Wpyw kobiet indiaskich na zmian pozycji spoecznej rdzennej ludnoci poudniowoamerykaskiej na przykadzie Boliwii.

Rnice etniczne, kulturowe i religijne od wiekw stanowi najwiksz przeszkod dla integracji spoecznej. Obszar latynoamerykaski jest tego najlepszym przykadem. Zjawisko to towarzyszy rdzennej ludnoci poudniowoamerykaskiej od momentu zasiedlania kontynentu przez europejczykw oraz sprowadzenia tam czarnych niewolnikw. Dlatego te wielokulturowy charakter spoeczny odgrywa na tym obszarze najwiksz rol dezintegracyjn. To wanie przynaleno etniczno-kulturowa, a co za tym idzie rwnie i religijna okrelaj ukad warstwowo-klasowy. Ludno autochtoniczna potocznie okrelana jako Indianie stanowi grup odtrcon, czyli le widzian w nowoczesnym spoeczestwie. Podtrzymywanie pradawnej kultury, praktykowanie tradycji i nie wypieranie si swojego pochodzenia, stanowi podstaw egzystencji obecnych spoecznoci indiaskich, ktrzy do pewnego momentu nie dawali pochon si wspczesnej globalizacji coraz mocniej oddziaywujcej na zachowania w tym obszarze. Obecnie powadzona polityka spoeczna krajw latynoskich nie zadaje sobie wikszego trudu, aby pomc swoim rdzennym mieszkacom w odnalezieniu si w nowoczesnym wiecie i wspomc ich w deniu do poprawienia swojego obecnego bytu. Jednak niedawno rozpoczta walka ludnoci autochtonicznej o swoje prawa pokazaa, e bardzo wan rol w tym procesie odgrywaj kobiety.

Spora migracja ludnoci indiaskiej do miast powoduje, e rola eskiej czci spoeczestwa autochtonicznego urastaa jedynie do stopnia suby domowej biaych elit, nie dajc tym samym szansy na znalezienie innej, lepszej pracy. W efekcie brak akceptacji Indian nie powoduje zmiany ich pozycji spoecznej, a jedynie okrela ich nowe miejsce pobytu. Pastwa Ameryki aciskiej wielokrotnie podejmoway si prby asymilacji rdzennych mieszkacw, lecz przewanie nie odniosiy one znaczcych skutkw. Brazylia jako najwikszy wzgldem populacji kraj latynoski, jest doskonaym wzorcem, na ktrym mona zaobserwowa nieudan prb integracji caej populacji w jednolite spoeczestwo. Od roku 1937 brazylijski rzd zacz prowadzi polityk integralnoci obywatelskiej i narodowej majc za swj gwny cel asymilacj mniejszoci etnicznych. Niestety pokolonialny zwyczaj zarzdzania pastwem przez biae grupy etniczne nie mg przynie sukcesu elicie rzdzcej. Powstaa sytuacja szybko doprowadzia do utrwalania si w wymiarze lokalnym odrbnoci grup indiaskich. Dla ludnoci bdcej od wiekw celem kpiny spoecznej, dyskryminacji oraz stanowicej grup nadmiernie eksploatowan ekonomicznie, wizja jednoci z pozostaymi obywatelami nie stanowi alternatywy gwarantujcej rwno spoeczn. Jednake na przykadzie Boliwii mona zaobserwowa jak du rol w procesie zaznaczania swojej obecnoci, a zwaszcza kreowaniu wizerunku Indian wrd obywateli latynoskich odgrywaj kobiety. Pierwszym, a zarazem najwaniejszym przeomem w pojawieniu si kobiet indiaskich w yciu publicznym, by demokratyczne zmiany zachodzce pod koniec lat 80 i pocztkach lat 90, ktre zaowocoway powstaniem oglnokrajowej organizacji skupiajcej kobiety pracujcej na roli (Federacion Nacional de Mujeres Campesinas de Bolivia). By to pierwszy krok do udowodnienia obecnoci eskiej czci spoecznoci indiaskiej jako penoprawnych obywateli. Obecne moliwoci rozwoju edukacyjnego, a co si z tym wie i zawodowego w krajach Ameryki Poudniowej s do ograniczone zwaszcza dla kobiet, tym bardziej indiaskich. cieka kariery rdzennej mieszkanki kraju latynoamerykaskiego czsto koczy si na funkcji reprodukcyjnej, a take rozrodczej. Czasami gdy kobieta wyjedzie do miasta moe zosta zatrudniona jedynie w sektorze usugowym, przewanie jako suba domowa.

Jednak Indianki boliwijskie przez dugi czas dyy do moliwoci penienia roli w administracji dajcej t wielk szans awansu. Odsetek tej czci kobiet nie jest duy, jednak pokazuje pewna tendencj oznaczajc rozwijanie pewnych zachowa. Ich zaangaowanie, coraz czciej oddziauje rwnie na kobiety, ktre s tylko biernymi uczestniczkami zmian spoecznych. Podjcie pracy jako nauczyciel lub tez pracownik administracyjny w lokalnych urzdach bd organizacjach nakada du odpowiedzialno na osoby piastujce dane stanowiska, ale rwnie przyczynia si do oglnego wzrostu znaczenia pozycji Indian w piramidzie spoecznej. Odniesienie sukcesu zawodowego na wyszym prestiowo poziomie oznacza osignicie statusu spoecznego rwnajcego si klasie redniej.Boliwijskie Indianki obecnie posiadaj moliwo wyboru swojej kariery zawodowej, najczciej wybieran profesj jest zawd nauczyciela. W niektrych prowincjach kraju kobiety stanowi przeszo poow kadry nauczycielskiej w lokalnych szkoach. Coraz czciej dochodzi do zwikszonej aktywnoci kobiet w yciu zawodowym czego ewidentnie przyczyn jest znaczna poprawa warunkw ycia na obszarach wiejskich. Zwikszona ambicja i sia denia do zmiany monotonnego ycia wiejskiego doprowadza do tego, i obecnie faktem staje si feminizacja profesji pedagoga szkolnego. Rozwj edukacji na obszarach gwnie zamieszkaych przez ludno autochtoniczn daje moliwo lepszego wyksztacenia modego pokolenia, a co najwaniejsze w oglnym aspekcie pozwala na zmniejszenie rnic pomidzy ludnoci indiask, a reszt spoeczestwa.

