KLIMATOLOŠKA ANALIZA VINE

www.fhmzbih.gov.ba

FE

DE

RA

LN

I H

IDR

OM

ET

EO

RO

LO

ŠK

I Z

AV

OD

BO

SN

E I

HE

RC

EG

OV

INE

KLIMATOLOŠKA ANALIZA

SEZONE

FEDERALNI HIDROMETEOROLOŠKI ZAVOD BOSNE I HERCEGOVINE

Zima 2020-2021 1

BOSNA I HERCEGOVINA FEDERACIJA BOSNE I HERCEGOVINE

FEDERALNI HIDROMETEOROLOŠKI ZAVOD

KLIMATOLOŠKA ANALIZA SEZONE ZIMA 2020 - 2021

Sarajevo, april 2021.


Zima 2020-2021 2


Zima 2020-2021 3

TEMPERATURA Srednje temperature zraka tokom klimatološke zime (period: 1. decembar 2020.– 28. februar 2021. godine) bile su u rasponu od 2,8oC u Livnu do 9,5 oC u Neumu. U planinskim područjima srednje temperature zraka varirale su između -4,8oC na Bjelašnici i 1,4oC na Ivan-sedlu. Odstupanja srednje temperature zraka od prosječnih temperatura za zimu, kretala su se od 1,1oC u Stocu i na Bjelašnici do 3,8oC u Gradačcu i Bugojnu. Prema raspodjeli percentila1 temperaturne vrijednosti svrstavamo u kategorije vrlo toplo i ekstremno toplo. Srednje mjesečne temperature zraka u decembru 2020. godine bile su znatno iznad višegodišnjeg prosjeka, u odnosu na referentni niz (1961-1990). Temperaturna odstupanja od prosječnih vrijednosti kretala su se između 2,4oC na Bjelašnici i 4,5oC u Bugojnu. Temperaturne prilike u januaru 2021. godine bile su približne višegodišnjim vrijednostima. Odstupanja srednje temperature zraka u januaru kretala su se od -1,4oC na Bjelašnici do 2,1oC u Gradačcu. Srednje mjesečne temperature u februaru bile su znatno iznad višegodišnjih prosječnih vrijednosti s temperaturnim anomalijama od 0,9 oC u Stocu do 4,5 oC u Bihaću.

STANICA

ODSTUPANJE TEMPERATURE ZRAKA (oC) U ODNOSU NA REFERENTNI NIZ (1961-1990.) PERCENTILI

DECEMBAR JANUAR FEBRUAR ZIMA

Bihać 2,9 2,8 5,1 3,6 100

Bjelašnica 2,4 -1,1 2,2 1,1 86

Bugojno 4,5 2,9 4,1 3,8 100

Drvar 3,1 2,4 3,3 2,9 100

Gradačac 2,8 4,1 4,7 3,8 100

Ivan-sedlo 4,2 1,2 3,7 3,0 100

Livno 3,6 1,1 2,8 2,4 100

Mostar 2,7 0,8 2,3 1,9 100

Neum 2,9 1,4 2,2 2,2 100

Sarajevo 4,2 2,2 3,5 3,3 100

Sanski Most 3,6 3,0 3,5 3,4 100

Stolac 2,8 1,1 1,4 1,1 85

Tuzla 3,9 3,2 3,7 3,5 100

Zenica 4,2 3,0 3,5 3,5 100

Tabela 1 Odstupanja srednje temperature zraka u odnosu na klimatološku standardnu normalu i pripadajući percentili

1

TEMPERATURE PERCENTILI PADAVINE PERCENTILI

ekstremno hladno < 2 ekstremno sušno < 2 vrlo hladno 2-9 vrlo sušno 2-9 hladno 10-25 sušno 10-25 normalno 26-74 normalno 26-74 toplo 75-90 kišno 75-90 vrlo toplo 91-98 vrlo kišno 91-98 ekstremno toplo >98 ekstremno kišno >98


Zima 2020-2021 4

Graf 1. Zima 2020.-2021. godine u Sarajevu bila je peta najtoplija zima od početka službenih mjerenja

Graf 2. Zima 2020.-2021. godine u Mostaru bila je osma najtoplija zima u periodu 1949-2021

Graf 3. Srednja zimska temperatura u Sarajevu

Graf 4. Srednja zimska temperatura u Mostaru

-6,00

-4,00

-2,00

0,00

2,00

4,00

6,00

18

93

.

