο πλάτους της σκάλας. Οπότε, ανάλογα με την άνεση που θέλει ο μελετητής να παρέχει η σκάλα, ορίζεται το πλάτος της. Για παράδειγμα, αν ένας όροφος φιλοξενεί 200 άτομα που πρέπει να κατεβούν τη σκάλα σε δύο λεπτά, τότε αυτή πρέπει να μπορεί

17

να εξυπηρετήσει 100 άτομα/λεπτό. Θεωρώντας μια μέγιστη ροή στη σκάλα της τάξης των 45 ατόμων ανά λεπτό ανά μέτρο πλάτους, προκύπτει ελάχιστο πλάτος 2.22 μέτ. Προσθέτοντας και τα απαιτούμενα περίπου 35 εκ. για την τοποθέτηση χειρολισθήρων ή άλλων συμπληρωματικών κατασκευών, το πλάτος της σκάλας ορίζεται στα 2.60 μέτρα. Γενικά αποδεκτές τιμές για τη ροή στη σκάλα θεωρούνται τα 20-62 άτομα/λεπτόχμέτ.πλάτους. Τα ελάχιστα αποδεκτά πλάτη μιας σκάλας είναι: . για χαμηλές μονοκατοικίες 90 εκ. . για πολυκατοικίες τριών και πάνω ορόφων 1.20 μ. Σε εξωτερικές σκάλες πρέπει να προβλέπεται μια κλίση έως 1:60 προς την εξωτερική πλευρά, ώστε να μπορούν να φεύγουν τα νερά.

Βαθμίδες

Η σχέση που ορίζει την αναλογία ύψους και πατήματος σκαλοπατιού είναι 2υ+π=63 (υ είναι το ρίχτι, π το πάτημα ενώ 63 εκ. είναι το μέσο μήκος βηματισμού ενός ενήλικου ανθρώπου). Επίσης, ύψη σκαλοπατιού μεγαλύτερα από 18.5 εκ. και πατήματα μικρότερα από 28 εκ. είναι καλό να αποφεύγονται. Η ιδανική αναλογία, όπως προέκυψε από έρευνες του Κ&ίδ6Γ-\νί11ΐ6ΐιη Ινστιτούτου του Ντόρτμουντ είναι 17/29. Σε κάθε περίπτωση οι διαστάσεις του ύψους και του πατήματος του σκαλοπατιού πρέπει να διατηρούνται σταθερές σε όλο το μήκος της σκάλας. Η μέγιστη επιτρεπτή απόκλιση είναι 5 χιλ. Σε μια σκάλα πρέπει να σχηματίζονται τρεις τουλάχιστο βαθμίδες. Πολλοί κανονισμοί απαιτούν να μη σχηματίζονται περισσότερες από 18.

Πλατύσκαλα

Τα πλατύσκαλα είναι απαραίτητα σε σκάλες μεγάλου μήκους, ως

σημεία ανάπαυσης των χρηστών. Επίσης χρησιμοποιούνται στα σημεία αλλαγής διεύθυνσης σε ευθύγραμμες σκάλες. Σε περίπτωση ατυχήματος ανακόπτουν την ορμή της πτώσης. Αν οι διαδοχικοί όροφοι έχουν υψομετρική διαφορά μεγαλύτερη από 2.75 μέτ. συνίσταται ο σχηματισμός ενός τουλάχιστο πλατύσκαλου, ενώ ο ελληνικός Γ.Ο.Κ. ορίζει ως μέγιστη διαφορά στάθμης μεταξύ διαδοχικών πλατύσκαλων τα 3.6 μέτ. Το μήκος του πλατύσκαλου ορίζεται ως το άθροισμα του μήκους βηματισμού (ή πολλαπλάσιου αυτού) και του πατήματος της βαθμίδας. Έτσι το ελάχιστο μήκος για μια σκάλα με πάτημα 29 εκ. είναι 1x63+29=92 εκ. Αν το πλατύσκαλο βρίσκεται ανάμεσα σε δύο σκάλες διαφορετικού πλάτους πρέπει να έχει πλάτος ίσο με το μεγαλύτερο από αυτά. Σε άνετες σκάλες κήπων σχηματίζεται ένα πλατύσκαλο ανά τρεις βαθμίδες.

18

Το ύψος διέλευσης Ως ύψος διέλευσης ορίζεται η απόσταση μεταξύ του επιπέδου της βαθμίδας και της οροφής. Σύμφωνα με το Γ.Ο.Κ. το ελάχιστο ελεύθερο ύψος διέλευσης ορίζεται στα 2.20 μέτ. Σε ιδιωτικές εσωτερικές σκάλες είναι συνήθως 2.10 μέτ., ενώ δεν πρέπει να είναι μικρότερο από 2 μέτ. Σε ειδικέςπεριπτώσεις εσωτερικής σκάλας σε μονοκατοικίες μπορεί να είναι ικανοποιητικό και το 1.80 μέτ.

Σπειροειδείς σκάλες

Σκάλες που έχουν 12-20 βαθμίδες μπορούν να αναπτυχθούν σε πλήρη κύκλο. Η γωνία που σχηματίζουν τα σκαλοπάτια κυμαίνεται από 30 έως 18. Συνιστάται να σχεδιάζονται οι σκάλες για δεξιόστροφη ανάβαση, ώστε κατά την κάθοδο ο χειρολισθήρας της εξωτερικής πλευράς να είναι στα δεξιά και η κίνηση να γίνεται με ασφάλεια. Εξαιτίας του σφηνοειδούς σχήματος των βαθμίδων είναι καλό να τηρούνται κάποια ελάχιστα βάθη: .στην παρειά του φαναριού το ελάχιστο πλάτος είναι 12 εκ. .στη γραμμή πορείας -27 εκ. από το όριο της σκάλας- το ελάχιστο πάτημα είναι 28 εκ. Στην εξωτερική παρειά το μεγαλύτερο εύρος είναι της τάξης των 40 εκ. Στο τέλος του σχεδιασμού πρέπει να ελέγχεται ότι το ύψος διέλευσης είναι σε κάθε περίπτωση τουλάχιστο 2.20 μέτρα.

Φωτισμός της σκάλας

Όπως αναφέρθηκε και προηγούμενα, ο φωτισμός της σκάλας επιδιώκεται να είναι κατά το δυνατό ομοιόμορφος σε όλο το μήκος της σκάλας. Τα 150 lux θεωρούνται αρκετά. Είναι καλό να αποφεύγεται η δημιουργία σκιών στα σκαλοπάτια, όπως και η τοποθέτηση φωτιστικών σωμάτων σε χαμηλά ύψη. Τα σημεία όπου μπορεί να υπάρχει κάποια ασυνέχεια (στροφή, είσοδος ή έξοδος ατόμων) πρέπει να φωτίζονται καλά, ενώ είναι απαραίτητο να γίνεται και πλήρης πρόβλεψη για τους απαραίτητους διακόπτες στα σημεία εισόδου και εξόδου από τη σκάλα.

Οι ράμπες

Χρησιμοποιούνται συνήθως ως εναλλακτικές οδοί για ηλικιωμένους ή άτομα με ειδικές ανάγκες και έχουν κλίση μεγαλύτερη από 5%. Το αποδεκτό μέγιστο μήκος μιας ράμπας εξαρτάται από την κλίση και τη θέση της.

19

5. ΕΠΕΝΔΥΣΗ ΚΛΙΜΑΚΩΝ

Στις σκάλες από διάφορα υλικά διακρίνονται: • Το φέρον τμήμα. Αυτό στις ξύλινες σκάλες είναι οι βαθμιδοφόροι

δοκοί και στις σκάλες από σκυρόδεμα είναι η πλάκα όπου τοποθετείται ο κύριος οπλισμός..

• Το κλιμακωτό τμήμα που αποτελεί τη βατή επιφάνεια. Στις ξύλινες σκάλες είναι τα ξύλινα πατήματα που μπορεί να είναι εσωτερικά ενισχυμένα με μεταλλικές διατομές. Στις σκάλες από σκυρόδεμα είναι η κλιμακωτή επιφάνεια που οπλίζεται με ένα στοιχειώδη οπλισμό (συστολής). Οι μεταλλικές σκάλες είναι συνήθως ολόσωμες φέρουσες κατασκευές. Όλα τα είδη των κλιμάκων μπορεί να επενδυθούν με διάφορα υλικά. Η επένδυση μπορεί να καλύπτει μόνο τα πατήματα ή και τα ρίχτια και τα ελεύθερα πλαϊνά της σκάλας. Τα κριτήρια επιλογής και ο τρόπος εφαρμογής των υλικών επίστρωσης είναι ανάλογα με την επένδυση δαπέδων.

5.1.ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ ΜΕ ΠΛΑΚΕΣ

Οι επενδύσεις από φυσικές ή τεχνητές πλάκες εφαρμόζονται μόνο στις σκάλες που είναι κατασκευασμένες με πλάκες από σκυρόδεμα. Για την επίστρωση χρησιμοποιούνται κυρίως μαρμάρινες, προκατασκευασμένες μωσαϊκές πλάκες ή πλάκες από φυσικές πέτρες, που γενικά αντέχουν σε μεγάλες θλιπτικές τάσεις. Τοποθετούνται χωρίς ιδιαίτερες δυσκολίες και με τη χρήση κατάλληλου κονιάματος προσφύονται ισχυρά στο υπόστρωμα. Η επιφάνεια των πλακών μπορεί να λειανθεί ή να στιλβωθεί και ο καθαρισμός και η συντήρηση τους γίνονται εύκολα. Για να κατασκευαστεί η επένδυση της σκάλας από φυσική πέτρα, αρχικά κόβονται οι επενδύσεις των επιμέρους τμημάτων των σκαλοπατιών και συνταιριάζονται μεταξύ τους (πάτημα, ρίχτι, σκαλομέρι). Οι πλάκες εφαρμόζονται πάνω στη σκάλα με συγκολλητικό τρίψιμο και λείανση, κυρίως στις μαρμάρινες πλάκες. Τα ελάχιστα πάχη πλακών από μάρμαρο είναι 3 ως 4 εκ. για το πάτημα και 1,5 ως 2 εκ. για το ρίχτι και λίγο μεγαλύτερα για φυσικές πέτρες. Οι πλάκες επένδυσης πρέπει να είναι ολόσωμες, να εδράζονται και να επικολλούνται σ όλη τους την επιφάνεια στο υπόβαθρο. Το τελείωμα της επένδυσης πρέπει να είναι προσεγμένο στις συναρμογές και στα πλαϊνά τελειώματα. Πολλές από τις ατέλειες που παρατηρούνται στις σκάλες προέρχονται από το κακό κόψιμο και ταίριασμα των πλακών, στα σημεία αυτά.

Η μωσαϊκή επένδυση στις σκάλες γίνεται με τον ίδιο τρόπο όπως και για τα δάπεδα, με ιδιαίτερη προσοχή στα ρίχτια και στις συναρμογές τους με τα πατήματα. Παρουσιάζει καλή πρόσφυση στο υπόστρωμα, αντέχει σε φθορά και σε φορτίσεις και παρέχει λεία και στιλπνή επιφάνεια. Είναι αρκετά φτηνή κατασκευή και εφαρμόζεται κυρίως σε βοηθητικές σκάλες. Το ελάχιστο πάχος μωσαϊκής επίστρωσης είναι 3 εκ. για τα πατήματα και 1,5 εκ. για τα ρίχτια. Κυρίως σε δευτερεύουσες σκάλες ή σε σκάλες αποθηκών εφαρμόζεται

20

επίστρωση από πατητή τσιμεντοκονία με μεγάλη περιεκτικότητα σε τσιμέντο. Αυτή προσφύεται καλά στο υπόστρωμα αν κατασκευαστεί σωστά, αλλιώς υπάρχει κίνδυνος δημιουργίας ρωγμών. Η κατασκευή είναι φθηνή, εύκολη και αρκετά ανθεκτική στη φθορά. Η πρόσμιξη διαφόρων υλικών στην τσιμεντοκονία μπορεί να βελτιώσει τις ιδιότητες της. Μπορεί να προστεθεί σμυρίδα για την αύξηση της επιφανειακής αντοχής και τη μείωση της ολισθηρότητας ή βελτιωτικά μάζας για την αύξηση της αντοχής σε τριβή της πλαστικότητας του υλικού.

5.2.ΞΥΛΙΝΕΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ

Οι επενδύσεις από ξύλο εφαρμόζονται συνήθως σε μικρές σκάλες από σκυρόδεμα, με περιορισμένη κυκλοφορία. Μπορεί ακόμη να εφαρμοστούν μεμονωμένες ξύλινες επιστρώσεις σε ειδικές υποδοχές των πατημάτων μεταλλικών κλιμάκων. Το ξύλο δίνει την αίσθηση της θερμότητας και της ελαστικότητας στο πάτημα, παρέχει λεία επιφάνεια και σημαντική αντοχή σε φορτίσεις. Προϋπόθεση είναι βέβαια η επιλογή της κατάλληλης ξυλείας και η σωστή της εφαρμογή. Πρέπει να χρησιμοποιείται ξυλεία σκληρή και χωρίς ρόζους, ανθεκτική στην τριβή, σε πάχος τουλάχιστον 4 εκ. Για την εφαρμογή, εξομαλύνεται αρχικά η επιφάνεια του σκυροδέματος με ισχυρή τσιμεντοκονία. Στο οπλισμένο σκυρόδεμα πρέπει να έχουν πακτωθεί ειδικά τζινέτια από το στάδιο της κατασκευής. Σ'αυτά βιδώνεται η ξύλινη επένδυση και στη συνέχεια τρίβεται και γυαλίζεται. Αν τα τζινέτια δεν έχουν ενσωματωθεί στη σκάλα από το στάδιο της κατασκευής, τότε μπορεί να ανοιχτούν στο παλιό σκυρόδεμα οπές, να τοποθετηθούν τα τζινέτια και να στερεωθούν με ειδική τσιμεντοκονία.

21

5.3.ΕΠΙΣΤΡΩΣΕΙΣ ΜΕ ΣΥΝΘΕΤΙΚΑ ΥΛΙΚΑ ΚΑΙ ΜΟΚΕΤΕΣ

Η επίστρωση με συνθετικά υλικά και μοκέτες μπορεί να εφαρμοστεί σε σκάλες από σκυρόδεμα ή ξύλο ή σε ειδικές υποδοχές των πατημάτων μεταλλικών κλιμάκων. Γίνεται με διάφορα υλικά με τη μορφή πλακιδίων ή φύλλων, πλαστικά-λινόλεουμ, βινυλικά, πολυβινυλικά, καουτσούκ και μοκέτες με συνθετικά ή μάλλινα νήματα. Οι επενδύσεις αυτές εφαρμόζονται σε κύριες ή σε δευτερεύουσες σκάλες. Τα συνθετικά υλικά είναι ανθεκτικά σε μηχανικές και χημικές καταπονήσεις, ηχοαπορροφητικά και αντιολισθηρά. Καθαρίζονται και συντηρούνται εύκολα και μπορεί να αντικατασταθούν. Χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή στην επιλογή των υλικών γιατί είναι δυνατό να αλλοιωθούν από τις υπεριώδεις ακτινοβολίες. Για την εφαρμογή τους η επιφάνεια του σκυροδέματος πρέπει να εξομαλυνθεί με τσιμεντοκονία ή να τριφτεί. Στη συνέχεια η πλαστική επίστρωση επικολλείται στο υπόβαθρο.

Η εφαρμογή πλαστικών ή μεταλλικών διατομών για την ενίσχυση της ακμής του πατήματος στις σκάλες, βελτιώνει πολύ τη σταθερότητα της επίστρωσης. Υπάρχουν πλαστικά υλικά που εφαρμόζονται χυτά, οπότε η τοποθέτηση τους είναι πιο δύσκολη και σε αντικαταστάσεις ή επιδιορθώσεις δεν είναι εύκολο να ταιριάσει το χρώμα της νέας επιφάνειας με την παλιά. Οι μοκέτες που είναι πιο ευαίσθητες και έχουν θερμή υφή, συνηθίζονται στις επενδύσεις εσωτερικών κλιμάκων κατοικιών και εφαρμόζονται με επικόλληση. Συνήθως ενισχύονται με μεταλλικές ή πλαστικές διατομές τόσο στις ακμές των πατημάτων όσο και στις συναρμογές ριχτιών και πατημάτων. Για να γίνει σωστή εφαρμογή της πλαστικής επίστρωσης ή μοκέτας στις σκάλες, οι ακμές των σκαλοπατιών από σκυρόδεμα ή ξύλο πρέπει να είναι στρογγυλεμένες σε βαθμό ανάλογο με την ευκαμψία του υλικού επίστρωσης. Έτσι ελαχιστοποιούνται οι τάσεις που ασκούνται στις ακμές της επίστρωσης μετά το στέγνωμα της κόλλας. Για να γίνει καλό στρογγύλεμα στις ακμές σκάλας από σκυρόδεμα, μπορεί να χρησιμοποιηθούν τεταρτοκυκλικές μεταλλικές διατομές, στερεωμένες με άγκιστρα μέσα στο σκυρόδεμα, τοποθετημένες πριν από τη σκυροδέτηση.

22

Η επικόλληση πρέπει να είναι πλήρης και να μην αφήνονται κενά

αέρα. Σε περίπτωση που το πάτημα έχει ειδική υποδοχή για την τοποθέτηση της επίστρωσης, πρέπει να ελέγχεται η επικόλληση στο άκρο της υποδοχής. Οι μεταλλικές διατομές ενίσχυσης των ακμών έχουν συνήθως γωνιακή διατομή που το ένα σκέλος της βιδώνεται στο υπόβαθρο. Το άλλο σκέλος καλύπτει την απόληξη της επίστρωσης στην ακμή και μπορεί να πιεστεί να τη συσφίξει. Οι πλαστικές διατομές ενίσχυσης επικολλούνται στο υπόβαθρο και η άκρη της επένδυσης εφαρμόζεται σε ειδική υποδοχή τους ή στην περίπτωση της πλαστικής επένδυσης μπορεί να εφαρμοστεί κορδόνι συγκόλλησης. Οι διατομές ενίσχυσης μπορεί να είναι επίσης σύνθετες από μέταλλο και πλαστικό, να έχουν αντιολισθητική άνω επιφάνεια ή ακόμη το ένα σκέλος τους να επεκτείνεται και να επικαλύπτει το μέτωπο του πατήματος. Η μοκέτα επένδυσης στην περίπτωση σκάλας χωρίς ρίχτι, μπορεί να περιβάλλει ολόκληρο το πάτημα. Τότε η ραφή της επένδυσης πρέπει να βρίσκεται στην κάτω επιφάνεια του πατήματος.

23

5.4.ΑΝΑΚΑΙΝΙΣΗ, ΕΠΙΣΤΡΩΣΗ ΦΘΑΡΜΕΝΗΣ ΞΥΛΙΝΗΣ ΚΛΙΜΑΚΑΣ

Η επίστρωση μιας παλιάς σκάλας αποτελεί ευκαιρία για την ουσιαστικότερη ανακαίνιση της. Στη συνέχεια δίνονται χαρακτηριστικά παραδείγματα για την ανακαίνιση και ταυτόχρονη επίστρωση φθαρμένης ξύλινης σκάλας. .

Ξύλινη επίστρωση. Το πάχος της νέας ξύλινης επίστρωσης προκαλεί συνήθως μικρή ανύψωση των πατημάτων. Αρχικά η επιφάνεια του φθαρμένου πατήματος κόβεται σε σχήμα σφήνας με κλίση προς τα εμπρός. Επίσης αφαιρείται το τμήμα του πατήματος που προεξέχει από το ρίχτι. Στο κεκλιμένο πάτημα τοποθετείται σανίδα από βιομηχανικά προϊόντα ξύλου. Μια ανθεκτική ξύλινη σανίδα κόβεται στο μέγεθος του πατήματος, με σφηνοειδή διατομή αντίστοιχη με την κλίση του πατήματος. Αυτή βιδώνεται στο πίσω μέρος του πατήματος και επικολλείται στο εμπρόσθιο μέρος. Πάνω στη νέα, οριζόντια επιφάνεια του πατήματος εφαρμόζεται νέα στρώση από βιομηχανικά προϊόντα ξύλου και σ αυτή καρφώνεται η τελική ξύλινη επίστρωση. Η κατασκευή σταθεροποιείται στην ακμή του πατήματος με στρογγυλεμένη ξύλινη, πλαστική ή μεταλλική διατομή που στερεώνεται μέσα στο υλικό του πατήματος.

Ξύλινο παρκέτο. Αφαιρείται το τμήμα του πατήματος που προεξέχει από το ρίχτι, καθώς και τα φθαρμένα τμήματα του πατήματος. Κατασκευάζεται νέο τελείωμα της ακμής και στερεώνεται μέσα στο υλικό του πατήματος. Οι κοιλότητες του πατήματος γεμίζονται με υλικό επιδιόρθωσης. Στην υγιή επιφάνεια του πατήματος καρφώνεται μοριοσανίδα ή κόντρα-πλακέ πάχους 6 ως 8 χιλ. και πάνω της επικολλείται ξύλινο παρκέτο πάχους περίπου 9 χιλ.

Πλαστική επίστρωση. Αφαιρείται το τμήμα του πατήματος που προεξέχει από το ρίχτι, καθώς και τα φθαρμένα τμήματα του πατήματος. Καρφώνεται η νέα ξύλινη διατομή τελειώματος στο άκρο της ακμής και γεμίζονται οι κοιλότητες του πατήματος. Βιδώνεται ένα πάνω κόντρα-πλακέ ή μοριοσανίδας στην επιφάνεια του πατήματος και επικολλείται ή

24

βιδώνεται αντίστοιχα μια πλαστική ή μεταλλική διατομή ενίσχυσης της ακμής. Εφαρμόζεται λεπτή επίστρωση επιπέδωσης και πάνω της επικολλείται η πλαστική επένδυση σε φύλλα ή πλακίδια.

Επένδυση ιιε μοκέτα Όταν η μοκέτα δε σταματά την ακμή του πατήματος, αλλά επικαλύπτει το μέτωπο του και στερεώνεται στο κάτω μέρος του, τότε πρέπει να χρησιμοποιηθεί μοκέτα καλής ποιότητας και οι ακμές του πατήματος που προεξέχει από το ρίχτι αφαιρείται και αντικαθίσταται με ένα νέο ειδικό προφίλ. Αυτό είναι στρογγυλεμένη ξύλινη δοκίδα η οποία περιβάλλεται από μοκέτα, επικολλημένη πάνω της και καρφωμένη στο κάτω μέρος. Μετά την επιδιόρθωση του πατήματος, καρφώνεται πάνω του μια σανίδα κόντρα-πλακέ. Πάνω της εφαρμόζεται η μοκέτα με προσεκτική επικόλληση και κόβεται στη συναρμογή με το ρίχτι.

25

6.ΑΝΤΙΟΛΙΣΘΗΤΙΚΑ ΥΛΙΚΑ ΣΤΙΣ ΚΛΙΜΑΚΕΣ

Εκτός από τα γεωμετρικά στοιχεία, τη μορφή και την αισθητική μιας σκάλας, η αναγνωρισιμότητα και η ασφαλής χρησιμοποίηση της αποτελούν απαραίτητα στοιχεία, τα οποία απαιτούν ιδιαίτερη μέριμνα τόσο κατά τη μελέτη όσο και κατά την κατασκευή. Μεγάλο μέρος των ατυχημάτων τα οποία συμβαίνουν σε σκάλες έχουν την αιτία τους στην ολισθηρότητα των πατημάτων, λεπτομέρεια που συχνά παραβλέπεται κατά το σχεδιασμό και την κατασκευή μιας σκάλας. Αρκετά από τα υλικά που χρησιμοποιούνται σε επενδύσεις βαθμίδων προσφέρονται με επιφάνεια ολισθηρή, ενώ άλλων η επιφάνεια καθίσταται ολισθηρή με τη χρήση. Το πρόβλημα είναι εντονότερο σε πολυσύχναστους χώρους όπου η εντατική χρήση των κλιμάκων αυξάνει την ολισθηρότητα των πατημάτων με την έντονη φθορά που προκαλεί. Ο κίνδυνος ατυχημάτων λόγω ολισθηρότητας είναι ιδιαίτερα αυξημένος όταν η σκάλα χρησιμοποιείται από ανθρώπους με μειωμένη κινητικότητα, προβλήματα όρασης, παιδιά, άτομα που μεταφέρουν φορτία κ.ά. καθώς και σε συνθήκες ακατάλληλου φωτισμού, έντονης υγρασίας κτλ.

