1) - LLOJET E MBULESAVE (MBULESAT NË PËRGJITHSI)2) - PLLAKAT E VALËZUARA - (PLLAKAT E PROFILUARA NË TË FTOHT)3) - MBULESA “SANDWICH”4) - MBULESAT ME PLLAKA “DURISOL”5) - MBULESA ME PLLAKA POLIRASTER6) - MBULESA ME PLLAKË “SIPOREKS”7+8) - NGARKESAT NË PULLAZ – NJËHSIMI DHE DIMENSIONIMI8)9) - BRINAKET NË PËRGJITHSI10) - BRINNAKET PREJ PROFILEVE TË PETËZUARA11) - BRINAKET PREJ PROFILEVE TË SALDUARA12) - BRINAKET ME MURE TË LEHTËSUARA (ME HOJE)13) - BRINAKËT NË FORMË KAPRIATE14) - “R” BRINAKËT15) - MBAJTËSIT KRYESORË TË PLOTË16) - MBAJTËSIT KRYESORË NË FORMË KAPRIATE17) - SISTEMET E MBAJTËSVE KRYESOR NË FORMË KAPRIATE

a) KAPRIATA TREKËNDSHE18) - b) PULLAZI “SHED’’19) - c) KAPRIATA TRAPEZOIDALE20) - d) KAPRIATA ME BREZA PARALEL21) - e) KAPRIATA ME BREZA POLIGONAL

f) KAPRIATA ME LËSHIME ANËSORE (ME ANËCAKE)22) - g) KAPRIATA ANËCAKE (KONNZOLLË)23) - h) KAPRIATA NË FORMË HARKU24) - i) MBAJTËSIT KRYESOR TË KOMBINUAR25) - NËHSIMI, DIMENSIONIMI DHE SKEMA STATIKE E MBAJTËSVE26) - DIMENSIONIMI I MBJTËSVE KRYESORË TË PLOTË

DIMENSIONIMI I MBAJTËSVE KRYESORËNË FORMË KAPRIATE27) - LIDHJET HORIZONTALE DHE VERTIKALE NË PULLAZ

LIDHJET HORIZONTALE NË PULLAZ28) - LIDHJET VERTIKALE NË PULLAZ29) - MBAJTËSIT HAPSINOR LINEAR30) - KAPRIATA TREDIMENSIONALE

31) - NDRIQIM DHE AJROSJA E HALLAVE32) - AJROSJA E HALLAVE33) - FORIMIMI I KOKËS SE SHTYLLËS

LIDHJA E LIRË SHTYLLËS ME TRA34) - LIDHJA E SHTANGËT E SHTYLLËS ME TRA35) - FORMIMI I BAZËS SË SHTYLLËS

BAZA E MBËSHTETUR ME NYJËZIM36) - BAZA E MBËSHTETUR ME NGARKIM37) - LIDHJA E TRAUT KRYSESORË NË FORMË KAPRIATE ME SHTYLLËN38) - MBESHTETËSET PREJ ÇELIKU NË PËRGJITHËSI

MBËSHTETËSET SIPËRFAQËSORE39) - MBËSHTETËSE TANGJENCIALE

MBËSHTETËSET SFERIKE40) - MBËSHTETËSET MBI CILINDRA41) - NDËRTIMI I MURIT GJATËSOR

SHTYLLAT KRYESORE42) - RADHITJA E SHTYLLAVE SEKONDARE NE MURIN GJATESORE43) - SHTANGIMI I MUREVE GJATESORE44) - MURET BALLORE45) - RASTET E VEQANTA TË NDËRTIMIT TË MURIT BALLORË46) - HALLA ME DY OSE MË SHUMË HAPSIRA47) - RADHITJA E SHTYLLAVE NË BRENDI TË HALLËS48) - RADHITJA E LIDHJEVE VERTIKALE GJATËSORE49) - FUGAT E DILATIMIT50) - SHTIGJET E VINÇ-URAVE51) - VINC – URAT52) - MBËSHTETJA E TRAUT NËN VINÇ-URA NË SHTYLLA

- LLOJET E MBULESAVE (MBULESAT NË PËRGJITHSI)

Në pikpamje statike ekzistojn mbulesa të cilat për hapsira të caktuara janëvetmbajtëse, pra nuk ka nevoj për shtresa mbajtëse – brinjë apo për brinake.Çka do të thot se drejtpërdrejt mbështeten në mbajtësit kryesor apo sekondar.

Duke ekzistuar në treg lloje të ndryshme të mbulesave, detyrë e projektantitështë që të përzgjedh më të përshtatshmen, në varësi me sistemin statik tëkonstruksionit të përvetsuar më parë.

Në këtë rast duhet të merret parasysh edhe:

- Çmimi i materialit- Çmimi i transportuesit- Lehtësia e punimit dhe e montimit- Kushtet e mirmbajtjes gjatë eksploatimit etj.

Në kohët e fundit paraqitet nevoja e përdorimit të mbulesave të lehta të cilatpëveq aftësis mbajëse kryejn edhe funksione tjera, si:

- Hidroizolimi- Termoizolimi- Izolimi i zërit dhe- Të plotësoj kushtet estetike

Të tilla janë:

* Pllakat e valëzuara (Pllakat e profiluara në të ftohtë)

* Pllakat siporeks

* Pllakat durisol

* Pllakat poliraster, etj.

-1-

– PLLAKAT E VALËZUARA

(PLLAKAT E PROFILUARA NË TË FTOHT)

Këto mbulesa përdoren për mbulimin e hallave me hapsitra të mëdha (për shkaktë peshës së vogel) hapsira mbuluese arrinë nga 1.5 - 6m.

Pllakat e valëzuara janë të punuara prej fletes së hollë të metalit, të petzuar në tëftoht dhe prodhohen si të plastifikuar me ngjyra të ndryshme, të zinkuara ose tëpa mbrojtura.

Pllakat e plastifikuara dhe të zinkuara (të mbrojtura) përdoren kryesisht përmbulimin dhe mbështjelljen e objektit. Ndërsa pllakat e pa mbrojtura përdorenatëher kur bëhet vazhdimi i tyre me anë të saldimit me hark elektrik, ose edhe tekonstruksionet mikes, ku betoni duhet të jetë i ngjitur respektivisht të bashkpunojme pllakën e valëzuar.

Anët positive të pllakave të valëzuara:

*Aftësia mbajtëse e madhe me këto dhe pesha të vogëla

*Punimi dhe montimi i lehtë

*Shpenzimet për mirmbajtje nga korozioni nuk ekzistojnë

*Pamja e bukur e pllakave, etj.

Anët negative: - Si anë negative mund të merret prodhimi jo i mjaftueshëm si dhendjeshmëria në goditje të përqendruara.

-2-

- MBULESA “ SANDWICH”

Nëse ndërmjet dy pllakave të valëzuara vendoset një shtres termoizolimi dhelidhen në një tërsi fitohet pllaka e përbër “SANDWICH” me përmasa të prerjestërthore të ndryshme dhe me aftësi mbajtëse më të madhe.

1) Pllaka e valëzuar2) Termoizolimi3) Mbajtësi (Brinaku)

Një lloj tjetër i mbulesës SANDWICH -

1) Pllaka e jashtme e valëzuar me lartësi 55 mm

2) Pllaka e mbrendshme me valë të imëta

3) Poliuretani i fituar me shtypje ndërmjet pllakave 1 dhe 2

Gjetësia max. e mbështëtses 4.80m

Praktikish është vetrtetuar se mënyra e rëndomt e llogaritjes së pllakave tëvalëzuara nuk është e përshtatshme për shkak të epjes lokale të mureve të fletës,shkaku i trashësis së hollë.

-3-

-MBULESAT ME PLLAKA “DURISOL”

Pllaka durisol përbëhet prej:

Materialit DURISOL

Shtresës së llaqit 1.5 deri 2.5 cm

Armaturës mbajtëse në brezin e poshtëm

Armaturës konstruktive në brezin e epërm.

