SZKOŁA POLICJI W KATOWICACH

Wydawnictwo Szkoły Policji w Katowicach 2012

Kontrola uczestników ruchu drogowego

Opracowanie:

podinsp. Alicja Świrk

asp. Magdalena Szlauer

Zakład Służby Prewencyjnej

Wszelkie prawa zastrzeżone – Szkoła Policji w Katowicach 2012 Druk i oprawa: Szkoła Policji w Katowicach Zdjęcia i rysunki zamieszczone w publikacji są własnością Szkoły Policji w Katowicach

Spis treści

WSTĘP ...................................................................................................................................... 5

ROZDZIAŁ I Podstawy prawne i faktyczne zatrzymywania

pojazdów do kontroli.............................................................................................. 6

ROZDZIAŁ II Uprawnienia i obowiązki policjanta w czasie kontroli ................ 7

Uprawnienia policjanta zatrzymującego pojazd do kontroli ............................... 7

Zadania wymagające wiedzy specjalistycznej ............................................................ 9

Uprawnienia do kierowania kontrolowanym pojazdem .....................................10

Pojazd oznakowany tablicami dyplomatycznymi ...................................................10

Obowiązki policjanta zatrzymującego pojazd do kontroli ..................................14

ROZDZIAŁ III Prawa i obowiązki uczestników ruchu drogowego

podawanych kontroli........................................................................................... 16

Prawa osoby kontrolowanej .............................................................................................16

Obowiązki kontrolowanego uczestnika ruchu drogowego.................................16

ROZDZIAŁ IV Sposoby wydawania poleceń i sygnałów do zatrzymywania

przez policjanta umundurowanego i nieumundurowanego ................. 18

ROZDZIAŁ V Zasady wyboru miejsca do zatrzymania pojazdu oraz miejsca

ustawienia pojazdu policyjnego ...................................................................... 21

ROZDZIAŁ VI Zasady i sposoby zachowania w trakcie przeprowadzania

kontroli pojazdu .................................................................................................... 23

Zasady i sposoby podchodzenia do zatrzymanego pojazdu ...............................23

Zasady zachowania bezpieczeństwa .............................................................................23

ROZDZIAŁ VII Dokumentowanie kontroli uczestnika ruchu drogowego ..... 25

Zapis w notatniku służbowym .........................................................................................25

Mandat karny ...........................................................................................................................27

Karta rejestracyjna PRD-5/1 ............................................................................................28

ISTOTNE AKTY PRAWNE ................................................................................................ 29

5

WSTĘP

Jedną z podstawowych czynności w trakcie codziennej służby policjanta pionu

prewencji jest zatrzymywanie pojazdów do kontroli. Czynność ta wykonywana

jest w związku z różnymi sytuacjami dotyczącymi między innymi naruszeń

porządku prawnego. Z uwagi na fakt, że czynności kontrolne wymagają szybkich

i zdecydowanych działań ze strony kontrolujących funkcjonariuszy, niezbędnie

muszą oni opanować pamięciowo wszelkie wymogi prawne oraz formalne

związane z przeprowadzaniem tych czynności. Policjant musi pamiętać ponadto

o zasadach bezpieczeństwa podczas zatrzymania pojazdu do kontroli – powinien

mieć na uwadze nie tylko bezpieczeństwo swoje, ale również osoby

kontrolowanej.

Niniejsze opracowanie to teoretyczne wprowadzenie do tytułowego

zagadnienia mogące służyć pomocą w trakcie wykonywania zadań służbowych

na poziomie podstawowym, realizowanych przez policjantów służby

prewencyjnej w komórkach organizacyjnych patrolowo-interwencyjnych

oraz w oddziałach prewencji.

6

ROZDZIAŁ I Podstawy prawne i faktyczne zatrzymywania pojazdów do kontroli

Podstawą prawną zatrzymania pojazdu do kontroli jest ustawa Prawo

o Ruchu Drogowym, art. 129 ust. 1. Upoważnia on policjanta do przeprowadzenia

kontroli drogowej wobec kierowców poruszających się na drogach publicznych,

w strefach zamieszkania oraz strefach ruchu:

Czuwanie nad bezpieczeństwem i porządkiem ruchu na drogach,

kierowanie ruchem i jego kontrolowanie należą do zadań Policji.

Podstawą faktyczną zatrzymania pojazdu do kontroli jest konkretna sytuacja

zaistniała w związku z:

popełnieniem przestępstwa lub wykroczenia przez kierującego

pojazdem;

kontrolą pojazdu, co do którego zachodzi uzasadnione podejrzenie,

iż może zagrażać bezpieczeństwu ruchu drogowego ze względu

np. na swój stan techniczny;

wykonywaniem czynności służbowych na miejscu zdarzenia

drogowego;

zgłoszeniem interwencji przez obywateli;

reakcją na zachowanie osoby kierującej pojazdem.

