KULTURALNI EKOFEMINIZAM simbolike i spiritualne veze ene i
prirode
KULTURALNI EKOFEMINIZAMsimbolike i spiritualne veze ene i
prirodeFilozofski fakultet u SplituOdsjek za sociologiju Akademska
god. 2012./2013.Predmet: Sociologija enadr. sc. Branka Gali
eni MacanIzvori i razvoj ekofeminizmaFeminizamEkologija
Radikalna ekologija Dubinska ekologija
Elementarni koncepti ekofeminizma
Liberalni ekofeminizamSocijalni ekofeminizamGlasovi iz Treeg
svijeta
IscjeljivanjeEKOTOPIJA?
ire odreenje feminizma:
Pokret koji ukljuuje svaku enu i svakog mukarca koji se bore
protiv enske subordinacije i spolne/rodne diskriminacije te
zastupaju pro-enske pristupe i pitanja u vladi, politikim
strankama, sindikatima, sveuilitima, masovnim medijima, mirovnim i
ekolokim pokretima..
Feminizam nije samo socijalni i politiki pokret ve i diskurs s
jasnim kritikim odnosom spram sadanje kulture, temelja jezika,
misli i institucija, socijalnih i politikih struktura moi i
hijerarhijskih podjela.
Kratka povijest feminizma
PRVI VAL (sufraetski pokret)Od sredine 19. st.Ne propituje se
muko - enski dualizamSugerira se da i ena moe imati jednako
vrijedne kvalitete kao i mukaracPravo glasa, vlasnitva,
obrazovanja, pravo na rad..DRUGI VALLiberalna tradicija i borba za
jednaka pravaLijevo orijentirani pokreti krajem 60-ih studentski
pokret, borba za civilna prava, antiratni prosvjediRadikalni
feminizamDVOSTRUKI FOKUS: 1. ene kao ugnjetavana drutvena grupa 2.
U centru interesa je ensko tijelo i zahtjev za seksualnom
autonomijom kao primarnom sferom muke opresije
Future is female- struja koja prihvaa dualizam muko-ensko; ene
mogu preuzeti dominantnu ulogu.DOLO JE VRIJEME ZA ENSKI NAIN
BIVANJA: EMOCIONALNOST, POVEZANOST S PRIRODOM, KVALITETE NJEGE I
SKRBI KULTURALNI EKOFEMINIZAM..
siromatvo, jaz izmeu bogatih zemalja Prvog svijeta i siromanog
Treeg svijeta, glad, oneienje zraka, vode, tla, nuklearni otpad,
prenapuenost, klimatske promjene, smanjenje biodiverziteta,
ratovi
Ekoloka dimenzija feminizma
Porast svijesti o ozbiljnosti ekoloke problematike rezultirao je
krajem 1960-ih i poetkom 1970-ih konstituiranjem ekolokog
pokreta
Jedna od kontrakulturnih subkategorija ekologije je poznata pod
nazivom radikalna ekologija
Ona usmjerava socijalne i ekoloke sisteme prema novim obrascima
proizvodnje, reprodukcije i svjesnosti koji e poboljati kvalitetu
ljudskog ivota i prirodnog okolia
Ekoloki radikalizam
Razlikuje se od mainstream ekologije, koja je orijentirana na
ovjeka, te je kao takva po svojoj naravi antropocentrina.
Nudi alternativnu i radikalnu interpretaciju odnosa ovjeka i
prirode apostrofira povezanost sa Sebstvom i kontinuitet izmeu
ljudi i prirode.
Dubinska ekologijaEkoloka svjesnost i dubinska ekologija u otrom
su kontrastu s dominantnim svjetonazorom tehnokratskih i
industrijskih drutava koja pojedince vide kao izolirane i zbog
njihove superiornosti fundamentalno separirane od ostatka
Prirode.
Tisuama godina zapadna je kultura bila opsjednuta idejom
dominacije: ljudi nad nehumanom Prirodom, mukaraca nad enom,
bogatih nad siromanima, zapadne kulture nad nezapadnim
kulturama..
