เอกสารประกอบการเรยน

วชางานวดละเอยดชางยนต (2101-2106)

หลกสตรประกาศนยบตรวชาชพ (ปวช.)

พทธศกราช 2556

โดย

นายเจรญ ขำาวาร

ตำาแหนงคร วทยฐานะครชำานาญการ

สาขาวชาเครองกล วทยาลยอาชวศกษาเทศบาลพระพทธบาท

เทศบาลเมองพระพทธบาท

จงหวดสระบร

คำานำาเอกสารประกอบการเรยนฉบบนเรยบเรยงขนเพอใชประกอบการ

เรยนการสอน วชางานวดละเอยด รหสวชา 2101 - 2106 ซงเปนรายวชาในวชาชพตามหลกสตรระดบประกาศนยบตรวชาชพ (ปวช.)

พทธศกราช 2556 สาขาวชาเครองกล สาขางานเทคนคยานยนต วทยาลยอาชวศกษาเทศบาลพระพทธบาท

ในเอกสารประกอบการเรยนเลมน ไดบรรจเนอหาสาระทางทฤษฎและใบประลอง ซงผเรยบเรยงไดแบงเนอหาออกเปน 9 หนวย โดยเรมตนจากความรพนฐานเครองมอวดละเอยด ฟลเลอรเกจ (Filler gauge) นาฬกาวด (Dial Indicator) เวอรเนยรคาลปเปอร (Verneir Caliper) ไมโครมเตอรวดนอก (Outside Micrometer) ไมโครมเตอรวดใน (Inside Micrometer) เกจกระบอกสบ (Cylinder gauge) เกจวดร(Hole gauge) พาสตกเกจ (Plastic gauge)

เนอหาในเอกสารประกอบการเรยนฉบบนไดใชในการเรยนการสอนใหกบนกเรยนสาขาชางยนตในระดบประกาศนยบตรวชาชพ (ปวช.) มาเปนเวลาหลายป และไดรบการแกไขปรบปรงมาโดยตลอด จงหวงเปนอยางยงวาเอกสารเลมนจะใหประโยชนสำาหรบครผสอนทานอน ๆ และผเรยนเปนอยางมาก

อยางไรกด แมวาผเรยบเรยงจะไดพยายามศกษาทบทวนเนอหาในสวนตาง ๆ เปนอยางดแลว แตคาดวาคงจะมสวนขาดตกบกพรองอยบางไมมากกนอย ซงหวงวาคงจะไดรบคำาแนะนำาจากทานผรทงหลาย เพอจะไดปรบปรงในรายวชานใหสมบรณยงขนไป

ผเรยบเรยง

พฤษภาคม 2556

งานวดละเอยด ( 2101 – 2106 )

จำานวน 2 ชวโมง/สปดาห 2 หนวยกต

จดประสงครายวชา

1. เพอใหมความเขาใจหลกการอาน การใชและบำารงรกษาเครองมอวดละเอยด

2. เพอใหสามารถใชเครองมอวดละเอยดตรวจชนสวนตาง ๆ ในงานชางยนต

3. เพอใหมกจนสยในการทำางานดวยความเปนระเบยบเรยบรอย ประณตรอบครอบ และปลอดภย

มาตรฐานรายวชา

1. เขาใจหลกการและวธการใชเครองมอวดละเอยดในงานเครองกล2. ใช ปรบตง บำารงรกษาเครองมอวดละเอยดในงานเครองกล3. ตรวจสอบชนสวนตาง ๆ ของเครองยนต

คำาอธบายรายวชา

ศกษาและปฏบตการอานคา การใชและบำารงรกษาเครองมอวดละเอยด การใชเครองมอวดละเอยด ตรวจสอบชนสวนตาง ๆ ในงานชางยนต

