MART 2018

KREDİ GARANTİ FONU KREDİLERİNİN GELİŞİMİ VE PERFORMANSINA İLİŞKİN

BİLGİ NOTU

Denetim IV Daire Başkanlığı

i

BANKACILIK DÜZENLEME VE DENETLEME KURUMU

KREDİ GARANTİ FONU KREDİLERİNİN

GELİŞİMİ VE PERFORMANSINA

İLİŞKİN BİLGİ NOTU

(07 Haziran 2018)

BU YAYIN TÜM İÇERİĞİ İLE BDDK İNTERNET SAYFASINDA YER ALMAKTADIR.

Görüş ve Önerileriniz İçin:

Bülent ŞEVİK - Bankacılık Başuzmanı, CPA, Denetim IV Daire Başkanlığı, bsevik@bddk.org.tr

Volkan ORHAN – Bankacılık Uzmanı, Denetim IV Daire Başkanlığı, vorhan@bddk.org.tr

Bu bilgi notu kamuoyunu bilgilendirme amacıyla, Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu

veritabanı Mart 2018 geçici verileri üzerinden hazırlanmış olup, içinde yer alan bilgi ve verilere

dayanılarak verilecek yatırım ve benzeri kararların sonuçlarından BDDK ve bilgi notunu hazırlayanlar

sorumlu tutulamaz.

İÇİNDEKİLER

1. Genel Bilgi ...................................................................................................................................... 1

2. KGF Kredilerinin Gelişimi ........................................................................................................... 2

2.1 Genel Gelişim .......................................................................................................................... 2

2.2 Para Birimi ve Vade ................................................................................................................ 4

2.3 Faiz Oranları ve Maliyet .......................................................................................................... 4

2.4 Sektörel Ayrım ve İller Bazında Dağılım ................................................................................ 6

3. KGF Kredilerinin Performansı ve Kalitesi ................................................................................. 7

3.1 Kullandırım Amacına Göre KGF Kredileri ............................................................................. 7

3.2 KGF Kredilerinin Kredi Sınıfları Bazında Dağılımı ve Takibe Dönüşüm Oranı .................... 8

3.3 KGF Kredisi Kullanan Müşterilerin Sektördeki Toplam Riskleri ........................................... 8

4. Genel Değerlendirme ve Sonuç .................................................................................................. 10

TABLO VE GRAFİKLER

Grafik 1: 55 Milyar TL’lik İlave Kefalet Limitinin Dağılımı ................................................................. 1

Tablo 1 : KGF Kredilerinin Gelişimi-Mart 2018 .................................................................................... 3

Grafik 2: KGF Kredisi Kullandırım Tutarları Dönemsel Gelişimi ......................................................... 3

Grafik 3: Para Birimi Bazında Nakdi ve Gayrinakdi Kredilerin Dağılımı-Mart 2018 ............................ 4

Grafik 4: KGF Kredilerinin Ağırlıklı Ortalama Faiz Oranları-Mart 2018 .............................................. 5

Grafik 5: TL KGF Kredilerinin Kullandırım Dönemine Göre Akım Faiz Oranları ................................ 5

Grafik 6: Nakdi KGF Kredilerinin Sektörel Dağılımı ............................................................................. 6

Grafik 7:Nakdi KGF Kredilerinin İller Bazında Dağılımı ...................................................................... 6

Grafik 8: Kullandırım Amacına Göre KGF Kredileri ............................................................................. 7

Grafik 9: Nakdi KGF Kredilerinin Grup Bazında Dağılımı .................................................................... 8

Tablo 2: KGF Müşterilerinin Sektördeki Toplam Nakdi Riskleri ........................................................... 9

1

1. Genel Bilgi

Kredi Garanti Fonu (KGF), 1991 yılında KOBİ’lerin finansmana erişimini

kolaylaştırmak için anonim şirket olarak kurulmuştur. En önemli gelir kaynağı verdiği garantiler karşılığı aldığı komisyonlar olan KGF’nin mevcut sermayesi 318,2 milyon TL,

kayıtlı sermaye tavanı 500 milyon TL’dir. 27 banka (%41,7), TOBB (%29,1) ve KOSGEB

(%29,1) mevcut ortaklarıdır.