Prodhohet me dimensione standarde, gjërsi - 50.0cm, ndërsa

l/d (200/8, 250/10, 300/12, 350/14, 400/16, 500/18, dhe max. 600/20)

Aftësia mbajtëse e këtyre pllakave, gjegjësisht ngarkesa shrytëzuese është 1.5kN/m².

Janë relativisht të lehta ( =10kN/m³- prandaj përdoren për mbulimin e hallaveme hapsira të vogla dhe të mesme. Kanë aftësi shumë të mira për absorbimin ezërit sidomos nëse nuk lyhen nga ana e poshtme me llaq, poashtu ështëtemoizolues i mirë, prandaj në të shumtën e rasteve nuk ka nevoj për termoizolimshtesë.

Poashtu është material i sigurt dhe rezistent ndaj zjarrit.

-4-

- MBULESA ME PLLAKA POLIRASTER

Këto mbulesa përdoren për mbulimin e hallave sportive, pishinave, strehave,fabrikave ku paraqitet nevoja e ndriqimit nga lart, etj. Pllakat POLIRASTERkanë një depertueshmëri mjaft të madhe të dritës, peshë vëllimore mjaft tëvogël dhe aftësi mbajtëse të mirë (7.5 deri 10 kN/m²).

Me bazë të polimerit (plastikës) prodhohen edhe pllaka të valëzuara tëtejdukshme që mundëson ndriqimin e hallës nga pullazi. Karakteristikatgjeometrike të këtyre pllakave duhet të jenë të njejta me ato të llamarinave tëvalëzuara në mënyrë që të mund të kombinohet mbulesa. Për shkak të aftësismbajtëse të vogel brinaket duhet të jenë më të dendura se te pllakat evalëzuara prej metali. Izolimi termik i këtyre pllakave është i dobët prandaj atyku nevoitet termoizolim i mirë, sipërfaqja e mbuluar me keto pllaka duhet tëjetë minimale.

Nriqimi në pullaz mund të arrihet edhe me anë të pllakave në form harku tëpërbëra nga plastika e tejdukshme.

-5-

- MBULESA ME PLLAKË “SIPOREKS”

Siporeksi është material gas-betoni, poroz (por me pore të mbyllura) qëmundëson te jetë material i leht dhe që nuk thithë lagështin.

Pesha e lehtë e spioreksit =6.0kN/m³ mundëson kursimin e materialit tëkonstruksionit mbajtës metalik, prandaj këto pllaka përdoren për mbulimin ehallave me hapsira të vogla dhe të mesme.

Pllakat “SIPOREKS” karakterizohen me veti shumë të mira të izolimi termik përçka nuk ka nevoj per izolim shtesë. Në pikpamje statike pllakat siporex trajtohen sitraje (mbajtës) të thjesht me dy mbështetje me prerje tërthore të katërkëndështitkënddrejtë, të dimensionuara me armaturë të dyfisht për ngarkesa shfrytëzueseq=1.25 dhe 2.0 kN/m².

Sikurse “DURISOLI” edhe “SIPOREKSI” nuk sigurojn shtangësi të mjaftueshmehorizontale të pullazit prandaj është e nevojshme të ekzistojn lidhjet horizontale,sidomos gjatë montimit të mbulesës.

-6-

- NGARKESAT NË PULLAZ – NJËHSIMI DHE DIMENSIONIMI

Ngarkesat në pullaz ndahen në:

-ngarkesa të përhershme dhe,

-ngarkesa të përkohshme

-Ngarkesat e përhershme – pasha vetijake e mbulesës dhe konstruksioni mbajtës

PESHA E MBULESËS llogaritet për 1m² të sipërfaqes së pjerrët të mbulesës. Ajovaret prej llojit të materialit të mbulesës, trashësis së mbulesës, dhe llojit tëndërtimit të mbulesës. Në peshën e mbulesës hyn edhe pasha vetijake e qaprës,dërrasave, si dhe mjetet që shërbejn për lidhjen e pjesve të mbulimit të pullazit.

PESHA E KONSTRUKSIONIT mbajtës të mbulesës përbëhet nga pasha e brinakëve,e mbajtësve kryesor dhe lidhjeve në pullaz. Pesha e konstruksionit mbajtës tëmbulesës varet nga ngarkesa e mbulesës, hapsira e konstruksionit, pjerrtësia epullazit dhe largësia ndërmjet brinakëve përkatësisht mbajtësve kryesor.

-Ngarkesat e përkohshme janë:

- ngarkesa nga bora,

- ngarkesa nga era,

-ngarkesa nga punëtorët për mirmbajtje,

- ngarkesat e lëvizshme nëse në konstruksionin e pullazit janë të varur vinçat elëvizshëm apo nënkatet e varura.

- NGARKESA NGA BORA – Kjo ngarkes varet nga kushtet klimatike në vendin kundërtohet objekti dhe pjerrtësis së pullazit respektivisht mundësis së qëndrimit tëborës në pullaz.

-7-

Për lartësi mbidetare H<500m supozohet trashësia e borës h=60.0cm, pasha

vëlliore e borës së pangjeshur B=1.25 kN/m³, atëher për 1m² të bazës sëpullazit kemi: S=0.6 · 1.0 ·1.0 · 1.25 = 0.75 kN/m³

Për lartësi të H>500m, ngarkesa e borës njësohet:

S= 0.75+ [kN/m²] të bazës.

Pasi që në sipërfaqet e pjerrta të pullazit bora nuk qëndron atëhër në këto rastengarkesa është e vogël. Zvoglimi bëhet me anë të cosinus-it të këndit qësipërfaqja e mbulesës zë më horizontalen (cos α).

NGARKESA NGA ERA- Madhësia e shtypjes së erës kryesish varet nga shpejtësia eerës dhe njëhsohet sipas formules: W=0.125 · F ·v²

F – sipërfaqja

v – shpejtësia

Drejtimi i veprmit të erës është afërsisht horizontal.

Duke përcaktuar që ndërmjet masës së ajrit dhe sipërfaqes së pullazit nukekziston fërkimi atëhër:

Wp=0; ndërsa Wn=W · sin α

Për α>0°... W= (1.2 · sin α – 0.4) · W, ndërsa për α=0°... W= -0.4 · W (thithëse)

W – vlera e shtytjes së erës.

-8-

- BRINAKET NË PËRGJITHSI

Brinaket pranojn ngarkesa nga brinjet ose drejtpërdrejt nga mbulesa dhe ipercjellin ato në mbajtëesin kryesorë ose sekondar si ngarkesa të përqëndruara.

Largësia e brinakëve varet nga lloji i mbajtësit kryesorë (është i plotë osekapriatë), hapsira ndërmjet mbajtësve kryesorë ose atyre sekondar, aftësismbajtëse të brinakut si dhe llojet e mbulesëas të cilat përdoren.

Hpsira statike e brinakëve është largësia ndërmjet mbajtësit kryesorë, ose atykryesor me atë sekondarë.

Për hapsira të vogla (4.0 deri 7.0m) përdorën brinakët e petzuara të profileve Idhe U dhe njëhsimi i tyre bëhet duke i trajtuar si tra i vazhduar në katërmbështetje d.m.th. me momentin e lakimit. M=0.10q·l²

Për hapsira të mesme (7 deri 12m) përdoren brinakët prerj profileve të përbëra,zakonisht të salduara ose me mure të lehtësuara dhe njëhsimi i tyre bëhet duke itrajtuar si:

Trarë të thjesht - M=0.125q·l², Trarë të vazhduar – M=0.10q·l²

Për hapsira më të mëdha se 8.0 m përdoren brinaket në form kapriate të cilatnjëhsohen zakonisht si trarë të thjesht.

Pozita e brinakëve në pullaz mund të jetë:

Normal në siperfaqen e pullazit Pozitë vertikale

Për pjerrtësi të vogla mjafton që brinaku të lidhet me mbajtësin me anë tëtegelave këndor ose me bulona konstruktiv ndërsa për pjerrtësi të mëdha lidhjarealizohet si ne fig:

-9-

- BRINNAKET PREJ PROFILEVE TË PETËZUARA

Përdoren për hapsira të mbështetjes (4 deri 7) m prej profileve I ose U me lartësih=12 deri 18 cm e rrallher edhe 20 cm.