สารบญ

หวขอ หนา

คำานำาจดประสงครายวชาคำาอธบายรายวชา

หนวยท 1 ความรพนฐานเกยวกบงานวดละเอยด

1.1 ความหมายของการวด 1.2 วตถประสงคการวด

1.3 ระบบหนวยวด 1.4 พนฐานการแปลงหนวย 1.5 ประเภทเครองมอวดละเอยด

1.6 ขอปฏบตเบองตนการใชเครองมอวดละเอยด

1.7 หลกการใชเครองมอวดละเอยด

1.8 คาความคลาดเคลอนทเกดจากการวด

1.9 แบบฝกหด

หนวยท 2 นาฬกาวด

2.1 สวนประกอบของนาฬกาวด

2.2 วธการใชนาฬกาวด

2.3 การอานคานาฬกาวด

2.4 ขอควรระวงและบำารงรกษานาฬกาวด

2.5 แบบฝกหด

2.6 ใบปะลองท 2.12.7 ใบประลองท 2.22.8 ใบตรวจงานประลองท 2.1

2.6 ใบตรวจงานประลองท 2.2

สารบญ (ตอ)หวขอ หนา

หนวยท 3 ฟลเลอรเกจ

3.1 การเปลยนหนวยฟลเลอรเกจ

3.2 วธการใชงานฟลเลอรเกจ

3.3 ขอควรระวงในการใชงานและการบำารงรกษาฟลเลอรเกจ

3.4 แบบฝกหด 3.5 ใบประลองท 3.1 3.6 ใบประลองท 3.2 3.7 ใบตรวจงานประลองท 3.1

3.8 ใบตรวจงานประลองท 3.2

หนวยท 4 เวอรเนยรคารลปเปอร

4.1 สวนประกอบของเวอรเนยรคารลปเปอร

4.2 การใชเวอรเนยรคารลปเปอร

4.3 วธการใชเวอรเนยรคารลปเปอรวดชนงาน

4.4 การอานคาเวอรเนยคารลปเปอรความละเอยด 0.05 มลลเมตร 4.5 ขอควรระวงการใชเวอรเนยรคารลปเปอร

4.6 การเกบและบำารงรกษาเวอรเนยรคารลปเปอร

4.7 แบบฝกหด 4.8 ใบประลองท 4.1 4.9 ใบประลองท 4.2 4.10 ใบตรวจงานประลองท 4.1

4.11 ใบตรวจงานประลองท 4.2

สารบญ (ตอ)หวขอ หนาหนวยท 5 ไมโครมเตอรวดนอก

5.1 สวนประกอบของไมโครมเตอรวดนอก

5.2 การปรบความเทยงตรงของไมโครมเตอรวดนอก

5.3 ขนตอนการใชงานไมโครมเตอรวดนอก

5.4 วธการใชงานไมโครมเตอรวดนอกวดงานขนาดเลก

5.5 หลกการอานคาไมโครมเตอรวดนอกความละเอยด 0.01 มลลเมตร 5.6 ขอควรระวงการใชไมโครมเตอรวดนอก

5.7 การบำารงรกษาการใชไมโครมเตอรวดนอกแบบฝกหด 5.8 แบบฝกหด

5.9 ใบประลองท 5.1 5.10 ใบประลองท 5.2

5.11 ใบประลองท 5.3

5.12 ใบประลองท 5.4

5.13 ใบตรวจงานประลองท 5.1

5.14 ใบตรวจงานประลองท 5.2

5.15 ใบตรวจงานประลองท 5.3

5.16 ใบตรวจงานประลองท 5.4

หนวยท 6 ไมโครมเตอรปากวดใน

6.1 สวนประกอบไมโครมเตอรปากวดใน

6.2 การปรบความเทยงตรงของไมโครมเตอรปากวดใน

6.3 วธการใชงานไมโครมเตอรปากวดในวดชนงาน

6.4 การปรบตำาแหนงของไมโครมเตอรปากวดในเขากบชนงาน 6.5 การอานคาไมโครมเตอรปากวดใน

สารบญ (ตอ)หวขอ หนา

6.6 ขอควรระวงการใชไมโครมเตอรปากวดใน

6.7 การบำารงรกษาไมโครมเตอรปากวดใน 6.8 แบบฝกหด

6.9 ใบประลองท 6.1 6.10 ใบประลองท 6.2

6.11 ใบตรวจงานประลองท 6.1

6.12 ใบตรวจงานประลองท 6.2

หนวยท 7 เกจวดกระบอกสบ

7.1 สวนประกอบของเกจวดกระบอกสบ

7.2 วธใชเกจวดกระบอกสบ 7.3 การบำารงรกษาเกจวดกระบอกสบ

7.4 แบบฝกหด 7.5 ใบประลองท 7.1 7.6 ใบประลองท 7.2 7.7 ใบตรวจงานประลองท 7.1

7.8 ใบตรวจงานประลองท 7.1

หนวยท 8 เกจวดรขนาดเลก

8.1 สวนประกอบของเกจวดรขนาดขนาดเลก

8.2 วธใชเกจวดรขนาดขนาดเลก

8.3 แบบฝกหด 8.4 ใบประลองท 8.1 8.5 ใบตรวจงานประลองท 8.1

สารบญ (ตอ)หวขอ หนา

หนวยท 9 พลาสตกเกจ

9.1 วธใชพลาสตกเกจ 9.2 แบบฝกหด 9.3 ใบประลองท 9.1 9.4 ใบประลองท 9.2 9.5 ใบตรวจงานประลองท 9.1