10 Mart 2017 tarihli Bakanlar Kurulu Kararı ile KGF’ye Hazine Müsteşarlığı tarafından

sağlanan kaynak 2 milyar TL’den 25 milyar TL’ye, kefalet hacmi 20 milyar TL’den 250 milyar

TL’ye, KOBİ başına kefalet 3 milyon TL’den 12 milyon TL’ye yükseltilmiştir. Kefalet oranları

ise KOBİ’ler için %85’ten %90’a, KOBİ dışı için %75’ten %85’e, ihracatçılar için %85’ten

%100’e yükseltilmiştir. Diğer taraftan, KGF tarafından alınan komisyon oranı %0,5-%1,5 iken

%0,03’e düşürülmüş, “Vergi ve SGK borcu yoktur” yazısının geçerliliği ise 30 günden 90 güne

yükseltilmiştir.

15 Mart 2017 tarihli Hazine Müsteşarlığı ve KGF arasında imzalanan protokol

kapsamında ise başlangıç kefalet üst limiti 200 milyar TL olarak belirlenmiş ve Bakanlar

Kurulu Kararı’nda maksimum %10 olarak belirlenen tazmin üst sınırı %7’ye düşürülmüştür.

01 Ocak 2018 tarihli Bakanlar Kurulu Kararı ile daha önce donuk alacaklara da

kullandırılabilen KGF kredilerinin artık donuk alacak grubunda izlenen müşterilere

kullandırılmaması, birden fazla yeniden yapılandırma imkanı tanınması ve kefalet geri

dönüşlerinin tekrar kullandırılmasına imkan verilmesi söz konusudur. Bu kapsamda yapılan

protokolde 5 milyar TL’si 2017 geri dönüşlerinden olmak üzere 55 milyar TL ilave kefalet

limiti oluşturulmuş ve bu yeni havuz için tazmin üst limiti de %7 olarak belirlenmiştir.

Grafik 1: 55 Milyar TL’lik İlave Kefalet Limitinin Dağılımı

2

Ayrıca, yeni havuz için kefalet oranları büyük ölçüde düşürülerek yeniden

belirlenmiştir. Buna göre:

• Yatırımcı KOBİ’lere %85 KOBİ dışı firmalara %80,

• Cazibe Merkezi Projesi kapsamındaki KOBİ’lere %90, KOBİ dışı firmalara %85,

• İhracatı ve döviz kazandırıcı faaliyeti olan KOBİ ve KOBİ dışı firmalara %100,

• Tarım işletmesi KOBİ’lere %85,

• Kadın ve genç girişimcilere %90,

• Diğer KOBİ’lere %80, KOBİ dışı firmalara %75 oranında kefalet verilecektir.

Selektif bir dağılım öngörülerek oluşturulan 55 milyar TL’lik havuzdan yatırım ve

cazibe merkezlerinin kefalet kullanımının çok sınırlı düzeyde kalması, ancak ihtiyaçlar

çerçevesinde ihracat ve işletme kredisi olarak kullandırımların daha çok talep görmesi üzerine

geri dönüşlerin 30 milyar TL’sinin işletme, 5 milyar TL’sinin ihracat kredisi şeklinde

kullandırılması için yeni bir havuz oluşturulması yönünde karar alınmıştır. Daha önce 55 milyar

TL’lik paketin içinde yer alan 5 milyar TL tutarındaki cazibe merkezi ve yatırım kredilerinde

kullandırılamayan kısım 30 milyar TL’lik geri dönüşe eklenerek 35 milyar TL’lik üçüncü paket

oluşturulmuş, 55 milyar TL’lik ikinci paket ise 50 milyar TL olarak devam etmiştir. 35 milyar

TL’lik üçüncü pakette, 50 milyar TL’lik ikinci pakete göre 5 puan daha fazla olacak şekilde

KOBİ kredileri için %85, KOBİ-dışı krediler içinse %80 oranında Hazine garantisi verilmesi

öngörülmüştür.

