Upload
nguyenkhue
View
231
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
KOMPUTEROWE WSPOMAGANIE
ZARZĄDZANIA
Dr inż. Mariusz Makuchowski
Wykład 2
Typologia informatycznych systemów zarządzania
2
Systemy informacyjne
Systemy Informacyjne
Informacyjne Systemy Zarządzania
Skomputeryzowane
Informacyjne Systemy
Zarządzania
3
System informacyjny
System informacyjn [5] to ogólny system przepływu wiadomości, obejmujący źródła wiadomości, kanały przesyłania, punkty gromadzenia, procedury przekształcania oraz punkty efektywnego przeznaczenia wiadomości, łącznie ze środowiskiem (społecznym i technicznym), w którym jest osadzony.
System informacyjny można usprawnić poprzez zastosowanie narzędzi i techniki komputerowej oraz teleinformatycznej.
4
Zasoby systemu informacyjnego
Zasoby systemu informacyjnego:
Ludzkie – potencjał wiedzy ukierunkowany na rozwiązywanie problemów systemu - to jego użytkownicy, specjaliści, którzy zarządzają, projektują, programują, eksploatują i konserwują system, pełniący role nadawców i odbiorców, - adresaci technologii informacyjnej
wg Bojarskiego:
„ człowiek jest najbardziej twórczym, dynamicznym, wielofunkcyjnym, uniwersalnym, elastycznym, adaptacyjnym oraz innowacyjnym elementem systemu i cechy te przenosi na system, w którym znajduje właściwe warunki działania. Wśród warunków trzeba wymienić to, aby człowiek w systemie pełnił właściwą ‘podmiotową rolę’ ”
5
Zasoby systemu informacyjnego
Informacyjne – zbiory danych przeznaczone do przetwarzania (bazy
danych, metod, modeli, wiedzy) i zbiór informacji, które mają
znaczenie dla konkretnego ich użytkownika;
Proceduralne – algorytmy, procedury, oprogramowanie;
Umożliwiają wykorzystanie zgromadzonych danych w celu wykonania
określonego zadania koncepcyjnego, technologicznego czy
programowego
Techniczne – sprzęt komputerowy, urządzenia z nim współpracujące
(skanery, faxy, modemy, czytniki kodów paskowych, czytniki kart
magnetycznych itp…), sieci telekomunikacyjne, nośniki danych.
6
Elementy systemu informacyjnego
SYSTEM
INFORMACYJNY
Nadawcy
i odbiorcy
informacji
Zbiory
informacji
Kanały
informacji Metody i techniki
przetwarzania
informacji
- podmioty informacyjne
uczestniczące w przekazie i
wymianie informacji;
-sformalizowane i nie
sformalizowane drogi (trasy)
przepływów informacyjnych,
określają nadawców i odbiorców
informacji, miejsca
przetwarzania oraz ramy
czasowe;
zestawy wiadomości o charakterze
ekonomicznym (w różnej postaci)
generowane przez nadawców w
określonym porządku przestrzennym
i czasowym
zalgorytmizowane procedury
automatycznej (systemy
informatyczne) i nieautomatycznej
(systemy tradycyjne) obróbki
zbiorów informacji.
7
Struktury systemu informacyjnego
• Funkcjonalna- stanowi zbiór celów i zadań systemu
oraz ich wzajemnych współzależności
• Informacyjna - składa się z dwóch podstawowych
elementów:
– zasobów informacyjnych
– zbioru metainformacji
• Techniczna - środki techniczne wraz z
oprogramowaniem
• Przestrzenna - zbiór miejsc środowiska, w których
rozmieszczone są obiekty systemu określone w
trzech poprzednich strukturach.
• Konstrukcyjno-technologiczna - przedstawia
istotę konstrukcji systemu informatycznego oraz
stosowaną w nim technologię przetwarzania danych
Struktura
realizacyjna
8
System informacyjny
System informacyjny zarządzania powinien dostarczać odpowiednie informacje kadrze kierowniczej na trzech poziomach zarządzania:
strategicznym, czyli poziomie definiowania celów dla całej organizacji i określania metod ich osiągnięcia,
taktycznym, czyli poziomie kontroli kierowniczej, która odpowiada za realizację celów organizacji w sposób obiektywny i ekonomiczny
operacyjnym, czyli poziomie kontroli operacyjnej, polegającej na realizacji szczegółowych zadań
organizacji efektywnie i ekonomicznie.