BIOCENTRIZAMEKOCENTRIZAM
Ekofeministiki diskurs bitnim dijelom izrasta iz kritike zapadne
znanosti te propitivanja svih aspekata veza ena priroda. Zapadna je
filozofija bazirana na dualistikoj epistemologiji koja
suprotstavlja kulturu prirodi, mukaraca eni, razum emocijama i um
tijelu. EKOFEMINIZAM
Simbolike i ideoloke konstrukcije ena kao bliih prirodi od
mukaraca postavlja temelje za dominaciju nad enama i nad
prirodom.
Teorijski diverzitet razliite feministike perspektive
(liberalni, socijalistiki, kulturalni, Trei svijet, womanism..)
LEE QUINBI Politika otpora protiv svih oblika dominacije koja
efikasno operira na mikronivoima gdje se mo izvrava
YNESTRA KING Nova ekologija koja ukljuuje zelenu politiku,
dubinsku ekologiju, bioregionalizam, prava ivotinja, spiritualnost
orijentiranu ka kreaciji
Ynestra King istie da je sistematsko degradiranje radnike klase,
obojenih, ena i ivotinja povezano s bazinim dualizmima koji lee u
samom temelju zapadne civilizacije, a ti dualizmi materijalne
korijene imaju u dominaciji ovjeka nad ovjekom, prvenstveno
mukaraca nad enama.
Iz tog su razloga ciljevi feminizma, ekologije i antirasistikih
pokreta te pokreta za opstanak autohtonih, uroenikih populacija,
meusobno povezani te kao takvi moraju biti razumijevani i voeni
zajedno kao pokreti koji afirmiraju ivot (King prema Geiger, 2006,
32).
Ekofeministice ne trae jednakost s mukarcima, ve se bore za
osloboenje ena kao ena.
Patrijarhalne strukture i muku kulturu treba zamijeniti
alternativnim kulturnim modelom i matrijarhalnom drutvenom
strukturom koja odbacuje hijerarhiju i zamjenjuje je mreom
kreiranom u interakciji elemenata koji zauzimaju ravnopravne
pozicije, meusobno komuniciraju, surauju i donose odluke putem
konsenzusa.
ENSKA KULTURA: spiritualnost, intuicija, meupovezanost, briga,
holizamKULTURALNI EKOFEMINIZAM
Reformistiki pristupPromjena odnosa spram prirode unutar
postojeih strukturaPopulacijski rast kao jedan od krucijalnih
ekolokih problema ije je rjeenje povezano s reproduktivnim pravima
ene (majinstvo, broj djece, vrijeme raanja)
LF: ene nee biti slobodne sve dok simbolike veze ene i prirode
ne budu ukinute
WARREN: Lib. Ekofem. naglaava vrijednosti individualizma i
neovisnosti, a to je suprotno poeljnom, novom modelu moi, koji se
bazira na mrenim relacijama i povezivanju svih formi ivota i
prirodnih resursa
Biologija nije sudbina LIBERALNI EKOFEMINIZAM
Socijalistiki ekofeminizam treba potaknuti ekoloku, ekonomsku i
socijalnu revoluciju koja e simultano osloboditi enu, radniku klasu
i prirodu.Soc. Ekofem. istie i analizira materijalne veze ene i
prirode, a ensko je znanje o prirodi kljuno za odrivi ivot na
globalnom nivou.
Za razliku od kulturalnog ekofeminizma, koji je orijentiran na
vezu ene i prirode, socijalni ekofeminizam provodi kritiku
dominacije, a cilj mu je ostvarenje socijalne pravde.
Eko-feministika revolucija socijalni i socijalistiki
ekofeminizam
Glasovi iz Treeg svijeta
Feministice iz Azije, na elu s Vandanom Shivom, preuzimaju vodeu
ulogu u ekolokom osvjetavanju kao integralnom elementu kritike
neo-kolonijalnog developmentalizma i patrijarhata.