Ayrıca, TOBB Nefes Kredisinin 7,5 milyar TL’lik ikinci kısmı da 50 milyar TL’lik

ikinci pakete dahil edilerek, %85 KGF-Hazine garantisi (Normal paketten 5 puan fazla garanti)

ile Mart 2018 sonundan itibaren hızlı bir şekilde kullandırılmaya başlanmıştır.

Kefalet oranları, takip hesaplarına intikal ettirilen ve gerekli işlemlerden sonra tazmini

talep edilen krediler açısından önem taşımakta; ayrıca sermaye yeterliliği hesaplamasında

kredinin ne kadarlık kısmının daha düşük risk ağırlığında değerlendirilmesi gerektiğine ilişkin

bilgi vermektedir. Bu kapsamda, Mart 2018 itibarıyla bankaların sermaye yeterliliği rasyosunun

hesaplanmasında, KGF kredisi kullandıran tüm bankaların bu imkandan faydalandığı varsayımı

altında, KGF kredilerinin pozitif etkisi yaklaşık 66 baz puan olarak hesaplanmıştır. Söz konusu

hesaplamada, pozitif etkinin portföyün önemli bir kısmını oluşturan TL kredilerde Hazine

kefaleti verilen kısma %0 risk ağırlığı uygulanmasından geldiği değerlendirilmiştir.

2. KGF Kredilerinin Gelişimi

2.1 Genel Gelişim

2018 yılının ilk çeyreği itibarıyla KGF kefaleti ile kullandırılan ve 26 bankada bakiye

arz eden kredi anapara tutarı 172,8 milyar TL’si nakdi, 10,2 milyar TL’si gayrinakdi olmak

üzere 183 milyar TL’dir. Her bir müşteri bir defa sayıldığında, bakiye arz eden krediler

çerçevesinde (kullandırılıp kapatılan ve Mart 2018’de bakiye arz etmeyen krediler hariç)

210.297 farklı müşteriye 358.406 adet kredi kullandırılmıştır. Bu müşterilerden, 3.409 tanesine

ait 1.426 milyon TL tutarında takipteki alacak bakiyesi bulunmaktadır.

3

Tablo 1 : KGF Kredilerinin Gelişimi-Mart 2018

Aralık 2017’de %72,6 olan KOBİ kredilerinin payı Mart 2018 döneminde %68,6’ya

gerilemekle birlikte halen KGF kredilerinin önemli bölümünün KOBİ’lere kullandırıldığı söylenebilir. KOBİ’lere kullandırılan KGF kredileri içerisinde ihracatçıların payı %9,3 iken,

KOBİ dışı firmalara kullandırılan krediler içinde ihracatçıların payı %38,8 düzeyindedir.

KGF kredilerinin kullandırım dönemine bakıldığında, 2017 yılının Mart-Mayıs

döneminde yaklaşık 110 milyar TL tutarında kredi kullandırıldığı, Nisan 2017’de zirveye

ulaştıktan sonra limitlerin de doldurulmasının etkisiyle kademeli bir gerileme olduğu görülmüş ve 14 Şubat 2018 itibarıyla kullandırılmaya başlanan 50 milyar TL’lik yeni paketin etkisiyle

Şubat-Mart 2018 döneminde tekrar artış gözlenmiştir.

Grafik 2: KGF Kredisi Kullandırım Tutarları Dönemsel Gelişimi

2017 yılsonundan 25 Mayıs 2018 tarihine kadar olan süreçte Kurumumuza

gönderilen günlük özet bilgilerden bakıldığında ise nakdi kredilerin %9,3 oranında artarak

183,2 milyar TL seviyesine, takipteki alacakların ise 1.663 milyon TL düzeyine yükseldiği görülmüştür. Söz konusu hacim artışının önemli bir kısmı 35 milyar TL’lik işletme kredisi

ve ihracat kredisi paketinin kullandırılmaya başladığı 11 Mayıs 2018 tarihi sonrasında

gerçekleşmiştir.