Ponadto policjant jest zobowiązany zapobiegać przestępstwom i wykroczeniom

innym niż przeciwko bezpieczeństwu i porządkowi w ruchu na drogach:

kiedy istnieje uzasadnione podejrzenie, że pojazd pochodzi

z przestępstwa;

jeżeli mamy uzasadnione podejrzenie, że w pojeździe znajdują się osoby,

które popełniły przestępstwo lub przedmioty pochodzące

z przestępstwa;

w ramach prowadzonych pościgów lub działań pościgowych.

7

ROZDZIAŁ II Uprawnienia i obowiązki policjanta w czasie kontroli

Uprawnienia policjanta zatrzymującego pojazd do kontroli

Policjant, w związku z czuwaniem nad bezpieczeństwem i porządkiem ruchu

na drogach, kierowaniem ruchem i jego kontrolowaniem, na podstawie zapisów

art. 129 ust. 2 ustawy Prawo o ruchu drogowym, jest uprawniony do:

legitymowania uczestnika ruchu i wydawania mu wiążących poleceń,

co do sposobu korzystania z drogi lub używania pojazdu;

sprawdzania dokumentów wymaganych w związku z kierowaniem

pojazdem i jego używaniem, w tym zezwolenia posiadanego przez

kierującego pojazdem uprzywilejowanym, a także dokumentu

stwierdzającego zawarcie umowy obowiązkowego ubezpieczenia

odpowiedzialności cywilnej posiadacza pojazdu lub stwierdzającego

opłacenie składki tego ubezpieczenia;

żądania okazania dokumentu potwierdzającego prawo do używania

pojazdu, o którym mowa w art. 71 ust. 5 ustawy Prawo o ruchu

drogowym, jeżeli pojazd ten nie jest zarejestrowany na nazwisko osoby

nim kierującej;

żądania poddania się przez kierującego pojazdem lub przez inną osobę,

w stosunku do której zachodzi uzasadnione podejrzenie, że mogła

kierować pojazdem, badaniu w celu ustalenia zawartości w organizmie

alkoholu lub środka działającego podobnie do alkoholu;

sprawdzania stanu technicznego, wyposażenia, ładunku, wymiarów,

masy lub nacisku osi pojazdu znajdującego się na drodze;

sprawdzania zapisów urządzenia rejestrującego samoczynnie prędkość

jazdy, czas jazdy i czas postoju, obowiązkowe przerwy i czas

odpoczynku;

8

zatrzymania, w przypadkach przewidzianych w ustawie, dokumentów

stwierdzających uprawnienie do kierowania pojazdem lub jego

używania oraz karty kierowcy (…);

wydawania poleceń:

osobie, która spowodowała przeszkodę utrudniającą ruch

drogowy lub zagrażającą jego bezpieczeństwu albo osobie

odpowiedzialnej za utrzymanie drogi;

kontrolowanemu uczestnikowi ruchu, co do sposobu jego

zachowania;

uniemożliwienia:

kierowania pojazdem osobie znajdującej się w stanie

nietrzeźwości lub w stanie po użyciu alkoholu albo środka

działającego podobnie do alkoholu;

korzystania z pojazdu, którego stan techniczny, ładunek, masa

lub nacisk osi zagrażają bezpieczeństwu lub porządkowi ruchu,

powodują uszkodzenie drogi albo naruszają wymagania ochrony

środowiska;

korzystania z pojazdu zarejestrowanego w kraju niebędącym

państwem członkowskim Unii Europejskiej, Konfederacją

Szwajcarską lub państwem członkowskim Europejskiego

Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – stroną umowy

o Europejskim Obszarze Gospodarczym, jeżeli kierujący nim

nie okazał dokumentu stwierdzającego zawarcie umowy

obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej

posiadacza pojazdu lub dowodu opłacenia składki

za to ubezpieczenie;

kierowania pojazdem przez osobę, która nie posiada

wymaganych dokumentów uprawniających do kierowania

lub używania pojazdu;

9

używania przyrządów kontrolno-pomiarowych, a w szczególności

do badania pojazdu, określania jego masy, nacisku osi lub prędkości,

stwierdzania naruszenia wymagań ochrony środowiska oraz

do stwierdzania stanu trzeźwości kierującego;

używania urządzeń rejestrujących;

usuwania lub przemieszczania pojazdu w przypadkach określonych

w ustawie Prawo o ruchu drogowym;

kontroli przewozu drogowego towarów niebezpiecznych oraz wymagań

związanych z tym przewozem;

używania urządzeń nagłaśniających, sygnalizacyjnych lub świetlnych,

służących do wydawania wiążących poleceń uczestnikowi ruchu;

występowania do starosty z wnioskiem skierowanie kierowcy lub osoby

posiadającej pozwolenie na kierowanie tramwajem na egzamin

sprawdzający kwalifikacje, jeżeli istnieją uzasadnione i poważne

zastrzeżenia co do kwalifikacji tej osoby;

pilotowania pojazdów, których wymiary, masa lub naciski osi

przekraczają określone wielkości; pilotowanie wykonywane jest

za opłatą ponoszoną przez właściciela lub posiadacza pojazdu.