9.6 ใบตรวจงานประลองท 9.2

บรรณานกรม

หนวยท ความรพนฐานเกยวกบงานวดละเอยดวตถประสงคการเรยนร

1. บอกความหมายของการวดได2. บอกวตถประสงคของการวดได3. อธบายการกำาหนดมาตรฐานระบบหนวยองกฤษ

เมตรก และหนวยเอสไอได4. แปลงหนวยในระบบหนวยวดตาง ๆ ได5. จำาแนกเครองมอวดละเอยดได6. บอกขอปฏบตเบองตนเกยวกบการใชเครองมอวด

ละเอยดได7. บอกหลกการใชเครองมอวดละเอยดได8. บอกความคลาดเคลอนทเกดจากการวดได

1

หนวยท ความรพนฐานเกยวกบงานวดละเอยดในปจจบนเครองมอวดละเอยดไดถกนำามาใชเพอตรวจสอบและ

ควบคมขนาดของชนงานใหไดตามมาตรฐานทกำาหนดเปนอยางมาก โดยเฉพาะในภาคอตสาหกรรมการผลตชนสวนเครองจกรหรอผลตภณฑตาง ๆ

สวนงานดานเครองยนต เครองมอวดละเอยดไดถกนำามาใชเพอตรวจสอบการสกหรอของชนสวน โดยการวดโดยตรงและนำาคาทตรวจสอบไดนำาไปเปรยบเทยบกบคามาตรฐาน ซงชนสวนแตละอนจะตองใชเครองมอวดละเอยดทถกผลตมาเพอใชงานเฉพาะทาง ดงนนผใชจะตองศกษาวธการใชงานเปนอยางด เพอใหเกดความถกตองและปลอดภย

1.1 ความหมายของการวด

1

การวด (Measurement) คอกระบวนการเพอใหไดมาซงขนาดของปรมาณอนหนง เชนความยาวหรอมวลและเกยวของกบหนวยวด เชนเมตรหรอกโลกรม ผลของการวดสงหนงสามารถนำาไปเปรยบเทยบกบผลของการวดสงอนไดเมอใชหนวยวดเดยวกน

การวดเปนปฏบตการทางเทคนคทตองปฏบตตามวธการวดทกำาหนดขนตอนไวแลว เพอการเปรยบเทยบกนระหวางปรมาณทถกวดกบปรมาณมาตรฐาน ซงเปนตวแทนของหนวยวด หมายถงเครองมอวดนนเอง สำาหรบวธการวดและเครองมอวดทใชจะขนอยกบระดบความถกตอง ของการวดทตองการรวมทงความรความชำานาญในระบบการวดของผทำาการวดประกอบกน แตไมวาจะใชวธการวด ตลอดจนผทมความชำานาญในระบบการวดดเพยงใดกไมสามารถทำาใหเกดความถกตองของการวดไดตามตองการ หากเครองมอวดททใชในกระบวนการวดไมไดรบการสอบเทยบความถกตอง

1.2 วตถประสงคของการวด

การวดเปรยบเสมอนบนไดขนแรกทนำาไปสการควบคมและการปรบปรงคณภาพเพราะควบคม และการปรบปรงคณภาพ ตองอาศยขอมลเพอใชในการวเคราะห และหาสาเหตในการแกปญหาเพอชวยในการตดสนใจไดอยางถกตอง เหมาะสม การตดสนใจนนจะตองอาศยขอมลทเทยงตรง แมนยำา ซงกตองขนอยกบเครองมอวด วธการวด และผวด

การวดเปนปฏบตการทมวตถประสงคเพอการตดสนคาของปรมาณ ผลลพธของการวดจะแบงเปนสองสวน สวนแรกคอคาทวดได และอกสวนหนงคอหนวยวด ถาเราตองการจะทราบขนาดของชนงานทผลตและออกแบบมา หรอตรวจวดการสกหรอของชนสวนกจะตองใชเครองเขาไป

ตรวจสอบ ดงนนการวดจงมวตถประสงคเพอสงตอดงน 1.2.1 การวดเพอใหไดมาซงขอมล 1.2.2 การวดเพอการควบคมหรอตรวจสอบ