Anapara

(Milyon

TL)

Kredi

Tutarı

(Milyon

TL)

Kredi

Sayısı

Müşteri

Sayısı

(Kişi)

Nakdi KGF Kredileri 172.804 212.205 349.485 208.300

Canlı Nakdi KGF Kredileri 171.377 209.295 343.991 205.360

Takipteki KGF Kredileri 1.426 2.910 5.494 3.409

Gayrinakdi KGF Kredileri 10.230 9.868 8.921 5.536

Nakdi + Gayrinakdi KGF Kredileri 183.033 222.073 358.406 210.297

4

2.2 Para Birimi ve Vade

Nakdi KGF kredilerinin %86,7’si (144,5 milyar TL) TL cinsinden, %8,1’i EUR ve

%5,2’si USD cinsinden kullandırılmıştır. Gayrinakdi kredilerin ise %43,4’ü (4,2 milyar TL)

TL, %40,6’sı ise EUR cinsinden kullandırılmıştır.

Grafik 3: Para Birimi Bazında Nakdi ve Gayrinakdi Kredilerin Dağılımı-Mart 2018

Mart 2018 itibarıyla ödeme takvimini içermeyen ve sadece kredinin vadesini gösteren

veri çerçevesinde, KGF kredilerinin ortalama orijinal vadesi 3,5 yıl, ortalama kalan vadesi

ise 2,7 yıldır. Ticari kredilerde söz konusu vadelerin sırasıyla 3 yıl ve 2,1 yıl olduğu göz önüne

alındığında KGF kredilerinin daha uzun vadeyle kullandırıldığı, dolayısıyla sektördeki

kredilerin vadesini artırıcı bir etkisi olduğu görülmektedir.

2.3 Faiz Oranları ve Maliyet

Bankaların birinci ve ikinci grup krediler için risk bazlı bir fiyatlama yaptıkları ve TL

krediler için ağırlıklı ortalama stok faiz oranının birinci grup için %15,3, ikinci grup içinse

%16,1 olduğu hesaplanmıştır.

5

Grafik 4: KGF Kredilerinin Ağırlıklı Ortalama Faiz Oranları-Mart 2018

Şubat 2018 dönemine kadar artma eğiliminde olan ve %18,3 seviyesine kadar ulaşan

akım (sadece ilgili ayda kullandırılan) TL faiz oranı, 160 baz puan gerileyerek Mart 2018

döneminde %16,7’ye düşmüştür. Diğer ticari kredilere göre sınırlı da olsa daha düşük faiz

oranına sahip olması, %0,03 komisyon ve ipotek, ekspertiz gibi gerçek maliyetler dışında dosya

masrafı gibi ilave ücret ve komisyonlar talep edilememesi nedeniyle maliyet avantajı olan KGF

kredilerinde Şubat-Mart 2018 arasında gözlenen söz konusu faiz azalışı piyasa faizleri ile

paralellik arz etmediğinden dikkat çekici bulunmuştur.

Grafik 5: TL KGF Kredilerinin Kullandırım Dönemine Göre Akım Faiz Oranları

6

2.4 Sektörel Ayrım ve İller Bazında Dağılım

Mart 2018 itibarıyla, KGF kapsamındaki nakdi kredilerin %33,5’i toptan ve perakende

ticaret sektörüne, %33,4’ü imalat sanayine ve %12,4’ü ise inşaat sektörüne kullandırılmıştır.

Grafik 6: Nakdi KGF Kredilerinin Sektörel Dağılımı

Nakdi KGF kredileri içerisindeki en büyük pay %32,5 ile İstanbul’a ait iken, %1’in

altında paya sahip 61 ilin payı %17,4 seviyesindedir. İstanbul’dan sonra sırasıyla Ankara

(%9,2), İzmir (%6,8), Antalya (%4,6) ve Bursa (%3,9) gibi büyükşehirler gelmektedir.

