Embed Size (px)
Citation preview
1
Korniza Afatmesme e Shpenzimeve
2019-2021
Prill 2018
Republika e Kosovës
Republika Kosova- Republic of Kosovo
Qeveria- Vlada- Govenrment
Ministria e Financave
Ministarstvo za Finansije
Ministry of Finance
2
Lista e shkurtesave
AAP Arsim dhe Aftësim Profesional
AKKVP Agjencia Kosovare për Krahasim dhe Verifikim të Pronave
AKP Agjencia Kosovare e Privatizimit
AKP Agjencia Kosovare e Pronave
APRK Agjencia për Punësim e Republikës së Kosovës
ASK Agjencia e Statistikave të Kosovës
ATK Administrata Tatimore e Kosovës
BAKT Bruto të Ardhurat Kombëtare të Disponueshme
BB Banka Botërore
BE Bashkimi Evropian
BERZH Banka Evropiane për Rindërtim dhe Zhvillim
BPV Bruto Produkti Vendor
BQK Banka Qendrore e Kosovës
BRE Burimet e Ripërtëritshme të Energjisë
ERA Agjenda për Reforma Evropiane
EUROPOL Agjencia e Bashkimit Evropian për Bashkëpunimin në Zbatimin e Ligjit
FAK Forcat e Armatosura te Kosovës
FMN Fondi Monetar Ndërkombëtar
FSK Forca e Sigurisë së Kosovës
IAL Institucionet e Arsimit të Lartë
IÇK Indeksi i Çmimeve të Konsumit
IFACCA Federata Ndërkombëtare e Këshillave të Artit dhe Agjencive të Kulturës
IFN Institucionet Financiare Ndërkombëtare
IHD Investimet e Huaja Direkte
INTERPOL Organizata Ndërkombëtare e Policisë
IPA Instrumenti për Asistencë Para-Anëtarësimit
IPSHESH Institucionet Jo Përfituese në Shërbim të Ekon. Shtëpiake
KASH Korniza Afatmesme e Shpenzimeve
KfW Kreditanstalt für Wiederaufbau
KTD Korporatat Tjera Depozituese
LFPL Ligji për Financat e Pushtetit Lokal
LMFPP Ligji për Menaxhimin e Financave Publike dhe Përgjegjësitë
MASHT Ministria e Arsimit, Shkencës dhe Teknologjisë
MF Ministria e Financave
MFSK Ministria e Forcës së Sigurisë së Kosovës
MPMS Ministria e Punës dhe Mirëqenies Sociale
MSA Marrëveshja e Stabilizim Asociimit
MSH Ministria e Shëndetësisë
NATO Organizata e Traktatit të Atlantikut Verior
NP Ndërmarrjet Publike
NVM Ndërmarrjet e Vogla dhe të Mesme
PKRE Programi Kombëtar për Reforma në Ekonomi
PKZMSA Programi Kombëtar për Zbatimin e Marrëveshjes së Stabilizim-Asociimit
3
PRE Programi i Reformave Ekonomike
RSSS Rishikimi Strategjik i Sektorit të Sigurisë
RTK Radio Televizioni i Kosovës
SISH Sistemi Informativ Shëndetësor
SKZH Strategjia Kombëtare Zhvillimore
SMIA Sistemi i Menaxhimit të Informatave në Arsim
SMIL Sistemi Informativ për Menaxhimin e Lëndëve
SHSKUK Shërbimi Spitalor, Klinik Universitar i Kosovës
TI Teknologjia Informative
TIK Teknologjia e Informacionit dhe Komunikimit
TVSH Tatimi mbi Vlerën e Shtuar
UNESCO Organizata e Kombeve të Bashkuara për Arsim, Shkencë dhe Kulturë
USAID United States Agency for International Development
WEO World Economic Outlook
4
Përmbajtja
Hyrje .............................................................................................................................................. 5
PJESA E PARË ............................................................................................................................. 6 1. DEKLARATA E PRIORITETEVE AFATMESME 2019-2021......................................... 6
1.1 Korniza e përgjithshme fiskale .............................................................................................. 7
1.2. Fushat prioritare .................................................................................................................... 9
1.2.1 Arsimi, Punësimi dhe Shëndetësia ......................................................................................9
1.2.2 Qeverisja e Mirë dhe Sundimi i Ligjit .............................................................................. 11
1.2.3 Industritë konkurruese ...................................................................................................... 12
1.2.4 Infrastruktura dhe Ambienti ............................................................................................ 14
1.2.5 Integrimi Evropian, politika e jashtme dhe çështjet e sigurisë ...................................... 16
PJESA DYTË .............................................................................................................................. 17
2.1. KORNIZA MAKROEKONOMIKE .................................................................................. 17
2.1.1. Ambienti i Jashtëm Ekonomik ......................................................................................... 19
2.1.2. Zhvillimet e Fundit Ekonomike në Kosovë ..................................................................... 19
2.1.3. Parashikimi Makroekonomik 2018-2021 ........................................................................ 24
2.2. KORNIZA FISKALE 2019-2021 ............................................................................ 25 2.2.1. Të hyrat dhe shpenzimet qeveritare.............................................................................. 27 2.3. RREZIQET DHE POTENCIALET AFATMESME 2019-2021 ...................................... 36
2.3.1.Potencialet zhvillimore ...................................................................................................... 36
2.3.2.Rreziqet fiskale .................................................................................................................. 37
PJESA E TRETË ........................................................................................................................ 43
3. KORNIZA E SHPENZIMEVE SEKTORIALE 2019-2021 – QEVERIA QENDORE ......43
3.1. Qeverisja e përgjithshme publike...................... ................................................................ 44
3.2. Mbrojtja...... ......................................................................................................................... 46
3.3. Rendi, ligji dhe siguria publike............................................................................................47
3.4. Çështjet ekonomike...............................................................................................................50
3.5. Mbrojtja e mjedisit............................................................................................................... 52
3.6. Çështjet e banimit dhe komunitetit..................................................................................... 53
3.7. Shëndetësia............................................................................................................................ 55
3.8. Rekreacioni, kultura dhe religjioni......................................................................................56
3.9 Arsimi..................................................................................................................................... 57
3.10. Mbrojtja sociale.................................................................................................................. 59
PJESA E KATËRT .................................................................................................................... 61
4. NIVELI KOMUNAL...............................................................................................................61
4.1 Hyrje....................................................................................................................................... 61
4.2. Burimet e Financimit Komunal për vitin 2019-2021 ........................................................ 61
4.3. Financimi për Shëndetësi sekondare ..................................................................................68
4.4.Financimi për Shërbimet rezidenciale ............................................................................... 72
4.5.Financimi për Qendrën historike të Prizrenit, Qendrën kulturore të fshatit Zym dhe
Këshillin e Hoçës së Madhe ................................................................................................. 68
4.6.Projeksionet e të Hyrave Vetanake Komunale për vitin 2019 dhe parashikimet 2020-2021
4.7.Huamarrja ............................................................................................................................ 70
4.8.Përmbledhje e financimit komunal për vitin 2019-2021 ................................................. .72
4.9.Struktura e shpenzimeve për buxhetin komunat për vitin 2019-2021 ............................ 73
5
Hyrje
Korniza Afatmesme e Shpenzimeve 2019-2021 (KASH 2019-2021) paraqet dokumentin kryesor mbi
bazën e të cilit do të hartohet Buxheti Vjetor për vitin 2019. Qëllimi kryesor i KASH-it është që të
ofrojë një analizë të bazuar të mjedisit makroekonomik në vend, për të vendosur kështu bazën për
planifikimet buxhetore për vitet që vijnë në përputhje me prioritetet strategjike të Qeverisë.
Duke marr parasysh strukturën aktuale ekonomike të Kosovës dhe pengesat e shumta në rritje
ekonomike, është e nevojshme ndërmarrja e reformave ekonomike për të liruar dhe fuqizuar
potencialin ekonomik të vendit. Prioritetet e reformave ekonomike për periudhën afatmesme burojnë
nga Strategjia Kombëtare për Zhvillim dhe Programi për Reforma në Ekonomi 2018-2020, i cili rrjedh
nga procesi i dialogut për qeverisje ekonomike ndërmjet Kosovës dhe BE-së.
Qeveria vazhdon të ketë si objektiv kryesor forcimin e mëtutjeshëm të pozitës së saj fiskale dhe
menaxhimit të përgjegjshëm të financave publike. Në këtë kontekst, planifikimi dhe ekzekutimi i
buxhetit do të bëhet në linjë me rregullën fiskale të vendit që kufizon deficitin buxhetor në 2% të BPV.
Duke pasur parasysh se ky rregull paraqet një kufizim kur konsiderojmë nevojat e Kosovës për projekte
të mëdha zhvillimore, implementimi i ‘Klauzolës për Investime’ i mundëson Qeverisë të financojë
projekte kapitale me interes të gjerë publik, mbi deficitin prej 2% të BPV, me kusht që këto projekte
financohen nga Institucionet Financiare Ndërkombëtare dhe Agjencitë Zhvillimore.
KASH 2019-2021 përmbledh këto prioritete kyçe të qeverisë në Deklaratën e Prioriteteve Afatmesme
dhe pastaj në kapitujt përkatës, që mbulojnë të gjithë sektorët buxhetor, që përshkruan qasjen se si do
të sigurohen fondet për zbatimin e tyre nga buxheti i Kosovës dhe asistenca financiare ose huatë nga
partnerët zhvillimor.
KASH 2019-2021 është e strukturuar në katër pjesë kryesore. Pjesa e parë përmban “Deklaratën
Afatmesme të Prioriteteve, e cila ofron një përmbledhje të gjerë të prioriteteve të Qeverisë në
përputhje me Programin Qeverisës, Strategjinë Kombëtare për Zhvillim dhe Programin e Reformave
në Ekonomi. Në pjesën e dytë jepen Projeksionet makro-fiskale bazuar në parametrat e përgjithshëm
të zhvillimit ekonomik. Në pjesën e tretë dhe të katërt janë paraqitur parashikimet fiskale të cilat
përcaktojnë kufijtë e përgjithshëm të shpenzimeve mbi bazën e të cilave përgatitet më vonë Buxheti
Qendror dhe ai Komunal.
6
PJESA E PARË
1. DEKLARATA E PRIORITETEVE AFATMESME 2019-2021
Objektivat kryesore të Programit të Qeverisë 2017-2021, janë ndërtimi i një qeverisjeje efektive,
kompetente dhe të përgjegjshme drejt një rritje ekonomike të qëndrueshme dhe gjithëpërfshirëse,
mirëqenie më të fuqishme sociale, integrime euro-atlantike dhe zhvillimin sektorial. Në mënyrë
që orientimi i zhvillimit ekonomik të bazohet në prioritete specifike, Qeveria e Kosovës në janar
të vitit 2016 ka miratuar Strategjinë Kombëtare për Zhvillim 2016-2021 (SKZH). SKZH përcakton
34 masa të ndara në katër shtylla të cilat përbëjnë prioritetet më të larta zhvillimore të vendit.
Rritja ekonomike vazhdon të mbetet një nga objektivat kryesore të Qeverisë, me qëllim të krijimit
të vendeve të reja të punës e rrjedhimisht, zvogëlimin e papunësisë dhe rritjen e standardit të jetës
së qytetarëve. Në linjë me këtë objektivë dhe duke marr parasysh strukturën aktuale ekonomike të
Kosovës dhe sfidat për një rritje më të shpejtë, më të qëndrueshme dhe gjithëpërfshirëse, është e
nevojshme ndërmarrja e reformave ekonomike për të liruar dhe fuqizuar potencialin ekonomik të
vendit. Prioritetet e reformave ekonomike të elaboruar më poshtë në këtë seksion, që synojnë
adresimin e sfidave me të cilat përballet ekonomia e Kosovës, në veçanti sektori privat, janë
paraqitur në Programin për Reforma në Ekonomi 2018-2020 (PRE), i cili dokument rrjedh nga
procesi i dialogut për qeverisje ekonomike ndërmjet Kosovës dhe Bashkimit Evropian (BE-së).
Përzgjedhja e 20 masave prioritare të përfshira në PRE kryesisht janë bazuar në SKZH, duke
reflektuar njëkohësisht edhe rekomandimet e dialogut për politika ekonomike ndërmjet Kosovës
dhe BE-së.
Asociimi i Kosovës me Bashkimin Evropian nuk është i rëndësishëm vetëm për zhvillim
ekonomik, por gjithashtu për përmirësimin e qeverisjes dhe institucioneve të vendit, si dhe njohjen
ndërkombëtare dhe sigurisë së vendit. Marrëveshja e Stabilizim-Asociimit (MSA) ndërmjet
Republikës së Kosovës dhe Bashkimit Evropian (BE) është kornizë kontraktuale e detyrueshme e
procesit të aderimit të Kosovës në BE. Në këtë drejtim, Programi Kombëtar për Zbatimin e
Marrëveshjes së Stabilizim-Asociimit (PKZMSA)vendos kornizën planifikuese afatmesme për
përmbushjen e detyrimeve të MSA-së, ndërsa Agjenda për Reforma Evropiane (ERA) prioritetet
kyçe të reformave për zbatimin e MSA-së të dakorduara ndërmjet palëve (Kosovës dhe BE-së) në
nivelin më të lartë politik.
Korniza Afatmesme e Shpenzimeve 2019-2021, përmbledh këto prioritete kyçe të qeverisë në
Deklaratën e Prioriteteve Afatmesme dhe pastaj në kapitujt përkatës, që mbulojnë të gjithë sektorët
buxhetor, e ku përshkruhet qasja se si do të sigurohen fondet për zbatimin e reformave të
identifikuara, përmes procesit buxhetor. Këto burime mund të jenë të hyra të rregullta buxhetore,
asistenca financiare ose huat nga partnerët zhvillimor.
Dy kapitujt e parë të Deklaratës për Prioritetet Afatmesme paraqesin kornizën e përgjithshme
fiskale për tri vitet e ardhshme dhe parimet themelore mbi të cilat bazohet. Kapitulli i tretë paraqet
një përmbledhje të prioriteteve të Qeverisë, bazuar në SKZH dhe ndjek strukturën e saj prej katër
shtyllave. Ndërlidhja ndërmjet SKZH-së dhe dokumenteve tjera kryesore strategjike (PRE,
PKZMSA dhe Strategjitë sektoriale) janë theksuar për secilën shtyllë. Katër shtyllat e SKZH-së
janë të plotësuara me një shtyllë të pestë prioritare që fokusohet në bashkëpunimin ndërkombëtar,
procesin e integrimit Evropian dhe sigurinë nacionale.
Prioritetet kryesore do të udhëzojnë të gjitha organizatat buxhetore në përgatitjen e propozimeve
të tyre buxhetore për vitin 2019 dhe vlerësimet për dy vitet vijuese. Sipas këtyre prioriteteve,
7
organizatat buxhetore duhet të përfshijnë propozime për finalizimin ose racionalizimin e
programeve ekzistuese si dhe varësisht prej burimeve të financimit në dispozicion, ato mund të
përfshijnë propozimet për politika të reja prioritare, që demonstrojnë ndikim të lartë në arritjen e
objektivave dhe prioriteteve të Qeverisë.
1.1 Korniza e përgjithshme fiskale
Ashtu siç është cekur më lart, Programi i Qeverisë 2017-2021, Strategjia Kombëtare për Zhvillim
2016-2021, Programi për Reforma në Ekonomi 2018-2021, si dhe Marrëveshja e Stabilizim-
Asociimit ndërmjet Kosovës dhe BE-së janë dokumentet kryesore që përcaktojnë orientimin dhe
zhvillimin e politikave qeveritare dhe që sigurojnë bazën për përcaktimin e prioriteteve të
politikave të përfshira në Kornizën Afatmesme të Shpenzimeve 2019-2021.
Qeveria vazhdon të ketë si objektiv kryesor strategjik stabilitetin makroekonomik dhe fiskal, si një
parakusht për krijimin e një klime më të favorshme për zhvillimin e sektorit privat. Rrjedhimisht,
Qeveria e Kosovës do të jetë e përkushtuar në mbarëvajtjen dhe sforcimin e stabilitetit makro-
fiskal duke (i) siguruar balancë të nevojshme në mes arkëtimit të të hyrave dhe shpenzimeve
buxhetore, (ii) duke siguruar se deficiti buxhetor është brenda kornizave ligjore dhe se rritja e
borxhit publik si derivat i këtij deficiti mbahet nën kontrollë dhe në nivele stabile, dhe (iii) duke
mbajtur nivel të mjaftueshëm të rezervave buxhetore për t’i bërë ballë rreziqeve të jashtme dhe të
brendshme fiskale.
Në linjë me përkushtimin e elaboruar më lart, objektivat kryesore të strategjisë fiskale për
periudhën 2019-2021 janë:
Qëndrueshmëria fiskale1- Qeveria do të ketë në fokus qëndrueshmërinë fiskale, duke
siguruar se deficiti buxhetor mbetet në nivele të pranuara, se struktura e buxhetit mbetet e
balancuar midis shpenzimeve rrjedhëse dhe atyre investuese, dhe se niveli i rezervave
buxhetore mbetet adekuate për rrethanat dhe nevojat e vendit. Gjatë procesit të përgatitjes
së Buxhetit për vitin 2019 dhe vitet në vijim, do të sigurohemi se prioritetet e identifikuara
në këtë Kornizë do të implementohen, dhe se përmes implementimit të buxhetit, do të
kontribuojmë në një rritje e qëndrueshme dhe gjithëpërfshirëse ekonomike. Me qëllim të
ruajtjes së stabilitetit fiskal, Qeveria do të bëjë rishikim neutral të buxheteve vjetore, në
linjë me nevojat dhe kërkesat ligjore, duke adresuar prioritetet e politikave të Qeverisë.
Qeveria përkushtohet për bashkëpunim të plotë me Fondin Monetar Ndërkombëtar,
përfshirë këtu edhe informimin dhe konsultimin rreth të gjitha iniciativave fiskale për
vlerësim të rrezikshmërisë ndaj stabilitetit fiskal. Qeveria përkushtohet në vazhdimin e
zgjatjes së maturitetit të borxhit publik vendor dhe të jashtëm, duke zhvilluar më tej tregun
vendor të letrave me vlerë, dhe zhvillimin e tregut të kapitalit. Gjithashtu, do të rris
kapacitet për identifikimin, negocimin, dhe administrimin e projekteve që do të financohen
përmes kredive koncesionare të Institucioneve Financiare Ndërkombëtare me maturitet
afat-gjatë. Mbi të gjitha, do të huazohet për financimin e projekteve kapitale fizibile, me
kthim të lartë ekonomik dhe social.
1 Kjo objektivë është në linjë me konkretizimin e parimeve të grupit të parë “Ekonomia, Bujqësia dhe Energjia” të Parimeve Programore,
gjegjësisht parimit se “Politikat makroekonomike do të jenë në funksion të nxitjes së zhvillimit ekonomik” si dhe përgjithësisht grupit të dytë të
parimeve “Buxheti dhe Politikat Fiskale”. Me PRE, ndërlidhje direkte me Masën Nr. 8 “politikbërje efikase” dhe përgjithësisht me objektivat fiskale, të përshkruar në Kapitullin 3 të PRE. Propozimi është i domosdoshëm për implementimin e masave të SKZH.
8
Racionalizimi i shpenzimeve publike2 - Qeveria përkushtohet në rritje të përvjetshme të
buxhetit në harmoni me rritjen e përgjithshme të ekonomisë së vendit, dhe me sigurimin e
resurseve shtesë nga ngushtimi i hendekut tatimor. Megjithatë, nevojat për përkrahje
financiare buxhetore janë të mëdha, dhe Qeveria do vendosë kritere të larta për t’u siguruar
se burimet e kufizuara u dedikohen vetëm projekteve dhe politikave që sigurojnë kthimin
më të lartë ekonomik dhe social. Për të implementuar këtë reformë, ndër të tjera, do
ndërmerren veprimet në vijim:
- Do të vendosim kritere të larta në përgatitjen dhe përzgjedhjen e projekteve, dhe
vlerësimin e ndarjeve buxhetore
- Buxhetet e viteve paraprake nuk do të jenë më bazë për buxhetin e vitit vijues, si
në operacione ashtu edhe në investime kapitale. Përderisa përkushtohemi që
gjithsej buxhetin ta rrisim çdo vit në linjë me parimet e mësipërme, ndarjet do të
rishikohen plotësisht në baza vjetore sipas prioriteteve strategjike të Qeverisë dhe
vlerësimit të rezultateve paraprake financiare
- Përmirësimi i menaxhimit të projekteve kapitale, me fokus në buxhetimin dhe
implementimin e projekteve shumë-vjeçare për përmirësimin e strukturës
ekonomike të vendit
- Për të rritur tutje transparencën dhe forcuar kapacitetet tona qeverisëse, kërkesat
buxhetore për implementimin me sukses të prokurimit elektronik, do të financohen
në tërësi.
- Forcimi i rolit të auditimit të brendshëm për ngritjen e performancës dhe adresimin
e vërejtjeve të Zyrës Kombëtare të Auditimit për menaxhim financiar kualitativ
Rishikimi i politikave dhe ngritja e efikasitetit të administrimit tatimor dhe doganor në
mbështetje të zhvillimit të sektorit privat3- Kjo objektivë ka si synim mbështetjen e
bizneseve prodhuese dhe shërbyese, që stimulojnë eksportin, përmirësojnë bilancin tregtar,
dhe krijojnë vende të reja të punës. Për më tepër do të vazhdohet me thjeshtësimin e sistemit
tatimor-doganor, dhe ngritjen e efikasitetit të administrimit tatimor në mbështetje të
zhvillimit të sektorit privat, për të promovuar përmbushjen vullnetare të detyrimeve
tatimore nga ana e të gjithë tatimpaguesve. Ndër veprimet kryesore dhe specifike do të
jenë:
- Reforma e plotë e sistemit të kontrollit tatimor, me qëllim të aplikimit të qasjes së
bazuar në rrezik,
- Digjitalizimi i plotë i shërbimeve për tatimpaguesin, duke ngritur dhe vendosur në
përdorim platformën moderne të teknologjisë informative,
- Do përmirësohet dukshëm procesi i kthimeve tatimore,
- Implementimi i plotë i kapitullit të lëvizjes së lirë të mallrave të paraparë me MSA.
Prioritizimi i Drejtësisë dhe Sigurisë, Shëndetësisë, dhe Arsimit në shpërndarjen e
buxhetit operacional4 - Ashtu siç është vepruar me Buxhetin e vitit 2018, përmes kësaj
Kornize dhe më pas përmes Buxhetit 2019 dhe tutje, me rastin e ndarjeve buxhetore, do ti
kushtohet një vëmendje e veçantë sektorëve me prioritet të lartë, siç janë Drejtësia dhe
2Ky propozim është në linjë me konkretizimin e parimeve të grupit të dytë të parimeve “Buxheti dhe Politikat Fiskale”. Me PRE, ka ndërlidhje direkte me objektivat fiskale, të përshkruar në Kapitullin 3 të PRE, dhe masës për prokurim elektronik (masa nr.1). Propozimi është i domosdoshëm
për implementimin e masave të SKZH dhe i ndërlidhur direkt me masat e parapara me ERA. 3 Ky propozim është në linjë me konkretizimin e parimeve të grupit të dytë të parimeve “Buxheti dhe Politikat Fiskale”, dhe në pajtim të plotë me SKZH, ERA, PRE. 4 Propozimi ka ndërlidhje direkte me Shtyllën e Kapitalit Human dhe asaj të Sundimit të Ligjit në SKZH. Me PRE, ka ndërlidhje direkte me Masën
Nr. 10 dhe Nr. 14, forcimi i sistemit gjyqësor, dhe bashkëpunimi i sektorit të punës me akademinë. Po ashtu, ndërlidhet direkt me Kapitullin 1 të ERA.
9
Siguaria, Shëndetësia dhe Arsimi. Implementimi i reformave në këta sektorë do të ketë
efekte me ndikim të madh në rritjen ekonomike, mirëqenien dhe forcimin e sigurisë së
vendit. Rrjedhimisht, alokimet buxhetore do të jenë reflektim i prioritizimit të këtyre
fushave.
Prioritizimi i investimeve të shkallës së gjerë për infrastrukturë moderne në buxhetin
kapital5 – Prioritizimi i investimeve publike, respektivisht i projekteve kapitale, do të ketë
për bazë shkallën e ndikimit të këtyre projekteve në transformimin e strukturës ekonomike
në vend. Infrastruktura bujqësore, transporti rrugor dhe ai hekurudhor, rrjetet e ujësjellësit,
ujitjes, trajtimi i ujërave të zeza, do jenë projekte prioritare në shpërndarjen e buxhetit,
përderisa investimet në energji planifikohet të kryhen me involvimin e sektorit privat.
Këto elemente trajtojnë të gjitha organizatat buxhetore në mënyrë të barabartë, prandaj është i
domosdoshëm avancimi i bashkëpunimit në nivel të Qeverisë në mënyre që të mund të përcillet
agjenda e zhvillimit ekonomik të vendit duke ruajtur stabilitetin makro-fiskal.
1.2. Fushat prioritare
Komisioni për Planifikim Strategjik paraqet deklaratën e mëposhtme të prioriteteve në lidhje me
KASH 2019-2021. Prioritetet janë paraqitur në mënyrë specifike dhe rrjedhin nga Strategjia
Kombëtare për Zhvillim, duke i kushtuar vëmendje gjithashtu masave të paraqitura në Programin
për Reforma në Ekonomi 2018-2020, si dhe Programin Kombëtar për Zbatimin e MSA-së.
Prioritetet më poshtë gjithashtu bazohen në dokumente të tjera strategjike sektoriale, duke iu
mundësuar organizatave buxhetore një masë të fleksibilitetit për të përcaktuar strukturën më të
përshtatshme dhe nivelet më adekuate të financimit për të arritur këto qëllime.
Gjatë përgatitjes dhe dorëzimit të kërkesave të tyre buxhetore për vitin 2019 me parashikimet për
periudhën afatmesme (2019-2021), nga organizatat buxhetore pritet të tregojnë se si plani i tyre
buxhetor i përgjigjet prioriteteve të Qeverisë të paraqitura më poshtë. Kundrejt prioriteteve të
dhëna, organizatat buxhetore inkurajohen që të përmirësojnë efikasitetin në shpenzime përmes
rialokimit brenda kufijve ekzistues.
1.2.1 Arsimi, Punësimi dhe Shëndetësia
Sektori buxhetor bartës: Arsimi, Shëndetësia
me sektorët përcjellës: Mbrojtja Sociale
Zhvillimi ekonomik në masë të madhe bazohet në cilësinë e kapitalit njerëzor. Prandaj, Qeveria e
Kosovës ka përcaktuar zhvillimin e fushës së arsimit, punësimit dhe shëndetësisë si prioritete të
larta. Në kontekstin e adresimit të sfidave aktuale dhe atyre të ardhshme, prioritetet e Qeverisë për
tre vitet e ardhshme për këto fusha do të përqendrohen, si në vazhdim:
Me qëllim të rritjes së pjesëmarrjes në arsimin parashkollor dhe parafillor gjatë periudhës së
ardhshme afatmesme, politikat e Qeverisë do të fokusohen në përmirësimin e infrastrukturës duke
ndërtuar kopshte të reja publike dhe licencimin e institucioneve private, përmirësimin e kornizës
ligjore për licencimin e institucioneve të reja parashkollore dhe ri-licencimin e institucioneve
ekzistuese. Njëkohësisht do të punohet në adresimin e kapaciteteve të personelit mësimdhënës në
5 Ky propozim është pjesë e agjendës connectivity nga BE dhe është pjesë e KASH, PRE, PKZMSA dhe SKZH. Ndërlidhet në ndërtimin e rrugës Prishtinë-Pejë, Prishtinë-Mitrovicë, Lipjan-Hani i Elezit dhe Besi-Merdare. Ndërsa tek hekurudhat ndërlidhet me rehabilitimin e linjës kryesore në
vend e cila do të ofroj çasje të shpejtë në tregjet evropiane. Propozimi ndërlidhet edhe me masën Nr. 2 të PRE, dhe prioritetin shtyllën e
infrastrukturës së SKZH.
10
sistemin parashkollor dhe parafillor dhe pilotimin e Kornizës Bërthamë për edukimin në fëmijëri
të hershme.6
Reformat në arsimin parauniversitar, që synojnë përmirësimin e cilësisë së mësimdhënies në
arsimin fillor dhe të mesëm si parakusht për një performancë më të mirë të sistemit arsimor dhe
përforcimin e kapaciteteve të të rinjve për tregun e punës, do të arrihet nëpërmjet zhvillimit,
zbatimit dhe zgjerimit të vazhdueshëm të kurrikulës së bazuar në kompetenca për të gjitha shkollat.
Reformat në arsimin para-universitar do të fokusohen në zbatimin e sistemit të zhvillimit
profesional të mësimdhënësve dhe vlerësimit të performancës së mësimdhënësve nëpërmjet
ndërtimit të skemës së licencimit dhe gradimit të mësimdhënësve bazuar në kompetenca, që do të
përcaktojë kompetencat kryesore për secilin lloj të licencës në skemën ekzistuese dhe lidhjen e
tyre me sistemin e listës së pagave, duke rritur kështu llogaridhënien në arsim. Me qëllim të rritjes
së llogaridhënies gjithashtu do të punohet në zgjerimin dhe përmirësimin e sistemit të inspektimit
në arsim. Qeveria do të fokusohet në rritjen e regjistrimit në nivelin e arsimit para-universitar, dhe
mbështetjen e grupeve të cenueshme për gjithëpërfshirje në arsim.7
Cilësia dhe konkurrueshmëria e arsimit të lartë synohet të rritet përmes plotësimit të kornizës
ligjore për arsimin e lartë, si dhe plotësimin e akreditimit me një proces të rangimit të programeve
dhe institucioneve sipas Kornizës Multidimensionale Evropiane. Kjo do të ndihmojë në
përmirësimin e transparencës në Institucionet e Arsimit të Lartë (IAL), zhvillimin e mëtejshëm të
mekanizmave të sigurimit të cilësisë, raportim më kuptimplotë për universitetet si dhe do të ofrojë
informata objektive për punëdhënësit dhe kështu përmirëson edhe punësueshmërinë e të rinjve.
Përveç kësaj, Qeveria është e përkushtuar drejt funksionalizimit të plotë të sistemit të menaxhimit
të informatave në arsimin e lartë (SMIAL), i cili së bashku me zhvillimin e mëtejshëm të sistemeve
të tjera të informatave do të mundësojë përdorimin e të dhënave të këtij sistemi për të siguruar që
programet e studimit në arsimin e lartë janë në përputhje me nevojat e tregut të punës. Financimi
për programet e arsimit të lartë dhe ato të arsimit profesional do të rritet nëpërmjet rishikimit të
formulës aktuale të financimit dhe duke i riorientuar shpenzimet nga fushat më pak prioritare në
ato më prioritare. Në fund, sa i përket lidhjes së punës hulumtuese në universitete me industrinë
përmes qasjes në specializimin e mençur dhe investimeve në hulumtim dhe zhvillim, fokusi
kryesor do të jetë përmirësimi i kornizës ligjore për transferimin e inovacionit dhe teknologjisë, si
dhe financimit të aktiviteteve hulumtuese shkencore.8
Ndërlidhja më e mirë ndërmjet sistemit të arsimit dhe tregut të punës do të sigurohet nëpërmjet
procesit të zhvillimit të standardeve profesionale dhe rritjes së cilësisë së arsimit dhe aftësimit
profesional. Për të adresuar hendekun ekzistues të shkathtësive të fuqisë punëtore dhe lidhjes së
tregut të punës me arsimin dhe aftësimin profesional është bërë një analizë e detajuar e profileve
që ofrohen në shkollat e Arsimit dhe Aftësimit Profesional (AAP). Prandaj, hartimi i standardeve
të profesionit si urë lidhëse mes tregut të punës dhe arsimit profesional është prioritet për Qeverinë
e Kosovës që më tej të vazhdohet me rishikimin e kurrikulave për arsim dhe aftësim profesional
dhe ofrimin e kushteve për të zbatuar këto kurrikula me qëllim që sistemi aktual të mund t’i ofrojë
studentëve shkathtësi relevante të kërkuara në tregun e punës. Përveç kësaj, synojmë të ndërmarrim
6 Bazuar në masën 1 të SKZH-së. 7 Bazuar në Masat 2, 4 dhe 5 të SKZH-së, masën 17 të PRE-së, Kapitulli 26 i PKZMSA-së. 8 Bazuar në masën 18 të PRE-së, kapitujt 25 dhe 26 të PKZMSA.
11
një model pilot të PPP nëpërmjet rishikimit të kornizës ligjore për partneritetin publiko-privat me
qëllim të gjetjes së një modeli të përshtatshëm për përshtatjen në sistemin e shkollave publike.9
Në mënyrë që të rrisim nivelin e punësimit, veçanërisht për të rinjtë dhe gratë, Qeveria do të
fokusohet në reformën dhe modernizimin e shërbimeve publike të punësimit nëpërmjet sigurimit
të funksionalitetit të plotë të Agjencisë për Punësim të Republikës së Kosovës (APRK) dhe rritjes
së kapaciteteve të saj për planifikimin, hartimin, zbatimin efektiv dhe monitorimin e masave aktive
të tregut të punës. Gjithashtu, si pjesë e masave, do të zbatohet Plani i Veprimit për Adresimin e
Papunësisë së të Rinjve. Mbështetje do të ofrohet edhe për praktikantët, iniciativat e punës
vullnetare, vetëpunësimin dhe ndërmarrësin. Një numër në rritje e sipër i grave do të përfshihen
në masat aktive të tregut të punës si dhe grupe të tjera të cenueshme dhe minoritare.10
Qeveria ka përcaktuar si prioritet përmirësimin e cilësisë dhe qasjes në shërbime shëndetësore.
Në kuadër të këtij sektori synohet ruajtja e shëndetit të popullsisë, promovimi i mënyrave të
shëndetshme të jetesës dhe ofrimi i shërbimeve cilësore dhe të sigurta shëndetësore, me qasje të
lehtë, të barabartë, pa rrezik financiar dhe me kosto-efektive. Së pari, sigurimi shëndetësor
universal dhe i detyrueshëm do të fillojë për të gjithë të punësuarit, bazuar në paketën bazë
shëndetësore. Cilësia e shërbimeve shëndetësore do të përmirësohet nëpërmjet ofrimit të
shërbimeve shëndetësore në shtëpi, shërbimeve shëndetësore në institucionet parashkollore dhe
shkollore, shërbime konsultative në kujdesin shëndetësor parësor dhe duke forcuar kapacitetet për
kardiologji dhe kardiokirurgji. Për më tepër, do të vazhdohet me ndërtimin e infrastrukturës
funksionale shëndetësore, dhe integrimin e teknologjisë informative në të gjitha institucionet.
Implementimi i reformave në arsim, implementimi i plani të veprimit për adresimin e papunësisë
së të rinjve, dhe sigurimi universal, i kombinuar me përjashtimet për kategoritë sociale të
përcaktuara nga Testi i Varfërisë, do të kontribuojë në gjithëpërfshirjen sociale dhe reduktimin e
varfërisë.11
1.2.2 Qeverisja e Mirë dhe Sundimi i Ligjit
Sektori buxhetor bartës: Rendi, Ligji dhe Siguria Publike
me sektorët përcjellës: Qeverisja e Përgjithshme Publike
Qeveria e Republikës së Kosovës është e përkushtuar për krijimin e një ekonomie funksionale të
tregut dhe për këtë nevojitet të kemi shërbime publike efikase për bizneset dhe qytetarët, me siguri
të lartë juridike dhe zbatim efektiv të ligjit.