9
System informatyczny
System informatyczny to zautomatyzowany
system przetwarzania danych
wspomagający proces zarządzania.
System informatyczny jest częścią
systemu informacyjnego.
10
System informacyjny
Źródło
informacji
(nadawca)
Odbiorca
informacji
Wiedza Wiedza
Informacja Informacja
System
informatyczny
dane
System
informacyjny
11
Funkcje systemu informatycznego
Funkcje systemu informatycznego
Gromadzenie danych
Przetwarzanie danych
Magazynowanie i archiwizacja danych
Przesyłanie danych
Wyszukiwanie i prezentacja danych
12
Zarządzanie i informatyzacja pojęcia
podstawowe
Elementami systemu informatycznego są:
Organizacja ma na celu scalanie poszczególnych elementów systemu, by stanowiły całość
Ludzie odpowiedzialni za zarządzanie, projektowanie, programowanie, eksploatację, konserwację systemu,
Telekomunikacja czyli organizacja, sprzęt i oprogramowanie pozwalające na stworzenie sprzyjających warunków do wspólnej pracy dwóm lub wielu komputerom, albo jednego komputera z terminalami i końcówkami,
Sprzęt (hardware)
Oprogramowanie (software)
Bazy danych
13
Typologia informacyjnych systemów
zarządzaniaCele wdrażania systemu informacyjnego w przedsiębiorstwie:
• Ułatwianie gromadzenia informacji niezbędnych do funkcjonowania danego procesu i zarządzania nim.
• Usprawnienia analizy zebranych danych i informacji.
• Możliwość przekształcenia nieustrukturalizowanego procesu w rutynowo przebiegającą transakcję.
• Ułatwienie wprowadzania zmian w kolejności przebiegu procesu.
• Umożliwienie łatwego dostępu do zasobów wiedzy i ekspertyz oraz ich swobodnego transferu.
• Umożliwienie eliminacji zbędnych pośredników z procesów.
• Umożliwienie łatwego monitorowania przebiegu zarówno całego procesu, jak i jego poszczególnych elementów.
• Możliwość zastępowania czynnika ludzkiego w procesie lub też zmniejszenie jego udziału.
14
Typologie systemów informatycznych
Ogólny podział systemów informatycznych zarządzania:
Transakcyjne
Informujące
Doradcze
Ekspertowe
ale istnie wiele podziałów które uwzględniają
w zależności od potrzeb różne kryteria.
15
Wymagania systemu informacyjnego
Współczesny system informacyjny powinien spełniać
następujące wymagania (Kisielnicki, Sroka):
Dostępność – użytkownicy powinni posiadać nieskrępowany dostęp
do zasobów informacyjnych, potrzebnych do wykonywania zadań i
podejmowania decyzji. Informacja powinna być dostępna dla osób
upoważnionych, w określonym miejscu, czasie i postaci.
Aktualność
Rzetelność – informacje powinny być wiarygodne i prawdziwe
Kompletność – informacje powinien otrzymywać informacje
kompleksowe i pełne, z jak najmniejszą utratą informacji podczas
procesów przesyłania i przetwarzania danych.
Porównywalność - informacje z jednej dziedziny lub dziedzin
pokrewnych powinny być doprowadzone do wielkości
porównywalnych
16
Wymagania systemu informacyjnego
Niezawodność - jest opisywana za pomocą kryteriów ilościowych lub
jakościowych. Niezawodność systemu jest iloczynem zawodności
wszystkich powiązanych szeregowo elementów. Im większa jest
niezawodność, tym bardziej sprawny jest system zarządzania i na
odwrót.
Przetwarzalność – użytkownik musi wiedzieć jakie informacje mogą
być w systemie przetwarzane, gdyż nie wszystkie rodzaje informacji
mogą być absorbowane przez system (informacje graficzne,
audio,…).
Elastyczność – to zdolność dostosowywania się systemu do stale
zmieniających się potrzeb użytkownika, zmian wewnątrz organizacji
i w jej otoczeniu.