Grafik 7:Nakdi KGF Kredilerinin İller Bazında Dağılımı

7

3. KGF Kredilerinin Performansı ve Kalitesi

3.1 Kullandırım Amacına Göre KGF Kredileri

Denetim otoritesi perspektifinden bakıldığında hızlı kredi genişlemesi olan dönemlerde

kredi verme standartlarında gevşeme olup olmadığı, kredilerin bilinen ve banka ile hâlihazırda

çalışan sağlam müşterilere kullandırılıp kullandırılmadığı önem taşımaktadır. Bu kapsamda,

Kurumumuz KGF kredilerinin artan önemine binaen söz konusu kredilerin müşteri bazında

takibine olanak sağlayacak şekilde ve kendi tanımları çerçevesinde bankalardan veri talep

etmiştir. Bu bilgi notunun hazırlanmasına da esas teşkil eden söz konusu veriler çerçevesinde,

KGF kredisi kullanan müşterilerin Mart 2018 itibarıyla %86,5’i ilave kredi kullandırılmak

suretiyle KGF imkânından yararlandırılan bankaların mevcut müşterileridir. Müşterilerin

%2,3’ü yenileme/refinansman, %2,3’ü ise yeniden yapılandırma şeklinde mevcut ancak

ödemede sorun yaşayan müşterilerdir.

KGF kredilerinin %8,9’unu ise yeni müşteriler oluşturmaktadır. Bu kapsamda, KGF

imkanı yeni müşteriler kazandırmak suretiyle bankacılık sistemine önemli katkı sağlamıştır. Ancak, yeni müşterilerin ödeme performansı ve kalitesi portföy yaşlandıkça görülecek

olduğundan, bankaların kredinin tahsisi aşamasında yapmış oldukları istihbarat ve

derecelendirme çalışmalarının niteliğini de ortaya koyacağı değerlendirilmektedir.

Grafik 8: Kullandırım Amacına Göre KGF Kredileri

8

3.2 KGF Kredilerinin Kredi Sınıfları Bazında Dağılımı ve Takibe Dönüşüm Oranı

Bireysel krediler hariç sektör toplam kredilerinin %89,8’i birinci grup, yani sorunsuz,

canlı krediler iken, bu oran KGF kredilerinde %93,9 ile daha yüksek bir seviyededir. İkinci

grup olarak adlandırılan ve kredi riskinde önemli artış olduğu kabul edilen yakın

izlemedeki kredilerde de toplam kredilerin oranı %7,4 iken KGF kredilerinde bu pay

%5,3 ile daha düşüktür.

Grafik 9: Nakdi KGF Kredilerinin Grup Bazında Dağılımı

TFRS 9-Finansal Araçlar Standardı uygulamasının getirdiği yeni sınıflama ve karşılık

ayırma kriterlerinin de etkisiyle 2. grup yakın izlemedeki kredilerde artış eğilimi gözlenmekle

birlikte, %4,7 olan KOBİ kredilerinin takibe dönüşüm oranı ve %2,9 olan toplam kredilerin

takibe dönüşüm oranı ile karşılaştırıldığında KGF kredilerinin takibe dönüşüm oranı %0,83

ile çok daha düşük bir seviyededir.

Sonuç olarak, KGF kredilerinin kalitesi, portföyün henüz yaşlanmamasının da

etkisiyle, KOBİ kredileri ve bireysel krediler hariç sektör toplam kredilerine göre daha

yüksektir.

3.3 KGF Kredisi Kullanan Müşterilerin Sektördeki Toplam Riskleri

Mart 2018 itibarıyla KGF müşterilerinin sektördeki toplam nakdi riski 603,4 milyar TL

olup KGF kullanan müşteriler, diğer kredileri de dikkate alındığında, sektördeki toplam

kredilerin %26,7’sine sahip görünmektedir. 2018 yılının başından itibaren yürürlüğe giren Yeni

Karşılık Yönetmeliği kapsamında TFRS 9 uygulanması nedeniyle yakın izlemedeki (2. Grup)

kredilerde sektör genelinde bir artış gözlenmiştir. Bu kapsamda, KGF müşterilerinin sektördeki

toplam kredileri içinde de 2. Grup kredilerin payı 2,6 puan (nominal %92,3) artarak %6 (36,4

milyar TL) seviyesine yükselmiş, takip hesaplarındaki toplam bakiye ise %34,7 oranında

artarak 5,6 milyar TL’ye ulaşmıştır.

