Agresja elektroniczna dzieci i młodzieży -

typologia, skala zjawiska i zapobieganie

Jacek PyżalskiWyższa Szkoła Pedagogiczna w Łodzi

Definicja zjawiska

• Agresja elektroniczna to rodzaj zbiorczego określenia dla wszystkich aktów agresji, w których narzędziem jej realizacji są nowe technologie komunikacyjne - telefony komórkowe lub Internet (David-Ferdon, Feldman Herz, 2007; Pyżalski, 2009)

2

Typy agresji elektronicznej (Pyżalski, 2009)

3

Kto był ofiarą?Kogo dotyczyły akty agresji elektronicznej realizowane przez respondenta

% wskazań

Osób, które zna tylko z Internetu 32,4 Innych młodych ludzi, których zna ze szkoły/klasy osiedla, które nie są Twoimi bliskimi kolegami/koleżankami

27,8

Bliskich kolegów/koleżanek 19,6 Osób całkowicie nieznajomych wybranych przypadkowo

15,3

Nie były to konkretne osoby, ale grupy ludzi, np. kibice jakiejś drużyny lub fani jakiegoś zespołu

14,5

Byłego chłopaka/dziewczyny 12,5 Innych osób, np. bezdomnych, alkoholików 6,8 Osób popularnych, np. piosenkarzy, sportowców, aktorów.

6,25

Nauczycieli 5,3

Innych znajomych osób dorosłych 5,3

Ktoś inny 3,8

4

Badania gimnazjalistów z woj. łódzkiego (N=719)

• 36% było sprawcami przynajmniej jednego z 20 rodzajów agresji w ciągu 30 dni poprzedzających badanie

• Ostatnie 30 dni: fora, czaty (11%), profile w portalach społecznościowych (8%), komunikatory (8%), SMS (5%), wykluczenie (5%)

J. Pyżalski/Grant MNiSW Cyberbullying jako mowa forma agresji rówieśniczej wśród gimnazjalistów/WSP w Łodzi

5

Mobbing elektroniczny

%

sprawców

%

ofiar

Ani razu 83,7 80

Raz 11,3 10,5

2-3 razy 3,3 5,5

4 razy i więcej 1,7 4

Ogółem 16,3 20

J. Pyżalski/Grant MNiSW Cyberbullying jako mowa forma agresji rówieśniczej wśród gimnazjalistów/WSP w Łodzi

6

Badania młodych internautów (N=891)

• 52% - przemoc werbalna• 47% - wulgarne wyzywanie• 21% poniżanie ośmieszanie• 16% straszenie i szantażowanie• 30% doświadczyło przemocy

werbalnej ponad 5 razy

Wojtasik Ł. (2007) Przemoc rówieśnicza a media elektroniczne, Fundacja Dzieci Niczyje/gemiusAdHoc

7

Nauczyciele (N=600)

• 19% musiało bezpośrednio interweniować w agresję elektroniczną między uczniami - 1-2 razy

• Ponad 3% wielokrotnie• 5% - doświadczyło wiktymizacji ze strony uczniów• Prawie połowa uważa, że agresja elektroniczna

ma bardziej poważne konsekwencje niż tradycyjna

• 25% obawia się, że mogą stać się ofiarami agresji elektronicznej ze strony uczniów w przyszłości

J. Pyżalski/Grant IMP 8.5/ Instytut Medycyny Pracy w Łodzi

8

Konsekwencje• Potencjalnie nowe mechanizmy:

anonimowość/24/publikacja wizerunku• W oparciu o badania nad tradycyjnym

bullyingiem (np. Bhat, 2008)• Konsekwencje krótkotrwałe (Wojtasik,

2007)• Depresja (Ybarra, 2004)• Metoda: głównie badania korelacyjne• Subiektywna ocena powagi/różna przy

poszczególnych typach (Smith i Slonje, 2008)

9

Legislacja

• Problem w wielu krajach: specyficzna, czy niespecyficzna

• Szczególnie w przypadku dzieci i młodzieży: pytanie o moment interwencji

• Edukacja, czy penalizacja?• Świadomość rozwiązań prawnych już

istniejących/egzekwowanie prawa

10

Edukacja• Kampanie społeczne (głównie

Fundacja Dzieci Niczyje)• Kierowana do profesjonalistów i do

samej młodzieży (Fundacja Dzieci Niczyje) – metody tradycyjne e-learning – wysoka jakość polskich rozwiązań!

• Profilaktyka normatywna - netykieta

11

Shoka i Theirer, 2009• „Technologia w postaci płotów, alarmów i kłodek może

pomóc w tym, aby mniej dzieci utonęło na basenach. Mimo to nauka pływania i wiedza o tym kiedy unikać basenów to lepsze metody zapobiegania utonięciu. Czy oznacza to, że rodzice [dorośli]nie powinni kupować płotów, alarmów, czy zamków? Oczywiście nie – one także są w pewnym stopniu skuteczne. Jednak rodzice nie mogą polegać jedynie na tych sposobach. Większość rodziców wie, że dziecko, które potrafi pływać jest mniej narażone na niebezpieczeństwo w zestawieniu z takim, które potrafi. Co więcej – nauczenie dziecka pływania i prawidłowej oceny niebezpieczeństw związanych z wodą przyniesie korzyści, które poznamy nie tylko na basenie – wie o tym każdy rodzic, który wybrał się z dzieckiem na plażę”.

12

Technika przeciw technice

• Rozwiązania techniczne utrudniające realizację agresji elektronicznej i ułatwiające obronę przed nią (współpraca z dostarczycielami usług).

• Bezpieczna infrastruktura techniczna w szkole – (np. Stachecki , 2009)

13

Działania na poziomie placówek oświatowych

• Analiza konkretnych przypadków – często niewiele rozwiązań lub wyłącznie represyjne

• 18% posiada rozwiązania na poziomie procedur

• 13% przeszło szkolenie dotyczące agresji elektronicznej

• Niewiele pomysłów na obecność nowych technologii w szkole - nie tylko w procesie dydaktycznym, ale i wychowawczym 14

Pomoc sprawcom i ofiarom

• Przygotowanie specjalistów – także w kontekście przyszłych specjalistów

• Rozwój i implementacja koncepcji pomocy online (Bassam Aouil, UKW)

• Szczególna rola świadków: budowanie aktywnej postawy

15

Podsumowanie: potrzeby

• Problem interdyscyplinarny• Potrzeba nowych rozwiązań w

pewnych obszarach, ale tez zajęcie się starymi, kulejącymi problemami

• Dalsze rozpoznanie problemu: działania odnoszące się do całego jego bogactwa.

16