Wydajność – zdolność systemu do przetwarzania informacji w
jednostce czasu
17
Wymagania systemu informacyjnego
Ekonomiczność – wiąże się z kosztami projektowania, wdrażania i
eksploatacji systemu
Czas reakcji systemu określa jak długo użytkownik musi czekać na
uzyskanie odpowiedzi. Obecnie jest to bardzo ważne kryterium w
systemach informatycznych.
Szczegółowość – detalizacja informacji jaką musi zapewnić system
Stabilność – odporność systemu na wszelkie zakłócenia
Priorytetowość – kolejność zaspokajania potrzeb użytkowników
Łatwość użytkowania systemu
Bezpieczeństwo – odporność systemu na ataki przeprowadzone z
zewnątrz i wewnątrz organizacji a także możliwość odzyskania
utraconych przypadkowo informacji
Poufność – zabezpieczenie udostępniania danych i informacji przed
osobami i instytucjami nieupoważnionymi
18
Role systemów informacyjnych
Wspomaganie przewagi
strategicznej
Wspomaganie podejmowania decyzji
Wspomaganie operacji biznesowych
19
Typologie systemów informatycznych
Systemy informatyczne
Kryterium
zasięgu
przestrzennego
Kryterium
wspomaganych
funkcji
zarządzania
Kryterium
przetwarzania
wiedzy
SAB – systemy
automatyzacji biura
SWZW – systemy
wspomagające
zarządzanie wiedzą
SES
SIK
SWD
SBW
Systemy obiektowe
Systemy
ponadobiektowe
20
Typologia informatycznych systemów
zarządzania
Systemy Informacyjne Zarządzania - SIZ Systemy ewidencyjno-sprawozdawcze (SES)
Systemy informowania kierownictwa (SIK)
Systemy wspomagania decyzji (SWD)
Systemy informowania naczelnego kierownictwa (SINK)
Systemy z bazą wiedzy (SBW)
Systemy ekspercki (SE)
System sztucznej inteligencji (SSI)
21
Ewolucja systemów informatycznych
SES
SIKSWD
SBW
19901960 1970 1980 2000
Sto
pie
ń z
aaw
anso
wania
SES – systemy
ewidencyjno-
sprawozdawcze
SIK – systemy
informowania
kierownictwa
SWD – systemy
wspomagania
decyzji
SBW – systemy
z bazą danych
22
Systemy ewidencyjno-sprawozdawcze
Systemy ewidencyjno-sprawozdawcze (SES)
(ang. DP – Data Processing lub TP – Transaction Processing)
określane również jako:
– systemy przetwarzania transakcji SPT
– systemy transakcyjne
– systemy operacyjne
Są to systemy najwcześniejsze a początki ich powstania wiążą się
z zastosowaniem maszyn licząco-analitycznych. Były one
wyspecjalizowane przede wszystkim w obsłudze ewidencji
i elementarnej obróbce danych. Rezultatami działania tych
systemów były zbiory danych wynikowych, głównie w postaci
tabulogramów o stałej strukturze i ustalonym zakresie. Systemy te
były bardzo uciążliwe w eksploatacji. 22
23
Systemy ewidencyjno-sprawozdawcze
c.d.
Systemy ewidencyjno-sprawozdawcze (SES)
• systemy rejestrujące i udostępniające dane dotyczące
zasobów i zdarzeń (transakcji) występujących
w organizacji
• zajmują się bieżącą ewidencją
• informują o bieżących operacjach gospodarczych
• proste procedury przetwarzania danych
• przygotowują raporty i sprawozdania z bieżącej
działalności organizacji
Przykładami mogą być systemy: ewidencji sprzedaży, rachunkowości
i kosztów, gospodarki środkami trwałymi, gospodarki materiałowej,
ewidencji środków finansowych, ewidencji zatrudnienia, ewidencji płac itp.
24
System informowania kierownictwa
SIK – System Informowania KierownictwaMIS – Management Information System
• Ich rozwój datuje się na lata 70-te i 80-te.
• Są tworzone na bazie systemów ewidencyjno-sprawozdawczych,
z wykorzystaniem tworzonych tam i utrzymywanych zbiorów danych.