19

32

.

19

63

.

18

89

.

19

85

.

18

94

.

18

90

.

19

24

.

196

7.

19

13

.

19

68

.

20

05

.

20

03

.

19

87

.

19

53

.

19

57

.

19

62

.

20

04

.

19

86

.

193

1.

19

43

.

19

89

.

19

58

.

20

08

.

19

19

.

20

15

.

19

88

.

19

61

.

19

66

.

19

94

.

193

6.

19

98

.

20

21

.

19

51

.

SARAJEVO

0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10 MOSTAR

-6

-4

-2

0

2

4

6

188

9.

189

3.

189

7.

190

1.

190

5.

190

9.

191

3.

191

7.

192

1.

192

5.

192

9.

193

3.

193

7.

194

1.

194

5.

194

9.

195

3.

195

7.

196

1.

196

5.

196

9.

197

3.

197

7.

198

1.

198

5.

198

9.

199

3.

199

7.

200

1.

200

5.

200

9.

201

3.

201

7.

202

1.

SARAJEVO - ZIMA

1961-1990 Sred 1981-2010 Sred NajvećaNajmanja G 2021. Srednja

2

4

6

8

10

189

2.

189

6.

190

0.

190

4.

190

8.

191

2.

191

6.

192

0.

192

4.

192

8.

193

2.

193

6.

194

0.

194

4.

194

8.

195

2.

195

6.

196

0.

196

4.

196

8.

197

2.

197

6.

198

0.

198

4.

198

8.

199

2.

199

6.

200

0.

200

4.

200

8.

201

2.

201

6.

202

0.

MOSTAR - ZIMA

Srednja 1961-1990 Sred 1981-2010 Sred


Zima 2020-2021 5

ekstremno

toplo

vrlo toplo

toplo normalno hladno vrlo

hladno

ekstremno hladno

Tabela 2 Pregled ocjene srednje temperature po mjesecima metodom percentila

ZIMA Mrazni dani2 Hladni dani3 Ledeni dani4

STANICA 2020.-2021.

1961.-1990.

2020.-2021.

1961.-1990.

2020-2021.

1961.-1990.

Sarajevo 40 64 12 23 0 9

Mostar 11 19 0 1,3 0 0

Bihać 34 61 6 20 0 8

Tuzla 41 66 9 19 3 9

Bjelašnica 86 89 73 75 18 30

Tabela 3: Broj dana s određenim vrijednostima maksimalne i minimalne temperature zraka

decembar januar februar

Bihać 1,9 1,6 4,9 -1,8 -3,3 4,7 7,9 0,2 5,2 Gradačac 1,6 1,5 5,4 2,6 -2,5 5,8 6,5 -1,5 5,2 Livno 5,4 1,7 3,8 1,3 -4,0 2,9 6,2 -2,7 4,1 Mostar 3,2 2,1 2,8 1,0 -3,0 1,8 4,0 -3,3 5,0 Sarajevo 6,1 1,7 5,0 2,8 -3,8 4,1 6,8 -2,3 -5,1 Tuzla 4,6 1,9 5,3 3,2 -2,7 5,1 7,2 -2,7 4,5

Tabela 4. Anomalije srednjih dekadnih vrijednosti zima 2020.-2021. u odnosu na višegodišnji prosjek 1961-1990.

Tabela 5. Broj izuzetno toplih i izuzetno hladnih dana po mjesecima tokom zime 2020.-2021. godine

U februaru nadmašeni su novi apsolutni maksimumi za februar na meteorološkim stanicama Sarajevo, Livno, Drvar, Jajce i Ivan-sedlo.