Njëhsimi i brinakëve të petzuar bëhet duke i konsideruar si trar të vazhduar dheduke marrë si ndikim komponent për dimensionim momentin mbi mbështetës(M=0.10·q·l²)

Nëse mbulesa mbështetet drejtpërdrejt në brinakë ose brinakët janë shumërrallë, atëher përveq peshës vetjake të brinakut për dimensionim merret edhendikimi i erës (Ë), borës (B) si dhe pasha e mbulesës (P).

Njëhsimi i nderjeve në brinak bëhet sipas formules:

б₁‚₂= + ≤ бlej

Rx= (g+s+p) · cos α+Ë Rx= (g+s+p)+Ë·cos α

Ry= (g+s+p)·sin α Ry= Ë·sin α

Mx,y= , ∗ ²10-10-

- BRINAKET PREJ PROFILEVE TË SALDUARA

Përdoren për hapsira të mbështetjes (6 deri 8) m.

Ato zakonisht prodhohen me prerje tërthore në formen I dhe dallohen ngaprofilet e petëzuara. Profili i salduar fitohet prej fletës vertikale me trashsi mëtë vogeël se profilet e petëzuar respektivisht ne raport shumë më të madhëh/t se te profilete petëzuar. Në këtë mënyrë fitohet një profil me rreze të

madhe bërthamore Kx = të prerjes tërthore, pra edhe aftësi mbajtëse më

të madhe çka do të thotë zvoglimin e masës së qelikut.

Prodhimi i tyre bëhet krejtsisht në mënyr të automatizuar që nga prerja epllakave në elemente të brezave dhe fletës vertikale e deri te saldimi i tyreduke formuar profilin.

- BRINAKET E PËRFORCUAR

Për hapsira më të mëdha se 7.0m mund të përdoren profile të petëzuara tëpërforcuara me armaturë të shjeshtë ose të dyfisht.

a) Brinaku i përforcuar me një armaturë vertikaleb) Brinaku i përforcuar me dy armatura vertikale

Dmensionimi i tyre bëhet me formulen:

б1,2 = · · ± ≤ бlej

Kohët e fundit kërto profile përdoren më rrallë pasi që janë zëvendsuar mebrinake me mure të lehtsuara (me hoje/, ose me brinake formë kapriate “R”).

-11-

- BRINAKET ME MURË TË LEHTËSUARA (ME HOJE)

Brinaku me fleta vertikale të lehtësuar, fitohet duke i prerë murin e traut tëpetëzuar I dhe duke bashkuar pjesët e prera me saldim. Trarët e fituar në këtëmënyrë me vrima gjashtkëndshe dhe tetkëndshe kanë peshë të njejt me trarët epetëzuar me lartësi (h) por kan lartësi më të mashe (H). d.m.th. kanë moment mëtë madhë rezistues prandaj përdoren për hapsira prej (8 deri 12) m.

Njëhsimi statik mund të bëhet duke konsideruar brinakun me murë të lehtësuar sitra të VIRANDELIT me vertikale të shtangëta dhe brezë elastik.

Njëhsimi përmban përcaktimin e nderjeve max – б 1-1 dhe të gjatësis së

nevojshme të lidhjes me saldim. бH = ₀₀ + ₀₀ ·N₀= ₀ (Mx – paraqet momentin e lakimit në prerjet e shqyrtuara)

Nderjet prerse caktohen me formulen:

= · ₀· ₀ ≤ lej

Njëhsimi i brinakut më mirë të lehtsuar bëhe duke filluar me caktimin e momentittë inercisë nga kushti i uljeve.

flej= · · ⁴ => = · · ⁴ ; бmax= ≤ бlej-12-

- BRINAKËT NË FORMË KAPRIATE

Nëse hapsira e brinakëve kalon mbi 8m atëher brinakët prej profileve të petzuardhe të salduar janë mjaft të rënd dhe jo ekonomik, në këtë rast përdoren brinakëte përforcuar, brinakët me hoje si dhe brinakë në form kapriate.

Brinaku në formë kapriate përdoret edhe për të bërë shtangimin e brezit tëposhtëm të traut kryesor i cili është i ngarkuar në shtypje kur era fryen prej anëssë poshtme, si dhe bëjn shtangimin gjatësor të konstruksionit të pullazit, kështuqë zakonisht vendosen në kulm dhe në anë mbi mështetës tek trau kryesorë,kurse brinakët tjerë mund të jenë të thjesht (pa shtyllëza të pjerrta) që lidhinbrinakun me brezin e poshtëm të mbajtësin kryesorë.

Lartësia e brinakëve kapriatë me brez paralel si dhe në formë trapezi sillet prej

h=( − ) e hapsirës (l).

Brinakët kapriatë zakonisht qëndrojn në pozitë vertikale dhe në shumicen erasteve vendosen në të njejtin rrafsh me brezin e sipërm të traut kryesorë pak mëlart ose më poshtë varësisht prej llojit të mbulesës

-13-

- “R” BRINAKËT

Për hapsira prej (7.5 – 15) m’ e sidomos për hapsira (9 – 12) m’ përdoren kapriatame karakteristika të veqanta të quajtura “Trarë R”. Në shumicen shumicën erasteve përdoren prerjet tërthore të paraqitura si në fig. me breza të pandryshueshem në tërë gjatësinë. Ndërsa për diagonal përdoret çeliku irrumbullakët me diametër ф14 – ф32 i cili saldohet në breza me tegela këndorëa1 l1 . Lartësia optimal e këtyre trarëve sillet në kufij (1/14 – 1/16) të hapsirës (l) ecila varet nga lloji dhe vlera e ngarkesës (q).

- NJËHSIMI STATIK I “R” BRINAKUT

Bëhet duke konsideruar si tra të thjesht të ngarkuar me ngarkesë (q) duke marrëndikimet e montimit për lartësi të nyjeve (c) më të mëdha se 70cm, duhet të bërekontrollimi i nderjeve nga ngarkesa të kombinuara, në shtypje dhe lakim mendikimin e momentit në fushë dhe nyje : Mn=Mf=Mi=0.625q·l²

Brezi I poshtëm dimensionohet si element i ngarkuar në tëheqje Sp =

Por gjithashtu duhet bërë kontrolli i aftësis mbajtëse nga ndikimi i veprimit të erësnga poshtë që mund të shkaktoj nderje në shtypje.

BREZI I SIPËRM – Dimensionohet si element i ngarkuar në shtypje me forcën= me gjatësi të epjes rrethë boshtit x-x, kurse rrethë bushtit y-ymerret lartësia e përforcimeve të lidhjeve.

-14-

- MBAJTËSIT KRYESORË TË PLOTË

Mbajtësit kryesorë të plotë të formuar prej profileve të petëzuara zakonisht tëprofilit (I) përdoren për hapsira të vogla si trarë të thjesht deri 8.0m’ dhe si trarëtë vazhduar deri 15.0m’.

Hapsira më të mëdha arrihen sëse përdorim trarë të petëzuar të përforcuar oseme murë të lehtësuar.

Mbajtësit kryesorë të përbër prej profileve të salduara përdoren si trarë të thjeshtpër hapsira deri 18.0m’, si trarë të vazhduar deri 36.0m’, ndërsa si trarë në formëtë ramit deri 45.0m’.

-15-

- MBAJTËSIT KRYESORË NË FORMË KAPRIATE

Karakteristika e këtyre mbajtësve qëndron në atë se në të gjitha shufrat veprojnëvetëm forca aksiale, me ndryshim nga mbajtësit e plotë ku paraqiten edhemomeni nga lakimi i traut. Kështu qëndron përparsia e këtyre mbajtësve pasi qëmateriali është poltësisht i shfrytëzueshëm.

Figura e shtangët themelore e kapriatës është trekëndëshi i cili ka tri shufra dhetri nyje, ç’do nyje e re në rrafshin e kapriatës lidhet në mënyrë të shtangët metrekëndshin bazë më së paku 2 herë.