• Systemy te są wyposażone w odpowiedni, przyjazny dla użytkowników,
interfejs i język użytkownika umożliwiający wyszukiwanie i prezentację
danych z systemów ewidencyjno-sprawozdawczych.
• Zaspokajają potrzeby informacyjne poszczególnych stanowisk
kierowniczych, głównie na taktycznym i strategicznym poziomie
zarządzania.
• Uwzględniają specyficzne potrzeby informacyjne poszczególnych
stanowisk kierowniczych.
25
System wspomagania decyzji
SWD – System Wspomagania Decyzji
DSS - Decision Support Systems
• System, który automatycznie wyszukuje, przerabia i symuluje
informacje potrzebne menedżerom do podejmowania konkretnych
decyzji strategicznych i taktycznych
• Jego zadaniem jest analiza istniejącej sytuacji, dokonana na
podstawie zadanych kryteriów oraz szacowanie zmian zachodzących
w obiekcie i jego otoczeniu za pomocą modeli ekonometrycznych
• Działa w oparciu o bazy danych, które w prosty sposób przetwarzają
a wyniki prezentują w postaci raportów
• Przystosowany do odpowiedniego przetwarzania danych, a nie do ich
przechowywania i wyszukiwania jak to ma miejsce w przypadku SIK
26
System wspomagania decyzji
SWD – System Wspomagania DecyzjiDSS - Decision Support Systems
• Na bazie modeli matematycznych i symulacji dostarcza informacji o
zdarzeniach, które mogą wystąpić w przyszłości - w ten sposób
można badać konsekwencje różnych wariantów decyzyjnych.
Użytkownik ma możliwość dialogowej (krokowej) pracy z systemem.
• SWD jest bardziej elastyczny niż SIK, gdyż wspomaga menedżerów
w rozwiązywaniu problemów nieustrukturalizowanych lub częściowo
ustrukturalizowanych, zaspokajając potrzeby kierownictwa w
zakresie złożonych decyzji.
• Do podstawowych obszarów wspomaganych przez te systemy zalicza
się: planowanie działalności gospodarczej, inwestycje, zaopatrzenie,
sprzedaż wyrobów i usług, gospodarka finansowa.
27
System wspomagania decyzji
System wspomagania decyzji obejmuje:
bazę (hurtownię) danych,
system obsługujący bazę danych,
bazę modeli decyzyjnych,
podsystem operowania bazą modeli
podsystem komunikacji użytkownika z systemem
28
System informacyjny naczelnego
kierownictwa
SINK – System informacyjny naczelnego kierownictwa
EIS – Executive Information Systems
Dostarcza przedstawicielom naczelnego kierownictwa (dyrekcji,
członkom zarządu itp.) informacji w odpowiedniej formie dotyczącej
sytuacji przedsiębiorstwa
Uwzględnia indywidualność i specyfikę stylu zarządzania
stosowanego przez kierownictwo
Funkcjonują w trybie interakcyjnym (podobnie jak SIK) ale posiadają
bazę modeli bądź opierają się na bazach wiedzy
Posiada bogate prezentacje graficzne
Zaawansowana technologia telekomunikacyjna gwarantuje wysoką
jakość raportów, do tworzenia których niezbędna jest analiza i
przetwarzanie rozmaitych danych i informacji
29
Systemy z bazą wiedzy
SBW - Systemy z bazą wiedzy• Realizują ideę sztucznej inteligencji.
• Rozwiązują problemy niezupełnie ustrukturyzowane lub
nieustrukturyzowane.
• Posiadają zdolność „przyswajania” wiedzy oraz bazę wiedzy
• Posiadają mechanizmy wnioskowania. Stosują reguły
decyzyjne tj. heurystyki, które są odwzorowaniem procesów
rozumowania decydenta w danym obszarze problemowym.
• Interfejs użytkownika wskazuje, objaśnia, uzasadnia
i przedstawia skutki możliwych rozwiązań. Umożliwia
komunikację z użytkownikiem w języku naturalnym.
30
Model systemu SBW
eksperci
użytkownicy
Bazy wiedzy
Baza reguł
wnioskowania
Moduły
pozyskiwania
wiedzy
31
Systemy ekspertowe
System ekspertowe• Są uproszczoną formą systemów z bazą wiedzy
• Następuje tu przeniesienie wiedzy eksperta (lekarza,
inżyniera, biologa itp.) do bazy wiedzy systemu
• Poprzez logiczne wnioskowanie, z posiadanej wiedzy
program może tworzyć nową i przez to wzbogacać swoją
bazę wiedzy.