1.3 ระบบหนวยวด ระบบหนวยวดมาตรฐานระหวางชาต ดงเดมทใชสำาหรบแสดงปรมาณของสงตาง ๆ นน มอย 2 ระบบ คอ ระบบเมตรก (CGS และ MKS) และระบบองกฤษ (FPS) แตหนวยวดทงสองเปนหนวยทไมสะดวกในการใชงาน ดงนนในป ค.ศ.1960 ประเทศทพฒนาทางดานอตสาหกรรมจงไดรวมมอพฒนาหนวยวดปรมาณตาง ๆ ขนโดยเรยกชอวา หนวย เอส ไอ (International System of Units) หรอเรยกยอวา SI Unite ในสวนงานของวดละเอยดสวนใหญจะเกยวกบระบบหนวยวดความยาว ซงหนวยวดความยาวในระบบตาง ๆมดงน1.3.1 หนวยวดระบบองกฤษ หนวยการวดในระบบองกฤษจะใชหนวยวดความยาว เปรยบเทยบหนวยตาง ๆ ดงน 12 นว = 1 ฟต 3 ฟต = 1 หลา 220 หลา = 1 เฟอรลอง 5 หลา = 1 โปล 1,760 หลา = 1 ไมล 5,280 ฟต = 1 ไมล 8 เฟอรลอง = 1 ไมล 3 ไมล = 1 ลก (league) สำาหรบความยาว 1 นว สามารถเปรยบเทยบหนวยยอยไดดงน

1 นว = 1 นว 1/2 นว = 0.5 นว 1/4 นว = 0.25 นว 1/8 นว = 0.125 นว 1/16นว = 0.625 นว 1/32นว = 0.03125 นว 1/64นว = 0.015625 นว

1.3.2 หนวยวดระบบเมตรก หนวยการวดในระบบเมตรกจะใชหนวยวดความยาวเปรยบเทยบ หนวยตาง ๆ ดงน 10 มลลเมตร = เซนตเมตร 10 เซนตเมตร = เดซเมตร 10 เมตร = เดคาเมตร 10 เดคาเมตร = เฮกโตเมตร 100 เซนตเมตร = เมตร 1,000 เมตร = กโลเมตร

1.3.3 หนวยวดระบบ เอสไอ หนวยวดแบบนเปนหนวยวดมาตรฐานทนยมใชกนทวโลก โดยไดรบการยอมรบจากหนวยงานระดบนานาชาต สวนใหญตวยอของหนวยในระบบ เอสไอ มกใชตวอกษร องกฤษตวเลกเปนสญลกษณแทน เชน h (hour ; ชวโมง) m (metre;เมตร) ยกเวนสญลกษณของหนวยทตงขนเพอเปนเกยรตตามชอบคคลแลว จงจะใชตวอกษรตวใหญเปนชอนำาหนา เชน N(Newton;นวตน), Pa(Pascal;ปาสคาล), J(Joule;จล) เปนตน ระบบของหนวยวดแบบเอสไอ ประกอบดวยหนวยพนฐาน 7 หนวย แสดงไวดงตารางท 1.1 ในกรณทจำานวนของตวเลขมปรมาณมากหรอนอยเกนกวาปกต ยง

สามารถเปลยนแปลงหนวยใหเพมหรอลดคาดชนของสบทใชกบหนวยพนฐานและเขยนเปนตวยอได โดยใชคำาอปสรรคหรอคำานำาหนาเชอมเขากบหนวย SI เพอเปนตวคณสำาหรบเปลยนขนาด แสดงไวดงตารางท 1.2

ตารางท 1.1 แสดงหนวยพนฐานของหนวยวดระบบเอสไอ

มต ชอหนวยวด สญลกษณความยาว เมตร (metre) mมวล กโลกรม

(kilogram)Kg

เวลา วนาท (second) Sกระแสไฟฟา แอมแปร (ampere) Aอณหภม เคลวน (Kelvin) Kจำานวนสาร โมล (Mole) molความเขมของการสองสวาง

แคนดลา (Candla) cd

ตารางท 1.2 แสดงคำาอปสรรคหนวยวดระบบเอสไอ\

ตวคณ คำาอปสรรค

สญลกษณ

ตวคณ คำาอปสรรค

สญลกษณ

10 Exa (เอซา)

E 10 Deci (เดซ)

d

10 Pcta (เพตา)

P 10 Centi (เซนต)

c

10 Tera (เทอรา)

T 10 Milli (มลล)

m

10 Giga (จกะ)

G 10 Micro (ไมโคร)

u

10 Mega (เมกะ)

M 10 Nano (นาโน)

n

10 kilo (กโล)