Gjatë tre viteve të ardhshme, prioritet i Qeverisë mbetet zbatimi i kornizës strategjike për
reformën e administratës publike. Implementimi i kësaj strategjie fillimisht do të ndikoj direkt në
rritjen e produktivitetin të sektorit privat, duke rritur kualitetin e shërbimeve. Për më tepër ky
implementim është pjesë e zotimeve për përfitimin e mbështetjes së drejtpërdrejtë buxhetore
përmes fondeve të Komisionit Evropian. Në veçanti, fokusi kryesor do të jetë modernizimi i
administratës publike duke miratuar dhe zbatuar kornizën ligjore për administratën shtetërore,
pagat dhe shërbimin civil si dhe racionalizimin e agjencive të pavarura dhe ato qeveritare.
Zhvillimi dhe koordinimi i politikave do të përmirësohet përmes aplikimit të vlerësimit ex-ante të
legjislacionit dhe politikave, thjeshtësimit të legjislacionit dhe sistemit rregullativ. Procesi i
9 Bazuar në masën 3 të SKZH-së, masën 16 të PRE-së, kapitullin 26 të PKZMSA. 10 Bazuar në masën 19 të PRE-së kapitullin 19 të PKZMSA. 11 Bazuar në masën 20 të PRE-së.
12
planifikimit të politikave do të integrohet më mirë me planifikimin financiar dhe do të
përmirësohet nëpërmjet aranzhimeve të raportimit dhe monitorimit për të siguruar zbatim efikas.12
Reformat në menaxhimin e financave publike13 do të rrisin transparencën e procedurave dhe do
të zvogëlojnë korrupsionin. Përdorimi i prokurimit elektronik, përfshirë prokurimet e
centralizuara, do të bëhet i detyrueshëm për të gjitha organizatat buxhetore. Kjo do të rrisë
transparencën dhe do të siguroj racionalizim më të mirë të shpenzimit të prasë publike.
Në vazhdën e reformave të vazhdueshme për përmirësimin e mjedisit biznesor, prioritet kryesor
është zvogëlimi i mëtejshëm i barrës administrative. Në kuadër të kësaj, do të përgatitet dhe
zbatohet një program gjithëpërfshirës për zvogëlimin e barrës administrative; së paku 10% e
licencave dhe lejeve ekzistuese do të hiqen ose shkrihen së bashku dhe të tjerat do të rishikohen
dhe thjeshtohen. Thjeshtimi i procedurave administrative lidhur me tregtinë ndërkufitare do të
lehtësojë eksportet e ekonomisë së Kosovës. Një regjistër i të gjitha shërbimeve të ofruara nga
administrata publike do të përfundojë dhe një numër në rritje i shërbimeve online do të ofrohen
për qytetarët dhe bizneset përmes një pike të vetme kontakti.14
Me qëllim të rritjes së efikasitetit të gjyqësorit dhe zvogëlimit të numrit të lëndëve të pazgjidhura,
do të vazhdohet përkrahja për gjyqësorin përmes ngritjes së kapaciteteve dhe kompetencave të
gjykatave dhe duke zbatuar Sistemin Informativ për Menaxhimin e Lëndëve.15 Në veçanti, Qeveria
e Kosovës do të fokusohet në zbatimin e rekomandimeve të dala nga rishikimi funksional i
sektorit të sundimit të ligjit që ka për qëllim vlerësimin e funksionimit të sistemit aktual gjyqësor
dhe tenton të japë përgjigje në lidhje me përmirësimet apo ndërhyrjet eventuale që duhet bërë në
sistem në drejtim të funksionimit më të mirë të tij.
Duke pasur parasysh rëndësinë e pronës për investime ekonomike, pasurinë personale dhe barazinë
gjinore, prioritet specifik në lidhje me sundimin e ligjit është edhe sigurimi i të drejtave pronësore
duke adresuar informalitetin në sektorin e pronës së paluajtshme. Një fokus i veçantë do ti
kushtohet edhe sigurimit dhe formalizimit të të drejtave pronësore të grave.16
Për të siguruar funksionimin transparent të tregut dhe për të zvogëluar konkurrencën jo-lojale,
Qeveria do të rrisë përpjekjet për të reduktuar ekonominë joformale. Reforma e përgjithshme e
inspektimeve do të përmirësojë koordinimin dhe efektivitetin e tyre, do të vendosë qasje të bazuar
në vlerësimin e riskut për inspektimet dhe do të mundësojë shkëmbimin e informatave dhe
inspektimet e përbashkëta, ndërkohë që do të zvogëlojë barrën e inspektimeve të panevojshme për
bizneset që punojnë në pajtueshmëri me rregullativën. Krahas kësaj, përpjekjet për uljen e
ekonomisë jo-formale do të intensifikohen përmes strategjisë dhe planit të veprimit të rishikuar,
bazuar në vlerësimet e riskut të sektorëve më të prirur ndaj informalitetit.17
1.2.3 Industritë konkurruese
Sektori buxhetor bartës: Çështjet Ekonomike
12 Bazuar në masën 11 të SKZH-së, masën 8 të PRE-së, kapitullin 1.1.2 të PKZMSA 13 Pakoja e Reformës së Administratës Publike, e mbështetur nga mbështetja sektoriale buxhetore nga BE dhe duke përfshirë, ndër të tjera, Strategjinë për
Modernizimin e Administratës Publike, Strategjinë për Rregullimit më të Mirë, Strategjinë për Përmirësimin e Planifikimit dhe Koordinimit të Politikave
dhe Strategjinë e Menaxhimit të Financave Publike. 14 Bazuar në masat 8 dhe 9 të SKZH-së, masat 8 dhe 14 të PRE-së, kapitullin 1.1.2. të PKZMSA. 15 Bazuar në masën 14 të SKZH-së, masën 10 të PRE-së, kapitullin 23 të PKZMSA. 16 Bazuar në masën 13 të SKZH-së, masën 9 të PRE-së, kapitullin 23 të PKZMSA 17 Bazuar në masat 10 dhe 7 të SKZH-së, masën 11 të PRE-së, kapitullin 2.1 të PKZMSA
13
Në përputhje me synimet për të gjeneruar rritje të qëndrueshme ekonomike dhe për të fuqizuar
tutje pozitën konkurruese të ndërmarrjeve të Kosovës, Qeveria do të vazhdojë të përkrahë
zhvillimin e sektorit privat, arritjen e standardeve të cilësisë për eksport, promovimin dhe
përkrahjen e projekteve inovative përshirë mbështetjen e ndërmarrësve të rinj, ofrimin e
shërbimeve këshillimore, përmirësimin e politikave industriale si dhe promovimin e investimeve
të jashtme duke përfituar nga zbatimi i kornizës ligjore për investime strategjike. Gjatë periudhës
afatmesme fokusi kryesor i politikave të qeverisë do të jetë:
Në kuadër të zhvillimit të konkurrueshmërisë së sektorit privat përmes mbështetjes se NVM-ve
industriale, qëllimi është përmirësimi i konkurrueshmërisë së NVM-ve duke vendosur theksin në
mekanizma që përmirësojnë bashkëpunimin ndërmjet NVM-ve, rritjes së rrjetëzimit me kompani
rajonale dhe ato BE-së; përmirësimit të dialogut ndërmjet sektorit publik dhe privat, si dhe
identifikimit të potencialeve për përmirësimin dhe zhvillimin e zingjirëve të vlerës.
Me qëllim të përmirësimit të standardeve të cilësisë dhe kalimit në aktivitete me vlerë më të lartë
të shtuar, do të punohet në zhvillimin e mëtutjeshëm të infrastrukturës së cilësisë duke përafruar
legjislacionin me atë të BE-së dhe implementimin e tij si bazë për fuqizimin e sistemit të
koordinuar ndër-institucional18.
Promovimi i investimeve të huaja direkte mbetet prioritet i larë i vendit, për të cilën fokusi kryesor
gjatë periudhës afatmesme do të jetë në ngritjen e kapaciteteve të Agjencisë për Promovimin e
Investimeve dhe Mbështetjen e Ndërmarrjeve, në avancimin e shërbimeve dhe kujdesit ndaj
investitorëve të huaj para, gjatë dhe pas investimeve. Përkrahja dhe mbrojtja e investitorëve nga
diaspora gjithashtu do të jetë një prioritet i lartë, duke rritur bashkëpunimin me rrjetet e biznesit
të diasporës dhe duke i përfshirë në kuadër të skemave aktuale të përkrahjes19.
Për të rritur konkurrueshmërinë në sektorin e bujqësisë, do të punohet në zgjidhjen e çështjes së
tokave bujqësore të fragmentuara apo rregullimin e tokave bujqësore. Qeveria do të vazhdojë
mbështetjen e ndërmarrjeve në sektorin e bujqësisë, rritjen e produktivitetit dhe punësimit në këtë
sektorë. Përmes këtyre politikave, pritet rritja e zëvendësimit të produkteve bujqësore të
importuara me produkte vendore, ne veçanti do të punohet në avancimin e aktiviteteve bujqësore,
përkatësisht futjen e kulturave të reja që mund të kenë prioritet dhe aftësi konkurruese.
Qeveria e Kosovës mbetet e përkushtuar të sigurojë që shfrytëzimi i resurseve minerale siguron
maksimizimin e përfitimeve për vendin, në kushtet e një tregu të lirë, të hapur dhe transparent.
Zhvillimi i shpejtë dhe i qëndrueshëm ekonomik dhe social i Kosovës do të varet ndjeshëm nga
zbatimi i politikave dhe reformave të përshtatshme ekonomike dhe strukturore që mundësojnë
shfrytëzimin sa më racional të resurseve natyrore dhe njerëzore. Në këtë kontekst, shfrytëzimi i
potencialit mineral të vendit në funksion të zhvillimit ekonomik do të adresohet përmes krijimit
të modaliteteve institucionale për të mbështetur projekte të reja strategjike në sektorin minerar.20
Për më tepër, synohet të rritet efektiviteti dhe kontributi i ndërmarrjeve në pronësi shtetërore në
ekonomi, rritja e vlerës së tyre dhe rritja e të ardhurave për buxhetin e shtetit. Ky prioritet kryesisht
përfshinë zhvillimin e proceseve të analizave të rrezikut nga ndërmarrjet shtetërore në buxhet dhe
ne ekonominë e shtetit, përfshirë edhe futjen e sistemit të menaxhimit sipas objektivave në
vlerësimet e performancës së organeve qeverisëse të ndërmarrjeve publike.21
18 Masa 18 e SKZH-së, masa 6 e PRE-së, kapitulli 20 i PKZMSA-së 19 Bazuar në masën 19 të SKZH-së, kapitullin 20 të PKZMSA 20 Bazuar në masën 21 të SKZH-së. 21 Bazuar në masën 24 të SKZH-së,
14
Promovimi i Inovacionit dhe Zhvillimi i Teknologjisë, paraqet një prej prioriteteve më me rëndësi
të vendit, për të cilën fokusi kryesor gjatë periudhës afatmesme do të jetë avancimi i kornizës
strategjike dhe ligjore, si dhe fuqizimi i mekanizmave institucional për koordinim të aktiviteteve
në fushën e inovacionit dhe zhvillimit të teknologjisë. Në këtë kontekst, do të ndërmerren edhe
iniciativa për promovim të inovacionit, ngritjen e kapaciteteve në sektorin publik dhe privat
përmes programeve trajnuese dhe konsulencave, mbështetjen e ideve inovative, ndërtimin dhe
pajisjen e qendrave të inovacionit dhe ndërmarrësisë, ku bizneset (kryesisht të rinjtë) nëpërmjet
projekteve start-up mund të kthejnë idetë e tyre të reja në vlerë të shtuar për ekonominë tonë.22
1.2.4 Infrastruktura dhe Ambienti
Sektori buxhetor bartës: Çështjet Ekonomike
Me sektorët përcjellës: Mbrojtja e Mjedisit
Qeveria është zotuar për të ofruar infrastrukturën publike të nevojshme për krijimin e një mjedisi
më të mirë për biznes. Furnizimi i qëndrueshëm me energji dhe ujë, si dhe lidhja e transportit me
korridoret regjionale dhe evropiane do të krijojnë mjedis më të mirë për sektorin privat. Për
bizneset bashkëkohore infrastruktura teknologjike është e domosdoshme për të rritur
produktivitetin dhe ulur kostot operative. Kjo vlen edhe për sektorin e bujqësisë e cila ka nevojë
për infrastrukturë përcjellëse, siç është ajo e ujitjes. Por të gjitha këto duhet të bëhen në harmoni
të plotë dhe duke shfrytëzuar burimet natyrore në mënyrë sa më racionale, nëpërmjet balancës në
mes të nevojave të menjëhershme ekonomike dhe qëndrueshmërisë mjedisore.
Sigurimi i furnizimit me energji elektrike do të adresohet duke filluar ndërtimin e TC Kosova e
Re pas mbylljes financiare të marrëveshjes me investitorin privat dhe duke rehabilituar kapacitetet
e vjetruara të Kosovës B, ndërsa dekomisionimi i TC Kosova A do të bëhet në faza kohore deri në
funksionalizimin e TC Kosova e Re . Kjo gjithashtu kërkon zbatimin e reformave strukturore në
KEK, që është ndarja ligjore e gjenerimit nga aktivitetet minerare dhe hapja e minierave të reja të
qymyrit për të rritur sigurinë e furnizimit me kapacitetet e prodhimit të qymyrit.
Në të njëjtën kohë, siguria e furnizimit me energji elektrike do të rritet duke krijuar një treg të
hapur dhe konkurrues të energjisë elektrike i cili kërkon finalizimin e kornizës rregullative dhe
integrimin në tregun rajonal, duke përfshirë edhe funksionimin e linjës 400 kV të transmisionit
ndërmjet Kosovës dhe Shqipërisë, në pajtim me zotimet e procesit të Berlinit dhe direktivat e BE-
së në tregun unik të energjisë.23
Zvogëlimi i konsumit të energjisë përmes masave të efiçiencës do të vazhdojë të mbështetet nga
investimet në efiçiencën e energjisë në sektorin publik dhe në zbatimin e rrjeteve të ngrohjes
qendrore në qytetet e Kosovës që do të reduktojnë konsumin e energjisë në ndërtesat e banimit për
qëllime të ngrohjes. Korniza rregullative për standardet dhe kërkesat e performancës së energjisë
do të përmirësohet. Ligji i ri për Efiçiencën e Energjisë do të përcaktojë kornizën për zbatimin e
mekanizmave financues (Fondit për Efiçiencën e Energjisë) për masat e efiçiencës së energjisë në
sektorin privat dhe rezidencial dhe promovimin e përdorimit gjithëpërfshirës të iniciativave
ekzistuese si Programi Rajonal për Efiçiencën e Energjisë, me qëllim të arritjes së objektivit prej
9%24 të kursimit të energjisë deri në fund të vitit 2018.
22 Masa 30 e SKZH-së, masën 12 dhe 13 të PRE-së, kapitulli 10 i PKZMSA-së 23 Masat 25 dhe 26 të SKZH-së, masa 3 e PRE-se, Kapitulli 15 i PKZMSA-së. 24 Masa 27 e SKZH-së, masa 2 e PRE-se, kapitulli 15 i PKZMSA-së.
15
Përdorimi racional i burimeve të ripërtërishme të energjisë do të promovohet me anë të
rregulloreve mbi tarifat e feed-in për të gjitha llojet e burimeve të ripërtëritshme dhe nga
investimet e vazhdueshme private në energji diellore, të erës dhe hidrocentraleve të vogla.
Investimet private do të lehtësohen nëpërmjet krijimit të një pike të vetme kontakti (one-stop-shop)
për burimet e ripërtërishme të energjisë, me qëllim të përmirësimit të shërbimeve për këtë sektor.25
Qeveria e Republikës se Kosovës mbetet e përkushtuar në përmirësimin e mëtutjeshëm të
infrastrukturës rrugore dhe hekurudhore, duke u fokusuar në përfundimin e akseve kryesore
ndërkombëtare dhe rajonale rrugore si dhe linja ndërkombëtare hekurudhore për të mundësuar
qarkullim më të shpejtë dhe më të lirë të qytetarëve dhe mallrave, duke ulur kostot dhe distancat e
transportit të njerëzve dhe mallrave brenda dhe jashtë Kosovës. Kjo do të lehtësojë për bizneset
plasimin e mallrave në tregjet lokale dhe ndërkombëtare, ndërsa modernizimi i rrjetit hekurudhor
ndërkombëtar do të ndihmojë sektorin e eksportit të minerareve dhe mallrave bujqësore.26
Në aspektin e zhvillimit të TIK. Qeveria e Kosovës do të siguroj koordinimin e aktorëve të
ndryshëm të sektorit të teknologjisë informative në mënyrë që të sigurohet shtrirja dhe përdorimi
sa më i gjerë i TIK në proceset e bizneseve, institucioneve publike dhe institucioneve arsimore të
nevojshme për zhvillimin e konkurrueshmërisë dhe krijimit të vendeve të punës.27
Përmirësimi i infrastrukturës bujqësore në funksion të agrobiznesit, do të fokusohet në
vazhdimin e mbështetjes së zgjerimit të mbulueshmërisë së sistemit të ujitjes. Gjithashtu, do të
mbështeten tutje aktivitetet për zgjerimin e fermave përmes ofrimit të ndihmës direkte financiare
( subvencionimit) si dhe do të mbështet rritja e kapaciteteve përpunuese të industrisë ushqimore,
investimi në ndërmarrjet agro-përpunuese, përkatësisht zgjerimin e kapaciteteve përpunuese dhe
futjen e linjave të reja të prodhimit, investimet në higjienë dhe standarde të cilësisë. Të gjitha këto
masa janë në funksion të rritjes së produktivitetit, rritjes së prodhimit vendor, rritjes së punësimit
në ferma si dhe zëvendësimit të importeve.28
Shfrytëzimi racional dhe rritja e kapacitetit të burimeve ujore, synohet të mbështetet përmes
investimeve në rrjetin e ujësjellësit në të gjitha kompanitë rajonale të ujësjellësit, duke adresuar
humbjet teknike dhe komerciale të kompanive rajonale të furnizimit me ujë. Është me rëndësi të
theksohet se me qëllim të ruajtjes së resurseve ujore dhe shfrytëzimit racional të tyre, fillimisht do
të punohet në realizimin e studimeve të fizibilitetit për lokacionet e mundshme për ndërtimin e
akumulimit të ujërave sipërfaqësore. Përmes zbatimit të kësaj politike synohet të rritet shkalla e
efiçiencës në përdorimin e ujit dhe do të rritet shkalla e kontrollit dhe raportimit mbi sasinë e ujit
të shfrytëzuar / konsumuar.29
Sigurimi i përdorimit të qëndrueshëm të pyjeve të Kosovës, përmes këtij prioriteti synohet që të
ndalet rritmi i shpyllëzimit të pyjeve të Kosovës dhe të fillojë rigjenerimi dhe përdorimi i
qëndrueshëm i tyre, në funksion të konsumatorëve dhe përdorimit në sektorët industrial.
Përmirësimi i efikasitetit në menaxhimin më të mirë të pyjeve do të mbështesë industrinë e
përpunimit të drurit, duke siguruar çmim të drejtë dhe furnizim të qëndrueshëm me lëndën e pare.30
Gjatë periudhës afatmesme synohet, implementimi i reformës në Menaxhim të qëndrueshëm të
mbeturinave, që nënkupton dhënien e kompetencave shtesë komunave rreth menaxhimit të
mbeturinave në përputhje me Ligjin për Vetëqeverisje Lokale dhe Ligjin për Mbeturina, dhe që
25 Masa 28 e SKZH-së, masa 2 e PRE-se, kapitulli 15 i PKZMSA-së 26 Masa 29 e SKZH-së, kapitulli 14 i PKZMSA-së 27 Masa 30 e SKZH-së, masën 13 të PRE-së, kapitulli 10 i PKZMSA 28 Masa 31 e SKZH-së, masën 4 të PRE-së, kapitulli 11 i PKZMSA 29 Masa 32 e SKZH-së. 30 Masa 33 e SKZH-së, kapitulli 27 të PKZMSA
16
mundëson konsolidimin e kompanive publike për mbledhjen e mbeturinave si dhe kontraktimi i
operatorëve ekonomikë përmes partneriteteve publiko-private për menaxhimin e mbeturinave. Në
parim synimet e zbatimit të politikave janë të fokusuara drejt uljes së sasisë së mbeturinave dhe
uljen e rrezikut prej tyre, përkrahjen e iniciativave për ri-përdorim apo riciklim të mbeturinave
duke gjeneruar ndërkohë punësim dhe ulje të kostove për industritë prodhuese.31
1.2.5 Integrimi Evropian, politika e jashtme dhe çështjet e sigurisë
Sektori buxhetor bartës: Qeverisja e Përgjithshme
Me sektorët përcjellës: Mbrojtja dhe Rendi, Ligji, dhe Siguria Publike
Përmbushja e obligimeve që dalin nga procesi i integrimit evropian, forcimi i subjektivitetit
ndërkombëtar të Kosovës, me mision të posaçëm në arritjen e njohjeve të reja, anëtarësimin e plotë
në organizatat ndërkombëtare e rajonale dhe sjelljen e investimeve të huaja direkte në Kosovë,
mbeten ndër prioritetet kyçe.
Qeveria e Kosovës do të investojë në fuqizimin dhe thellimin e partneritetit special me Shtetet e
Bashkuara të Amerikës, si partneri më i rëndësishëm i Kosovës dhe popullit të saj. Bashkëpunimi
strategjik me vendet mike do të shtohet dhe fuqizohet. Gjithashtu, do të thellohet partneriteti
strategjik me Shqipërinë me qëllim të zhvillimit të ngushtë politik, ekonomik dhe kulturor.
Parimi themelor në fushën e bashkëpunimit rajonal është fqinjësia e mirë dhe konstruktive përmes
raporteve bilaterale dhe rajonale. Kështu, Qeveria e Kosovës synon ndërtim të marrëdhënieve
fqinjësore edhe me Serbinë. Mbi bazën e përcaktimit të kornizës kohore dhe zhvillimit të
konsensusit të brendshëm politik e qytetar do ta përmbyllim suksesshëm procesin e dialogut me
Serbinë.
Kosova, pa asnjë dilemë, synon anëtarësimin në NATO. Po ashtu, prania e vazhdueshme e NATO-
s në Kosovë është siguri dhe mundësi shtesë për shtetin dhe qytetarët e Kosovës. Ne do të
transformojmë FSK-në në FAK në bashkëpunim të ngushtë me NATO-në, duke siguruar kështu
vazhdimin e përkrahjes së plotë në profesionalizimin e forcave tona të armatosura sipas
standardeve të NATO-s.
Në fushën e integrimit evropian, Qeveria e Kosovës mbetet e përkushtuar që shumë shpejt të
përmbush kriteret e mbetura për liberalizimin e vizave dhe sipas afateve të dakorduara me
Komisionin Evropian të zbatoj në tërësi Marrëveshjen e Stabilizim-Asociimit (MSA). Në këtë
drejtim, organizatat buxhetore identifikojnë prioritet veçanërisht veprimet në kuadër të MSA-së të
cilat përfshijnë angazhime të rëndësishme afatshkurtra dhe afatmesme (2018-2020) të vendosura
edhe në kuadër të shtyllave të Strategjisë Kombëtare për Zhvillim, Agjendës Evropiane të
Reformave, Programit për Reforma në Ekonomi; Programit Kombëtar për Zbatimin e Marrëveshje
së Stabilizim Asociimit (PKZMSA) dhe veprimet që synojnë maksimizimin e përdorimit të
fondeve të BE si pjesë e Instrumentit të Para-Anëtarësimi (IPA), mbështetja buxhetore nga korniza
e BE për investime në Ballkanin Perëndimor, si dhe partnerët e tjerë zhvillimorë.
Prandaj, zbatimi i MSA-së dhe detyrimeve të tjera të procesit të integrimit evropian përbën njërën
nga shtyllat e Programit të Qeverisë 2017-2021. Përmbushja e detyrimeve të MSA-së kërkon
zbatimin e një numri të madh reformash të thella juridike, politike, ekonomike dhe institucionale.
31 Masa 34 e SKZH-së, kapitulli 27 të PKZMSA
17
PJESA E DYTË
2.1. KORNIZA MAKROEKONOMIKE
Hyrje
Korniza Afatmesme e Shpenzimeve 2019-2021 është ndërtuar mbi një skenar makroekonomik që
parasheh përshpejtim të rritjes ekonomike në vend, dhe koincidon me optimizëm më të lartë për
rritje në shumicën e ekonomive me të cilat Kosova është e ndërvarur. Brenda periudhës afatmesme,
rritja reale ekonomike pritet të përshpejtohet nga trendi historik prej 4%, në një trajektore të re të
rritjes drejt 5%.
Rritja ekonomike mbështetet në një kombinim të rritjes së kërkesës së brendshme dhe asaj të
jashtme. Investimet më të larta priten si përgjigje ndaj kushteve më të mira kreditore dhe
përmirësimeve në mjedisin afarist, ndërsa një pako investimesh të larta publike me financim
buxhetor dhe nga huamarrja e jashtme pritet të i ofrojnë stimuls më të lartë rritjes ekonomike. Kjo
rritje e aktivitetit investues, së bashku me uljen e kostos kreditore, pritet të mbështesin edhe më
tutje rritjen e konsumit privat. Në anën tjetër, përshpejtimi i rritjes në Evropë dhe partnerët tjerë
tregtar të Kosovës do të mbështesë rritjen e të hyrave nga jashtë, kërkesën më të lartë për eksportet
kosovare, dhe shtimin e investime të huaja direkte.
Pas një periudhe 3 vjeçare të ngadalësimit në ndryshimin e çmimeve, presionet inflacionare – si
rezultat i zhvillimeve ndërkombëtare – pritet të jenë më të larta gjatë periudhës afatmesme, me një
mesatare ndryshimi në çmimet e konsumit prej 1.7%. Ndryshimi i gjithmbarshëm i nivelit të
çmimeve (deflatori) pritet të ketë një mesatare prej 1.2% përgjatë periudhës afatmesme.
Mbi këto parashikime makroekonomike, korniza fiskale parasheh që të hyrat buxhetore do
mbarëvajnë pjesëmarrje prej 27% në BPV. Një rënie e lehtë në të hyra si rezultat i implementimit
të vazhdueshëm të Marrëveshjes për Stabilizim dhe Associim, stimujve tatimor për prodhim, dhe
planifikimit shumë konzervativ të të hyrave jo-tatimore, pritet të kompenzohet nga përfitimet
fiskale si rezultat i masave për reduktimin e informalitetit ekonomik.
Me të hyra prej 27% të BPV-së, KASH 2019-2021 parasheh një hapësirë për shpenzime me një
mesatare vjetore prej 31.6% të BPV-së në vit. Përderisa deficiti buxhetor, i kufizuar me rregullën
fiskale në 2% të BPV-së, pritet të jetë nga 1.8% e BPV-së më 2018, në 2% deri më 2021, mbi 2%
e BPV-së në investime kapitale shtesë pritet të financohen nga huamarrja koncesionale afat-gjatë,
dhe shftrytëzimi i mjeteve nga likuidimi i ndërmarrjeve shoqërore. Përgjatë periudhës afatmesme,
shpenzimet rrjedhëse pritet të përcjellin trendin e rritjes nominale të BPV, mbarëvajtur një
pjesëmarrje mbi 20% të BPV-së. Shpenzimet kapitale, në anën tjetër, janë projektuar me
pjesëmarrje që tejkalon 10% të BPV-së përgjatë periudhës afatmesme.
2.1.1. Ambienti i Jashtëm Ekonomik
Sipas publikimit më të fundit të Parashikimit Ekonomik Botëror (angl. Ëorld Economic Outlook)
të Fondit Monetar Ndërkombëtar (FMN) në tetor 2017, BPV-ja në nivel global pritet të rritet nga
18
3.2% më 2016 në 3.6% dhe 3.7% më 2017 dhe 2018.32 Ky momentum i rritjes pritet të vazhdojë
me një mesatare prej 3.8% në periudhën afatmesme 2019-2021.
Në krahasim me vlerësimet e muajit prill 2017, parashikimet për rritjen reale të BPV-së së
konsoliduar për ekonomitë e Bashkimit Evropian janë rishikuar lartë, me 0.3% për vitin 2017, dhe
0.3% për vitin 2018, në 2.3% dhe 2.1% respektivisht. Në anën tjetër, ekonomitë evropiane në
zhvillim, që përfshijnë shumicën e shteteve anëtare të CEFTA-s dhe Turqinë, pritet të rriten me
një mesatare prej 4.5% më 2017 (nga 3% sa ishte parashikimi në prill), dhe 3.5% më 2018.
Grafiku 1. Rritja globale
Përforcimi i variablave
themelore ekonomike si
në vendet e zhvilluara
ashtu edhe në vendet në
zhvillim ka ndikuar
edhe në rishikimin
pozitiv të pritjeve për
volumin e tregtisë
botërore, që nga një
rritje prej 2.4% në vitin
2016 pritet të
përshpejtohet në një
mesatare prej 4.1% më
2017 dhe 2018.
Grafiku 2. Inflacioni
Ndikimi pozitiv në
ekonominë e Kosovës pritet
të vazhdojë përmes kërkesës
më të lartë për eksporte të
mallrave dhe shërbimeve,
remitencave më të larta, dhe
mbarëvajtje të kostove të
ulëta të kreditimit.
Çmimet ndërkombëtare të
komoditeteve bazë, sipas
FMN-së, vlerësohet se janë
rritur me 12.7% në 2017,
kryesisht si rezultat i rritjes së
çmimeve të komoditeteve
ushqimore, metaleve dhe
naftës krudo.33 Sidoqoftë,
32 Baza e të dhënave të FMN-së në WEO, tetor 2017
33 FMN raporti WEO, tetor 2017
19
FMN dhe Banka Botërore parashikojnë që çmimet e këtyre komoditeteve do të mbesin relativisht
stabile në periudhën afatmesme. Inflacioni mesatar në konsum në vendet e Bashkimit Evropian,
sipas FMN-së, parashihet të jetë 1.7% në 2018. Brenda Eurozonës, kjo normë pritet të jetë 1.4%
më 2018, ndërsa deri në vitin 2020 kjo normë pritet të arrijë gradualisht targetin e Bankës Qendrore
Evropiane prej 2%.
2.1.2. Zhvillimet e Fundit Ekonomike në Kosovë
Sipas matjeve preliminare tremujore nga Agjencia e Statistikave të Kosovës (ASK), BPV-ja
nominale gjatë vitit 2017 është rritur me mbi 3.7% krahasuar me vitin paraprak. Bazuar në
historinë e deritanishme, vlerësimet vjetore janë zakonisht më të larta se ato tremujore, prandaj
pritet që vlerësimi i rritjes përfundimtare të jetë edhe më i lartë.
Të dhënat për indikatorët kryesor ekonomik tregojnë se viti 2017 është përcjellë me rritje dhe
ndryshim në model të rritjes, me fokus tek rritja eksporteve të mallrave dhe shërbimeve, si dhe në
investime. Të gjitha parashikimet, ato të Bankës Botërore, Fondit Monetar dhe Ministrisë së
Financave, kanë vendosur pritjet për rritje në vitin 2017 në mbi 4%34.
Sipas ASK-së, përkundër një inflacioni mesatar gjatë vitit 2017 prej 1.5% në çmimet e konsumit,
dhe 4.0% në çmimet e importit, rënia në kostot e investimit dhe eksportit ka bërë që viti 2017 të
përmbyllet me deflacion prej 0.2%, në nivel të BPV-së.
Konsumi agregat, sipas vlerësimeve preliminare, ka mbetur i njëjtë në vitin 2017 krahasuar me
vitin 2016. Por, të dhënat e tatimit mbi vlerën e shtuar tregojnë për një rritje prej 9%, që është
indikator i qartë se konsumi ka pasur rritje. Shpërndarja gjithashtu ka mbetur e njëjtë midis
konsumit privat dhe atij publik.
Përderisa vëllimi i përgjithshëm i importeve është rritur, çmimet reale të importit janë rritur (4%
krahasuar me vitin 2016). Rritja e vëllimit rrjedh kryesisht nga rritja e përgjithshme e investimeve.
Si rezultat, rritja e çmimit të importit ka ndikuar pjesërisht edhe në konsumin e brendshëm.
34 Raporti Ballkani Perëndimor/Raporti i Rregullt Ekonomik Nr.13, Ekspozimi ndaj dobësive ngadalëson rritjen ekonomike, Banka Botërore, në prill 2018, ekonomia
e Kosovës vlerësohet se ka regjistruar rritje prej 4.4% më 2017, kurse BPV në nivel regjionit pritet të jetë rreth 2.4%.
20
Grafiku 3.Rritja në % e importeve dhe eksporteve
Eksportet kanë pasur një rritje reale
prej 23.7% në krahasim me vitin
2016. Eksporti i mallrave gjatë viti
2017, në krahasim me vitin paraprak,
ishte më i lartë për 23.1%, ndërsa
eksporti i shërbimeve 23.9%35.
Importet reale ishin për 5.5% më të
larta. Rritja e eksportit të mallrave
është kryesisht rezultat i rritjes së
çmimeve globale për nikelin dhe
plumbin. Si rezultat i çmimeve,
prodhimi i metaleve bazë dhe
produkteve minerale që stimulojnë eksporte kanë bërë që këto dy kategori të përbëjnë 55% të
totalit të eksporteve të mallrave.
Një sektor eksporti i rëndësishëm me një rritje të qëndrueshme është sektori i bujqësisë,
veçanërisht eksporti i produkteve bimore, me rritje prej 39.3% gjatë vitit 2017. Rritja e këtij sektori
kryesisht është nxitur nga rritja e marrëveshjeve të favorshme tregtare me partnerët tregtarë,
sidomos vendet e BE-së.
Grafiku 4. Diversifikimi i eksporteve
Diversifikimi i përgjithshëm i
strukturës së eksportit vazhdon me një
përmirësim të ndjeshëm nga viti
paraprak, siç mund të shihet edhe nga
ulja e vazhdueshme e koncentrimit të
eksporteve në produkte të caktuara në
grafikun më lartë. Rritja më e
ndjeshme e eksportit ka ardhur drejt
vendeve anëtare të CEFTA-s, kryesisht
Shqipërisë dhe Malit të Zi.
Mbulimi i importeve nga eksporti i mallrave është 14% në vitin 2017, pak më i lartë se një vit më
parë (11.7%). Në vitin 2017, pjesa e produkteve minerale të importuara në Kosovë përbënte rreth
17% të totalit të importeve (një rritje e konsiderueshme pas rënies së vitit paraprak me 11.7%).
35 Të dhënat nominale të ASK për tregtinë e jashtme në llogaritë kombëtare kanë diskrepancë me të dhënat e Bankës Qëndrore nga Bilanci i
Pagesave
21
Kategoria e mallrave të importuara (niveli i lartë i diversifikimit të produkteve të importit) mbetet
e njëjtë ndaj totalit të importit të mallrave krahasuar me vitin e kaluar.
Importi i mallrave nga vendet e BE-së ka pak a shumë të njëjtin nivel në të gjithë grupin (rreth 42-
43% të importeve totale), ku 28.8% të importeve nga BE-ja vijnë nga Gjermania. Në anën tjetër,
importet nga vendet anëtare të CEFTA-s përbëjnë rreth 28% të totalit të importeve, kryesisht nga
Serbia, Maqedonia dhe Shqipëria. Nga mallrat e importuara 47.4% ishin mallra të ndërmjetme,
35.1% ishin mallra konsumuese, 9.8% ishin mallra kapitale dhe 7.7% mallra tjera.36
Bilanci i shërbimeve gjatë vitit 2017, është rritur me 38% krahasuar me vitin 2016. Shërbimet e
udhëtimit dominojnë me një pjesëmarrje prej rreth 81% të totalit të shërbimeve të eksportuara. Kjo
kategori është rritur me 19.5% krahasuar me vitin paraprak, ndërsa importi i shërbimeve të
udhëtimit është rritur me 2.7%.