Zadania wymagające wiedzy specjalistycznej

Zadania wymagające wiedzy specjalistycznej, jak wynika z Zarządzenia Nr 609

Komendanta Głównego Policji, wykonuje wyłącznie policjant ruchu drogowego

mający odpowiednie przeszkolenie zawodowe. Należą do nich:

kierowanie ruchem drogowym, z wyłączeniem czynności

podejmowanych na miejscu zdarzeń drogowych oraz

przy zabezpieczeniu imprez na drogach;

kontrola stanu technicznego pojazdów silnikowych;

wykonywanie czynności na miejscu wypadków drogowych;

kontrola przewozu towarów niebezpiecznych;

10

kontrola zapisów urządzeń samoczynnie rejestrujących prędkość jazdy,

czas jazdy i postoju (tachografów).

Czynności na miejscu zdarzenia drogowego mogą wykonywać również policjanci

grupy dochodzeniowo-śledczej, a w przypadku zdarzenia, w którym nie ma osoby

zabitej lub rannej, w uzasadnionych okolicznościach na polecenie dyżurnego

jednostki Policji, również inni policjanci.

Uprawnienia do kierowania kontrolowanym pojazdem

Policjant może kierować kontrolowanym pojazdem w zakresie posiadanego

uprawnienia do kierowania pojazdami, jeżeli jest to niezbędne dla:

dokonania sprawdzenia stanu technicznego pojazdu, a w szczególności

skuteczności działania hamulców albo sprawdzenia masy lub nacisku

osi pojazdu;

sprowadzenia pojazdu w miejsce, w którym nie utrudnia on ruchu

ani nie zagraża jego bezpieczeństwu, jeżeli pojazd został zatrzymany

do kontroli w następujących okolicznościach:

w wyniku prowadzonych działań pościgowych;

jeśli zachodzi uzasadnione podejrzenie, iż może on zagrażać

bezpieczeństwu ruchu drogowego ze względu na swój stan

techniczny lub zachowanie się kierującego.

Pojazd oznakowany tablicami dyplomatycznymi

Policjant ma prawo zatrzymać do kontroli każdy pojazd – również wtedy, gdy jest

on oznakowany tablicami dyplomatycznymi. Każda interwencja podejmowana

wobec osób korzystających z immunitetów lub przywilejów musi być

przeprowadzana taktownie, ale stanowczo, z pełnym poszanowaniem

przysługujących tym osobom praw. Procedury dotyczące tego typu interwencji

określone są w Wytycznych Nr 1 Komendanta Głównego Policji z dnia 3 stycznia

11

2006 roku w sprawie postępowania policjantów wobec uczestników ruchu

drogowego korzystających z immunitetów i przywilejów dyplomatycznych

lub konsularnych oraz korzystających z immunitetów krajowych.

Jeżeli policjant ma uzasadnione podejrzenie popełnienia wykroczenia

przez kierującego pojazdem wyposażonym w dyplomatyczne tablice

rejestracyjne powinien zatrzymać pojazd i przeprowadzić kontrolę wymaganych

dokumentów pojazdu oraz dokumentów osoby kierującej. Jednakże policjant

nie jest uprawniony do nałożenia grzywny w drodze mandatu karnego,

skierowania sprawy do sądu, jak również wpisania tej osoby do ewidencji

kierowców naruszających przepisy ruchu drogowego, jeżeli kierujący pojazdem

jest osobą korzystającą z przywilejów i immunitetów dyplomatycznych lub

konsularnych. W takim przypadku funkcjonariusz poprzestaje na zwróceniu

uwagi oraz sporządzeniu kary informacyjnej.

Przywileje i immunitety zakrajowe

W stosunku do osób korzystających z przywilejów i immunitetów zakrajowych

niedopuszczalne jest ponadto:

sprawdzanie stanu technicznego, wyposażenia, ładunku, wymiarów,

masy lub nacisku osi pojazdu znajdującego się na drodze;

zatrzymanie dokumentów stwierdzających uprawnienie do kierowania

pojazdem lub jego używania.