Nëse kapriata ka (n) nyje që duhet të lidhen në një strukturë atëher nevoiten (s)shufra: S= 3+2(n-3) = 2n-3

Pasi të gjitha boshtet e shufrave shtrihen në një rrafsh fitohet mbajtësi kapriatëplan.

Shufrat që lidhin nyjen në periferi të kapriatës quhen shufrat e brezeve [brezi isipërm (Sn) dhe brezi i poshtem (Sp)], kurse për lidhjen e brezave në një tërsinevoiten shufrat e rrjetit – Diagonalet.

- FORMA E MBAJTËSVE KRYESORË – KAPRIATË PËR PULLAZE

Vijat e brezeve japin formen e konstruksionit të kapriatës, brezi i sipërm ç’do herëështë paralel me pjerrtësin e mbulesës kurse ai i poshtëm zakonisht i drejtë –horizontal. Te pullazet me pjerrtësi të mëdha brezi i poshtëm thyhet dhe ngritetlartë për(Δh), kurse te pullazet me pjerrtësi të vogel thyhet në mes dhe uletposhtë për (Δh) fig. 3.

Kohëve të fundit pullazet në pjerrtësi më të mëdha shumë rrall përdoren ose farenuk përdoren për arsye se mbulesat të cilat janë shqyrtuar më parë mundësojnëpjerrtësi më të vogel të pullazit prej (2% - 17%)

-16-

-SISTEMET E MBAJTËSVE KRYESOR NË FORMË KAPRIATE

-a) KAPRIATA TREKËNDSHE

– Përdoren për mbulimin e hallave me hapsira deri 30 m’ gjërsi por që kanëpjerrtësi të mëdha në të kundërten lidhja e shufrave me nyjen e mbështetsit (A)ose (B) do të ishte shumë e vështirë.

-PULLAZI I PARAQITUR NË FIG (b) – Është dhënë në dy varianta, varianti i parënuk është i përshtatshëm sepse diagonalet punojn në shtypje ndërsa vertikalet nëtërheqje. Në variantën e dytë diagonalet punojn në tërheqje ndërsa vertikaletpunojn në shtypje, kjo variantë është më e përshtatshme.

-PULLAZI I PARAQITUR NË FIG(c)—Përbëhet vetëm prej diagonals ku diagonalet eshkurta punojnë në shtypje, ndërsa ato të gjata në tërheqje që është cilësipositive e kësaj kapriate.

- PULLAZI I PARAQITUR NË FIG (d) – Është i njohur me emrin POLONCEAU-WIEGMA ose Pullazi Francez. Ky mbajtës kryesor është i formuar prej dy pullazevetë kthyera të sistemit (a), në kulm është lidhur me nyjëzim (g), ndërsa poshtë metërheqsen (z).

--Mbajtësit kryesorë kapriatë në formë trekëndëshi përdoren te pullazet me njëpjerrtësi, te pullazet, SHED’’ si dhe për mbulimin e strehëve.

-17-

b) PULLAZI “SHED’’

- Ky lloj pullazi quhet edhe pullaz në formë të sharrzës. Mbulimi me konstruksiontë tillë paraqitet nga nevoja që hallat e fabrikave të jenë sa më të ndriquara.Ndriqimi më kualitativ kërkon shpeshherë që pjesët e caktuara të pullazit tëmbulohen dhe të kthyera kah veriu në mënyr që të evitohet ndriqimi idrejtpëdrejtë nga dielli.

-Kur këta mbajtës përdorën për mbulimin e hallave me dy hapsira marrin emrin,,SHED’’ ose mbajtës në formë të sharrës. Hapsira e cila mund të mbulohet mekëta mbajtës sillet prej (3 deri 6) m’ dhe mbështeten në tra gjatsorë të vazhduarnë hapsirë b= (12 deri 24) m’

Ky lloj konstruksioni është mjaft përshtatshem për vise ku ka të reshura të mëdhatë borës për shkakë të grumbullimit të borës, e me të edhe pritjes së ngarkesavenë konstruksion, zvoglimit ndriqimit si dhe paraqitjes së nevojes për pastrim,poashtu edhe nevoja e hidroizolimit dhe e llamarinës për evakuimin e reshjeve.

-18-

c) KAPRIATA TRAPEZOIDALE

--Përdoren për hapsira të mesme dhe të mëdha me pjerrtësi të mbulesës të vogel.Në shumicën e rasteve përdoret sistemi”WARREN’’ me vetikale dhe diagonalealternative (fig 1a) por mund të përdoren edhe sisteme me vertikale dhediagonale që vedosen kah mesi i kapriatës dhe diagonale që ngriten nga mesi ikapriatës. Kohëne fundit përdoren kapriata vetam me diagonale të cilat kanë njëpraqitje të mirë estetike.

Kapriatat trapezoidale përdoren zokonish në hapsira (15 -30) m’ gjërsi mirpo nësepërdoren me mbushje (rrjetë) sekondare mund të përdoren në hapsira deri 40m’gjërsi.

Lartësia e këtyre mbajtësve mirret prej (1/7 – 1/12)·l - që varet nga ngarkesa (q),mënyra e mbështetjes dhe pjerrtësia e nevojshme e pullazit , ndërsa lartësia (h₀)merret (1/10 – 1/18)·l dhe varet nga pjerrtësia e pullazit.

-Madhësia e fushës (c) merret prej (2 - 3) m’ që varet nga lloji i mbulesës dhekërkesës që këndi (α) të jetë 45° ndërmjet brezave dhe diagonaleve.

-19-

d) KAPRIATA ME BREZA PARALEL

-Për këtë kapriatë më së shpeshti përdoret sistemi ,,WARREN’’ me vertikale dhediagonale alternative ose pa vertikale, ku këndi i preferuar është 45° te sistemi,,WARREN’’ me vërtikale, ndërsa 60° te sistemi ,,WARREN’’ pa vertikale.

- Kapriata me breza paralel përdoret zakonisht te pullazet me një ramje, kupjerrtësia e pullazit fitohet me ndryshimin e lartësis së mbështetësve, mirpomund të përdoret edhe te ato me dy ramje ku pjerrtësia e nevojshme fitohet mengritjen e kapriatës në mesin e saj. Përdoren për hapsira (15 – 30) m’ ndërsa sitrarë të vazhduar deri në 40 m’.Lartësia optimale sillet prej (1/10 – 1/12)·l, ndërsae atyre të vazhduar të mbështetur në disa mbështetsa sillet prej (1/20 – 2/25)·ldhe kryesisht varet nga ngarkesa (q).

Mbajtësit kapriatë me breza paralel janë më të thjeshta dhe më të përshtatshëmse sistemet e kapriatave tjera për arsye të punimit dhe montimit të lehtë. Si emetë është shpenzimi i çelikut.

-20-

- e) KAPRIATA ME BREZA POLIGONAL

Këta mbajtës kryesorë ne formë kapriate mund të ndërtohen në forma tëpërshtatshme që japin zgjdhje më të mira në pikpamje statike, respektivisht qëjepin shpenzim minimal të çelikut duke iu përshtatur në mënyrë optimale vijës sëmomenteve të lakimit. Kapriata të tilla ndërtohen shumë pakë, sidomos përkonstruksione të ndërtesave metalike meqë për ndërtimin e tyre kërkohet njëpunë më e madhe, si në fabrikë në punimin e tyre, ashtu edhe në punishte nëmontimin e kapriatës.

- f) KAPRIATA ME LËSHIME ANËSORE ( ME ANËCAKE )

Këto kapriata përdoren si mbajtës kryesorë për mbulim e magazinave, depove tëmëdha, stacioneve hekurudhore dhe automobilistike, tregjeve dhe në përgjithsi tëgjitha ndërtesat ku është nevoja që një pjesë jashtë ndërtesës të mbrohet ngandikimet atmosferike.