Investimet - gjatë vitit 2017 investimet vlerësohet të kenë qenë 29% e BPV-së, nga të cilat
investimet e përgjithshme private gjatë vitit 2017 janë rritur për 15.6% në terma real. Rritja e
investimeve private kryesisht rrjedh nga riinvestimi i të ardhurave të investitorëve të huaj në baza
të rregullta, si dhe tendenca e vazhdueshme e diasporës kosovare për blerjen e pasurive të
paluajtshme në vend.
Investimet e reja po nxiten kryesisht nga arsyeja se Kosova po shfaqet si mjedis më i mirë i
investimeve si rezultat i reformave strukturore. Përveç kësaj, normat e interesit për kreditë
komerciale po zvogëlohen në mënyrë të vazhdueshme, ku normat e interesit të bankave komerciale
për kreditë aktualisht janë ulur në 6.7% në fund të vitit 2017, kundrejt 7.2% sa ishin në vitin 2016.
Remitencat shënuan rritje prej 9.9% në krahasim me vitin 2016. Vazhdojnë të mbeten të larta
remitencat që vijnë nga Gjermania dhe Zvicra të cilat përbëjnë rreth 60% të totalit të remitencave.
Investimet e Huaja Direkte janë rritur për 30.8% në krahasim me vitin 2016, duke arritur vlerën
në 287.8 milionë euro, nga 220 milionë sa ishin në vitin 2016. Në kuadër të IHD-ve, shërbimet
financiare treguan rritjen më të madhe prej 36 milionë euro, pasuar nga patundshmëria, qiradhënia
dhe aktivitetet banesore të cilat kishin rritje prej 19.6 milionë euro. Mbi 35% të totalit të IHD-ve
ishin nga Gjermania dhe Mbretëria e Bashkuar, të cilat krahasuar me vitin e kaluar shënuan rritje.
Punësimi dhe papunësia - të dhënat e fundit na tregojnë se shkalla e punësimit në fund të vitit
2017 ishte 29.8%, në krahasim me 28% sa ishte në fund të vitit 2016. Shkalla e pjesëmarrjes në
fuqinë punëtore është rritur në 42.8%, nga 38.7%, sa ishte në vitin 2016.
36 Importi i mallrave sipas kategorizimit Broad Economic Categories(BEC)
22
Grafiku 5. Shkalla e punësimit dhe papunësisë
Si rezultat i rritjes së pjesëmarrjes në tregun
e punës, edhe përkundër një rritje të
konsiderueshme të punësimit, shkalla e
papunësisë u rrit në 30.5%, përderisa në fund
të vitit 2016 ishte 27.5%. Megjithatë, ky
është një indikator pozitiv që tregon se
shumë qytetarë të moshës së punës kanë
filluar aktivisht të kërkojnë punë, përderisa
më herët ishin të dekurajuar.
Sipas të dhënave për tremujorin e katërt të
vitit 2017, indeksi i konfidencës së biznesit tregon se tendenca kryesore e klimës së biznesit është
pozitive për këtë periudhë, gjithashtu edhe pritjet për periudhën e ardhshme janë mjaft pozitive.
Grafiku 6. Shkalla e inflacionit
Inflacioni - gjatë vitit 2017
shënoi rritje prej 1.5% në çmimet
e konsumit, kryesisht i nxitur nga
luhatjet në çmimet e mallrave në
tregjet ndërkombëtare. Inflacioni
reflekton kryesisht rritjen e
çmimeve të komoditeteve, e cila
ndikon çmimet e importit për
ushqime dhe pije jo-alkoolike.
Gjatë vitit 2017, deficiti i
llogarisë rrjedhëse ishte rreth
7% e BPV-së së vlerësuar, nga
7.9% sa ishte në vitin 2016.
Bilanci tregtar i mallrave për vitin 2017 vlerësohet të jetë -39.2%. të BPV-së37 (ndërsa bilanci i
mallrave dhe shërbimeve -26.8%).
37 Shih shënimin 3 për të dhënat e BQK dhe ASK
23
Grafiku 7. Trendi i normave të interesit, depozitave dhe diferenca në mes tyre të kreditë e reja
Sektori bankar vazhdoj të
shënojë rritje të
përshpejtuar në kreditim.
Në muajin dhjetor 2017,
stoku i kredive arriti vlerën
prej rreth 2.5 miliardë Euro
(2,486 milion), duke
shënuar kështu një rritje
prej 11.4% në krahasim me
periudhën e njëjtë kohore
të vitit paraprak. Kjo rritje
shënon edhe normën më të
lartë të rritjes në gjashtë
vitet e fundit. Krahasuar
me vitin paraprak, në këtë periudhë kohore, kreditë individuale kanë shënuar rritje më të madhe se
rritja e kredive të ndërmarrjeve me nga 12.7% dhe 10.7% respektivisht.
Në muajin dhjetor 2017 totali i depozitave arriti vlerën prej 3 miliardë Euro (3,092 milion), duke
shënuar kështu një rritje vjetore prej 6.6%. Ashtu si vitin e kaluar, rritja e depozitave biznesore
vazhdon të jetë dominuese në raport me rritjen e depozitave individuale me nga 13.8% dhe 2.1%
respektivisht.
Edhe këtë vit, pjesëmarrja e depozitave individuale vazhdon të përbëjë shumicën e portfolios së
depozitave me 70.1% (2,167 milionë); e përcjellë nga depozitat biznesore me 24.6% (762 milionë).
Grafiku 8. Norma e interesit të kredive në %
Normat e interesit të kredive
janë karakterizuar me një rënie
të konsiderueshme në tre
tremujorët e parë të vitit 2017,
duke vazhduar me një ngritje në
tre-mujorin e fundit. Sidoqoftë,
2017 përmbyllet me normë
mesatare të kredisë prej 6.83%
apo 0.64 pikë të përqindjes më
të ulët se në vitin e kaluar.
Në anën tjetër, norma e
depozitave mbetet relativisht e njëjtë dhe mesatarisht karakterizohet me një rritje prej 0.03 pikë të
përqindjes. Norma mesatare më 2017 ishte në 1.04%, duke e zgjeruar edhe më tej diferencën në
mes të kredive dhe depozitave (nga 5.58 pikë të përqindjes në 5.81).
24
2.1.3. Parashikimi Makroekonomik 2018-2021
Për periudhën 2018-2021, bazuar në të dhënat e publikuara për të gjithë indikatorët, si dhe në
projeksionet e publikuara deri më tani nga organizatat ndërkombëtare, Ministria e Financave nuk
gjen evidencë për ndryshimin e parashikimeve të deritanishme, gjegjësisht parashikimeve të
publikuara në Programin për Reforma në Ekonomi 2018-2020.
Megjithatë, si rezultat i ndryshimit të bazës për vitin 2017, struktura e rritjes së pritur ekonomike
ndryshon në krahasim me parashikimet e mëhershme. Rritja ekonomike do të vazhdoj të jetë e
nxitur kryesisht nga të njëjtët shtytës (investimet, eksporti, konsumi privat, eksporti), mirëpo
investimet publike dhe private pritet të kenë rol më të theksuar në rritjen e BPV-së. Për periudhën
2018-2021 rritja mesatare reale projektohet të jetë 5.0%, duke filluar nga vlerësimi prej 4.6% për
vitin 2018, 4.9% për vitin 2019, dhe duke tejkaluar normën prej 5% nga viti 2020 e tutje.
Parashikimet bazohen në zhvillimet e favorshme ekonomike në vend si dhe ato ndërkombëtare,
dhe janë vazhdimësi e pritjeve pozitive për shpenzim dhe investim nga bizneset dhe konsumatorët.
Përderisa kontributi i konsumit pritet të mbetet afërsisht konstant, rritja e vazhdueshme e
eksporteve dhe investimeve pritet të përshpejtojnë trendin. Mbi të gjitha, një pako investimesh
publike në vlerë prej 3 miliardë Euro për periudhën 2018-2021 (ku 25% e këtij stimuluesi pritet të
financohet jashtë burimeve të rregullta buxhetore), vlerësohet se do japin shtytje të theksuar për
përshpejtimin e trendit të rritjes ekonomike.
Niveli i lartë i konsumit në BPV konsiston kryesisht nga ai privat, që mbështetet nga remitencat
dhe kushtet e favorshme të kredive konsumuese. Përmirësimi i kushteve kreditore (si kostos ashtu
edhe çasjes) pritet të ndikojnë në rritjen e kredive konsumuese, duke bërë kështu që konsumi privat
të mbetet një faktor i rëndësishëm i rritjes ekonomike gjatë periudhës 2018-2021.
Megjithatë, investimet private pritet të rriten në masë të moderuar bazuar në trendin e deritanishëm,
e që së bashku me investime publike do të çojnë në një rritje reale prej 8.1% të kompetentes së
investimit total përgjatë periudhës së ardhshme afatmesme.
Nga ana e ofertës, Qeveria po bën përpjekje të vazhdueshme për të ndihmuar prodhuesit vendor të
zgjerojnë linjat e prodhimit për të stimuluar eksportin, sidomos duke pasur parasysh se periudha
në vijim është e një rëndësie të veçantë si rezultat i hapjes së tregjeve të reja pas zbatimit të MSA-
së.38 Në këtë drejtim, lehtësirat tatimore nga Ministria e Financave pritet të kenë ndikim në
zgjerimin e aktivitetit prodhues në vend.
Bilanci tregtar negativ vazhdon të jetë sfidë për ekonominë e Kosovës. Duke pas parasysh se
metalet përbëjnë mbi 35% të të gjitha eksporteve, është rritur rëndësia e diversifikimit më të lartë
të mallrave të eksportit kosovar. Për këtë Qeveria po angazhohet në vazhdimësi duke mundësuar
kosto më të ulëta për bizneset prodhuese. Në periudhën 2018-2021, rritja e eksporteve do vazhdojë,
kryesisht në përputhje me rritjen e kërkesës së huaj, sipas parashikimeve të institucioneve
ndërkombëtare.
Eksportet e mallrave pritet të shënojnë rritje nominale mesatare prej rreth 5.4% (apo 3.7% reale)
për periudhën 2018-2021, me përmirësim të ndjeshëm të strukturës. Ky projeksion është në pajtim
me rritjen e parashikimit të kërkesës nga jashtë, por edhe si rezultat i rritjes së konkurrueshmërisë
së eksporteve kosovare për shkak të uljes së kostove të prodhimit, si dhe ngritjes së margjinave si
rezultat i ngritjes së çmimeve ndërkombëtare.
38 ‘Marrëveshja per Stabilizim Ascociim’, njëri ndër qëllimet e së cilës është ulja/heqja e barrierave tatimore në tregti (taksa doganore) me qëllim të krijimit të tregut të përbashkët me BE-në
25
Importi i mallrave vazhdon të mbajë trendët e deritanishëm, ku projektohet të rritet me një normë
prej rreth 4.6% në vlera reale për periudhën afat-mesme. Mbi trendin historik, rritja domethënëse
e investimeve publike pritet të ketë impuls të përkohshëm përshpejtues në trendin e importeve.
Bilanci i shërbimeve parashihet të mbetet pozitiv me rritje reale të eksportit të shërbimeve prej
3.2% në mesatare për periudhën 2018-2021.
Deficiti i llogarisë rrjedhëse të bilancit të pagesave do të mbetet pothuajse i njëjtë në vitet 2018-
2021 (rreth -9.4% të BPV-së) i nxitur kryesisht nga projektet e (planifikuara) infrastrukturës
publike. Bilanci tregtar i përgjithshëm tregtar (mallra dhe shërbime) për periudhën 2019-2021
përllogaritet të arrijë në rreth -27.4% të BPV-së (ndërsa vetëm bilanci i mallrave në -40.9% të
BPV-së), në nivel të ngjashëm me vitin 2018, përkundër ngritjes së vazhdueshme të importit si
rezultat i rritjes së investimeve infrastrukturore.
Grafiku 9. Pjesëmarrja e komponentëve në rritjen e BPV-së
Konsumi dhe Investimet po ashtu pritet të
mbështeten nga komponentët tjerë të
bilancit të pagesave, që përcaktohen
kryesisht nga lëvizjet ekzogjene në
ekonominë globale.
Gjykuar nga muajt e parë të 2018-ës, por
edhe duke parë parashikimet për
inflacionin global e në veçanti atë të BE-së,
pritet që inflacioni në konsum për
periudhën e ardhshme afatmesme në
Kosovë të shënojë 1.7% në mesatare vjetore. Çmimet e importit pritet të rriten me një mesatare
prej 2.5%, ndërsa deflatori i përgjithshëm i BPV-së pritet të shënojë rritje mesatare prej 1.2% në
vit.
Si rezultat i rritjes së të hyrave të disponueshme, por edhe përmirësimit të kushteve kreditore, në
vendet e përqendrimit të diasporës kosovare, remitencat pritet të vazhdojnë rritjen me 3% në vit,
ndërsa Investimet e Huaja Direkte me rreth 10% në vit, përgjatë periudhës 2018-2021.
2.2. KORNIZA FISKALE 2019-2021
Qeveria e Kosovës vazhdon të ndjekë strategji konservative në politikën makroekonomike duke
synuar nivele të ulëta të deficitit buxhetor që sigurojnë rezerva të mjaftueshme buxhetore dhe
shmangin akumulimin e tepruar të borxhit publik. Kjo e gjitha me qëllim që të ruaj një mjedis të
qëndrueshëm makro-fiskal që favorizon rritjen ekonomike të nxitur nga sektori privat.
Dokumenti i KASH-it në vazhdimësi është bazuar në ruajtjen dhe zhvillimin e mëtejshëm të
kornizës fiskale të bazuar në rregulla fiskale shumë të rëndësishme, duke përfshirë rregulla që
kërkojnë:
Rishikime buxhetore me ndikim neutral në deficit,
Kufizim të deficitit buxhetor në 2% të BPV-së,
26
Kërkesën që fatura e pagave publike të ketë pjesëmarrje konstante në raport me BPV-në
nominale, dhe
Kufizimi i borxhit prej 40% të BPV-së, gjegjësisht 30% për përjashtimin e investimeve
kapitale nga rregulla e deficitit, sipas “klauzolës së investimeve”.
Përjashtimi nga kufizimi i deficitit për projektet kapitale të financuara nëpërmjet huadhënies
afatgjate dhe koncesionare të donatorëve, ose atyre të financuara nga likuidimi i aseteve të
Ndërmarrjeve Shoqërore, ofron hapësirë të mjaftueshme për të trajtuar këto mangësi brenda një
kornize të kujdesshme dhe të shëndoshë fiskale.
Në këtë kontekst strategjik, objektivat fiskale afatmesme të Qeverisë mbështeten në parimet si më
poshtë:
Të mbajë lartë nivelin e investimeve kapitale si pjesë të shpenzimeve të përgjithshme
për të adresuar pengesat strukturore dhe për të rritur konkurrencën përmes përmirësimit
të infrastrukturës publike,
Racionalizimi i shpenzimeve operative dhe krijimi i hapësirës për rritjen e financimit
dhe efektivitetit të institucioneve gjyqësore, shëndetësore dhe arsimore,
Përcaktimi i financimit koncesional të borxhit të jashtëm për projektet strategjike të
investimeve kapitale,
Përmirësimi i efektivitetit të shpenzimeve sociale dhe subvencioneve bujqësore
përmes targetimit më të mirë.
Mobilizimi i të hyrave duke zgjeruar bazën tatimore në vend të rritjes së normave
tatimore statutore,
Nxitja e eksporteve dhe zëvendësimi i importeve përmes lirimeve të tatimeve indirekte
për prodhuesit vendor,
Thjeshtëzimi i tarifave administrative dhe zvogëlimi i barrës rregullative.
Bazuar në objektivat e politikave fiskale të lartpërmendura, KASH 2019-2021 mbarëvanë e
strategjisë fiskale të filluar me buxhetin e vitit 2018, duke shpërndarë hapësirën fiskale margjinale
që rrjedh nga rritja e parashikuar e të hyrave në: a) rritjen e shpenzimeve kapitale për të trajtuar
mangësitë e konkurrencës, dhe b) shpenzime më të larta operative për përmirësimin e ofrimit të
shërbimeve publike në sektorët me prioritet.
Megjithatë, një nga sfidat kryesore fiskale për arritjen e këtyre objektivave, siç është theksuar në
analizën e skenarëve alternativë për këtë dokument, mbetet vështirësia e mbajtjes së presioneve të
shpenzimeve sociale dhe zbatimi në mënyrë më efikase i skemave të mbrojtjes sociale.
Për sa i përket të hyrave, pjesa më e madhe e humbjeve të të hyrave nga zbatimi i Marrëveshjes së
Stabilizim Asociimit (MSA) tashmë është akomoduar, ndërsa pjesa e mbetur është plotësisht e
llogaritur në periudhën afatmesme. Humbjet e limituara nga skemat për stimulimin e prodhimit –
përmes eliminimit të detyrimit doganor dhe akcizës në inpute prodhuese, pjesë rezervë, dhe pajisje
të teknologjisë informative – janë po ashtu të përllogaritura në skenarin afatmesëm. Rritja e vetme
në normat statutore është planifikuar për akcizat e duhanit. Kjo rritje është në përputhje me një
plan transparent shumëvjeçar.
27
2.2.2. TË HYRAT DHE SHPENZIMET QEVERITARE
2.2.2.1. Parashikimi i të hyrave për periudhën 2019-2021
Parashikimet e të hyrave buxhetore afatmesme janë në përputhje me rritjen e parashikuar të bazave
tatimore relevante në nivel makroekonomik, nën supozimin e normës konstante efektive të
tatimeve. Parashikimet gjithashtu përfshijnë supozime konservative mbi të ardhurat nga
përmbushja më e lartë si rezultat i përmirësimit të administrimit të tatimeve. Për këtë të fundit,
Qeveria ka bërë një vlerësim të përbashkët me ndihmën teknike nga FMN-ja dhe ka identifikuar
masa për të përmirësuar përmbushjen vullnetare dhe efektivitetin e auditimit të bazuar në rrezik.
Në përgjithësi, të hyrat totale buxhetore pritet të rriten me 5.85% në vitin e parë të kornizës, nga
1,816.9 milionë euro në 2018 në 1,923.3 milionë euro në 2019. Të hyrat parashikohen të arrijnë
në 2,159.6 milionë në vitin 2021 dhe në mesatare për periudhën afatmesme pritet të rriten me
normën prej 5.9%. Pjesëmarrja e tatimeve direkte në raport me të hyrat totale tatimore parashikohet
të rritet nga 16.6% në 2018, në 17.1% në vitin 2021. TVSH-ja dhe akciza pritet të jenë
kontribuuesit kryesor në vlerë, duke mbajtur një pjesëmarrje prej 80% në totalin e tatimit të
arkëtuar në periudhën afatmesme.
Të hyrat direkte tatimore parashikohet të rriten me një mesatare vjetore prej 7.6%. Në anën tjetër,
rritja nominale e të ardhurave kombëtare (BPV dhe të hyrat nga jashtë), vlerësohet se do rriten me
8.2% për periudhën afatmesme, duke qenë kështu nxitësi kyç i rritjes së të ardhurave nga tatimet
direkte.
Tabela 1. Projeksioni për të hyrat tatimore
2018 2019 2020 2021
Buxheti Proj. Proj. Proj.
1. GJITHSEJ TË HYRAT 1,596.5 1,681.6 1,816.9 1,923.3 2,032.7 2,159.6
1.1 TË HYRAT TATIMO RE 1,421.1 1,495.7 1,607.4 1,710.1 1,818.3 1,941.1
Tatimet direkte 232.1 238.0 267.0 283.9 306.9 332.5
Borxhet tatimore 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0
Tatimi në të ardhurat e korporatave 80.8 75.3 84.2 91.0 98.3 106.1
Tatimi në të ardhurat personale 124.0 136.9 145.8 158.9 171.6 185.4
Tatimi në pronë 25.1 22.4 33.0 30.0 33.0 37.0
Tatime tjera direkte 2.2 3.4 4.0 4.0 4.0 4.0
Tatimet indirekte 1,227.4 1,315.2 1,378.4 1,471.2 1,559.4 1,664.6
Tatimi mbi vlerën e shtuar (TVSH) 693.8 756.1 819.4 883.0 944.8 1,013.4
E mbledhur në vend: 179.2 198.3 203.5 228.0 244.0 263.5
E mbledhur në kufi: 514.6 557.6 615.9 655.0 700.9 749.9
Detyrimi doganor 130.0 126.0 111.0 108.0 100.0 97.0
Akcizat 403.3 432.3 446.0 478.2 512.6 549.5
Tatime tjera indirekte 0.4 0.8 2.0 2.0 2.0 4.7
Të hyrat e njëhershme nga arkëtimi i borxhit tatimor 0.0 0.0 4.0 5.0 4.0 2.0
Të hyrat e njehereshme tatimore nga borxhet e NSH-ve 0.0 0.0 4.0 3.0 4.0 2.0
Kthimet tatimore -38.4 -57.6 -46.0 -53.0 -56.0 -60.0
1.2 TË HYRAT JO -TATIMO RE 175.3 185.9 202.5 208.2 209.4 213.5
Taksa, ngarkesa, dhe tjera nga OB-të e Qeverisë Qëndrore 92.4 103.4 100.0 103.0 103.2 105.2
Taksa, ngarkesa, dhe tjera nga Qeveria Lokale 44.7 43.3 55.0 57.0 57.0 57.0
nga të cilat: të hyrat e dedikuara për taksën në mbeturina 0.0 0.0 0.0 7.0 7.0 7.0
Taksa koncesionare 7.7 8.5 10.0 11.0 12.0 14.1
Renta Minerare 30.6 30.6 33.0 33.0 33.0 33.0
Të hyrat nga liberalizimi i tregut të telefonisë mobile 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0
Të hyrat nga dividenda 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0
Të hyrat nga interesi (kreditë për NP) 0.0 0.0 4.5 4.2 4.2 4.2
Përshkrimi 2016 2017
28
Megjithatë, tatimet direkte, të mbledhura në vend, kanë ndjekur një tendencë të vazhdueshme
rritjeje si % e BPV-së, duke reflektuar fitimet nga rritja e nivelit të përmbushjes, përmbi nivelin e
rritjes së përcaktuesve makroekonomik.
Shtytësit e tjerë që pritet të rrisin tatimet direkte në periudhën afatmesme përfshijnë implementimin
e tatimit në tokë si pjesë e legjislacionit të tatimit në pronë, deklarimin e një fitimi më të lartë si
rezultat i lirimeve nga Qeveria të detyrimeve doganore dhe akcizës për inputet e prodhimit, rritjen
e pagave publike (sipas rritjes ekonomike), administrimin e përmirësuar të çmimeve të transferit
dhe përmirësimet e përcaktuara të administratës për të nxitur deklarimin e të ardhurave nga qiratë.
Projekti "Mbështetja e mëtejshme për institucionet e Kosovës në luftën kundër krimit, korrupsionit
dhe ekstremizmit të dhunshëm" i financuar nga BE-ja, vlerëson se, pavarësisht përmirësimeve,
ekziston ende një boshllëk i rëndësishëm në mbledhjen e tatimeve direkte, ndërsa masat e
përmbushjes do të synojnë reduktimin e këtij hendeku me së paku 50% në periudhën afatmesme.
Të hyrat nga tatimet indirekte parashihet të rriten me një mesatare vjetore prej 6.5% gjatë periudhës
afatmesme. Kontributi kyç për rritjen e të hyrave indirekte parashihet të vijë nga TVSH-ja, me një
rritje mesatare prej 7.3% gjatë periudhës së parashikuar. Kjo e fundit pritet të nxitet nga një rritje
mesatare nominale e importeve prej rreth 6.2%, një rritje mesatare e parashikuar prej 5.8% në
konsumin privat dhe një rritje mesatare prej rreth 4.8% në blerjet qeveritare të mallrave dhe
shërbimeve. Eksportet e shërbimeve të udhëtimit, të cilat përfaqësojnë zakonisht konsumin e
parimbursueshëm të emigrantëve gjatë qëndrimit të tyre në Kosovë, gjithashtu do të kontribuojnë
në rritjen e të hyrave nga TVSH-ja. Përveç kësaj, përfitimet e përmbushjes në administrimin e
TVSH-së pritet të përshpejtojnë rritjen e të hyrave nga ky tatim me 4.2 pikë përqindjeje në vit në
periudhën afatmesme. Masat përfshijnë vlerësimin e përmirësuar të importeve, rritjen e
përzgjedhjes së auditimit të bazuar në rrezik, dhe monitorimin e përmirësuar të administrimit të
pragut të TVSH-së.
Të hyrat nga taksat e akcizës po ashtu parashihet të rriten me një mesatare prej 7.2%, kryesisht
duke ndjekur ritmin real të rritjes së BPV-së, që vlerësohet të rritet nga 4.9% në 2019, dhe në 5.3%
në vitin 2021. Rritja e akcizës së duhanit, e cila parashikohet të gjenerojë të hyra margjinale prej
6 deri në 8 milion euro në vit, është një tjetër nxitës i rritjes.
Nga ana tjetër, investimi i shtuar publik dhe privat është parashikuar të rrisë kërkesën për
karburant, duke shkaktuar kështu rritjen e pjesëmarrjes së importeve të mallrave me akcizë dhe
përshpejtimin e të hyrave nga akcizat përtej dinamikës agregate të vëllimit të BPV-së. Lirimi i
inputeve të prodhimeve që paguajnë akcizë vlerësohet si një ndikim i lehtë negativ në të hyra. Një
pjesë e konsiderueshme e akcizave të paguara për këto inpute janë kthyer tashmë përmes skemës
së mëparshme dhe është përllogaritur tashmë në trendin e mbledhjes së taksave.
Rritja e të hyrave nga TVSH dhe e akciza pritet të kompensojë një tendencë të parashikuar rënëse
nga mbledhja e detyrimeve doganore. Humbja margjinale e të hyrave nga reduktimet e
mëtejshme të tarifave të MSA-së për vitin 2018 vlerësohet në 9 milionë euro, ndërsa implementimi
i lirimeve të inputeve pritet të çojë në një humbje të të hyrave prej rreth 2 milionë deri në 4 milionë
euro në vit, duke supozuar një rritje mbi 30% të kërkesave për përjashtime përgjatë periudhës
afatmesme. Kundrejt një rritjeje mesatare nominale të importit prej 6.2%, të hyrat nga detyrimet
doganore pritet të bien me një mesatare prej 4.4% në periudhën afatmesme.
Të hyrat jo-tatimore parashihet të kenë një rënie në përqindje të BPV-së nga 2.9% në 2.7%.
Parashikimi pasqyron qëndrimin e politikave të Qeverisë për të shmangur mbështetjen në të hyrat
29
jo-tatimore dhe të krijojë stimuj për riorganizimin e tarifave administrative në përputhje me
parimin e bazimit në kosto të shërbimit, dhe në pajtim me reformat e legjislacionit për lejet dhe
licencat. Megjithatë, ky parashikim është shumë konzervativ dhe anashkalon potenciale të
konsiderueshme. Një zbatim më dinamik i procesit të legalizimit të ndërtimeve pa leje, përmirësimi
i përmbushjes së regjistrimit të automjeteve dhe rritja e kërkesës për licenca për nxjerrjen e rërës
dhe zhavorrit pas investimeve të intensifikuara të infrastrukturës publike, të gjitha këto mund të
kontribuojnë në të hyra më të larta se sa ato të parashikuara për arkëtimin e të hyrave jo-tatimore.
2.2.2.2.Parashikimi i shpenzimeve për periudhën 2019-2021
Si rezultat i zbatimit të politikave të kujdesshme fiskale dhe konsolidimit të vazhdueshëm të
shpenzimeve publike, shpenzimet rrjedhëse parashikohet të mbajnë një pjesëmarrje prej rreth
20.5% të BPV-së në mesatare, gjatë periudhës 2019-2021. Ndërkaq, shpenzimet kapitale do të
mbarëvajnë një mesatare prej 11% gjatë periudhës afatmesme, duke u ngritur nga 10% e BPV-së
më 2018 . Hapësira shtesë (e përjashtuar nga kufiri prej 2% të BPV-së) për rritjen e shpenzimeve
kapitale, për të akomoduar nevojat zhvillimore të ekonomisë kosovare, i mundëson Qeverisë të
financojë projekte me interes publik e që ndikojnë në uljen e pengesave zhvillimore
(infrastrukturore) të vendit.
Tabela 2. Struktura e shpenzimeve
Shpenzimet për periudhën 2019-2021 parashikohen të rriten në vazhdimësi në mënyrë të
qëndrueshme, duke arritur në 2,483 milion euro në vitin 2021, një ngritje prej rreth 6.1% në
mesatare. Duhet theksuar se kjo rritje vjen kryesisht nga rritja në shpenzimet kapitale, të cilat
parashihen të rriten mesatarisht prej 7.9% në mesatare për periudhën e ardhshme afatmesme.
Rregulli për pagat në sektorin publik, i aprovuar në fillim të vitit 2016 nga Kuvendi përmes
ndryshimit të Ligjit për Menaxhimin e Financave Publike dhe Përgjegjësitë dhe menaxhim të
kujdesshëm të punësimit në sektorin publik, janë masa që pritet të kontribuojnë në reduktimin e
shpenzimeve rrjedhëse dhe suksesin e konsolidimit fiskal. Këto ndryshime shërbejnë si garanci e
disiplinës e cila siguron stabilitet makro-fiskal, duke mos rrezikuar ofrimin adekuat të shërbimeve
publike dhe mbështetjen e duhur financiare për çështjet sociale.
30
Bazuar në këto shtylla të planifikimit të kujdesshëm, shpenzimet e përgjithshme qeveritare
projektohen të jenë në 31.6% e BPV-së në mesatare deri në fund të periudhës planifikuese. Siç
mund të shihet nga tabela e shpenzimeve, përkundër një rritjeje të konsiderueshme të shpenzimeve
të përgjithshme qeveritare duke shkuar nga fundi i periudhës, duhet theksuar se shpenzimet
rrjedhëse tregojnë një ritëm të përmbajtur të rritjes (prej 5.2% në mesatare).
Megjithatë, është zgjeruar përkrahja sociale si dhe është siguruar një përkrahje më e lartë financiare
për shtresat sociale. Përmes racionalizimit në shpenzime (kryesisht në shtesa, transfere, etj.) si dhe
performancës gjithnjë e më të mirë në arkëtimin e të hyrave, por dhe përmirësimet në menaxhimin
e financave publike, është bërë i mundur implementimi i një numri masash shtesë në përmirësimin
e mirëqenies sociale.
Në tabelën më lartë është paraqitur struktura e shpenzimeve të përgjithshme qeveritare përgjatë
periudhës afat-mesme e cila është e planifikuara si në vijim:
Pagat dhe mëditjet - kategoria e shpenzimeve për paga dhe mëditje planifikohet të rritet
gradualisht dhe konform rritjes ekonomike ( me dy vjet diferencë në periudhë kohore)39, Rritja në
këtë kategori të shpenzimeve është planifikuar të mbajë një mesatare prej rreth 5% përgjatë
periudhës së ardhshme afat-mesme, përderisa pjesëmarrja e përgjithshme e kësaj kategorie në BPV
parashikohet të jetë në mesatare prej 8.5% deri tek fundi i periudhës raportuese.
Mallra dhe shërbime - në periudhën 2019-2021 është parashikuar që këto shpenzime do të ngriten
me një mesatare prej 9.85%, si rezultat i implementimit të ndryshimeve ligjore të cilat bartin me
vete kosto shtesë si dhe përmirësimit të klasifikimit të të shpenzimeve nga e kaluara. Përkundër
kësaj rritjeje shpenzimet për mallra dhe shërbime do të vazhdojnë ta ruajnë pjesëmarrjen e njëjtë
në BPV me vitet paraprake me një ngritje të lehtë, në mesatare prej 4.3%.
Subvencionet dhe transferet – si pjesëmarrësi i dytë më i lartë në kategorinë e shpenzimeve
rrjedhëse, kjo komponentë planifikohet të shfaqë një rritje më të theksuar në vitin e parë të
periudhës afatmesme, kurse në dy vitet e fundit të periudhës raportuese të ketë nivel më të ulët të
rritjes me periudhat paraprake. Rrjedhimisht, shpenzimet për këtë kategori planifikohen të arrijnë
në 584.1 milionë euro në fund të vitit 2021, shifër kjo e cila përfaqëson rritje prej rreth 11.1% nëse
krahasohet me vitin 2018, me një pjesëmarrje prej 7.6% të BPV-së në mesatare. Duhet theksuar se
përkrahja për ndërmarrjet publike planifikohet të bie gradualisht gjatë periudhës planifikuese.
Shpenzimet kapitale - përbëjnë një pjesë të konsiderueshme të shpenzimeve totale qeveritare në
raport me të kaluarën. Shpenzimet kapitale përgjatë periudhës afatmesme pritet të përfaqësojnë
rreth 35.1% të shpenzimeve totale apo një mesatare prej rreth 11.1% të BPV-së për periudhën
2019-2021. Gjatë periudhës së ardhshme afatmesme, është i rëndësishëm implementimi i
projekteve kapitale i bazuar në një listë prioritare që përmban projekte me ndikim në përmirësimin
e rrjetit të transportit, përmirësimin e rrjetit të energjisë elektrike si dhe investimet në
infrastrukturën e shërbimeve për përmirësimin e kushteve në arsim, sistemin social dhe atë
shëndetësor. Rritja në mesatare për tre vitet e ardhshme llogaritet të jetë me një normë prej 7.9%.
Përparësi në financim do të kenë projektet që janë në vazhdim si dhe ato të cilat janë në harmoni
39 Këtu kemi të bëjmë me ndryshimet në LMFPP ku është caktuar tavani i rritjes së pagave të sektorit publik, i
ndërlidhur me rritjen e BPV-së si indikator i produktivitetit të vendit
31
të plotë me prioritetet e Qeverisë. Lista e prioriteteve, e cila është paraqitur në vlerësimin e fundit
të bërë në Programin për Reforma Ekonomike përfshinë një numër të konsiderueshëm të tyre,
ashtu siç është paraqitur më poshtë në kutinë ‘Klauzola Investive’.
Kutia 1. Klauzola Investive
Si pjesë e programit të atëhershëm me Fondin Monetar Ndërkombëtar (FMN), Parlamenti pati
aprovuar amandamentimin e LMFPP-së, përfshirë edhe rregullën fiskale që përcakton lejimet e
përjashtimit nga kufiri i deficitit të projekteve kapitale me financim nga huazimi koncesional i
donatorëve – e ashtuquajtura “klauzolë e investimeve”. Përmes Klauzolës për Investime, deri
tani, janë inkorporuar për negociim dhe implementim 13 projekte kapitale, ndërsa projekte tjera
janë në fazën e konceptimit. Projektet kryesore janë përshkruar shkurtimisht më poshtë:
1. Projekti për Rehabilitimin e Linjës Hekurudhore 10 - institucioni implementues për këtë
projekt është Kompania Publike 'Infrakos', Prishtina. Vlera totale e projektit është vlerësuar
të jetë 195.4 milionë euro. Banka Evropiane për Rindërtim dhe Zhvillim (BERZH), Banka
Evropiane Investive (BEI) dhe Bashkimi Evropian (BE) do të financojnë realizimin e këtij
projekti. Marrëveshjet financiare me BERZH-in dhe BEI janë nënshkruar dhe ratifikuar dhe
pritet të realizohen në tre faza. Punët për këtë projekt pritet të fillojnë gjatë këtij viti.