Οι σκάλες αποτελούν συνήθως τμήματα οδεύσεων διαφυγής σε περίπτωση κινδύνου με συνέπεια να μην είναι δυνατό να αποκλειστεί η χρησιμοποίηση τους και σε συνθήκες πανικού. Η βελτίωση της ασφάλειας χρήσης μιας σκάλας συνεπάγεται την πρόβλεψη για μείωση της ολισθηρότητας των επιφανειών των πατημάτων ακόμη από το στάδιο του σχεδιασμού και της επιλογής των υλικών κατασκευής και επένδυσης. Κάποια υλικά επένδυσης όπως τα συνθετικά, χαρακτηρίζονται από μειωμένη ολισθηρότητα, ενώ κάποια άλλα όπως τα μέταλλα, το μάρμαρο ή ο γρανίτης, μπορούν να αποκτήσουν αντιολισθητική επιφάνεια με κατάλληλη επεξεργασία. Επίσης, ειδικά διαμορφωμένα κεραμικά πλακίδια είναι δυνατό να χρησιμοποιηθούν σε επένδυση σκάλας με απαίτηση μειωμένης ολισθηρότητας. Ανεξάρτητα από το υλικό της επίστρωσης και την επιφάνεια του πατήματος, η χρησιμοποίηση ειδικών αντιολισθητικών διατομών ή ταινιών βελτιώνει αισθητά την ασφάλεια χρήσης της σκάλας. Αν και ολόκληρη η επιφάνεια του πατήματος μπορεί να εγκυμονεί κινδύνους ολίσθησης, οι κίνδυνοι είναι αυξημένοι στο εμπρόσθιο τμήμα της επιφάνειας αυτής και σε βάθος 10 οπι περίπου από την ακμή του πατήματος.

Τρόποι και μέσα περιορισμού της ολισθηρότητας υπάρχουν πολλά. Η επιλογή εξαρτάται από το υλικό επένδυσης ή κατασκευής του πατήματος, την επιθυμητή υφή και εμφάνιση της επιφάνειας χρήσης καθώς και τις συνθήκες χρήσης της σκάλας. Όταν πρόκειται για μεταλλικές επιφάνειες, οι οποίες πρέπει να παραμείνουν εμφανείς, χρησιμοποιούνται μεταλλικά φύλλα ανάγλυφα ή διάτρητα ή ειδικές μεταλλικές σχάρες (γραδελάδες). Στην περίπτωση των διάτρητων φύλλων και των σχαρών ιδιαίτερη προσοχή απαιτείται στο μέγεθος, στη γεωμετρία και στην πυκνότητα των οπών, ώστε να μην υπάρχει κίνδυνος ατυχήματος λόγω παγίδευσης των υποδημάτων. Οι φυσικές πλάκες, όπως μάρμαρο, γρανίτης κτλ., που χρησιμοποιούνται στα πατήματα, μπορούν να έχουν διαμορφωμένη αδρή

26

ή ανάγλυφη την επιφάνεια χρήσης. Στις επιστρώσεις με κεραμικά πλακίδια μπορούν να χρησιμοποιηθούν ειδικά αντιολισθητικά πλακίδια σε συνδυασμό με αντιολισθητικές διατομές προστασίας της εμπρόσθιας ακμής του πατήματος ή ειδικά τεμάχια επίστρωσης πατημάτων με ανάγλυφη την επιφάνεια χρήσης στη ζώνη υψηλού κινδύνου ολίσθησης.

Μια άλλη σημαντική λεπτομέρεια για την ασφαλή χρησιμοποίηση μιας σκάλας είναι η αναγνωρισιμότητά της. Μια σκάλα με ενιαία και χωρίς διακοπές απόχρωση και υφή επένδυσης προκαλεί σύγχυση ιδιαίτερα σε ανθρώπους με προβλήματα όρασης, ενώ υπό συγκεκριμένες συνθήκες φωτισμού, όπως ο χαμηλός ή ο ομοιόμορφος φωτισμός, καθίσταται επικίνδυνη για οποιονδήποτε χρήστη. Ζώνες με αισθητή διαφοροποίηση απόχρωσης και υφής είναι απαραίτητο να προβλέπονται τουλάχιστον στην πρώτη και στην τελευταία βαθμίδα κάθε σκάλας. Η πρόβλεψη τους σε όλες τις βαθμίδες βελτιώνει αισθητά τις συνθήκες χρησιμοποίησης της σκάλας. Η εφαρμογή αντιολισθητικών υλικών σε απόχρωση διαφορετική από την απόχρωση της επιφάνειας των πατημάτων βελτιώνει ταυτόχρονα τη βατότητα και την αναγνωρισιμότητά της σκάλας.

Εκτός από τις τεχνικές παραμέτρους, όπως αντοχή του υλικού σε τριβή και της στερέωσης σε απόσπαση, ολισθηρότητα, διάρκεια ζωής κτλ., η αισθητική του τελικού αποτελέσματος αποτελεί πάντοτε ένα βασικό ζητούμενο και πρέπει να διερευνάται και να αποφασίζεται κατά τη διάρκεια της μελέτης. Οι σκάλες αποτελούν απαραίτητα στοιχεία κατακόρυφης σύνδεσης διαφορετικών επιπέδων και για αυτό συγκεντρώνουν το μεγαλύτερο αριθμό των χρηστών ενός κτιρίου.

27

6.1.ΥΛΙΚΑ ΚΑΙ ΤΡΟΠΟΙ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ

Τα αντιολισθητικά υλικά τα οποία χρησιμοποιούνται σε σκάλες μπορούν να διακριθούν γενικά σε τέσσερις ομάδες, ανάλογα με το υλικό και τον τρόπο εφαρμογής:

• Πάτημα με αντιολισθητική επιφάνεια Τα περισσότερα από τα υλικά που χρησιμοποιούνται για την

κατασκευή ή επένδυση των βαθμίδων, διατίθενται συνήθως με επιφάνεια λεία ή στιλπνή. Η ολισθηρότητα της επιφάνειας εξαρτάται σε σημαντικό βαθμό από την υφή της. Μια αδρή ή ανάγλυφη επιφάνεια παρουσιάζει σαφώς μειωμένη ολισθηρότητα σε σχέση με μια στιλπνή από το ίδιο υλικό. Οι πλάκες από φυσική πέτρα όπως μάρμαρο, γρανίτης, σχιστόλιθος κτλ. καθώς και από τεχνητή πέτρα όπως μαρμάρινη, σκυρόδεμα, μωσαϊκό κτλ. μπορούν να χρησιμοποιηθούν με αδρή επιφάνεια, χωρίς λείανση ή στίλβωση ή να υποστούν κατάλληλη επεξεργασία (αμμοβολή, χτένισμα, σκαπιτσάρισμα κτλ.). Η επεξεργασία αυτή μπορεί να εκτείνεται σε ολόκληρη την επιφάνεια του πατήματος ή να περιορίζεται σε τμήμα, το οποίο συμπίπτει με την περιοχή που χρησιμοποιείται περισσότερο ή με τη ζώνη αυξημένου κινδύνου ολίσθησης, προβάλλοντας παράλληλα μια διαφορετική αισθητική άποψη. Τα μεταλλικά πατήματα, όταν πρόκειται να παραμείνουν εμφανή, κατασκευάζονται από ανάγλυφη λαμαρίνα ή από σχάρα. Οι λείες μεταλλικές επιφάνειες είναι γενικά ολισθηρές και για αυτό πρέπει να καλύπτονται με κατάλληλο αντιολισθητικό υλικό. Η ολισθηρότητα της επιφάνειας του ξύλου εξαρτάται από την επεξεργασία της και από τη σκληρότητα του υλικού. Γενικά πρέπει να προτιμούνται βερνίκια εμποτισμού τα οποία αυξάνουν την επιφανειακή σκληρότητα του ξύλου. Με τη φθορά λόγω χρήσης η αδρή επιφάνεια είναι δυνατό να καταστεί ολισθηρή.

• Αντιολισθητική επίστρωση πατημάτων ή ολόκληρων βαθμίδων Ανεξάρτητα από τα χαρακτηριστικά του υλικού του πατήματος και της επιφάνειας του η επίστρωση αποτελεί μια επιλογή, η οποία δεν περιορίζεται μόνο στη βελτίωση της βατότητας της σκάλας ή στην προστασία των χρηστών της από ολίσθηση, αλλά επεκτείνεται τόσο στην προστασία των υλικών των βαθμίδων από φθορά όσο και στην αισθητική της. Οι ελαφρές επιστρώσεις, όπως τάπητες, μοκέτες, πλαστικά φύλλα κτλ., εξασφαλίζουν, γενικά, αντιολισθητική επιφάνεια σε ικανοποιητικό βαθμό, με την προϋπόθεση ότι είναι σταθερά στερεωμένες στο υπόστρωμα. Καλύπτουν ολόκληρη την επιφάνεια του πατήματος ή μέρος μόνο και τοποθετούνται πάνω στην επιφάνεια αυτή ή σε υποδοχή της, ειδικά διαμορφωμένη για το σκοπό αυτό. Σε κάθε περίπτωση η επιφάνεια του υποστρώματος πρέπει να είναι επίπεδη, ομαλή και λεία. Το πολύ μικρό πάχος (συνήθως 2,5 cm - 4 cm) και η ευκαμψία των ελαφρών επιστρώσεων δεν είναι δυνατό να καλύψουν ατέλειες του υποστρώματος. Η στερέωση των φύλλων αυτών στο υπόστρωμα εξασφαλίζεται με μηχανικό τρόπο ή με επικόλληση. Για την επικόλληση χρησιμοποιούνται μόνο προϊόντα που συνιστώνται από τον κατασκευαστή ή τον προμηθευτή των υλικών της επίστρωσης και οπωσδήποτε συμβατά με το υπόστρωμα. Τα προϊόντα αυτά πρέπει να εξασφαλίζουν συγκόλληση ανθεκτική σε

28

οριζόντιες δυνάμεις (ολίσθηση). Στη μηχανική στερέωση χρησιμοποιούνται ειδικές μεταλλικές διατομές, συνήθως από αλουμίνιο, οι οποίες στερεώνονται μηχανικά στο υπόστρωμα (με βίδες, στριφόνια, εκτονούμενα βύσματα, καρφιά κτλ.) και συγκρατούν την επίστρωση. Οι διατομές αυτές τοποθετούνται κατά κανόνα στην εμπρόσθια ακμή του πατήματος στην επάνω πλευρά, οπότε μπορεί να καλύπτουν και τη μετωπική επιφάνεια του πατήματος ή εναλλακτικά, στην κάτω εσωτερική ακμή της προεξοχής. Στην περίπτωση αυτή οι εμπρόσθιες ακμές της πλάκας του πατήματος πρέπει να είναι καμπυλωμένες. Η στερέωση τάπητα με ράβδους στις εσωτερικές ακμές των πατημάτων δεν περιορίζει ουσιαστικά την ολισθηρότητα, καθότι δεν εξασφαλίζεται η σταθερότητα του τάπητα. Ειδική περίπτωση αποτελούν οι εποξεικές επικαλύψεις. Διατίθενται σε ρευστή μορφή και εφαρμόζονται με ρολό ή με εκτοξευτήρα σε λεπτές στρώσεις.

• Αντιολισθητικές διατομές Οι διατομές αυτές αποτελούνται, γενικά, από δυο βασικά μέρη, τη

βάση, η οποία κατασκευάζεται από μέταλλο ή από σκληρό συνθετικό υλικό και την αντιολισθητική επένδυση από συνθετικό καουτσούκ με ενσωματωμένα σκληρά αδρανή. Παράγονται σε διάφορες μορφές και διατίθενται έτοιμες για τοποθέτηση. Τοποθετούνται εύκολα και στερεώνονται με μηχανικό τρόπο στο υπόστρωμα. Στην περίπτωση βαθμίδων από έγχυτο σκυρόδεμα μπορούν να ενσωματωθούν στο νωπό σκυρόδεμα μεταλλικά εξαρτήματα, τα οποία διευκολύνουν τη στερέωση των διατομών ή να χρησιμοποιηθούν ειδικές διατομές, οι οποίες τοποθετούνται στον ξυλότυπο και ενσωματώνονται στο νωπό σκυρόδεμα. Σε κλίμακες βαριάς χρήσης είναι δυνατό να χρησιμοποιηθούν ολόσωμες διατομές από κατάλληλα κράματα με ειδικά διαμορφωμένη αντιολισθητική επιφάνεια χρήσης. Επίσης, οι διατομές στερέωσης των ελαφρών επιστρώσεων μπορεί να έχουν αντιολισθητικές ιδιότητες.

• Αντιολισθητικές ταινίες Πρόκειται για επιμήκη τεμάχια από αντιολισθητικό φύλλο, τα οποία

καλύπτουν την εμπρόσθια ζώνη του πατήματος είτε την περισσότερο επικίνδυνη περιοχή. Τοποθετούνται εύκολα με επικόλληση σε οποιοδήποτε υπόστρωμα. Για την τοποθέτηση πρέπει να επιλέγονται από τα υλικά, που συνιστά ο κατασκευαστής του αντιολισθητικού προϊόντος, τα κατάλληλα αστάρια, σφραγιστικά, κόλλες κτλ., ανάλογα με τη φύση της επιφάνειας, το υλικό του πατήματος και τις χρήσεις της σκάλας και των χώρων, τους οποίους εξυπηρετεί. Οι αντιολισθητικές ταινίες είναι ανθεκτικές σε τριβή και σε ασθενείς χημικούς παράγοντες. Μπορούν να χρησιμοποιηθούν τόσο σε πατήματα χωρίς αντιολισθητική επιφάνεια ή επίστρωση, όσο και σε πατήματα με πρόβλεψη περιορισμού της ολισθηρότητας για βελτίωση της ασφάλειας χρήσης τους, όπως σε σκάλες με συχνή παρουσία υγρών ρύπων, χημικών ουσιών κτλ. καθώς και σε κλιμακοστάσια βιομηχανικών εγκαταστάσεων.

29

7.ΚΙΚΛΙΔΩΜΑΤΑ ΚΛΙΜΑΚΑΣ

Οι σκάλες αποτελούν τμήματα των κατασκευών με ιδιαίτερες λειτουργικές και αισθητικές απαιτήσεις και πολλές δυνατότητες επιλογών. Όταν η σκάλα δεν έχει τοίχο από τη μία ή και από τις δύο πλευρές, τότε για την ασφάλεια των ατόμων που τη χρησιμοποιούν, κατασκευάζεται κιγκλίδωμα ή στα πλατύσκαλα κυρίως στηθαίο. Το κιγκλίδωμα αποτελεί αναπόσπαστο στοιχείο της σκάλας και πρέπει να αντιμετωπίζεται ενιαία κατά τη σχεδίαση. Παραλαμβάνει κατακόρυφες πιέσεις από τη στήριξη των ατόμων και οριζόντιες όταν τους συγκρατεί από τον κίνδυνο πτώσης.

Το κιγκλίδωμα έχει στο πάνω μέρος του το χειρολισθήρα (χειραγωγό, χειρολαβή, κουπαστή), για να συγκρατείται ο χρήστης. Έτσι, επειδή το κιγκλίδωμα δέχεται φορτία, πρέπει να είναι πολύ καλά στερεωμένο και ο χειρολισθήρας να διευκολύνει το κράτημα και το γλίστρημα του χεριού. Ο χειρολισθήρας είναι παράλληλος με την κλίση της σκάλας και τοποθετείται συνήθως σε ύψος 85 ως 90 εκ. από τα πατήματα για να είναι άνετα προσιτός. Για ύψη κλιμάκων πάνω από 12 μέτρα το ελάχιστο ύψος του χειρολισθήρα είναι 1.10 μέτρα ενώ για ειδικά κτίρια καθορίζεται από κανονισμούς. Όταν ο χειρολισθήρας τοποθετείται από την πλευρά του τοίχου, τότε είτε πακτώνεται είτε εντοιχίζεται σ αυτόν. Όταν το πλάτος της σκάλας είναι μικρότερο από 1.25 μέτρα, τότε συνήθως τοποθετείται κιγκλίδωμα μόνο από τη μια ελεύθερη πλευρά. Για πλάτος από 1.25 ως 2.5 μέτρα χρειάζεται και από τις δύο πλευρές, ενώ για μεγαλύτερο από 2.5 μέτρα πρέπει να τοποθετείται κιγκλίδωμα και ενδιάμεσα. Για σκάλες με λιγότερα από πέντε σκαλοπάτια δεν απαιτείται κιγκλίδωμα.

Τα κιγκλιδώματα στηρίζονται στη σκάλα με δυο τρόπους: α) πάνω στα σκαλοπάτια, οπότε ελαττώνεται το συνολικό ωφέλιμο πλάτος της πλάκας, β) στα πλάγια του βαθμιδοφόρου και στην ψάθα της σκάλας, οπότε το πλάτος της σκάλας παραμένει ολόκληρο εκμεταλλεύσιμο. Στην περίπτωση αυτή πρέπει να δοθεί προσοχή ώστε το κενό που δημιουργείται μεταξύ βαθμιδοφόρου και κιγκλιδώματος να μην είναι μεγαλύτερο από 4 εκ.

Τα κιγκλιδώματα κατασκευάζονται ανάλογα με το είδος της σκάλας από ξύλο, μέταλλο, σίδηρο ή αλουμίνιο. Τα στηθαία είναι χτιστά από οπλισμένο σκυρόδεμα ή τοιχοποιία. Υπάρχουν πολλές ποικιλίες συνδυασμού των πιο πάνω υλικών, συμπλήρωσης τους με πλαστικά ή γυάλινα στοιχεία ή ακόμη και συνδυασμού στηθαίων και κιγκλιδωμάτων. Τα ξύλινα κιγκλιδώματα αποτελούνται συνήθως από κατακόρυφους ορθοστάτες, με διατομή κυκλική ή ορθογώνια περίπου 3.5X3.5 εκ. Στερεώνονται στην κατακόρυφη ή κεκλιμένη επιφάνεια του βαθμιδοφόρου ή πάνω στα πατήματα με κάρφωμα ή πάκτωση μέσα σε ειδικές εγκοπές. Τα μεταλλικά κιγκλιδώματα αποτελούνται από κατακόρυφους ορθοστάτες ορθογώνιας ή κυκλικής διατομής. Αυτοί είτε πακτώνονται μέσα στα πατήματα με ισχυρή τσιμεντοκονία, είτε πάνω σε χαμηλό τοιχίο που διαμορφώνεται από τις δυο πλευρές των βαθμίδων. Η στερέωση μπορεί να γίνει και πάνω σε πακτωμένες υποδοχές οπότε οι ράβδοι είναι ενισχυμένες με μεταλλικά ελάσματα στα σημεία πάκτωσης. Τα μεταλλικά κιγκλιδώματα συχνά διαμορφώνονται σε πλαίσια που δέχονται πλήρωση από

30

άθραυστα τζάμια ή διαφανή πλαστικά υλικά έτσι, ώστε να μπορούν να αλλαχτούν σε περίπτωση φθοράς ή ζημιάς. Το στηθαίο μπορεί να έχει το ύψος ή μέρος του ύψους που θα είχε το κιγκλίδωμα. Κατασκευάζεται μετά τη διάστρωση της σκάλας, έχει πάχος 6 ως 8 εκ. και επιχρίεται ή επενδύεται με μάρμαρο ή ξύλο. Στην περίπτωση αυτή, η σκάλα πρέπει να έχει επαρκή αντοχή ώστε να κρατά το βάρος του στηθαίου.

31

7.1.ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΚΙΓΚΛΙΔΩΜΑΤΑ

Η επιλογής της μορφής, των υλικών και της στήριξης των κιγκλιδωμάτων εξαρτάται από το είδος, το υλικό και την αισθητική της σκάλας.

Ξύλινοι ή μεταλλικοί ορθοστάτες πακτώνονται σε αντίστοιχες οπές βάθους 6 -7 εκ. στην ξύλινη βαθμιδοφόρο. Ο χειρολισθήρας είναι ξύλινος ή μεταλλικός με διατομή 1^. Ανάμεσα στα πατήματα και το χειρολισθήρα μπορεί να τοποθετηθεί μια παράλληλη δοκίδα που διαπερνιέται από τους ορθοστάτες και βελτιώνει την ακαμψία της κατασκευής. Ράβδοι και χειρολισθήρας μπορεί να έχουν καμπυλόγραμμη διατομή και να δημιουργούν ένα αρμονικό σύνολο.

Ο χειρολισθήρας και οι δυο ακραίοι ορθοστάτες του κιγκλιδώματος είναι ενσωματωμένοι στην κεκλιμένη βαθμιδοφόρο. Δημιουργείται έτσι ένα πλαίσιο που μπορεί να δεχτεί πλήρωση από τζάμι ασφάλειας ή διαφανές πλαστικό. Η πλήρωση ενσωματώνεται στο πλαίσιο μέσα σε ειδική εγκοπή και επικολλάται για να σταθεροποιηθεί. Οι στρογγυλεμένες ακμές του πλαισίου δημιουργούν καλαίσθητη εικόνα. .

Κιγκλίδωμα από ξύλινους ή μεταλλικούς ορθοστάτες που στηρίζονται πλευρικά στη βαθμιδοφόρο της σκάλας. Οι βίδες στερέωσης μπορεί να είναι αφανείς ή οι κεφαλές τους να προεξέχουν τονισμένες ως διακοσμητικά στοιχεία. Ο χειρολισθήρας στερεώνεται στην εσωτερική επιφάνεια του κιγκλιδώματος.

Τα υλικά του κιγκλιδώματος και του χειρολισθήρα μπορεί να είναι διαφορετικά. Οι ορθοστάτες είναι μεταλλικοί και σχηματίζουν γωνία για να στερεωθούν στη βαθμιδοφόρο όπου εδράζονται τα πατήματα. Χαμηλός, παράλληλος χειρολισθήρας μπορεί να ανήκει στο προκατασκευασμένο σύνολο ή να τοποθετηθεί εκ των υστέρων. Μπορεί να είναι πλήρης ή πλαισιωμένος από ξύλο ή μέταλλο.

Απλή ξύλινη κατασκευή με παραδοσιακή εμφάνιση. Οι ορθοστάτες του κιγκλιδώματος είναι ξύλινοι και όχι απόλυτα ορθογώνιοι. Στερεώνονται στην ακμή των πατημάτων και στο χειρολισθήρα με εμφανείς βίδες.

Οι ορθοστάτες και ο χειρολισθήρας του κιγκλιδώματος είναι ενσωματωμένοι σε πλαισιωμένη κατασκευή. Οι δοκοί διαπερνούν τα πατήματα και το ξύλινο στοιχείο πλήρωσης. Η κατασκευή χαρακτηρίζεται από ακαμψία και από ιδιαίτερη αντοχή σε κρούσεις.

Το κιγκλίδωμα αποτελείται από ξύλινο πανό στηριγμένο σε ορθοστάτες στα άκρα. Στη στροφή της σκάλας τα πανό είναι στερεωμένα σε κοινό ορθοστάτη με βίδες με τονισμένες κεφαλές.

Οι ορθοστάτες του κιγκλιδώματος έχουν τη μορφή πλευρικών πανό και καταλαμβάνουν όλο το πλάτος του πατήματος^ Οι βαθμιδοφόροι κάθε σκαλοπατιού διαπερνούν τα πανό και σταθεροποιούνται με εξωτερική σφήνα.

Ολόσωμα πλαίσια σε σχήμα Π από ξύλο, κόντρα πλακέ ή πλαστικό εδράζονται σε κάθε πάτημα. Συνδέονται μεταξύ τους με εσωτερικούς πύρους και σχηματίζουν πλευρικά στηθαία.

32

7.2.ΜΟΡΦΕΣ ΧΕΙΡΟΛΙΣΘΗΡΩΝ

Οι χειρολισθήρες μπορεί να κατασκευαστούν από το ίδιο ή διαφορετικό υλικό σε σχέση με το κιγκλίδωμα. Κατασκευάζονται συνήθως από ξύλο ή μέταλλο αλλά και από διάφορα πλαστικά ή συνδυασμούς των πιο πάνω υλικών. Μπορεί να έχουν διάφορες διατομές, πλήρεις ή εσωτερικά κενές. Βασικός παράγοντας που πρέπει να λαμβάνεται υπόψη στην επιλογή τους είναι η δυνατότητα που παρέχεται στο να γλιστρά το χέρι και να κρατιέται με ασφάλεια. Η διατομή του χειρολισθήρα πρέπει να προσαρμόζεται με τη μορφή του υπόλοιπου κιγκλιδώματος και ολόκληρης της σκάλας. Το μέγεθος της διατομής υπολογίζεται ανάλογα με την απόσταση των ορθοστατών του κιγκλιδώματος για να αντέχει σε οριζόντια καταπόνηση 50 χλγ. ανά τρέχον μέτρο. Το σχήμα της διατομής παίζει επίσης σπουδαίο ρόλο στη φέρουσα ικανότητα του χειρολισθήρα.

Οι ξύλινοι χειρολισθήρες πρέπει να κατασκευάζονται από πολύ ανθεκτικό και σκληρό ξύλο, γυαλισμένο πολύ καλά για να μην επηρεάζεται από την υγρασία και τη λιπαρότητα των χεριών.Οι μεταλλικοί χειρολισθήρες με πολύπλοκη διατομή προσαρμόζονται με τα κιγκλιδώματα από διακοσμητικές σιδεριές ενώ οι απλοί κυλινδρικού σχήματος μεταλλικοί χειρολισθήρες με τις μοντέρνες σκάλες. Στις άλλες περιπτώσεις, επειδή το μέταλλο είναι ψυχρό στην αφή, συνήθως η βασική μεταλλική διατομή του χειρολισθήρα επενδύεται από το εργοστάσιο με ξύλο ή πλαστικό.