Jeżeli policjant ma uzasadnione podejrzenie, że kierujący pojazdem korzystający

z immunitetu zakrajowego znajduje się w stanie nietrzeźwości lub w stanie

po użyciu alkoholu albo środka działającego podobnie do alkoholu (np. wyczuwalna

woń alkoholu z ust, trudności z zachowaniem równowagi po wyjściu z pojazdu,

bełkotliwa mowa), musi stosować się do następujących reguł:

1. nie może zażądać poddania się przez kierującego badaniu w celu

ustalenia zawartości w organizmie alkoholu lub środka działającego

podobnie do alkoholu;

2. jest natomiast obowiązany zaproponować kierującemu

poddanie się takiemu badaniu;

12

3. w razie odmowy poddania się badaniu lub w przypadku pozytywnego

wyniku badania policjant uniemożliwia dalsze kierowanie pojazdem.

Jednocześnie w takiej sytuacji powinno nastąpić nawiązanie kontaktu

z właściwym przedstawicielstwem dyplomatycznym lub konsularnym,

ewentualnie przekazanie pojazdu innej osobie wskazanej przez kontrolowanego.

Uniemożliwienie dalszego kierowania pojazdem może nastąpić

w szczególności przez:

zwrócenie się do kontrolowanego o powstrzymanie się od kierowania

pojazdem;

zaproponowanie przekazania do depozytu kluczyków pojazdu,

a w przypadku odmowy oraz gdy osoba kontrolowana znajduje się poza

pojazdem, uniemożliwienie jej powrotu do pojazdu przez blokowanie

dostępu do drzwi, w miarę możliwości bez naruszenia nietykalności

tej osoby;

zablokowanie kontrolowanego pojazdu przy użyciu pojazdu (pojazdów)

służbowego lub blokady na koła.

Uniemożliwienie kierowania, o którym mowa powyżej, powinno trwać do czasu

przekazania kierującego do dyspozycji szefa misji lub urzędu, lub otrzymania

innych, wyraźnych dyspozycji przekazanych przez dyżurnego Ministerstwa

Spraw Zagranicznych dyżurnemu komendy wojewódzkiej (Stołecznej) Policji.

Uwaga!

Do pojazdu oznaczonego tablicami dyplomatycznymi nie należy

wsiadać, nawet w celu wyjęcia kluczyków ze stacyjki.

Jeżeli w trakcie kontroli okaże się, że kierującym jest osoba

niekorzystająca z immunitetów i przywilejów dyplomatycznych

lub konsularnych, a dysponent pojazdu korzysta z tych immunitetów

i przywilejów, policjant przeprowadza kontrolę i wobec kierującego

stosuje środki przewidziane prawem. W takim przypadku nie sprawdza

się stanu technicznego, wyposażenia, ładunku, wymiarów, masy lub

nacisku osi pojazdu znajdującego się na drodze.

13

Przywileje i immunitety krajowe

Jeżeli kontrolowanym pojazdem kieruje osoba korzystająca z immunitetu

krajowego, a zatrzymanie pojazdu nie było spowodowane uzasadnionym

podejrzeniem popełnienia wykroczenia, stosuje się ogólne zasady dotyczące

przeprowadzania kontroli drogowej. Jeżeli wobec osoby korzystającej

z immunitetu krajowego zachodzi uzasadnione podejrzenie popełnienia

wykroczenia, a okoliczności nie uzasadniają skierowania do właściwego organu

wniosku o wyrażenie zgody na pociągnięcie jej do odpowiedzialności, należy

poprzestać na zwróceniu uwagi.

Jeżeli istnieje uzasadnione podejrzenie, że kierujący pojazdem będący

osobą korzystającą z immunitetu krajowego, znajduje się w stanie nietrzeźwości

lub pod wpływem środka odurzającego (np. wyczuwalna woń alkoholu z ust,

trudności z zachowaniem równowagi po wyjściu z pojazdu, bełkotliwa mowa),

policjant jest obowiązany do żądania poddania się przez tę osobę badaniu w celu

ustalenia zawartości w organizmie alkoholu lub środka działającego podobnie

do alkoholu – które jest czynnością niecierpiącą zwłoki, podejmowaną w trybie

art. 17 § 2 k.p.k. W razie odmowy poddania się badaniu policjant, realizując

uprawnienia wynikające z przepisów prawa powszechnie obowiązującego, może:

zastosować środki przymusu bezpośredniego w celu doprowadzenia

do badania;

zatrzymać osobę ujętą na gorącym uczynku przestępstwa z uwagi

na niezbędność tej czynności dla zapewnienia prawidłowego toku

postępowania karnego.