2. Projekti për Rehabilitimin e Kanalit të Ibër-Lepencit – institucion implementues për këtë
projekt është Ndërmarrja Publike "Ibër Lepenci'' dhe vlerësimet për koston totale të projektit
janë 22 milionë euro. Marrëveshja financiare është ratifikuar gjatë vitit 2017 dhe sa i përket
implementimit pritet të filloj gjatë vitit 2018.
3. Projekti për Rehabilitimin e Rrugëve Rajonale – institucioni implementues për këtë projekt
është Ministria e Infrastrukturës. Marrëveshja financiare është nënshkruar me BERZH-in
dhe është ratifikuar nga Kuvendi i Kosovës dhe kapë vlerën prej 29 milionë euro. Punimet
pritet të fillojnë gjatë viti 2018.
4. Ndërtimi i Magjistrales N9 Prishtina - Peja (SEETO Rruga 6 A) pjesa prej Kijevë -Klinë
deri në Zahaq – institucioni implementues për këtë projekt është Ministria e Infrastrukturës
dhe projekti kap vlerën prej 193 milionë eurove. Marrëveshja e kredisë me BERZH-in është
nënshkruar në vitin 2017 ndërsa marrëveshja e kredisë me BEI pritet të nënshkruhet në tre
mujorin e dytë të vitit 2018. Punët pritet të fillojnë gjatë vitit 2018.
5. Konkurrueshmëria dhe Gatishmëria për Eksport – institucioni kryesor implementues për
këtë projekt është Ministria e Tregtisë dhe Industrisë (MTI) dhe mund të përfshihen si
përfaqësues edhe nga ana e Zyrës së Kryeministrit dhe Ministrisë së Financave. Projekti
financohet nga Banka Botërore dhe kap vlerën rreth 14.3 milionë euro. Zbatimi i tij pritet të
fillojë në 2018.
6. Trajtimi i ujërave të zeza në Prishtinë (ndërtimi i impiantit për trajtimin e ujërave të zeza në
Prishtinë) – Ministria e Mjedisit dhe Planifikimit Hapësinor është institucioni implementues
për këtë projekt. Financimi i projektit bëhet përmes Marrëveshjes Kornizë për Bashkëpunim
mes Qeverisë së Kosovës dhe Qeverisë Franceze, e ratifikuar në 2017. Bazuar në këtë
marrëveshje, projekti vlerësohet të jetë 86 milionë euro.
7. Projekti për Transportin Publik, Komuna e Prishtinës-Institucioni implementues për këtë
projekt është Ndërmarrja Publike e Prishtinës ‘Trafiku Urban’. Financimi i projektit bëhet
32
nga Banka Evropiane për Rindërtim dhe Zhvillim (BERZH) dhe vlera totale e kostos kap
shifrën prej 10 milionë euro. Implementimi i këtij projekti ka filluar në fund të vitit 2016.
8. Përmirësimi i Rrjetit të Transmisionit, Faza VI-VII. Institucioni implementues për këtë
projekt është Ndërmarrja Publike ‘KOSTT – Operator Sistemi, Transmisioni dhe Tregu’
Vlerësimi i parashikuar i kostos totale është 25.5 milionë EUR (nënhuazim nga Qeveria e
Kosovës tek KOSTT) dhe financuesi është KfW. Pritet implementimi i tij nga fundi i vitit
2018.
9. Ndërtimi i Kolektorit kryesor për ujëra të zeza në komunën e Podujevës – ky projekt do të
implementohet nga Komuna e Podujevës ndërsa financuese është Qeveria Austriake përmes
Marrëveshjes Kornizë për kredi të buta. E gjithë vlera e projektit arrin në 5.3 milionë EUR
dhe pritet të fillojë nga fundi i vitit 2018.
10. Ndërtimi i rrjetit të Ujësjellësit për qytezën e Graçanicës dhe fshatrat Llapnasellë, Kishnicë,
Badovcë dhe Shushicë. Institucioni implementues për këtë projekt është komuna e
Graçanicës, ndërsa financuesi i mundshëm është Qeveria Austriake përmes Marrëveshjes
Kornizë për kredi të buta. I gjithë projekti kap vlerën totale prej 5.115 milionë EUR dhe
pritet të fillojë në fillim të vitit 2019.
11. Skema e furnizimit me ujë në Komunën e Ferizajt. Ky projekt do të implementohet nga
Komuna e Ferizajt dhe financuesi i mundshëm është Qeveria Austriake përmes
Marrëveshjes Kornizë për kredi të buta. Projekti ka vlerën e kostos totale prej 5.125 milionë
EUR dhe pritet të filloj në vitin 2019.
12. Ekonomia Digjitale në Kosovë (KODE)- ku Ministria e Zhvillimit Ekonomik është
institucioni implementues ndërsa financuesi i mundshëm është Banka Botërore. Vlera totale
e llogaritur e projektit kap shifrën prej 25 milionë dollarë dhe pritet të fillojë në tremujorin
e dytë të vitit 2019.
13. Projekti i kadastrit të patundshmërisë dhe infrastrukturës gjeohapësinore, i cili projekt do të
implementohet nga Agjencia Kadastrale e Kosovës. Financuesi i mundshëm i këtij projekti
është Banka Botërore dhe vlera e tij është 16.5 milionë dollarë. Fillimi i implementimit për
këtë projekt është llogaritur të jetë tremujori i tretë i vitit 2019.
2.2.2.3. Deficiti buxhetor dhe rregulla fiskale
Deficiti i përgjithshëm afatmesëm, siç parashikohet në kornizën fiskale është planifikuar të
financohet nga huamarrja e brendshme, huamarrja e jashtme dhe të hyrat e njëhershme përfshirë
këtu të hyrat e lira nga likuidimi i ndërmarrjeve shoqërore. Borxhi i jashtëm është planifikuar për
qëllime të financimit të projekteve që tashmë janë përfshirë në kornizën ekzistuese buxhetore si
dhe projekteve në huadhënie për organizatat për të cilat qeveria vepron si garantues.
Duke shkuar nga fundi i periudhës planifikuese tabela e financimit përfshinë pagesën e principalit
të borxhit (ku pjesa më e madhe ka të bëj me kthimin e borxhit ndaj FMN), siç mund të shohim
më detajisht edhe nga tabela numër 3 që është paraqitur më poshtë. Nevoja e Qeverisë për financim
është bërë mbi bazën e një planifikimi të rregullt për borxhin e brendshëm dhe atë të jashtëm,
duke e mbajtur në nivele të arsyeshme (duke pasur parasysh se Kosova vazhdon të mbajë një nivel
relativisht të ulët të borxhit).Bilanci bankar mbahet mbi 4.5% e BPV-së nominale në mesatare,
sipas kritereve të LMFPP-së për shfrytëzimin e mjeteve të AKP-së. Deficiti që përjashton
33
shpenzimet e financuara përmes Klauzolës Investuese, po ashtu mbahet në nivelet e përcaktuara
përmes rregullës fiskale; nën 2% të BPV-së. Tabela 3. Deficiti i përgjithshëm buxhetor
Niveli i borxhit shtetëror, zhvillimet dhe perspektiva për vitet në vijim
Historikisht, niveli i Borxhit të Përgjithshëm i Qeverisë së Kosovës ka qenë relativisht i ulët. Por
siç vërehet nga grafiku më poshtë, borxhi i Kosovës ka shënuar një trend të ngritjes graduale. Nga
të dhënat e mëposhtme, mund të vërehet se rritje do të ketë edhe në vitin aktual (2018). Kjo do të
ndodhë kryesisht për shkak të huazimeve nga tregu i brendshëm përmes Letrave me Vlerë dhe të
disbursimit të fondeve përmes klauzolës për investime.
Grafiku 10. Stoku i Borxhit të Përgjithshëm dhe si përqindje e BPV-së
Borxhi i Përgjithshëm në fund të vitit
2018 parashihet të jetë 1,154 milionë
euro ose 18.05%40 e BPV-së. Deri më
tani, me përkrahjen e Ministrisë së
Financave (MF), është nënshkruar
vetëm një marrëveshje për borxhe
komunale e cila arrin vlerën 2.5 milionë
Euro. Në proces të negocimit janë edhe
disa marrëveshje për kredi fondet e të
cilave planifikohet të shfrytëzohen nga
komunat për realizimin e projekteve të
ndryshme. Gjithashtu, portofoli i
borxhit shtetëror të Kosovës përmban tri
garanci shtetërore në vlerë 44 milionë
Euro të emetuara në vitet 2014, 2016,
dhe 2017.
40 Borxhi si % ndaj BPV përfshinë edhe garancitë në vlerë 44 milion Euro (aktuale dhe të parashikuara për vitin 2018).
Tabela 1. Pasqyra e të hyrave dhe shpenzimeve buxhetore
Përshkrimi 2016 2017 2018
Buxhet
2019
Proj.
2020
Proj.
2021
Proj.
3. BILANCI BUXHETOR PRIMAR (1-2) -61 -59 -263 -338 -357 -323
4. PAGESA E INTERESIT -19 -16 -24 -22 -20 -19
5. BILANCI I PERGJITHSHEM BUXHETOR (3+4) -80 -75 -287 -359 -377 -342
6. Shpenzimet e perjashtuara nga kalkulimi i rregulles fiskale: 26 27 165 225 248 180
Shpenzimet nga te hyrat e dedikuara* (AKP) 9 9 11 2 2 2
Shpenzimet nga te hyrat vetanake te bartura 17 18 6 2 3 4
Shpenzimet e financuara nga klauzola e investimeve dhe AKP 0 0 148 221 243 1746. BILANCI BUXHETOR SIPAS RREGULLES FISKALE (5+6) -54 -48 -122 -135 -129 -162
6. FINANCIMI -80 -75 -287 -359 -377 -342 6.2.1. Neto ndryshimi ne bilancin bankar 11 79 28 -3 19 -55
7. BILANCI REZULTUES I FONDEVE NE FUNDVIT (NETO) 212 292 319 317 336 280
Nga te cilat: ELA 46 46 46 46 46 46Shënime shtesë:
Pranime nga grantet e percaktuara te donoatoreve 12 9 12 12 12 12
Dalje nga grantet e percaktuara te donoatoreve 15 9 12 12 12 12
Te hyrat e arketuara nga ATK 386 414 446 490 526 563Te hyrat e arketuara nga Dogana 1048 1117 1175 1243 1315 1401
BPV (ne miliona Euro) 6070 6282 6673 7066 7539 8006
Rritja nominale e BPV 4.5% 3.5% 6.2% 5.9% 6.7% 6.2%
Deficiti si % e BPV (definicioni sipas rregulles fiskale) -0.9% -0.8% -1.8% -1.9% -1.7% -2.0%Bilanci bankar si % e BPV-se 3.5% 4.6% 4.8% 4.5% 4.5% 3.5%
Në miliona euro
34
Për herë të parë në historikun e portofolit të borxhit, në fund të muajit dhjetor 2015, shuma e
Letrave me Vlerë (LV) të emetuara në tregun e brendshëm si përqindje e borxhit total ka tejkaluar
huazimet nga kreditor të jashtëm për 0.44%. Një trend i tillë ngritës në favor të borxhit të
brendshëm, ka vazhduar edhe gjatë viteve vijuese, ku në fund të vitit 2017 raporti i borxhit të
brendshëm/borxh total ishte 58%. Kjo pjesë e portfolios së borxhit të Kosovës përbëhet nga
instrumente të borxhit me maturitet prej 6 muaj deri në 7 vite. Ministria e Financave që nga fillimi
i emetimit të LV-ve (viti 2012) është përqendruar në financimin e buxhetit kryesisht nga tregu i
brendshëm, duke kontribuar në zhvillimin e tregut. Përmes letrave me vlerë, Qeveria e Kosovës
ka huazuar fonde me kushte të favorshme si dhe ka kontribuar në zhvillimin e tregut të Letrave me
Vlerë. Deri në fund të vitit 2018, parashihet që borxhi i brendshëm të arrij në 679 milionë euro ose
10.2% e BPV-së.
Pjesa e mbetur e borxhit shtetëror të Kosovës është borxhi i jashtëm i cili përbëhet nga programet41
me Fondin Monetar Ndërkombëtar (FMN), huazimet nga Banka Botërore (BB), Banka Gjermane
për Zhvillim (KfW), Banka Evropiane për Rindërtim dhe Zhvillim (BERZH) dhe kreditorë tjerë
me pjesëmarrje të vogël. Përjashtuar programet me FMN, të gjitha huazimet tjera janë të lidhura
më financimin e projekteve specifike në sektorë të ndryshëm. Deri në fund të vitit 2018, stoku i
borxhit të jashtëm shtetëror parashihet të arrij në 575 milionë euro ose 7.2% e Bruto Produktit
Vendor (BPV).
Për shkak të kushteve të favorshme për huazim, në periudhën afat-mesme, Qeveria synon të
orientohet lehtësisht drejt huamarrjes ndërkombëtare. Në këtë drejtim, do të rritet bashkëpunimi
dhe komunikimi me institucionet financiare ndërkombëtare, në veçanti me ato zhvillimore, për të
prezantuar projektet me prioritet për ekonominë e vendit dhe rrjedhimisht, për ti financuar këto
projekte përmes kredive me kushte preferenciale nga këto institucione.
Për më tepër, Ministria e Financave synon të zhvilloj edhe më tej tregun e brendshëm të Letrave
me Vlerë të Qeverisë së Kosovës duke stimuluar dhe përkrahur zgjerimin e bazës së investitorëve.
Zgjerimi i bazës së investitorëve planifikohet të bëhet duke emetuar instrumente të reja të borxhit.
Financimi i deficitit të buxhetit të Kosovës do të bëhet gjithnjë në konsistencë të plotë me nivelin
e deficitit të paraqitur në Ligjin e Buxhetit si dhe nevojën për financimin e bilancit bankar. Në çdo
rast, Ministria e Financave do të sigurohet që shuma e cila huazohet për nevojat e Qeverisë do të
jetë me kosto më të ulët të mundshme dhe gjithnjë brenda kufijve të pranueshëm të ekspozimit
ndaj rreziqeve të tregut. Për të garantuar menaxhim të mirëfilltë dhe strategjik të borxhit, Ministria
e Financave përgatitë çdo vit Programin Afatmesëm të Borxhit Shtetëror i cili dokument është
komplementar dhe në linjë me Kornizën Afatmesme të Shpenzimeve. Për sa i përket borxhit publik
për periudhën që mbulon KASH, janë marrë për bazë huazimet për financimin e projekteve
specifike (të atyre të nënshkruara, por të padibursuara si dhe të atyre që pritet të nënshkruhen). Për
më tepër, skenari i parashikimeve ekonomike e fiskale merr për bazë edhe emetimin e letrave me
vlerë, për financimin e deficitit. Dhe duke i marrë për bazë edhe kthimet për periudhën afatmesme,
pritet një rritje graduale e stokut të borxhit publik, por totali i borxhit në raport me BPV do të
mbetet në nivele të pranuara dhe të qëndrueshme. Megjithatë, në projeksionet e kësaj Kornize nuk
është marr për bazë mundësia që Qeveria të emetoj ndonjë garancion shtetëror për projektin
Kosova e Re. Në rast se në të ardhmen, Qeveria emeton një garancion të tillë, niveli i borxhit
publik do të arrijë nivele mjaft të larta, e potencialisht, do të arrihet edhe niveli më i lart i lejuar
me Ligjin për Menaxhimin e Financave Publike dhe Përgjegjësitë. Sipas këtij ligji, garancionet
shtetërore konsiderohen si borxh shtetëror, Rrjedhimisht, emetimi potencial i garancionit shtetëror
për projektin e sipërpërmendur do të rriste borxhin publik të vendit, dhe kjo do të zvogëloj ose
41Stand By Arrangement 2013 dhe 2015
35
pamundësoj në tërësi huazimet për projekte tjera, duke pasur parasysh treguesit e stabilitetit të
borxhit publik.
2.3. RREZIQET DHE POTENCIALET AFATMESME 2019-2021
Korniza bazë e paraqitur në KASH përcillet, si çdo vit, me potenciale dhe rreziqe të cilat mund
ta ndryshojnë pasqyrën makro fiskale pozitivisht apo negativisht, varësisht nga probabiliteti i
materializimit dhe intensiteti me të cilin realizohen, ato potenciale apo rreziqe. Për hir të
planifikimit të kujdesshëm dhe në interes të transparencës, pjesë e Kornizës Makro Fiskale do të
jenë edhe këto rreziqe fiskale në konsiderim, detajet për të cilat ofrohen në vijim. Duke qenë se
KASH-i hartohet në baza vjetore, nuk ka ndryshime të mëdha në këtë listë nga viti në vit (kur kemi
të bëjmë me pengesa strukturore të trashëguara apo përveç nëse gjërat janë përmirësuar apo
përkeqësuar), ndërkaq nëse identifikohen të reja ato i shtohen kësaj liste.
Ngjashëm me vitin e kaluar, një vlerësim i potencialeve zhvillimore dhe rreziqeve fiskale për
periudhën afatmesme përmes skenarëve alternativ është hartuar në janar 2018 si pjesë Programit
për Reforma në Ekonomi 2018-2020, e cila vazhdon të mbetet baza për çdo aspekt të
rrezikshmërisë të paraqitura.
Për dallim nga viti i kaluar, këtë vit kemi një bazë më të mirë për sa i përket supozimeve nga
skenari alternativ bazë, përmes të cilit janë gjeneruar edhe rreziqet potenciale të cilat janë cilësuar
me një rënie të mundshme duke i marr për bazë – probabilitetin e ndërtimit të një termocentrali të
ri dhe implementimin e mëtutjeshëm të reformave në të bërit biznes, të cilat janë shumëfish më të
larta së në PKRE-të paraprake.
2.3.1. Potencialet zhvillimore
Zhvillimi i kapaciteteve të reja për prodhimin e energjisë elektrike- pas nënshkrimit të
Marrëveshjes Komerciale nga Qeveria e Republikës së Kosovës me operatorin privat-kompaninë
amerikane Contour Global për ndërtimin e termocentralit “Kosova e Re”, priten investime të
konsiderueshme në periudhën afat-mesme. Bazuar në të dhënat e ERP 2018-2020 dhe analizave
të bëra me qëllim të paraqitjes së rreziqeve pozitive, del se ky ndërtim i termocentralit të ri do të
rezultonte në një kontribut të komponentës së investimit të sektorit privat për 1 pikë të përqindjes
në krahasim me projektimin bazë të BPV-së në 2019, dhe 1.5 pikë të përqindjes në 2020.
Rritja e investimeve në sektorin privat si rezultat i reformave të reja institucionale dhe
fiskale - rangimi i Kosovës në Raportin e të Bërit Biznes të Bankës Botërore është përmirësuar në
mënyrë substanciale në 2018, ku Kosova ka arritur të rangohet në vendin e 40 vende në rangimin
e përgjithshëm (20 vende më lartë krahasuar me të Bërit Biznes 2017). Qeveria e Kosovës ka
adoptuar një agjendë ambicioze të reformimit për të larguar pengesat ndaj zhvillimit të sektorit
privat, duke përfshirë masa për lehtësimin e tregtisë, procedura efiçiente të Administratës
Tatimore, përmirësimin e zbatimit të kontratave, një sistem më efikas të lejeve të ndërtimit, dhe
një sistem më efikas legjislativ për të adresuar insolvencën. Në të njëjtën kohë, implementimi i
paketës së dytë për reformë fiskale ka filluar në 2018-tën e do vazhdojë me zbatime të tjera, që do
t’u ofrojë prodhuesve incentiva tatimore që ulin koston e lëndës për prodhim (heqja e tatimit
doganor për të gjitha produktet që vijnë si lëndë e parë për prodhim, produktet e TI-së dhe gjysmë
produkte të tjera të cilat hyjnë në procesin e prodhimit) dhe do të rrisë konkurrueshmërinë e tyre.
Ndikimi pozitiv nga këto reforma paraqet një faktor kyç të riskut pozitiv që ka potencial për të
36
rritur konkurrueshmërinë dhe investimin e sektorit privat që si pasojë e përmirëson rritjen e
projektuar afatmesme.
Për sa i përket rezultateve të paraqitura nga analizat e bëra në ERP-in e fundit, implementimi i
reformave institucionale dhe pakos së dytë të reformave fiskale do të promovojë investimin privat
dhe eksportin respektivisht për 0.7 dhe 2 pikë të përqindjes në krahasim me BPV të projektuar për
2018 dhe 1.5 dhe 3 pikë të përqindjes respektivisht për secilin vit 2019 dhe 2020.
2.3.2. Rreziqet fiskale
Rreziqet sistematike (makroekonomike)
Varshmëria në Remitancat: Kosova akoma pranon të hyra të konsiderueshme të remitancave që
ndikojnë kryesisht konsumin e ekonomive familjare. Një tronditje makroekonomike në dy
ekonomitë e dy vendeve kryesore të cilat punësojnë diasporën kosovare – gjegjësisht Gjermania
dhe Zvicra – mund të transferohen në ekonominë e Kosovës nëpërmjet reduktimit të remitancave
e cila si pasojë e zbret konsumin e ekonomive familjare. Sidoqoftë një tronditje e tillë nuk ka të
ngjarë të ndodhë duke pasur parasysh që kriza financiare e 2008 ka treguar që tronditjet e tilla kanë
pak efekt në rrjedhën e remitancave drejt Kosovës. Ky fenomen besohet se ndodh për shkak të
natyrës së punësimit të diasporës Kosovare të cilët angazhohen në sektorë të ekonomisë që
kërkojnë aftësi të ultë apo të mesme dhe të cilat nuk ndikohen nga ciklet biznesore. Një faktor
tjetër që mund ti kontribuojë këtij fenomeni mund të jenë kursimet e diasporës që e zbusin efektin
në rrjedhën e remitancave që i dërgohen ekonomive familjare në Kosovë.
Impakti i çmimeve të metaleve bazë në eksporte – përbërja e eksporteve të Kosovës
karakterizohet kryesisht nga eksporti i metaleve bazë (edhe pse me një trend në zbritje) dhe lidhet
ngushtë me vlerën totale të eksporteve. Gjatë viteve të fundit nxjerrja, përpunimi dhe eksporti i
metaleve bazë është lidhur ngushtë me çmimet e metaleve bazë (çmimet e nikelit). Prandaj, një
rënie e çmimeve të metaleve konsiderohet si risk negativ për vlerën e eksporteve dhe aktivitetit
ekonomik.
Si rezultat i supozimeve nga skenari me rritje të ulët del që me këtë rrezik potencial sistematik do
të bëhej ngadalësimi i rritjes së eksportit të mallrave, nga 5.4% në 2%, si rezultat i zvogëlimit të
çmimit të metaleve bazë dhe zvogëlimit të eksportit të metaleve bazë.
Kapacitete të brishta për prodhimin e brendshëm të energjisë - skenari bazë supozon që
struktura aktuale e prodhimit të energjisë së brendshme do të ruhet në periudhën afatmesme. Kjo
do të thotë se Qeverisë nuk do t’i nevojiten subvencione shtesë për sektorin e energjisë dhe se
raporti mes energjisë së importuar dhe energjisë së prodhuar në vend do të mbetet në përputhje me
trendët historik. Megjithatë, kapacitetet e prodhimit të energjisë në Kosovë janë të amortizuara
(posaçërisht TC Kosova A) dhe prishje e mundshme e tyre, mund të ekspozoj financat publike,
duke përshirë edhe nevojën për asistencë buxhetore për të siguruar furnizim të rregullt me energji.
Kjo na rezulton me import të energjisë elektrike që është më i lartë si pasojë e zvogëlimit të
prodhimit të brendshëm të energjisë elektrike.
Rreziqet specifike
Nën-ekzekutimi i shpenzimeve kapitale - një rritje e shpenzimeve kapitale publike për të trajtuar
pengesat strukturore është shtyllë e strategjisë së Qeverisë për të mbështetur një mjedis ekonomik
37
miqësor për rritjen ekonomike. Në vitet e fundit, pavarësisht përmirësimeve, nën-ekzekutimi i
shpenzimeve kapitale tejkalonte 5% të shumave totale të buxhetuara. Për qëllime te planifikimit të
kujdesshëm, korniza 2019-2021 parasheh nivel historik të nën-ekzekutimit për projektet kapitale
të financuara nga grantet buxhetore, ndërsa për projektet e financuara nga huazimi, supozimet janë
edhe më konservative. Megjithatë, nën-ekzekutimi i projekteve kapitale mbi supozimet e skenarit
bazë, sidomos për projektet e huamarrjes, llogaritet si një rrezik i mundshëm për uljen e
parashikimeve të rritjes. Kjo pasi që ekzekutimi i projekteve kapitale të financuara nga borxhi
koncesionar, pas nënshkrimit të marrëveshjeve financiare, mbetet ende sfidues për organizatat
buxhetore.
Presioni i mëtejshëm për shpenzime në transfere – gjatë vitit 2018, ka vazhduar të ketë rritje të
presioneve fiskale nga adoptimi i skemave të reja të transfereve. Presioni i ngritur për përdorimin
e parasë publike si rishpërndarje, sidomos kur një rishpërndarje e tillë nuk targeton varfërinë por
jepet mbi kritere tjera, paraqet rrezik fiskal për një strategji fiskale që targeton zhvillim socio-
ekonomik.
Akumulimi i borxheve dhe kostot ligjore – korniza fiskale përgatitet me informatat në
dispozicion dhe rrjedhimisht edhe projeksionet fiskale ndërtohen mbi bazën e informatave të dhëna
nga organizatat buxhetore. Këto të fundit mbajnë përgjegjësinë për kualitetin e informatave. Trendi
i akumulimit të borxheve dhe kostot ligjore, janë element pasigurie që në rast të informatave jo të
plota, kufizojnë efektshmërinë e strategjisë fiskale të paraqitur në këtë kornizë.
2.3.2.1.Rreziqet fiskale jashtë-buxhetore
Performanca e dobët e Ndërmarrjeve Publike (NP) – pronësia e NP-ve, të cilat janë të
destinuara kryesisht për sigurimin e të mirave publike dhe mund të veprojnë në bazë të monopoleve
natyrore, e ekspozon Qeverinë e Kosovës ndaj rreziqeve të mëdha ose përmes nevojës për të
garantuar sigurimin e qëndrueshëm të mirave publike. Qeveria e Republikës së Kosovës në vitin
2017 ka pasur në pronësi 16 ndërmarrje publike. Sipas të dhënave gjendja financiare e
ndërmarrjeve publike në pronësi të Qeverisë së Republikës së Kosovës është si në tabelën e
mëposhtme.
Tabela 4. Pasqyrat e konsoliduara të NP-ve
Nga kjo mund të vërejmë se kemi një rritje të të hyrave të përgjithshme prej 7.4% në vitin 2016
krahasuar me vitin 2015. Nëse shohim sipas sektorëve ku veprojnë korporatat, rrezik i mundshëm
i tërthortë paraqitet nga korporatat në fushën e postës dhe telekomunikimit të cilat kanë një
tendencë rënëse të të hyrave dhe rritje të rezultatit financiar negativ, sa i përket korporatave për
furnizim me ujë, tendenca e të hyrave është në rritje.
Ndërsa korporatat në fushën e transportit kanë shënuar të hyra të shitjes me tendencë rënëse, ndërsa
rezultati financiar është thelluar. Në kuptimin afatmesëm, rreziku ka të bëj me mungesën e
Përmbledhje e pasqyrave të konsoliduara të
NP-ve (në mijëra Euro)
2015 2016
Pasuritë 1,015,488 1,217,721
Ekuiteti 501,963 615,587
Detyrimet 504,852 602,134
Të hyrat e përgjithshme 307,437 330,207
38
likuiditetit të tyre dhe nevojën për kontribut të aksionarit në kapitalin punues (subvencionim)
përkundër financimeve afatgjata përmes kredive.
Në përgjithësi, përqendrimi më i mirë në vetë qëndrueshmërinë e korporatave në pronësi të
Qeverisë Qendrore përmes menaxhimit të duhur do të evitonte rreziqet me të cilat mund të
përballet buxheti i Republikës së Kosovës në sigurimin e kapitalit punues të korporatave.
Aneks 1. Tabelat me indikatorët makroekonomi
Agregatët kryesor
Përshkrimi2014 2015 2016 2017
2018
Proj.
2019
Proj.
2020
Proj.
2021
Proj.
BPV 1.2% 4.1% 4.1% 3.7% 4.6% 4.9% 5.1% 5.3%
BPV për kokë banori 3.0% 6.1% 2.8% 4.2% 4.2% 4.5% 4.7% 4.9%
Konsumi 7.7% 4.6% 4.7% -1.6% 4.1% 3.7% 3.6% 3.8%
Investimet -5.0% 11.3% 7.5% 10.6% 9.2% 7.6% 6.8% 8.7%
Eksporti -7.4% -10.7% 2.4% 23.7% 4.4% 3.6% 2.3% 3.1%
Importi 7.0% 2.2% 6.4% 5.5% 6.0% 3.6% 2.1% 3.6%
IҪK 0.4% -0.5% 0.3% 1.5% 1.7% 1.7% 1.7% 1.8%
Deflatori 3.3% 0.2% 0.5% -0.2% 1.5% 0.9% 1.5% 0.9%
Ҫmimet e Importit -0.6% -1.0% -1.6% 5.1% 2.4% 2.4% 2.5% 2.5%
Të hyrat 23.9% 25.1% 26.3% 26.8% 27.2% 27.2% 27.0% 27.0%
prej të cilave: 0.0% 0.0% 0.0% 0.0% 0.0% 0.0% 0.0% 0.0%
Të hyrat tatimore 20.9% 21.8% 23.4% 23.8% 24.1% 24.2% 24.1% 24.2%
Të hyrat jo-tatimore 3.1% 3.2% 2.9% 3.0% 3.0% 2.9% 2.8% 2.7%
Shpenzimet 26.4% 26.7% 27.3% 27.7% 31.2% 32.0% 31.7% 31.0%
prej të cilave: 0.0% 0.0% 0.0% 0.0% 0.0% 0.0% 0.0% 0.0%
Shpenzimet rrjedhëse 19.0% 19.8% 20.1% 20.4% 20.8% 20.9% 20.4% 20.2%
Shpenzimet kapitale dhe neto huamarrja 7.4% 7.0% 7.3% 7.4% 10.4% 11.1% 11.3% 10.9%
Pagesat e interesit -0.2% -0.3% -0.3% -0.3% -0.4% -0.3% -0.3% -0.2%
Bilanci i përgjithshëm -2.7% -1.9% -1.3% -1.2% -4.3% -5.1% -5.0% -4.3%
Bilanci i përgjithshëm (sipas rregullës fiskale) -2.7% -1.9% -0.9% -0.8% -1.8% -1.9% -1.7% -2.0%
Neto të ardhurat parësore nga jashtë 2.1% 1.6% 1.2% 1.4% 1.5% 1.6% 1.6% 1.8%
Neto të ardhurat dytësore nga jashtë 19.8% 18.3% 18.1% 18.5% 17.8% 17.3% 16.6% 16.0%
prej të cilave: remitancat 11.2% 11.5% 11.4% 12.1% 11.8% 11.5% 11.2% 10.9%
Investimet 25.8% 27.6% 27.2% 29.0% 30.0% 30.9% 31.3% 32.5%
Bilanci i llogarisë rrjedhëse -6.9% -8.6% -8.3% -7.0% -8.5% -9.4% -9.4% -10.3%
Bilanci tregtar -37.0% -36.3% -37.7% -39.2% -40.9% -41.3% -40.5% -40.9%
Bruto kursimet kombëtare 18.9% 19.0% 18.0% 22.0% 21.6% 21.5% 21.9% 22.2%
Kursimet private -2.1% -1.2% -2.6% 1.2% 0.3% 0.4% 0.9% 1.1%
BPV 5,567 5,808 6,070 6,282 6,674 7,066 7,539 8,007
BAKD 6,782 6,963 7,240 7,529 7,965 8,401 8,915 9,436
BPV per capita (në euro) 3,084 3,278 3,386 3,522 3,727 3,931 4,180 4,425
BAKD per capita (në euro) 3,493 3,706 3,813 3,996 4,222 4,447 4,715 4,986
Remitencat e punëtorëve 622 665 691 759 786 813 842 871
Të ardhura private të disponueshme 5,617 5,791 5,987 6,221 6,543 6,913 7,329 7,747
Popullsia (në mijëra) 1,805 1,772 1,792 1,784 1,791 1,797 1,804 1,809
Ndryshimet e çmimeve (në përqindje)
Buxheti qeveritar(në përqindje të BPV-së)
Bilanci I kursimeve/Investimeve(në % të BPV-së)
Agregatët kryesor(në miliona euro)
39
BPV nominale dhe komponentet e tij
Përshkrimi 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021
në milion euro
Konsumi 5,731 5,859 6,146 6,146 6,526 6,884 7,261 7,656
Konsumi privat 4,802 4,943 5,268 5,263 5,572 5,882 6,231 6,590
Konsumi publik 910 894 854 853 924 972 1,000 1,035
Qeveria e pergjithshme 724 772 730 732 807 859 889 928
Sektori i donatoreve 187 122 124 121 117 114 110 107
IJPSHESH 19 22 24 30 30 30 30 30
Investimet 1,435 1,601 1,650 1,820 2,004 2,182 2,362 2,602
Investimet private 1,023 1,197 1,207 1,352 1,413 1,535 1,703 1,862
Investimet publike 411 404 444 468 590 648 659 740
Neto eksportet e mallrave dhe sherbimeve -1,599 -1,652 -1,726 -1,684 -1,856 -2,000 -2,083 -2,251
Eksportet 1,253 1,274 1,346 1,697 1,805 1,882 1,973 2,061
Eksportet e mallrave 324 322 308 379 401 421 448 468
Eksportet e sherbimeve 929 952 1,038 1,318 1,404 1,461 1,524 1,593
Importet 2,852 2,926 3,072 3,381 3,661 3,882 4,056 4,312
Importet e mallrave 2,383 2,432 2,599 2,843 3,129 3,337 3,500 3,744
Importet e sherbimeve 469 494 473 538 532 545 556 568
BPV 5,567 5,808 6,070 6,282 6,674 7,066 7,539 8,007
BAKD 6,782 6,963 7,240 7,529 7,965 8,401 8,915 9,436
Te ardhurat e disponueshme te sektorit privat (ne miliona euro) 5,617 5,791 5,987 6,221 6,543 6,913 7,329 7,747
Konsumi privat per koke banori (ne euro) 2,661 2,790 2,939 2,951 3,111 3,272 3,455 3,642
Konsumi privat ne raport me BPV-ne 86% 85% 87% 84% 83% 83% 83% 82%
Investimet private ne raport me BPV-ne 18% 21% 20% 22% 21% 22% 23% 23%
Eksportet ne raport me BPV-ne 23% 22% 22% 27% 27% 27% 26% 26%
Importet ne raport me BPV-ne 51% 50% 51% 54% 55% 55% 54% 54%
40
Tabela 1. Pasqyra e të hyrave dhe shpenzimeve buxhetore
Përshkrimi 2016 2017 2018
Buxhet
2019
Proj.
2020
Proj.
2021
Proj.