• rozwiązuje „nieostre” zagadnienia logiczne
• wykorzystuje wiedzę (teoretyczną i doświadczalną)
Przykładami takich systemów są systemy do celów diagnostyki
medycznej
32
Typologia informatycznych systemów
zarządzania
SES
SIK
SWD
SBW
Baza danych
Baza modeli decyzyjnych
Baza wiedzy
33
Porównanie SIZ - cele
•proste operacje arytmetyczne i warunkowe, przechowywanie i przetwarzanie pojedynczych zbiorów danych
Systemy ewidencyjno-sprawozdawcze
•agregacja i prezentacja danychSystemy informowania
kierownictwa
•Analiza danych z wykorzystaniem złożonych metod matematycznych, badanie alternatywnych rozwiązań (analiza „co-jeśli”)
Systemy wspomagania decyzji
•Wnioskowanie, transfer wiedzySystemy eksperckie
•Śledzenie, kontrola, planowanie ścieżek dojścia do celu
Systemy informowania naczelnego kierownictwa
- EIS
34
Porównanie SIZ - zastosowanie
•Kadry i płace , gospodarka magazynowa, fakturowanie, ilościowe zestawienia dotyczące sprzedaży i produkcji
Systemy ewidencyjno-sprawozdawcze
•Systemy finansowo -księgowe, sterowanie produkcją, sprzedaż i jej krótkoterminowe prognozy, systemy ostrzegawcze
Systemy informowania kierownictwa – MIS
•Prognozowanie średniookresowe, optymalizacja produkcji, racjonalizacja przewozów, decyzje inwestycyjne i lokalizacyjne, systemy dystrybucji
Systemy wspomagania decyzji
•Planowanie strategiczne, analizy i diagnozy, weryfikacje i wariantowania decyzji strategicznych, systemy wąskospecjalizowane
Systemy eksperckie
•Wybór strategicznych decyzji z decyzji dopuszczalnych, systemy rachunkowości zarządczej i controlingu
Systemy informowania naczelnego kierownictwa
- EIS
35
Porównanie SIZ – podejmowanie
decyzji
• brakSystemy ewidencyjno-
sprawozdawcze
• Ustrukturalizowane rutynowe procedury rozwiązywania problemów z użyciem konwencjonalnych narzędzi
Systemy informowania kierownictwa – MIS
• Rozwiązywanie problemów słabo ustrukturyzowanychSystemy wspomagania
decyzji
• Rozwiązywanie problemów źle ustrukturyzowanych Systemy eksperckie
• brak
Systemy informowania naczelnego kierownictwa
- EIS
36
Porównanie SIZ – rodzaj informacji
• Raporty cząstkowe i zbiorcze, informacja operacyjna
Systemy ewidencyjno-sprawozdawcze
• Raporty podaży i popytu, raporty wyjątków, strukturalizacja i hierarchizacja raportów
Systemy informowania kierownictwa – MIS
• Informacje wizualizowane odpowiednio do podejmowania specyficznych decyzji
Systemy wspomagania decyzji
• Plany, diagnozy, porady, wyjaśnieniaSystemy eksperckie
• Dostęp do informacji w dowolnym przekroju, raporty wyjątków, kluczowe wskaźniki rozwojowe
Systemy informowania naczelnego kierownictwa
- EIS
37
Typologia informatycznych systemów
zarządzania
Podział systemów informacyjnych ze względu na
kryterium przetwarzania wiedzy i danych:
SAB Systemy automatyzacji biura (OAS – Office
Automation Systems)
Dzięki specjalistycznym programom zapewniają
komunikację z użytkownikiem w zakresie gromadzenia,
przetwarzania i przesyłania informacji (edytory tekstów,
poczta elektroniczna, oprogramowanie służące do
obsługi faksów, modemów itp.)