Υπάρχει επίσης μεγάλη ποικιλία από διατομές σύνθετες από διαφορετικά μέταλλα ή μέταλλο και ξύλο. Κρυφός φωτισμός, ενσωματωμένος σε ειδική υποδοχή του χειρολισθήρα, τονίζει αρχιτεκτονικά τη σκάλα και αυξάνει την ασφάλεια της. Οι χειρολισθήρες που στερεώνονται σε πλευρικό τοίχο, πακτώνονται σ αυτόν ή ενσωματώνονται σε ειδική υποδοχή. Αν πακτωθούν πρέπει να αφήνουν περιθώριο από τον τοίχο τουλάχιστο 4 εκ. και να έχουν ύψος τουλάχιστον 8 εκ. για να πιάνονται τα δάχτυλα. Ο τοίχος πρέπει να είναι λείος και ανθεκτικός για να μη φθείρεται και συγκρατεί ρύπους.

7.3.ΤΟ ΦΕΡΟΝ ΚΙΓΚΛΙΔΩΜΑ

Μια ειδική περίπτωση κιγκλιδώματος είναι να αποτελεί αυτό τον φέροντα οργανισμό των σκαλοπατιών. Οι ακραίοι ορθοστάτες του κιγκλιδώματος και ο χειρολισθήρας αποτελούν ένα φέρον πλαίσιο που στηρίζεται στις πλάκες των ορόφων. Τα πατήματα της σκάλας αναρτώνται από αυτό το πλαίσιο με τη βοήθεια των ενδιάμεσων ορθοστατών του κιγκλιδώματος. Με το σύστημα αυτό μπορεί να κατασκευαστούν ελαφρές και οικονομικές σκάλες με ενδιαφέρουσα αρχιτεκτονική. Τα πατήματα αναρτώνται από το ξύλινο φέρον πλαίσιο του κιγκλιδώματος με χαλύβδινες ντίζες διαμέτρου 20 - 22 χιλ. Αυτές διαπερνούν τα ξύλινα πατήματα και στερεώνονται στο κάτω μέρος τους με βίδες και ροδέλες. Ανάμεσα στις ντίζες παρεμβάλλονται ξύλινες σανίδες ως στοιχεία πλήρωσης του κιγκλιδώματος.

33

Το φέρον πλαίσιο του κιγκλιδώματος έχει διατομή Τ ή Τ για να έχει μεγαλύτερη αντοχή σε πλευρικές παραμορφώσεις. Τα πατήματα αναρτώνται από τους ξύλινους κατακόρυφους ορθοστάτες με κατάλληλες εγκοπές στα άκρα για να στερεώνονται στο πλαίσιο. Οι συνδέσεις στερεώνονται με ισχυρές εσωτερικές βίδες. Οι οπές των κοχλιών πρέπει να απέχουν αρκετά από τα άκρα των δοκίδων για να μη δημιουργούνται ρωγμές κατά την επιφόρτιση της κατασκευής. Από το φέρον πλαίσιο του κιγκλιδώματος αναρτώνται μεταλλικές δοκίδες διατομής περίπου 20X40 χιλ. και συνδέονται μεταξύ τους με οριζόντια τμήματα. Οι συνδέσεις γίνονται με συγκόλληση επιτόπου ή στο εργοτάξιο. Δημιουργείται μια κατασκευή από ανεστραμμένα, κλιμακωτά πλαίσια που πάνω τους εδράζονται τα πατήματα και στερεώνονται οι βίδες. Το κιγκλίδωμα συμπληρώνεται με βίδες καθώς και με γυάλινα ή διαφανή πλαστικά πανό.

34

8.ΜΕΤΑΛΛΙΚΕΣ ΚΛΙΜΑΚΕΣ

Αφού είδαμε αναλυτικά τον σχεδιασμό, την επίστρωση της σκάλας καθώς επίσης και τα υλικά που χρησιμοποιούνται για την κατασκευή της, θα ασχοληθούμε με μερικά είδη κλιμάκων ξεκινώντας από τις μεταλλικές.

Οι μεταλλικές σκάλες συνήθως δεν εφαρμόζονται σε κτίρια κατοικίας παρά μόνο ως βοηθητικές και ως σκάλες εξόδου κινδύνου. Παλιότερα, στους φωταγωγούς ή στον ακάλυπτο χώρο ήταν απαραίτητη η χρήση μεταλλικής ευθύγραμμης ή κυκλικής σκάλας για υπηρεσιακούς λόγους και για έξοδο κινδύνου. Αντίθετα, οι μεταλλικές σκάλες χρησιμοποιούνται πολύ συχνά σε άλλα είδη κτιρίων όπως τα βιομηχανικά κτίρια, τα πολυώροφα μεταλλικά κτίρια γραφείων, οι αποθήκες και τα καταστήματα. Σκάλες από αλουμίνιο χρησιμοποιούνται σε εσωτερικούς χώρους με περιορισμένη χρήση. Τέλος, χρησιμοποιούνται σε υπαίθριους χώρους, σε πάρκα, σε ανισόπεδες διαβάσεις κ.ά. Αν συνδυαστεί η μεταλλική σκάλα με άλλα υλικά, όπως το ξύλο και το σκυρόδεμα, οι εφαρμογές της σε χώρους διαφόρων χρήσεων επεκτείνεται σημαντικά.

35

8.1.ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ-ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ

Η ελαφριά κατασκευή της μεταλλικής σκάλας είναι το πιο βασικό της πλεονέκτημα. Το σχετικά χαμηλό κόστος της κατασκευής μεταλλικής σκάλας είναι αναμφισβήτητα θετικό στοιχείο για την επιλογή της σε σχέση με άλλα υλικά. Ένα από τα πλεονεκτήματα επίσης που έχουν οι μεταλλικές σκάλες είναι η δυνατότητα να γίνουν προκατασκευασμένα τα τμήματα τους. Τα σκαλοπάτια, οι κουπαστές, ο φέρων σκελετός της σκάλας ή ακόμη και το σύνολο της, μπορούν να κατασκευαστούν σε εργαστήριο και όχι στο εργοτάξιο, όπως για παράδειγμα μια προκατασκευασμένη κυκλική μεταλλική σκάλα που ενώνει κατάστημα με πατάρι. Οι μεταλλικές σκάλες μπορούν επίσης να μεταφερθούν εύκολα και να τοποθετηθούν σε άλλο σημείο. Σε χώρους με ανάγκη για μετατροπές χρήσεων και χώρων, όπως για παράδειγμα σε μια βιομηχανία, οι μεταλλικές σκάλες είναι προτιμότερες από άλλες κατασκευασμένες από άκαμπτα υλικά. Έτσι, σε βιομηχανίες όπου χρειάζεται να αλλάξουν χρήση κάποια εργαστήρια και κάποιοι χώροι παραγωγής, οι μεταλλικές σκάλες μπορούν να μεταφερθούν αλλού. Η αντοχή σε φωτιά μεταλλικής σκάλας από τα μέταλλα που χρησιμοποιούνται στην κατασκευή της, είναι μεγαλύτερη από τα περισσότερα είδη ξυλείας αλλά μικρότερη από το σκυρόδεμα. Κάποια είδη πρεσαριστής ξυλείας (μείωση της διατομής περίπου στο μισό με εμποτισμό από ειδικά χημικά), έχουν πυραντοχή μεγαλύτερη από αυτή του σκυροδέματος.

Το βασικότερο μειονέκτημα στις μεταλλικές σκάλες είναι ο κτυπογενής ήχος που δημιουργείται στο μεταλλικό πάτημα από τα τακούνια. Σε χώρους όπου απαιτείται ησυχία, τα πατήματα μπορεί να επενδυθούν με μοκέτες, ξύλα και άλλα ελαστικά και αντικραδασμικά επιστρώματα. Η υγρασία είναι ένα από τα κυριότερα προβλήματα των μετάλλων. Για το λόγο αυτό, τόσο οι μεταλλικές σκάλες εξωτερικών χώρων, όσο και οι σκάλες χώρων με μεγάλη σχετική υγρασία πρέπει να επικαλύπτονται με αντιδιαβρωτικά και υγρομονωτικά βερνίκια για την αποφυγή σκουριάς. Αυτό φυσικά δεν ισχύει για τις σκάλες από αλουμίνιο. Το μειονέκτημα της ολισθηρότητας των μεταλλικών φύλλων που χρησιμοποιούνται ως βατήρες, αντιμετωπίζεται με ειδικές κατασκευαστικές διατάξεις και λεπτομέρειες καθώς και με αντιολισθητικά μεταλλικά φύλλα.

36

8.2.ΥΛΙΚΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ

Τα δομικά υλικά που χρησιμοποιούνται στην κατασκευή των επί μέρους στοιχείων καθώς και του συνόλου της μεταλλικής σκάλας είναι τα παρακάτω:

• Επίπεδα φύλλα γαλβανισμένης λαμαρίνας ή σιδερόφυλλα. • Επίπεδα φύλλα με ραβδώσεις. • Μεταλλικές στράντζες ορθογωνικής και τετράγωνης διατομής. • Σιδερογωνιές (Τ). • Μεταλλικές διατομές (Π). • Μεταλλικές διατομές ζιγκ ζαγκ (Ζ). • Μεταλλικές διατομές ταυ (Τ). • Μεταλλικές διατομές διπλού ταυ. • Μεταλλικοί σιδεροσωλήνες (ο). • Μεταλλικές εσχάρες. • Διάτρητα μεταλλικά πλέγματα. • Διατομές αλουμινίου. • Προκατασκευασμένες χαλύβδινες διάτρητες γωνίες. • Προκατασκευασμένοι χαλύβδινοι διάτρητοι σωλήνες

τετραγωνικής διατομής. • Ράβδοι και κόμβοι από χωροδικτυώματα.

Από σιδερόφυλλα μπορούν να κατασκευαστούν τα πατήματα και με μεγαλύτερο πάχος (4 ως 5 χιλ.) οι βαθμιδοφόροι. Τα επίπεδα σιδερόφυλλα με ραβδώσεις ως αντιολισθητικά έχουν εφαρμογή κυρίως στα πατήματα. Οι μεταλλικές διατομές χρησιμοποιούνται στην κατασκευή του φέροντα οργανισμού της σκάλας δηλαδή, στους βαθμιδοφόρους, στη στήριξη των βαθμίδων, στην ενίσχυση των βαθμίδων ως πλαίσια, στην κατασκευή του ορθοστάτη σε περιπτώσεις κυκλικής σκάλας, στην κατασκευή της κουπαστής και στην κατασκευή του κιγκλιδώματος. Οι εσχάρες χρησιμοποιούνται στα πατήματα, στα πλατύσκαλα και στα δάπεδα καθώς είναι αντιολισθητικά. Τα πλέγματα χρησιμοποιούνται ως πατήματα και ως κιγκλιδώματα. Οι διατομές αλουμινίου χρησιμοποιούνται σε ελαφριές εσωτερικές σκάλες καθώς και σε κρυφές, αναδιπλούμενες σκάλες. Οι προκατασκευασμένες χαλύβδινες διάτρητες γωνίες χρησιμοποιούνται για σκάλες σε πατάρια, αποθήκες, βιβλιοθήκες, αρχειοθήκες κ.ά επειδή με την ίδια διατομή κατασκευάζονται και τα ίδια τα πατάρια, τα ράφια κτλ.

37

Η κατασκευή και συναρμολόγηση των επί μέρους στοιχείων της

μεταλλικής σκάλας επιτυγχάνεται με διάφορους τρόπους όπως: Ι)Απευθείας κόλληση δύο στοιχείων μεταξύ τους. II) Κόλληση χρησιμοποιώντας γωνιακά και μη ελάσματα, III) Απευθείας βίδωμα δύο στοιχείων μεταξύ τους, IV) Βίδωμα χρησιμοποιώντας γωνιακά και μη ελάσματα, V) Κούμπωμα VI) Χρήση αμφικέφαλωνήλων (πιρτσίνια) και VII) Συνδυασμός των παραπάνω. Πρακάτω παρατίθενται ορισμένες εικόνες από μεταλλικές σκάλες

38

39

9.ΚΛΙΜΑΚΕΣ ΑΠΟ ΣΚΥΡΟΔΕΜΑ

9.1.ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΚΛΙΜΑΚΩΝ ΑΠΟ ΣΚΥΡΟΔΕΜΑ

Οι σκάλες από σκυρόδεμα είναι πολύ συνηθισμένες στις σύγχρονες κατασκευές. Πρόκειται για απλά, ανθεκτικά και πυρασφαλή δομικά στοιχεία που συνδυάζονται με τις ανάλογες επενδύσεις στις βαθμίδες και στους τοίχους των κλιμακοστασίων. Μπορεί να έχουν οποιαδήποτε μορφή και ποικίλες επιστρώσεις όπως μάρμαρο, μωσαϊκό, φυσικές πλάκες ή ακόμη πλαστικό ή μοκέτα μετά από επίχριση με ισχυρή τσιμεντοκονία. Σχετικά με το σύστημα κατασκευής οι σκάλες από σκυρόδεμα μπορεί να είναι ολόσωμες χυτές μαζί με το φέροντα οργανισμό των κτιρίων από σκυρόδεμα ή προκατασκευασμένες. Σκάλες από άοπλο σκυρόδεμα δεν κατασκευάζονται γιατί και στις πιο απλές περιπτώσεις καλό είναι οι βαθμίδες τους για να μην καταπονούνται σε κάμψη να είναι οπλισμένες έστω και με στοιχειώδες πλέγμα. Σε όλες τις άλλες περιπτώσεις οι σκάλες από σκυρόδεμα πρέπει να οπλίζονται με μεγάλη προσοχή. Τα ανεξάρτητα σκαλοπάτια οπλίζονται ως δοκοί ανάλογα με τις συνθήκες στήριξης τους. Στις σκάλες που αποτελούνται από μια ενιαία πλάκα με εδραζόμενα σκαλοπάτια η πλάκα οπλίζεται με κύριο οπλισμό ενώ το τεθλασμένο τμήμα με στοιχειώδη οπλισμό συστολής. Ευαίσθητα σημεία του οπλισμού αποτελούν οι στροφές της σκάλας και οι συναρμογές των βραχιόνων της με τα πλατύσκαλα και τις πλάκες.

• ΤΟ ΚΑΛΟΥΠΩΜΑ ΤΗΣ ΣΚΑΛΑΣ ΑΠΟ ΣΚΥΡΟΔΕΜΑ Οι ξυλότυποι των κυκλικών τμημάτων των κλιμάκων από χυτό

σκυρόδεμα απαιτούν αρκετή και εξειδικευμένη εργασία. Αν αυτή δεν μπορεί να εξασφαλιστεί είναι προτιμότερη η επιλογή απλών ευθύγραμμων μορφών. Ο οπλισμός και η σκυροδέτηση κάθε σκάλας πρέπει να γίνεται ταυτόχρονα με την επόμενη πλάκα. Αρχικά κατασκευάζονται οι ξυλότυποι των πλατύσκαλων και της επόμενης πλάκας. Αν η σκάλα αποτελείται από ευθύγραμμους βραχίονες, τα πλατύσκαλα και η πάνω πλάκα συνδέονται μεταξύ τους με τρία συνήθως καδρόνια, πάνω από τα οποία κατασκευάζεται πέτσωμα με σανίδες ή κόντρα - πλακέ. Διαμορφώνεται ο κύριος οπλισμός της σκάλας και μετά καλουπώνονται τα σκαλοπάτια με καδρόνια που στερώνονται στους τοίχους του κλιμακοστασίου. Τοποθετείται ο οπλισμός των σκαλοπατιών και η σκυροδέτηση αρχίζει από κάτω προς τα πάνω. Αν η ψάθα της σκάλας είναι καμπύλη, το καλούπωμα της απαιτεί πιο εξειδικευμένη κατασκευή.

Ο ξυλότυπος κατασκευάζεται από σανίδες ίσου πλάτους με τα

σκαλοπάτια, που στερεώνονται στους τοίχους του κλιμακοστασίου ή σε ανεξάρτητο ικρίωμα ακολουθώντας το θεωρητικό ίχνος της σκάλας πάνω στους τοίχους του κλιμακοστασίου. Οι σανίδες πρέπει να σχηματίζουν βεντάλια και αφήνεται μεταξύ τους ένα μικρό περιθώριο που καλύπτεται με τάκους. Για την κατασκευή λείας επιφάνειας της ψάθας, πάνω από τον

40

ξυλότυπο μπορεί να εφαρμοστούν λαμαρίνες, ισχυρά συνθετικά φύλλα κτλ. τα οποία δεν αποκτούν συνάφεια με το σκυρόδεμα, έτσι ώστε να είναι εύκολη η αφαίρεση τους μετά την αρχική ωρίμαση του σκυροδέματος. Μια εναλλακτική λύση αποτελεί η επίστρωση αδύνατου κονιάματος που δεν αποκτά συνάφεια με το σκυρόδεμα και αφαιρείται με σπάσιμο. Το πάχος των ξυλοτύπων και των επενδύσεων τους δεν πρέπει να αφαιρείται από το συνολικό πάχος της πλάκας, όπως και το επίχρισμα της ψάθας δεν πρέπει να μειώνει το ελεύθερο ύψος διέλευσης κάτω από την ψάθα.

9.2.ΠΡΟΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΜΕΝΕΣ ΚΛΙΜΑΚΕΣ ΑΠΟ ΣΚΥΡΟΔΕΜΑ

Αυτές μπορεί να είναι: . • Ολόσωμες προκατασκευασμένες που συνδέονται επιτόπου με το

σκελετό του κτιρίου. • Σκάλες που αποτελούνται από προκατασκευασμένες βαθμίδες που

συναρμολογούνται και συνδέονται επιτόπου με το σκελετό του κτιρίου. • Σκάλες από προκατασκευασμένα τμήματα κλάδων (βαθμιδοφόροι

και σκαλοπάτια) και πλατύσκαλων που συναρμολογούνται και συνδέονται επιτόπου.

Οι προκατασκευασμένες σκάλες από σκυρόδεμα, με οποιοδήποτε από τα προηγούμενα προγράμματα προκατασκευής, χρησιμοποιούνται μεμονωμένες ή σε μαζική κατασκευή, τόσο σε κτίρια από προκατασκευασμένα στοιχεία όσο και σε κτίρια συμβατικής κατασκευής. Ιδιαίτερη εφαρμογή βρίσκουν τυποποιημένες προκατασκευασμένες σκάλες ως τμήματα ολοκληρωμένων συστημάτων κατασκευής δημόσιων κτιρίων. Με τη χρήση τους μειώνεται ο χρόνος και η εργασία εφαρμογής στο εργοτάξιο, μπορεί να περιοριστεί όμως η ελευθερία επιλογής της μορφής τους. Η προσαρμογή τους με τα υπόλοιπα δομικά στοιχεία της κατασκευής απαιτεί ιδιαίτερη προσοχή.

Μια ενδιάμεση λύση μεταξύ των προκατασκευασμένων και των χυτών κλιμάκων είναι οι χυτές σκάλες μέσα σε προκατασκευασμένους ξυλοτύπους, για χρήση σε μαζική κατασκευή. Για να αποφεύγονται μάλιστα τα προβλήματα μικρών διαφοροποιήσεων των ομοιόμορφων κλιμάκων κατά περίπτωση, έχουν αναπτυχθεί συστήματα μεταβλητών ξυλοτύπων, με κάτω επιφάνεια των βραχιόνων από κόντρα πλακέ. Η δυνατότητα διαφορικής μετακίνησης όλων των βαθμίδων των ξυλοτύπων παρέχεται με χειροκίνητη τροχαλία. Μετά την τοποθέτηση των ξυλοτύπων των απολήξεων και της κάτω επιφάνειας των βραχιόνων, ρυθμίζονται οι ξυλότυποι των βαθμίδων και γίνεται ο οπλισμός και η σκυροδέτηση.

41

10.ΚΥΛΙΟΜΕΝΕΣ ΚΛΙΜΑΚΕΣ - ΔΙΑΔΡΟΜΟΙ

Οι κυλιόμενες σκάλες και οι οριζόντιοι ή κεκλιμένοι διάδρομοι εξυπηρετούν στη μεταφορά μεγάλου αριθμού ατόμων, με σχετικά μεγάλη ταχύτητα, από μια θέση ή επίπεδο σε μια άλλη θέση ή σε άλλο επίπεδο. Είναι μηχανήματα συνεχούς λειτουργίας και διαφέρουν από τους ανελκυστήρες στο γεγονός ότι δεν απαιτούν χρόνο αναμονής μια και η κίνηση τους γίνεται συνεχώς και σταθερά προς μια κατεύθυνση. Οι εγκαταστάσεις αυτές μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε συνδυασμό με το σύστημα ανελκυστήρων που μπορεί ανεξάρτητα να έχει το κτίριο. Μπορεί να χρησιμοποιηθούν ακόμη και στην περίπτωση διακοπής του ηλεκτρικού ρεύματος, μια και τότε χρησιμοποιούνται ως σταθερά κλιμακοστάσια ή ως οριζόντιοι ή κεκλιμένοι πεζόδρομοι.

10.1ΚΥΛΙΟΜΕΝΕΣ ΚΛΙΜΑΚΕΣ

Η κατασκευή και εγκατάσταση των κυλιόμενων κλιμάκων γίνεται με βάση τους Κανονισμούς που ισχύουν στις διάφορες χώρες. Οι ελληνικοί Κανονισμοί αναφέρονται κυρίως στους ηλεκτροκίνητους ανελκυστήρες προσώπων ή φορτίων με ή χωρίς οδηγό, που έχουν θαλαμίσκο που μετακινείται κατά μήκος σταθερών οδηγών. Κατά συνέπεια, συνδυάζονται οι Κανονισμοί λειτουργίας τους και χρησιμοποιούνται και οι Κανονισμοί άλλων χωρών. Η θεωρητική ικανότητα μεταφοράς ατόμων μιας κυλιόμενης κλίμακας αποτελεί συνάρτηση του πλάτους και της ταχύτητας. Για παράδειγμα, η ικανότητα διακίνησης 4500 ατόμων την ώρα, αντιστοιχεί σε μια κυλιόμενη κλίμακα πλάτους 60 εκ. και ονομαστικής ταχύτητας 0.5 μέτρων ανά δλ. Σε κλίμακα πλάτους ενός μέτρου με ταχύτητα 75 μέτρων/δλ., η ικανότητα μεταφοράς φτάνει τα 13.500 άτομα. Η κανονική γωνία κλίσης των κυλιόμενων κλιμάκων είναι συνήθως 30. Σε περιπτώσεις που το επιβάλλει ο χώρος, η κλίση της κυλιόμενης κλίμακας μπορεί να φτάσει τις 35. Το πλάτος τους κυμαίνεται από 600 ως 1200 χιλ. Οι κατασκευαστές κυλιόμενων κλιμάκων χρησιμοποιούν τυποποιημένα πλάτη με αντίστοιχες τις υπόλοιπες διαστάσεις και με καθορισμένες σε κάθε περίπτωση ταχύτητες

43

10.1.1.ΒΑΣΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΥΛΙΟΜΕΝΩΝ ΚΛΙΜΑΚΩΝ

Οι κυλιόμενες κλίμακες συνδυάζονται συνήθως στα κτίρια έτσι ώστε οι διακινούμενοι να κατέρχονται ή να ανέρχονται από σειρές κλιμάκων που εγκαθίστανται σε παράλληλα ανοίγματα. Τα βασικά στοιχεία των κυλιόμενων κλιμάκων είναι:

• Ικριώματα.

Αποτελούνται από μεταλλική κατασκευή που συνήθως εδράζεται σε δυο σημεία, στο κάτω και στο πάνω μέρος. Το είδος των μετάλλων που χρησιμοποιούνται εξαρτάται από το βάρος των ατόμων που είναι δυνατό να φέρει η κλίμακα, από τη γωνία της και το πλάτος της. Στην κατασκευή αυτή προσαρμόζονται όλα τα τμήματα της κυλιόμενης κλίμακας. • Τα διαζώματα.

Κατασκευάζονται από υψηλής αντοχής διαφανές ή έγχρωμο τζάμι ή πλαστικό, που μπορεί να φωτίζεται εσωτερικά. Ακόμη χρησιμοποιούνται επικαλύψεις ή επιστρώσεις από μεταλλικές πλάκες ανοξείδωτου χάλυβα ή ορείχαλκου. • Τα κατώφλια εισόδου και εξόδου.

Αποτελούνται συνήθως από τρεις βαθμίδες που κινούνται σε οριζόντιο επίπεδο ώστε να είναι εύκολη η προσπέλαση στο τμήμα των βαθμίδων που ανέρχεται ή κατέρχεται. Κάτω από τα κατώφλια εγκαθίστανται τα μηχανήματα κίνησης της κυλιόμενης κλίμακας και οι τροχαλίες μετάδοσης της κίνησης και τάνυσης των αλυσίδων διακίνησης του συστήματος. Μπροστά από τα κατώφλια εισόδου και εξόδου τοποθετούνται οι πλάκες χτένες που αποτελούν το σταθερό τμήμα πρόσβασης προς τα κατώφλια. Από το τμήμα αυτό προηγείται το σύστημα ανοίγματος για τον έλεγχο των μηχανισμών λειτουργίας.

• Οι μηχανισμοί κίνησης.