1. GJITHSEJ TE HYRAT 1596 1682 1817 1923 2033 2160
1.1 TE HYRAT TATIMORE 1421 1496 1607 1710 1818 1941
Tatimet direkte 232 238 267 284 307 332
Tatimi në të ardhurat e korporatave 81 75 84 91 98 106
Tatimi në të ardhurat personale 124 137 146 159 172 185
Tatimi në pronë 25 22 33 30 33 37
Tatime tjera direkte 2 3 4 4 4 4
Tatimet indirekte 1227 1315 1378 1471 1559 1665
Tatimi mbi vleren e shtuar (TVSH) 694 756 819 883 945 1013
Mbledhur ne vend: 179 198 204 228 244 263
Mbledhur ne kufi: 515 558 616 655 701 750
Detyrimi doganor 130 126 111 108 100 97
Akcizat 403 432 446 478 513 550
Tatime tjera indirekte 0 1 2 2 2 5 Te hyrat e njehershme nga arketimi i borxhit tatimor 0 0 4 5 4 2
Te hyrat e njehereshme tatimore nga borxhet e NSH-ve 0 0 4 3 4 2
Kthimet tatimore -38 -58 -46 -53 -56 -60
1.2 TE HYRAT JO-TATIMORE 175 186 202 208 209 213
Taksa, ngarkesa, dhe tjera nga OB-te e Qeverise Qendrore 92 103 100 103 103 105
nga te cilat të hyra te dedikuara 9 9 9 9
Taksa, ngarkesa, dhe tjera nga Qeveria Lokale 45 43 55 57 57 57
nga te cilat taksa per mbeturina 7 7 7
Taksa koncesionare 8 9 10 11 12 14
Renta Minerare 31 31 33 33 33 33
Te hyrat nga liberalizimi i tregut te telefonise mobile 0 0 0 0 0 0
Te hyrat nga dividenda 0 0 0 0 0 0
Te hyrat nga interesi (kredite per NP) 0 0 4 4 4 4
1.3 MBESHTETJA BUXHETORE DHE GRANTET 0 0 7 5 5 5
2. GJITHSEJ SHPENZIMET 1658 1741 2080 2261 2390 2483
2.1 SHPENZIMET RRJEDHESE 1221 1282 1386 1478 1537 1613
Paga dhe mëditje 544 550 590 611 642 673
Mallra dhe shërbime 203 226 265 299 314 351
Subvencione dhe transfere 475 506 526 563 576 584
nga te cilat: transfere kapitale për NP 0 5 5 5 5
Rezerva rrjedhëse 0 0 5 5 5 5
2.2 SHPENZIMET KAPITALE 444 468 694 783 853 869
Buxheti i rregullt 444 468 546 560 608 693
Rezerva kapitale 0 0 2 2 2
Klauzola e investimeve 0 62 121 173 174
Fondet e likuidimit (AKP) 0 86 100 70 0
2.3 KREDIDHËNIA PËR NP -7 -9 0 0 0 0
3. BILANCI BUXHETOR PRIMAR (1-2) -61 -59 -263 -338 -357 -323
4. PAGESA E INTERESIT -19 -16 -24 -22 -20 -19
5. BILANCI I PERGJITHSHEM BUXHETOR (3+4) -80 -75 -287 -359 -377 -342
6. Shpenzimet e perjashtuara nga kalkulimi i rregulles fiskale: 26 27 165 225 248 180
Shpenzimet nga te hyrat e dedikuara* (AKP) 9 9 11 2 2 2
Shpenzimet nga te hyrat vetanake te bartura 17 18 6 2 3 4
Shpenzimet e financuara nga klauzola e investimeve dhe AKP 0 0 148 221 243 1746. BILANCI BUXHETOR SIPAS RREGULLES FISKALE (5+6) -54 -48 -122 -135 -129 -162
6. FINANCIMI -80 -75 -287 -359 -377 -342 6.2.1. Neto ndryshimi ne bilancin bankar 11 79 28 -3 19 -55
7. BILANCI REZULTUES I FONDEVE NE FUNDVIT (NETO) 212 292 319 317 336 280
Nga te cilat: ELA 46 46 46 46 46 46Shënime shtesë:
Pranime nga grantet e percaktuara te donoatoreve 12 9 12 12 12 12
Dalje nga grantet e percaktuara te donoatoreve 15 9 12 12 12 12
Te hyrat e arketuara nga ATK 386 414 446 490 526 563Te hyrat e arketuara nga Dogana 1048 1117 1175 1243 1315 1401
BPV (ne miliona Euro) 6070 6282 6673 7066 7539 8006
Rritja nominale e BPV 4.5% 3.5% 6.2% 5.9% 6.7% 6.2%
Deficiti si % e BPV (definicioni sipas rregulles fiskale) -0.9% -0.8% -1.8% -1.9% -1.7% -2.0%Bilanci bankar si % e BPV-se 3.5% 4.6% 4.8% 4.5% 4.5% 3.5%
Në miliona euro
41
Tabela 1.1. Financimi 2016 2017 2018 2019 2020 2021
Aktual Aktual Budget Proj. Proj. Proj.
NEVO JA PËR FINANCIM -80 -75.32 -287.08 -359.43 -377.41 -342.19
1.1. Neto financimi nga burimet e jashtme për vitin 8 77.59 87.34 149.15 153.57 135.07
Pranimet: 69 129.99 111.37 199.08 245.53 214.47
Financim Direkt Buxhetor - FMN 36 100 0 0 0 0
Nën-huazimet, bruto pranimet 24 21.7 19.0 24.1 21.0 17.4
Terheqjet nga kreditoret 13.5 11 16 13 9
Pranimet nga subjektet publike huazuese 8.2 8.2 8.2 8.1 7.9
Projekt-kreditë 9 8 92 175 225 197
Projekt-kreditë, klauzola e investimeve (fondi 06) 0 0 62.0 121 173 174
Projekt-kreditë, trajtim brenda deficiti (fondi 04) 9 7.9 30.4 54.3 51.5 22.8
Daljet: 61 52 24 50 92 79
Pagesa e principalit te borxhit 61 52 24 50 92 79
1.2 Neto financimi nga burimet e brendshme për vitin 82 77 227 208 242 152
Pranimet: 110 105 246 232 263 170
Huazimi i brendshem-emetimet e reja 101 95 105 92 143 150
Kredidhënia për NP (kryegjëja) 0 0 11 11 11 11
Financimi i njehereshem 0 0 111 120 100 0
Fondet e likuidimit të NSH-ve 0 0 100 120 90 0
Fondet e llogarive të pa-alokuara në FKPK 0 0 11 0 0 0
Pranime nga fondet me qellime specifike 9 9 19 9 9 9
AKP 9 9.4 11 2 2 2
Pranime nga stoku i fondeve me qellime specifike (FS2 dhe FS3 zvogelohen) 0 0 8 7 7 7
Daljet: 28 28 19 24 21 18
Kredidhënia për NP 0 0 0 0 0 1
Nen-huazimet, bruto daljet 24 21.7 19.0 24.1 21.0 17.4
Daljet per sherbim te borxhit tek kreditoret 8.2 8.2 8.2 8.1 7.9
Daljet per nen-huazim tek subjektet publike huazuese 13.5 10.7 15.9 12.9 9.5
Dalje nga rritja e fondeve me qellime specifike (FS2 dhe FS3 rriten) 4 6 0 0 0 0
NDRYSHIMI NË BILANCIN BANKAR (Të Pashpërndarë) 10 79 28 -3 19 -55
7. NETO BILANCI BANKAR FUNDVIT 212 292 319 317 335 280
Nga te cilat: ELA 46 46 46 46 46 47
FO NDET ME Q ELLIME SPECIFIKE 58 66 58 51 44 37
FS1: Të përcaktuara nga donatorët 7.3 6.8 6.8 6.8 6.8 6.8
FS2: Të hyrat vetanake të bartura 27.2 32.9 26.9 20.9 14.9 8.9
FS3: Fondi zhvillimor në mirëbesim 10.1 10.3 8.3 7.3 6.3 5.3
FS4: Të hyrat e dedikuara 0.8 0.8 0.8 0.8 0.8 0.8
FS5: Të tjera 13.1 14.8 14.8 14.8 14.8 14.8
7. BRUTO BILANCI BANKAR NE FUNDVIT 271 357 377 367 379 317
42
04 06 04 06 04 06 04 06
PROJEKTET EKZISTUESE NGA PROCESI BUXHETOR 2018
1 Rehabilitimi i Rrugëve Rajonale Po EBRD 10 15 3.5 0.5
2 Rehabilitimi i Linjës Hekurudhore 10 Po EIB 10 10 14 8
3 Ndertimi i impiantit per traj. e ujerave te zeza-Prishtinë Po Q. Franceze 3 0.3 2.5 0.5 23.5 0.5 23.5
4 Projekti për Konkurrueshmëri dhe Gatishmëri për Eksport Po BB 1.1 2 1.1 3 1.1 4
5 Sigurimi i Ujit dhe Mbrojtja e Kanalit Po BB 0.275 2.5 0.25 3 0.1 0.3
6 Rruga Kieve-Zahaq Po EBRD+EIB 37 45 45 24
7 Projekti për Bujqësi dhe Zhvillim Rural Po BB 1.3 0.01
8 Financimi shtesë pë projektin për Bujqësi dhe Zhvillim Rural Jo BB 3.7 2.02 3.6 2.2 3.5 2.1 3.5
9 Financimi i Projektit për Përmirësimin e Rrugës M2 Milloshevë – Mitrovicë Jo OPEC, FS, BZHI 12 23 12.3
10 Projekti i Shëndetësisë Jo BB 3.6 7 11
11 Projekti për Efiçiencën e Energjisë dhe Energjinë e Ripërtëritshme Jo BB 6.4 7.8 6.2 3
12 Projekti për Përmirësimin e Sistemit të Edukimit Jo BB 3.4 3.6
30.4 62.02 46.683 79.2 34.85 94.1 8.2 60.3
PROJEKTET E REJA ME ZHVILLIM NGA KASH 2019-2021
1 Dritjarja per Investime Komunale Po EBRD 7 23 24
2 Ndertimi i impianteve per traj. e ujerave te zeza-Ferizaj, Gjilan, Mitrovice Po EIB 5 15 25
3 Fabrika e Ujit te Pijshem-Ferizaj Po Q. Austriake 5
4 Impianti per trajtimin e ujerave te zeza - Istog, Gracanice Po Q. Austriake 10
5 Impianti per trajtimin e ujerave te zeza - Podujeve Po Q. Austriake 6
6 Impianti per trajtimin e ujerave te zeza - Shtime Po Q. Austriake 5
7 Projekti i Forcimit të Sektorit Financiar Jo BB 5 0.5 10 1 5 1
8 Ekonomia Digjitale në Kosovë (KODE) Jo BB 2.3 0 6.3 0 9.3 0
9 Projekti i kadastrit të patundshmërisë dhe infrastrukturës gjeohapësinore Po BB 0.3 2 0.3 3 0.3 6
10 Dritarja e Zhvillimit të Infarstukturës Publike Po Q. Hungareze 3 5 5
11 Dritarja e Infrastrukturës për Trajtimin e Ujërave të Zeza Po Q.Hungareze 3 7 8
12 Qarkorja e Prishtines Po IFN 20 45
0 0 7.6 41.5 16.6 79 14.6 114
30 62 54 121 51 173 23 174
* Pas hyrjes në fuqi të klauzolës më 2016, dhe projekti përmban më shumë se 70% kapitale (apo të kapitalizuara) që përjashtohen nga përllogaritja e deficitit sipas rregullës fiskale
Sub-total:
Sub-total:
Total
Parashikimi i implementimit
2020 20212018 2019Partneri
Zhvillimor
Klauzolë
e
Investimeve
Përshkrimi
43
PJESA E TRETË
3. KORNIZA E SHPENZIMEVE SEKTORIALE 2019-2021 – QEVERIA QENDORE
Në pjesën e tretë është paraqitur gjendja aktuale dhe objektivat sipas sektorëve të nivelit qendror.
Janë paraqitur gjithsejtë 1042 sektorë ku secili sektor ka të prezantuar edhe trendin e financimit
2017-2018 dhe vlerësimet buxhetore për periudhën e ardhshme trevjeçare 2019-2021. Në kuadër
të secilit sektor janë të paraqitura edhe organizatat buxhetore sipas sektorëve përkatës. Tabelat e
mëposhtme paraqesin projeksionet për vitet 2019-2021 për buxhetin e përgjithshëm të Kosovës,
në nivel qendror dhe sipas sektorëve. Kurse, në pjesën e katërt është paraqitur financimi komunal.
Tabela 1: Trendët e financimit 2017- 2018 dhe vlerësimet 2019-2020 për Buxhetin e Përgjithshëm të
Kosovës
Përshkrimi Viti 2017
Shpenzimi
Viti 2018
Buxhetuar
Viti 2019
Vlerësuar
Viti 2020
Vlerësuar
Viti 2021
Vlerësuar
Totali 1,779,864,601 2,080,480,846 2,260,998,725 2,390,220,797 2,482,632,262
Numri i punëtorëve 82,454 84,428 84,794 84,950 85,106
Paga dhe mëditje 554,342,173 590,077,304 610,863,089 641,568,228 673,287,759
Mallra dhe shërbime 209,432,981 237,586,084 271,694,469 286,283,087 323,079,221
Shpenzime komunale 25,178,356 27,653,240 27,749,945 27,868,085 27,917,585
Subvencione dhe
transfere 508,034,761 525,984,312 563,363,517 576,422,845 584,135,518
Shpenzime kapitale 482,876,331 694,379,907 782,527,706 853,278,552 869,412,180
Rezerva - 4,800,000 4,800,000 4,800,000 4,800,000
Burimet e financimit
Grantet qeveritare 1,677,336,419 1,777,424,605 1,883,978,611 2,001,986,525 2,176,744,087
Të hyrat vetanake 94,798,471 102,389,570 103,051,435 106,311,989 109,588,175
Të hyrat nga AKP - 86,450,000 100,000,000 70,000,000 -
Financimet nga
huamarrjet 7,729,712 114,016,671 173,968,679 211,922,283 196,300,000
Financimi nga deficiti
buxhetor (2%) - 04 7,729,712 31,889,249 53,329,854 38,900,000 22,300,000
Financimi nga klauzola
e investimeve - 06 - 82,127,422 120,638,825 173,022,283 174,000,000
Grantet nga donatorët* 1,094,588 1,916,351 1,391,400 741,400 845,049
42 Në KASH 2018-2020 janë paraqitur 12 sektorë, Kurse në KASH 2019-2021 janë paraqitur 10 sektorë sipas
Klasifikimit të Funksioneve të Qeverisë (COFOG), hartuar nga Organizata për Bashkëpunim dhe Zhvillim Ekonomik
(OECD).
44
Tabela 2: Trendët e financimit 2017-2018 dhe vlerësimet 2019-2021 për Nivelin Qendror
Nivelit Qendror Viti 2017
Shpenzimi
Viti 2018
Buxhetuar
Viti 2019
Vlerësuar
Viti 2020
Vlerësuar
Viti 2021
Vlerësuar
Total 1,339,633,735 1,589,198,073 1,745,821,997 1,862,666,489 1,936,283,339
Nr. i punëtorëve 38,583 40,550 40,736 40,892 41,048
Paga dhe Mëditje 303,641,298 324,307,384 340,779,533 370,134,255 400,496,615
Mallra dhe Shërbime 169,178,315 179,055,641 201,839,122 217,427,740 255,223,874
Shpenzime Komunale 15,489,456 17,964,339 18,061,045 18,179,185 18,228,685
Subvencione dhe
Transfere 499,286,453 517,236,004 554,528,564 567,587,892 575,300,564
Shpenzime Kapitale 352,038,214 545,834,705 625,813,734 684,537,418 682,233,602
Rezerva - 4,800,000 4,800,000 4,800,000 4,800,000
Burimet e Financimit
Grantet qeveritare 1,316,419,043 1,372,019,109 1,460,600,894 1,564,432,217 1,723,395,164
Të hyrat vetanake 16,634,981 20,964,571 16,051,435 16,311,989 16,588,175
Të hyrat nga AKP - 86,450,000 100,000,000 70,000,000 -
Financimet nga
huamarrjet 6,579,712 109,564,393 169,169,668 211,922,283 196,300,000
Financimi nga deficiti
buxhetor (2%) - 04 6,579,712 27,436,971 48,530,843 38,900,000 22,300,000
Financimi nga klauzola
e investimeve - 06 - 82,127,422 120,638,825 173,022,283 174,000,000
Grantet nga donatorët* 1,094,588 1,916,351 1,391,400 741,400 845,049
3.1. QEVERISJA E PËRGJITHSHME PUBLIKE
Në kuadër të këtij sektori synohet përparimi i vazhdueshëm në përgatitjen dhe zbatimin e
legjislacionit për të përkrahur zhvillimin e qëndrueshëm ekonomik dhe ruajtjen e stabilitetit
makroekonomik dhe fiskal, ofrimin e shërbimeve më të mira për qytetarët e Republikës së
Kosovës, si dhe tërheqjen e investimeve të huaja.
Në kuadër të këtij sektori synohet përparimi i vazhdueshëm në përgatitjen dhe zbatimin e
legjislacionit për të përkrahur zhvillimin e qëndrueshëm ekonomik dhe ruajtjen e stabilitetit
makroekonomik dhe fiskal, ofrimin e shërbimeve më të mira për qytetarët e Republikës së
Kosovës, si dhe tërheqjen e investimeve të huaja.
Gjatë viteve të kaluara, janë miratuar një numër i konsiderueshëm i ligjeve, implementimi i të
cilëve do të kontribuoj ndjeshëm në procesin e integrimit të Kosovës në proceset euro-atlantike.
Për më tepër, janë ndërmarr veprime që synojnë sigurimin e njohjeve të reja dhe anëtarësime nëpër
organizata të ndryshme ndërkombëtare. Një kornizë ligjore që është në linjë me legjislacionin
evropian dhe implementimi i reformave qeverisëse kontribuon pozitivisht në rritjen e
llogaridhënies, sundimin e ligjit, luftimin e korrupsionit dhe zhvillimin e përgjithshëm për të
siguruar një sistem vlerash demokratike. Janë dizajnuar dhe implementuar një sërë reformash
tatimore e buxhetore, që synojnë mbështetjen e sektorit privat dhe ruajtjen e stabilitetit ekonomik
e fiskal.
Me qëllim të ngritjes së efikasitetit të administratës publike është duke u punuar në fuqizimin e
sistemit për zbatimin e parimeve të etikës dhe integritetit në administratën publike nëpërmjet
rishikimit të Strategjisë për Modernizimin e Administratës Publike si dhe është në proces hartimi
i pakos ligjore për administratën publike që përfshin Shërbimin Civil, organizimin e administratës
publike si dhe Ligjin e Pagave për punonjësit e sektorit publik. Qeveria ka nënshkruar Kontratën
për Mbështetje Buxhetore Sektoriale, e cila është një instrument i rëndësishëm që ofron Komisioni
45
Evropian, për të asistuar në proceset e reformës së administratës publike, si pjesë e politikës së
zgjerimit dhe fqinjësisë së mirë. Është duke u zbatuar sistemi i prokurimit elektronik me qëllim të
rritjes së transparencës dhe mbylljes së hapësirave për praktika korruptive në sistemin e prokurimit
publik. Gjithashtu janë zhvilluar mekanizma administrativ për monitorimin e zbatimit të
ligjshmërisë, transparencës, llogaridhënies dhe vlerësimit të cilësisë së shërbimeve të ofruara.
Sa i përket vetëqeverisjes lokale, orientimi i politikave është fokusuar në përmbushjen e
prioriteteve për zhvillimin ekonomik lokal, forcimin e mekanizmave lokal për zbatim të ligjit,
sigurimin e një qeverisje të mirë nga ana e komunave, mbështetjen e vazhdueshme të administratës
lokale përmes ngritjes së kapaciteteve, orientimin e mbështetjes financiare në projektet që
përmbushin objektivat strategjike për vetëqeverisje lokale, rritjen e transparencës, promovimin e
politikave dhe mekanizmave për qytetarë aktiv, si dhe sigurimin e përmbushjes së obligimeve të
përbashkëta me komunat nga agjenda evropiane.
Për periudhën afatmesme që mbulon kjo Kornizë, objektivat kryesorë në kuadër të Sektorit të
Qeverisjes së Përgjithshme Publike janë:
Garantimi i funksionimit kushtetues të institucioneve të Republikës së Kosovës si dhe
zhvillimi i një procesi efikas ligjvënës;
Ruajtja e qëndrueshmërisë makro-fiskale;
Krijimi i një administrate moderne evropiane dhe llogaridhënëse;
Rritja e efikasitetit në sistemin e prokurimit publik;
Funksionalizimi i plotë i sistemit të vetëqeverisjes lokale dhe avancimi i politikave për
zhvillim socio-ekonomik lokal, stimulimin e zhvillimit rajonal të balancuar, si dhe rritjen
e bashkëpunimit ndër komunal dhe ndërkufitar;
Përmbushja e kritereve për statusin e shtetit kandidat për anëtarësim në Bashkimin
Evropian;
Tërheqjen e investimeve strategjike nga diaspora;
Ruajtjen e shëndetit publik dhe sigurisë së ushqimit, si dhe ruajtjen e shëndetit të kafshëve
dhe bimëve.
Objektivat e listuara më lart, do të implementohen përmes veprimeve konkrete, ashtu siç parashihet
me dokumente strategjike të nivelit të përgjithshëm, si dhe strategjitë sektoriale, respektivisht ato
të nivelit të organizatave buxhetore. Në linjë me parimet e elaboruara më lart në këtë dokument,
kërkesat buxhetore për financim, do të vlerësohen karshi kontributit të tyre në arritjen e këtyre
objektivave.
Organizatat buxhetore të cilat e përbëjnë Sektorin e Qeverisë së Përgjithshme Publike janë:
Kuvendi i Kosovës, Zyra e Presidentit, Zyra e Kryeministrit, Ministria e Financave, Ministria e
Administratës Publike, Ministria e Administrimit të Pushtetit Lokal, Ministria e Zhvillimit
Rajonal, Ministria e Punëve të Jashtme, Ministria për Integrime Evropiane, Ministria e Diasporës
dhe Investimeve Strategjike, Komisioni Rregullativ i Prokurimit Publik, Agjencioni Kundër
Korrupsionit, Organi Shqyrtues i Prokurimit, Paneli Zgjedhor për Ankesa dhe Parashtresa,
Agjencioni Shtetëror për Mbrojtjen e të Dhënave Personale, Zyra Kombëtare e Auditimit,
Komisioni Qendror i Zgjedhjeve, Këshilli i Pavarur Mbikëqyrës për Shërbimin Civil të Kosovës,
dhe Shpenzimet e Paparashikuara.
46
Tabela 3: Trendët historik të shpenzimeve dhe vlerësimet për periudhën 2019-2021
Sektori i Qeverisë së
Përgjithshme Publike
Viti 2017
Shpenzimi
Viti 2018
Buxhetuar
Viti 2019
Vlerësuar
Viti 2020
Vlerësuar
Viti 2021
Vlerësuar
Total 112,445,847 147,853,470 181,309,286 228,008,875 260,440,165
Nr. i punëtorëve 3,914 4,269 4,282 4,282 4,282
Paga dhe Mëditje 40,009,481 43,369,709 52,713,684 79,374,254 106,606,125
Mallra dhe Shërbime 42,408,130 42,112,392 52,125,892 49,567,797 58,473,444
Shpenzime Komunale 3,695,284 4,615,096 4,670,956 4,674,596 4,674,596
Subvencione dhe Transfere 7,314,104 12,231,000 17,726,000 21,548,328 23,161,000
Shpenzime Kapitale 19,018,849 40,725,273 49,272,754 68,043,900 62,725,000
Rezerva - 4,800,000 4,800,000 4,800,000 4,800,000
Burimet e Financimit Grantet qeveritare 112,135,024 147,530,916 161,501,600 190,301,189 230,132,479
Të hyrat vetanake 310,823 322,554 307,686 307,686 307,686
Të hyrat nga AKP-ja - - 7,000,000 4,000,000 -
Financimet nga huamarrjet - - 12,500,000 33,400,000 30,000,000
Financimi nga deficiti
buxhetor (2%) - 04 5,000,000 9,400,000 5,000,000
Financimi nga klauzola e
investimeve - 06 7,500,000 24,000,000 25,000,000
Grantet nga donatorët* 1,003,188 1,916,351 1,300,000 650,000 753,649
3.2. MBROJTJA
Në kuadër të këtij sektori synohen hartimi dhe zbatimi i politikave shtetërore në nivelin strategjik
për sigurinë e vendit, si dhe ushtrimin e funksioneve dhe kompetencave në pajtim me Kushtetutën
dhe ligjet e Republikës së Kosovës, Strategjinë e Sigurisë së Kosovës dhe Strategjinë e Zhvillimit
të Forcës së Sigurisë së Kosovës.
Në linjë me synimet më lartë, sektori i mbrojtjes është duke i ngritur në vazhdimësi kapacitetet e
saja në të gjitha fushat për ofrimin e rendit dhe sigurisë publike. Duke u bazuar në rekomandimet
e dala nga procesi i Rishikimit Strategjik të Sektorit të Sigurisë (RSSS), të cilat definojnë nevojën
e transformimit të Ministrisë së Forcës së Sigurisë së Kosovës (MFSK) në Ministri të Mbrojtjes
dhe Forcës së Sigurisë së Kosovës (FSK) në Forcat e Armatosura te Kosovës (FAK), MFSK dhe
FSK përmes Komisionit për Implementim të Rekomandimeve të RSSS-së vazhdojnë procesin e
finalizimit të dokumenteve strategjike.
Angazhimi i sektorit te mbrojtjes mbetet në vazhdimësi planifikimi i mirë dhe efektshmërisht i
zbatueshëm i kapaciteteve dhe aftësive operacionale për realizimin e operacioneve të reagimit ndaj
krizave, mbrojtjes civile dhe për mbështetjen e autoriteteve civile në menaxhimin e krizave si dhe
zhvillimin dhe avancimin e kapaciteteve dhe aftësive profesionale për pjesëmarrje në operacionet
ndërkombëtare. Gjithashtu, në këtë sektor do t’i jepet prioritet edhe thellimit të mëtejmë të
bashkëpunimit ndërkombëtar në fushën e sigurisë dhe mbrojtjes me synim anëtarësimin në
iniciativat rajonale, integrimin në NATO si dhe zgjerimi i gamës së marrëveshjeve të
bashkëpunimit me partnerët tanë strategjik.
Në linjë me arritjet e deritanishme, për periudhën e ardhshme objektivat kryesore në kuadër të
sektorit të mbrojtjes janë:
Finalizimi i procesit parapërgatitor për transformimin e Ministrisë së Forcës së Sigurisë së
Kosovës në Ministrinë e Mbrojtjes dhe transformimin e Forcës së Sigurisë së Kosovës në
Forca të Armatosura të Kosovës, sipas rekomandimeve të RSSS (pas vendimit për
transformim);
47
Zhvillimin e kapaciteteve dhe aftësive operacionale të FSK për realizimin e operacioneve
të reagimit ndaj krizave, mbrojtjes civile dhe për mbështetjen e autoriteteve civile në
menaxhimin e krizave si dhe ngritja e kapaciteteve dhe aftësive profesionale për
pjesëmarrje në operacionet ndërkombëtare;
Ngritja profesionale e personelit, modernizimit të pajisjeve dhe materialeve, mbështetjes
logjistike dhe përmirësimit të infrastrukturës;
Thellimin e vazhdueshëm të bashkëpunimit ndërkombëtar në fushën e sigurisë dhe
mbrojtjes me synim për anëtarësimin në iniciativat rajonale dhe integrimin në NATO.
Për arritjen e këtyre objektivave, ashtu siç parashihet me dokumente strategjike të këtij sektori, si
dhe planet e veprimit, do të ndërmerren një sërë veprimesh specifike, që do të implementohen gjatë
tri viteve të ardhshme, që mbulon kjo Kornizë. Disa nga këto veprime përfshijnë hartimin dhe
kompletimin e pakos së akteve kryesore ligjore dhe nënligjore (Ligjin e mbrojtjes, projektligjin
për plotësimin/ndryshimin e ligjeve që kanë të bëjnë me FAK, hartimin e politikës së mbrojtjes
për Strategjinë e Sigurisë Shtetërore, Doktrinën e përgjithshme ushtarake, planin gjithëpërfshirës
të transformimit dhjetëvjeçar, etj); fuqizimin e kapaciteteve dhe aftësive operacionale në funksion
të angazhimeve në operacione të mundshme humanitare; zgjerimi i bashkëpunimit bilateral me
Forcat e Armatosura të Shteteve të Bashkuara te Amerikës, vendeve të rajonit NATO-s dhe
Bashkimit Evropian, etj.
Organizata buxhetore e cila e përbën Sektorin e Mbrojtjes është Ministria për Forcën e Sigurisë së
Kosovës.
Tabela 4: Trendët historik të shpenzimeve dhe vlerësimet për periudhën 2019-2021
Sektori i Mbrojtjes Viti 2017
Shpenzimi
Viti 2018
Buxhetuar
Viti 2019
Vlerësuar
Viti 2020
Vlerësuar
Viti 2021
Vlerësuar
Total 34,621,681 53,667,393 56,921,160 61,764,522 66,615,867
Nr. i punëtorëve 3,133 3,324 3,480 3,636 3,792
Paga dhe Mëditje 20,886,612 22,195,048 23,559,849 24,931,473 26,732,818
Mallra dhe Shërbime 8,941,460 11,792,345 12,202,345 12,692,345 13,192,345
Shpenzime Komunale 814,849 950,000 950,000 950,000 1,000,000
Subvencione dhe Transfere
Shpenzime Kapitale 3,978,760 18,730,000 20,208,966 23,190,704 25,690,704
Rezerva
Burimet e Financimit
Grantet qeveritare 34,621,681 53,667,393 52,921,160 61,764,522 66,615,867
Të hyrat vetanake
Të hyrat nga AKP-ja 4,000,000 -
Financimet nga huamarrjet
Financimi nga deficiti
buxhetor (2%) - 04
Financimi nga klauzola e
investimeve - 06
Grantet nga donatorët*
3.3. RENDI, LIGJI DHE SIGURIA PUBLIKE
Në kuadër të këtij sektori, synohet zhvillimi dhe hartimi i politikave të legjislacionit në fushën e
drejtësisë, krijimi i një sistemi juridik të avancuar, sistemi gjyqësor dhe prokurorial unik, të
paanshëm dhe të pavarur, si dhe ndërtimi, ruajtja, mbikëqyrja dhe ngritja e sigurisë për të gjithë
48
qytetarët, mbikëqyrja dhe sigurimi i sundimit të ligjit, mbrojtja e jetës, pasurisë dhe lirisë së
lëvizjes për të gjithë qytetarët e Republikës se Kosovës.
Për arritjen e synimeve të këtij sektori, parashihen të zbatohen reforma të shumta duke ndërmarr
një varg masash gjithëpërfshirëse për rritjen e efikasitetit, llogaridhënies në përputhje me nevojat
dhe prioritetet e qytetarëve në fushën e sundimit të ligjit.
Aktualisht, ka filluar procesi i Rishikimit Funksional të Sektorit të Sundimit të Ligjit, i cili rishikim
paraqet procesin e hartimit të analizës dhe më pas të një strategjie gjithëpërfshirëse e cila synon
të prodhojë reformën më të thellë në fushën e sundimit të ligjit në Republikën e Kosovës.
Brenda këtij sektori, gjatë vitit 2017 një vëmendje e veçantë i është kushtuar shqyrtimit të numrit
të madh të lëndëve. Në vitin 2017 ka pasur për shqyrtim gjithsej 804,940 lëndë, prej të cilave
528,676 lëndë të trashëguara nga vitet e mëhershme kurse në vitin 2017 janë pranuar 276,264
lëndë të reja. Prej këtij numri janë zgjidhur 382,385 lëndë dhe kanë mbetur pa u shqyrtuar (janë
bartur në vitin 2018) edhe 422,555 lëndë. Sipas këtyre statistikave, del se numri i lëndëve të bartura
nga viti në vit është zvogëluar për rreth 100,000 sosh.
Sektori i Sigurisë Publike ka zhvilluar aktivitetet dhe angazhimin në drejtim të përmbushjes së
misionit dhe objektivave duke realizuar me sukses një tërësi reformash në kuadër të sigurisë dhe
punëve të brendshme në përputhje më kërkesat e programit kombëtar për zbatimin e MSA-së,
agjendës për reformën evropiane, programit të qeverisë dhe politikave të strategjive sektoriale. Për
të avancuar politikat e nevojshme për përmbushjen e objektivave, është hartuar Strategjia
Shtetërore Kundër Krimit të Organizuar 2018-2022, Strategjia Shtetërore kundër Narkotikëve
2018-2022 dhe Strategjia Shtetërore kundër Terrorizmit 2018-2022. Gjithashtu, në këtë sektor
është duke vazhduar aktivitetet dhe përpjekjet për anëtarësim në Organizatën Ndërkombëtare të
Policisë (INTERPOL) si dhe nënshkrimin e marrëveshjes së bashkëpunimit me Agjencinë e
Bashkimit Evropian për Bashkëpunimin në Zbatimin e Ligjit (EUROPOL).
Me qëllim të avancimit të kornizës ligjore dhe politikave në fushën e migrimit, gjatë vitit 2017 në
qeveri janë miratuar projektligji për Azil, projekt-ligjet për plotësim-ndryshimin e ligjeve për të
Huaj dhe Kontrollin dhe Mbikëqyrjen e Kufirit Shtetëror. Po ashtu është miratuar Profili i Migrimit
për vitin 2016 dhe është finalizuar plani kombëtar për Menaxhimin e Fluksit të mundshëm me
migrantë. Është miratuar rregullorja për Ri-integrimin e Personave të Riatdhesuar, dhe është
finalizuar Strategjia e re për Ri-integrimin e Qëndrueshëm të Personave të Riatdhesuar 2018-2022.
Si rezultat i fushatave vetëdijësuese dhe masave operative në këtë sektor, me qëllim të parandalimit
të migrimit të parregullt, numri i azilkërkuesve të kosovarëve në vendet e Bashkimit Evropian dhe
të zonës Schengen gjatë vitit 2017 ka shënuar rënie në 6,920 azilkërkues, krahasuar me vitin 2016
ku ishin 11,965 azilkërkues. Numri i personave të ripranuar gjatë këtij viti ishte 4,509, ndërsa
2,608 persona kanë përfituar nga skemat e ndryshme të programit për riintegrim të personave të
riatdhesuar. Për më tepër, me qëllim të përmirësimit të infrastrukturës, janë rinovuar katër objekte
të Qendrave për Regjistrimin e Automjeteve dhe Qendrave për Pajisje me dokumente në katër
komuna (Gjilan, Ferizaj, Novobërdë dhe Shtime) dhe është përfunduar ndërtimi i objekteve për
Qendrën e Regjistrimit të Automjeteve dhe Qendrën për Pajisje me dokumente në Istog dhe
Gjakovë.
Natyrisht, përkundër të arriturave të listuara më lart, mbetet shumë për tu bërë në periudhën e
ardhshme. Në këtë kontekst, objektivat kryesorë në kuadër të sektorit të rendit, ligjit dhe sigurisë
publike janë:
Përmirësimi i infrastrukturës ligjore dhe institucionale të sistemit të drejtësisë si dhe
avancimi i bashkëpunimit juridik ndërkombëtar;
49
Lufta kundër krimit të organizuar, korrupsionit, dhe terrorizmit si dhe menaxhimi efikas i
migrimit dhe kufirit;
Ruajtja e sigurisë publike dhe përmirësimi i shërbimeve për qytetarët;
Pavarësia e sistemit gjyqësor dhe prokurorial, zgjidhja e lëndëve të vjetra, si dhe
menaxhimi i Sistemit Informativ për Menaxhimin e Lëndëve (SMIL);
Mbrojtja e të drejtave dhe lirive të njeriut, me fokus të veçantë në çështjet sistematike të
cilat janë më të rëndësishme për interesin dhe shqetësimet e qytetarëve;
Ofrimi i ndihmës juridike falas, duke siguruar qasje të barabartë në drejtësi për të gjithë
qytetarët e Republikës së Kosovës, veçanërisht për grupet e margjinalizuara.