Kolejnym przykadem aktywnego udziau kobiet indiaskich w yciu publicznym spoeczestwa latynoskiego jest praca w administracji oraz w rnego rodzaju organizacjach. Przykadem organizacji, w ktrych Indianie, a zwaszcza ich kobiety znajduj stanowiska pracy jest chociaby Wsplnota Tubylcw Boliwijskich (Confederacin Indigena del Oriente Boliviano) oraz jej komrki pomocnicze dziaajce na rzecz poprawy jakoci ycia Indian, Narodowy Instytut Dziecka Kobiety i Rodziny (Oficina Nacional de la Mujer y la Familia) dziaajcy na rzecz wszystkich mieszkacw niezalenie od ich pochodzenia etnicznego. Penione funkcje nie nale niestety do najwaniejszych aczkolwiek sam fakt pracy nawet o znikomy wpywie na podejmowane decyzje jest znaczcy z punktu widzenia rozwoju zawodowego. Przyczyn zajmowania niskich stanowisk w organizacjach czy te orodkach administracyjnych, jest oglnie panujce przekonanie mskiej czci spoeczestwa o mniejszych moliwociach intelektualnych i mobilnych kobiet, nie dajc im tym samym duych moliwoci penienia funkcji decydenckich. Jednak najwiksze znaczenie zyskuje fakt zaangaowania si kobiet w prace organizacji indiaskich wywierajcych obecnie znaczny wpyw na rozwj spoeczny ludnoci autochtonicznej. Ponadto dodatkowym aspektem penienia przez kobiety indiaskie funkcji nie tylko urzdniczych, edukacyjnych czy te nawet pielgniarskich jest wpyw jaki wywieraj one na uyteczno spoeczn danych grup etnicznych. Dziaalno zawodowa przekada si na popraw jakoci ycia nie tylko rodziny danej kobiety, ale rwnie na cae otoczenie grupy w ktrej si znajduje. Organizacje, w ktrych pracuj indiaskie kobiety staraj si rwnie uniezaleni ycie swojej spoecznoci od czstego kierowania si tradycj. Ich praca pozwala przystosowa si Indianom do otaczajcej rzeczywistoci np. poprzez uwiadamianie o prawach jakie im przysuguj, suc poradnictwem prawnym, opiek, a nawet pomoc finansow. Znaczcym elementem dynamicznego dziaania ruchu kobiet indiaskich jest fakt, i organizacja Centralne Biuro Kobiet Tubylczych z Beni (Central Indgena de las Mujeres de Beni) zostaa dostrzeona na boliwijskiej scenie politycznej jako partner do rozmw. Wano tego typu dziaa mona dostrzec poprzez wzrost znaczenia grup etnicznych w kontekcie obecnie prowadzonej polityki spoecznej pastwa.

Rola kobiet indiaskich w procesie zmiany pozycji spoecznej ludnoci autochtonicznej na obszarze latynoamerykaskim, stanowi doskonay przykad moliwoci jakie posiadaj Indianie w walce o swoje prawa. Dugo uciskana spoeczno indiaska coraz czciej osiga sukcesy w yciu publicznym, a co wicej na scenie politycznej sowich krajw.Przykad Boliwii pokazuje, e jednym z gwnych motorw napdowych walki o wyrwnanie pozycji spoecznej Indian jest w szczeglnoci ich eska cz, ktra zaczynajc od edukacji swojego otoczenia daje szanse modszemu pokoleniu na lepszy start w tym wielokulturowym pastwie. Brak zaspokojenia podstawowych potrzeb socjalnych indiaskiej czci spoeczestwa sprawio, e ludno zadbaa samo o siebie. Wasne inicjatywy rodzce szereg owocnych programw spoecznych wpyny na polepszenie stanu yciowego wielu grup autochtonicznych. Wsplny wysiek ostatecznie pozwoli na stworzenie podstawy do realnego zaistnienia indiaskiej ludnoci, oraz wypromowania jej eskiej czci we wasnym kraju. Przemiany w Boliwii s doskonaym wzorem dla innych pastw latynoamerykaskich, ktre zmagaj si z problemem wykluczenia rdzennej ludnoci z ycia publicznego. Wsplne tworzenie polityki spoecznej w krajach Ameryki Poudniowej z caym spoeczestwem, a nie tylko z jej czci, zapewne wpynie kojco na szereg problemw socjalnych, uzdrawiajc przy tym ekonomik pastwa, ktrego du podstaw stanowi jej rolnicza cz czyli Indianie. T. Paleczny, Rasa, etniczno i religia w brazylijskim procesie narodowotwrczym, Krakw 2004, s. 123-125.

M. Zikowska - Kufliska, Tradycyjna i wspczesna sytuacja kobiety w tubylczych spoecznociach Boliwii

na obszarze pozaandyjskim, Pozna 2009., s. 137.

Tame, s. 168 169.

Tame, s.173 -175.

Tame, s. 144-145.