2 Mrazni dan – minimalna temperatura < 0,0 oC 3 Hladni dan – maksimalna temperatura ≤ 0,0 oC 4 Ledeni dan – minimalna temperatura ≤ -10,0 oC 5 Analiza srednjih dnevnih temperatura vazduha za meteorološke stanice Sarajevo, Mostar, Tuzla i Bihać

odnosi se na proračun višegodišnjih temperatura i standardne devijacije. Prema kriterijima izuzetno topao dan se smatra onaj u kojem je srednja dnevna temperatura veća od srednje višegodišnje temperature uvećane za dvije standardne devijacije, a izuzetno hladan dan se smatra onaj u kojem je srednja dnevna temperatura manja od srednje višegodišnje temperature umanjene za dvije standardne devijacije.

STANICA MJESEC

STANICA MJESEC

decembar januar februar decembar januar februar

Bihać Mostar Bjelašnica Neum Bugojno Sarajevo Drvar Sanski Most Gradačac Stolac Ivan-sedlo Tuzla Livno Zenica

STANICA izuzetno topli dani5 izuzetno hladni dani


Bihać 2 1 3 0 0 0

Bjelašnica 0 0 1 0 1 3

Livno 1 0 1 0 0 0

Mostar 1 0 2 0 0 0

Sarajevo 2 0 1 0 0 0

Sanski Most 4 1 2 0 0 0

Tuzla 2 1 1 0 0 0


Zima 2020-2021 6

STANICE Dosadašnji apsolutni maksimum OC

datum Novi apsolutni maksimum OC

datum

Sarajevo 21,6 17.02.2020. 22,0 26.02.2021.

Livno 20,2 24.02.2008. 21,2 25.02.2021.

Jajce 23,6 25.02.2008 23,8 25.02.2021.

Drvar 24,0 21.02.1990. 24,8 25.02.2021.

Ivan-sedlo 17.7 25.02.2008. 18,5 25.02.2021.

Tabela 6. Novi apsolutni maksimumi

Karta 1 Prostorna raspodjela srednje temperature zraka (oC) za zimu 2020.-2021. godine


Zima 2020-2021 7

Karta 2 Anomalije srednje temperature zraka (oC) u odnosu na prosječnu temperaturu za zimu 2020.-2021. godine

Karta 3 Prostorna raspodjela srednje temperature za zimu 2020.-2021. godine metodom percentila


Zima 2020-2021 8

Graf 5 – 8 Hod srednje dnevne temperature zraka tokom zime 2020.-2021. godine

-15,0

-10,0

-5,0

0,0

5,0

10,0

15,0

1.12. 6.12. 11.12. 16.12. 21.12. 26.12. 31.12. 5.1. 10.1. 15.1. 20.1. 25.1. 30.1. 4.2. 9.2. 14.2. 19.2. 24.2.

oC S A R A J E V O

ṫ ṫ+2ơ ṫ+ơ ṫ-ơ ṫ-2ơ 2020/21

-20,0

-15,0

-10,0

-5,0

0,0

5,0

10,0

15,0

20,0

1.12. 6.12. 11.12. 16.12. 21.12. 26.12. 31.12. 5.1. 10.1. 15.1. 20.1. 25.1. 30.1. 4.2. 9.2. 14.2. 19.2. 24.2.

oC B I H A Ć

ṫ ṫ+2ơ ṫ+ơ ṫ-ơ ṫ-2ơ 2020/2021

-5,0

0,0

5,0

10,0

15,0

20,0

1.12. 6.12. 11.12. 16.12. 21.12. 26.12. 31.12. 5.1. 10.1. 15.1. 20.1. 25.1. 30.1. 4.2. 9.2. 14.2. 19.2. 24.2.

oC M O S T A R

ṫ ṫ+2ơ ṫ+ơ ṫ-ơ ṫ-2ơ 2020/2021

-15,0

-10,0

-5,0

0,0

5,0

10,0

15,0

20,0

1.12. 6.12. 11.12. 16.12. 21.12. 26.12. 31.12. 5.1. 10.1. 15.1. 20.1. 25.1. 30.1. 4.2. 9.2. 14.2. 19.2. 24.2.