Στις συνηθισμένες εγκαταστάσεις το σύστημα λειτουργίας περιλαμβάνει κινητήρα 380ν/50Ηζ ισχύος 8 - 1 1 Κ\¥ που συνδέεται με μειωτή στροφών ο οποίος με ατέρμονα κοχλία ή με κωνικούς οδοντωτούς τροχούς ή με ιμάντες περιστρέφει τον άξονα κίνησης των τροχών της αλυσίδας. Σε μοντέρνες κατασκευές υπάρχει δυνατότητα ρύθμισης της κίνησης με ηλεκτρονικά ελεγχόμενους κινητήρες. Στο σύστημα προσαρμόζονται από τις δυο πλευρές οι βαθμίδες που κατά τη λειτουργία σχηματίζουν ένα ατέρμονο σύστημα που στο πάνω μέρος ορίζει την κλίμακα ενώ στο κάτω μέρος αποτελεί ένα κινούμενο κεκλιμένο επίπεδο. Οι βαθμίδες κατασκευάζονται από χαλυβδοέλασμα που στο πάνω μέρος του στερεώνεται μια πλάκα αλουμινίου με αυλακώσεις. Στο κάτω μέρος οι βαθμίδες συνδέονται μεταξύ τους σχηματίζοντας την αλυσίδα διακίνησης ενώ ταυτόχρονα περιλαμβάνουν τροχίσκους με ρουλεμάν κλειστού τύπου τελείως αθόρυβα που διακινούνται σε ειδικά διαμορφωμένη σιδηροτροχιά. Για την ασφαλή και οικονομική λειτουργία των κυλιόμενων κλιμάκων, εφαρμόζεται μια πλήρης σειρά από διατάξεις εκκίνησης και ελέγχου της λειτουργίας. Με φωτοκύτταρα εγκατεστημένα στην είσοδο της, η

44

κυλιόμενη κλίμακα αρχίζει να λειτουργεί μόλις περάσει μπροστά από αυτά κάποιο άτομο. Η λειτουργία της κλίμακας είτε προκαθορίζεται χρονικά μετά την έναρξη της ώστε να επαρκεί για την πλήρη άνοδο ή κάθοδο του ατόμου, είτε εξαρτάται από την επίδραση του βάρους του ατόμου στην κλίμακα. Η λειτουργία διακόπτεται αυτόματα αν σφηνωθεί κάποιο αντικείμενο μεταξύ των βαθμίδων. Αν για κάποιο λόγο υπάρξει επιτάχυνση της λειτουργίας, το σύστημα σταματά να λειτουργεί ενώ το ίδιο συμβαίνει αν σπάσει η αλυσίδα των βαθμίδων ή χαλαρωθεί η σύσφιγξη. Τέλος, είναι αδύνατο να διακινηθεί η κλίμακα προς την αντίθετη κατεύθυνση από αυτή που έχει εξαρχής επιλεγεί. Για τη λειτουργία των αυτοματισμών υπάρχει σειρά βοηθητικών οργάνων που διασυνδέονται στους πίνακες ελέγχου.

• Οι ελαστικές χειρολαβές. Πάνω από τα διαζώματα εφαρμόζεται κινητό σύστημα με ελαστική

χειρολαβή από την οποία κρατιούνται όσοι χρησιμοποιούν την κυλιόμενη κλίμακα. Τόσο οι ελαστικές χειρολαβές όσο και οι κλίμακες έχουν την ίδια ταχύτητα. Ο χρήστης προχωρώντας προς την κλίμακα πιάνεται ταυτόχρονα από την ελαστική χειρολαβή. Έτσι η κίνηση του στην κλίμακα είναι ασφαλής και εύκολη.

45

10.1.2.ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ ΚΥΛΙΟΜΕΝΩΝ ΚΛΙΜΑΚΩΝ

Οι κυλιόμενες κλίμακες καθόδου και ανόδου μπορεί να διασταυρώνονται ή να είναι παράλληλες ανάλογα με το διαθέσιμο χώρο και την αρχιτεκτονική διαμόρφωση του κτιρίου. Σε πολλά κτίρια, λόγω του περιορισμένου χώρου εγκαθίστανται κυλιόμενες κλίμακες μόνο για την άνοδο των ατόμων ενώ σε άλλα συνδυάζεται τόσο η άνοδος όσο και η κάθοδος.

Στα εμπορικά κτίρια η διακίνηση των ατόμων με τις κυλιόμενες κλίμακες παρέχει σε αυτά τη δυνατότητα εποπτείας των χώρων όπου εκτίθενται τα εμπορεύματα, με αποτέλεσμα να προωθούνται σημαντικά οι πωλήσεις. Παρά το γεγονός ότι είναι σωστό να γίνεται εξαρχής μελέτη για τη διαμόρφωση του κτιρίου ώστε να είναι εύκολη η εγκατάσταση των κυλιόμενων κλιμάκων, δεν είναι αδύνατη η προσαρμογή τους και η εγκατάσταση κυλιόμενων κλιμάκων σε υφιστάμενα κτίρια. Αρκεί να γίνει η κατάλληλη στατική μελέτη ενίσχυσης των πλακών και της αντιστήριξης των ικριωμάτων.

Πρέπει να σημειωθεί ότι είναι δυνατή η εγκατάσταση και η χρήση των κυλιόμενων κλιμάκων στο ύπαιθρο ή σε εισόδους κτιρίων ή σιδηροδρομικών σταθμών, μετρό κτλ. οπότε ένα μέρος της κυλιόμενης κλίμακας είναι στο ύπαιθρο και ένα μέρος στο εσωτερικό τμήμα της εισόδου. Στις περιπτώσεις αυτές χρειάζεται ιδιαίτερη μελέτη ώστε να αποχετεύονται τα όμβρια ύδατα ενώ η συντήρηση των μηχανημάτων επιβάλλεται να γίνεται σε συντομότερα* διαστήματα μια και η εγκατάσταση είναι εκτεθειμένη σε δυσμενείς συνθήκες.

46

10.2.ΚΥΛΙΟΜΕΝΟΙ ΟΡΙΖΟΝΤΙΟΙ Ή ΚΕΚΛΙΜΕΝΟΙ ΔΙΑΔΡΟΜΟΙ

Πρόκειται για μοντέρνες κατασκευές μεταφοράς και διακίνησης ατόμων που είναι αναγκασμένα να μεταφέρουν συνήθως αποσκευές ή φορεία διακίνησης αποσκευών σε οριζόντια μετακίνηση ή σε κεκλιμένο επίπεδο. Στην ουσία αποτελούν μια μεταφορική ταινία. Κυλιόμενοι οριζόντιοι διάδρομοι εγκαθίστανται σε αεροδρόμια, σιδηροδρομικούς σταθμούς, μετρό, πολυκαταστήματα με περισσότερους του από έναν ορόφους κτλ. Με τη χρήση τους μπορούν να διακινηθούν ακίνδυνα φορεία αποσκευών ή άλλων ειδών, καροτσάκια νηπίων, αμαξίδια ατόμων με ειδικές ανάγκες καθώς και άτομα με αποσκευές.

10.2.1.ΑΡΧΕΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΚΑΙ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ

Βασίζονται στις ίδιες περίπου γενικές αρχές με τις κυλιόμενες κλίμακες. Τα κινητά μέρη έχουν τη μορφή μιας μεταφορικής ταινίας που αποτελείται από μεταλλικά τεμάχια. Η κατασκευή των επίπεδων πλακών γίνεται κατά τέτοιο τρόπο ώστε να μπορούν να κυκλοφορήσουν με αυτές άτομα ενώ οι τροχοί των φορείων περιστρέφονται χωρίς κίνδυνο πτώσης του φορείου. Κάθε πλάκα διακίνησης φέρεται σε τροχίσκους που στρέφονται σε ειδικές σιδηροτροχιές. Η αλυσίδα διακίνησης των επίπεδων πλακών παίρνει κίνηση από περιστρεφόμενο μειωτή στροφών που συνδέεται με ηλεκτροκινητήρα. Για τη σταθερή τάση της αλυσίδας υπάρχουν ειδικοί εντατήρες.

Για τη διακοπή λειτουργίας του κυλιόμενου διαδρόμου χρησιμοποιείται ισχυρή πέδη που ρυθμίζεται με μικρομετρικούς κοχλίες. Η σύσφιγξη γίνεται με διπλούς σφιγκτήρες που αποσυνδέονται με ηλεκτρομαγνήτη και συσφίγγονται με ελατήριο. Τα δόντια της χτένας στην αρχή της ταινίας, κατασκευάζονται από ειδικό κράμα και σχηματίζουν γωνία κατάλληλη, πολύ περιορισμένης κλίσης, ώστε να επιτρέπεται το πέρασμα από το έδαφος στον κυλιόμενο διάδρομο χωρίς φόβο εμπλοκής των τροχών των αμαξιδίων ή των υποδημάτων των πεζών. Τα ικριώματα, τα διαζώματα και οι ελαστικές χειρολαβές δε διαφέρουν ουσιαστικά από τα αντίστοιχα των κυλιόμενων κλιμάκων. Οι χειρολαβές οδηγούνται σε όλο το μήκος του διαδρόμου, εφαπτόμενες σε ειδικές διατομές από χάλυβα. Η κίνηση τους συμπίπτει ακριβώς με την κίνηση των πλακών του διαδρόμου, ώστε να εξασφαλίζεται η ακίνδυνη χρήση του.

47

10.2.2.ΤΕΧΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΥΛΙΟΜΕΝΩΝ ΔΙΑΔΡΟΜΩΝ

Τα μήκη των διαδρόμων σε ένα επίπεδο οριζόντιο διάδρομο μπορεί να φτάσουν μέχρι και τα 200 μέτρα μήκους. Υπάρχει δυνατότητα παράλληλης εγκατάστασης σειράς κυλιόμενων διαδρόμων που να έχουν την ίδια ή αντίθετη κατεύθυνση. Το πλάτος των διαδρόμων κυμαίνεται στα 60, 80, 100 ή 140 εκ. Σε περίπτωση κεκλιμένων διαδρόμων χρησιμοποιούνται κλίσεις 8, 10, 11 ή 12. Προκειμένου να χρησιμοποιηθούν οι κεκλιμένοι κυλιόμενοι διάδρομοι για αμαξίδια ατόμων με ειδικές ανάγκες η κλίση τους δεν πρέπει να υπερβαίνει τις 8. Οι ταχύτητες των κυλιόμενων διαδρόμων εξαρτώνται από την κλίση τους.

Όσο πιο μεγάλη είναι η κλίση, τόσο μικρότερη είναι η ταχύτητα. Για παράδειγμα, αν θεωρηθεί μέγιστη ταχύτητα για οριζόντια διακίνηση η ταχύτητα των 0.9 μετ./ δλ. τότε στις 10ο η μέγιστη ταχύτητα καθορίζεται σε 0.65 μετ./δλ.

10.2.3.ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΚΥΛΙΟΜΕΝΩΝ ΔΙΑΔΡΟΜΩΝ.

Η λειτουργία των κυλιόμενων διαδρόμων ελέγχεται από σειρά μηχανισμών προστασίας και ασφάλειας. Ετσι, στην αρχή κάθε διαδρόμου υπάρχουν φωτοκύτταρα έναρξης λειτουργίας. Ο διάδρομος διακινείται επί όσο διάστημα υπάρχουν σε αυτόν άτομα. Ακόμη σε κάθε άκρο υπάρχουν κομβία διακοπής της λειτουργίας. Για την προστασία του κινητήρα εφαρμόζεται θερμική προστασία υπερφόρτισης και ηλεκτρική διάταξη που εμποδίζει την αντίθετη κίνηση. Ολες οι διατάξεις ηλεκτρικού ελέγχου και προστασίας βρίσκονται σε ειδικό πίνακα.

10.2.4.ΓΕΝΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΚΑΙ ΣΥΝΤΗΡΗΣΗΣ

Τόσο οι κυλιόμενες κλίμακες όσο και οι διάδρομοι, οριζόντιοι ή κεκλιμένοι, αποτελούν εγκαταστάσεις που παρέχουν σημαντική εξυπηρέτηση. Από τους υπόγειους χώρους στάθμευσης μέχρι τους τελευταίους ορόφους, η χρήση τους διευκολύνει τα άτομα να διακινούνται παραμένοντας σε επαφή τόσο μεταξύ τους όσο και με τους χώρους στους οποίους διακινούνται. Στα δημόσια και στα εμπορικά κτίρια, στις βιβλιοθήκες και στα μεγάλα καταστήματα το σύνολο των επισκεπτών διακινείται αρμονικά και άμεσα. Η συστηματική συντήρηση των εγκαταστάσεων αυτών αποτελεί αναμφισβήτητα μια πολύ σοβαρή υποχρέωση και πρέπει να γίνεται από ειδικευμένο προσωπικό που θα αποκαθιστά αμέσως κάθε ανωμαλία, όσο ασήμαντη κι αν είναι, ενώ σημαντικό ρόλο παίζει και η προληπτική εποπτεία και συντήρηση. Με τις κυλιόμενες κλίμακες και διαδρόμους διευκολύνεται η διακίνηση των επισκεπτών και των εργαζόμενων σε οποιοδήποτε κτίριο. Είναι κατά συνέπεια αναγκαίο να μη διακόπτεται ποτέ η λειτουργία τους καθώς και η εξυπηρέτηση που παρέχουν τα μέσα αυτά στους χρήστες τους.

48

Οι κυλιόμενες σκάλες είναι τελείως ακατάλληλες για χρήση από άτομα με σοβαρές κινητικές αναπηρίες, μπορούν όμως να χρησιμοποιηθούν από τυφλούς και άτομα με μειωμένη όραση, κάτω από ορισμένες προϋποθέσεις. Όπου υπάρχουν εγκατεστημένοι τέτοιοι μηχανισμοί πρέπει οπωσδήποτε να υπάρχει εναλλακτική δυνατότητα κίνησης με ανελκυστήρα και να ακολουθούν τις παρακάτω αρχές:

• Η είσοδος και έξοδος να έχουν άπλετο φωτισμό και χώρο ελεύθερο, χωρίς εμπόδια μπροστά τους.

• Στο δάπεδο μπροστά από την αρχή της σκάλας ή της ταινίας πρέπει να υπάρχει ανάγλυφη και με έντονο χρώμα προειδοποίηση για τυφλούς και άτομα με μειωμένη όραση.

• Να είναι εμφανής η διεύθυνση της κίνησης με κατάλληλη φωτεινή και ηχητική σήμανση και απαγόρευση εισόδου, όπου χρειάζεται.

• Ο κινούμενος χειρολισθήρας πρέπει να εξέχει της αρχής και του τέλους κατά 0.30μ.

• Να υπάρχει προειδοποίηση για το τέλος της διαδρομής. • Όταν οι ταινίες είναι οριζόντιες ή έχουν μικρή κλίση μπορούν να

χρησιμοποιηθούν από άτομα σε αμαξίδιο, εφόσον το ελάχιστο πλάτος τους είναι 0.90μ.

ΜΕΡΟΣ Β

11.ΠΑΙΔΙΑ ΚΑΙ ΚΛΙΜΑΚΕΣ

11.1ΜΕΛΕΤΗ ΣΕ ΠΑΙΔΙΑ ΤΗΣ ΕΠΙΡΡΟΗΣ ΤΩΝ ΜΕΘΟΔΩΝ ΦΟΡΤΙΩΝ ΚΑΙ ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ ΚΑΤΑ ΤΟ ΠΕΡΠΑΤΗΜΑ ΣΤΑ ΣΚΑΛΟΠΑΤΙΑ

Η μελέτη ερεύνησε τα αποτελέσματα των μεθόδων και των φορτίων

μεταφοράς στη φάση βηματισμού και την ισχύ επίγειας αντίδρασης κατά τη διάρκεια της ανάβασης και της καθόδου σκαλοπατιών στα παιδιά. Οι μέθοδοι μεταφοράς που εξετάστηκαν περιέλαβαν τη backpack και ενός-λουριών αθλητική τσάντα. Τα βάρη φορτίων περιέλαβαν 0%, 10%, 15%, και 20% του βάρους σωμάτων. Δέκα τρεις μαθητές ηλικίας 12,21 ± 0,98 έτη στρατολογήθηκαν ως αντικείμενα για αυτήν την μελέτη. Ένα νέο σύστημα Pedar χρησιμοποιήθηκε για να καταγράψει και να αναλύσει την πίεση κατά τη διάρκεια του σκαλοπατιού περπατώντας με τα διαφορετικά φορτία. Το φορτίο που προκάλεσε μια σημαντική αύξηση στη μέγιστη δύναμη σε κάθε τρόπο τσαντών και σκαλοπατιών ήταν 15% του βάρους σωμάτων, εκτός από την ανάβαση σκαλοπατιών που φέρνει την αθλητική τσάντα, όπου το φορτίο ήταν 10% του βάρους σωμάτων. Η μέγιστη δύναμη που προκλήθηκε από αυτό το φορτίο στην κάθοδο σκαλοπατιών ήταν 1,25 φορές αυτή στην κάθοδο χωρίς το φορτίο, 1,89 φορές αυτήν στην ανάβαση με το ίδιο φορτίο, και 2,19 φορές αυτήν στην ανάβαση χωρίς το φορτίο. Η χρονική δύναμη(ίθΓ06-Ιο-Ιΐπιε Γ3ΐΐο) στην κάθοδο ήταν περίπου τρεις φορές αυτή στην ανάβαση.

50

11.1.1.ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Και η μεταφορά και το σκαλοπάτι φορτίων που περπατά αντιμετωπίζονται συχνά κατά τη διάρκεια των κανονικών καθημερινών δραστηριοτήτων. Σε πολλά σχολεία, τα παιδιά πρέπει να φέρουν τις σχολικές τσάντες τους πάνω-κάτω τα σκαλοπάτια. Το πρόβλημα των υπέρβαρων σχολικών τσαντών ήταν υψηλής ανησυχίας στους γονείς και την κοινότητα τα τελευταία χρόνια. Διάφορες μελέτες για τα σκαλοπάτια έχουν δημοσιευθεί και εστιάζουν κυρίως στους ενηλίκους παρέχοντας χρήσιμες πληροφορίες για δυνάμεις επίγειας αντίδρασης, κοινές κινητικές, και δυναμική μυών στο σκαλοπάτι που περπατά, χωρίς ωστόσο να δίνονται πληροφορίες για τα κινητικά χαρακτηριστικά των παιδιών κατά τη διάρκεια του περπατήματος του σκαλοπατιού ενώ και η μεταφορά των φορτίων δεν έχει αναφερθεί. Ως εκ τούτου, ο σκοπός αυτής της μελέτης ήταν να ερευνηθούν τα αποτελέσματα των μεθόδων φορτίων και μεταφοράς στα χρονικά χαρακτηριστικά δύναμης και βηματισμού επίγειας αντίδρασης και κατά τη διάρκεια των δύο τρόπων σκαλοπατιών στα παιδιά

11.1.2.ΜΕΘΟΔΟΣ

Δέκα τρεις άνδρες σπουδαστές ηλικίας 12,21 + 0,98 έτη (βάρος σωμάτων. 47.12 ± 9,69 κλ ύψος σωμάτων. 159.66 ± 9.67 εκατ.) στρατολογήθηκαν από την δευτεροβάθμια εκπαίδευση για να χρησιμεύσουν ως αντικείμενα. Όλα τα παιδιά ήταν χωρίς τραυματισμό κατά τη διάρκεια της δοκιμής και δεν είχαν τις ιστορίες τραυματισμών που είχαν προκαλέσει τους ανώμαλους βηματισμούς ή μια ανικανότητα να αναρριχηθούν τα σκαλοπάτια. Μια μορφή συγκατάθεσης υπογράφηκε και το βάρος σωμάτων και το ύψος σωμάτων καταγράφηκαν πριν από τη δοκιμή. Οι μέθοδοι μεταφοράς που συγκρίθηκαν σε αυτήν την μελέτη έφερναν μια αθλητική τσάντα ενός-λουριών (πέρα από το σωστό ώμο, η κυρίαρχη πλευρά όλων των θεμάτων) και (και στους δύο ώμους), όποιος αντιπροσώπευσε τις συμμετρικές και συμμετρικές μεθόδους μεταφοράς φορτίων, αντίστοιχα. Τέσσερα φορτία, σε 0%, 10%, 15%, και 20% του βάρους σωμάτων των παιδιών, χρησιμοποιήθηκε. Το ποσοστό του βάρους σωμάτων, παρά το απόλυτο βάρος, χρησιμοποιήθηκε για να μπορεί να επιτευχθεί η κανονικότητα στα παιδιά. Όλα τα παιδιά εκτέλεσαν δύο τρόπους περπατήματος σκαλοπατιών. Για κάθε τρόπο, ένα παραγοντικό σχέδιο (τέσσερα τσάντες φορτίων Χ δύο),

51

I.c., συνολικά οκτώ χωρισμένοι συνδυασμοί (δοκιμές), χρησιμοποιήθηκε. Η διαταγή των δοκιμών τυχαιοποιήθηκε χρησιμοποιώντας ένα σχέδιο λατινικών τετραγώνων. Η δοκιμή αναλήφθηκε στη διάταξη θέσεων ακροατηρίων του γυμνασίου του πανεπιστημίου. Οι διαστάσεις βημάτων ήταν 16 εκατ. (μετώπη) από 35 εκατ. (βήμα) με την κλίση που είναι 25.2°, όποιος είναι μέσα στη συνιστώμενες κλίση σκαλοπατιών και τις διαστάσεις της μετώπης και του βήματος σκαλοπατιών Ένα σύστημα μέτρησης πίεσης-παπουτσιών(νέο σύστημα Ρ60.3Γ,) υιοθετήθηκε για να καταγράψει τα χρονικά και κινητικά στοιχεία κατά τη διάρκεια του περπατήματος σκαλοπατιών. Κάθε νέα μετζεσόλα Pedar περιείχε 99 αισθητήρες δύναμης. Όλοι οι αισθητήρες της μετζεσόλας βαθμολογήθηκαν χωριστά με την ενίσχυση της συσκευής βαθμολόγησης trublu (νέο σύστημα Pedar, Germany) πριν και μετά από τη δοκιμή κάθε ημέρας. Τα θέματα εγκαταστάθηκαν με την κατάλληλη μετζεσόλα μεγέθους. Οι μετζεσόλες τοποθετήθηκαν μέσα και στα δύο από τα παπούτσια κάθε θέματος για να καταγράψουν τις κάθετες δυνάμεις αντίδρασης κάθε αισθητήρα κατά τη διάρκεια της επαφής ενάντια στο χρόνο. Το κιβώτιο συλλογής δεδομένων συνδέθηκε με μια ζώνη κατά τη διάρκεια του περπατήματος σκαλοπατιών. Τα σήματα δύναμης των αισθητήρων καταγράφηκαν σε 50 Η/ και σώθηκαν σε μια κάρτα PCMCIA που εγκαταστάθηκε στο παράθυρο συλλογής του συστήματος για κάθε δοκιμή. Κάθε παιδί χρησιμοποίησε το ίδιο εμπορικό σήμα των παπουτσιών που ευρύτατα φοριούνται από τους τοπικούς σχολικούς σπουδαστές δεδομένου ότι τα αναστήματα των παιδιών ήταν παρόμοια.

Πριν από κάθε δοκιμή, τα παιδιά που στηρίζονται για 5 λ. κλήθηκαν έπειτα να περπατήσουν στο έδαφος επιπέδων με ένα φορτίο 20% του βάρους σωμάτων για 400 μ στην ελεύθερη ταχύτητα για να μιμηθούν έναν κανονικό περίπατο στο σχολείο από το σπίτι. Μετά από το πάτα)μα που περπατά, η δοκιμή περπατήματος σκαλοπατιών άρχισε. Σε κάθε δοκιμή, τα παιδιά αναρριχήθηκαν στην 33-βήμα-σκάλα, κατόπιν γυρισμένος γύρω και περπατημένος κάτω στην αφετηρία με την ακολουθία της ίδιας πορείας. Αυτό εκτελέσθηκε τρεις φορές και τρεις πλήρεις κύκλοι βηματισμού από το 15ο στο 21ο βήμα σε κάθε ανάβαση και από το 21ο στο 15ο βήμα σε κάθε κάθοδο επιλέχτηκαν για την ανάλυση, οδήγηση σε εννέα πλήρεις κύκλους βηματισμού από κάθε τρόπο. Για να μειώσει τον κίνδυνο συσσωρευτικής κούρασης που έχει επιπτώσεις στην απόδοση, τα παιδιά κλήθηκαν να πάρουν ένα υπόλοιπο μετά από κάθε δοκιμή.

52

Τα δυναμικά-χρονικά χαρακτηριστικά του βηματισμού περπατήματος λήφθηκαν από τις συνεχείς καταγραφές των μετζεσολών πίεσης. Οι εξαρτώμενες μεταβλητές περιέλαβαν τις μέγιστες κάθετες δυνάμεις επίγειας αντίδρασης, χρονική δύναμη (force-to-time ratio) της πρώτης μέγιστης δύναμης, τη διάρκεια κύκλων βηματισμού, διάρκεια θέσης, ενιαίας και διπλής υποστήριξης διάρκεια, και χρόνος να οξυνθεί η δύναμη. Μόνο η πρώτη μέγιστη δύναμη υπολογίστηκε για τη force-to-time δύναμη επειδή σύμφωνα με προηγούμενες μελέτες μόνο αυτή η μέγιστη δύναμη παρουσίασε ωστική φύση λόγω του σύντομου χρόνου ανάπτυξης της. Όλες οι δυνάμεις ομαλοποιήθηκαν στο βάρος σωμάτων του μεμονωμένου παιδιού, ενώ όλα τα χρονικά στοιχεία ομαλοποιήθηκαν στη διάρκεια κύκλων βηματισμού. Σε κάθε δοκιμή, οι εξαρτώμενες μεταβλητές υπολογίστηκαν κατά μέσο όρο στους εννέα πλήρεις κύκλους βηματισμού για να αντιπροσωπεύσουν τα βιομηχανικά χαρακτηριστικά γνωρίσματα για κάθε συνδυασμό τσαντών και φορτίων.