Na meti estoke Shivine kritike je zapadni model razvoja kao
forme neo-kolonijalizma koji poveava siromatvo i ekoloku
devastaciju, koja je u Treem svijetu zapoela zapadnim
kolonijalizmom, te utjee na daljnju marginalizaciju ena, naroito
ena iz ruralnih podruja. One su dvostruko subordinirane mukoj
subordinaciji indijskog patrijarhata i kolonijalnom osvajau.
Vandana Shiva
Vandana Shiva istie skrb za ouvanje bioloke i kulturne
raznolikosti kao temeljni zadatak sadanjeg trenutka!
Konceptom raznovrsnosti dovodi se u pitanje tri vrste
kolonizacije: kolonizaciju prirode, kolonizaciju ene, kolonizaciju
Treeg svijeta.
Uvrijeeno je zapadno razumijevanje razliitosti i raznovrsnosti
kao nejednakosti to se temelji na pokuaju da se raznovrsnost
svijeta formira prema poeljnoj slici jedne rase, klase, roda.
U okviru feminizma,Ynestra King prepoznaje tri temeljna pravca
formirana na temelju interpretacije odnosa ena i prirode:
1. kidanje veze izmeu ene i prirode putem totalnog integriranja
ene u kulturu i proizvodnju
2. reafirmaciju veza ene i prirode pod pretpostavkom da je enska
priroda drugaija i bolja od muke kulture
3. istinski ekofeministiki put koji tvrdi da je dualizam priroda
kultura proizvod kulture, a da se veza izmeu ene i prirode moe
upotrijebiti kao toka koja prua mogunost kreiranja drugaije vrste
kulture i politike.
Ta e kultura i politika moi integrirati intuitivne, duhovne i
racionalne forme znanja, obuhvaajui i znanost i magiju te uiniti
moguom transformaciju distinkcije priroda kultura i stvoriti
slobodno ekoloko drutvo.Iscjeljeno drutvo je drutvo nedominantnih
odnosa, drutvenih zaokreta od obrazaca produkcije, potronje i
destruiranja prirode, k ekoloki odrivom modelu.
Radford Ruether sugerira naine za ostvarenje eko-pravde kroz
spiritualne zajednice koje imaju lokalnu podrku za osobnu promjenu
svjesnosti te podrava dugotrajnu borbu protiv sistema
dominacije.Feministika ekologija i duhovnost sistematiziraju
zapadno, istono i arhajsko nasljee, kritiku zapadnog hegemonizma,
ali i ambivalentnost istonih religija.
Iscjeljeno drutvo?U Treem svijetu, bez obzira nasve nedae s
kojima je suoen glad, nezaposlenost, siromatvo itd. te na dalje
prisutnu marginalizaciju i rodnu segregaciju ena, ostala je ipak
iva jedna bitna spona izmeu civilizacije i okolia autohtono znanje,
iskustvo, briga i potovanje prema prirodi iz koje svi potiemo, u
praksama i lokalnim zajednicama koje pokuavaju uiniti odrivim i
ouvati upravo ene iz Treeg svijeta.
Uspjesi koje je zapadni feminizam postizao na drutvenom planu
ruenja seksistikih predrasuda jesu uspjesi koji e dugorono biti
ostavljeni u nasljee i na dobrobit svih ena svijeta,ali tek uz pomo
ekofeminizma te autohtonih znanja i iskustava ena iz lokalnih
zajednica naeg velikog sela i zahvaljujui njima, postoji eventualna
ansa da se dosljedno ispune ciljevi kako ekolokog, tako i
feministikog pokreta.ZakljuakGeiger, M., (2006) KULTURALNI
EKOFEMINIZAM simbolike i spiritualne veze ene i prirode, Razvoj i
okoli, Zagreb.
LITERATURA:
HVALA NA PANJI!Pitanja..???