Për arritjen e objektivave më lart, do të vazhdohet me implementimin e aktiviteteve, respektivisht
veprimeve konkrete, të identifikuara në shumë prej dokumente strategjike të këtij sektori.
Natyrisht, presim që një numër i veprimeve të reja të dalin nga Rishikimi Funksional i sektorit të
sundimit të ligjit, dhe rishikimi apo draftimi i dokumenteve tjera strategjike, gjatë periudhës së
ardhshme.
Organizatat buxhetore të cilat janë pjesë e sektorit të Rendit, Ligjit dhe Sigurisë Publike janë:
Ministria e Drejtësisë, Ministria e Punëve të Brendshme, Këshilli Gjyqësor i Kosovës, Këshilli
Prokurorial i Kosovës, Agjencia Kosovare e Inteligjencës, Gjykata Kushtetuese e Kosovës,
Institucioni i Avokatit të Popullit dhe Agjencia për Ndihmë Juridike Falas. Tabela 5: Trendët historik të shpenzimeve dhe vlerësimet për periudhën 2019-2021
Sektori i Rendit, Ligjit dhe
Sigurisë Publike
Viti 2017
Shpenzimi
Viti 2018
Buxhetuar
Viti 2019
Vlerësuar
Viti 2020
Vlerësuar
Viti 2021
Vlerësuar
Total 171,300,676 192,204,701 195,471,651 207,651,204 221,030,074
Nr. i punëtorëve 14,779 16,023 16,033 16,033 16,033
Paga dhe Mëditje 114,385,964 123,322,031 125,148,132 125,773,872 126,402,742
Mallra dhe Shërbime 38,308,313 36,419,167 38,087,516 40,807,516 49,807,516
Shpenzime Komunale 3,065,509 3,755,099 3,774,099 3,888,099 3,888,099
Subvencione dhe Transfere 4,607,969 5,472,367 5,822,367 5,059,367 5,159,367
Shpenzime Kapitale 10,932,921 23,236,037 22,639,537 32,122,350 35,772,350
Rezerva
Burimet e Financimit
Grantet qeveritare 170,028,214 189,679,514 190,161,964 203,126,017 218,504,887
Të hyrat vetanake 1,272,462 2,525,187 2,525,187 2,525,187 2,525,187
Të hyrat nga AKP-ja 2,784,500 2,000,000 -
Financimet nga huamarrjet
-
-
-
- -
Financimi nga deficiti
buxhetor (2%) - 04
Financimi nga klauzola e
investimeve - 06
Grantet nga donatorët*
50
3.4. ÇËSHTJET EKONOMIKE
Në kuadër të këtij sektori synohet që resurset njerëzore, natyrore, fizike dhe ato financiare të cilat
janë në dispozicion, të përdoren në mënyrë efektive, për të siguruar rritjen ekonomike të
qëndrueshme dhe mirëqenien e popullsisë.
Përderisa gjatë viteve të kaluara është investuar mjaft në infrastrukturë, energji, miniera,
teknologji, bujqësi dhe në të bërit biznes, ekzistojnë akoma sfida të konsiderueshme që duhet
adresuar, për të siguruar një rritje më të shpejtë dhe të qëndrueshme ekonomike.
Gjatë viteve të fundit janë arritur rezultate të konsiderueshme në përmirësimin e infrastrukturës
rrugore, sidomos të lidhjeve me korridoret ndërkombëtare. Investimet e deritanishme në zhvillimin
e infrastrukturës publike kanë ndikuar që transporti i njerëzve dhe mallrave të bëhet në mënyrë më
të shpejt dhe më të sigurt, gjë që ka ndikuar në zvogëlimin e kostos sëë transportit për njerëzit dhe
për mallrat. Në anën tjetër, hekurudhat si mjet transporti ende nuk janë duke u përdorur në nivelin
e duhur për transportimin e njerëzve dhe mallrave. Në këtë drejtim pritet të ketë investime në
infrastrukturën hekurudhore, të cilat investime do të mundësojnë modernizimin e rrjetit
hekurudhor të Kosovës.
Në fushën e energjisë, vazhdojmë të përballemi me sfida. TC Kosova A është duke punuar përtej
jetëgjatësisë teknike të projektuar, ndërsa TC Kosova B është në vitet e fundit të jetëgjatësisë së
projektuar. Për rrjedhojë sistemi i prodhimit të energjisë elektrike ka nevojë urgjente për investime
të reja qoftë për rivitalizimin e kapaciteteve ekzistuese, në ndërtim të kapaciteteve të reja, duke
promovuar shfrytëzimin më efiçient të energjisë dhe diversifikimin e burimeve të energjisë, me
qëllim të krijimit të kushteve për furnizim të sigurt, të qëndrueshëm dhe të cilësisë së lartë.
Sa i përket investimeve të pritshme në ndërtimin e kapaciteteve të reja gjeneruese nga thëngjilli,
vlen të theksohet se më datë 20.12.2017 është nënshkruar Marrëveshja komerciale në mes të
Qeverisë së Kosovës dhe Kompanisë Contour Global, për ndërtimin e kapaciteteve të reja
energjetike, që pas ndërtimit dhe futjes në funksion, pritet që furnizimi me energji të jetë shumë
më stabil dhe i qëndrueshëm.
Dy vitet e fundit karakterizohen edhe me një zhvillim të theksuar në fushën e ndërtimit të
centraleve nga burimet e ripërtërishme të energjisë (BRE-të) përfshirë energjinë ujore, diellore dhe
të erës që po realizohet nga sektori privat, i nxitur nga politikat efektive mbështetëse të Qeverisë.
Një komponentë tepër e rëndësishme që lidhet me sigurinë e furnizimit me energji është edhe
efiçienca e energjisë. Me zbatimin e masave të efiçiencës së energjisë në kudër të Planit të Veprimit
të Kosovës për Efiçiencë të Energjisë, qëllimi i së cilës është arritja e cakut 9% në kursimet e
energjisë, do të kontribuohet edhe në zhvillimin ekonomik dhe mbrojtjen e mjedisit. Aktualisht
përmes financimit të huasë nga Banka Botërore dhe Buxheti i Republikës së Kosovës janë duke u
zbatuar masat e efiçiencës së energjisë në ndërtesat në sektorin publik. Një zhvillim dinamik është
duke ndodhur edhe në sektorin e energjisë termike, e cila është një nga komponentët shumë të
rëndësishme që mund të kontribuoj në sigurinë e furnizimit me energji. Sektori i energjisë termike
në Kosovë përbëhet nga katër sisteme: Ngrohtorja e Qytetit “Termokos” në Prishtinë, Ngrohtorja
e Qytetit “Gjakova” në Gjakovë, Ngrohtorja e Qytetit në Mitrovicë dhe Zveçan.
Në fushën e Bujqësisë dhe Pylltarisë, përkundër financimit të vazhdueshëm përmes
subvencioneve-skemave mbështetëse, ky sektor vazhdon të karakterizohet nga produktiviteti i ulët,
kryesisht për shkak të: (i) pronave të fragmentuara, (ii) teknologjive të vjetruara të fermave dhe
mungesa e njohurive/aftësive bashkëkohore bujqësore midis fermerëve dhe agro-përpunuesve, (iii)
mungesa e diversifikimit të produkteve bujqësore dhe (iv) mungesa e investimeve në ujitje.
51
Sa i përket politikave për mbështetje të Ndërmarrjeve të Vogla dhe të Mesme (NVM), sfidë
kryesore për Kosovën është krijimi i kushteve të favorshme për rritjen e produktivitetit të
brendshëm dhe rritjen e konkurueshmërisë, ndërsa një instrument që veç ka filluar të jap efektet e
veta, dhe që pritet edhe më shumë në të ardhmen, është lehtësimi i qasjes në financa për NVM-të
përmes Fondit të Kosovës për Garantimin e Kredive.
Pra, gjatë viteve të fundit, në fushën e Ekonomisë është bërë mjaft shumë, por metën sfida për
adresim në vitet në vijim. Kështu, për periudhën e ardhshme, objektivat kryesore në kuadër të
sektorit për çështjet ekonomike janë:
Ndërtimi dhe mirëmbajta e infrastrukturës së transportit rrugor, që të mundësojë qarkullim
më të lirë të njerëzve dhe mallrave si dhe qasje më të lehtë në korridoret Pan-Evropiane;
Ngritjen e nivelit të sigurisë në komunikacion;
Sigurimi i furnizimit të qëndrueshëm me energji, nëpërmjet ndërtimit të kapaciteteve të
reja prodhuese, rehabilitimit të kapaciteteve prodhuese ekzistuese, përmirësimin dhe
zgjerimin e sistemit të rrjetit, përmirësimin e efiçiencës së energjisë, diversifikim të
burimeve energjetike duke përfshirë edhe energjinë termike, zbatimin e masave të
efiçiencës dhe diversifikimin e burimeve të gjenerimit të energjisë;
Hartimi i politikave strategjike për zhvillim të qëndrueshëm të sektorit minerar përmes
nxitjes së hulumtimit dhe shfrytëzimit të qëndrueshëm të resurseve minerale, me qëllim të
tërheqjes së investimeve në këtë sektor, hapjen e zonave të reja me interes të veçantë
minerar përmes procedurave konkurruese;
Zhvillimin e infrastrukturës brezgjerë dhe kapitalit njerëzor në mënyrë që Teknologjia e
Informacionit dhe Komunikimit (TIK) të bëhet nxitësi kryesor për rritjen ekonomike,
punësimin dhe inovacionin duke rritur konkurrueshmërinë ndërkombëtare të industrisë së
TIK të Kosovës bazuar në ekselencën dixhitale;
Rritjen e potencialit prodhues të fermave, që mundëson rritjen e prodhimit vendor dhe uljen
e importit të produkteve bujqësore, sigurimi i nivelit të duhur të të ardhurave të prodhuesve
bujqësorë, si dhe prodhimi i qëndrueshëm i ushqimit cilësor dhe mbrojtja e mjedisit;
Përmirësimin e zhvillimit të qëndrueshëm tё pyjeve dhe tё gjitha funksioneve tё tyre
ekologjike, ekonomike dhe sociale, duke përfshirë ruajtjen e biodiversitetit;
Zhvillimin e konkurrueshmërisë së NVM-ve përmes përmirësimit të ambientit të të bërit
biznes, inkurajimi i investimeve dhe eksportit, mbikëqyrjen e tregut dhe mbrojtjen e
konsumatorit.
Janë një numër i konsiderueshëm i projekteve infrastrukturore që janë në ndërtim e sipër, ose në
proces të fillimit të punëve, implementimi i të cilave do të kontribuoj ndjeshëm në arritjen e
objektivave më lartë. Do të vazhdohet me implementimin e reformave të tjera që lidhen me
promovimin e aktivitetit në sektorin privat, me theks të veçantë në bujqësi dhe për NVM-të.
Organizatat buxhetore të cilat e përbëjnë sektorin për çështjet ekonomike janë: Ministria e
Zhvillimit Ekonomik, Ministria e Infrastrukturës, Ministria e Bujqësisë, Pylltarisë dhe Zhvillimit
Rural, Ministria e Tregtisë dhe Industrisë, Ministria e Inovacionit dhe Ndërmarrësisë, Agjencia
Kosovare e Privatizimit, Autoriteti Rregullativ i Komunikimeve Elektronike dhe Postare, Zyra
Rregullative e Energjisë, Autoriteti Kosovar i Konkurrencës, Autoriteti Rregullativ i
Hekurudhave, Autoriteti i Aviacionit Civil, Agjencioni për Shërbim të Navigacionit Ajror,
Komisioni i Pavarur për Miniera dhe Minerale dhe Agjencioni Kosovar i Privatizimit.
52
Tabela 6: Trendët historik të shpenzimeve dhe vlerësimet për periudhën 2019-2021
Sektori i Çështjeve
Ekonomike
Viti 2017
Shpenzimi
Viti 2018
Buxhetuar
Viti 2019
Vlerësuar
Viti 2020
Vlerësuar
Viti 2021
Vlerësuar
Total 327,729,978 427,858,250 478,142,515 485,059,285 478,695,363
Nr. i punëtorëve 1,743 1,824 1,824 1,824 1,824
Pagat dhe Mëditjet 15,857,877 17,656,352 18,144,675 18,235,399 18,326,576
Mallrat dhe Shërbimet 16,167,212 22,031,864 23,422,864 23,286,864 23,177,003
Shpenzimet Komunale 561,232 982,278 983,278 983,278 982,278
Subvencionet dhe
Transferet 54,659,825 67,409,706 70,529,706 74,529,706 76,529,706
Shpenzimet Kapitale 240,483,832 319,778,050 365,061,992 368,024,038 359,679,800
Rezervat
Burimet e Financimit
Grantet qeveritare 311,838,400 241,153,033 291,545,634 313,733,892 368,316,067
Të hyrat vetanake 9,696,727 11,240,824 6,342,556 6,603,110 6,879,296
Të hyrat nga AKP-ja - 72,300,000 57,715,500 40,000,000 -
Financimet nga
huamarrjet 6,194,851 103,164,393 122,538,825 124,722,283 103,500,000
Financimi nga deficiti
buxhetor (2%) - 04 6,194,851 24,036,971 37,900,000 29,200,000 17,000,000
Financimi nga klauzola
e investimeve - 06 - 79,127,422 84,638,825 95,522,283 86,500,000
Grantet nga donatorët* -
3.5. MBROJTJA E MJEDISIT
Në kuadër të këtij sektori synohet zhvillimi i balancuar dhe i qëndrueshëm duke siguruar mbrojtjen
e mjedisit dhe zhvillimin e planifikimit të mirëfilltë hapësinor përmes monitorimit, informimit dhe
raportimit mjedisor.
Në periudhën e pasluftës, por edhe sot Kosova po ballafaqohet me problemet e menaxhimit të ujit,
të mbeturinave, ndotjes së ajrit dhe tokës. Problemet tjera të mjedisit shkaktohen nga zhvillimet e
paplanifikuara hapësinore dhe ndërtimet pa leje të cilat dëmtojnë hapësirën dhe ulin mundësitë për
zhvillimin e ardhshëm të vendit. Përderisa gjatë periudhës së fundit, janë bërë përpjekje që sado
pak të adresohen sfidat që lidhen me këto probleme, akoma mbetet shumë për tu bërë.
Për sa i përket periudhës së ardhshme, Qeveria synon të ndërmarr veprime konkrete për
përmirësimin e gjendjes aktuale. Objektivat kryesore të sektorit të mjedisit janë:
Kompletimin e infrastrukturës ligjore në fushën e mjedisit dhe harmonizimin e tyre me
legjislacionin e BE dhe zbatimin e saj;
Përmirësimin e gjendjes së mjedisit dhe monitorimin e gjendjes së tij;
Krijimin e sistemit administrativ efikas për planifikim hapësinor, ndërtim, banim, efiçiencë
të energjisë në ndërtesa dhe kadastër;
Administrimin dhe menaxhimin më të mirë të resurseve ujore dhe rehabilitimin e shtretërve
të lumenjve dhe menaxhimin e mbeturinave;
Shpronësimi.
Objektivat e listuara më lart do të arrihen duke u fokusuar në implementimin e veprimeve konkrete
të fushës, si për shembull fillimisht hartimi i legjislacionit primar e sekondar, parandalimin dhe
53
zvogëlimin e ndotjes së mjedisit dhe qasjes së integruar për kontrollin e ndotjes dhe monitorimin
e zbatimit të lejeve mjedisore, përmirësimin e monitorimit dhe raportimin për cilësinë e ajrit, etj.
Organizatat buxhetore të cilat e përbëjnë Sektorin e Mjedisit janë: Ministria e Mjedisit dhe
Planifikimit Hapësinor dhe Autoriteti Rregullator për Shërbimet e Ujit.
Tabela 7: Trendët historik të shpenzimeve dhe vlerësimet për periudhën 2019-2021
Sektori i Mjedisit Viti 2017
Shpenzimi
Viti 2018
Buxhetuar
Viti 2019
Vlerësuar
Viti 2020
Vlerësuar
Viti 2021
Vlerësuar
Total 39,548,295 53,285,005 74,417,598 99,520,545 105,533,234
Nr. i punëtorëve 356 364 364 364 364
Paga dhe Mëditje 2,176,553 2,455,024 2,525,299 2,537,926 2,550,615
Mallra dhe Shërbime 907,361 1,552,576 1,552,576 1,552,576 1,552,576
Shpenzime Komunale 70,618 89,723 89,723 89,723 89,723
Subvencione dhe Transfere - - - - -
Shpenzime Kapitale 36,393,763 49,187,682 70,250,000 95,340,320 101,340,320
Rezerva
Burimet e Financimit
Grantet qeveritare 39,548,295 46,835,005 41,617,598 40,720,545 42,733,234
Të hyrat vetanake
Të hyrat nga AKP-ja 3,150,000 4,000,000 5,000,000 -
Financimet nga huamarrjet - 3,300,000 28,800,000 53,800,000 62,800,000
Financimi nga deficiti
buxhetor (2%) - 04 300,000 300,000 300,000 300,000
Financimi nga klauzola e
investimeve - 06 3,000,000 28,500,000 53,500,000 62,500,000
Grantet nga donatorët*
3.6. ÇËSHTJET E BANIMIT DHE KOMUNITETIT
Në kuadër të këtij sektori Ministria e Komuniteteve dhe Kthimit synon krijimin e kushteve për
kthim të qëndrueshëm të zhvendosurve nga Kosova, si dhe mbrojtjen, integrimin dhe zhvillimin e
komuniteteve që jetojnë në Kosovë. Gjithashtu Agjencia Kosovare për Krahasim dhe Verifikim të
Pronave ka për mandat të pranoj, krahasoj, verifikoj dhe vendos për pronën, të zgjidh dallimet dhe
mos pajtueshmëritë në mes të dokumenteve kadastrale origjinale të para qershorit të vitit 1999 të
cilat janë marrë nga Kosova nga autoritetet Serbe dhe të dokumenteve kadastrale aktuale në
Republikën e Kosovës për pronën private, komerciale, të bashkësive fetare dhe trashëgimin e
mandatit të Agjencisë Kosovare të Pronës (AKP).
Ministria për Komunitete dhe Kthim në vitin 2017 filloi ndërtimin e ndërtesave për personat e
zhvendosur që jetonin në qendrat kolektive në komunën e Shtërpcës, ndërsa për gjatë viteve, janë
ndërmarr një sërë veprimesh, për të ju krijuar kushte adekuate për kthim, të zhvendosurve nga
Kosova. Në këtë drejtim, ka pasur të arritura, por një sërë sfidash vazhdojnë të mbesin.
Agjencia Kosovare për Krahasim dhe Verifikim të Pronave (AKKVP) si rezultat i bisedimeve në
Bruksel në mes të Kosovës dhe Serbisë, ka arritur marrëveshje për kthimin e të dhënave kadastrale
të cilat janë marrë nga autoritetet e Serbisë në vitin 1999. Në bazë të marrëveshjes në qershor të
vitit 2016, Kuvendi i Kosovës miratoi ligjin për AKKVP që ka mandatin sipas përshkrimit më lart.
Është përfunduar vendosja e 42,116 kërkesave nga Komisioni për Kërkesa Pronësore (KKP)
ndërsa 633 kërkesa janë tërhequr nga ana e palëve. Është kryer shpërndarja e 41,747 vendimeve
54
për paraqitësit e kërkesave dhe janë zbatuar 40,361 vendime. Aktualisht janë nën administrim
12,641 prona prej të cilave janë të përfshira në skemën e qirasë 4,396 prona.
Për sa i përket këtij sektori, Objektivat kryesore për periudhën e ardhshme janë:
Kthimi, riintegrimi në Kosovë dhe ndërtimi i infrastrukturës fizike;
Stabilizimi i komuniteteve dhe mbyllja e qendrave kolektive në Kosovë;
Pranimin, krahasimin dhe zgjidhjen e dallimeve në mes të dokumenteve kadastrale të marra
nga autoritetet e Serbisë dhe dokumenteve aktuale kadastrale në Kosovë për pronën private
komerciale dhe bashkësive fetare;
Zbatimin e vendimeve të Komisionit të Kërkesave Pronësore të Kosovës dhe vendimeve
të Gjykatës Supreme, Kolegjit të Ankesave të AKP-së dhe administrimin e skemës së
qirasë.
Këto objektiva do të arrihen përmes ndërmarrjes së veprimeve konkrete, siç është ndërtimi i
shtëpive për të kthyerit dhe ndërtimin e ndërtesave banesore kolektive, ndërtimin e shkollave dhe
qendrave shëndetësore, ndërtimin e rrugëve dhe sistemeve të ujit e kanalizimit etj.
Organizatat Buxhetore që e përbëjnë sektorin për çështjet e banimit dhe komuniteteve janë:
Ministria për Komunitet dhe Kthim si dhe Agjencia Kosovare për krahasim dhe Verifikim të
Pronave. Tabela 8: Trendët historik të shpenzimeve dhe vlerësimet për periudhën 2019-2021
Sektori për Çështje të
Banimit dhe Komuniteteve
Viti 2017
Shpenzimi
Viti 2018
Buxhetuar
Viti 2019
Vlerësuar
Viti 2020
Vlerësuar
Viti 2021
Vlerësuar
Total 6,426,914 11,252,415 11,384,393 12,084,076 13,075,158
Nr. i punëtorëve 356 362 362 362 362
Paga dhe Mëditje 1,912,240 2,026,441 2,036,573 2,046,756 2,056,990
Mallra dhe Shërbime 949,297 1,539,297 1,540,297 1,541,297 1,541,645
Shpenzime Komunale 101,677 104,677 105,523 106,023 106,523
Subvencione dhe Transferet 300,000 300,000 300,000 300,000 300,000
Shpenzime Kapitale 3,163,700 7,282,000 7,402,000 8,090,000 9,070,000
Rezervat
Burimet e Financimit Grantet qeveritare 6,426,914 11,252,415 11,384,393 12,084,076 13,075,158
Të hyrat vetanake
Të hyrat nga AKP-ja
Financimet nga huamarrjet
-
-
-
-
- Financimi nga deficiti
buxhetor (2%) - 04
Financimi nga klauzola e
investimeve - 06
Grantet nga donatorët*
55
3.7. SHËNDETËSIA
Në kuadër të këtij sektori synohet ruajtja e shëndetit të popullsisë, promovimin e mënyrave të
shëndetshme të jetesës dhe ofrimin e shërbimeve cilësore dhe të sigurta shëndetësore, me qasje të
lehte, të barabartë, pa rrezik financiar dhe me kosto-efektive.
Në kuadër të zbatimit të reformës përmbajtësore dhe gjithëpërfshirëse në sektorin e shëndetësisë
dhe me qëllim të krijimit të një sistemi të qëndrueshëm të financimit, Ministria e Shëndetësisë në
vitin 2017 ka vazhduar me procesin e plotësimit dhe ndryshimit të kornizës ligjore dhe politikave.
Sektori i shëndetësisë ka vazhduar me aktivitetet e mbrojtjes dhe përparimin e shëndetit,
përmirësimin e cilësisë së shërbimeve të ofruara shëndetësore, riorganizimin e financimit të
sektorit shëndetësor, krijimin e kushteve për ofrimin e shërbimeve shëndetësore të arritshme dhe
të barabarta, krijimin e infrastrukturës funksionale shëndetësore, funksionalizimin e Fondit të
Sigurimeve Shëndetësore dhe vazhdimin e përpjekjeve për zhvillimin e Sistemit të Informimit
Shëndetësor (SISH). Sa i përket mbrojtjes së shëndetit dhe përmirësimit të cilësisë së shërbimeve
të ofruara shëndetësore, Ministria e Shëndetësisë ka intensifikuar përpjekjet për krijimin e
kushteve infrastrukturore për ofrimin e shërbimeve cilësore shëndetësore me qëllim që
institucionet shëndetësore të jenë afër qytetarëve me kohë kudo që ata kanë nevojë si dhe që do të
ndikojnë në fuqizimin e shërbimeve emergjente në kuadër të Kujdesit Parësor Shëndetësor në
Komuna.
Me qëllim të ngritjes se kapaciteteve spitalore në sistemin shëndetësor është vazhduar me
ndërtimin e objektit të ri të Emergjencës në kuadër të Shërbimit Spitalor, Klinik dhe Universitar të
Kosovës (SHSKUK) ku janë realizuar punime në vlerë prej 2.8 milionë euro. Në kujdesin parësor
shëndetësor është vazhduar me investimet në Qendrat Kryesore të Mjekësisë Familjare në Gjilan
dhe Gjakovë ku në vitin 2017 janë realizuar punime si dhe bashkë-financimi për ndërtimin e
Spitalit në Graçanicë. Është bërë rishikimi i Planit të Veprimit të Strategjisë Sektoriale të
Shëndetësisë 2017-2021 si dhe është miratuar doracaku për monitorimin dhe vlerësimin e
Strategjisë Sektoriale Shëndetësore. Sa i përket hartimit të standardeve në ofrimin e shërbimeve
shëndetësore janë aprovuar dy (2) udhërrëfyes klinik nga lëmi i shëndetit riprodhues.
Në sektorin e shëndetësisë, do të vazhdohet me implementimin e reformave substanciale, për të
arritur objektivat kryesore të këtij sektori që janë:
Mbrojtja e shëndetit dhe përmirësimi i cilësisë së shërbimeve të ofruara shëndetësore;
Sigurimi i financimit të qëndrueshëm shëndetësor;
Riorganizimi i sektorit të shëndetësisë.
Për arritjen e këtyre objektivave, do të ndermirën veprime, të tilla si ofrimi dhe përmirësimi i
shërbimeve shëndetësore të arritshme dhe të barabarta; zbatimi i planit të veprimit për edukim dhe
promovim shëndetësor, shëndetin e nënës e fëmijës dhe shëndetin riprodhues; zbatimi i vlerësimit
të ndikimit të mjedisit në shëndet; funksionalizimin e plotë të Fondit të Sigurimeve Shëndetësore;
zbatimi i Pakos themelore të shërbimeve shëndetësore dhe kontraktimi, etj.
Organizatat Buxhetore te cilat e përbëjnë këtë sektor janë: Ministria e Shëndetësisë dhe Shërbimi
Spitalor, Klinik Universitar i Kosovës.
56
Tabela 9: Trendët historik të shpenzimeve dhe vlerësimet për periudhën 2019-2021
Sektori i Shëndetësisë Viti 2017
Shpenzimi
Viti 2018
Buxhetuar
Viti 2019
Vlerësuar
Viti 2020
Vlerësuar
Viti 2021
Vlerësuar
Total 132,345,294 146,442,363 154,727,955 163,603,334 173,810,341
Nr. i punëtorëve 8,386 8,386 8,386 8,386 8,386
Paga dhe Mëditje 59,908,586 63,591,798 65,075,914 65,401,293 65,728,300
Mallra dhe Shërbime 43,904,969 46,224,796 48,734,272 60,734,272 74,734,272
Shpenzime Komunale 3,963,834 3,833,964 3,833,964 3,833,964 3,833,964
Subvencione dhe
Transfere 14,413,805 7,913,805 7,913,805 8,913,805 7,913,805
Shpenzime Kapitale 10,154,100 24,878,000 29,170,000 24,720,000 21,600,000
Rezerva
Burimet e Financimit
Grantet qeveritare 132,345,294 145,342,363 146,677,955 159,603,334 173,810,341
Të hyrat vetanake
Të hyrat nga AKP-ja 6,000,000 4,000,000
Financimet nga huamarrjet - 1,100,000 2,050,000
Financimi nga deficiti
buxhetor (2%) - 04 1,100,000 2,050,000
Financimi nga klauzola e
investimeve - 06
Grantet nga donatorët* 91,400 - 91,400 91,400 91,400
3.8. REKREACIONI, KULTURA DHE RELIGJIONI
Në kuadër të këtij sektori synohet krijimi dhe zhvillimi i politikave, ambientit dhe mekanizmave të
përshtatshëm për promovimin dhe rritjen e aktiviteteve sportive, kulturore dhe rinore, evidencimin,
vlerësimin, mbrojtjen e trashëgimisë kulturore, si dhe rregullimin, menaxhimin dhe mbikëqyrjen e
spektrit të frekuencave të transmetimit.
Në vitet e fundit, janë arritur suksese mjaft të mira në këtë sektor. Një nga sukseset me rëndësi kanë
qenë aprovimi i Programit Evropa Kreative për Kosovën, anëtarësimi në Federatën Ndërkombëtare
të Këshillave të Artit dhe Agjencive të Kulturës (IFACCA), themelimi i zyrës Rajonale për
Bashkëpunim të të Rinjve në Prishtinë nga gjashtë shtetet e Ballkanit Perëndimor, themelimi i
Inspektoratit të Trashëgimisë Kulturore, etj.
Gjatë vitit që lamë pas Kosova ka qenë pjesëmarrëse në shumë ngjarje të rëndësishme kulturore dhe
sportive me renome ndërkombëtare, si edicionin e 57-të të Bienales së Venedikut, pjesëmarrja në
edicionin e VIII- të lojërave të Frankofonisë në Abixhan të Bregut të Fildishtë, etj. Republika e
Kosovës ka shënuar suksese duke fituar dy medalje të arta në xhudo dhe një të argjendtë, ndërkaq
në fotografi u rëndit në vendin e katërt për fotografinë më të mirë në Evropë.
Është punuar për mbrojtjen dhe ruajtjen e trashëgimisë kulturore në projektet e konservimit-
restaurimit, të rehabilitimit të aseteve dhe komplekseve memorialë. Gjithashtu janë bëre kërkimet,
botime dhe promovime në këtë fushë. Janë mbështetur projektet për zhvillim të programeve në
trajnime për ndërmarrësi, grante dhe pajisje për start-up si dhe trajnime profesionale për rikualifikim
si dhe sigurimi i internshipit (praktikë në punë). Rreth 200 të rinj janë certifikuar për trajnime
profesionale, është realizuar projekti “Sallonet” përfitues 500 të rinj, në 10 komuna. Janë mbështetur
financiarisht me qindra projekte të reprezentacioneve në garat kualifikuese për Kampionate
57
Evropiane dhe Botërore. Është investuar në infrastrukturën fizike sportive, kulturore dhe rinore në
mbi 50 projekte dhe mbështetje financiare në aktivitete të shumta të kësaj fushe. Arkiva e Kosovës
është kujdesur për ruajtjen e 543 fondeve dhe koleksioneve arkivore me një sasi prej rreth 5,500 m
gjatësi lineare. Përndryshe këtu ruhen edhe rreth 800,000 dokumente të mikrofilmuara, 202 filma të
metrazhit të gjatë dhe të shkurtë, 1,500 fotografi.
Objektivat kryesor të sektorit rekreacioni, kultura dhe religjioni janë:
Mbështetje në ngritjen e kulturës së pavarur, si dhe avancimin e diplomacisë kulturore;
Ruajtjen, mbrojtjen dhe promovimin e trashëgimisë kulturore dhe fetare ashtu siç është,
angazhimet karshi prioriteteve të Partneritetit Evropian dhe anëtarësimit në UNESCO;
Rritja e pjesëmarrjes së të rinjve në proceset e politik bërjes, në vendim-marrje dhe nxitjen e
punësimit përmes trajnimeve dhe mbështetjes së ndërmarrësve të rinj;
Mbështetjen, masivizimin, zhvillimin e sportit cilësor dhe ngritje e infrastrukturës sportive;
Rregullimin, menaxhimin dhe mbikëqyrjen e spektrit të frekuencave të transmetimit dhe
digjitalizimit të RTK-së.
Këto objektiva do të arrihen duke implementuar planet e veprimit që dalin nga strategjitë përkatëse,
dhe programi i Qeverisë.
Organizatat buxhetore që përbëjnë sektorin e rekreacionit, kulturës dhe religjionit janë: Ministria e
Kulturës, Rinisë dhe Sportit, Këshilli i Kosovës për Trashëgimi Kulturore, Agjencioni për
Menaxhimin e Komplekseve Memorialë, Komisioni i Pavarur i Mediave dhe Radio Televizioni i
Kosovës.
Tabela 10: Trendët historik të shpenzimeve dhe vlerësimet për periudhën 2019-2021
Sektori i Rekreacionit,
Kulturës dhe Religjionit
Viti 2017
Shpenzimi
Viti 2018
Buxhetuar
Viti 2019
Vlerësuar
Viti 2020
Vlerësuar
Viti 2021
Vlerësuar
Total 39,451,427 54,014,731 59,180,988 60,464,364 61,120,443
Nr. i punëtorëve 840 840 840 840 840
Paga dhe Mëditje 4,639,436 5,014,858 5,189,747 5,215,695 5,241,774
Mallra dhe Shërbime 1,867,541 1,789,259 1,809,233 2,809,233 3,809,233
Shpenzime Komunale 401,710 465,458 465,458 465,458 465,458
Subvencione dhe Transfere 19,583,046 19,366,550 19,716,550 19,716,550 19,716,550
Shpenzime Kapitale 12,959,693 27,378,606 32,000,000 32,257,428 31,887,428
Rezerva
Burimet e Financimit
Grantet qeveritare 39,399,173 46,744,228 46,110,485 50,393,861 61,049,940
Të hyrat vetanake 52,253 70,503 70,503 70,503 70,503
Të hyrat nga AKP-ja 7,000,000 13,000,000 10,000,000 -
Financimet nga huamarrjet
Financimi nga deficiti
buxhetor (2%) - 04
Financimi nga klauzola e
investimeve - 06
Grantet nga donatorët*
3.9.ARSIMI
Në kuadër të këtij sektori synohet krijimi i një shoqërie të bazuar në dije dhe shkathtësi konkurruese,
e integruar në rrjedhat evropiane, me mundësi të barabarta për avancimin e secilit individ që të
përgatiten e të kontribuojnë në zhvillimin e qëndrueshëm shoqëror, ekonomik dhe politik në vend.
58
Kosova si shoqëri demokratike ofron mundësi të barabarta për zhvillim personal të të gjithë
qytetarëve, ku qasja në përfitim të dijes, hulumtimeve shkencore, drejtësisë dhe të përfitimit të
shkathtësive, janë në funksion zhvillimit të përshpejtuar të shoqërisë sonë dhe aftësive konkurruese
brenda dhe jashtë Kosovës në përputhje me standardet ndërkombëtare.
Sektori i Arsimit në Republikën e Kosovës karakterizohet me zhvillime intensive reformuese në të
gjithë nën sektorët që kanë trajtuar sfida të shumta në drejtim të përmirësimit të cilësisë së arsimit.
Është punuar në hartim dhe rishikim të legjislacionit dhe janë miratuar akte të shumta ligjore e
nënligjore. Është punuar në ndërtim dhe renovim të objekteve shkollore në gjitha nivelet, çerdheve
dhe sallave të edukatës fizike. Ndërsa, në fazën e projektimit janë edhe 6 kopshte me instrumentin e
financimit IPA 2016. Po ashtu janë furnizuar me inventar shkollor gjithsej 28 objekte shkollore, si
dhe janë pajisur 7 salla të edukatës fizike me pako të pajisjeve sportive.