Αρχικά, η ταξινομημένη κατά ζεύγος τ-δοκιμή δειγμάτων χρησιμοποιήθηκε για να ερευνήσει εάν υπήρξε μια σημαντική διαφορά σε κάθε εξαρτώμενη μεταβλητή μεταξύ του αριστερού και δεξιού ποδιού σε κάθε τρόπο σκαλοπατιών κάθε δοκιμής. Εάν δεν υπήρξε καμία σημαντική διαφορά, τα μέτρα των αριστερών και δεξιών ποδιών συγκεντρώθηκαν και υπολογίστηκαν κατά μέσο όρο. Πάν. εντούτοις, υπήρξε μια σημαντική διαφορά στις μεταβλητές μεταξύ των αριστερό)ν και δεξιών ποδιών, τα μέτρα από το πόδι που παρουσίασε μεγαλύτερη αξία επιλέχτηκαν για την περαιτέρω ανάλυση. Μια επαναλαμβανόμενη μέτρηση ANOVA (τέσσερις τσάντες φορτίων Χ δύο) εκτελέσθηκε για να συγκρίνει κάθε εξαρτώμενο σύνολο στοιχείων. Μια αξία = 0.05 χρησιμοποιήθηκε για όλες τις δοκιμές ως κριτήριο για να καθορίσει την παρουσία ή την απουσία μεγάλης σημασίας.

53

11.1.3.ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ

Η στατιστική ανάλυση έδειξε ότι δεν υπήρξε καμία σημαντική διαφορά μεταξύ του δεξιού και αριστερού ποδιού σε κάθε εξαρτώμενη μεταβλητή όταν φέρθηκε backpack. Αυτό επέτρεψε έναν υπολογισμό μέσου όρου των εξαρτώ μένων μεταβλητών για τα δύο πόδια. Με την αθλητική μεταφορά τσαντών, η μέγιστη δύναμη του αριστερού ποδιού βρέθηκε για να είναι μεγαλύτερη από αυτή του σωστού ποδιού. Ως εκ τούτου, οι εξαρτώμενες μεταβλητές του αριστερού ποδιού επιλέχτηκαν για την ανάλυση. Επιπλέον, δεν υπήρξε καμία σημαντική διαφορά στα μέτρα μεταξύ της αθλητικά τσάντας και backpack στους όρους "κανενός φορτίων". Επομένως, η ίδια η τσάντα δεν είχε καμία επιρροή στα αποτελέσματα φορτίων. Σε αυτό το έγγραφο, ο κύκλος βηματισμού αρχίζει με την αρχική προσγείωση του κύριου (δεξιά) ποδιού, και άκρες με την επόμενη προσγείωση του ίδιου ποδιού. Ο κύκλος βηματισμού διαιρέθηκε έπειτα σε υπό-φάσεις σύμφωνα με προηγούμενες μελέτες και διευκρινίστηκε στο σχέδιο 1.

Σχέδιο 1. Υποφάσεις ενός πλήρους κύκλου βηματισμού στο

54

11.1.3.1.ΑΝΑΒΑΣΗ

Ο πίνακας 1 δείχνει ότι φέρνοντας μια αθλητική τσάντα με το φορτίο 10% του βάρους σωμάτων παρατηρείται σημαντική αύξηση στο χρόνο ανάμεσα στο πόδι μολύβδου touchdown και στην απογείωση και touchdown του contralateral ποδιού, και στο περιστατικό της πρώτης μέγιστης δύναμης του ποδιού μολύβδου. Αυτό το φορτίο αύξησε επίσης τη συνολική διπλή διάρκεια υποστήριξης στον κύκλο βηματισμού. Εντούτοις, η αύξηση στο χρόνο από το πόδι μολύβδου touchdown στην απογείωση της συνδέθηκε με το φορτίο 15% του βάρους σωμάτων ή ανωτέρω. Με backpack, το κρίσιμο φορτίο ήταν 15% του βάρους σωμάτων ή επάνω από αυτό προκάλεσε τη σημαντική αύξηση στο χρόνο από το πόδι μολύβδου touchdown και στη contralateral απογείωση ποδιών και touchdown, και στην απογείωση ποδιών μολύβδου. Η συνολική διπλή διάρκεια υποστήριξης κάτω από αυτό το φορτίο αυξήθηκε επίσης. Η δεύτερη μέγιστη δύναμη ήταν σημαντικά μεγαλύτερη από τον πρώτο και για τις δύο τσάντες. Όπως φαίνεται στον πίνακα 2, με backpack ένα φορτίο 10% του βάρους σωμάτων ή επάνω από την προκληθείσα σημαντική αύξηση στην πρώτη μέγιστη δύναμη. Στις στιγμές η πρώτη και δεύτερη μέγιστη δύναμη εμφανίστηκε, η contralateral δύναμη, υπολογισμένος κατά μέσο όρο πέρα από τα φορτία, ήταν 1,59% και 11,95% του βάρους σωμάτων, αντίστοιχα. Με την αθλητική τσάντα, αυτοί οι αριθμοί ήταν 0,64% και 12,83% του βάρους σωμάτων, αντίστοιχα. Σε αυτήν την μέθοδο μεταφοράς, ένα φορτίο 10% του βάρους σωμάτων αύξησε σημαντικά τη δεύτερη μέγιστη δύναμη. Σύγκριση τα)ν δύο μεθόδων μεταφοράς, ένα φορτίο 20% του βάρους σωμάτων προκάλεσε τη σημαντικά υψηλότερη δεύτερη μέγιστη δύναμη με backpack απ' o,τι με την αθλητική τσάντα.

55

11.1.3.2.ΚΑΘΟΔΟΣ Όπως παρουσιάζεται στον πίνακα 1, ένα φορτίο 20% του βάρους σωμάτων προκάλεσε μια σημαντική αύξηση στη διάρκεια κύκλων βηματισμού και μείωσε το χρόνο στη δεύτερη μέγιστη δύναμη και για τις δύο τσάντες. Η σημαντική αύξηση στη διπλούς διάρκεια και το χρόνο υποστήριξης στην contralateral απογείωση πραγματοποιήθηκε μόνο με backpack, και προκλήθηκε κατά ένα 15% του φορτίου βάρους σωμάτων. Σε αντίθεση με την ανάβαση σκαλοπατιών, κατά τη διάρκεια της καθόδου, η πρώτη μέγιστη δύναμη ήταν σημαντικά μεγαλύτερη από το δεύτερο. Ο πίνακας 2 δείχνει ότι ένα φορτίο 15% του βάρους σωμάτων ή προκληθείς ανωτέρω μια σημαντική αύξηση και στις δύο μέγιστες δυνάμεις και για τις δύο τσάντες, με εξαίρεση backpack στο οποίο το φορτίο που προκάλεσε σημαντική αύξηση στη δεύτερη μέγιστη δύναμη ήταν 20% του βάρους σωμάτων.

56

11.1.4.ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ♦ Ανάβαση Ένα φορτίο 15% του βάρους σωμάτων προκάλεσε τις σημαντικές αυξήσεις στη θέση και τη διπλή διάρκεια υποστήριξης με backpack (πίνακας1). Αυτό το φορτίο για την αθλητική τσάντα ήταν 10% του βάρους σωμάτων. Προηγούμενες μελέτες του περπατήματος επιπέδων έδειξαν ότι η διάρκεια της φάσης θέσης, που είναι μια από τις ευαίσθητες μεταβλητές του βηματισμού, αυξήθηκε ελαφρώς μετά από το φόρτωμα. Το φορτίο συνέχισε το πίσω μέρος αύξησε το κέντρο βάρους του κινητήριου συστήματος, μικραίνοντας κατά συνέπεια τη σταθερότητα της ισορροπίας. Τα παιδιά αναγκάστηκαν να ρυθμίσουν το βηματισμό τους για να αντισταθμίσουν αυτήν την αλλαγή με το να μακραίνουν τη διάρκεια θέσης (ή τη μείωση της διάρκειας ταλάντευσης). για να διατηρήσουν τη σταθερότητα περπατήματος. Στην παρούσα μελέτη, αν και το φορτίο δεν άλλαξε τη διάρκεια ή την ταχύτητα κύκλων βηματισμού και στις δύο τσάντες, άλλαξε το σχέδιο βηματισμού. Το κρίσιμο φορτίο που απαίτησε ένα σταθερότερο σχέδιο βηματισμού ήταν μικρότερο για την αθλητική τσάντα (10% του βάρους σωμάτων) απ' o,τι για backpack κατάσταση 15% του βάρους σωμάτων). Κι αυτό γιατί το χρονικό σχέδιο του βηματισμοί είναι πιο ευαίσθητο στην αθλητική τσάντα από την backpack κατάσταση με το αυξανόμενο φορτίο για τα παιδιά στην ανάβαση σκαλοπατιών. Κατά τη μεταφορά backpack, φορτία 15% του βάρους σωμάτων ή και πιο πάνω αύξησαν σημαντικά τη δεύτερη μέγιστη δύναμη στην ανάβαση πίνακας 2). Αυτό το φορτίο για την αθλητική τσάντα ήταν 10% του βάρους κωμάτων, και έδειξε ότι η μέγιστη δύναμη είναι ευαίσθητη στις μεθόδους μεταφοράς. Στην παρούσα μελέτη, τα παιδιά κλήθηκαν να φέρουν τα διάφορα φορτία. Macfayden and Winter διαπίστωσαν ότι η δεύτερη μέγιστη δύναμη αφορούσε την ώθηση επάνω στη φάση, στην οποία ο αστράγαλος παρήγαγε το μέγιστο ποσό ενέργειας. Η μεταφορά ενός φορτίου με την αθλητική τσάντα, μι τα λουριά στο σωστό ώμο και το στήθος και με το φορτίο τοποθετημένα πλευρικά στο αριστερό ισχίο, προκαλεί μετατόπιση του βάρους του κινητήριοι συστήματος στο αριστερό. Η πλάγια μετατόπιση του φορτίου προκαλεί μια συμμετρική εξωτερική στιγμή, που τραβά τον κορμό προς τα κάτω και πλάγια . Κατά συνέπεια, η κανονική θέση κορμών συμβιβάζεται για να αντιδράσει στην

57

συμμετρική εξωτερική διαταραχή φορτίων, η οποία καθιστά το περπάτημα ασταθές. Ο ασταθής βηματισμός προκαλεί την πρόσθετη δυναμική αλληλεπίδραση μεταξύ του ποδιού και του εδάφους καθώς το πόδι ωθεί επάνω το κινητήριο σύστημα. Διαπιστώσαμε ότι η πρώτη μέγιστη δύναμη εμφανίστηκε αμέσως μετά από τη απογείωση ποδιών, στην αρχή της φάσης ταλάντευσης (ενιαία υποστήριξη). Τα συμπεράσματα μας συμφωνούν με εκείνα του Macfayden and Winter, που διαπίστωσαν ότι όταν εμφανίστηκε η πρώτη μέγιστη δύναμη, το contralateral πόδι άρχισε να ταλαντεύεται και το συνολικά βάρος του κινητήριου συστήματος δόθηκε στο πόδι που προηγούνταν ενώ κα οι τρεις αρθρώσεις λυγίστηκαν, και έτσι προκάλεσαν τη μέγιστη αστάθεια. Διαπίστωσαν επίσης ότι η πρώτη μέγιστη δύναμη οφειλόταν συνήθως στις δραστηριότητες εκτεινόντων για το γόνατο σηκώνει τη φάση, τα quadriceps ήταν αρκετά κυρίαρχα, και ότι τα vastus lateralis ήταν τα πιο ενεργά κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου. Ο Zachazewski και λοιποί, σημείωσαν ένα παρόμοιο φαινόμενο αναφέροντας ότι η μεγάλη παραγωγή δύναμης στο ισχίο και το γόνατο εμφανίστηκε σηκώνει τη φάση, ενώ η παραγωγή δύναμης στον αστράγαλο εμφανίστηκε στην ώθηση επάνω στη φάση. Αν και η μέγιστη δύναμη σηκώνει η φάση είναι πιο κατώτερη από αυτή στην ώθηση επάνω στη φάση, η ασταθής υποστήριξη ποδιών προκαλεί μια υψηλότερη βιομηχανική πίεση στην ένωση γονάτων του θέματος. Η υψηλότερη βιομηχανική πίεση στην ένωση γονάτων κατά τη διάρκεια της ανάβασης σκαλοπατιών έχει εξεταστεί προηγουμένως. Ο Costigan και λοιποί υπολόγησαν το εσωτερικό φορτίο στην ένωση γονάτων κατά τη διάρκεια της ανάβασης σκαλοπατιών και ανέφεραν ότι για την μεγαλύτερο μέρος της φάση της θέσης η εξωτερική στιγμή αναγκάζει το γόνατο να λυγίσει. Για να διατηρήσει την περιστροφική ισορροπία, οι τένοντες των γονάτων ενεργοποιούνται για να αντιμετωπίσουν την περιστροφή. Η μέγιστη ακραίος-κεντρική δύναμη επαφών ήταν κατά μέσον όρο τρεις φορές το βάρος σωμάτων. Οι προηγούμενες δυνάμεις κουράς γονάτων ήταν επίσης υψηλότερες κατά τη διάρκεια της ανάβασης σκαλοπατιών από περπατώντας επιπέδων. Η πιο εντυπωσιακή διαφορά μεταξύ της ανάβασης σκαλοπατιών και του επιπέδου που περπατούν ήταν, εντούτοις, ότι η μέγιστη δύναμη επαφών ήταν οκτώ φορές υψηλότερη κατά τη διάρκεια της κανονικής ανάβασης σκαλοπατιών. Ο Riener και λοιποί, ανέφεραν ότι τα ωστικά φορτία που δοκίμασαν στην κανονική ανάβαση σκαλοπατιών ήταν πάνω από 180% από αυτή που παρατηρήθηκε για το

58

βηματισμό επιπέδων. Οι υψηλές δυνάμεις μπορούν να κάνουν τους φυσικούς απορροφητές κλονισμού του ανθρώπινου οστεο-μυϊκού συστήματος να γίνονται ανεπαρκείς. Τα αποτελέσματα που επιτεύχθηκαν από αυτές τις δύο μελέτες βασίστηκαν στην κανονική ανάβαση σκαλοπατιών. Η παρούσα μελέτη έδειξε ότι η μεταφορά ενός φορτίου 15% του βάρους σωμάτων χρησιμοποιώντας backpack ή φέρνοντας 10% του βάρους σωμάτων που χρησιμοποιεί μια αθλητική τσάντα για την ανάβαση σκαλοπατιών οδήγησε σε μια σημαντικά υψηλότερη μέγιστη δύναμη απ'ο,τι για την κανονική ανάβαση (χωρίς φορτίο). Έναντι στα προηγούμενα αποτελέσματα που περιγράφονται ανωτέρω, υπό αυτόν τον όρο φορτίων, ο σημαντικά υψηλότερος αντίκτυπος στο νευρομυϊκό σύστημα, ειδικά η ένωση γονάτων, είναι εμφανής.

• Κάθοδος Ένα φορτίο 20% του βάρους σωμάτων προκάλεσε μια σημαντική αύξηση στη διάρκεια κύκλων βηματισμού που συγκρίθηκε χωρίς το φορτίο (πίνακας 1). Η προηγούμενη έρευνα έχει δείξει ότι όταν έφεραν τα παιδιά τα διαφορετικά φορτία και περπάτησαν με την self-selected ταχύτητα στο έδαφος, μια αύξηση στο φορτίο συνδέθηκε με μια μείωση στην ταχύτητα περπατήματος και το μήκος διασκελισμού ενώ ο ρυθμός αυξήθηκε όσον αφορά μια κατάσταση χωρίς φορτίο. Χαρακτηριστικά, όταν η ελεύθερη ταχύτητα επιτρέπεται, τα παιδιά τείνουν να ελαχιστοποιήσουν την επίδραση του φορτίου στο ενεργειακό κόστος τους με τη μείωση της ταχύτητας περπατήματος. Εντούτοις, λόγω του φυσικού περιορισμού που επιβάλλεται από τις σταθερές διαστάσεις των σκαλοπατιών, το να μακραίνει η διάρκεια κύκλων βηματισμού συμβάλλει άμεσα στη μείωση της ταχύτητας διάδοσης. Τα στατιστικά λένε ότι ένα φορτίο 20% του βάρους σωμάτων προκάλεσε τον υψηλότερο βιομηχανικό λεκέ, αναγκάζοντας κατά συνέπεια τα παιδιά να αλλάξουν την ταχύτητα τους. Όπως φαίνεται στον πίνακα 2, η κάθοδος σκαλοπατιών παρουσίασε σημαντικά μεγαλύτερη πρώτη μέγιστη δύναμη από τη δεύτερη και για τις δύο τσάντες. Δεδομένου ότι το μεταφερόμενο φορτίο αυξήθηκε από 0% σε 15% του βάρους σωμάτων, η πρώτη μέγιστη δύναμη αυξήθηκε από 155.74% σε 195,09% του βάρους σωμάτων. Αυτό επιβεβαιώνεται εν μέρει και από τα συμπεράσματα του Adrian και των λοιπών, που αναφέρουν 1,5 φορές το βάρος σωμάτων για τη μέγιστη κάθετη δύναμη κατά τη διάρκεια της κανονικής καθόδου σκαλοπατιών, σχεδόν δύο φορές το βάρος σωμάτων για τη μέγιστη δύναμη κατά τη διάρκεια της γρήγορης καθόδου, και στο

59

περίπου, το βάρος σωμάτων κατά τη διάρκεια της αργής καθόδου. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι οι δεύτερες μέγιστες αλλαγές δύναμης με το περπάτημα επιταχύνουν και την κατάσταση φορτίων. Ο Loy και ο Voloshin έδειξαν ότι η κανονική κάθοδος σκαλοπατιών προκάλεσε τα κύματα κλονισμού με ένα εύρος 1,3 φορές από αυτήν που παρατηρήθηκε στην ανάβαση σκαλοπατιών και 2.5 φορές στο βηματισμό επιπέδων. Ο Riener και λοιποί, αναφερόμεν αρκετά δυνάμεις αντίδρασης υψηλότερου εδάφους κατά τη διάρκεια της καθόδου απ' o,τι κατά τη διάρκεια της ανάβασης στον κανονικό όρο, I.e περπάτημα χωρίς μεταφορά ενός φορτίου. Όταν το φορτίο αυξήθηκε, το συνολικό βάρος του κινητήριου συστήματος αυξήθηκε, οδηγώντας έτσι σε μια αύξηση στα κύματα κλονισμού. O πίνακας 2 δείχνει ότι κατά την κάθοδο σκαλοπατιών, ε να φορτίο 15% του βάρους σωμάτων ήταν κρίσιμο και αύξησε σημαντικά την πρώτη μέγιστη δύναμη και με τις δύο τσάντες. Η δεύτερη μέγιστη δύναμη που προκλήθηκε από αυτό το φορτίο ήταν 1,25 φορές μεγαλύτερη από αυτή που μετρήθηκε στην αντίστοιχη κατάσταση χωρίς φορτίο. Αν και το κρίσιμο φορτίο και στην ανάβαση και στην κάθοδο ήταν το ίδιο, η δεύτερη μέγιστη δύναμη που προκλήθηκε από αυτό το φορτίο στην κάθοδο ήταν 1.89 φορές μεγαλύτερη από αυτή στην ανάβαση. Επιπλέον, ήταν 2,19 φορές από ότι στην ανάβαση χωρίς το φορτίο. Ο Lieber έδειξε ότι για να στηρίξει το κύμα κλονισμού που αντιμετωπίζεται στην κάθοδο σκαλοπατιών, οι ενάντιοι στη βαρύτητα μύες εκτελούν τις εκκεντρικές συστολές, ενώ παράγουν τη δύναμη. Αυτές οι καταστάσεις συσχετίζονται με τον πιθανό κίνδυνο ζημίας ινών μυών όταν η ταχύτητα ή το φορτίο γίνεται πάρα πολύ μεγάλη. Τα υψηλότερα ωστικά κυκλικά φορτία που παράγονται από την κάθοδο σκαλοπατιών με ένα φορτίο 15% του βάρους σωμάτων ή και πιο πάνω μπορούν να είναι επιβλαβή στον οστεο-μυϊκό σύστημα στα παιδιά. Η συνεχής και καθημερινή μεταφορά των βαριών φορτίων έχει αναφερθεί σημαντικός παράγοντας κινδύνου που συνδέεται με τη συχνότητα, δριμύτητα, και επακόλουθη ανικανότητα του χαμηλού πόνου στην πλάτη και του κοινού εκφυλισμού. Για να αποφευχθεί οι πιθανοί κίνδυνοι που προκαλούνται από την κάθοδο σκαλοπατιών, η προσοχή πρέπει να δοθεί στο φορτίο που φέρεται, τη συχνότητα της διενεργηθείσας μετακίνησης, και η χρήση των παπουτσιών με την κατάλληλη δυνατότητα μείωσης. Η παρούσα μελέτη χρησιμοποίησε τη (force-to-time ratio) δύναμη της πρώτης μέγιστης δύναμης για να αξιολογήσει την ωστική φύση της δύναμης επίγειας αντίδρασης. Ο πίνακας 2 δείχνει ότι δεν υπήρξε καμία σημαντική διαφορά σε χρονική δύναμη (force-to-time ratio) πέρα από τα

60

φορτία σε κάθε τρόπο σκαλοπατιών.Εντούτοις, μια σημαντική διαφορά βρέθηκε μεταξύ των δύο τρόπων. Υπολογισμένη κατά μέσο όρο με βάση τα φορτία, η χρονική δύναμη(force-to-time ratio) για την κάθοδο ήταν περίπου τρεις φορές μεγαλύτερη από αυτήν για την ανάβαση, γεγονός που σημαίνει ότι υπάρχει μια πολύ υψηλότερη ωστική αντίδραση στην κάθοδο απ' o,τι στην ανάβαση. Η προηγούμενη έρευνα έδειξε ότι η πρώτη μέγιστη δύναμη εμφανίστηκε στη φάση φόρτωσης στην κάθοδο, και εξουσιάστηκε από την απορρόφηση της ενέργειας και στον αστράγαλο και στο γόνατο άμεσα αφότου προσγειώθηκε το κύριο πόδι. Η υψηλή αξία της χρονικής δύναμης (force-to-time ratio) στην παρούσα μελέτη περαιτέρω φαίνεται από το γεγονός ότι η φυσική πράξη του περπατήματος κάτω) από τα σκαλοπάτια οδηγεί στα υψηλότερα δυναμικά φορτία στο οστεο-μυϊκό σύστημα των παιδιών από ότι περπατώντας πάνω από τα σκαλοπάτια.

Η αξιοπιστία του νέου συστήματος Pedar στη μέτρηση της αιχμής σημαίνει ότι η πίεση έχει αποδειχθεί καλή και άριστη. Εντούτοις, οι τιμές δύναμης από το νέο σύστημα Pedar ήταν λιγότερες σε σχέση με εκείνες από ένα πιάτο δύναμης . Για να ενισχύσει την ακρίβεια, το νέο σύστημα Pedar ήταν βαθμολογημένο κάθε ημέρα πριν και μετά από τη δοκιμή.

11.1.5.ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ

Στην ανάβαση σκαλοπατιών, η δεύτερη μέγιστη δύναμη ήταν μεγαλύτερη από την πρώτη μέγιστη δύναμη. Ένα φορτίο 15% του βάρους σωμάτων προκάλεσε μια σημαντική αύξηση στη μέγιστη δύναμη, θέση, και διπλή διάρκεια υποστήριξης για backpack κατάσταση, ενώ αυτό το φορτίο για την αθλητική τσάντα ήταν 10% του βάρους σωμάτων. Στην κάθοδο σκαλοπατιών, η πρώτη μέγιστη δύναμη ήταν 1,59 φορές η δεύτερη μέγιστη δύναμη. Ένα φορτίο 15% του βάρους σωμάτων προκάλεσε μια σημαντική αύξηση στη μέγιστη δύναμη (βάρος σωμάτων 195%) και για τις δύο τσάντες, που ήταν 1,25 φορές στην κάθοδο σκαλοπατιών χωρίς το φορτίο, και 1,89 και 2,19 φορές στην ανάβαση σκαλοπατιών με το ίδιο φορτίο και χωρίς ένα φορτίο, αντίστοιχα. Η χρονική δύναμη (force-to-time ratio) στην κάθοδο σκαλοπατιών ήταν περίπου τρεις φορές από αυτή στην ανάβαση σκαλοπατιών.