Lartësia e kapriatës me breza paralel sillet prej (1/10 - 1/15) të hapsirës (l₂) qëvaret nga raporti i vlerave të hapsirës (l₁: l₂) dhe nga ngarkesa (q)

-21-

- g) KAPRIATA ANËCAKE ( KONZOLLË)

Ky lloj mbajtësi gjenë aplikimin e vetë në shumicën e rasteve tek strehët.Mbështetja e kapriates duhet të jetë e tillë që të siguroj inkastrim të plot të sajënë konstruksionin mbajtës.

Në rastin e parë (a) ngërthi realizohet në mënyrë të drejtpërdrejt me momentin engërthimit M=H·h kurse në rastin e dytë (b) ngërthimi bëhet me ndërmjetsimin etërheqëses (varëses).

Kujdes të posaqëm duhet kushtuar lidhëses në vendin e ankerimit, duke pasurparasysh ndikimet maksimale që veprojn në kpriatë.

-22-

- h) KAPRIATA NË FORMË HARKU

Mbajtësit kryesor në formë kapriate në dy mbështetje apo të vazhduar në shumëmbështetsa përdoren zakonisht për hapsira deri ne 40.0 m’ pasi për hapsira më tëmëdha bëhen të rënda dhe për pranimin e forcave horizontale nga era si dhe ngaforcat seizmike nevoiten themele me përmasa të mëdha çka ndikon nëjoekonomizimin e tyre. Për këtë arsye përdoren kapriata në formë të harkut,sidomos atij poligonal, respektivisht të ramit në form kapriate.

-23-

- i) MBAJTËSIT KRYESOR TË KOMBINUAR

Mbajtësit kryesorë mund të jenë të formave kombinimeve të elementevembajtëse të caktuara siç janë:

-MBAJTËS TË PETËZUAR, TË SALDUAR, TË LEHTËSUAR, NË FORMËKAPRIATE etj.

Kombimnimi i mbajtësve kryesorë, të plotë dhe atyre në formë kapriate bëhëtkryesisht në dy mënyra: kur mbjtësi i pullazit ndërtohet prej kapriatës, ndërsashtyllat prej elementeve të plota dhe kur mbajtësi i pullazit ndërtohet prejelementeve të plota, ndërsa shtyllat prej kapriate.

-24-

- NËHSIMI, DIMENSIONIMI DHE SKEMA STATIKE E MBAJTËSVE

-Gjatë njëhsimit statik duhet të caktohen vlarat për:

a) Ngarkesat dhe vlerat e forcave të jashtme që veprojnë në pjesë dhe elementetë ndryshme të mbajtësit kryesorë.

b) Reaksionet, forcat prerëse, momentet e lakimit, forcat karakteristike tëmbajtësit kryesorë nga:

- NGARKEST KRYESORE – Në të cilat bëjnë pjesë: pasha vetiake e konstruksionitqë e ngarkon dhe është pjesë e mbajtësit kryesorë, ngarkesat e lëvizshme, nësekonstruksioni është i ngarkuar me vinç-urë, ngarkesa nga bora dhe ç’do ngarkes ekarakterit të përhershem.

-NGARKESAT PLOTËSUESE- Në të cilat bëjnë pjesë: ngarkesa nga era, forcat efërkimit, ndryshimi temperatral, dhe të gjitha ngarkesat që paraqiten vetëmpërkohsisht.

Dhe - NGARKEST E JASHTËZAKONSHME – Që paraqiten shumë rrallë si: goditjet eautomjeteve në shtylla, forcat seizmike, etj.

-Gjatë dimensionimit të konstruksioneve metalike duhet të merren parasysh triraste të ngarkesave:

- Rasti - l-rë - Ngarkest kryesore

- Rasti - ll- të - Ngarkesat kryesore dhe ato plotësuese

- Rasti - lll-të - Ngarkesat kryesore, plotësuese dhe ato të jashzakonshme sëbashku.

Për këto tri raste të ngarkesave janë paraparë koeficientët përkatës të siguris.

-25-

- DIMENSIONIMI I MBJTËSVE KRYESORË TË PLOTË

Në formë të ramave bëhet në këtë mënyrë: për ngarkesa të vogla dhe hapsira tëvogla prerja e mbajtësit merret e pa ndryshuar në tërë hpsirën, për hapsira dhengarkesa pak më të mëdha prerjet tërthore (I)mund të perforcohen me pllakahorizontale dhe vertikale ose duke formuar mbajtës me fleta vertikale tëlehtësuara, ndërsa për ngarkesa të mëdha merren mbajtës me prerje tërthore tëndryshuar.

Nderjet në prerjen tërthore të traut njësohet me formulën:

б₁₂ = - ± / ₁₂ ≤б lej

W₁ =/℮₁ : W₂= /℮₂

- DIMENSIONIMI I MBAJTËSVE KRYESORËNË FORMË KAPRIATE

Dimensionimi përbëhet nga përcaktimi i përmasave të prerjes tërthore tëshufrave të cilat janë të ngarkuara me forcë aksiale në tërheqje ose në shtyje sidhe caktimi i përmasave dhe formës së nyjeve të kapriatës të cilat janë dhënë nëkonstruksione metalike - l -.

-26-

- LIDHJET HORIZONTALE DHE VERTIKALE NË PULLAZ- LIDHJET HORIZONTALE NË PULLAZ

-Në pullaz paraqiten lidhjet horizontale tërthore (1) dhe-ato horizontale gjatsore (2)

-Lidhjet horizontale tërthore (1) kanë për detyrë që të lidhin mbajtësit kryesorëndërmjet vete duke i bërë të qëndrueshëm edhe në drejtim tërthor kështu qëmund të pranojnë forca edhe në drejtim normal me rrafshin e mbajtësit kryesorë.

Lidhjet horizontale tërthore mundësojn montimin e lehtë dhe të sigurtë tëmbajtësve kryesorë duke siguruar qëndrueshmërinë anësore, zvogëlojn gjatësin eepjes të brezit të sipërm të mbajtësve kryesorë për epjen në rrafsh të pullazit.

Te gjatësit e hallave prej (50—100) m’ mjafton edhe një lidhje (shtangim) në mestë hallës.

Lidhjet horizontale gjatësore (2) lidhin mbajtësit kryesor në tërë gjatësin e hallës,duke formuar kështu një shtangësi të duhur horizontale të pullazit në drejtimgjatësor.

-27-

- LIDHJET VERTIKALE NË PULLAZ

-Ldhjet vertikale vendosen zakonisht në kulmin e pllazit, në rrafshin vertikal nëdrejtim gjatësor të hallës ato lidhin mbajtësit kryesorë të hallës.

Lidhjet vertikale (1) praktikisht lidhin brezat e sipërm me ata të poshtëm tëmbajtësve kryesor me anë të diagonaleve të thjeshta ose të kryqzuara. Këto lidhjepërveq shtangësisë gjatësore të pullazit shërbejn edhe për zvogëlimin e gjatësis sëepjes së brezit të poshtëm të mbajtësve kresorë.

-Këto lidhje vendosen edhe në anën e pullazit dhe kanë për detyrë tejqimin endikimeve në drejtim gjatësor nga pullazi në lidhjet gjatësore vertikale kundërepjes.

-28-

- MBAJTËSIT HAPSINOR LINEAR

-Përbëhen prej 3 rrafshe kapriatash, ku dy kapriatat e pjerrëta pranojnëkomponentet e ngarkesave në rrafshin e tyre, kurse ajo horizontale siguronshtangësin dhe tejçon ndikimet horiontale në mbështetës si tra i thjeshtë në dymbështetsa, ky sistem i mbajtësit mund të arrijë hapsira deri 45,0 m’ me lartësiℎ= ndërsa si tra me lëshime anësore ose ram deri 60.0 m’ me lartësi ℎ = të

hapësirës.

Mbajtësit hapsinor linear me prerje tërthore trekëndësh mund të vendosen nëdypozita karakteristike.

a) Me dy breza të poshtën në nivelin e mbulesës së pullazit dhe një brez të sipërmmbi mbulesë.

b) Me dy breza të sipërm në nivelin e mbulesës së pullazi.