oC T U Z L A

ṫ ṫ+2ơ ṫ+ơ ṫ-ơ ṫ-2ơ 2020/2021


Zima 2020-2021 9


Zima 2020-2021 10

PADAVINE Analiza sezonskih suma padavina izraženih u % prosječnih vrijednosti pokazuje, da su se tokom zime 2020.-2021. godine, odstupanja u odnosu na normalne sume padavina kretala između 87,4 % u Tuzli i 194,9 % u Livnu. Prema raspodjeli percentila sume padavina svrstavamo u kategoriju normalno, kišno, vrlo kišno i ekstremno kišno. Izmjerene sume padavina kretale su se u rasponu od 161,7 mm u Tuzli do 733,5 mm u Mostaru. U decembru 2020. godine najmanja suma od 71 mm padavina izmjerena je na Meteorološkoj stanici Tuzla, a najveća suma padavina od 332 mm izmjerena je na Meteorološkoj stanici Mostar. Sume padavina u januaru 2021. godine kretale su se od 53 mm u Gradačcu do 237 mm u Mostaru. U februaru 2021. godine mjesečne sume padavina kretale su se između 22 mm u Gradačcu i 164 mm u Mostaru.

STANICA

ODSTUPANJA PADAVINA (%) U ODNOSU NA REFERENTNI NIZ (1961-1990) PERCENTILI

DECEMBAR JANUAR FEBRUAR ZIMA6

Bihać 136,2 199,7 75,0 135,8 87

Bjelašnica 165,8 228,2 71,3 153,4 84

Bugojno 207,2 146,0 67,9 148,9 93

Drvar 217,9 210,7 112,3 182,9 100

Gradačac 149,0 89,9 34,9 92,2 39

Ivan-sedlo 190,0 189,0 93,1 156,9 95

Livno 262,9 197,6 100,7 194,9 100

Mostar 185,6 144,1 107,0 147,6 90

Neum 150,6 200,7 56,9 130,6 80

Sarajevo 168,7 157,4 86,4 140,3 88

Sanski Most 167,1 165,6 64,8 136,8 86

Stolac 205,6 174,6 139,3 176,5 98

Tuzla 99,0 107,6 50,6 87,4 24

Zenica 158,6 139,7 48,4 121,2 76

Tabela 6. Odstupanja suma padavina tokom zime 2020.-2021. godine u odnosu na klimatološku standardnu normalu i pripadajući percentili

ekstremno

suho

vrlo suho

suho normalno kišno vrlo kišno

ekstremno

kišno

Tabela 7. Pregled ocjene sume padavina po mjesecima metodom percentila

6Ostvarene količine padavina u odnosu na prosječne sume

STANICA MJESEC

STANICA MJESEC


Bihać Livno Bjelašnica Mostar Bugojno Neum Drvar Sanski Most Gradačac Sarajevo Ivan-sedlo Tuzla Zenica


Zima 2020-2021 11

Karta 4 Prostorna raspodjela ukupne količine padavina za zimu 2020.-2021. godine (mm)

Karta 5 Prostorna raspodjela anomalija ukupnih količina padavina za zimu 2020.-2021. god u (%)


Zima 2020-2021 12

Karta 6 Prostorna raspodjela ukupne količine padavina za zimu 2020.-2021. godine metodom percentila


Zima 2020-2021 13

Graf 9 – 12 Dnevne i kumulativne količine padavina tokom zime 2020.-2021. godine i prosječne kumulativne padaviname

0

50

100

150

200

250

300

350

0,0

10,0

20,0

30,0

40,0

50,0

1.12. 6.12. 11.12. 16.12. 21.12. 26.12. 31.12. 5.1. 10.1. 15.1. 20.1. 25.1. 30.1. 4.2. 9.2. 14.2. 19.2. 24.2.

mmmm S A R A J E V O

Daily Rainfall 1961/90 Cumulative Daily Cumulative

0

50

100

150

200

250

300

350

400

450

0,0

5,0

10,0

15,0

20,0

25,0

30,0

35,0

40,0

1.12. 6.12. 11.12. 16.12. 21.12. 26.12. 31.12. 5.1. 10.1. 15.1. 20.1. 25.1. 30.1. 4.2. 9.2. 14.2. 19.2. 24.2.