61

12.ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ ΤΗΝ ΚΑΘΟΔΟ ΚΛΙΜΑΚΩΝ(ΕΡΕΥΝΑ)

Η κάθοδος σκαλοπατιών είναι ένας επικίνδυνος και απαιτητικός στόχος που οι παλαιότεροι ενήλικοι αντιμετωπίζουν συχνά στην καθημερινή ζωή. Θεωρείται ότι η ολίσθηση μεταξύ του ποδιού ή του πέλματος παπουτσιών και η επιφάνεια σκαλοπατιών μπορούν να διαδραματίσουν έναν ρόλο σχετικά με τα το σκαλοπάτι φθινόπωρα, εντούτοις, δεν υπάρχει καμία έκθεση σχετικά με τις απαιτήσεις αντίστασης ολίσθησης για την κάθοδο σκαλοπατιών. Ο στόχος αυτής της μελέτης ήταν να καθοριστεί ο συντελεστής της τριβής (Κ.ΟΟΡ) που είναι απαραίτητος για την ασφαλή κάθοδο σκαλοπατιών σε 12 νέους και 12 παλαιότερους ενηλίκους, υπό τους ποικίλους όρους έντασης φωτισμού, και έτσι, με τα επαρκή υποδήματα και τις ξηρές επιφάνειες σκαλοπατιών, η τριβή δεν εμφανίζεται να είναι ένας σημαντικός καθοριστικός παράγοντας της ασφάλειας σκαλοπατιών. Το επίπεδο έντασης φωτισμού είχε λίγη επίδραση στις εξαρτώμενες μεταβλητές που ποσολογήθηκαν σε αυτήν την μελέτη. Εντούτοις, οι παλαιότεροι συμμετέχοντες κατέδειξαν τις ασφαλέστερες στρατηγικές από τις νεολαίες κατά τη διάρκεια της καθόδου σκαλοπατιών, όπως απεικονίζεται από τις διαφορές στις δυνάμεις επίγειας αντίδρασης και το χαμηλότερο RCOF.

62

12.1.ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Οι πτώσεις στα σκαλοπάτια είναι μια κύρια αιτία θανάτου στις Ηνωμένες Πολιτείες, και κατά τη διάρκεια της φάσης καθόδου σκαλοπατιών έχει αποδειχθεί ότι εμφανίζονται τουλάχιστον τρεις φορές συχνότερα από εκείνες που συνδέονται με την ανάβαση σκαλοπατιών. Η πτώση της οπτικής απόδοσης στο χαμηλό και μέτριο φωτισμό είναι ένα παράδειγμα σχετικό με την ηλικία αλλαγής, και που μπορεί ενδεχομένως να αυξήσει τον κίνδυνο που συνδέεται με την κάθοδο σκαλοπατιών. Οι εγγενείς παράγοντες κινδύνου που συνδέονται με τη γήρανση μπορούν να ενισχυθούν περαιτέρω από ορισμένα αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά γνωρίσματα μερικών σκαλών, όπως οι της τριβής ιδιότητες της επιφάνειας βήματος. Οι απαιτήσεις αντίστασης ολίσθησης κατά τη διάρκεια της καθόδου σκαλοπατιών εξαρτώνται πιθανότατα από την ταχύτητα και το ύφος της καθόδου που επιλέγονται από το χρήστη, και μπορεί να επηρεαστεί το φωτισμό, τη μειωμένη κοινή κινητικότητα που συνδέεται όπως και με τη γήρανση. Ο χαμηλός συντελεστής των όρων τριβής έχει υποτεθεί για να είναι ένας σημαντικός παράγοντας στα επαγγελματικά ατυχήματα σκαλοπατιών. Αν και οι απαιτήσεις της τριβής για το overground και την κεκλιμένη ράμπα που περπατούν έχουν καθοριστεί από ο,τι ξέρουμε κανένας δεν έχει ερευνήσει τον απαραίτητο συντελεστή της τριβής (Κ.ΟΟΡ) για την ασφαλή κάθοδο σκαλοπατιών. Ο ΚΟΟΡ μπορεί να καθοριστεί με τη διαίρεση του μεγέθους των οριζόντιων δυνάμεων επίγειας αντίδρασης από την κατακόρυφο, ή κανονική δύναμη, σε κάθε έγκαιρη στιγμή. Οι τιμές κορυφής, που εμφανίζονται αμέσως μετά το touchdown και ακριβώς πριν από την ώθηση-μακριά, θεωρείται ότι είναι ο ελάχιστος συντελεστής των τιμών τριβής για το παπούτσι (ή το πόδι). Το μέσο RCOF στο touchdown ήταν 0,29 για την πιό αργή ταχύτητα, και 0,33 για τη γρηγορότερη ταχύτητα. Για την ώθηση-μακριά, η αργή ταχύτητα RCOF ήταν 0,3, ενώ η γρήγορη ταχύτητα ΚΟΟΡ ήταν 0,51.

Ο σκοπός αυτής της μελέτης ήταν διπλός. Ο πρώτος στόχος ήταν να ποσολογηθεί το RCOF κατά τη διάρκεια της καθόδου σκαλοπατιών με μια μέτρια ταχύτητα και να συγκριθεί αυτή η αξία με αυτήν που βρέθηκε στη λογοτεχνία για το περπάτημα overground. Ο δεύτερος σκοπός ήταν να εξεταστούν τα αποτελέσματα της ηλικίας, ένταση φωτισμού, και θέση σκαλοπατιών στις δυνάμεις επίγειας αντίδρασης και RCOF κατά τη διάρκεια της καθόδου σκαλοπατιών.

63

12.2.ΜΕΘΟΔΟΣ

Δώδεκα υγιείς νέοι ενήλικοι (θηλυκά επτά, αρσενικά πέντε) με μια μέση ηλικία ετών 24±3.3 και 12 υγιείς παλαιότεροι ενήλικες (θηλυκά τέσσερα, αρσενικά οκτώ) με μια μέση ηλικία των ετών 73.3±1.9 συμμετείχαν στη μελέτη. Όλα τα άτομα έδωσαν την συγκατάθεση τους και ήταν απαλλαγμένα από οποιαδήποτε οστεο-μυϊκά ή νευρολογικά προβλήματα που θα μπορούσαν να εμποδίσουν τον κανονικό βηματισμό. Επίσης τα άτομα που συμμετείχαν στη μελέτη απαγορεύονταν να έχουν πάρει φάρμακα(ρδγο1ιοίΓορίθδ, αντι-ισταμίνες, αντικαταθλιπτικά χάπια, ηρεμιστικά, κ.λπ....). Κάθε άτομο φόρεσε τον ίδιο τύπο του παπουτσιού. Η σκάλα που χρησιμοποιήθηκε σε αυτήν την μελέτη αποτελούνταν από επτά βήματα, κάθε ένα με μια άνοδο 18 εκατ. και ένα τρέξιμο 28 εκατ. (σχέδιο 2). Δύο πιάτα δύναμης (τύπος 9286, Εταιρία οργάνων Kistler, Amherst ΝΥ) βρέθηκαν σε συγκεκριμένες υποστηρίξεις στο σκαλοπάτι 2 (η περιοχή μετάβασης) και το σκαλοπάτι 4 (η περιοχή μέσος-σκαλοπατιών). Η δοκιμή απάντησης συχνότητας του πιάτου δύναμης και του συγκεκριμένου συστήματος υποστήριξης παρήγαγε μια πρώτη ηχηρή συχνότητα περίπου 150 Hz . Τα φωτοκύτταρα βρέθηκαν στο σκαλοπάτι 1 και το σκαλοπάτι 7 και χρησιμοποιήθηκαν για να ελέγξουν την ταχύτητα κάθε δοκιμής.

64

12.2.1.ΠΕΙΡΑΜΑ

Κάθε θέμα εκτέλεσε πέντε δοκιμές στον περιβαλλοντικό φωτισμό με έναν μέσο όρο της τάξης του 1x300 (ένα επίπεδο που ορίζεται ως το ανώτερο όριο του αστικού λυκόφωτος) και πέντε δοκιμές φορώντας τα προστατευτικά δίοπτρα φωτεινότητας 1% που μείωσαν την ένταση φωτισμού στο 1χ 3 (το χαμηλότερο όριο του αστικού λυκόφωτος).Στα άτομα δόθηκαν 5 λ. να

προσαρμοστούν στα προστατευτικά δίοπτρα 1% προτού να συλλεχθούν οι δοκιμές για το σκοτεινό όρο. Σε κάθε ένας από τους δύο όρους έντασης φωτισμού, τα άτομα φόρεσαν τα γυαλιά που (ενδεχομένως) θα φορούσαν κανονικά κατά τη διάρκεια των κινητήριων δραστηριοτήτων (πέντε ηλικιωμένα θέματα φόρεσαν τα bifocals, τρία φόρεσαν τους προοδευτικούς φακούς Varilux, και τέσσερα δεν φόρεσαν κανένα γυαλί ενώ κανένα από τα νέα άτομα δεν φόρεσε τα γυαλιά). Η ταχύτητα καθόδου σκαλοπατιών ελέγχθηκε στενά. Μόνο δοκιμές στις οποίες τα άτομα περπάτησαν μέσα στη σειρά των ταχυτήτων που δεν υπερβαίνουν 0,04 μ/δ επάνω από ή κάτω από 0,65 μ/το δ συμπεριλήφθηκαν. Ο έλεγχος της ταχύτητας ήταν απαραίτητος για να εξασφαλιστεί ότι οποιεσδήποτε διαφορές που βρέθηκαν στα εξαρτώμενα μέτρα λόγω στο φωτισμό και την ηλικία δεν ήταν απλά λειτουργίες της ταχύτητας. Οκτώ κανάλια της αναλογικής παραγωγής από κάθε πιάτο δύναμης επιλέχτηκαν σε 1200 Hz.

12.2.2. ΑΝΑΛΥΣΗ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ

Ένα πρόγραμμα συνήθειας ΜΑΤΤΑΒ γράφτηκε για να υπολογίσει τις δυνάμεις επίγειας αντίδρασης (ΟΚΡ) από την ψηφιακή παραγωγή. Τα στοιχεία ΟΚΡ φιλτραρίστηκαν χρησιμοποιώντας μια τέταρτη διαταγή, διπλό πέρασμα, Φίλτρο Butterworth, με μια συχνότητα διακοπών 45 Hz. Αυτή η συχνότητα διακοπών επιλέχτηκε με βάση τις γρήγορες αναλύσεις μετασχηματισμού κατά Φουριέ (FFΤ) του σήματος GRF κατά τη διάρκεια της καθόδου σκαλοπατιών. Τα FFTs εκτελέσθηκαν σε κάθε συστατικό του συνολικού GRF για κάθε δοκιμή που ολοκληρώθηκε από τα 12 νέα άτομα στον όρο 300 1χ (σύνολο 60 δοκιμών). Κάθε ένα από το FFTs παρεμβλήθηκε σε 10.001 σημεία στοιχείων μεταξύ 0 και 100 Hz, και το εύρος σε κάθε συχνότητα ομαλοποιήθηκε στο μέγιστο εύρος. Οι μέσες συχνότητες σε όλες τις δοκιμές στις οποίες το εύρος μειώθηκε κάτω από 5% του μέγιστου εύρους δίνονται στον πίνακα 3.

Πίνακας 3. Η μέση συχνότητα σε όλες τις δοκιμές στις οποίες το εύρος μειώθηκε κάτω από 5% του μέγιστου εύρους.

65

Η ολίσθηση δεν εμφανίστηκε κατά τη διάρκεια οποιωνδήποτε από τις πειραματικές δοκιμές που περιλήφθηκαν για την ανάλυση (μια ολίσθηση εμφανίστηκε στην παρυφή ενός σκαλοπατιού, αλλά απορρίφθηκε). Κατά συνέπεια το μέγιστο RCOF αμέσως αφότου λήφθηκε η πόδι-απεργία (RCOF -FS) και αμέσως πριν από την ώθηση μακριά (RCOF-PO) χρησιμοποίησε έναν μέγιστο αλγόριθμο ανίχνευσης, όποιος εξέτασε μόνο εκείνη την μερίδα του αρχείου όπου η κάθετη δύναμη ήταν μεγαλύτερη από 50 ν (σχέδιο 3). Ένα κατώτατο όριο 50 ν χρησιμοποιήθηκε.

Σχέδιο 3. Απαραίτητος συντελεστής της τριβής (RCOF) κατά τη διάρκεια της καθόδου σκαλοπατιών για μια χαρακτηριστική δοκιμή. Οι δυνάμεις στην απεργία(foot strike) και την ώθηση ποδιών μακριά (push off) παρουσιάζονται.

Εκτός από τους δύο απαραίτητους της τριβής συντελεστές, πέντε μεταβλητές GRF επιλέχτηκαν για τη στατιστική ανάλυση. Στο σχέδιο 4 απεικονίζεται γραφικά ένα χαρακτηριστικό σχεδιάγραμμα GRF κατά τη διάρκεια της καθόδου σκαλοπατιών. Οι εξαρτώμενες μεταβλητές που επιλέχτηκαν για την ανάλυση περιέλαβαν τις πρώτες και δεύτερες δυνάμεις της κάθετης καμπύλης δύναμης (F1 και F2) και τις πρώτες και δεύτερες δυναμειστης προσθοπίσθιας καμπύλης δύναμης (F3 και F4). Το αρχικό ποσοστό φόρτωσης (LR) της κάθετης καμπύλης δύναμης υπολογίστηκε από 10-90% της F1 δύναμης.

66

Σχέδιο 4. Τρία συστατικά της δύναμης επίγειας αντίδρασης για μια χαρακτηριστική δοκιμή καθόδου σκαλοπατιών. Παρουσιάζονται επίσης οι πέντε εξαρτώμενες μεταβλητές που επιλέγονται για την ανάλυση(F1, F2, F3, F4, LR)

12.3. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ

Υπήρξαν τρία γεγονότα κατά τη διάρκεια του σκοτεινού (1x3) όρου για τα παλαιότερα άτομα.. Δύο από τα γεγονότα ήταν ταξίδια, και κάποια ήταν μια ολίσθηση. Αυτές οι τρεις δοκιμές αποκλείστηκαν από την ανάλυση.

12.3.1. ΔΥΝΑΜΕΙΣ ΕΠΙΓΕΙΑΣ ΑΝΤΙΔΡΑΣΗΣ

Τα κάθετα σχεδιαγράμματα GRF χαρακτηρίστηκαν από δύο άνισες δυνάμεις, η πρώτη μεγαλύτερη από τη δεύτερη κατά μέσο όρο 0,45 και 0,56 bw στα σκαλοπάτια 2 και 4, αντίστοιχα. Το προσθοπίσθιο συστατικό εξέθεσε το φρενάρισμα (αρνητικό) και τις propulsive (θετικές) δυνάμεις που χωρίστηκαν από μια περιοχή πιο επίπεδη βλέποντας χαρακτηριστικά στο περπάτημα overground. Η δοκιμαστική προσπάθεια δεν είχε κανένα σημαντικό αποτέλεσμα αλληλεπίδρασης σε οποιεσδήποτε από τις μεταβλητές ΟΚΤ. Η μόνη σημαντική κύρια επίδραση της κατάστασης ήταν μια χαμηλότερη πρώτη κάθετη μέγιστη δύναμη, F1, στο χαμηλό όρο έντασης φωτισμού (bw 1.44±0.21) σε σύγκριση με τον κανονικό όρο έντασης φωτισμού (bw 1.47±0.23)(Ρ=0.026). Το επίπεδο έντασης φωτισμού δεν είχε καμία σημαντική επίδραση σε οποιεσδήποτε από τις άλλες εξαρτώμενες μεταβλητές GRF. Η θέση σκαλοπατιών είχε μια σημαντική κύρια επίδραση F1, F2 και F3 (πίνακας 4). Το Ρ1 ήταν σημαντικά μεγαλύτερο στο σκαλοπάτι 4 (bw 1.49±0.20) σε σύγκριση με το σκαλοπάτι 2 (1.41±0.24) (ΡΟ.0001). Το F2 και Ρ3 ήταν σημαντικά μεγαλύτερα στην περιοχή μετάβασης (σκαλοπάτι 2) (6\ν Ε2=0.96±0.11

67

Ρ3=?0.13±0.03 β\ν) απ'ό,τι στην περιοχή μέσος-σκαλοπατιών (σκαλοπάτι 4) (5νν Ρ2=0.93±0.19 Ρ3=?0.12±0.03) (Ρ<0.0001). Υπήρξε μια τάση για μεταβλητό Ρ4 προς μια αλληλεπίδραση ηλικίας και θέσης σκαλοπατιών (Ρ=0.092). Οι ηλικιωμένοι είχαν μια σημαντικά χαμηλότερη κατευθυνόμενη δύναμη στο σκαλοπάτι 2 (ϊ>\ν 0.13±0.02) σε σύγκριση με το νέο (0.15±0.024) (Ρ<0.0001). Υπήρξε μια σημαντική επίδραση θέση σκαλοπατιών και αλληλεπίδραση ηλικίας στη ΡΚ (Ρ=0.004). Μετά απ' αυτό οι συγκρίσεις αποκάλυψαν ότι τα παλαιότερα άτομα είχαν μια σημαντικά υψηλότερη ΡΚ στο σκαλοπάτι 4 (bw 15.97±5.75 ανά 8) σε σχέση με το σκαλοπάτι 2 (bw 14.46±4.58 ανά 8) (Ρ<0.0001). Στην περιοχή μέσος- σκαλοπατιών, η παλαιότερη ομάδα είχε μια σημαντικά υψηλότερη ΡΚ. (bw 15.97±5.75 ανά 8) σε σύγκριση με τις νεολαίες (bw 14.01±4.35 ανά δ) (Ρ<0.0001).

68

12.3.2. ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΟΣ ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΗΣ ΤΡΙΒΗΣ

0 απαραίτητος συντελεστής των καμπυλών τριβής εξέθεσε δύο δυνάμεις, την μεγαλύτερη αμέσως μετά από την απεργία ποδιών και μια μικρότερη δύναμη αμέσως μετά από τη μέγιστη propulsive δύναμη (σημάνετε για ΤRIALS=0.25±0.05). Οι μέγιστες τιμές για RCOF και για τις 220 δοκιμές παρατίθενται στον πίνακα 5. Αν και δεν υπήρξε καμία δοκιμή στην οποία ο RCOF υπερέβη το 0,5 αμέσως πριν από ώθηση-μακριά, οκτώ δοκιμές οδήγησαν σε RCOF μεγαλύτερο ή ίσο 0,5 αμέσως μετά από την πόδι-απεργία.

Το RCOF στην απεργία ποδιών (RCOF-FS) ήταν σημαντικά χαμηλότερο στην περιοχή μέσος-σκαλοπατιών (0.28±0.08) σε σχέση με την περιοχή μετάβασης (0.31±0.08) (Ρ<0.0001). Τα παλαιότερα άτομα είχαν ένα σημαντικά χαμηλότερο RCOF-FS (0.27±0.07) σε σύγκριση με τα νέα (0.31±0.09) (Ρ=0.028). Μια σημαντική επίδραση θέσης σκαλοπατιών και αλληλεπίδρασης ηλικίας στο RCOF-FS (Ρ=0.039) οδήγησε στις συγκρίσεις, αποκαλύπτοντας ότι τα νέα άτομα είχαν ένα σημαντικά υψηλότερο RCOF-FS (0.26±0.05) στο σκαλοπάτι 4 από την παλαιότερη ομάδα (0.24±0.04) (Ρ<0,0001).

69

12.4. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

Τα σχεδιαγράμματα ΟΚΡ κατά τη διάρκεια της καθόδου σκαλοπατιών είναι αρκετά ευδιάκριτα σε σχέση με άλλα που δίνονται για το περπάτημα overground. Στο σχέδιο 5 παρουσιάζονται ένα παράδειγμα των διαφορών στα σχεδιαγράμματα για το περπάτημα ονΰΓ^ΓΟιιηα1 καθώς επίσης και η κάθοδος σκαλοπατιών για ένα άτομο σε αυτήν την μελέτη. Η πρώτη κάθετη μέγιστη δύναμη κατά τη διάρκεια της καθόδου σκαλοπατιών ήταν περίπου 0,35 bw υψηλότερη από αυτό που δόθηκε για το overground που περπατά, ενώ η δεύτερη κάθετη μέγιστη δύναμη κατά τη διάρκεια της καθόδου σκαλοπατιών ήταν περίπου 0,15 bw χαμηλότερη απ'ό,τι για το περπάτημα overground. Το προσθοπίσθιο συστατικό του ΟΚΡ βρέθηκε να είναι λιγότερο ημιτονοειδές κατά τη διάρκεια της καθόδου σκαλοπατιών, με τις δύο μέγιστες προσθοπίσθιες δυνάμεις περίπου 0.03-0.04 bw λιγότερες από εκείνες που δίνονται για το περπάτημα overground.

Ο απαραίτητος συντελεστής των καμπυλών τριβής ήταν παρόμοιος με εκείνους που παρουσιάστηκαν από τον Buczec για το επίπεδο περπατήματος και στα σχέδια τους και το μέγεθος των τιμών κορυφής εκτός από RCOF στην ώθηση μακριά, ο όποιος ήταν περίπου 0.1-0.2 λιγότερο κατά τη διάρκεια της καθόδου σκαλοπατιών. Προκειμένου να ελεγχθεί αυτό, τέσσερα από τα άτομα σε αυτήν την μελέτη (δύο νέες γυναίκες και δύο ηλικιωμένες γυναίκες) επανήλθαν για τη δοκιμή κατά τη διάρκεια του overground περπατώντας μια χωριστή ημέρα. Κάθε άτομο ολοκλήρωσε πέντε δοκιμές με μια ταχύτητα 1,35 μ/το 8. Το αποτέλεσμα για το μέσο RCOF-FS για τις δοκιμές overground ήταν 0,29 (ουσιαστικά

70

ισοδύναμος με την κάθοδο σκαλοπατιών), και για το μέσο RCOF-ΡΟ ήταν 0,33 (περίπου 0,08 μεγαλύτερο από την κάθοδο σκαλοπατιών). Ενώ οι τιμές για την κάθοδο σκαλοπατιών που δίνονται σε αυτή την μελέτη είναι συγκρίσιμες με παρόμοιες μελέτες και οι 20 προαναφερθείσες δοκιμές overground, είναι κάπως υψηλότερες από εκείνες που δίνονται από Ηanson και Perkins για το περπάτημα overground. Δύο παράγοντες μπορεί να έχουν επιπτώσεις σε αυτές τις διαφορές: η ταχύτητα περπατήματος overground δεν δηλώθηκε και, ο υπολογισμός RCOF τους ήταν ελαφρώς διαφορετικός από τον δικό μας δεδομένου ότι παραμέλησαν να περιλάβουν τη (medio-lateral-shear) δύναμη στην εξίσωση τους. Και το GRF και RCOF είναι πιθανό να εξαρτηθούν από την ταχύτητα, και οι μελλοντικές μελέτες πρέπει να εξετάσουν τη φύση αυτής της παραλλαγής.

Τα αποτελέσματα ηλικίας που έχουν βρεθεί εδώ μπορούν να ερμηνευθούν ως λιγότερο σφριγηλή ώθηση μακριά (< F4) και πιο προσεκτική χρήση της διαθέσιμης τριβής στην απεργία ποδιών (<RCOF-PO) και στην ώθηση μακριά (<RCOF-PO) στο σκαλοπάτι 4 στους ηλικιωμένους. Αυτό το γενικά πιό συντηρητικό σχεδιάγραμμα είναι παρόμοιο με αυτό που βρίσκεται σε άλλα πλαίσια (όπως η εκκαθάριση βημάτων) στα οποία οι παλαιότεροι ενήλικοι υιοθετούν τις πιό προσεκτικές στρατηγικές. Αυτό το προσεκτικό σχεδιάγραμμα για την παλαιότερη ομάδα δεν απεικονίστηκε στα ποσοστά φόρτωσης (> ΡΚ στο σκαλοπάτι 4), που μπορεί να απεικονίσει μια έλλειψη ελέγχου στο touchdown σε σύγκριση με τις νεολαίες, ή μια αύξηση στην κοινή ακαμψία.

Τα χαρακτηριστικά αλληλεπίδρασης παπούτσι-σκαλοπατιών βρέθηκαν για να εξαρτώνται ιδιαίτερα από την περιοχή σκαλοπατιών. Αν και το μέγεθος των διαφορών έτεινε να είναι σχετικά μικρό, ήταν όλοι στατιστικά σημαντικοί. Αυτές οι διαφορές μεταξύ της μετάβασης από την προσγείωση στα σκαλοπάτια (βήμα 2) και στην περιοχή μέσος-σκαλοπατιών (το βήμα 4) δείχνει ότι οι διαφορετικές στρατηγικές χρησιμοποιούνται σε κάθε περιοχή. Η μετάβαση από προσγείωση στα σκαλοπάτια στο βήμα 2 χαρακτηρίστηκε από μια μείωση της πρώτης κάθετης μέγιστης δύναμης, ένα χαμηλότερο ποσοστό φόρτωσης και μια υψηλότερη δύναμη φρεναρίσματος έναντι με το βήμα 4. Μια συνέπεια αυτού του πιό προσεκτικού ύφους της προσγείωσης είναι ότι οι μεγαλύτερες απαιτήσεις της τριβής τοποθετούνται επάνω στο ανώτερο σκαλοπάτι έναντι με την περιοχή μέσος-σκαλοπατιών. Κατά συνέπεια, η ολίσθηση θα ήταν πιθανότερο να εμφανιστεί στο βήμα μετάβασης. Η μείωση στη δεύτερη κάθετη μέγιστη δύναμη στην περιοχή μέσος-σκαλοπατιών προτείνει μια πιό επίπεδη τροχιά για το κέντρο της μάζας δεδομένου ότι η λιγότερο ανοδική δύναμη εφαρμόζεται.