-29-

- KAPRIATA TRIDIMENSIONALE

-Janë struktura hapsinore në forma prej shufrave të vendosura në dy sipërfaqe(breza) të rrjetëzuara paralele. Këto struktura kanë edhe këto veti positive:

-Mundësojn mbulimin e siperfaqeve të mëdha (25 – 60) m’ pa përdorim tështyllave.

-Lartësi të vogël optimal të konstruksionit, ℎ = të hapsirës.

-Mundësia e prodhimit serik.

VETITË NEGATIVE

-Vështërsia e realizimit të lidhjeve në nyje dhe në vazhdim.

-Gjatë prodhimit serik nuk mund të shfrytëzohet plotësisht materiali i ndërtuar.

Kryesish të gjitha metodat për njësimin statik të këtyre strukturave mund tëndahen në dy grupe: (METODA E SAKT DHE METODA E PËRAFËRT)

-30-

- NDRIQIM DHE AJROSJA E HALLAVE

NDRIQIMI I HALLAVE

Kur ndriqimi me diritare anësore nuk është i mjaftueshëm atëhër bëhet ndriqimi ihallave nga lartë (nga pullazi). Mënyra më e thjesht për të bërë ndriqimin ngalartë është duke zëvendësuar siperfaqet e mbulesës me mbulesa të tejdukshme,si nga plastika, polirasteri etj.

-Mirpo ndriqimi nga pullazi mund të bëhet edhe me sipefaqe të pjerrta osevertikale të mbuluara me qelq.

-Sipas pozitës së tyre në pullaz dritaret mund të jenë të vendosura në drejtimgjatësor të hallës ose në atë tërthorë, dritaret gjatësore vendosen në kulmin ehallës, ndërsa ato tërthore në mes mbajtësve kryesorë.

-Në pikpamje të prerjes tërthore dritaret e pullazit mund të jenë trekëndëshe,simetrike, alternative, në formë trapeze si dhe dritare cilindrike dhe kupola.

-31-

- AJROSJA E HALLAVE

Ç’do object duhet të jetë i pasur me elemente konstruktive për ajrosjenebrendësis së saj në varësi të nevojave për ndërrimin dhe pastrimin e ajrit. Ajrosjae hallave zakonisht realizohet me dritare të vendosura në muret e jashtme dheme laterna si dhe dritare të vendosura në pullazin e objektit. Ajrosja poashtumund të bëhet me ventilator me kapacitet të caktuar.

AJROSJA E PËRHERSHME - Bëhet duke lënë hapsira të nevojshme zakonisht nëafësi të kulmit të pullazit në siperfaqet vertikale të tij. Për këtë arsye në pullazparashihen laternat ku në të vendosen zhaluzinat e palëvizshëm të cilatmundësojn ajrosjen e hallës dhe njëkohësisht mbrojmë mbrendësin e saj ngadepërtimi i borës, shiut, erës, pluhurit etj.

AJROSJA E PËRKOHSHME - Bëhet duke përdorur zhaluzinat e lëvizshme të cilatzakonisht qëndrojn të mbyllura dhe qelen kohë pas kohe. Mirëpo edhe me anë tëdritareve të lëvizshme të cilat hapen sipas nevojes.

-32-

FORIMIMI I KOKËS SË SHTYLLËS

Konstruksioni i kokës së shtyllës duhet të jetë i tillë që mund ti tejqoje ngarkesatdhe ndikimet në trupin e shtyllës ashtu siç është paraparë në llogari statike, përkëtë arsye pllaka në kokën e shtyllës duhet të ketë trashësi të mjaftueshme.

Sipas skemës statike dallojm dy lloj lidhje të traut me shtyllë:

a) Lidhja e traun me shtyllës me nyjëzim (lidhje e lirë) dhe

b) Lidhja e shtangët e traut me shtyllë.

LIDHJA E LIRË SHTYLLËS ME TRA

Sipas (fig 1) ngarkesa (P) prej traut tejqohet në shtyllë me anë të pllakës centrike(≠60x30x20) mm të salduar me pllakën e kokës së shtylles me trashesi 20 mm ecila është e lidhur me shtyllën me anë të dy profileve (L) të lidhura me farkimndermjet tyre si dhe me shtyllën. Lidhja e kokës së shtyllës me tra bëhet me anëtë dy bulonave pak të shtrenguar.

Në fig. 2 është paraqitja e lidhjes së traut me shtyllën me anë të saldimit

Në këtë rast ngarkesa tejçohet nëpërmjet dyshemes së profilit T, që luan rolin epllakës centrike dhe që është e lidhur me shtyllën me 4 tegela këndor me gjatesih, kurse me traun lidhja realizohet me 2 bulona pak të shtrënguar.

-33-

-LIDHJA E SHTANGËT E SHTYLLËS ME TRA

Trau vendoset ndërmjet dyshemeve të shtyllës dhe mbështetet gjatë montimit nëprofile (L) që mund të jenë të salduara ose të farkuara me murin e shtyllës.

Muri i traut lidhet me murin e shtyllës përmes profileve (L), në shumicen e rasteveme bulona të zakonshëm, por mund të jetë e lidhur gjithashtu me anë të njëpllake ballore (1), me bulona të zakonshëm ose të paranderur e cila me parë ështësalduar në murin e traut me tegel këndor.

-34-

FORMIMI I BAZËS SË SHTYLLËS

Baza paraqet zgjerimin e nevojshëm që të mundesoj tejçimin e ngarkesave nëthemel. Ky zgjerim, respektivisht madhësia e pllakës varet nga madhësia dhe lloji ingarkesës të cilën shtylla e tejçon.

Varësisht prej skemes statike të konstruksionit egzistojn baza të shtyllave tëmbështetura me nyjëzim ose me themele.

BAZA E MBËSHTETUR ME NYJËZIM

Shtylla së bashku me pllakën a x b lidhen me themel në mënyrë të shtangët dheme anë të dy anker-bulonave. Nën pllakë mbështetëse vendoset një shtresë llaqçimentoje me trashësi 3-5 cm e cila mundëson tejçimin e njëtrajtshem tëngarkesave në themel.

Te shtyllat e ngarkuara shumë, mbështetja me nyjëzim realizohet me vendosjen enjë pllake centrike (1) e cila tejçon ngarkesat në themelin betonarme me ndihmene pllakës mbështetëse (2) prej çeliku të ngërthyer në themel me katër anker-bulona (3).

-35-

BAZA E MBËSHTETUR ME NGARKIM

Baza e shtyllave të ngërthyra në themele përdoret kohëve te fundit në shumicën erasteve për shkak të punës, mirembajtjes dhe të montimit të lehtë të tyre.Ngërthimin i bazës shpeshëher nuk i përgjigjet skemës së sistemit tëkonstruksionit. Për këtë arsye në varësi të aftësis mbajtëse në terren bëhet edhereduktimi i momentit të ngërthimit të shtyllës në lidhje me themelin. Për terreneme aftësi mbajtëse të mirë bëhet ngërthimi i plot i shtyllës, kurse për terrene tëdobëta aftësia mbajtese e shtyllës në lakim zvogëlohet duke trajtuar ngërthimin silidhje me nyjëzim. Kur shtylla nuk është e ngarkuar shumë, kur nuk është nevojapër një zgjerim të madh të bazës atëher baza e shtyllës përbëhet vetëm prej njëpllake me permasa a x b dhe trashësi të cilat saldohet me shtyllën me tegelakëndor. Shtylla me themel lidhet me anë të anker-bulonave me trashësi 3-5cm.

-36-

LIDHJA E TRAUT KRYSESORË NË FORMË KAPRIATE ME SHTYLLËN

Lidhja e traut kryesorë në formë kapriate me shtyllën mund të realizohet si lidhjeme nyjëzim ose si lidhje e shtangët.