W takiej sytuacji należy uniemożliwić osobie kierowanie pojazdem. Policjant

dokonujący czynności wobec osób korzystających z immunitetu krajowego

sporządza notatkę służbową zawierającą szczegółowy opis zdarzenia.

14

Obowiązki policjanta zatrzymującego pojazd do kontroli

Jak wynika z Rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji

z dnia 18 lipca 2008 r. w sprawie kontroli ruchu drogowego obowiązkiem

policjanta, który zatrzymał pojazd do kontroli jest podanie kierującemu swojego

stopnia imienia i nazwiska oraz przyczyny zatrzymania, ponadto policjant

umundurowany okazuje legitymację służbową na żądanie kontrolowanego

uczestnika ruchu, a nieumundurowany okazuje legitymację służbową bez

wezwania.

Legitymację służbową okazuje się w sposób umożliwiający

kontrolowanemu uczestnikowi ruchu odczytanie i zanotowanie danych

pozwalających na identyfikację policjanta, w szczególności dotyczących jego

stopnia, imienia i nazwiska oraz nazwy organu, który wydał ten dokument.

Z obowiązku tego policjant jest zwolniony w razie zatrzymania pojazdu:

w wyniku prowadzonych działań pościgowych;

co do którego istnieje uzasadnione podejrzenie, że pochodzi

z przestępstwa;

jeżeli zachodzi uzasadnione podejrzenie, że znajdują się w nim osoby,

które popełniły przestępstwo.

Policjant, pełniąc służbę na drodze – zgodnie z § 15 Zarządzenia 609 Komendanta

Głównego Policji z dnia 25 czerwca 2007 r. w sprawie sposobu pełnienia służby

na drogach przez policjantów – ma obowiązek:

reagować na przestępstwa i wykroczenia, stosując prawem

przewidziane środki;

wykonywać czynności wstępne na miejscu zdarzenia drogowego

stosownie do posiadanych środków i możliwości oraz zgłaszać

dyżurnemu jednostki Policji potrzebę skorzystania z pomocy innych

służb;

podejmować działania zmierzające do przywrócenia zakłóconej

płynności ruchu;

15

w uzasadnionych przypadkach udzielić niezbędnej pomocy uczestnikom

ruchu, a o podjętych działaniach powiadomić dyżurnego jednostki

Policji;

w miarę możliwości okazać, na żądanie osoby kontrolowanej, nagranie

lub wynik pomiaru;

utrzymywać stałą łączność radiową lub telefoniczną z dyżurnym

jednostki organizacyjnej Policji, niezwłocznie meldować o objęciu

służby na trasie lub posterunku, a także o istotnych wydarzeniach

zaistniałych podczas pełnienia służby;

zbierać i zgłaszać przełożonemu uwagi i propozycje w zakresie

niezbędnych przedsięwzięć zmierzających do usprawnienia, poprawy

bezpieczeństwa i porządku ruchu, w tym dotyczących infrastruktury

drogowej;

posiadać przy sobie potwierdzoną kopię świadectwa legalizacji

przyrządów kontrolno-pomiarowych, używanych w służbie i okazać ją

na prośbę osoby kontrolowanej;

używać umundurowania z elementami odblaskowymi bez względu

na porę dnia i roku;

stosować w patrolu wieloosobowym jednolite umundurowanie.

Uwaga!

Na hasło „policjant wzywa pomocy” policjant w uzgodnieniu

z dyżurnym udaje się do miejsca zagrożenia. Hasło „policjant wzywa

pomocy" może być użyte tylko w sytuacji, gdy zagrożone jest życie

lub zdrowie policjanta.

Policjant asystujący przy czynnościach kontrolnych obowiązany

jest do ubezpieczania policjanta, który je wykonuje.

16

ROZDZIAŁ III Prawa i obowiązki uczestników ruchu drogowego podawanych kontroli

Prawa osoby kontrolowanej

Kontrolowany uczestnik ruchu drogowego ma prawo do:

złożenia zażalenia do właściwego miejscowo prokuratora na sposób

przeprowadzenia czynności dokonanych przez policjanta;

odmowy przyjęcia mandatu karnego;

żądania okazania legitymacji służbowej policjanta wykonującego wobec

niego czynności;

żądania okazania nagrania lub wyniku pomiaru urządzeń kontrolno-

pomiarowych oraz do żądania okazania kopii świadectwa legalizacji

tych urządzeń;

żądania przeprowadzenia powtórnego badania urządzeniami

elektronicznymi, badania krwi lub moczu w celu ustalenia zawartości

alkoholu lub środka działającego podobnie do alkoholu

oraz sporządzenia przez policjanta protokołu z przebiegu badania

urządzeniami elektronicznymi.

