KLIZIŠTA UMKE- PRIRODNI I ANTROPOGENI UZROCI

AUTOR:Anja Martinović

MENTOR:Gordana Petković

Klizišta su najizraženiji razorni padinski procesi, koje karakteriše kretanje tla po nagibu klizne površine pod uticajem gravitacije.

Faktori nastanka klizišta-postojanje glinovitih sedimenta -porast nivoa podzemnih voda i hidrostatičkog pritiska -uništavanje biljnog pokrivača

-oko 20% teritorije Srbije je zahvaćeno procesima kliženja -ovi procesi su neravnomerno raspoređeni (Vojvodina-5%)

(Šumadija-50%) -oko 70%-90% ovih poremećaja je potpuno ili delimično

izazvano ljudskom delatnošću ( najčešće zbog neplanske urbanizacije, nepravilnog odlaganja smeća-deponije, eksploatacije mineralnih sirovina...)

-aktivna klizišta u Beogradu zahvataju oko 377 km2 -ova klizišta uglavnom se prostiru jugoistočno, severoistočno i

istočno od Avale, uz Dunav prema Višnjici -najveca klizišta u Beogradu su na: Umci, Karaburmi, u Vinči,

Grockoj...

Šematski prikaz klizišta Beograda

-ovo klizište je po veličini i složenosti jedno od najvećih na Balkanu i Jugoistočnoj Evropi

-to je staro klizište (poznato je oko 200 godina)

-poslednjih 30-40 godina zapažena je tendencija povećanja klizišta, pa je tako površina klizišta danas oko 4,5 km2

-osnovni uzroci nastanka ovog klizišta su delovanje rečne erozije Save duž obale (desni bok korita se rakvašava, padina gubi oslonac i počinje da klizi). Važan je i antropogeni faktor (naselje Umka nema kanalizaciju, a ima vodovod)

Pošto se tereni zahvaćeni procesima kliženja ne mogu uvek izbeći budućom izgradnjom i na ovim prostorima se planira izgradnja objekata visokogradnje,komunalne infrastrukture...

Klizište Umka pričinjava veliku materijalnu štetu (rušenje stambenih zgrada, saobraćajnica, industrijskih objekata...)

Kroz Umku prolazi magistralni put M-19, Beograd-Obrenovac, koji je u saobraćajnom smislu značajan jer povezuje delove Zapadne Srbije i Beograd. Ovaj put je na području Umke u nestabilnom stanju nekoliko decenija, pa je saobraćaj na tom delu puta otežan i nebezbedan.

Slike štete od klizišta

Mart 2005. Maj 2005.

Kod svakog klizišta razlikujemo-telo klizišta -površinu klizišta -čeoni ožiljak -trbuh klizišta -depresiju -površinu kliženja -sekundarne ožiljke -nožicu klizišta

Plan i vertikalni presek klizišta

AB-ožiljak klizištaC- DepresijaE- Trbuh klizištaFG-Nožica klizištaAG-Dužina klizišta

Faze u razvoju klizišta

Rejonizacija klizišta Umka i Duboko

Prema aktivnosti procesa kliženja klizišta se dele na:

Neaktivna

BrzaSpora

FosilnaSmirena

Aktivna

Nagla

Klizište na Umci spada u brza klizišta (kretanje mase 3-4m na dan)

Prema maksimalnoj dubini klizišta se dele na:

-površinska klizišta (plića od 1m) -plitka klizišta (1-5m) -duboka klizišta (5-20m) -vrlo duboka klizišta (dublja od 20m)

Najvećadubina klizišta na Umci javljaju se u zoni takozvanog “bloka A” i dostiže dubinu od 26m.

Prema veličini klizišta se dele na:

Naziv klizišta Površina [m2] Zapremina [m3]

Vrlo mala < 100 < 100

Mala 100-1000 100-5000

Srednje veličine 1000-10 000 5000-100 000

Velika 10 000-100 000 100 000-1 000 000

Ogromna > 100 000 > 1 000 000

Klizište Umka ima zapreminu od oko 14 000 000 m3 i površinu od 4,5 km2

Dominantnu ulogu u geološkoj građi terena imaju:-lapori debljine >200m i laporovite gline debljine 10-15m-mlađi kvartarni sedimenti debljine 2-5m

Na stabilnost terena, fizičko-mehanička svojstva sedimenta, i stanje površinskih i podzemnih voda uticali su i sledeći procesi:-fizičko-hemijsko raspadanje-erozija (rečna, potočna)

Geološki prikaz bloka B

Teren na kome je nastalo naselje Umka je karakterističan po podzemnim voda visokog nivoa.

One postoje kao-akumulacije podzemnih voda sa slobodnim nivoom (dubine 6-8m) -akumulacije podzemnih voda uz najdublje zone klizišta Analizama podzemnih voda utvrđeno je prisustvo SO4 jona i

hlorida što ukazuje na zagađivanje otpadnim vodama. Klizište se najčešće aktivira u periodu otapanja snega i povećane količine padavina.

Klizište Umka u temenu meandra Save

-klizište je neravnomerno urbanizovano sa oko 500 kuća i pratećih objekata

-vodovodna mreža je često u prekidu

-naselje nema prateću kanalizaciju, pa se otpadne vode direktno puštaju na površinu terena

-postojeći kanali su nefunkcionalni i voda se sliva niz padinu

Za klizište na Umci preporučuju se akutne sanacione mere (primenju se kod aktivnih procesa kliženja) i to:

-dreniranje terena (prihvatanje i odvod podzemnih voda)

-građenje sistema otvorenih kanala za odvođenje površinskih voda (padavine)

-pošumljavaanje pogodnim vrstama drveća (breza, bagrem, vrba...)