KOAH’LI OLGULARDA LİKOPEN’İN ETKİLERİNİN

DEĞERLENDİRİLMESİ

Gamze Kırkıl, Mehmet Hamdi Muz, Enver Sancaktar, Dilara Kaman, Kazım Şahin, Ömer Küçük

Giriş

Kronik inflamatuar bir hastalık olarak tanımlanan KOAH patogenezinde oksidatif stresin önemi bilinmektedir

Akciğerlerdeki inflamatuar reaksiyona öncülük eden olaylardan biri oksidan-antioksidan sistem arasındaki dengesizliktir

Oksidatif stres proinflamatuar sitokin ve kemokinlerin aktivasyonuna neden olmaktadır

Doğal antioksidan olduğu bilinen Likopen’in kardiyovasküler hastalık, prostat ve GİS kanserlerinde koruyucu özelliği olduğu saptanmıştır

KOAH’da oksidatif stres üzerine Likopen’in etkisini araştıran çalışmaya rastlanmamıştır

Amaç

KOAH’lı hastalarda Likopenin oksidatif stres üzerine etkilerini araştırmak ve

Likopen tedavisi sonrası solunum fonksiyon testi parametrelerinde ortaya çıkabilecek değişiklikleri değerlendirmek

Gereç ve Yöntem

Klinik olarak stabil evre III 30 KOAH hastası ve 15 sigara içmeyen sağlıklı olgu çalışmaya alındı

KOAH’lı hastalar randomize olarak 2 gruba ayrıldı Bir gruba (n=15) standart tedavilerine ek olarak 4 ay

süre ile oral plasebo Diğer gruba (n=15) standart tedavilerine ek olarak 4

ay süre ile 20 mg/gün (2x10 mg/gün) oral likopen tedavisi verildi

Tüm olgulara çalışma başlangıcında spirometrik değerlendirme yapıldı

Tüm olgularda serum malonildialdehit (MDA), süperoksit dismutaz (SOD), katalaz (CAT), interlökin (IL)-6, IL1β ve tümör nekrotizan faktör (TNF)-α seviyeleri ölçüldü

Likopen tedavisi sonrası SFT ve MDA, SOD, CAT, IL-6, IL1β TNF-α ölçümleri tekrarlandı

Bulgular

KOAH’lı hastalar ile kontrol grubu arasında yaş ve cinsiyet farkı yoktu

KOAH’lı gruplar arasında demografik veriler ve SFT parametreleri arasında anlamlı fark yoktu

Tablo 1. KOAH’lı hastaların demografik özellikleri ve SFT prametreleri

Parametre

Likopen tedavisi alan KOAH’lılar

Plasebo uygulanan KOAH’lılar

Yaş 66.88±9.87 62.93±2.68

Hastalık süresi (yıl)

10.86±11.26 11.62±2.41

Sigara (paket/yıl) 47.53±42.51 50.00±18.22

FEV1 (% pred) 42.13±13.59 41.53±5.23

FEV1/FVC (%) 47.13±9.81 51.80±11.18

KOAH’lı hastaların serum MDA, IL-6, IL-1β ve TNF- α seviyeleri kontrol grubuna göre yüksek, serum SOD ve CAT seviyeleri ise kontrol grubuna göre düşük saptandı

Tablo-2: Tüm KOAH ve kontrol grubunun oksidatif ve inflamatuar marker seviyeleri

Parametre KOAH’lı hastalar

Kontrol grubu p değeri

MDA seviyesi

(nmol/mL)

0.67±0.36 0.39±0.15 0.002

SOD seviyesi (U/mL)

0.15±0.06 0.20±0.04 0.002

CAT seviyesi (k/mL)

14.58±2.85 17.37±2.60 0.004

IL-6 seviyesi (pg/ml)

13.58±4.62 6.23±1.73 0.000

IL-1β seviyesi (pg/ml)

3.87±1.79 2.84±1.55 0.042

TNF-α seviyesi (pg/ml)

36.20±10.22 15.80±2.83 0.000

Likopen tedavisi alan KOAH’lı grupta serum SOD ve CAT seviyelerinde başlangıç değerlerine göre anlamlı artış

Serum MDA, IL-6, IL-1β ve TNF- α seviyelerinde anlamlı azalma tespit edildi

FEV1/FVC (%) değerinde anlamlı artış izlenirken, FEV1 (% pred) değerinde anlamlı olmayan bir artış izlendi

Tablo-3: Likopen tedavisinin oksidan-antioksidan, inflamatuar ve solunum fonksiyon parametreleri üzerine etkisiParametre Başlangıç değerleri Likopen tedavisi

sonrasıP değeri

MDA seviyesi nmol/mL

0.89±0.40 0.47±0.19 0.001

SOD seviyesi (U/mL)

0.16±0.8 2.53±0.83 0.000

CAT seviyesi (k/mL)

15.07±3.57 56.18±17.08 0.000

IL-6 seviyesi (pg/ml)

15.20±5.68 7.29±5.83 0.000

IL-1β seviyesi (pg/ml)

3.88±1.94 1.96±0.38 0.002

TNF-α seviyesi (pg/ml)

39.60±12.43 25.95±5.59 0.000

Likopen seviyesi (mg/L)

0.43±0.13 0.54±0.14 0.047

FEV1 (% pred) 42.13±13.59 43.53±14.54 0.67

FEV1/FVC (%) 47.13±9.81 56.13±14.36 0.016

Tartışma

KOAH patogenezinde oksidatif stres ile konak savunma mekanizmaları arasındaki dengesizlik önemlidir

Sigara içenlerde antioksidan enzim aktivitelerini ölçen çalışmaların sonuçları çelişkilidir

Çalışmamızda SOD ve CAT değerlerinin KOAH’lı grupta kontrol grubuna göre daha düşük olduğunu tespit ettik. Serbest radikallerin üretiminin artmasının antioksidan enzim tüketimini artırabileceğini düşündürmektedir

Lipid peroksidasyonunun son ürünü olan MDA’nın oksidatif stres belirleyicisi olarak kullanılabileceği bilinmektedir

KOAH’lı hastalarda MDA seviyelerinin kontrol grubuna göre arttığı birçok çalışmada gösterilmiştir

KOAH’lılarda nötrofil, makrofaj ve CD8 T lenfositlerden salınan proinflamatuar sitokin seviyelerinde artış olduğu bilinmektedir

KOAH’ın tedavisinde ve korumasında antioksidanların rolünü araştıran çalışmalarda vitamin C ve vitamin E kullanılmış ve antioksidan tedavi alanlarda akciğer fonksiyonlarının daha iyi olduğu gösterilmiştir

Oksidatif stres üzerine likopen’in etkilerinin araştırıldığı çalışmalarda likopen tedavisi ile inflamatuar hücre infiltrasyonlarında azalma, proinflamatuar sitokin seviyelerinde azalma, oksidatif streste baskılanma izlenmiştir

Sonuç

Likopen tedavisinin KOAH’lı hastalardaki oksidan-antioksidan denge üzerine anlamlı etkileri olduğu gözlendi.

Daha belirgin klinik etki gözlenmesi için daha uzun süreli tedavi gereklli olabilir.