Obowiązki kontrolowanego uczestnika ruchu drogowego

Uczestnik ruchu jest obowiązany stosować się do poleceń i sygnałów oraz

wskazówek wydawanych przez kontrolującego. W przypadku podania przez

kontrolującego sygnału do zatrzymania pojazdu kierujący tym pojazdem jest

obowiązany:

zatrzymać pojazd;

17

trzymać ręce na kierownicy i nie wysiadać z pojazdu, chyba że zażąda

tego kontrolujący;

na polecenie kontrolującego:

wyłączyć silnik pojazdu,

włączyć światła awaryjne.

Kierujący pojazdem lub pasażer pojazdu

mogą wysiadać z kontrolowanego pojazdu

wyłącznie za zezwoleniem kontrolującego.

18

ROZDZIAŁ IV Sposoby wydawania poleceń i sygnałów do zatrzymywania przez policjanta umundurowanego i nieumundurowanego

Policjant umundurowany w warunkach dostatecznej widoczności

podaje sygnały tarczą do zatrzymywania pojazdów lub ręką,

a w warunkach niedostatecznej widoczności – latarką ze światłem

czerwonym albo tarczą do zatrzymywania pojazdów ze światłem

odblaskowym lub światłem czerwonym.

Policjant nieumundurowany jest uprawniony do zatrzymania

kierującego pojazdem wyłącznie na obszarze zabudowanym.

W warunkach dostatecznej widoczności policjant nieumundurowany

podaje sygnały tarczą do zatrzymywania pojazdów, a w warunkach

niedostatecznej widoczności – latarką ze światłem czerwonym albo

tarczą do zatrzymywania pojazdów ze światłem odblaskowym

lub światłem czerwonym.

19

Policjant jadący pojazdem samochodowym może podawać

kierującemu pojazdem polecenia do określonego zachowania się

za pomocą urządzeń nagłaśniających, sygnalizacyjnych lub świetlnych.

Policjant patrolu powietrznego polecenie do zatrzymania pojazdu

podaje za pomocą urządzeń nagłaśniających lub świetlnych.

Polecenie do zatrzymania pojazdu podaje się z dostatecznej odległości w sposób

zapewniający jego dostrzeżenie przez kierującego pojazdem oraz bezpieczne

zatrzymanie w miejscu wskazanym przez policjanta. Dla zwrócenia uwagi

na podawane sygnały lub polecenia policjant może używać sygnałów

dźwiękowych. W razie niezatrzymania się pojazdu do kontroli policjant

natychmiast przekazuje dyżurnemu jednostki informacje o pojeździe

i znajdujących się w nim osobach oraz, w miarę możliwości, podejmuje pościg.

Przed podjęciem kontroli poza obszarem zabudowanym w okresie

od zmierzchu do świtu policjant jest obowiązany każdorazowo przekazać drogą

radiową dyżurnemu jednostki Policji informację o zamiarze kontroli, podając

numer rejestracyjny pojazdu, jego markę, miejsce kontroli i inne istotne

okoliczności, a zameldować po jej zakończeniu. Policjant nie jest jednak

zobowiązany do zawiadamiania dyżurnego w razie prowadzenia planowanych

działań kontrolno-blokadowych lub konieczności zatrzymania pojazdu w wyniku

prowadzonych działań pościgowych, o rozpoczęciu których dyżurny został

powiadomiony wcześniej.

20

Różne sposoby wydawania poleceń i sygnałów do zatrzymywania

Policjant umundurowany – wskazanie ręką

Policjant umundurowany – wskazanie tarczą

Policjant umundurowany – wskazanie latarką

Policjant nieumundurowany – wskazanie tarczą

Policjant nieumundurowany – wskazanie latarką

21

ROZDZIAŁ V Zasady wyboru miejsca do zatrzymania pojazdu oraz miejsca ustawienia pojazdu policyjnego

Pojazd powinien być zatrzymany w miejscu, w którym działanie takie

nie zagraża bezpieczeństwu w ruchu. W celu dojazdu do miejsca kontroli,

policjant może wydać kontrolowanemu uczestnikowi ruchu polecenie jazdy

za pojazdem policyjnym.

Powyższych zasad nie stosuje się w razie konieczności zatrzymania pojazdu:

w wyniku prowadzonych działań pościgowych;

co do którego zachodzi uzasadnione podejrzenie, iż może on zagrażać

bezpieczeństwu ruchu drogowego ze względu na swój stan techniczny

lub zachowanie się kierującego.

W przypadku zatrzymania pojazdu na jezdni lub poboczu, w miejscu gdzie jest to

zabronione, kierujący pojazdem policyjnym przed przystąpieniem do kontroli

włącza niebieskie światło błyskowe.