mmmm B I H A Ć


0,0

100,0

200,0

300,0

400,0

500,0

600,0

700,0

800,0

0,0

10,0

20,0

30,0

40,0

50,0

60,0

70,0

80,0

1.12. 6.12. 11.12. 16.12. 21.12. 26.12. 31.12. 5.1. 10.1. 15.1. 20.1. 25.1. 30.1. 4.2. 9.2. 14.2. 19.2. 24.2.

mmmm M O S T A R


0,0

50,0

100,0

150,0

200,0

0,0

5,0

10,0

15,0

20,0

25,0

30,0

35,0

1.12. 6.12. 11.12. 16.12. 21.12. 26.12. 31.12. 5.1. 10.1. 15.1. 20.1. 25.1. 30.1. 4.2. 9.2. 14.2. 19.2. 24.2.

mmmm T U Z L A

Daily Rainfall Daily Cumulative 1961/90 Cumulative


Zima 2020-2021 14

O S U N Č A N J E


Zima 2020-2021 15

Broj sati sijanja Sunca tokom zime 2020.-2021. godine, bio je na analiziranim stanicama iznad tridesetogodišnjeg prosjeka za period (1961–1990.). Najmanje odstupanje zabilježeno je na Meteorološkoj stanici Bjelašnica gdje je zabilježeno 298 sati sijanja Sunca, što je za 47 sati više sijanja Sunca od prosjeka. Najveće pozitivno odstupanje zabilježeno je na Meteorološkoj stanici Bihać, gdje je izmjereno 366 sati sijanja Sunca ili 182 sati sijanja Sunca više od prosjeka za zimu. Povećanje broja sati sijanja Sunca uglavnom prati smanjenje oblačnosti i obrnuto.

Graf 13 – 16 Trajanje sijanja Sunca tokom zime od 2015.-2016. do 2020.-2021. godine i prosječno trajanje Sunca u periodu

(1961.-1990.)

Karta 7. Prostorna raspodjela sijanja Sunca (h) za zimu 2020.-2021. godine

0,0

100,0

200,0

300,0

400,0

2016. 2017. 2018. 2019. 2020. 2021.

h S A R A J E V O

zima 1961-1990

0,0

100,0

200,0

300,0

400,0

2016. 2017. 2018. 2019. 2020. 2021.

h B I H A Ć

zima 1961-1990

0,0

100,0

200,0

300,0

400,0

500,0

2016. 2017. 2018. 2019. 2020. 2021.

h M O S T A R

zima 1961-1990

0,0

100,0

200,0

300,0

400,0

2016. 2017. 2018. 2019. 2020. 2021.

h T U Z L A

zima 1961-1990


Zima 2020-2021 16

Karta 7. Prostorna raspodjela anomalija sijanja Sunca (%) za zimu 2020.-2021. godine

ODSTUPANJA SREDNJE TEMPERATURE ZRAKA I SUME PADAVINA U ODNOSU NA REFERENTNI NIZ (1981-2010.)

STANICE ODSTUPANJE

TEMPERATURE ZRAKA (oC) STANICE

ODSTUPANJE TEMPERATURE ZRAKA (oC)

BIHAĆ 3,1 LIVNO 2,1

BJELAŠNICA 1,2 MOSTAR 1,6

BUGOJNO 3,2 SARAJEVO 2,9

DRVAR 2,4 SANSKI MOST 2,9

GRADAČAC 3,2 TUZLA 3,2

IVAN-SEDLO 2,7 ZENICA 3,2

STANICE ODSTUPANJE PADAVINA (%) STANICE ODSTUPANJE PADAVINA (%)

BIHAĆ 125,4 LIVNO 202,4

BJELAŠNICA 127,7 MOSTAR 168,5

BUGOJNO 158,5 SARAJEVO 146,9

DRVAR 189,8 SANSKI MOST 131,3

GRADAČAC 99,9 TUZLA 93,5

IVAN-SEDLO 162,1 ZENICA 118,5

Naslovnica: (photo: Adem Omerović)

Više detalja u vezi klimatoloških analiza možete dobiti na telefon + 387 33 276 705

Analizu pripremio: Dženan Zulum

Documents

KLIMATOLOŠKA ANALIZA VINE