LIDHJA ME NYJËZIM

Trau kryesor mbështetet në shtyllë përmes pllakës centrike (1) e cila është esalduar me pllakën e traut krysesor (2) dhe lidhet me shtyllën me ndërmjetsin epllakës horizontale të shtyllës me anë të bulonave të shtrënguar. Pllakahorizontale 2 dhe 3 si dhe fletat vertikale të mbajtësit dhe shtyllës shtrëngohenme anë të brinjëve të përforcimit të cilët saldohen me tegela këndor. Te lidhjetme nyjëzim gjatë veprimit të ngarkesës horizontale paraqitet forca horizontale (H)në vendin e mbështetjes së kapriatës në kokën e shtyllës e cila është në pozitenjashteqendrore në raport më nyjen e traut në formë kapriate d.m.th. paraqitetmoment M = H·h në nyje i cili shpërndahet në dy shufrat e kapriatës. Prandajështë e nevojshme që gjatë ndërtimit të nyjes lartesia (h) në mbështetje të jete sama e vogel në mënyrë që ndikimi i momentit të jetë sa më i vogël.

-37-

MBËSHTETËSET PREJ ÇELIKU NË PËRGJITHËSI

Mbështetëset duhet të jenë të ndërtuara në mënyre që të mundësojn tejçimin eforcave prej elementit në elementin tjetër me sa më pak penegesa në tejçim tëforcave. Për ndërtimin e mbështetësve prej çeliku përdoren këto materiale:C0361, C 0363(CN 246), C 0471, C0473 (CN360).

Mbështetësit formohen prej dy ose më shumë elementesh duke formuarkontaktin e përshtatshëm të mbajtësit kryesor në mbështetje. Sipas mënyre sëkontaktit të elementeve në mbështetëse dallohen:

- mbështetëse sipërfaqesor, -mbështetëse tangjencial

- mbështetëse mbi cilindra, -mbështetëse sferike.

MBËSHTETËSET SIPËRFAQËSORE

Për hapësira të vogëla respektivisht për reaksion me vlera të vogëla të mbajtësvekryesorë, mbështetja e tyre mund të realizohet në mënyrë të drejtpërdrejt mbisërkllazhin betonarme duke rrafshuar sipërfaqen me llaq çimentoje 2-3cm. Nësesipërfaqja e mbështetjes a x b nuk e plotëson kushtin e nderjeve të lejuara tëbetonit në shtypje ≥ /a·b, atëher dyshemejea e traut duhet të zgjerohetme vendosjen e një pllake mbështetëse.

-38-

- MBËSHTETËSE TANGJENCIALE

Për hapsira dhe vlera më të mëdha të ngarkesave të mbajtëseve kryesorëpërdoret mbështetsja tangjenciale e cila përbëhet prej pllakës së siperme (1) ecila është e rrafshët dhe e lidhur me mbajtësin kryesorë me saldim ose farkim sidhe prej pllakës së poshteme mbështetëse (2) e cila siperfaqen e sipërme të sajëe ka formë cilindrike me rreze (2-3)

MBËSHTETËSET SFERIKE

Këto mbështetëse përdoren te konstruksionet hapsinore respektivisht në rastekur duhet të sigurohet deformimi i lire i strukturës në dy ose më shumë drejtimeortogonale.

>

σ =0.36 √ + ( + )

-39-

MBËSHTETËSET MBI CILINDRA

Për hapsira dhe ngarkesa më të mëdha të mbajtesit kryesorë fërkimi në rrëshqitjetë mbështetëset tangjencial arrinë vlera të mëdha kështu që paraqiten forcahorizontale të konsiderueshme në drejtim gjatësor të traut të cilat shkaktojnënderje të caktuara si në elementin e mbajtesit kryesor ashtu edhe në pjesët ekonstruksionit nën mbështetëse (mure, shtylla). Prandaj është më mirë kur këtoforca janë të mëdha, të ndërtohet mbështetëse e lëvizshme në cilindra në vend tëatyre tangjencial, për arsye se në këtë rast koeficienti i fërkimit në rrokullisjeështë shumë i vogël.

Mbështetja me një cilindër përbëhet prej pllakës së sipërme (1) e cila është elidhur me mbajtësin kryesorë, pllakës së poshtëme (2) që ankerohet nëbetonarme dhe cilindrit që vendoset në mes të këtyre dy pllakave (3)

-40-

- NDËRTIMI I MURIT GJATËSOR

Elementet e konstruksionit të skeletit të murit gjatësorë janë:

- shtylla kryesore, - shtylla sekondare

- trathët horizontal dhe vertikalë (3) dhe (3’), -- pragu ose trathi i themelit

- trathi përfundimtarë i kurorës ose i ramit gjatësorë,

- lidhjet vertikale gjatësore ose shtangimi gjatësor.

SHTYLLAT KRYESORE

Shtyllat kryesore pranojn të gjitha ngarkesat nga: trau kryesorë, si element imbajtësit kryesore, ndikimet e elemeneteve të mbylljes së objektit, vinç-urat sidhe ndikimet që lidhjet vertikale gjatësore mund të tejçojnë në ta.

Zakonisht vendosen në ç’do tra ose në ç’do të dytin tra kryesorë, shumë rrallë nëlargësi të mëdha. Duhet të kemi kujdes në zgjedhjen e mirë të formës së shtyllëssi nga pikepamja e ndikimeve statike ashtu edhe nga aspekti i zgjidhjes sëpërshtatshme të mureve gjatësore.

-41-

-RADHITJA E SHTYLLAVE SEKONDARE NË MURIN GJATËSOR

Në rastet kur shtyllat kryesore janë të vendosura në largësi të mëdha, që tëzvogelohet hapsira statike e trathëve horizontal vendosen shtylla sekondare dhenë këtë mënyrë bëhet zgjedhja më e mirë dhe më ekonomike e skeletit,respektivisht e sistemit gërshetorë në të cilin mbështeten elementet që e bëjnëmbylljen e objektit. Shtyllat sekondare mbështetën në themelin gjatësorërespektivisht në trathin e themelit si dhe në trathin e kurorës.

-42-

- SHTANGIMI I MUREVE GJATËSORE

Që të jetë muri gjatësorë i shtangët dhe i aftë për të pranuar forcat gjatësore nërrafshin e vet, formohen lidhjet vertikale gjatësore duke vendosur në fushatanësore të konstruksionit të skeletit të murit diagonal (D) për shtangim. Nësegjatësia e hallës është e madhe shtangimi mund të realizohet duke vendosurlidhjet në mesin e hallës ose në ndonjë fushë tjetër. Shufrat e shtangimit nukduhet të pengojnë ndërtimin e lirë të murit, prandaj ato rregullisht vendosen jashtrrafshit të murit, në shumicën e rasteve nga ana e mbrendëshme.

Forcat që veprojnë në rrafshin e murit gjatësor të ndërtesës janë:

Forca e erës, forca e frenimit të vinç-urës dhe forca inerciale sizmike.

-43-

- MURET BALLORE

Muret ballore ose muret e kallkanit ndërtohen sikurse muret gjatësore. Radhitja eelementeve të skeletit të murit ballor i përgjigjet shumë radhitjes së elementevetë skeletit të murit gjatësor.

SHTYLLAT- shtyllat në murin ballor paraqesin elemente të rendit të parë nëpikpamje statike, meqë ato pranojn të gjitha ngarkesat që veprojnë në murinballor, ato të erës dhe të murit të mbylljes me trathë horizontal. Shtyllat në murinballorë vendosen zakonisht nën çdo brinake d.m.th. në largësi të brinakëve porndodhë edhe më rrallë në varësi të lartësis së shtyllave, gjërsis së murit ballorë.

TRATHËT HORIZONTAL – trathët horizontal pranojnë ngarkesat horizontale tëerës si dhe ato vertikale të elementeve të mbylljes së objektit dhe i tejçojn nështylla. Ç’do trathë horizontal gjendet në të njejtin lartësi si në murin ballor ashtuedhe në atë tërthorë.

SHTANGIMI I MURIT BALLORË - Lidhjet për shtangim në murin ballor ndërtohennë pranin e forcave horizontale të erës nga muri gjatësor, forcat sizmike, si dhepër shtangimin tërthore të hallës në përgjithsi. Njëhsimi dhe ndërtimi i lidhjevevertikale tërthore bëhet në të njejtën mënyrë sikurse edhe lidhjet vertiakalegjatësore duke u vendosur në shumicen e rasteve në anën e mbrendëshme tëmurit ballorë që të fitohet pamje e volitshme e hallës.