K 10 Pico (พโก)

p

10 Hecto (โฮโต๗

H 10 Femto (เฟมโต)

f

10 Deca (เดกะ)

da 10 Atto (เอทโต)

a

นอกจากนยงมหนวยอนพนธซงเปนหนวยผสมทเกดจากหนวยพนฐานมาใชรวมกน เชน ความเรวมหนวยเปนเมตรตอวนาท (m/s) งานมหนวยเปนนวตนเมตร (N.m) ปรมาตรมหนวยเปนลกบาศกเมตร (m) เปนตน หนวยอนพนธแสดงไวดงตารางท 1.3

ตารางท 1.3 แสดงหนวยอนพนธในระบบหนวยเอสไอ

มต ชอหนวย สญลกษณพนท ตารางเมตร m

ปรมาตร ลกบาศกเมตร mความหนาแนนมวล กโลกรมตอลกบาศก

เมตรkg/m

ความเรง เมตรตอวนาท m/sความเรวเชงมม เรเดยนตอวนาท rad/s

ความเรง เมตรตอวนาทกำาลงสอง

m/s

ความดน ปาสคาล Pa หรอ N/mงาน จล J หรอ N/m

พลงงาน ปรมาณความรอน

วตต W หรอ J/s

1.4 พนฐานในการแปลงหนวยในการปฏบตงานบางครงมความจำาเปนตองแปลงหนวยใหม

ความเหมาะสม เชนการเปลยนแปลงจากหนวยใหญเปนหนวยเลก การเปลยนหนวยจากระบบหนงไปเปนระบบอนใดซงเปนทยอมรบกนในปจจบนจะทำาไดโดยใชคาเปลยนหนวย (Conversion Factor) ในตารางท 1.4

ตารางท 1.4 แสดงตารางเทยบหนวยความยาวซม. นว ฟต หลา เมตร วา กโลเม

ตรไมล

1 3937 03281

0.01094

0.01 0.05 0.00001

0.000006214

2.53997

1 0.08333

0.02777

0.0254

0.0127

0.00002

0.0000158

30.479

12 1 0.33333

0.3047

0.1524

0.0003

0.00019

91.432

36 3 1 0.91432

0.457

0.00091

0.00056

100 39.372

3.28083

1.09361

1 0.5 0.001

0.00621

200 78.74

6.56166

2.188

2 1 0.02 0.00124

502.93

198 16.5 5.5 5.0292

2.5142

0.00503

0.00313

2011.7

792 66 22 20.1168

4 0.02011

0.0125

100000

39370

3280.83

1093.7

1000 5000 1 0.62137

160953

63360

5280 1760 1609.53

8046.34

1.60953

1

ตวอยางท 1.1 จงเปลยน 2 km/h ใหเปน m/s และ ft/sวธทำา เมอ 1 km = 1000 m และ 1 h = 3600 s สามารถเปลยนหนวยไดดงนสตรแทนคา, 2km/h = 2 km 1000 m 1 h h km 3600s

= 2000 m 3600 s = 0.556 m/s1 ft = 0.3048 m ดงนน0.1556 m/s = 0.556m 1ft s 0.3048m = 1.82 ft/s

ตอบ

ตวอยางท 1.2 โรงงานผลตรถยนตแหงหนงสามารถผลตรถยนตม อตราการสนเปลองเชอเพลง 15 km/L จงหาอตราการสนเปลองเชอ เพลงเปน mi/gal

วธทำา1 km = 0.6214 mi1 gal = 3.785 L

ดงนน จากสตรแทนคา = 15 km x 0.6214

mi x3.785 L L km

gal ตอบ 1.5 ประเภทเครองมอวดละเอยด เครองมอวดละเอยดทใชงานทางดานอตสหากรรมสามารถ จำาแนกออกได 2 ประเภท คอ

1.5.1 เครองมอวดละเอยดแบบไมมขดมาตรา เครอง มอวดละเอยดแบบนเปนเครองมอวดขนาดทางออม กลาวคอ เมอนำาเครองมอไปวดชนงานจะไมสามารถอานคาทไดจากการวดไดทนท โดยจะตองนำามาถายทอดขนาดโดยเครองมอวดละเอยดแบบมขดมาตราอกครง ซงจะทำาใหคาทไดจากการวดมกจะมความคลาดเคลอนสง เครองมอวดแบบนสามารถแบงออกได 2 ชนด

1) เครองมอวดถายขนาด ตวอยางเครองมอวดประเภทน

ไดแก คารลปเปอรวดในคารลปเปอรวดนอก เทเลโคปคเกจ เกจวดรขนาดเลก แสดงไวดงรปท 1.1

2) เครองมอวดแบบมคาคงท เครองมอวดเบบนจะมคา

ขนาดคงท ไมสามารถปรบลดหรอเพมขนาดได สวนมากจะนำาไปใชในการตรวจสอบขนาดของชนงานทมคามาตรฐานอยแลว ตวอยาง