Η αλλαγή στην ένταση φωτισμού των σκαλοπατιών είχε εκπληκτικά λίγη επίδραση στις εξαρτώμενες μεταβλητές που ποσολογήθηκαν εδώ. Η διαφορά μεταξύ της πρώτης κάθετης μέγιστης δύναμης (F1) στις δυο καταστάσεις φωτισμού ήταν η μόνη σημαντική επίδραση της έντασης φωτισμού. Ο χαμηλός φωτισμός οδήγησε χαμηλότερο F1, όποιος μπορεί να ερμηνευθεί ως πιό προσεκτικό ύφος της προσγείωσης.

71

Αν και καμία από τις άλλες μεταβλητές που μετρήθηκαν εδώ δεν απεικόνισε οποιεσδήποτε διαφορές μεταξύ των συνθηκών φωτισμού, τρία ολισθήματα εμφανίστηκαν δεδομένου ότι τα παλαιότερα άτομα διαπραγματεύτηκαν τα σκαλοπάτια στις σκοτεινές συνθήκες Κατά συνέπεια, η απουσία σημαντικών αλλαγών στις μεταβλητές που μετριούνται ως λειτουργία της έντασης φωτισμού δεν σημάνει ότι η ασφάλεια σκαλοπατιών γενικά δεν θα επηρεαστεί από το διαθέσιμο φωτισμό. Για την πλειοψηφία των ατόμων, η απουσία αλλαγών στις μεταβλητές στις μειωμένες συνθήκες σημαίνει ότι τα άτομα σωστά αντιλήφθηκαν ότι δεν υπήρξε κανένας κίνδυνος ολίσθησης στο χρησιμοποιούμενο πείραμα, όπου το COF ήταν πιθανό να είναι > 0,7. Τα παρατηρηθέντα γεγονότα εμφανίστηκαν πιθανώς λόγω των στρατηγικών λαθών στην εκκαθάριση ή την τοποθέτηση, όποιοι δεν μετρήθηκαν σε αυτό το πείραμα.

Τελικά, τα αποτελέσματα μας δείχνουν ότι RCOF κατά τη διάρκεια της καθόδου σκαλοπατιών είναι συγκρίσιμο με αυτό που βρίσκεται κατά τη διάρκεια του περπατήματος overground. Τα σχεδιαγράμματα ΟΚΡ χαρακτηρίζονται από υψηλότερο έναν πρώτο από δεύτερο μέγιστο κάθετο ΟΚΡ και χαμηλότερο μέγιστο προσθοπίσθιο ΟΚΡ από overground περπατώντας. Τα παλαιότερα άτομα κατέδειξαν διάφορες στρατηγικές τροποποιήσεις για να ελαχιστοποιήσουν την εξάρτηση στις δυνάμεις της τριβής, αλλά τα υψηλότερα ποσοστά φόρτωσης στους ηλικιωμένους είναι υποδηλωτικά μιας έλλειψης ελέγχου κατά τη διάρκεια του χαμηλώματος του σώματος. Εκπληκτικά, η μειωμένη ένταση φωτισμού δεν οδήγησε σε σημαντικές στρατηγικές αλλαγές στα σχεδιαγράμματα δύναμης. Θα φαινόταν ότι, ελλείψει των μολυσματικών παραγόντων στο βήμα σκαλοπατιών, οι παράγοντες της τριβής διαδραματίζουν έναν δευτερεύοντα ρόλο στην ασφάλεια σκαλοπατιών κατά τη διάρκεια της καθόδου, εκτός αν τα άτομα φορούν τα φτωχά υποδήματα, με συνέπεια τους χαμηλούς συντελεστές της τριβής.

72

13. ΣΦΑΛΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΤΩΝ ΚΛΙΜΑΚΩΝ

Όσον αφορά τα σφάλματα που παρατηρούνται στην κατασκευή κάθε είδους κλιμάκων είναι εμφανές ότι παρά την αυξανόμενη αντίληψη των κινδύνων στις σκάλες, η οποία έχει σημειωθεί τα τελευταία χρόνια, η κακή κατασκευή ακόμη και σήμερα προκαλεί πτώσεις.

Οι σκάλες είναι ένα απ' τα πιο επικίνδυνα καταναλωτικά προϊόντα. Η Επιτροπή Ασφάλειας Καταναλωτικών Προϊόντων (Consumer Product Safety Commission) δήλωσε ότι το 1974, «οι σκάλες ήταν το πιο επικίνδυνο καταναλωτικό προϊόν για τις ενήλικες γυναίκες» και περίπου 4000 άνθρωποι πέθαναν από πτώσεις στις σκάλες (Archea, στατιστικολόγος Collins, Επιτροπή Ασφάλειας Καταναλωτικών Προϊόντων, 31 Μαΐου 1991). Το 1990 ,οι 872 υπολογισθέντες τραυματισμοί ήταν αρκετά σοβαροί ώστε να απαιτείται άμεσα η λήψη των απαραίτητων μέτρων. Ας λάβουμε υπόψη μας ότι περίπου 40000 άνθρωποι πεθαίνουν κάθε χρόνο από ατυχήματα με οχήματα.

Όμως επειδή οι περισσότεροι από εμάς ξοδεύουμε πολύ περισσότερο χρόνο στα οχήματα μας απ' ότι στις σκάλες, είναι ξεκάθαρο ότι ο χρόνος που ξοδεύουμε ανεβαίνοντας σε σκάλες είναι πιο επικίνδυνος απ' το ποσό του χρόνου που περνούμε στα οχήματα μας. Ίσως μερική απ' την προσπάθεια που κάνουμε ως προς την ασφάλεια των οχημάτων θα ήταν καλύτερο να χρησιμοποιούνταν στην ασφάλεια των σκαλών. Τις προηγούμενες δύο ή τρεις δεκαετίες ,η γνώση του πως και γιατί οι άνθρωποι έχουν ατυχήματα λόγω χρήσης των κλιμάκων είχε αυξηθεί πολύ με αποτέλεσμα, το κοινό να μην μπορεί να θεωρηθεί υπεύθυνο έχοντας την ιδέα ανυπαρξίας ελαττωμάτων στις κατασκευές κλιμάκων σε καινούριες κατοικίες. Ούτως ή άλλως, υπάρχουν κώδικες κατασκευών οι οποίοι προστατεύουν το κοινό από ελλιπείς σχεδιασμούς. Επιπλέον αρχιτέκτονες και χτίστες είναι γνώστες αυτών των κωδικών και οι επιθεωρητές κατασκευών δεν θα ενέκριναν σκάλες που δεν πληρούν τις προϋποθέσεις. Ωστόσο, η ακόλουθη αναφορά περίπτωσης από τον ειδικό δικαστικό

εργονόμο Daniel Johnson θα αποδείξει ότι η υπόθεση πως μια σκάλα είναι απαραίτητα ασφαλής λόγω του ότι είναι καινούριο το σπίτι είναι εσφαλμένη. Ο ίδιος επικέντρωσε το ενδιαφέρον του σε μια πτώση που ένας καλεσμένος είχε ως εμπειρία σ' ένα καινούριο σπίτι κοντά στο Spokane στην νν3δΙιίη£ΐοη. Η πτώση δεν φάνηκε να οφείλεται σε ακατάλληλη συμπεριφορά του θύματος αλλά σ' ένα πλήθος σφαλμάτων στο σχεδιασμό και κατασκευή, τα οποία δεν είχαν παρατηρηθεί ή δεν είχαν εκτιμηθεί σωστά από σχεδιαστές, χτίστες και επιθεωρητές. Αυτοί οι παράγοντες σε συνδυασμό με χαμηλό φωτισμό, προκάλεσαν σοβαρούς τραυματισμούς.

• Περιγραφή του περιστατικού

Η κυρία Κ..ήταν 51 ετών, 64 ίντσες ψηλή και ζύγιζε 150 pounds. Σύμφωνα με τα λεγόμενα της, ήταν σωματικά ενεργή πριν την πτώση. Αναλογιζόμενοι το ύψος και την ηλικία της το βάρος της ήταν λιγότερο απ' το μέσο όρο(Panero&Zelnik, 1979).Απ' όσο η ίδια γνώριζε η όραση

73

της ήταν καλή και δεν είχε κάποια σωματική ανικανότητα που θα μπορούσε να συμβάλλει στην πτώση. Επιπρόσθετα, δεν είχε κάνει χρήση φαρμάκων ούτε αλκοόλ. Δεν είχε ιστορικό πτώσεων ούτε είχε στο παρελθόν ατυχήματα που να απαιτούσαν ιατρική θεραπεία.

Η κυρία R. μαζί με μια φίλη της είχαν προσκληθεί στο σπίτι

κάποιου γνωστού. Λόγω του ότι το σπίτι ήταν καινούριο και το χαλί άσπρο η ιδιοκτήτρια ζήτησε απ' τις γυναίκες να βγάλουν τα παπούτσια τους. Η κυρία Κ. επομένως φορούσε κάλτσες όσο ξεναγούνταν στο σπίτι. Έχοντας δει τα δωμάτια στο ισόγειο και το υπόγειο, οι τρεις γυναίκες μετά ανέβηκαν τις κυκλικές σκάλες να δουν τα δωμάτια στο πάνω πάτωμα. Αργότερα όταν εκείνες κατέβαιναν η κυρία Κ. ηγούταν. Η ώρα ήταν περίπου μισή ώρα μετά το ηλιοβασίλεμα και ούτε τα φώτα στις σκάλες ούτε εκείνα στο ισόγειο ήταν αναμμένα. Πιθανόν υπήρχε μερικό φως προερχόμενο απ' την κουζίνα περίπου είκοσι πόδια κάτω στο διάδρομο αριστερά όπως κατέβαιναν, όμως λίγο φως έπεφτε στο κάτω μέρος της σκάλας(στο τελευταίο πλατύσκαλο).

Εκείνη νόμιζε ότι το τελευταίο σκαλί με μοκέτα ήταν το τελευταίο σκαλοπάτι και ότι το ξύλινο κομμάτι που ακολουθούσε ήταν το πάτωμα. Αυτή όμως ήταν μια ψευδαίσθηση δημιουργούμενη απ' το ότι το τελευταίο πλατύσκαλο και το πάτωμα ήταν ίδια στην εμφάνιση. Σε αυτό συνέβαλλε το γεγονός ότι η κουπαστή τελείωνε σε ένα σημείο λίγο πριν το τελευταίο πλατύσκαλο. Όταν λοιπόν η κυρία Κ. έφτασε στο τελευταίο σκαλοπάτι με μοκέτα βημάτισε μπροστά νομίζοντας εσφαλμένα ότι ακολουθούσε το επίπεδο του πατώματος με αποτέλεσμα να πέσει.

• Συμπεράσματα έρευνας του περιστατικού Ο σοβαρός τραυματισμός της κυρίας Κ. προκλήθηκε από έναν συνδυασμό των εξής παραγόντων: > Πολλές αδικαιολόγητες διακυμάνσεις στην γεωμετρία των σκαλοπατιών, διακυμάνσεις οι οποίες προκαλούν παραπατήματα. > Μη αντιολισθητικό τελείωμα στο τελευταίο πλατύσκαλο, > Ανεπαρκής φωτισμός και > Ικανοποιητική μα όχι άριστη τοποθέτηση κουπαστής. > Όλοι αυτοί οι παράγοντες είναι συνδεδεμένοι με τον σχεδιασμό και την κατασκευή της σκάλας. Εκτενέστερη και σε βάθος εξέταση των συντελεστών αυτών στο μέλλον μπορεί να οδηγήσει > σε μια σκάλα που δεν είναι μόνο αισθητικά ικανοποιητική αλλά ασφαλής επίσης. Παρακάτω ακολουθούν μερικές περιπτώσεις σφαλμάτων στην κατασκευή κλιμάκων

74

75

14.ΑΤΥΧΗΜΑΤΑ ΣΕ ΚΛΙΜΑΚΕΣ

Κάθε χρόνο στη Μ.Βρετανία καταγράφονται 2,5 εκατ. ατυχήματα στο σπίτι ενώ οι θάνατοι από τέτοιου είδους ατυχήματα ξεπερνούν τις 4.000. 230.000 από αυτά τα ατυχήματα και κοντά στους 500 θανάτους οφείλονται σε πτώσεις στις σκάλες. Λαμβάνοντας υπόψη και τον χρόνο που ξοδεύουν οι άνθρωποι στις σκάλες καταλαβαίνουμε γιατί οι σκάλες αποτελούν το πιο επικίνδυνο σημείο σε κάθε σπίτι. Γι' αυτό και σκοπός μας είναι να δείξουμε την σοβαρότητα τέτοιου είδους ατυχημάτων καθώς επίσης και τι μπορεί να γίνει ώστε να μειωθεί ο αριθμός των ατυχημάτων που προέρχονται από πτώσεις σε σκάλες.

14.1.ΑΙΤΙΕΣ ΑΤΥΧΗΜΑΤΩΝ ΣΕ ΚΛΙΜΑΚΕΣ

Κατά κύριο λόγο υπάρχουν 3 βασικές αιτίες για τα ατυχήματα σε σκάλες: > η συμπεριφορά, > η συντήρηση και > ο σχεδιασμός

Τα ατυχήματα που προέρχονται από την συμπεριφορά περιλαμβάνουν σφάλματα από αντικείμενα που βρίσκονταν πάνω στις σκάλες(π.χ πατίνια ή η γάτα), ανεβοκατέβασμα στις σκάλες ή να πηδάς 2-3 τα σκαλιά ταυτόχρονα. Τα ατυχήματα αυτά θα μπορούσαν να προέρχονται επίσης από καυγάδες ή παιχνίδια πάνω στις σκάλες ή από την έλλειψη της προσοχής εξαιτίας του ότι το άτομο έχει στρέψει την προσοχή του σε κάτι άλλο. Μερικά ατυχήματα είναι δύσκολο να ελεγχθούν και μπορεί να μας ακολουθούν για πάντα.

Η συντήρηση μιας κλίμακας είναι πιο εύκολο να ελεγχθεί και είναι απαραίτητο να προλάβουμε την χειροτέρευση της κατάστασης της κλίμακας. Για το κύριο μέρος των σκαλιών απαιτείται πολύ λίγη συντήρηση ενώ αν σπάσει κάτι, κυρίως η κουπαστή και τα κιγκλιδώματα ,πρέπει να επισκευαστεί ή να αντικατασταθεί. Παρόμοια, σπασμένα σκαλοπάτια και σπασμένα ή χαμένα κομμάτια από σκαλοπάτια χρειάζονται ιδιαίτερη προσοχή. Χαμένα τμήματα μοκέτας ή οποιοδήποτε είδος για επικάλυψη σκάλας μπορεί να οδηγήσουν σε ένα ατύχημα το οποίο θα μπορούσε να αποφευχθεί. Όμως, ορισμένα ατυχήματα που οφείλονται στη συντήρηση είναι λίγο λιγότερο σοβαρά. Τα ξύλινα μέρη θα πρέπει να προστατεύονται από την μούχλα καθώς το σκαλοπάτι μπορεί να καταρρεύσει ανά πάσα στιγμή. Τα διάφορα μέρη της σκάλας μπορούν να συντηρηθούν εξίσου καλά, χρησιμοποιώντας για παράδειγμα ένα λάθος γυαλιστικό δημιουργώντας έτσι κίνδυνο να γλιστρήσει κανείς. Τα ατυχήματα λόγω συμπεριφοράς του χρήστη και συντήρησης μπορούν να αποφευχθούν μέσα από διάφορα προγράμματα μείωσης ατυχημάτων όπως καμπάνιες ασφαλείας αν και αυτές έχουν λίγη επιρροή καθώς θα πρέπει οι σπιτονοικοκύρηδες να αλλάξουν την συμπεριφορά τους.

76

Ο κύριος τρόπος μείωσης των ατυχημάτων είναι ο καλός σχεδιασμός

της κλίμακας. Ένα παράδειγμα κακού σχεδιασμού θα μπορούσε να είναι τα τεράστια χάσματα ανάμεσα στα κιγκλιδώματα. Αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει τους χρήστες της σκάλας και κυρίως τα παιδιά να πέσουν ανάμεσα στα προστατευτικά κιγκλιδώματα. Η σκάλα θα μπορούσε να έχει σχεδιαστεί έτσι ώστε να μοιάζει με ανεμόσκαλα κάνοντας το εύκολο και δελεαστικό για ένα παιδί να την ανέβει, πράγμα που θα οδηγούσε σε αποτυχία. Ένα άλλο παράδειγμα κακού σχεδιασμού, όπως τα ακανόνιστα μεγέθη σε ύψη και πλάτη, μπορούν να οδηγήσουν σε ακατάλληλη ανατροφοδότηση καθώς το επόμενο βήμα θα μπορούσε να μην είναι εκεί που προβλεπόταν να είναι. Τα περισσότερα από αυτά τα ατυχήματα στο σχεδιασμό ελέγχονται από τους Οικοδομικούς Κανονισμούς με ειδική αναφορά στο Approve Document (Department of the environment and the welsh office). Όμως ορισμένα ατυχήματα δεν μπορούν να ελεγχθούν απόλυτα. Για παράδειγμα αν η κλίση είναι πολύ μεγάλη ή αν τα πλάτη είναι πολύ μικρά τα ρίσκη που αναλαμβάνεις ανεβοκατεβαίνοντας τις σκάλες αυξάνονται. 14.2.ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΣΤΙΣ ΚΛΙΜΑΚΕΣ

Στην άνοδο (Templer, 1992), τα ατυχήματα τείνουν να είναι λιγότερο σοβαρά όπως είναι φυσικό. Αυτό συμβαίνει γιατί το κέντρο βάρους του χρήστη είναι ελαφρά μπροστά, με αποτέλεσμα οι περισσότερες πτώσεις να είναι μικρές και κυρίως προς τα ψηλότερα σκαλιά. Ο μεγαλύτερος κίνδυνος μελετώντας το περπάτημα, είναι κατά την διάρκεια της φάσης παλινδρόμησης (swing phase). Καθώς το πίσω πόδι πηδά δύο μεταβάσεις, υπάρχει έντονος κίνδυνος να πέσει. Ο κίνδυνος αυξάνεται αν υπάρχει μεγάλη μεταβολή στις τιμές ύψους του σκαλοπατιού κατά μήκος της σκάλας. Ένας άλλος κίνδυνος, που δημιουργείται στην άνοδο της σκάλας, υπάρχει όταν ο χρήστης πιέζει το χαμηλότερο σκαλοπάτι με το πίσω πόδι. Αν η αντίσταση του σκαλοπατιού στο γλίστρημα είναι χαμηλή, τότε υπάρχει ο κίνδυνος να γλιστρήσει το πόδι στο συγκεκριμένο σημείο. Είναι επίσης πιθανόν, ο χρήστης να αντιληφθεί λάθος τη θέση του επόμενου σκαλοπατιού, με αποτέλεσμα να παραπατήσει ή να γλιστρήσει στην άκρη του τελευταίου σκαλιού.

Στην κάθοδο, τα ατυχήματα τείνουν να έχουν ως αποτέλεσμα περισσότερο σοβαρούς τραυματισμούς, αφού σε αυτή την περίπτωση μια πτώση θα είχε σαν συνέπεια να κατέβει ο χρήστης ολόκληρη τη σκάλα, χτυπώντας σε κάθε σκαλοπάτι. Επομένως, σπασμένα κόκαλα και τραυματισμοί στο κεφάλι είναι πολύ περισσότερο συχνοί κατά την πτώση στην κάθοδο μιας κλίμακας. Εάν το πλάτος των σκαλοπατιών είναι μεγαλύτερο από το μήκος του ανθρώπινου ποδιού, τότε υπάρχει μικρή πιθανότητα πτώσης. Οι χρήστες μπορούν επίσης να παραπατήσουν, να παραλείψουν το επόμενο σκαλοπάτι, ή να πατήσουν με τη φτέρνα τους στην άκρη του σκαλοπατιού που πρέπει να προσπεράσουν, εντούτοις τα προβλήματα μεγεθύνονται καθώς το πλάτος μειώνεται σε μέγεθος.

Καθώς το πλάτος μικραίνει, δύο είναι οι πιθανές συνέπειες που μπορούν να συμβούν. Είτε οι χρήστες θα αρχίσουν να στρέφουν τα πόδια τους προς τα έξω, έτσι ώστε το κάθε πόδι να είναι τοποθετημένο σε οξεία γωνία προς τη γραμμή βαδίσματος(κατεύθυνση πορείας), ή θα αφήσουν τις

77

μύτες των ποδιών τους να προεξέχουν από την άκρη του σκαλιού. Εάν οι χρήστες δεν λάβουν υπόψη τους ένα από αυτά τα προληπτικά μέτρα, τότε υπάρχει κίνδυνος να μη μπορούν να τοποθετήσουν το πόδι τους επίπεδα στο σκαλοπάτι, και πιθανότατα να πατήσουν τη φτέρνα τους στην άκρη ή την προεξοχή του παραπάνω σκαλιού. Κάθε μία από αυτές τις καταστάσεις θα μπορούσε να οδηγήσει σε πτώση από τη σκάλα. Εάν οι χρήστες αφήσουν τις μύτες των ποδιών τους να προεξέχουν από την άκρη του σκαλοπατιού, έχοντας υπόψη τη γωνία του ποδιού τους καθώς πατάει το χαμηλότερο σκαλοπάτι και το γεγονός ότι μπορούν να εμπλακούν σε μια ελεγχόμενη πτώση, τότε υπάρχει ψηλός κίνδυνος να γλιστρήσουν. Ανάλογα με το πού βρίσκεται το κέντρο βάρους ενός χρήστη σε σχέση με το μπροστινό μέρος του ποδιού του, και εάν έκανε κάποιες αντανακλαστικές κινήσεις για να σωθεί(όπως να πιάσει το κιγκλίδωμα), ο χρήστης θα πέσει είτε προς τα εμπρός είτε με την πλάτη. Η πτώση με την πλάτη, ή το γλίστρημα στις σκάλες, αν και πιθανότατα πολύ οδυνηρό, έχει σχετικά χαμηλές πιθανότητες να προκαλέσει σοβαρούς τραυματισμούς. Εντούτοις πτώση προς τα εμπρός, όπως αναφέρθηκε στην παραπάνω περίπτωση, είναι πιθανόν να επιφέρει σοβαρούς τραυματισμούς.

14.3.ΤΡΟΠΟΙ ΑΠΟΦΥΓΗΣ ΤΩΝ ΤΡΑΥΜΑΤΙΣΜΩΝ

Αυτά τα ατυχήματα, και κυρίως οι τραυματισμοί που προκαλούνται από αυτά, μπορούν κατά ένα μεγάλο βαθμό να αποφευχθούν με την κατασκευή των σκαλοπατιών σε πλάτος μεγαλύτερο από το πόδι του ανθρώπου. Όπου οι κλίμακες είναι μη οικείες στους χρήστες, και όταν πλήθος ατόμων χρησιμοποιούν την κλίμακα συγχρόνως, αυτό το μέτρο ασφαλείας θεωρείται απαραίτητο. Υπό την παρούσα διάταξη (Department of the Environment and the Welsh Office,1992;British Standards Institute, 1984) το πλάτος σε αυτές τις περιπτώσεις πρέπει να είναι τουλάχιστον 280ιηπι. Αυτό αποδίδει ικανοποιητικά το μήκος ποδιού του μέσου ενήλικου πληθυσμού(Pheasant, 1988) καθώς οι περισσότεροι ενήλικες(με εξαίρεση μόνο το 24% των ανδρών και το 2% των γυναικών ηλικίας 19-65 χρόνων) έχουν μήκος ποδιού μικρότερο από 280ΙΩΙΩ, (βλέπε πίνακα 6).

Εντούτοις, οι κατηγορίες ηλικίας του νεότερου πληθυσμού σημειώνουν μια ανοδική τάση σε όλες τις βασικές ανθρωπομετρικές διαστάσεις, με το μήκος ποδιού για ποσοστό 95% των ανδρών ηλικίας κάτω των 45 ετών να πλησιάζει τα 290ΠΙΠΙ. Αξίζει να σημειωθεί ότι τα μεγέθη που χρησιμοποιούνται για το μήκος ποδιού αντιστοιχούν σε γυμνά πόδια, και ίσως πρέπει να προσθέσουμε 30ιηιη στο μήκος ποδιού για να συμπεριλάβουμε τα παπούτσια.

78

Σε περίπτωση όπου οι χρήστες είναι λιγότερο πιθανό να βρεθούν σε

πλήθος, όπως για παράδειγμα σε γραφεία ή βιβλιοθήκες, η διάταξη ορίζει ελάχιστο πλάτος των 250mm. Για κλίμακες ιδιωτικής χρήσης, στις κατοικίες, το ελάχιστο πλάτος συνιστάται να είναι μόλις 220 mm. Σε αυτό το σημείο, η διάσταση του πλάτους είναι σημαντικά μικρότερη από το μέγεθος ποδιού για περισσότερο από το 95% του ενήλικου πληθυσμού των ΗΠΑ (ή το 100% του πληθυσμού των ΗΠΑ αν συμπεριλάβουμε τα 30ηιπι για παπούτσια), ειδικότερα αν λάβουμε υπόψη τις νεότερες γενιές. Την παρούσα στιγμή, δεν υπάρχει τίποτα που μπορεί να εμποδίσει τους σχεδιαστές και κατασκευαστές κλιμάκων να παρέχουν μεγαλύτερα μήκη, μέσα στα όρια του σχεδίου 7, αφού αυτές οι οριογραμμές είναι μόνο η ελάχιστη τιμή. Εντούτοις, το σημαντικό είναι οι κλίμακες να καταλαμβάνουν λιγότερο χρήσιμο χώρο απ' ότι περισσότερο.