SWZW Systemy wspomagające zarządzanie wiedzą (KMS –
Knowledge Management Systems)
38
Obszary zastosowań systemów
wspomagających zarządzanie
Poziom
zarządzania
Operacyjny
Taktyczny
Strategiczny
słabo
SES, SIK
SE, SSISINK,
SWD, SESIK, SE
SWD, SESWD, SIK
źledobrze
Rodzaj ustrukturyzowania decyzji
SES, SIK,
SINK
SWD, SESAB, SIK
SES – Systemy ewidencyjno – sprawozdawcze
SAB – Systemy automatyzacji biura
SIK – Systemy informowania kierownictwa
SINK – Systemy informowania naczelnego kierownictwa
SWD – Systemy wspomagania decyzji
SE – systemy eksperckie
SSI – systemy sztucznej inteligencji
39
Zintegrowany System Informatyczny
ZSI - Zintegrowany System Informatyczny
IMIS – Integrated Management Information Systems
To modułowo zintegrowany system informatyczny obsługujący
wszystkie sfery działalności organizacji tj.
finanse i księgowość
sprzedaż i zaopatrzenie
konstrukcja i technologia
produkcja
utrzymanie ruchu i remonty
Gospodarkę zasobami ludzkimi
inne obszary
40
Cechy ZSI
Cechy zintegrowanego systemu informatycznego:
kompleksowość funkcjonalna
integracja danych i procesów - realizowana jest w ramach struktury
informacyjnej
elastyczność funkcjonalna i strukturalna - zapewnia maksymalne
dostosowanie rozwiązań sprzętowo - programowych do potrzeb obiektu
w chwili instalowania i uruchamiania systemu, a także pozwala na
szybkie dostosowanie w przypadku zmiennych wymaganiach i nowych
potrzeb
otwartość – pozwala na rozszerzenia systemu o nowe moduły
zaawansowanie merytoryczne - zapewnia pełne informatyczne
wspomaganie procesów informacyjno - decyzyjnych
zaawansowanie technologiczne - gwarantuje zgodność z aktualnymi
standardami sprzętowo – programowymi
zgodność z polskimi przepisami, np. ustawą o rachunkowości
41
Cechy ZSI
W systemach ZSI wymagana jest realizacja kilku
poziomów integracji:
integracja z systemem informacyjnym – integracja
funkcji wyników przedsiębiorstwa, struktury
organizacyjnej
integracja zastosowań – integracja oprogramowania
użytkowego, środków komunikacji z użytkownikiem
integracja danych – integracja z bazą danych,
słownikiem danych
integracja systemów – integracja z systemami sieci,
oprogramowania komunikacyjnego
42
Zintegrowany System Informatyczny
ZSI urzeczywistniają koncepcję integracji
kompleksowych systemów informatycznych wspomagania
procesów zarządzania w organizacji z kompleksowymi
systemami komputerowego wytwarzania CIM
(Computer Integrated Manufacturing)
43
Kompleksowe systemy
komputerowego wytwarzania CIM
CIM to połączenie zautomatyzowanego systemu produkcji
z ogólnymi funkcjami planowania, finansowania,
zaopatrzenia, sprzedaży, zarządzania zasobami ludzkimi
itp…
Jest systemem kompleksowo zintegrowanym, który
powstał w związku z rozwojem nauki i technologii
informatycznej w dziedzinach takich jak:
• komputerowe wspomaganie projektowania wyrobów CAD
• projektowanie procesów CAP
• zapewnienie jakości CAQ
• komputerowe wspomaganie wytwarzania CAM
44
Bibliografia
• [1] Adam Nowicki, Komputerowe wspomaganie biznesu (2006)
• [2] Karol Kukuła, Badania operacyjne w przykładach i zadaniach
(2002)
• [3] Czesław Smutnicki, Algorytmy szeregowania (2002)
• [4] Ryszard Knosyla i Zespół, Komputerowe wspomaganie
zarządzania przedsiębiorstwem –Nowe metody i systemy (2007)
• [5] Zbigniew Klonowski, Systemy informatyczne zarządzania
przedsiębiorstwem. Modele rozwoju i właściwości funkcjonalne
(2004)
• [6] M. Fertsch, K. Grzybowska, A. Stachowiak, Logistyka i
zarządzanie produkcją –nowe wyzwania i odległe granice (2007)
Dziękuję za uwagę.