เครองมอวดประเภทน ไดแก ฟลเลอรเกจ เกจบลอค เกจวดระยะพตชสกร ปลกเกจ แสดงไวดงรปท 1.2

รปท 1.1 แสดงลกษณะเครองมอวด ถายขนาด

รปท 1.2 แสดงลกษณะเครองมอวดแบบมคาคงท

เกจบลอคฟลเลอรเกจ

ปลกเกจเกจวดระยะ

คารลปเปอรวดใน เกจวดร คารลปเปอรวด

1.5.2 เครองมอวดแบบมขดมาตรา เครองมอวดแบบนจะมขดมาตราตดอยทเครองมอวดสามารถอานคาจากการวดไดโดยตรง องคประกอบของการวดสมบรณ จงทำาใหคาทไดจากการวดคลาดเคลอนนอยกวาเครองมอวดแบบมขดมาตรา เครองมอวดแบบนสามารถแบงออกได 2 ชนด

1) เครองมอวดแบบมขดมาตราคงท เปนเครองมอทสวนมากจะนำาไปวดขนาดชนงานทไมตองการความละเอยดและเทยงตรงสงมาก ตวอยางเครองมอวดประเภทน ไดแก บรรทดเหลก สายวด ตลบเมตร สายวดมวน แสดงไวดงรปท 1.3

2) เครองมอวดละเอยดมขดมาตราแบบเลอนได เครองมอวดแบบนนยมนำาใชงานกนมาก เนองจากสามารถนำาไปวดชนงานไดโดยตรง มคาการวดละเอยดและเทยงตรงสงมาก ตวอยางเครองมอวดประเภทน ไดแก เวอรเนยรคารลปเปอร ไมโครมเตอรวดนอก ไดแอลเกจ เกจวดกระบอกสบ ไมโครมเตอรวดใน แสดงไวดงรปท 1.4

บรรทดเหลก สายวด

สายวดมวน ตลบเมตร

รปท 1.3 แสดงลกษณะเครองมอวดแบบมขดมาตราคงท

ไมโครมเตอรวดนอก ไมโครมเตอรวดใน

เพจวดกระบอกสบ ไดแอลเกจ เวอรเนยรคาร

ลปเปอรรปท 1.3 แสดงลกษณะเครองมอวดมขดมาตราแบบเลอนได

1.6 ขอปฏบตเบองตนการใชเครองมอวดละเอยดเครองมอวดละเอยดผลตมาเพอใชงานเฉพาะทางและมความ

ละเอยดสง ดงนนจงมความสำาคญอยางยงทผใชจะตองศกษาขอปฏบตเบองตนเกยวกบการใชเครองมอวดละเอยดกอนทงนเพอทจะสามารถใชเครองมอไดอยางถกตองและปลอดภย

ผใชเครองมอวดละเอยดจะตองศกษาวธใชเครองมอวดละเอยดแตละชนดเปนอยางด ถาผใชนำาเครองมอไปใชงานผด

วตถประสงคกจะกอใหเกดความเสยหายทงเครองมอและชนสวน ตลอดจนคณภาพของงานดวยขอปฏบตเบองตนเกยวกบการใชเครองมอวดละเอยด มดงน

1.6.1 ศกษาวธใชและหนาทของเครองมอแตละชนดใหถกตอง

1.6.2 เลอกใชเครองมอวดละเอยดใหเหมาะสมกบลกษณะงาน โดยการเลอกใชเครองมอวดนนขนอยกบวตถประสงคของการใชงาน วธการใชและหนวยการวด

1.6.3 ชนงานททำาการตรวจวดจะตองปราศจากคราบไขมน1.6.4 ชนงานทมความเปนอำานาจแมเหลกควรลางอำานาจแม

เหลกออกกอน1.6.5 หามใชเครองมอวดละเอยดวดชนงานทมอณหภมสง

เพราะอณหภมสงจากชนงานอาจจะทำาใหคาทไดจากการวดคลาดเคลอน1.6.6 หามนำาเครองมอวดละเอยด วดชนงานทกำาลง