Οι ελάχιστες τιμές πλάτους θα μπορούσαν να αυξηθούν με βάση τη νομοθεσία ή τη διάταξη και τα ανθρωπομετρικά δεδομένα, που αναφέρονται στον πίνακα 6, παρέχουν τη βάση για μια τέτοια ενέργεια. Για κλίμακες οι οποίες μεριμνούν για τις μελλοντικές γενιές θα πρέπει να ληφθούν υπόψη οι ποσοστιαίες τιμές για τις ηλικίες 19-25 ετών. Εάν δινόταν για τις κλίμακες ιδιωτικής χρήσης η ελάχιστη τιμή των 245 mm, αυτό θα αντιπροσώπευε το μέγεθος ποδιού του 66% των ενήλικων γυναικών και το 5% των ενήλικων ανδρών (2% των γυναικών και 1% των ανδρών με το περιθώριο των 30 mm για παπούτσια). Ημιδημόσιες κλίμακες, όπως αυτές που βρίσκονται σε γραφεία, κλπ., θα μπορούσαν να αυξηθούν στα 270 mm αντιπροσωπεύοντας έτσι το μέγεθος ποδιού του 50% των ανδρών και το 99% των γυναικών (50% των γυναικών και 2% των ανδρών με το περιθώριο των 30 mm για παπούτσια). Οι δημόσιες κλίμακες θα μπορούσαν να αυξηθούν μέχρι 30 αντιπροσωπεύοντας το μέγεθος ποδιού τουλάχιστον του 98% του ενήλικου πληθυσμού (99% των γυναικών και 50% των ανδρών με το περιθώριο των 30 mm για παπούτσια).Οι κατασκευαστές και σχεδιαστές θα μπορούσαν να προσδιορίσουν ακόμη μεγαλύτερο πλάτος αν το επιθυμούσαν, σύμφωνα με τους παρόντες περιορισμούς. Αυτό θα έκανε τις κλίμακες, και ειδικότερα τις κλίμακες κατοικίας, ένα πολύ ασφαλέστερο περιβάλλον απ' ότι είναι σήμερα. Μια τέτοια ενέργεια θα απαιτούσε πολλά χρόνια να εφαρμοστεί σε όλα τα κτίρια των ΗΠΑ, και μέχρι τότε ο πληθυσμός θα

79

είναι πιθανότατα ακόμη μεγαλύτερος ανθρωπομετρικά απ' ότι είναι τώρα (βλέπε την εκτίμηση της χρονιάς 2000 AD στον πίνακα 6). Επομένως, για να γίνουν οι κλίμακες ασφαλέστερες για τις επόμενες γενιές θα πρέπει η ενεργοποίηση να αρχίσει από τώρα.

14.4.ΚΟΣΤΗ ΚΑΙ ΟΦΕΛΗ

Τι θα κοστίσει στους κατόχους η εγκατάσταση αυτών των μεγαλύτερων κλιμάκων ; Το μεγαλύτερο δυνατό κόστος για τον κάτοχο οικιακής ιδιοκτησίας θα ήταν απώλεια χώρου περίπου 0,6 m2 για μια κλίμακα πλάτους 900mm, δηλ. 0.3 m2 στο κάτω πάτωμα μια τρύπα 0.3m2 στο πάνω πάτωμα. Ένα μέρος αυτής της απώλειας χώρου θα μπορούσε, εντούτοις, να αντισταθμιστεί κάπου αλλού, για παράδειγμα, με μια μεγαλύτερη αποθήκη κάτω από τη σκάλα, ή να αποτελέσει επαρκή χώρο για μια τουαλέτα στον κάτω όροφο. Επαναπροσδιορισμός του εσωτερικού χώρου θα μπορούσε επομένως να κάνει αυτές τις αλλαγές ασήμαντες, ή ακόμη και επωφελείς. Εντούτοις όμως, μπορεί να υπάρξει μια οριακή αύξηση του κόστους κατασκευής ξύλινης σκάλας με πλάτος σκαλιού μεγαλύτερο από 220mm . Μια εκτίμηση της διαφοράς τιμής μεταξύ σκαλοπατιών από πεύκο με πλάτος 220mm και με πλάτος 245mm είναι περίπου 40 λίρες. Αυτό προϋποθέτει ότι διαφορετικές κλίμακες κοστολογούνται με βάση τις προκαθορισμένες τιμές.

Ποια τα πλεονεκτήματα από την εγκατάσταση αυτών των μεγαλύτερων κλιμάκων;

Κάθε χρόνο στις ΗΠΑ χτίζονται περίπου 180.000 καινούριες οικίες. Αν εφαρμοζόταν μεγαλύτερο πλάτος σκαλιού σε όλες τις νέες κατοικίες, με αποτέλεσμα να αποφευχθεί το 5% των ατυχημάτων που αναμένεται να συμβούν σε αυτές τις κλίμακες, τότε κατά τα πέντε πρώτα χρόνια θα αποφευχθούν πάνω από 1250 ατυχήματα και πιθανόν 2 θάνατοι. Για κάθε ένα από τα επόμενα χρόνια θα αποφευχθούν περισσότερα από 500 ατυχήματα και τουλάχιστον 1 θάνατος. Αυτό θα συντελούσε σε ένα κέρδος αξίας άνω των 5 εκατομμυρίων λιρών για κάθε επόμενο έτος, ορίζοντας 800.000 λίρες ως κόστος απώλειας μιας ζωής και 10000 λίρες για κάθε τραυματισμό (Hopkins and Simpson, 1995). Αυτά θα αποτελούσαν τεράστιο πλεονέκτημα από την προσθήκη μιας επιπλέον ίντσας σε κάθε σκαλοπάτι, και υποθέτοντας ότι τα παραπάνω νούμερα είναι σωστά, αυτή η παρέμβαση θα δράσει αποτελεσματικά μόλις μετά από 6 ή 7 χρόνια.

80

15. ΟΦΕΛΗ ΑΝΑΡΡΙΧΗΣΗΣ ΚΛΙΜΑΚΩΝ (ΕΡΕΥΝΑ ΣΕ ΓΥΝΑΙΚΕΣ) 15.1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Η αναρρίχηση σκαλοπατιών είναι μια χαμηλού κόστους και εύκολα προσιτή μορφή άσκησης που συνδέεται με μια μειωμένη θνησιμότητα στους ανθρώπους. Αυτό μπορεί να ωφελήσει ιδιαίτερα τις γυναίκες, οι οποίες εξαιτίας της έλλειψης χρόνου, χρημάτων και της αίσθησης αμηχανίας αδυνατούν να εξασκηθούν. Παρά όλα αυτά οι μελέτες που βλέπουν την αναρρίχηση σκαλοπατιών ως μια μορφή άσκησης για τις γυναίκες είναι πολύ λίγες και μόνο μια έχει εξετάσει την αναρρίχηση σκαλοπατιών σε έναν καθημερινό τρόπο ζωής. Επιπλέον, μόνο μια πειραματική μελέτη μέχρι σήμερα έχει εξετάσει τα πιθανά οφέλη υγείας, όπως τα βελτιωμένα σχεδιαγράμματα λιπιδίων αίματος, τα οποία μπορεί να αυξηθούν μέσα από την κανονική αναρρίχηση σκαλοπατιών, και καμία μελέτη δεν έχει εξετάσει ακόμα τέτοια οφέλη σε έναν γυναικείο πληθυσμό. Η αναρρίχηση σκαλοπατιών παρέχει επίσης ένα ιδανικό πρότυπο όσον αφορά τα αποτελέσματα της συσσώρευσης των σύντομων περιόδων της άσκησης καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας. Σχετικά είναι λίγες οι μελέτες που είναι γνωστές και που ασχολούνται με την συσσώρευση του οφέλους και κανένας μέχρι σήμερα δεν έχει εξετάσει τις πολλαπλάσιες περιόδους της σφριγηλής δραστηριότητας που διαρκεί μόνο λίγα λεπτά και που είναι χαρακτηριστική της αναρρίχησης σκαλοπατιών σε καθημερινή βάση. Ο σκοπός της παρούσας μελέτης ήταν να αξιολογηθούν τα αποτελέσματα ενός προοδευτικού προγράμματος αναρρίχησης σκαλοπατιών επτά εβδομάδων για τα καρδιοαναπνευστικά σχεδιαγράμματα λιπιδίων (χρωμίου) των προηγουμένως στατικών νέων γυναικών. Το πρόγραμμα χαρακτηρίζεται τις πολλαπλάσιες σύντομες περιόδους της άσκησης που εκτελούνται από καθ* όλη τη διάρκεια της εργάσιμης ημέρας.

15.2. ΜΕΘΟΔΟΣ

Εβδομήντα έξι εθελοντές γυναικών σπουδαστών συμπλήρωσαν ένα

ερωτηματολόγιο υγείας και τρόπου ζωής. Από τις απαντήσεις τους μια στατική αλλά υγιής ομάδα 25 γυναικών προσδιορίστηκε για την παρούσα μελέτη. Για τους σκοπούς αυτής της μελέτης, ως στατική ορίστηκε η γυναίκα που αποκρίθηκε ότι καμία περίπτωση δεν ασχολείται με τον αθλητισμό κάθε εβδομάδα. Όλα τα άτομα έδωσαν τη γραπτή συγκατάθεση αφότου δόθηκε μια πλήρης εξήγηση των διαδικασιών και των κινδύνων. Κατά τη διάρκεια της μελέτης, 3 άτομα εγκατέλειψαν την μελέτη λόγω ασθένειας ή των ακαδημαϊκών πιέσεων. Τα στοιχεία παρουσιάζονται για τις 22 γυναίκες που ολοκλήρωσαν τη μελέτη. Η ηθική έγκριση χορηγήθηκε από την έρευνα

• Πρωτόκολλο άσκησης Τα άτομα ορίστηκαν τυχαία είτε σε μια ομάδα ελέγχου (ν =10) ή μια

ομάδα αναρρίχησης σκαλοπατιών (ν=12). Τα τελευταία υποβλήθηκαν σε ένα πρόγραμμα σκαλοπάτι-αναρρίχησης επτά εβδομάδων που προχωρεί από μια ανάβαση ανά ημέρα στην εβδομάδα 1 έως έξι αναβάσεις ανά

81

ημέρα στις εβδομάδες 6 και 7, με τη χρησιμοποίηση μιας δημόσιας σκάλας πρόσβασης κατά τη διάρκεια της εβδομάδας εργασίας (Δευτέρα- Παρασκευή). Η σκάλα αποτελέστηκε από 199 βήματα με μια συνολική κάθετη μετατόπιση 32,8 μέτρων. Ο ρυθμός αναρρίχησης καθορίστηκε σε περίπου 135 8 ανά ανάβαση, ή 88 βήματα;min21. Αυτό καθιερώθηκε ως "βιαστικός αλλά άνετος" ρυθμός κατά τη διάρκεια των συνόδων εξοικείωσης πριν από την έναρξη του προγράμματος(brisk but comfortable). Οι ορειβάτες σκαλοπατιών κλήθηκαν να διανείμουν τις προσπάθειες τους ομοιόμορφα κατά τη διάρκεια της εργάσιμης ημέρας και να ενημερώσουν ένα αρχείο των ολοκληρωμένων αναβάσεων τους. Το ποσοστό των αναβάσεων που ολοκληρώθηκαν ήταν 75% του συνόλου στόχων κατά τη διάρκεια της περιόδου των επτά εβδομάδων. Τα άτομα ελέγχου κλήθηκαν να διατηρήσουν τον κανονικό τρόπο ζωής τους κατά τη διάρκεια της πειραματικής περιόδου.

• Προ και μεταπειραματικές μετρήσεις Αμέσως πριν και μετά από το πρόγραμμα σκαλοπάτι-αναρρίχησης,

όλα τα άτομα υποβλήθηκαν σε μια σειρά από εξετάσεις ανθρωπομετρικής ικανότητας και εξετάσεις αίματος. Το ύψος και η μάζα σωμάτων καθορίστηκαν χρησιμοποιώντας τυποποιημένες μεθόδους.

• Ικανότητα χρωμίου. Μια τυποποιημένη δοκιμή τομέων σκαλοπάτι-αναρρίχησης που

αποτελείται από μια paced ανάβαση που διαρκεί 135 8 ήταν επίσης γνωστή σε όλα τα άτομα πριν και μετά από την επτά εβδομάδων πειραματική περίοδο. Κατά τη διάρκεια της δοκιμής, λήψη οξυγόνου (VO2) και το ποσοστό καρδιών (ΗΚ.) ελέγχθηκε σε διαστήματα 15-$ χρησιμοποιώντας έναν φορητό, ανοιχτό σύστημα σπειρομετρίας (Cosmed Κ-2 Italy) που ζυγίζει περίπου 2κ§. Τα Κ-2 βαθμολογήθηκαν πριν από κάθε δοκιμή. Αμέσως μετά την ολοκλήρωση κάθε δοκιμής ανάβασης, η τριχοειδής συγκέντρωση αίματος καθορίστηκε από τα φρέσκα δείγματα. Σε κάθε περίπτωση, η συσκευή ανάλυσης (Analox GΜ7) βαθμολογήθηκε πριν από τη χρήση με δύο πρότυπα (οριζόμενα με τις τιμές mmol 3,0 και 5,0;L21) και η ακρίβεια εξασφαλίστηκε χρησιμοποιώντας δύο ορούς ποιοτικού ελέγχου.

• Λιπίδια αίματος. Μετά από ολονύκτια εγρήγορση, τα δείγματα αίματος (10ml.)

λήφθηκαν από όλα τα άτομα την ημέρα πριν από και μέσα σε 2 ημέρες από το τέλος του προγράμματος σκαλοπάτι-αναρρίχηση(Tastair climbing). Αμέσως πριν από τη δειγματοληψία, τα άτομα κάθισαν ήσυχα για 5 λεπτά.. Τα δείγματα αποθηκεύτηκαν, παγωμένα στους 2208 Ο, και δοκιμασμένα μέσα τη συνολική χοληστερόλη ορών weeksfor 2 και στην υψηλής πυκνότητας λιποπρωτεϊνη (HDL) χρησιμοποιώντας μια Vitros 950 ΙΚΟ αυτοματοποιημένη συσκευή ανάλυσης (Johnson and Johnson U.S.A.).

82

15.3 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ

Ο πίνακας 7 περιέχει τα κύρια αποτελέσματα αυτής της μελέτης.

Καμία αλλαγή στη μάζα του σώματος δεν ήταν φανερή για καθεμία ομάδα ατόμων μέσα από την πορεία της μελέτης. Σχετικά με τις ασήμαντες αλλαγές στην ομάδα ελέγχου, η ομάδα αναρρίχησης σκαλοπατιού επέδειξε μια άνοδο στη συγκέντρωση HDL (Ρ<0.05) και μια μείωση στο σύνολο: Αναλογία χοληστερόλης HDL, (Ρ<0.01), και μια αύξηση των δεικτών ικανότητας χρωμίου ΗΚ.., νθ2, και γαλακτικού οξέος(Ρ<0.01) κατά τη διάρκεια του προγράμματος. Η περαιτέρω ανάλυση της διαφοράς για την ομάδα αναρρίχησης σκαλοπατιού επιβεβαιώνεται μέσα από αυτές τις βελτιώσεις στους δείκτες της υγείας και της ικανότητας χρωμίου κατά τη διάρκεια της πειραματικής περιόδου (όλο το Ρ<0.05). Δύο σημαντικοί δείκτες της ικανότητας χρωμίου είναι η οικονομία άσκησης(exercise economy) και η συγκέντρωση αίματος σε μια σταθερή ένταση άσκησης.

Πίνακας 7. Αποτελέσματα ανθρωπομετρίας, λιπιδίων αίματος και αναρρίχησης σκαλοπατιών σε 12 γυναίκες πριν και μετά από ένα πρόγραμμα αναρρίχησης σκαλοπατιού πάνω από 7 εβδομάδες.

• α :Το γαλακτικό οξύ (lactate end) μετρήθηκε αμέσως μετά τη δοκιμή τομέων στο πρόγραμμα αναρρίχησης σκαλοπατιού .

• 5: 9 μετρήσεις που λαμβάνονται σε 15 διαστήματα του 8 στο πρόγραμμα αναρρίχησης σκαλοπατιού στη δοκιμή τομέων.

• ί Ρ , 0.05:Σημαντική κύρια επίδραση (ορειβάτες σκαλοπατιών μόνο) που οφείλεται στην κατάρτιση (πριν από/μετά από).

• Ρ , 0.05; **Ρ , 0.01:Σημαντική αλληλεπίδραση μεταξύ των ομάδων (εκλεκτές/ ορειβάτες σκαλοπατιών) και εκπαιδευτικός (πριν από/μετά από).

• % Ρ , 0.05:Σημαντικές προ-πειραματικές διαφορές μεταξύ των ελεγκτών και των ορειβατών σκαλοπατιών (ανεξάρτητη δοκιμή τ).

83

15.4. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

Τα σημαντικότερα συμπεράσματα της παρούσας μελέτης ήταν ότι

σημαντικοί δείκτες χρωμίου της ικανότητας και της υγείας, όπως η οικονομία στην άσκηση, η lactate (γαλακτικό οξύ) συγκέντρωση αίματος μετά την άσκηση, και η αναλογία χοληστερόλης HDL, ήταν υψηλοί μετά από ένα πρόγραμμα αναρρίχησης σκαλοπατιού στις προηγουμένως στατικές νέες γυναίκες.

Αν και η μέγιστη λήψη οξυγόνου (VO2 max) παραμένει ένα σημαντικό μέτρο κριτηρίου της προσαρμογής χρωμίου κατά την εκπαίδευση, οι πιο πρόσφατες μελέτες έχουν δείξει ότι οι lactate(γαλακτικό οξύ) συγκεντρώσεις αίματος κατά τη διάρκεια και μετά από την άσκηση είναι επίσης έγκυροι και ευαίσθητοι δείκτες της ικανότητας χρωμίου και της θέσης κατάρτισης. Επιπλέον, γίνεται γενικά αποδεκτό ότι κανένας από τους δείκτες της βελτιωμένης ικανότητας χρωμίου δεν δίνει ένα μειωμένο ποσοστό καρδιών κατά τη διάρκεια της άσκησης σε έναν δεδομένο φόρτο εργασίας. Είναι επομένως λογικό να συμπεράνει κανείς από τα σημαντικά αποτελέσματα αλληλεπίδρασης για VO2,HR, και lactate(γαλακτικό οξύ) συγκεντρώσεις ότι η ικανότητα χρωμίου βελτιώθηκε μέσα από το πρόγραμμα σκαλοπάτι-αναρρίχησης, σε σχέση με τις προηγούμενες μελέτες κατάρτισης που περιλαμβάνουν την αναρρίχηση σκαλοπατιών. Αυτές οι βελτιώσεις στους δείκτες της ικανότητας μπορούν να φανούν σαφώς και από τις μειώσεις VO2, ποσοστό καρδιών, και lactate συγκεντρώσεις κατά τη διάρκεια της πειραματικής περιόδου .Τέτοιες βελτιώσεις μπορούν να έχουν τις σημαντικές επιπτώσεις στην υγεία των γυναικών, καθώς η φτωχή ικανότητα χρωμίου έχει αποδειχθεί ως ένας ισχυρός παράγοντας κινδύνου για καρδιαγγειακά προβλήματα και αιτία θανάτου στις γυναίκες, όπως και το κάπνισμα τσιγάρων.

Το πρόγραμμα σκαλοπάτι-αναρρίχησης οδήγησε επίσης στις ευεργετικές μετατοπίσεις στη συγκέντρωση χοληστερόλης HDL και αναλογία χοληστερόλης HDL. Η χοληστερόλη HDL. έχει προσδιοριστεί ως παράγοντας κινδύνου βιογραφικού σημειώματος ιδιαίτερης σπουδαιότητας για τις γυναίκες, ενώ είναι απαραίτητο βελτιώσεις στο σύνολο: η αναλογία χοληστερόλης HDL. του μεγέθους που καταδεικνύεται στην παρούσα μελέτη πρέπει να μειώσει την επίπτωση CVD στις γυναίκες στο ένα τρίτο περίπου. Αν και τέτοιες ευεργετικές αλλαγές στη συνέπεια σχεδιαγραμμάτων ικανότητας και λιπιδίων χρωμίου των γυναικών επάνω στην άσκηση έχουν σημειωθεί προηγουμένως, αυτό που συμβαίνει στην τρέχουσα μελέτη είναι ότι αυτές οι αλλαγές ήταν προϊόν σχετικά λίγης άσκησης. Μόνο 13,5 min της αναρρίχησης σκαλοπατιού ανά ημέρα κατάρτισης εκτελέσθηκαν στις τελικές εβδομάδες του προγράμματος των επτά εβδομάδων, έναντι των μεγαλύτερων όγκων της άσκησης (μέχρι 1 έτος). Η αποτελεσματικότητα της άσκησης εξαρτάται πρώτιστα από τη φύση της άσκησης (από την άποψη της συχνότητας, διάρκεια και ένταση) καθώς επίσης και τα αρχικά επίπεδα ικανότητας των συμμετεχόντων. Αν και το πρόγραμμα σκαλοπάτι-αναρρίχησης χαρακτηρίστηκε από τις περιόδους άσκησης της σύντομης διάρκειας (μόλις πάνω από 2 λ.), είναι σαφές ότι αυτή η άσκηση ήταν

84

σφριγηλής φύσης

Το ποσοστό καρδιών κατόπιν 2 λ. της αναρρίχησης σκαλοπατιών (σχέδιο 8) ήταν κοντά σε 90% του προβλεφθέντος μεγίστου (ηλικία 220.2 στα έτη), σε σχέση με προηγούμενες εργαστηριακές μελέτες. Φαίνεται πιθανό ότι η αποτελεσματικότητα του παρόντος προγράμματος σκαλοπάτι-αναρρίχησης οφείλεται κατά ένα μεγάλο μέρος στη σφριγηλή φύση της άσκησης. Ένα ενδιαφέρον χαρακτηριστικό γνώρισμα της παρούσας μελέτης ήταν το ότι η άσκηση συσσωρεύτηκε στις πολλαπλάσιες περιόδους της σύντομης διάρκειας κατά τη διάρκεια της ημέρας. Αν και η έννοια της συσσωρευμένης άσκησης έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την υγεία και την ικανότητα, σχετικά λίγα στοιχεία έχουν δημοσιευθεί σε αυτό το θέμα μέχρι σήμερα. Από εκείνους που βελτίωσαν τις μελέτες κανένας δεν έχει εξετάσει τα κβάντα λιγότερο από 10 λ.. Η παρούσα μελέτη επομένως εμφανίζεται να είναι η πρώτη μελέτη μιας σφριγηλής δραστηριότητας, που παρέχει οφέλη στην υγεία και ικανότητα στις προηγουμένως στατικές νέες γυναίκες, και είναι συνεχής κατά τη διάρκεια διάφορων εβδομάδων. Ποια είναι η πιθανή σημασία αυτών των συμπερασμάτων για τη δημόσια υγεία. Κατ' αρχάς, φαίνεται ότι η αναρρίχηση σκαλοπατιών μπορεί να είναι ένας ιδιαίτερα αποδοτικός τρόπος άσκησης υγείας στον καθημερινό τρόπο ζωής ενός ατόμου. Αν και τα άτομα που πήραν μέρος στην μελέτη ήταν νέα, υγιής και εύλογα γυμνασμένα, εντούτοις ωφελήθηκαν από τις σημαντικές φυσιολογικές και μεταβολικές προσαρμογές σε ένα σχετικά μικρό ποσό καθημερινής άσκησης πέρα από ένα βραχυπρόθεσμο πρόγραμμα διάρκειας 7 εβδομάδων. Ενώ η ένταση της άσκησης ήταν υψηλή (φθάνοντας σε

85

περίπου 90% HR max), το πρόγραμμα σκαλοπάτι-αναρρίχησης εκτελέστηκε καλά από τις νέες γυναίκες, και η συμμόρφωση ήταν καλή. Οι προηγούμενες μελέτες έχουν δείξει ότι η αναρρίχηση σκαλοπατιών μπορεί να προωθηθεί αποτελεσματικά σε μια δημόσια ρύθμιση. Στην παροχή των στοιχείων ότι η κανονική αναρρίχηση σκαλοπατιών είναι αποτελεσματική στην ενίσχυση της κατάστασης της υγείας και ικανότητας των προηγουμένως στατικών νέων γυναικών, η παρούσα μελέτη αναφέρεται στα πιθανά οφέλη δημόσιας υγείας από αυτή τη μορφή άσκησης.

86

Ηλεκτρονική Βιβλιογραφία

www.sciencedirect.com www.ktirio.gr www.xylon.gr www.katikia.gr www.stairs.com/pictures/ct33jpg www.ametro.gr/main/communication/gallery/ www.minenv.gr/l/16/162/162203/gl620335htpl

www.rhodes.aegean.gr/gr/Filoks/AMEA/klimakesmain1.htm

www.ypehode.gr