-44-

- RASTET E VEQANTA TË NDËRTIMIT TË MURIT BALLORË

Teknologjia e shfrytezimit dhe e përdorimit të hallave industrial kërkon shpeshhere që në murin ballorë të lihen hapsira në tërë gjeresinë e hallës në njërën osenë dy anët e sajë. Në qoftë së hapsira fillon prej dyshemes së hallës atëher përpranimin e ngarkesave të erës në sipërfaqen e murit, shtyllat mbështeten lart nëlidhjen horizontale kundër erës në rrafshin e pullazit dhe poshtë në një lidhjehorizontale menjëher mbi hapësirën ose në lartësi të trathit të parë mbi të.

-45-

- HALLA ME DY OSE MË SHUMË HAPSIRA

Kur teknologjia e shfrytëzimit të hallës lejon ndarjen e saj në kuptimin gjatësorë,respektivisht tërthorë në dy ose më shumë hapesira duke vendosur shtylla dhembajtës gjatësorë në brendësi të hallës, atëher fitohet halla me dy ose me mëshumë hapësira.

Aplikimi i shtyllave në brendi të hallës ka arsytimin e sajë ekonomik të ndërtimitpasi që pjesët-elementet konstruktive fitohen shumë më të vogla e me këtë kemiedhe kursimin e materialit të çelikut. Ndarja e hallës mund të realizohet mehapsira dhe lartësi të barabarta dhe me lartësi dhe hapsira të ndryshme, kuzakonisht hapsira më e madhe është hapsira kryesore e hallës -fabrikës, ndërsahapsirat tjera janë ndihmëse ose vetëm shërbejn si depo ose zyra të hallës-fabrikës.

-46-

-RADHITJA E SHTYLLAVE NË BRENDI TË HALLËS

Numri i shtyllave në brendin e hallës sipas mundësive duhet të jetë sa më i vogëlkështu që largësia ndërmjet tyre të jetë sa më e madhe. Duhet të vendosen njënumër i shtyllave që mundëson shfrytëzimin racional të hallës në kuptiminteknologjik të procesit të punës dhe të prodhimit si dhe të zgjidhjes ekonomikenga pikepamja e shpenzimit të materialit për ndërtim.

Kjo gjë arrihet:

Duke vendosur mbajtës kryesorë në largësi optimale të kërkuar për shytllat emesit d.m.th. të brendis së hallës.

Nëse në objekt nuk parashihet vinç-ura atëher largësia max. e shtyllave është6.0m, nëse parashihet vinç-ura atëher largësia max. e shtyllave shkon deri në15.0m mirpo parashihen edhe shtylla sekondare. Nëse mbajtësit kryesore janë nëlargësi të madhe për të shkurtuar hapsirën statike të mbështetjes së brinakëveatëhre përdoren mbajtësit sekondar që pranojn vetëm ndikimet e ngarkesavevertikale të cilat i tejçon në shtylla sekondare të murit gjatësor dhe në një tragjatësor i cili mbështete në shtylla në brendi të hallës.

-47-

RADHITJA E LIDHJEVE VERTIKALE GJATËSORE

Që muri gjatësore të bëhet i shtangët dhe i aftë për të pranuar forcat gjatësore nërrafshin e tij vendosen lidhje vertikale gjatësore në fushën anësore. Gjatësitë max.të hallës ku ndikimi i ndryshimit të temperaturës nuk merren parasysh d.m.th.nuk shkaktojnë nderje të rëndësishme plostësuese janë:

- 90m te ndërtesat të cilat ngrohen,

- 75m te ndërtesat që ngrohen vetëm me proces teknologjik të prodhimit,

- 50m te ndërtesat e hapura

Nëse gjatësit e hallave janë pak më të mëdha së ato max. atëher lidhjet vertikalemund të vendosen në fushën e dytë të murit gjatësore në mënyrë që gjatësiandërmjet lidhjeve vertikale të jet më e vogel së ajo e paraqitur me lart.

Nëse gjatësitë e hallës janë shumë të mëdha dhe në të vepron vinç-ura atëherlidhjet vendosen në 1/3 e gjateësis deri në nivel të vinç-ures dhe mbi të në këtëmënyrë mund të ndërtohet halla deri në 150m pa fugë dilatimi.

-48-

- FUGAT E DILATIMIT

Fuga e dilatimit ndanë objektin në pjes të veçanta prej mbulesës në themel, kusecila prej tyre duhet të jetë e qëndrushme dhe e përbër prej të gjitha elemntevetë nevojshme si një hallë e veqant. Ndarja e plotë realizohet duke vendosur nëvendine ndarjes 2 mbajtës kryesorë në largësi d.

Disanca rekomandohet të jetë:

0,75m për halla të ngarkuara lehte, 1.0m për halla me ngarkesa mesatare,

1.5m për halla të ngarkuara me ngarkesa të njëpasnjësme.

Për realizimin e fugave të dilatimit egzistojnë dy mundësi të radhitjes sëmbajtësve kryesorë: a) të ruhet hapi i njejt i shtyllave kështu që gjatësia e hallësdo të ishte L=n·b + d.

b) Boshti i fugës së dilatimit përputhet me boshtin e shtyllës.Gjatësia epërgjithsme e hallës do të jetë L=n·b, mirpo gjatësia e fushave për fuga tëdilatimit do të jetë =0.5 (2b – d).

-49-

-SHTIGJET E VINÇ-URAVE

Shtigjet e vinç-urave ose trarët nën vinç-urë mundësojn lëvizjen e vinç-urave medrejtim të caktuara të hallës dhe tejçon ngarkesat prej shtyllave të mbajtësitkryesorë në themele. Përdoren disa lloje të vinç-urave me madhësi dhe aftësimbajtëse dhe karakteristika të ndryshme siç janë:

Vinça të levizshem- ku veprimi i këtyre vinçave është i kufizuar në një drejtim dheatë: a) në drejtim gjatësore të ndërtesës – me këtë rast vinçi lëvizë nëpërdyshemen e traut të petëzuar në formë te profilit (I) i cili varet në brezin eposhtëm të traut kryesorë duke u lidhur në mënyr të shtangët.

b) Në drejtim tërthore të ndërtesës – në këtë rast vinçi levizë nëpër shufren ebrezit të poshtëm të traut kryesorë në formë kapriate e cila zgjedhet me prerjetërthore të përshtatshme për levizjen e vinçit.

-50-

-VINC – URAT

Vinç-urat janë vinça të lëvizshem me një zonë të madhe të veprimit kështu qëshërbejnë tërë siperfaqen e hallës. Vinç-ura është e përbër prej karroces në tëcilën varet qengeli për ngritjen e ngarkesave që levizë në drejtim tërthore tëhallës dhe në atë gjatësore duke mbështetur në

shtigjet e vinç-urës.

Përveq këtyre rasteve të vinç-urave kemi edhe vinç rrotullues të cilët zakonishtvendosen në mesin e hallës dhe shërbejne për transportin e ngarkesave si nëdrejtim gjatësorë poashtu edhe në atë tërthore

-51-

-MBËSHTETJA E TRAUT NËN VINÇ-URA NË SHTYLLA

Mbqshtetja e traut nën vinç-ura në shtylla të konstruksionit mbajtës metalikrealizohet duke bërë centrimin e mbështetjes në anëcak dhe në pjesë tëpërshtatshme të shtyllave, kështu që ndikimet të tejçohen deri në themel nëmënyrë sa më të përshtatshëm.

Centrimi i mbështetjes së traut nën vinç-urë në shtylla arrihet:

a) Me pllaka centrike për hapësira dhe ngarkesa të vogla të traut nën vinç-urëzakonisht si tra i vazhduar.

b) Me pllaka ballore për hapsira të vogela si tra i thjeshtë,

c) Me mbështetje tangjenciale për hapsira dhe ngarkesa të mëdha si tra ivazhduar.

- 52-