Podczas pełnienia służby w sposób statyczny pojazd policyjny powinien

być ustawiony w miejscu bezpiecznym i widocznym dla uczestników ruchu.

W warunkach niedostatecznej widoczności w radiowozie oznakowanym

powinien być włączony świetlny napis „POLICJA”.

Miejsce zatrzymania pojazdu może być wyznaczone

przez ustawienie znaku B-32 „Stój – kontrola drogowa”.

Zatrzymanie powinno nastąpić w miejscu w tym celu

wyznaczonym, a jeżeli nie zostało ono wyznaczone – przed

znakiem. Pojazd policyjny powinien być w miarę możliwości ustawiony

za zatrzymanym pojazdem. Dalszy ruch może nastąpić za zgodą uprawnionej

osoby lub po nadaniu sygnału zezwalającego na ruch.

22

Patrol, poza obszarem zabudowanym, może zatrzymać do kontroli tylko

jeden pojazd, z wyjątkiem sytuacji gdy kierujący innym pojazdem dopuszcza się

popełnienia przestępstwa lub wykroczenia. Przepisu nie stosuje się podczas

wzmożonych działań realizowanych na podstawie odrębnego planu, których

głównym celem jest skontrolowanie maksymalnej liczby kierujących pojazdami.

23

ROZDZIAŁ VI Zasady i sposoby zachowania w trakcie przeprowadzania kontroli pojazdu

Zasady i sposoby podchodzenia do zatrzymanego pojazdu

1) Jeżeli tylko jest to możliwe, do zatrzymanego pojazdu należy podchodzić

od tyłu. Jeżeli pojazd zatrzymany jest w miejscu bezpiecznym (parking,

zatoka) policjant podchodzi od strony lewej (od strony kierowcy), natomiast

w przypadku zatrzymania pojazdu na jezdni, o ile jest to możliwe, od strony

prawej (od strony pasażera).

2) Do pojazdu policyjnego uczestnik ruchu może być wpuszczony tylko w razie

konieczności:

udzielenia pomocy choremu lub rannemu;

doprowadzania do jednostki Policji, izby wytrzeźwień lub placówki służby

zdrowia;

poddania badaniu w celu ustalenia zawartości alkoholu w organizmie lub

środka działającego podobnie do alkoholu, jeżeli wykonanie tej czynności

w innych warunkach byłoby niemożliwe lub mogłoby zakłócić porządek;

okazania przebiegu zarejestrowanego wykroczenia;

przeprowadzenia czynności procesowych.

Zasady zachowania bezpieczeństwa

1) Przed przystąpieniem do kontroli kierującego oraz sprawdzenia dokumentów,

ładunku lub stanu technicznego pojazdu policjant powinien wydać polecenia:

unieruchomienia silnika pojazdu;

wyjęcia kluczyków ze stacyjki;

24

natomiast w przypadku przeprowadzania kontroli na jezdni lub poboczu –

włączenia świateł awaryjnych o każdej porze doby, a jeżeli pojazd nie jest

w nie wyposażony – włączenia świateł pozycyjnych w okresie

zmniejszonej przejrzystości powietrza.

2) Policjant może na prośbę pasażerów pojazdu zezwolić na jego opuszczenie,

jeżeli ma pewność, że przebieg kontroli nie zostanie zakłócony.

3) Patrol poza obszarem zabudowanym może zatrzymać do kontroli tylko jeden

pojazd z wyjątkiem sytuacji, gdy kierujący innym pojazdem dopuszcza się

popełnienia przestępstwa lub wykroczenia oraz podczas wzmożonych działań

realizowanych na podstawie odrębnego planu, których głównym celem jest

skontrolowanie maksymalnej liczby kierujących pojazdami.

4) W czasie kontroli pojazdu i osób policjant powinien zachowywać szczególne

środki ostrożności, a zwłaszcza:

obserwować osoby znajdujące się w pojeździe, a w uzasadnionych

przypadkach wylegitymować je;

nie dopuścić, by kierujący pojazdem jednośladowym znalazł się z drugiej

strony tego pojazdu.

5) Policjant niewykonujący czynności kontrolnych obowiązany jest

do ubezpieczania policjanta wykonującego te czynności. Fakt ten

policjant odnotowuje w notatniku służbowym.

6) W razie zatrzymania pojazdu:

w wyniku prowadzonych działań pościgowych;

co do którego istnieje uzasadnione podejrzenie, że pochodzi

z przestępstwa;

co do którego zachodzi uzasadnione podejrzenie, że znajdują się w nim

osoby, które popełniły przestępstwo,

policjant nakazuje kierującemu pojazdem lub pasażerowi pojazdu

opuścić pojazd, stanąć w rozkroku i oprzeć ręce na dachu (boku) pojazdu

lub położyć się w obrębie pasa drogowego twarzą do ziemi.