เคลอนท1.6.7 ควรทำาการตรวจสอบความเทยงตรงของเครองมอวด

อยเปนประจำา1.6.8 เมอไมไดใชเครองมอตองจดเกบในทเหมาะสมและเปน

ระเบยบเรยบรอยเครองมอวดละเอยดจะตองเกบแยกจากเครองมอชนดอน

1.6.9 ในขณะใชงานควรวางเครองมอบนผาหรอวสดทออนนม

1.6.10 บำารงรกษาเครองมอเมอเลกใชงาน หลงจากการใชงานเครองมอทกครงจะตองทำาความสะอาดและทานำามนในสวนทจำาเปน ถาชำารดใหซอมแซมทนทเพอใหเครองมออยในสภาพทพรอมใชงานอย

เสมอ จากทงหมดทกลาวมาเปนขอปฏบตเบองตนเกยวกบการใชเครองมอวดละเอยด ดงนนผใชจะตองปฏบตตามอยางเครงครด ทงนเพอคณภาพของผลงาน ความถกตองของคาทตรวจวดความปลอดภย และอายการใชงานของเครองมอ

1.7 หลกการใชเครองมอวดละเอยดเครองมอวดละเอยดทนำามาใชวดขนาดของชนสวน กเพอ

ตรวจสอบขนาดและนำาคาทวดไดไปเปรยบเทยบกบคามาตรฐาน ดงนนเพอใหไดคาการวดทถกตองหลกการในการวดดงน

1.7.1 ทำาความสะอาดชนสวนทตองการวด สงสกปรกทตดอยบนชนสวนอาจทำาใหคาคลาดเคลอนได ดงนนควรทำาความสะอาดชนสวนกอนการตรวจวด 1.7.2 เลอกใชเครองมอวดใหถกตองและเหมาะสมกบลกษณะของงาน 1.7.3 ตรวจสอบคาความเทยงตรงของเครองมอ ถาไมถกตองใหทำาการปรบตง 1.7.4 อานคาทไดจากการวด เพอใหคาทอานไดคลาดเคลอนนอยทสดควรอานใหเครองมอตงฉากกบระดบสายตา 1.7.5 ทำาความสะอาดเครองมอหลงการใชงานและจดเกบในตำาแหนงทเหมาะสม ถาจะจดเกบเปนเวลานานควรทานำามนเพอปองกนการเกดสนมไปดวย

1.8 คาความคลาดเคลอนทเกดจากการวดการวดขนาดจะไดคาการวดทถกตองหรอไมถกตองจะขนอยกบ

องคประกอบ 4 อยาง

คอ ตวผวด เครองมอวด ชนงาน และสภาวะแวดลอม คาความคาดเคลอนทเกดจากการวด อาจจะเกดจากองคประกอบอยางหนงอยางใดกได เชน

1.8.1 ความคาดเคลอนจากผวด การวดขนาดสวนมากจะเกดจากผวดเปนสวนใหญ ความคาดเคลอนจากผวดอาจเกดจาก ไมมความชำานาญในการใชเครองมอ การอานคาสเกลผด การปรบเครองมอสมผสกบชนงานไมสมบรณ วางแนวการวดไมถกตอง ฯลฯ สงตาง ๆ ดงกลาว ลวนเปนผลมาจากผวดทงสน

1.8.2 ความคาดเคลอนจากเครองมอวด โดยปกตเครองมอวดทผลตมาจากโรงงานจะไดมาตรฐาน แตเมอผใชนำาไปใชงานผดวธ ขาดการบำารงรกษาและการจดเกบทด กจะสงผลใหคาความคาดเคลอนมสง จากเหตผลดงกลาวจะเหนไดวาความคาดเคลอนของเครองมอวดนนจรง ๆ แลวสาเหตมาจากผวดเสยเปน สวนใหญ

1.8.4 ความผดพลาดเนองจากสภาวะแวดลอม เชน อณหภม ความชนสมพทธ ความกดดนบรรยากาศ เปนตน โดยเฉพาะอยางยงอณหภมจะมผลตอความคาดเคลอนของขนาดเปนอยางมาก ดงนนในการวดเพอใหคาการวดทถกตองจะตองทำาการวดในสภาวะทกำาหนดอณหภม 20 องศาเซลเซยส โดยชนงานและเครองมอวดตองมอณหภมเดยวกน

แบบฝกหดหนวยท 1

ตอนท 1 จงทำาเครองหมาย X บนคำาตอบทถกทสดเพยงคำาตอบเดยว

1. ขอใดกลาว ถกตอง เกยวกบความหมายของการวดก. การควบคมและการปรบปรงคณภาพชนงานข. การเปรยบเทยบคาการวดกบคามาตรฐานค. กระบวนการเพอใหไดมาซงขนาดของปรมาณง. กระบวนการเพอการตดสนคาของปรมาณ