9

Tablo 2: KGF Müşterilerinin Sektördeki Toplam Nakdi Riskleri

Kredi Sınıfı

Aralık 2017 Mart 2018 Değişim

Tutar

(Milyon TL)

% Pay Tutar

(Milyon TL)

% Pay% Pay

1. Grup 535.003 95,9 561.374 93,0 4,9 -2,9

2. Grup 18.948 3,4 36.446 6,0 92,3 2,6

3. Grup 1.661 0,3 1.800 0,3 8,4 0

4. Grup 1.133 0,2 2.156 0,4 90,3 0,2

5. Grup 1.347 0,2 1.622 0,3 20,4 0,1

TOPLAM 558.094 100,0 603.398 100,0 8,1

10

4. Genel Değerlendirme ve Sonuç

KGF, 2017 yılındaki kredi büyümesi hikâyesini oluşturarak ekonomik faaliyetlerin

canlanmasına ve ekonomide çarkların dönmesine önemli katkı sağlamıştır. Hazine kefaleti ile

kullandırılan KGF kredilerinin bankaların karşılık ve sermaye yeterliliklerine olumlu etkisi

olmuştur. Bu minvalde, söz konusu kredilerin, sermaye yeterliliğinde daha düşük risk

ağırlığında bulunması sektörün toplam sermaye yeterliliği rasyosunu yaklaşık 66 baz puan

olumlu etkilerken, birinci grup teminata sahip olmaları nedeniyle daha düşük karşılık

hesaplanmasına da imkan vermiştir.

Bugüne kadar iki tanesi Bakanlar Kurulu Kararı ile belirlenen toplam 250 milyar TL’lik

kefaletin 200 milyar TL ve 50 milyar TL’lik bölümleri, bir tanesi de kredi geri ödemelerinden

35 milyar TL olmak üzere üç ayrı paket (havuz) şeklinde kullandırılan KGF kredileri, Mart

2018 dönemi itibarıyla 172,8 milyar TL ile toplam nakdi kredilerin %8’ine ulaşmıştır. Diğer

taraftan, sektördeki toplam kredilerin %26,7’si KGF kredisi olan müşteriler tarafından

kullanılmıştır. İkinci paket kapsamında, KGF’nin daha selektif davranılarak imalat sektörüne

yatırım amaçlı ve ihracatçı firmalara verilmesi olumlu bir gelişme olarak değerlendirilmektedir.

Yatırım ve cazibe merkezi kredilerine talebin yetersiz olması nedeniyle 2018 yılının ilk

çeyreğinde KGF kullandırımı daha sınırlı düzeyde kalmıştır. Ancak geri dönüşlerin tekrar

kullandırımına yönelik 35 milyarlık paketin ağırlıklı olarak daha çok talep gören işletme kredisi

ve ihracat kredisi şeklinde kullandırılacak olması ve 7,5 milyar TL’lik KGF garantili TOBB

Nefes kredisi nedeniyle ikinci çeyrekteki yeni kullandırımın daha fazla olması beklenmektedir.

Hazine garantili KGF kredilerinin, vadesinin daha uzun olması ve maliyet avantajı

nedeniyle müşteriler tarafından daha fazla talep gördüğü; Hazine garantisi nedeniyle teminatın

yüksek kaliteli olmasına ek olarak sermaye yeterliliği ve karşılık avantajları nedeniyle de

bankaların daha istekli bir şekilde söz konusu kredileri kullandırdığı değerlendirilmektedir.

Bankaların ağırlıklı olarak mevcut, tanıdıkları, risk değerlendirmesine sahip oldukları

müşterilerine kullandırdıkları KGF kredilerinin kalitesi, portföyün henüz yaşlanmamasının da

etkisiyle, bireysel krediler hariç sektörün toplam kredilerine göre daha yüksektir. Bu kapsamda,

Mart 2018 itibarıyla KGF kredilerinin takibe dönüşüm oranı %0,83 ile %4,7 olan KOBİ kredilerinin takibe dönüşüm oranı ve %2,9 olan toplam kredilerin takibe dönüşüm oranından

çok daha düşüktür.