25

ROZDZIAŁ VII Dokumentowanie kontroli uczestnika ruchu drogowego

Zapis w notatniku służbowym

Wpis w notatniku służbowym powinien być krótki, rzeczowy, powinien zawierać

dane niezbędne do opracowania innej dokumentacji. Policjant w notatniku

służbowym dokonuje wpisów dotyczących przeprowadzonych kontroli oraz

wykonanych przez niego czynności, a w szczególności:

czasu przyjęcia zgłoszenia, miejsca oraz czasu rozpoczęcia i zakończenia

poszczególnych czynności;

danych osobowych kierującego pojazdem, a w uzasadnionych

przypadkach innego uczestnika ruchu;

marki i numeru rejestracyjnego pojazdu;

sposobu zakończenia prowadzonej kontroli drogowej, w tym:

zastosowanego środka (np. pouczenie, mandat karny, z podaniem

kwoty, serii i jego numeru, wniosek o ukaranie do sądu rejonowego)

i kwalifikacji prawnej czynu;

zatrzymania dokumentu, z podaniem rodzaju, serii i numeru

zatrzymanego dokumentu, numeru pokwitowania;

informacji dotyczących badania w celu stwierdzenia obecności

w organizmie alkoholu lub podobnie działającego środka z podaniem:

wyniku badania,

numeru protokołu,

ewentualnie numeru ampułki;

poinformowania osoby, wobec której podjęto czynność o prawie

do złożenia zażalenia na sposób przeprowadzenia czynności

do właściwego miejscowo prokuratora.

26

W przypadku dokumentowania czynności wykonywanych na miejscu wypadku

lub kolizji drogowej należy w notatniku uwzględnić ponadto:

czas, miejsce i okoliczności zdarzenia;

informacje o podmiotach ubezpieczeniowych, w tym o numerze polisy;

dane świadków;

informacje o sprzędzeniu dokumentacji zdarzenia (szkice, protokoły,

notatki urzędowe, itp.).

Przykład

27

Mandat karny

28

Karta rejestracyjna PRD-5/1

29

ISTOTNE AKTY PRAWNE

1. Ustawa z dnia 6 kwietnia 1990 roku o Policji (t.j. Dz. U. 2007.43.277

z późn. zm.)

2. Ustawa z dnia 20 czerwca 1997 roku prawo o ruchu drogowym

(t.j. Dz. U. 2005.108.908 z późn. zm.)

3. Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości

i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (t.j. Dz. U. 2007. 70.473).

4. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji

z dnia 6 lipca 2010 r. w sprawie kierowania ruchem drogowym

(Dz. U. 2010.123.840)

5. Rozporządzenie Ministrów Infrastruktury oraz Spraw Wewnętrznych

i Administracji z dnia 31 lipca 2002r. w sprawie znaków i sygnałów

drogowych (Dz. U. 2002.170.1393 z późn. zm.)

6. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji

z dnia 18 lipca 2008 r. w sprawie kontroli ruchu drogowego

(Dz. U. 2008.132.841 z późn. zm.)

7. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji

z dnia 20 grudnia 2002 roku w sprawie postępowania z kierowcami

naruszającymi przepisy ruchu drogowego (Dz. U. 2002.236.1998

z późn. zm.)

8. Rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 6 maja 1983 r.

w sprawie warunków i sposobu dokonywania badań na zawartość

alkoholu w organizmie (Dz. U 1983.25.117)

9. Zarządzenie Nr 609 Komendanta Głównego Policji z dnia 25 czerwca

2007 r. w sprawie sposobu pełnienia służby na drogach przez policjantów

(Dz. Urz. KGP. 2007.13.100 z późn. zm.)

30

10. Zarządzenie Nr 496 Komendanta Głównego Policji z dnia 25 maja 2004 r.

w sprawie badań na zawartość w organizmie alkoholu lub środka

działającego podobnie do alkoholu ( Dz. Urz. KGP 2004.9.40 z późn. zm.)

11. Wytyczne Nr 1 Komendanta Głównego Policji z dnia 20 kwietnia 2005 roku

w sprawie ochrony bezpieczeństwa osobistego policjantów oraz osób

postronnych podczas zatrzymywania osób poruszających się pojazdami

(Dz. Urz. KGP. 2005.10.68)

12. Wytyczne Nr 1 Komendanta Głównego Policji z dnia 3 stycznia 2006 roku

w sprawie postępowania policjantów wobec uczestników ruchu

drogowego korzystających z immunitetów i przywilejów dyplomatycznych

lub konsularnych oraz korzystających z immunitetów krajowych

(Dz. U. 2006.4.17)