2. ขอใดกลาว ถกตอง เกยวกบวตถประสงคของการวดก. เพอใหไดมาซงขอมล ข. เพอการควบคมคณภาพชนงานค. เพอตรวจสอบขนาดชนงานง. ถกทกขอ

3. ความยาว 1 นวมขนาดเทากบ ก. 25.4 มลลเมตร ข. 2.54 มลลเมตร ค. 25.4 เซนตเมตร ง. 254 มลลเมตร

4. ความยาว 1 เมตรมขนาดเทากบ ก. 10 มลลเมตร ข. 100 มลลเมตร ค. 1,000 มลลเมตร ง. 10,000 มลลเมตร

5. ขอใด คอสญลกษณตวอกษร M ของคำาอปสรรคในหนวยเอสไอ

ก. Mega ข. Giga ค. Deca ง. Milli

6. ขอใด คอตวอกษรสญลกษณ ของกโล ในหนวยเอสไอ

ก. M ข. G ค. k ง. K 7. ขอใด ไมใช เครองมอวดประเภทมขดมาตรา

ก. ไมโครมเตอร ข. ตลบเมตร ค. เวอรเนยรคารลปเปอร

ง. ฟลเลอรเกจ

8. เกจวดกระบอกสบ จดเปนเครองมอวดประเภทใด ก. เครองมอวดแบบมขดมาตราคงท ข. เครองมอวดมขดมาตราแบบเลอนได ค. เครองมอวดแบบมคาคงท ง. เครองมอวดถายขนาด

9. เกจวดรขนาดเลก จดเปนเครองมอวดประเภทใด ก. เครองมอวดแบบมขดมาตราคงท ข. เครองมอวดมขดมาตราแบบเลอนได ค. เครองมอวดแบบมคาคงท ง. เครองมอวดถายขนาด

10. ขอใดกลาว ไมถกตอง เกยวกบขอปฏบตเบองตนการใชเครองมอวดละเอยด

ก. เลอกใชเครองมอวดละเอยดใหเหมาะสมกบลกษณะงาน ข. เมอไมไดใชเครองมอตองจดเกบในท

เหมาะสมและเปนระเบยบ ค. ในขณะใชงานควรวางเครองมอบนโตะงานทสะอาด ง. ควรทำาการตรวจสอบความเทยงตรงของเครองมอวดอยเปนประจำา

ตอนท 2 จงตอบคำาถามดงตอไปน1. จงแปลงคาหนวยระบบองกฤษตอไปนใหเปนหนวยเมตรก

1.1 1 นว= ...................................................

มลลเมตร1.2 1/8 นว = ………………………………… มลลเมตร1.3 ½ นว = ………………………………… มลลเมตร1.4 ¾ นว = ………………………………… มลลเมตร1.5 2 ไมล = ………………………………… กโลเมตร

2. จงแปลงคาหนวยระบบเมตรกตอไปนใหเปนหนวยองกฤษ2.1 20 มลลเมตร =

………………………………… นว2.2 50 มลลเมตร =

………………………………… นว2.3 2 กโลเมตร =

………………………………… ไมล

2.4 1 เมตร= ..………………………………… ฟต

2.5 10 กโลเมตร = …………………………………. ไมล

3. คาความคลาดเคลอนทเกดจากการวดเกดจากสาเหตอะไรบาง

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

4. จงเขยนตวเลขเรยงลำาดบความสำาคญหลกการใชเครองมอวดละเอยด ปฏบตการวด อานคาทไดจากการวด

ทำาความสะอาดชนสวนทตองการวด อานคาทวดได

ตรวจสอบคาความเทยงตรงของเครองมอ ทำาความสะอาดเครองมอหลงการใชงาน เลอกใชเครองมอวดใหถกตองและเหมาะสมกบลกษณะของงาน

5. จงบอกชอเครองมอวดละเอยดแบบถายขนาดมา 3 ชนด5.1 …………………………………………………5.2 …………………………………………………5.3 …………………………………………………

6. จงบอกชอเครองมอวดละเอยดแบบมคาคงทมา 3 ชนด6.1 ………………………………………………...6.2 …………………………………………………6.3 …………………………………………………

7. จงบอกชอเครองมอวดละเอยดแบบมขดมาตราคงทมา 3 ชนด

7.1 ………………………………………………..7.2 ………………………………………………..7.3 ………………………………………………..

8. จงบอกชอเครองมอวดละเอยดมขดมาตราแบบเลอนไดมา 3 ชนด

8.1 ……………………………………………….8.2 ……………………………………………….8.3 ……………………………………………….