Është punuar në promovimin e punimeve shkencore, është organizuar konferenca vjetore “Java e
Shkencës 2017”, ku janë prezantuar gjithsej 158 kumtesa në fusha të ndryshme. Po ashtu janë
përkrahur me buxhet: 65 hulumtime nga granti për mobilitete afatshkurtër, 8 institucione hulumtuese
nga granti për projekte të vogla shkencore dhe 6 me donacione, 3 botime dhe monografi shkencore;
9 publikime shkencore në revista me impakt faktor, 4 përfitues me bursë.
Ministria e Arsimit, Shkencës dhe Teknologjisë ka përgatitur raportin vjetor statistikor me tregues
arsimor 2016/17, ka krijuar web portalin për gjenerimin e raporteve nga Sistemi i Menaxhimit të
Informatave në Arsim (SMIA). Gjithashtu, është rishikuar “Korniza e Treguesve të Arsimit”, e cila
është botuar dhe publikuar. Universiteti i Prishtinës ka nënshkruar 54 marrëveshje me universitetet
dhe institucione të ndryshme ndërkombëtare të arsimit të lartë me qëllim të rritjes së efikasitetit të
punës metodike, arsimore, kërkimore, ngritjes dhe zhvillimit të mëtejme të shkathtësive profesionale
e praktike të studenteve si dhe shkëmbimin e përvojave ndërmjet këtyre institucioneve të arsimit të
lartë.
Gjithashtu ka pasur të arritura të theksuara edhe në fushën e akademisë, ku është punuar në një numër
të konsiderueshëm të projekteve specifike, ndërsa është vazhduar bashkëpunimi me institucionet
ndërkombëtarë, akademike dhe shkencore.
Objektivat kryesore të sektorit të arsimit për periudhën e ardhshme janë:
Rritja e përfshirjes dhe parandalimin e braktisjes në arsimin para universitar,
Menaxhimi cilësor dhe efikas i sistemit të arsimit, i bazuar në transparence dhe në
llogaridhënie;
Zhvillimi i një sistemi funksional për sigurimin e cilësisë, në përputhje me standardet
ndërkombëtare;
Ngritja e cilësisë së mësimdhënies përmes sistemit të qëndrueshëm për përgatitjen dhe
zhvillimin profesional të mësimdhënësve;
Avancimi i të nxënit përmes mësimdhënies cilësore, duke zbatuar kurrikulën e bazuar në
kompetenca dhe me metoda të avancuara;
Arsimin dhe aftësimin profesional në përputhje me kërkesat e tregut të punës në vend dhe
më gjerë;
Ngritja e cilësisë dhe konkurrueshmërisë së arsimit të lartë përmes nxitjes së përsosmërisë
në mësimdhënie, kërkimeve shkencore, inovacionit dhe ndërkombëtarizimit.
Për arritjen e objektivave më lart, institucionet qeveritare do të ndërmarrin hapa konkret, ashtu siç
parashihet me strategjitë sektoriale si dhe me dokumente tjera strategjike, duke përfshirë edhe planet
e veprimit të tyre.
59
Organizatat buxhetore që e përbëjnë sektorin e arsimit janë: Ministria e Arsimit, Shkencës dhe
Teknologjisë, Universiteti i Prishtinës, Akademia e Shkencave dhe e Arteve të Kosovës dhe
Akademia e Drejtësisë. Tabela 11: Trendët historik të shpenzimeve dhe vlerësimet për periudhën 2019-2021
Sektori i Arsimit Viti 2017
Shpenzimi
Viti 2018
Buxhetuar
Viti 2019
Vlerësuar
Viti 2020
Vlerësuar
Viti 2021
Vlerësuar
Total 74,804,999 93,878,153 98,724,989 104,311,006 110,732,181
Nr. i punëtorëve 4,226 4,303 4,310 4,310 4,310
Pagat dhe Mëditjet 38,914,372 39,481,180 41,164,741 41,370,565 41,577,417
Mallrat dhe Shërbimet 13,609,240 13,821,407 20,519,876 22,519,876 27,019,876
Shpenzimet Komunale 2,437,658 2,790,959 2,810,959 2,810,959 2,810,959
Subvencionet dhe
Transferet 5,661,849 6,140,929 6,340,929 6,340,929 6,340,929
Shpenzimet Kapitale 14,181,880 31,643,678 27,888,485 31,268,678 32,983,000
Rezervat
Burimet e Financimit Grantet qeveritare 69,117,422 81,072,650 83,138,643 92,505,503 103,926,678
Të hyrat vetanake 5,302,716 6,805,503 6,805,503 6,805,503 6,805,503
Të hyrat nga AKP-ja - 4,000,000 5,500,000 5,000,000 -
Financimet nga huamarrjet 384,861 2,000,000 3,280,843
Financimi nga deficiti
buxhetor (2%) - 04 384,861 2,000,000 3,280,843
Financimi nga klauzola e
investimeve - 06
Grantet nga donatorët*
3.10. MBROJTJA SOCIALE
Në kuadër të këtij sektori synohet zhvillimi, zbatimi dhe koordinimi i politikave, ligjeve dhe
instrumenteve tjera për të siguruar mbrojtjen dhe përfshirjen sociale, krijimin e infrastrukturës për
punësim dhe aftësim profesional, shkathtësi dhe mundësinë e ofrimit të shërbimeve për grupet më
të cenueshme të shoqërisë.
Sektori i mbrojtjes sociale vazhdon përkrahjen për kategoritë sociale përmes skemave të mbrojtjes
sociale dhe atyre pensionale, përmes rishikimit të infrastrukturës ligjore që mundëson përkrahjen më
të madhe për kategoritë që janë në nevojë. Sektori për çështje sociale përballet me sfida të krijuara
në ekonominë e vendit si shkalla e lartë e papunësisë, niveli i ulët i pjesëmarrjes në treg të punës dhe
punësimi joformal. Vlerësimet e fundit raportojnë edhe shpërpjesëtime në strukturë me shbalancime
gjinore, gjeografike dhe të moshës. Çështje urgjente për t’u adresuar është papunësia e të rinjve që
përballen me normë të papunësisë afër dy herë më të lartë sesa popullsia aktive në përgjithësi.
Ndërlidhur me këtë, analizat dhe anketat raportojnë që niveli i shkathtësive të fuqisë punëtore ka
mospërputhje me kërkesat e tregut.
Shërbimet e punësimit dhe masat aktive të tregut të punës për të papunët dhe punëkërkuesit tjerë nga
muajit prill i vitit 2017 ofrohet nga Agjencia e Punësimit të Republikës së Kosovës. Në fushën e
punësimit dhe politikave sociale, Kosova tashmë ka krijuar një kornizë ligjore bazë, nëpërmjet së
cilës rregullohen çështjet e punës dhe punësimit, sigurisë dhe shëndetit në punë, inspektoratit të
punës, organizatave sindikale, dialogut social, si dhe përfshirjen dhe mbrojtjen sociale të
harmonizuara dhe përafruara me legjislacionin Evropian.
60
Objektivat kryesore në kuadër të sektorit për mbrojtje sociale janë:
Rritja e punësimit, zhvillimi i shkathtësive dhe funksionimi më i mirë i tregut të punës;
Rritja e mirëqenies sociale përmes zgjerimit dhe ngritjes së cilësisë, ofrimit të shërbimeve
sociale dhe familjare, me fokus të veçantë në grupet në nevojë dhe barazi gjinore;
Zhvillimin e sistemit të qëndrueshëm pensional dhe ngritjen e kapaciteteve institucionale
për realizimin e të drejtave për përfitime dhe shërbime më të mira për pensionistë;
Përmirësimin e kushteve të punës dhe zvogëlimin e punësimit joformal përmes fuqizimit të
mekanizmave të mbikëqyrjes dhe forcimit të dialogut social.
Organizata buxhetore e cila e përbën këtë sektor është Ministria e Punës dhe Mirëqenies Sociale.
Objektivat e sipërpërmendura do të arrihen duke zbatuar reforma konkrete që do të ndikojnë në
përmirësimin e gjendjes sociale në vend.
Tabela 12: Trendët historik të shpenzimeve dhe vlerësimet për periudhën 2019-2021
Sektori i Mbrojtjes Sociale Viti 2017
Shpenzimi
Viti 2018
Buxhetuar
Viti 2019
Vlerësuar
Viti 2020
Vlerësuar
Viti 2021
Vlerësuar
Total 400,958,625 408,741,593 435,541,462 440,199,279 445,230,514
Nr. i punëtorëve 850 855 855 855 855
Paga dhe Mëditje 4,950,177 5,194,944 5,220,919 5,247,023 5,273,258
Mallra dhe Shërbime 2,114,793 1,772,538 1,844,251 1,915,964 1,915,964
Shpenzime Komunale 377,085 377,085 377,085 377,085 377,085
Subvencione dhe
Transfere 392,745,855 398,401,647 426,179,207 431,179,207 436,179,207
Shpenzime Kapitale 770,715 2,995,379 1,920,000 1,480,000 1,485,000
Rezerva
Burimet e Financimit Grantet qeveritare 400,958,625 408,741,593 435,541,462 440,199,279 445,230,514
Të hyrat vetanake
Të hyrat nga AKP-ja
Financimet nga huamarrjet
-
-
-
- -
Financimi nga deficiti
buxhetor (2%) - 04
Financimi nga klauzola e
investimeve - 06
Grantet nga donatorët*
61
PJESA E KATËRT
4.Niveli Komunal
4.1.Hyrje
Me këtë dokument përcaktohen grantet qeveritare për financimin e komunave për vitin 2019 dhe
orientimet për vitet 2020-2021, bazuar në prioritetet strategjike të Qeverisë në fushën e
marrëdhënieve fiskale ndërqeveritare. Po ashtu, ky dokument përcakton nivelin e të hyrave vetanake
të komunave për vitin fiskal 2019 si dhe parashikimin afatmesëm 2020-2021.
Parimet, kriteret dhe formulat e zbatuara për ndarjen e granteve qeveritare për financimin e
komunave për vitin 2019 bazohen në Ligjin për Financat e Pushtetit Lokal (LFPL) dhe Tabelën 1 të
projeksioneve makro-fiskale, të përgatitur nga Ministria e Financave siç specifikohet në Ligjin për
Menaxhimin e Financave Publike dhe Përgjegjësitë (LMFPP).
Procesi i buxhetit komunal merr parasysh këto aspekte:
Buxhetimi në nivel të programeve dhe nën-programeve, në përputhje me strukturën
ekzistuese të planit kontabël,
Përmirësimet në qasjen e buxhetimit të orientuar drejt rezultateve dhe performancës,
Zbatimi i konceptit shumëvjeçar mbi planifikimin e projekteve kapitale, si dhe
Përcaktimi i strukturës së shpenzimeve sipas kategorive të shpenzimeve.
Projektet kapitale shumëvjeçare duhet të raportohen në sistemin e Projekteve të Investimeve Publike
(PIP) bazuar në performancë. Si rrjedhojë, nga komunat kërkohet të hartojnë strategjinë kornizë
bazuar në synimet dhe objektivat të orientuara në rezultate.
4.2. Burimet e Financimit Komunal për vitin 2019-2021
4.2.1.Granti i Përgjithshëm
Bazuar në Tabelën 1, të paraqitur në vijim, të përgatitur nga Departamenti i Politikave Ekonomike,
Publike dhe Bashkëpunim Ndërkombëtar Financiar të Ministrisë së Financave në përputhje me
LFPL, Granti i Përgjithshëm për komuna për vitin 2019 është aprovuar nga Komisioni i Granteve
në shumë prej 180.69 milion euro.
Kjo ndarje bazohet në formulën e përcaktuar në nenin 24 të LFPL. Sipas këtij neni, 10% e të hyrave
totale të buxhetuara të Qeverisë qendrore ju ndahen komunave, duke përjashtuar: mbështetjen
buxhetore dhe grantet, të hyrat nga tatimi në pronë, të hyrat e njëhershme nga borxhet, të hyrat e
dedikuara, të hyrat nga interesi si dhe taksat, ngarkesat dhe të tjera nga qeveria lokale.
Siç paraqitet në tabelën në vijim, bazuar në vlerësimet e Departamenti i Politikave Ekonomike,
Publike dhe Bashkëpunim Ndërkombëtar Financiar, të hyrat e përgjithshme qeveritare për vitin 2019
pritet të jenë 1,920.3 milion euro. Nga kjo shumë, zbriten ato të hyra siç specifikohet në nenin 24 të
LFPL dhe vijmë tek baza për ndarjen e grantit të përgjithshëm për komuna, i cili grant për vitin 2019
është në shumë prej 180.69 milion euro.
62
Tabela 1: Përcaktimi i vlerës së Grantit të Përgjithshëm për komuna 2019-2021 (mil. Euro)
Me amendamentin e fundit të LFPL, të aprovuar në Kuvendin e Kosovës më datë 14 korrik 2016,
është bërë korrektimi i formulës së grantit të përgjithshëm. Pjesa prej 2.7% e grantit të përgjithshëm
shpërndahet për 14 komunat që kanë numër të popullsisë nën 22,000 banorë. Nga kjo shumë, gjysma
ndahet për këto 14 komuna bazuar në numrin e banorëve që kanë dhe gjysma tjetër ndahet si shumë
fikse e njëjtë për secilën nga këto komuna.
Me qëllim të nivelizimit të kapacitetit të ulët të të hyrave vetanake të komunave më të vogla, bazuar
në LFPL, secila komunë do të pranojë për çdo vit një shumë të përgjithshme fikse prej 140,000 euro,
duke zbritur nga 1 euro për kokë banori ose 0 euro për komunat me popullsi të barabartë ose më të
madhe se 140,000 banorë. Pas kësaj, shpërndarja e bërë nëpër komuna bazohet në formulën për
alokimin e grantit të përgjithshëm në komuna sipas LFPL: (i) numri i popullsisë llogaritet me
tetëdhjetë e nëntë përqind (89%); (ii) përmasat gjeografike të komunës me gjashtë përqind (6%);
(iii) numri i popullsisë pakicë në komunë (3%); (iv) komunat ku shumica e popullsisë së të cilave
përbëhet nga pakicat kombëtare me dy përqind (2%).
Tabela 2: Struktura e Grantit të Përgjithshëm për 2019-2021 sipas LFPL (mil. Euro)
Tabela 3 në vijim paraqet shpërndarjen e Grantit të Përgjithshëm nëpër komuna sipas formulës të
paraparë në LFPL.
Përshkrimi Viti 2017 Viti 2018 Viti 2019 Viti 2020 Viti 2021
A. Të hyrat e përgjithshme të Qeverisë 1,644.00 1,896.00 1,920.3 2,029.7 2,149.9
Zbriten:
Të hyrat e dedikuara -45 -50 -9.2 -9.2 -9.2
Mbeshtetja buxhetore dhe grante -1 -5 -5 -5 -5
Tatimi në pronë -25 -30 -30 -33 -36
Të hyrat nga dividenda -15 -5
Grantet e percaktuara të donatorëve -12 -12
Taksa ngarkesa dhe të tjera nga Qeveria Lokale -54 -52 -57 -57 -57
Të hyrat e njëhershme nga borxhet -6 -8 -8 -4
Të hyrat nga interesi -4.2 -4.2 -4.2
B. Baza për llogaritjen e grantit të përgjithshëm
për komuna 1,492 1,736 1,806.9 1,913.3 2,034.5
C. Granti i përgjithshëm për komuna (10% e B) 149.2 173.6 180.69 191.33 203.45
Faktorët 2017 2018 2019 2020 2021
Vlerësimi Vlerësimi Vlerësimi Vlerësimi Vlerësimi
Granti i përgjithshëm 149.2 173.6 180.69 191.33 203.45
Kontigjenca për korrektim të formulës (2.7%) 4 4.7 4.9
Shuma Fikse 3.6 3.6 3.6 3.6 3.6
Popullsia (banorë) 1,780,021 1,780,021 1,780,021 1,780,021 1,780,021
Buxheti: 89% e shumës agregate 125.99 147.1 153.3 167.0 177.8
Zona komunale (km2) 10,901 10,901 10,901 10,901 10,901
Buxheti: 6% e shumës agregate 8.5 9.92 10.33 11.26 11.99
Komunitetet pakicë në komunë 107,926 107,926 107,926 107,926 107,926
Buxheti: 3% e shumës agregate 4.3 5.0 5.2 5.6 6.0
Popullsia e komunave pakicë 62,031 62,031 62,031 62,031 62,031
Buxhti: 2% e shumës agregate 2.8 3.3 3.4 3.8 4.0
63
Tabela 3: Shpërndarja e Grantit të Përgjithshëm nëpër komuna 2019-2021
Viti 2019
Viti 2020
Viti 2021
1,806.9
1,913.3
2,034.5
10
%180,690,000
191,330,000
203,450,000
2.7%4,878,630
175,811,370
191,330,000
203,450,000
Shuma F
ikëse
140,000
3,636,657
3,636,657
3,636,657
Gjithsej
172,174,713
187,693,343
199,813,343
89%153,235,495
167,047,075
177,833,875
6%10,330,483
11,261,601
11,988,801
3%5,165,241
5,630,800
5,994,400
Kom
unat me P
opullsi Pak
icë2%
3,443,494
3,753,867
3,996,267
Popullsia
89%M
adhësia
gjeografike
6%
Popullsia
Pak
icë në
Kom
una
3%
Kom
unat
me popullsi
pakicë
2%
Sh
um
a fikse
për 14
kom
un
a
Proporcion
alisht
sipas popullsisë për
14 kom
un
a
Gjith
ësej
1D
eçan40,019
2.25%
297
2.72%551
0.51%
0.00%-
-
99,981
3,445,089
281,479
26,370
-
3,852,920
4,191,183
4,455,366
2D
ragash33,997
1.91%
430
3.94%13,559
12.56%
0.00%-
-
106,003
2,926,677
407,523
648,922
-
4,089,125
4,448,136
4,728,522
3Ferizaj
108,610
6.10%345
3.17%
4,193
3.89%0.00%
-
-
31,390
9,349,837
326,969
200,673
-
9,908,869
10,799,157
11,494,468
4Fushë K
osovë34,827
1.96%
83
0.76%4,511
4.18%
0.00%-
-
105,173
2,998,129
78,782
215,892
-
3,397,977
3,694,767
3,926,559
5G
jakovë94,556
5.31%
587
5.39%6,679
6.19%
0.00%-
-
45,444
8,139,980
556,423
319,651
-
9,061,498
9,874,142
10,508,815
6G
jilan90,178
5.07%
392
3.60%2,264
2.10%
0.00%-
-
49,822
7,763,094
371,621
108,353
-
8,292,890
9,035,863
9,616,123
7G
llogoc58,531
3.29%
276
2.53%45
0.04%
0.00%-
-
81,469
5,038,720
261,688
2,154
-
5,384,031
5,861,967
6,235,233
8H
ani i Elezit
9,403
0.53%83
0.76%
44
0.04%0.00%
9,403
174,237
198,930
373,167
130,597
809,470
78,782
2,106
-
1,394,122
1,101,206
1,163,881
9Istog
39,289
2.21%454
4.17%
3,085
2.86%0.00%
-
-
100,711
3,382,246
430,379
147,645
-
4,060,981
4,417,933
4,696,710
10Junik
6,084
0.34%74
0.68%
4
0.00%0.00%
6,084
174,237
128,713
302,950
133,916
523,749
70,253
191
-
1,031,060
781,666
823,494
11K
açanik33,409
1.88%
211
1.94%36
0.03%
0.00%-
-
106,591
2,876,059
200,088
1,723
-
3,184,460
3,461,878
3,678,540
12K
amenicë
36,085
2.03%424
3.89%
1,864
1.73%0.00%
-
-
103,915
3,106,426
401,948
89,209
-
3,701,498
4,025,759
4,279,006
13K
linë38,496
2.16%
309
2.84%1,241
1.15%
0.00%-
-
101,504
3,313,980
292,962
59,393
-
3,767,839
4,098,297
4,356,384
14L
eposaviq13,773
0.77%
539
4.95%323
0.30%
13,773
22.20%13,773
174,237
291,382
465,619
126,227
1,185,667
510,933
15,458
764,573
3,068,478
2,826,086
3,000,425
15L
ipjan57,605
3.24%
338
3.10%3,107
2.88%
0.00%-
-
82,395
4,959,004
320,446
148,698
-
5,510,543
5,999,798
6,381,905
16M
alishevë54,613
3.07%
306
2.81%54
0.05%
0.00%-
-
85,387
4,701,433
290,119
2,584
-
5,079,524
5,529,661
5,881,216
17M
amusha
5,507
0.31%32
0.29%
379
0.35%5,507
8.88%
5,507
174,237
116,506
290,743
134,493
474,077
30,450
18,139
305,707
1,253,609
1,037,530
1,095,842
18M
itrovicë71,909
4.04%
331
3.04%2,199
2.04%
0.00%-
-
68,091
6,190,383
313,812
105,242
-
6,677,528
7,273,256
7,738,518
19N
ovo Bërdë
6,729
0.38%204
1.87%
3,202
2.97%0.00%
6,729
174,237
142,359
316,596
133,271
579,275
193,454
153,245
-
1,375,841
1,142,706
1,207,888
20O
biliq21,549
1.21%
105
0.96%1,655
1.53%
0.00%21,549
174,237
455,892
630,129
118,451
1,855,075
99,632
79,207
-
2,782,493
2,335,687
2,478,861
21P
ejë96,450
5.42%
603
5.53%8,334
7.72%
0.00%-
-
43,550
8,303,028
571,586
398,858
-
9,317,021
10,152,867
10,805,661
22P
odujevë88,499
4.97%
633
5.81%849
0.79%
0.00%-
-
51,501
7,618,555
600,017
40,632
-
8,310,705
9,055,133
9,636,528
23P
rishtinë198,897
11.17%
514
4.72%4,146
3.84%
0.00%-
-
17,122,315
487,241
198,424
-
17,807,980
19,413,067
20,666,635
24P
rizren177,781
9.99%
603
5.53%31,682
29.36%
0.00%-
-
15,304,516
571,586
1,516,272
-
17,392,374
18,960,001
20,184,313
25R
ahovec56,208
3.16%
278
2.55%944
0.87%
0.00%-
-
83,792
4,838,741
263,584
45,179
-
5,231,296
5,695,256
6,057,607
26Shtërpcë
6,949
0.39%248
2.28%
3,182
2.95%0.00%
6,949
174,237
147,013
321,250
133,051
598,214
235,153
152,288
-
1,439,956
1,207,545
1,276,929
27Shtim
e27,324
1.54%
134
1.23%858
0.79%
0.00%-
-
112,676
2,352,223
127,115
41,063
-
2,633,077
2,860,249
3,037,669
28Skenderaj
50,858
2.86%374
3.43%
109
0.10%0.00%
-
-
89,142
4,378,179
354,563
5,217
-
4,827,101
5,254,147
5,587,669
29Suharekë
59,722
3.36%361
3.31%
575
0.53%0.00%
-
-
80,278
5,141,248
342,243
27,519
-
5,591,288
6,088,012
6,475,952
30V
iti46,987
2.64%
270
2.48%258
0.24%
0.00%-
-
93,013
4,044,939
256,002
12,348
-
4,406,302
4,795,071
5,098,699
31V
ushtrri69,870
3.93%
345
3.17%960
0.89%
0.00%-
-
70,130
6,014,853
327,080
45,945
-
6,458,007
7,033,766
7,483,431
32Z
ubin Potok
6,616
0.37%333
3.06%
995
0.92%6,616
10.67%
6,616
174,237
139,969
314,205
133,384
569,547
315,707
47,620
367,271
1,747,734
1,550,715
1,642,237
33Z
veçan7,481
0.42%
123
1.13%386
0.36%
7,481
12.06%7,481
174,237
158,268
332,505
132,519
644,012
116,690
18,474
415,289
1,659,489
1,434,644
1,518,727
34G
racanicë10,675
0.60%
131
1.20%3,423
3.17%
10,675
17.21%10,675
174,237
225,841
400,078
129,325
918,972
124,272
163,822
592,596
2,329,064
2,091,195
2,217,879
35K
llokot2,556
0.14%
23
0.21%1,193
1.11%
0.00%2,556
174,237
54,075
228,312
137,444
220,037
21,920
57,096
-
664,809
463,451
484,503
36M
itrovica veriore 12,326
0.69%
5
0.05%867
0.80%
12,326
19.87%12,326
174,237
260,770
435,006
127,674
1,061,100
4,862
41,494
684,247
2,354,383
2,080,868
2,206,993
37P
artesh1,787
0.10%
29
0.27%2
0.00%
1,787
2.88%1,787
174,237
37,806
212,043
138,213
153,836
27,606
96
99,201
630,995
444,256
464,018
38R
anillug3,866
0.22%
69
0.63%168
0.16%
3,866
6.23%3,866
174,237
81,789
256,026
136,134
332,810
65,514
8,040
214,611
1,013,136
813,080
856,793
1,780,021
100%10,901
100%
107,926
100%62,031
100%
115,301
2,439,315
2,439,3154,878,630
3,636,657
153,235,495
10,330,483
5,165,241
3,443,494
180,690,000
191,330,000
203,450,000
TO
TA
L
Kom
unatShum
a për
madhësi
gjeografike
(6%)
Shuma për
popullsi
pakic në
kom
una
(3%)
Popullsia
Madhësia gjeografik
eShum
a për
Popullsi
(89%)
Granti i
përgjithshëm
për vitin 2020
Kontigjenca
për
korrek
tim
të formulës
Kontigjenca për k
orrektim
të formulës
Popullsia P
akicë
Kom
un
at me popu
llsi
pakicë
Shuma F
ikse
(140,000-1€)
Kriteret
Të hyrat e B
uxhetuara në Buxhetin e K
osovës (m€)
Granti i P
ërgjithshëm (10%
)
Popullsia
Madhësia gjeografik
e
Kontigjenca për k
orrektim
të formulës
Form
ula e n
darjës së G
rantit të P
ërgjithsh
ëm p
ër vitin 2019-2021
Granti i P
ërgjithshëm
Granti i
përgjithshëm
për vitin 2021
Kriteret për ndarjen e G
rantit të Përgjithshëm
(sipas LF
PL
)G
ranti i Përgjithshëm
për vitin 2019
Shuma për
Kom
unat
me popullsi
pakic (2%
)
Granti i
përgjithshëm
për vitin 2019
Popullsia P
akicë
64
Financimi i shërbimeve sociale si kompetencë e transferuar nga MPMS në komuna përfshihet në
kuadër të grantit të përgjithshëm të komunës.
Të punësuarit në administratën e Drejtorive Komunale për Arsim parauniversitar dhe Shëndetësi
primare financohen nga granti i përgjithshëm në komuna.
Po ashtu, nga granti i përgjithshëm do të plotësohen edhe grantet specifike për arsim dhe shëndetësi
kur është e nevojshme.
4.2.2. Granti specifik për Arsim parauniversitar
Granti specifik për arsim parauniversitar për vitin 2019 është aprovuar nga Komisioni i Granteve në
shumë prej 185 milion euro, nga të cilat 183.5 milion euro janë grant bazë dhe 1.5 milion euro
politika të reja. Granti Specifik për Arsim sipas LFPL, bazohet në sistem të hapur të financimit, duke
marrë parasysh kriteret në formulën e arsimit parauniversitar të MASHT për vitin 2019.
Formula trajton nivelin e arsimit parafillor, fillor dhe të mesëm, duke marrë për bazë këto kritere:
a) Numri i nxënësve të regjistruar për vitin 2017/2018;
b) Raporti nxënës-mësimdhënës për arsimin fillor dhe të mesëm për nxënësit shumicë 1:21.3
(bazuar në Udhëzimin administrativ nr.22/2013 të MASHT);
c) Raporti nxënës-mësimdhënës për arsimin fillor dhe të mesëm për nxënësit pakicë 1:14.2;
d) Raporti nxënës-mësimdhënës për arsimin parashkollor 1:12;
e) Raporti nxënës-mësimdhënës për arsimin e mesëm profesional për nxënësit shumicë 1:17.2,
dhe për nxënësit pakicë 1:11.5;
f) Raporti nxënës-mësimdhënës për zonat malore 1:14.2;
g) Kalkulimi për stafin mësimdhënës të gjuhës angleze për klasën I dhe II;
h) Kalkulimi për stafin teknik administrativ për 630 nxënës 1 staf në arsimin para fillor dhe
fillor;
i) Kalkulimi për stafin teknik administrativ për 470 nxënës 1 staf në arsimin e mesëm;
j) Kalkulimi për stafin mësimdhënës në lehoni është paraparë 3% (bazë stafi mësimdhënës);
k) Kalkulimi për stafin ndihmës për 170 nxënës 1 staf (pastrues) si dhe 1 staf për shkollë (roje);
l) Shërbimi profesional 255 pedagog;
m) Koordinatorët e cilësisë;
n) Pagat janë kalkuluar duke u bazuar në pagën mesatare të secilës komunë dhe sipas niveleve;
o) Mallrat dhe shërbimet janë kalkuluar sipas kriterit për nxënës (23 euro për nxënës shumicë
dhe 25 euro për nxënës pakicë) dhe për shkollë (1,500 euro për shkollë parafillore dhe fillore
dhe 3,250 euro për shkollë të mesme);
p) Kapitalet janë kalkuluar sipas kriterit 7 euro për nxënës;
q) Kalkulimi i tri pagave pas pensionimit me kosto prej 1 milion euro.
Politikat e reja janë si në vijim:
a) 100 asistent për fëmijë me nevoja të veçanta me kosto prej 456,750 euro;
b) Praktika profesionale me kosto prej 1 milion euro.
Sipas MASHT është raportuar numri për 10,426 nxënës më pak në arsim parauniversitar krahasuar
me vitin paraprak. Duke u bazuar në zvogëlimin e vazhdueshëm të numrit të nxënësve nga viti në
vit dhe duke marr për bazë parametrat mësimdhënës/nxënës sipas gjendjes aktuale, MASHT
rekomandon komunat se me rastin e pensionimit të stafit mësimdhënës mos të shpallin konkurs për
pranimin e kuadrit të ri, por të sistemojnë mësimdhënësit të cilët nuk kanë normë ose nuk kanë normë
të plotë.
65
Num
ri i
mësim
dhënësve
në arsimin
special
Num
ri i
mësim
dhënësve
në arsimin special
në pushim
mjekesor dhe të
lehonise
Num
ri i
mësim
dhënësve
parafillor
Num
ri i
mësim
dhënësve
ne sh. parafillor
në pushim
mjekesor dhe të
lehonise
Num
ri i
mësim
dhënësve
fillor
Num
ri i
mësim
dhënësve
ne sh. Fillore në
pushim m
jekesor
dhe të lehonise
Num
ri i
mësim
dhënësve
të sh. Mesm
e
Nr. i
mësim
dhënësve
në Qendren
Korrektuese në
Lipjan
Mësim
dhënësit
e sh. Mesm
e në
pushim
mjekesor dhe të
lehonise
Mësim
dhënësit
shtesë për zonat
malore
Num
ri i
mesim
dhënës
ve të gjuhës
angleze
Num
ri i
kordinatorëv
e të cilësis
Gjithësej num
ri i
mësim
dhënësve
Num
ri i
personelit
administrativ
për sh. Fillore
Num
ri i
personelit
administrativ
për sh. të
mesm
e
Shërbimi
Profesional
Pedagogjik/
Psikologjik
Num
ri i
personelit
ndihmës për
nxënës
290,330
91,757
382,087
72
4
2,940
100
9,949
333
4,928
7
166
3,206
305
560
22,569
1,224
345
255
3,367
27,759
1D
eçan4,738
1,285
6,023
0.5
0.1
45
2
197
766
20
610
335
285
456.4
427
2D
ragash4,348
-
4,348
-
0.0
34
1
-
00
0278
75
324
191
360.6
408
3Ferizaj
18,643
6,782
25,425
10.8
0.4185
6
562
19
36012
30718
301,511
70
2217
202.61,822
4Fushë K
osovë7,425
1,676
9,101
-
0.0
89
3
301
1088
30
513
512
237
669.5
617
5G
jakovë 14,237
4,555
18,792
8.6
0.3
153
5
553
19244
839
1535
1,079
6516
13166.5
1,339
6G
jilan13,638
5,660
19,298
6.7
0.3
135
5
397
13307
10259
1633
1,182
5522
13165.5
1,437
7G
llogoc10,030
3,108
13,138
1.8
0.1
99
3
279
9166
6203
1025
802
479
9111.3
977
8H
ani i Elezit
1,572
335
1,907
-
0.013
1
60
2
161
101
4107
5
21
18.2134
9Istog
6,336
1,546
7,882
2.1
0.172
2
208
7
793
776
10466
26
55
76.4579
10Junik
736
195
931
0.6
0.115
1
26
1
90
01
256
2
11
6.566
11K
açanik5,230
1,524
6,754
2.0
0.1
48
2
194
780
336
615
391
225
564.7
488
12K
amenicë
3,808
1,419
5,227
2.1
0.137
1
143
5
783
327
20326
28
73
68.7434
13K
linë6,820
1,865
8,685
2.3
0.1
66
2
237
899
369
720
512
296
678.1
631
14L
eposaviq1,788
451
2,239
1.4
0.1
35
1
63
225
12
22
134
94
132.2
181
15L
ipjan10,507
3,074
13,581
2.1
0.1
98
3
314
11154
75
19011
15811
44
99
132.91,006
16M
alishevë10,548
3,179
13,727
2.2
0.1
100
3
324
11162
5171
1215
805
5410
9119.7
998
17M
amusha
773
221
994
0.6
0.16
0
34
1
100
01
357
3
11
7.870
18M
itrovicë 12,644
4,583
17,227
1.6
0.1
136
5
477
16247
860
1225
987
4915
11141.3
1,204
19N
ovo Bërdë
1,250
173
1,423
-
0.016
1
36
1
100
273
599
10
31
30.4143
20O
biliq4,070
954
5,024
2.4
0.1
38
1
134
556
268
410
321
176
349.6
397
21P
ejë 14,789
5,083
19,872
2.0
0.1
141
5
599
20283
1040
1425
1,138
5417
13156.9
1,379
22P
odujevë14,799
4,681
19,480
2.9
0.1
119
4
492
16253
9203
1525
1,138
6113
13172.6
1,398
23P
rishtinë35,314
11,159
46,473
4.8
0.2
428
14
1,375
46592
2068
2940
2,616
10838
31340.4
3,134
24P
rizren24,950
7,809
32,759
3.5
0.2
219
7
930
31446
15271
2840
1,989
9325
22261.7
2,390
25R
ahovec8,952
1,889
10,841
2.0
0.1
78
3
314
1195
396
1025
636
449
7100.8
797
26Shtërpcë
1,879
560
2,439
-
0.014
1
50
2
261
464
5148
12
42
27.3193
27Shtim
e4,618
1,596
6,214
0.7
0.1
40
1
132
583
393
55
368
175
455.6
450
28Skenderaj
8,380
2,540
10,920
3.2
0.276
3
214
7
1395
2049
22681
39
107
101.2839
29Suharekë
9,341
3,079
12,420
1.5
0.186
3
236
8
1646
23010
20765
44
108
116.1942
30V
iti6,982
2,342
9,324
1.7
0.1
70
2
268
9120
430
915
529
308
692.8
666
31V
ushtrri11,779
3,648
15,427
1.3
0.1
109
4
434
15199
799
1220
898
5812
10143.7
1,121
32Z
ubin Potok
1,007
270
1,277
-
0.02
0
49
2
161
01
272
6
41
12.594
33Z
veçan910
254
1,164
-
0.0
2
0
43
215
10
12
65
62
114.8
89
34K
llokot466
151
617
-
0.0
4
0
23
19
00
13
40
61
08.6
56
35
Mitrovica
veriore2,563
2,311
4,874
-
0.0
55
2
89
3131
40
35
293
1612
340.7
365
36P
artesh633
371
1,004
0.2
0.1
5
0
27
121
10
12
58
57
110.9
81
37R
anillug818
390
1,208
-
0.0
21
1
27
123
10
12
76
43
115.1
99
38G
raçanicë3,009
1,039
4,048
0.7
0.1
56
2
110
459
20
45
242
1610
335.8
306
TO
TA
L
Nr
Gjithësej
numri i
nxënësve
Num
ri i
nxënësve
parafillor
dhe fillor
Stafi Mësim
dhënësStafi profesional, adm
inistrativ dhe ndihmës
Kom
unat
Gjithësej num
ri i
mësim
dhënësve,
personelit
administrativ dhe
ndihmës
Num
ri i
nxënësve të
sh. Mesm
e
Tabela 4: Shpërndarja e grantit specifik për arsim parauniversitar për vitin 2019-2021
66
Ko
mu
na
tP
agat e
mësim
dhënësve
Pagat e
mësim
dhënësve
në Qend
ren
Ko
rrektuese në
Lip
jan
Pagat p
ër
mësim
dhënësit
në pushim
mjekeso
r dhe të
lehonise
Pagat p
ër
mësim
dhënësit në
zona m
alore
Pagat p
er
Perso
nelin
Ped
agogjik/P
s
ikolo
gjik
Paga p
ër
Gjuhë A
ngleze
kl. e I + II
Pagat p
ër
kord
inatorët e
cilësis
Pagat p
ër
perso
nelin
adm
inistrativ
Pagat p
ër
perso
nelin
ndihm
es
Tri p
aga pas
pensio
nimit
Asistent p
ër
fëmijët m
e
nevojat të
veçanta
Praktika
pro
fesionale
Gjith
ësej
po
litika
të
reja
11
4,2
02
,48
4
52
,35
2
1,2
91
,39
1
20
,35
7,5
36
1
,52
0,8
12
1
,93
0,3
84
3
,91
0,7
06
1
2,4
47
,78
8
13
,09
0,5
58
9
51
,04
8
16
9,7
55
,05
9
11
,11
2,4
04
2
,67
4,6
09
1
83
,54
2,0
72
4
56
,75
0
1,0
00
,04
8
1,4
56
,79
8
18
4,9
98
,87
0
18
5,8
65
,42
9
18
6,7
36
,51
1
Deçan
2,050,988
-
22,998
-
23,973
37,600
73,909
258,798
220,321
19,287
2,7
07
,87
5
17
6,5
45
4
2,1
61
2
,92
6,5
81
13,703
9,228
2
2,9
30
2
,94
9,5
11
2
,96
3,5
19
2
,97
7,6
01
Dragash
214,378
-
2,641
1,779,630
17,306
42,310
35,434
162,756
242,724
6,318
2,5
03
,49
8
16
3,6
38
3
0,4
36
2
,69
7,5
72
4,568
-
4
,56
8
2,7
02
,13
9
2,7
15
,12
5
2,7
28
,18
0
Ferizaj
7,163,952
-
80,464
1,972,572
101,199
115,773
204,128
740,551
791,746
84,843
11
,25
5,2
27
6
98
,99
3
17
7,9
75
1
2,1
32
,19
5
27,405
73,234
10
0,6
39
1
2,2
32
,83
4
12
,28
9,5
79
1
2,3
46
,61
1
Fushë K
osovë3,055,995
-
35,413
-
36,225
29,322
94,947
254,408
278,060
5,277
3
,78
9,6
46
2
43
,28
1
63
,70
7
4,0
96
,63
4
18,270
16,465
34
,73
5
4,1
31
,36
9
4,1
50
,78
5
4,1
70
,30
3
Gjak
ovë 6,275,591
-
69,413
255,664
74,797
94,990
254,926
641,437
645,213
53,960
8
,36
5,9
92
5
46
,60
4
13
1,5
44
9
,04
4,1
40
27,405
53,043
8
0,4
48
9
,12
4,5
87
9
,16
6,8
85
9
,20
9,4
00
Gjilan
5,577,425
-
61,663
1,671,554
76,811
101,827
239,132
614,431
654,848
46,045
9,0
43
,73
7
56
2,9
68
1
35
,08
6
9,7
41
,79
1
22,838
63,615
86
,45
3
9,8
28
,24
4
9,8
73
,93
1
9,9
19
,85
1
Gllogoc
3,503,979
-
39,469
1,288,962
52,293
62,217
181,070
447,072
438,071
43,407
6,0
56
,54
0
36
5,4
40
9
1,9
66
6
,51
3,9
46
13,703
34,232
4
7,9
35
6
,56
1,8
81
6
,59
2,6
31
6
,62
3,5
41
Hani i E
lezit591,538
-
7,083
62,995
7,590
7,893
28,768
56,568
78,994
2,527
8
43
,95
7
57
,90
1
13
,34
9
91
5,2
07
9,135
-
9
,13
5
92
4,3
42
9
29
,03
0
93
3,7
46
Istog2,321,407
-
26,335
495,816
31,373
40,158
72,950
255,010
295,939
29,285
3
,56
8,2
72
2
38
,49
4
55
,17
4
3,8
61
,94
0
13,703
10,948
24
,65
1
3,8
86
,59
1
3,9
04
,90
0
3,9
23
,30
6
Junik319,958
-
4,411
-
3,706
5,157
14,152
29,747
29,424
3,791
4
10
,34
6
26
,16
3
6,5
17
4
43
,02
6
-
-
-
44
3,0
26
4
45
,54
6
44
8,0
83
Kaçanik
2,097,207
-
23,516
238,299
26,883
36,939
103,918
222,686
263,882
19,510
3,0
32
,84
0
20
0,3
68
4
7,2
78
3
,28
0,4
86
13,703
14,291
2
7,9
94
3
,30
8,4
79
3
,32
4,1
11
3
,33
9,8
27
Kam
enicë1,717,261
-
18,685
208,843
20,805
43,592
144,744
272,384
246,010
21,926
2
,69
4,2
50
1
95
,37
5
36
,58
9
2,9
26
,21
4
18,270
12,040
30
,31
0
2,9
56
,52
4
2,9
70
,46
3
2,9
84
,47
7
Klinë
2,546,552
-
28,682
423,431
34,569
43,168
145,479
267,394
296,553
36,221
3,8
22
,04
9
24
8,7
05
6
0,7
95
4
,13
1,5
49
13,703
19,413
3
3,1
16
4
,16
4,6
64
4
,18
4,2
43
4
,20
3,9
24
Leposaviq
709,696
-
8,611
9,733
8,912
12,669
12,726
105,088
115,488
1,264
98
4,1
88
9
6,2
95
1
5,6
73
1
,09
6,1
56
-
7,194
7
,19
4
1,1
03
,35
0
1,1
08
,73
9
1,1
14
,16
0
Lipjan
3,393,441
52,352
39,742
1,121,211
54,056
66,068
92,813
419,564
510,455
51,433
5,8
01
,13
6
41
1,9
22
9
5,0
67
6
,30
8,1
25
13,703
24,027
3
7,7
29
6
,34
5,8
54
6
,37
5,3
28
6
,40
4,9
54
Malishevë
3,704,555
-
41,568
1,083,010
54,637
73,262
100,812
490,416
454,441
25,383
6,0
28
,08
6
38
8,8
41
9
6,0
89
6
,51
3,0
16
13,703
21,368
3
5,0
71
6
,54
8,0
86
6
,57
8,6
95
6
,60
9,4
61
Mam
usha 333,927
-
4,430
-
3,956
5,185
21,054
36,953
35,407
4
40
,91
2
29
,21
8
6,9
58
4
77
,08
8
4,568
-
4,5
68
4
81
,65
6
48
4,3
28
4
87
,01
9
Mitrovicë
5,651,054
-
63,441
386,223
68,568
74,321
181,494
529,429
548,944
66,236
7,5
69
,70
9
47
4,2
65
1
20
,58
9
8,1
64
,56
3
18,270
55,702
73
,97
2
8,2
38
,53
5
8,2
76
,85
2
8,3
15
,36
5
Novo B
ërdë373,110
-
4,550
163,481
5,664
15,759
31,545
106,083
114,767
8
14
,96
0
76
,66
1
9,9
61
9
01
,58
2
4,568
3,382
7,9
50
9
09
,53
1
91
4,0
74
9
18
,64
4
Obiliq
1,490,213
-
16,787
436,725
19,997
25,573
72,202
194,529
182,614
9,179
2,4
47
,81
8
16
1,7
96
3
5,1
68
2
,64
4,7
82
13,703
12,721
2
6,4
24
2
,67
1,2
06
2
,68
3,9
13
2
,69
6,6
89
Pejë
6,812,955
-
76,377
256,976
79,096
93,666
175,747
587,370
623,975
66,222
8,7
72
,38
3
53
9,1
96
1
39
,10
4
9,4
50
,68
3
27,405
67,119
94
,52
4
9,5
45
,20
7
9,5
89
,53
7
9,6
34
,09
4
Podujevë
5,482,621
-
62,614
1,267,778
77,536
94,947
167,159
620,231
672,389
33,521
8,4
78
,79
6
55
3,8
04
1
36
,36
0
9,1
68
,96
0
18,270
57,321
75
,59
1
9,2
44
,55
0
9,2
87
,41
2
9,3
30
,49
4
Prishtinë
15,374,393
-
172,071
441,763
184,975
187,738
275,839
1,146,133
1,344,053
58,244
19
,18
5,2
10
1
,21
7,4
83
3
25
,31
1
20
,72
8,0
04
54,810
115,817
1
70
,62
7
20
,89
8,6
31
2
0,9
95
,02
5
21
,09
1,9
06
Prizren
9,858,273
-
113,674
1,650,320
130,390
168,304
258,628
967,710
989,342
64,999
14
,20
1,6
40
9
24
,72
5
22
9,3
13
1
5,3
55
,67
8
22,838
92,103
11
4,9
40
1
5,4
70
,61
8
15
,54
2,0
94
1
5,6
13
,93
2
Rahovec
3,164,705
-
35,562
627,905
43,150
65,512
177,859
440,224
387,705
22,967
4,9
65
,58
9
32
4,0
35
7
5,8
87
5
,36
5,5
11
4,568
10,401
1
4,9
68
5
,38
0,4
79
5
,40
5,7
75
5
,43
1,2
03
Shtërpcë
559,057
-
6,310
292,787
9,708
25,704
30,813
115,819
107,481
2,527
1,1
50
,20
6
83
,48
3
17
,07
3
1,2
50
,76
2
-
-
-
1,2
50
,76
2
1,2
56
,98
1
1,2
63
,23
6
Shtim
e1,686,106
-
19,033
597,048
24,733
32,212
35,883
178,732
214,054
15,386
2
,80
3,1
86
1
80
,55
6
43
,49
8
3,0
27
,24
0
4,568
14,232
18
,80
0
3,0
46
,04
0
3,0
60
,52
4
3,0
75
,08
5
Sk
enderaj2,803,129
-
31,500
1,312,073
43,465
59,107
159,362
392,696
391,661
43,421
5
,23
6,4
13
3
25
,46
0
76
,44
0
5,6
38
,31
3
13,703
33,802
47
,50
4
5,6
85
,81
7
5,7
12
,46
7
5,7
39
,25
6
Suharek
ë3,230,968
-
35,646
1,500,482
49,435
66,564
144,871
423,172
453,673
48,684
5
,95
3,4
94
3
66
,44
4
86
,94
0
6,4
06
,87
8
22,838
34,349
57
,18
7
6,4
64
,06
5
6,4
94
,30
0
6,5
24
,69
2
Viti
2,877,720
-
33,283
186,239
37,112
53,263
102,080
313,883
362,314
34,451
4,0
00
,34
4
28
2,1
02
6
5,2
68
4
,34
7,7
14
9,135
17,048
2
6,1
83
4
,37
3,8
97
4
,39
4,3
67
4
,41
4,9
44
Vushtrri
4,868,690
-
55,068
626,015
61,404
77,465
148,173
564,841
588,968
34,736
7,0
25
,35
9
45
1,0
51
1
07
,98
9
7,5
84
,39
9
13,703
43,905
57
,60
7
7,6
42
,00
6
7,6
77
,60
1
7,7
13
,37
9
Zubin P
otok376,479
-
4,723
-
5,083
7,018
10,408
70,986
46,820
5
21
,51
7
46
,86
7
8,9
39
5
77
,32
3
-
5,279
5,2
79
5
82
,60
2
58
5,6
77
5
88
,77
3
Zveçan
368,830
-
4,294
-
4,633
6,111
12,735
62,178
55,689
51
4,4
70
4
2,1
86
8
,14
8
56
4,8
04
-
4,966
4
,96
6
56
9,7
70
5
72
,81
0
57
5,8
71
Kllok
ot220,373
-
2,637
-
2,456
4,966
19,088
52,204
28,938
3
30
,66
2
25
,20
7
4,3
19
3
60
,18
8
-
2,952
2,9
52
3
63
,14
0
36
5,2
61
3
67
,39
8
Mitrovica
veriore1,529,676
-
16,906
-
19,400
17,090
31,834
148,664
170,244
1
,93
3,8
14
1
52
,85
2
34
,11
8
2,1
20
,78
4
-
39,471
39
,47
1
2,1
60
,25
6
2,1
70
,39
3
2,1
80
,58
5
Partesh
309,872
-
3,407
-
3,996
7,473
11,420
62,653
34,968
43
3,7
89
5
0,0
92
7
,02
8
49
0,9
09
-
5,787
5
,78
7
49
6,6
96
4
99
,33
3
50
1,9
88
Ranillug
377,406
-
4,452
-
4,808
6,313
12,670
56,937
41,052
50
3,6
37
4
6,2
84
8
,45
6
55
8,3
77
-
7,625
7
,62
5
56
6,0
01
5
68
,98
8
57
1,9
94
Graçanicë
1,209,005
-
13,935
-
16,112
23,149
29,934
138,048
133,330
1,5
63
,51
3
13
7,1
04
2
8,3
36
1
,72
8,9
53
-
16,969
1
6,9
69
1
,74
5,9
22
1
,75
4,2
08
1
,76
2,5
40
Sh
pen
zime
Ka
pita
le
Pa
ga
dh
e med
itje
Ma
llra d
he
shërb
ime
Gjith
ësej Gra
nti
specifik
për
arsim
pa
rau
niversita
r
për vitin
20
20
Gjith
ësej Gra
nti
specifik
për
arsim
pa
rau
niversita
r
për vitin
20
21
Gjith
ësej gra
nti
ba
zë për a
rsim
pa
rau
niversita
r
për vitin
20
19
Gjith
ësej Pa
ga
dh
e med
itje
Gjith
ësej Gra
nti
specifik
për
arsim
pa
rau
niversita
r
për vitin
20
19
Po
litika
t e reja
67
4.2.3. Granti specifik për shëndetësi primare
Granti specifik për shëndetësi primare për vitin 2019 është aprovuar nga Komisioni i Granteve në
shumë prej 53.4 milion euro. Shpërndarja e granti specifik për Shëndetësi bazohet në sistem të hapur
në përputhje me LFPL. Granti specifik për shëndetësi primare për vitin 2019 është përgatitur sipas
kriterit për kokë banori dhe në pajtim me rekomandimet e Komisionit të Granteve të dala nga raporti
vjetor mbi Vlerësimin e Përshtatshmërisë së Sistemit të Financimit Komunal.
Tabela 5: Granti specifik për Shëndetësi primare për vitin 2019-2021
Nr. Komunat Popullsia
Pjesmarrja e
popullsis në
%
Financimi për
kokë banori
Granti specifik për
shëndetësi për vitin
2019
Granti specifik për
shëndetësi për vitin
2020
Granti specifik
për shëndetësi
për vitin 2021
1 Deçan 40,019 2.25% 30.00 1,200,570 1,260,599 1,323,628
2 Dragash 33,997 1.91% 30.00 1,019,910 1,070,906 1,124,451
3 Ferizaj 108,610 6.10% 30.00 3,258,300 3,421,215 3,592,276
4 Fushë Kosovë 34,827 1.96% 30.00 1,044,810 1,097,051 1,151,903
5 Gjakovë 94,556 5.31% 30.00 2,836,680 2,978,514 3,127,440
6 Gjilan 90,178 5.07% 30.00 2,705,340 2,840,607 2,982,637
7 Gllogoc 58,531 3.29% 30.00 1,755,930 1,843,727 1,935,913
8 Hani i Elezit 9,403 0.53% 30.00 282,090 296,195 311,004
9 Istog 39,289 2.21% 30.00 1,178,670 1,237,604 1,299,484
10 Junik 6,084 0.34% 30.00 182,520 191,646 201,228
11 Kaçanik 33,409 1.88% 30.00 1,002,270 1,052,384 1,105,003
12 Kamenicë 36,085 2.03% 30.00 1,082,550 1,136,678 1,193,511
13 Klinë 38,496 2.16% 30.00 1,154,880 1,212,624 1,273,255
14 Leposavic 13,773 0.77% 30.00 413,190 433,850 455,542
15 Lipjan 57,605 3.24% 30.00 1,728,150 1,814,558 1,905,285
16 Malishevë 54,613 3.07% 30.00 1,638,390 1,720,310 1,806,325
17 Mamushë 5,507 0.31% 30.00 165,210 173,471 182,144
18 Mitrovicë 71,909 4.04% 30.00 2,157,270 2,265,134 2,378,390
19 Novobërdë 6,729 0.38% 30.00 201,870 211,964 222,562
20 Obiliq 21,549 1.21% 30.00 646,470 678,794 712,733
21 Pejë 96,450 5.42% 30.00 2,893,500 3,038,175 3,190,084
22 Podujevë 88,499 4.97% 30.00 2,654,970 2,787,719 2,927,104
23 Prishtinë 198,897 11.17% 30.00 5,966,910 6,265,256 6,578,518
24 Prizren 177,781 9.99% 30.00 5,333,430 5,600,102 5,880,107
25 Rahovec 56,208 3.16% 30.00 1,686,240 1,770,552 1,859,080
26 Shtërpcë 6,949 0.39% 30.00 208,470 218,894 229,838
27 Shtime 27,324 1.54% 30.00 819,720 860,706 903,741
28 Skenderaj 50,858 2.86% 30.00 1,525,740 1,602,027 1,682,128
29 Suharekë 59,722 3.36% 30.00 1,791,660 1,881,243 1,975,305
30 Viti 46,987 2.64% 30.00 1,409,610 1,480,091 1,554,095
31 Vushtrri 69,870 3.93% 30.00 2,096,100 2,200,905 2,310,950
32 Zubin Potok 6,616 0.37% 30.00 198,480 208,404 218,824
33 Zveçan 7,481 0.42% 30.00 224,430 235,652 247,434
34 Graçanicë 10,675 0.60% 30.00 320,250 336,263 353,076
35 Kllokot 2,556 0.14% 30.00 76,680 80,514 84,540
36 Mitrovica Veriore 12,326 0.69% 30.00 369,780 388,269 407,682
37 Partesh 1,787 0.10% 30.00 53,610 56,291 59,105
38 Ranillug 3,866 0.22% 30.00 115,980 121,779 127,868
1,780,021 100.00% 53,400,630 56,070,662 58,874,195 Total
68
4.3. Financimi për Shëndetësi sekondare
Financimi për shëndetësinë sekondare për vitin 2019 është në shumë prej 2,603,077 euro sipas
propozimit nga MSH dhe projeksioneve të KASH për tri komunat minoritare, si vijon:
Komuna e Shtërpcës, në shumë prej 522,371 euro,
Komuna e Mitrovicës së veriut, në shumë prej 989,935 euro, dhe
Komuna e Graçanicës, në shumë prej 1,090,771 euro.
4.4. Financimi për Shërbimet rezidenciale
Financimi i shërbimeve rezidenciale për shtëpitë e komunitetit për vitin 2019 është aprovuar në
shumë prej 1,620,000 euro.
Tabela 6: Financimi për shërbime rezidenciale për vitin 2019
4.5. Financimi për Qendrën historike të Prizrenit, Qendrën kulturore të fshatit Zym dhe
Këshillin e Hoçës së Madhe.
Me hyrjen në fuqi të Ligjit Nr.04/L-066 për Qendrën Historike të Prizrenit, Ligjit Nr.04/L-196 për
Qendrën Kulturore Historike të Fshatit Zym dhe Ligjit Nr. 04/L-62 për Fshatin Hoçë e Madhe, me
planifikimin e buxhetit për vitin 2019 ndahen mjete financiare në shumë prej 65,140 euro, për dy
komunat si vijon:
Komuna e Prizrenit, në shumë prej 41,646 euro, dhe
Komuna e Rahovecit, në shumë prej 23,494 euro.
4.6. Projeksionet e të Hyrave Vetanake Komunale për vitin 2019 dhe parashikimet 2020-2021 Projeksionet e të hyrave vetanake komunale për vitin 2019 bazuar, në vlerësimet makro-fiskale, janë
në shumë prej 87 milion euro. Këto të hyra i shtohen financimit komunal krahas granteve komunale.
Projeksioni i të hyrave vetanake për secilën komunë është bazuar në rekomandimet e komisionit të
granteve, të përfshirë në raportin e “Vlerësimit të Përshtatshmërisë së Financimit të Komunave.
Në këtë projeksion janë marr parasysh parashikimet e komunave mbi të hyrat e tatimit në pronë, të
hyrat nga taksat, ngarkesat dhe të hyrat tjera jo tatimore, taksa komunale për mbeturina, të hyrat nga
tatimi në tokë, duke përjashtuar të hyrat e njëhershme dhe duke vendosur një objektiv real të rritjes
si dhe duke marrë parasysh Ligjin për Faljen e Borxheve, me qëllim të sigurimit të qëndrueshmërisë
financiare të komunave.
Nr. Komunat Paga dhe
meditje
Mallra dhe
shërbime
Shpenzime
komunale
Shpenzime
kapitale Total
1 Skenderaj 85,000 75,000 10,000 10,000 180,000
2 Graçanicë 140,000 130,000 20,000 10,000 300,000
3 Istog 85,000 75,000 10,000 10,000 180,000
4 Deçan 70,000 75,000 10,000 5,000 160,000
5 Ferizaj 70,000 75,000 10,000 5,000 160,000
6 Kamenicë 70,000 75,000 10,000 5,000 160,000
7 Vushtrri 70,000 75,000 10,000 5,000 160,000
8 Shtime 70,000 75,000 10,000 5,000 160,000
9 Lipjan 70,000 75,000 10,000 5,000 160,000
Total 730,000 730,000 100,000 60,000 1,620,000
69
Tabela 7: Projeksionet e të hyrave vetanake komunale për vitin 2019-2021
Nr. Komunat
Taksat, ngarkesat
dhe të hyrat tjera jo
tatimore
Taksat nga
Mbeturinat
Të hyrat nga
tatimi në pronë
Tatimi në tokë dhe
mbledhja e borgjeve
Projeksionet për
vitin 2019
1 Deçan 419,750 199,869 50,784 670,403 693,520 716,638
2 Dragash 250,000 200,000 50,817 500,817 518,087 535,356
3 Ferizaj 2,423,238 2,136,982 542,978 5,103,198 5,279,171 5,455,143
4 Fushë Kosovë 1,675,000 610,000 154,993 2,439,993 2,524,130 2,608,268
5 Gjakovë 1,802,000 1,350,000 343,017 3,495,017 3,615,535 3,736,052
6 Gjilan 2,660,000 1,440,000 365,884 4,465,884 4,619,880 4,773,877
7 Gllogoc 799,360 410,000 104,175 1,313,535 1,358,830 1,404,124
8 Hani i Elezit 163,720 100,000 25,409 289,129 299,099 309,069
9 Istog 821,091 364,000 92,487 1,277,578 1,321,633 1,365,687
10 Junik 59,631 43,000 10,926 113,557 117,472 121,388
11 Kaçanik 441,539 275,000 69,874 786,413 813,530 840,648
12 Kamenicë 877,981 280,000 71,144 1,229,125 1,271,509 1,313,892
13 Klinë 570,000 280,000 71,144 921,144 952,908 984,671
14 Leposaviq 24,000 - 24,000 24,828 25,655
15 Lipjan 980,000 800,000 203,269 1,983,269 2,051,658 2,120,046
16 Malishevë 544,797 300,000 76,226 921,023 952,782 984,542
17 Mamushë 34,700 29,000 7,369 71,069 73,519 75,970
18 Mitrovicë 1,319,410 380,000 610,000 154,993 2,464,403 2,549,382 2,634,362
19 Novo Bërdë 138,630 108,408 27,545 274,583 284,051 293,520
20 Obiliq 476,239 446,000 113,323 1,035,562 1,071,271 1,106,980
21 Pejë 2,410,587 1,737,000 441,348 4,588,935 4,747,174 4,905,413
22 Podujevë 1,074,000 410,000 104,175 1,588,175 1,642,940 1,697,705
23 Prishtinë 19,456,363 4,338,000 6,331,000 1,608,621 31,733,984 32,828,260 33,922,535
24 Prizren 4,508,404 1,450,000 2,200,000 558,990 8,717,394 9,017,994 9,318,594
25 Rahovec 640,000 140,000 310,000 78,767 1,168,767 1,209,069 1,249,371
26 Shtërpcë 179,914 134,408 34,151 348,473 360,490 372,506
27 Shtime 243,437 207,677 52,768 503,882 521,257 538,632
28 Skenderaj 727,200 225,500 57,296 1,009,996 1,044,824 1,079,651
29 Suharekë 1,342,580 715,000 181,672 2,239,252 2,316,467 2,393,683
30 Viti 584,088 365,912 92,973 1,042,973 1,078,938 1,114,902
31 Vushtrri 984,383 672,000 710,000 180,401 2,546,784 2,634,605 2,722,425
32 Zubin Potok 25,000 - 25,000 25,862 26,724
33 Zveçan 30,000 - 30,000 31,034 32,069
34 Gracanica 998,000 502,000 127,551 1,627,551 1,683,674 1,739,796
35 Kllokot 57,510 58,640 14,900 131,050 135,569 140,088
36 Mitrovica veriore 138,445 - 138,445 143,219 147,993
37 Partesh 49,003 7,400 1,880 58,283 60,293 62,303
38 Ranillug 70,000 20,000 25,000 6,352 121,352 125,537 129,721
50,000,000 7,000,000 23,921,796 6,078,204 87,000,000 90,000,000 93,000,000
Projeksionet e të hyrave vetanake komunale për vitin 2019
TOTAL
Projeksionet për
vitin 2020
Projeksionet për
vitin 2021
70
4.7. Huamarrja
Fondet e ndara nga huamarrja në MASHT në nën-programet “Administrata qendrore dhe Investimet
kapitale në Arsimin Parauniversitar”, në kuadër të projektit “Reforma në arsim” (Komponenta 1.3 e
Ligjit për ratifikimin e kësaj marrëveshje të huas), transferohen në komuna për vitin 2019 në shumë
prej 526,960 euro. Transferet e tilla nuk janë subjekt i limitimeve të Grantit Specifik për Arsimin
Parauniversitar.
Tabela 8: Financimi nga huamarrja në arsimi për vitin 2019
Shkollat do të vendosin për shpenzimin e mjeteve për projektet e parapara sipas “Planit Zhvillimor
të Shkollës”. Këto projekte do të aprovohen nga MASHT-i paraprakisht. Shfrytëzimi i fondeve do
të koncentrohet në përmirësimin e cilësisë në shkolla.
Alokimi i fondeve për secilën komune është bërë duke aplikuar formulën e paraparë me “Doracakun
e Granteve për Zhvillimin e Shkollave”, që është nxjerrë nga MASHT.
Fondet e ndara nga huamarrja në MSH-së janë transferuar në komuna në shumë prej 4,272,051 euro
për vitin 2019.
Nr. i shkollave
per komune
Mallra dhe Shërbime
(min. 60%)
Shpenzime Kapitale
(max. 40%)
Total financimi
për vitin 2019
1 Deçan 6 13,144 8,762 21,906
2 Dragash 3 6,641 4,427 11,068
3 Gllogoc 4 9,451 6,301 15,752
4 Ferizaj 3 6,588 4,392 10,980
5 Gjakovë 11 24,274 16,183 40,457
6 Hani Elezit 1 2,202 1,468 3,671
7 Kacanik 5 11,898 7,932 19,830
8 Kamenicë 1 2,127 1,418 3,545
9 Klinë 10 22,818 15,212 38,030
10 Lipjan 8 18,542 12,361 30,903
11 Malishevë 8 17,931 11,954 29,885
12 Mitrovicë 5 11,099 7,399 18,498
13 Novo Berdë 1 2,199 1,466 3,664
14 Obiliq 2 5,487 3,658 9,144
15 Pejë 6 13,360 8,907 22,267
16 Podujevë 6 13,092 8,728 21,819
17 Prishtinë 2 4,541 3,027 7,568
18 Prizren 13 28,995 19,330 48,325
19 Rahovec 9 20,230 13,487 33,716
20 Shtërpcë 2 4,476 2,984 7,461
21 Shtime 1 3,413 2,275 5,688
22 Skenderaj 15 33,342 22,228 55,569
23 Suharekë 5 11,066 7,377 18,443
24 Vushtrri 13 29,262 19,508 48,770
140 316,176 210,784 526,960
Financimi nga huamarrja për vitin 2019
Komunat Nr.
Total
71
Shuma e alokuar për secilën komunë në baza vjetore do të jete subjekt i vlerësimit të Ministrisë së
Shëndetësisë për arritjen e kritereve të përcaktuara me Marrëveshjen e nënshkruar paraprakisht në
mes të komunës dhe MSH-së.
Tabela 9: Financimi nga huamarrja në shëndetësi për vitin 2019
Nr. Komunat Mallra dhe shërbime për vitin
2019
1 Deçan 96,046
2 Dragash 81,593
3 Ferizaj 260,664
4 Fushë Kosovë 83,585
5 Gjakovë 226,934
6 Gjilan 216,427
7 Gllogovc 140,474
8 Hani i Elezit 22,567
9 Istog 94,294
10 Junik 14,602
11 Kaçanik 80,182
12 Kamenicë 86,604
13 Klinë 92,390
14 Leposavic 33,055
15 Lipjan 138,252
16 Malishevë 131,071
17 Mamushë 13,217
18 Mitrovicë 172,582
19 Novobërdë 16,150
20 Obiliq 51,718
21 Pejë 231,480
22 Podujevë 212,398
23 Prishtinë 477,353
24 Prizren 426,674
25 Rahovec 134,899
26 Shtërpcë 16,678
27 Shtime 65,578
28 Skenderaj 122,059
29 Suharekë 143,333
30 Viti 112,769
31 Vushtrri 167,688
32 Zubin Potok 15,878
33 Zveçan 17,954
34 Graçanicë 25,620
35 Kllokot 6,134
36 Mitrovica Veriore 29,582
37 Partesh 4,289
38 Ranillug 9,278
4,272,051 Total
72
4.8. Përmbledhje e financimit komunal për vitin 2019-2021
Për ndarjen e granteve qeveritare sipas komunave për vitin 2019 janë zbatuar kriteret dhe formulat
bazë të përcaktuara në Ligjin për Financat e Pushtetit Lokal dhe ligjet e tjera relevante, si dhe bazuar
në projeksionet makro-fiskale dhe të dhënave nga ministritë e linjës:
Granti i Përgjithshëm për vitin 2019 krahasuar me vitin 2018 ka një rritje prej 7.1 milion
euro si rezultat i rritjes së të hyrave të përgjithshme.
Granti specifik për arsim parauniversitar për vitin 2019 është në shumë prej 185 milion euro,
krahasuar me vitin 2018 ka një rritje prej 15 milion euro, me gjithë zvogëlimin e numrit të
nxënësve të raportuar nga MASHT.
Granti specifik për shëndetësi primare për vitin 2019 është në shumë prej 53.4 milion euro
dhe krahasuar me vitin 2018 ka një rritje prej 5 milion euro.
Financimi për shëndetësinë sekondare për vitin 2019 është në nivel të njëjtë me vitin
paraprak.
Financimi për shërbimet rezidenciale për vitin 2019 është në nivel të njëjtë me vitin paraprak.
Financimi për Qendrën historike të Prizrenit, Qendrën kulturore historike të fshatit Zym dhe
Këshillin e Hoçës së madhe në Rahovec për vitin 2019 është në shumë prej 65,140 euro.
Projeksionet e të hyrave vetanake komunale për vitin 2019 ka një rritje prej 5 milion euro
krahasuar me vitin 2018.
Komisioni i granteve duke marr për bazë specifikat në sektorin e arsimit dhe të shëndetësisë
ka aprovuar rritjen e stafit për komunën e Fushë Kosovës për 18 pozita, komunën se
Gllogocit për 10 pozita, komunën se Mamushës për 5 pozita si dhe komunën se Rahovecit
për 8 pozita.
Tabela 10: Përmbledhje e financimit komunal për vitin 2019-2021 (mil. euro)
Përshkrimi Viti 2017 Viti 2018 Viti 2019 Viti 2020 Viti 2021
1. Grantet qeveritare 356.74 392.4 419.09 433.26 449.02
Granti i përgjithshëm 149.2 173.6 180.69 191.33 203.45
Granti i përgjithshëm 145.2 168.92 175.79
Kontigjenca për korrektim të formulës 4 4.68 4.9
Granti specifik për shëndetësi 44.11 48.5 53.4 56.07 58.87
Granti specifik për arsim 163.43 170.3 185 185.86 186.7
2. Grantet për kompetencat e shtuara 2.6 2.6 2.6 2.6 2.6
Kujdesi shëndetësor dytësor 2.6 2.6 2.6 2.6 2.6
3. Shërbimet rezidenciale 1.62 1.65 1.62 1.62 1.62
4. Financimi për QHP, QKHFZ dhe KHM 0.06 0.06 0.06 0.06 0.06
5. Të hyrat vetanake komunale 79 82 87 90 93
6. Financimi nga Huamarrja 3.7 4.8 0 0
Total Financimi Komunal 440.02 482.41 515.17 527.5 546.3
73
4.9. Struktura e shpenzimeve për buxhetin komunat për vitin 2019-2021
Në tabelën e mëposhtme është paraqitur struktura e shpenzimeve komunale për periudhën e
ardhshme trevjeçare 2019-2021.
Tabela 11: Struktura e shpenzimeve për buxhetin komunal 2019-2021
Përshkrimi Viti 2017 Viti 2018 Viti 2019 Viti 2020 Viti 2021
Total Shpenzimi 440,230,866.00 491,282,773 515,176,728 527,554,308 546,348,923
Numri i punëtorëve 43,871 43,878 44,058 44,058 44,058
Paga dhe mëditje 250,700,875 265,769,919 270,083,556 271,433,974 272,791,144
Mallra dhe shërbime 40,254,666 58,530,443 69,855,347 68,855,347 68,855,347
Shpenzime komunale 9,688,900 9,688,901 9,688,900 9,688,900 9,688,900
Subvencione dhe transfere 8,748,308 8,748,308 8,834,953 8,834,953 8,834,954
Shpenzime kapitale 130,838,117 148,545,202 156,713,972 168,741,134 186,178,578
Rezerva 0 - - - -
Burimet e financimit 440,230,866.00 491,282,773 515,176,728 527,554,308 546,348,923
Grantet qeveritare 360,917,376 405,405,496 423,377,717 437,554,308 453,348,923
Të hyrat vetanake 78,163,490 81,424,999 87,000,000 90,000,000 93,000,000
Financimet nga huamarrjet 1,150,000 4,452,278 4,799,011
Financimi nga Klauzpla e
investimeve -06
Grantet e Donatorëve
