Kur’an-ı Kerim’in Açıklamalı Meali - yaratici.comyaratici.com/kitap/meal.pdf · Kur’an-ı Kerim’in Açıklamalı Meali 1 ﻢﻴﺣﺮﻟﺍ ﻦﲪﺮﻟﺍ ﷲﺍ ﻢــﺴﺑ

Kuran- Kerimin Aklamal Meali

1

Bismillahirrahmanirrahim

yilii sonsuz, ikram bol Allahn adyla


2


Fatiha Suresi Bakara Suresi Aklamalar

Prof. Dr. Abdulaziz BAYINDIR

Sleymaniye Vakf Yaynlar

stanbul 2003


3

GENEL DAITIM ve

Abdulaziz BAYINDIR ile haberleme adresi

SLEYMANYE VAKFI

Hoca Gyaseddin Mah. ifahane Sok. No:20 34470 EMNN / STANBUL

Tel: (0212) 513 00 93 Faks: 511 21 69

stanbul 2003


4

NDEKLER

Kurann Aklanmas.................................................. 7 A- Kurann Kuran le Aklanmas .................... 9 B- Kuran Allahn Elisinin Aklamas .......... 16 C- nceki lahi Kitaplardan Yararlanma ............. 19 D- Arap Dili Kurallarndan Yararlanma .............. 22 E- Kuran - Ftrat likisi...................................... 24

Fatiha Suresi................................................................33 Bakara Suresi ..............................................................37 Aklamalar............................................................... 101 Fatiha 1 - Hamd ........................................................ 101 Bakara 3 - Gayba man ............................................. 103 Bakara 6 - Kfir = Grmezlik Eden .......................... 108

A- yi ve Doru eyleri rtmek ........................ 108 B- Kt ve Yanl eyleri rtme....................... 110

Bakara 7 (1) - Alkanlklar....................................... 111 Bakara 7 (2) - Kalp - itme Grme ....................... 115 Bakara 17-18 - Mnafk Krl.............................. 121 Bakara 22 - Dinler..................................................... 123 Bakara 23 - Dn = Allaha Kar Araclk ................ 126

A - Katoliklerde Araclk nanc ........................ 130 B- Kurann Konuya Bak .............................. 140 C- Taoizmde Araclk nanc ............................ 141 D- Tarikatta Araclk nanc ............................... 147

Bakara 27 - Elestu Bi Rabbikum Olay ................. 156 Bakara 30 - Halef- Selef........................................... 159 Bakara 30 - Tesbih ve Takdis.................................... 163 Bakara 48 - efaat ..................................................... 165


5

Bakara 61 - Tarm Toplumu...................................... 169 Bakara 62 - Cennete Kimler Girer ............................ 170 Bakara 62 - Sabiler................................................... 173 Bakara 65 66 - Cumartesi Yasa........................... 178 Bakara 67-71 - Kurbanlk Boa Olay ...................... 180 Bakara 73 - lnn Diriltilmesi................................ 183 Bakara 75 - Kitab Tahrif .......................................... 186 Bakara 93 - Sk Tutma / syan ................................. 189 Bakara 105 - steyen / stedii .................................. 192 Bakara 106 - Nesih ve Zina Cezas ........................... 194

A- Tevratta Zina Cezas.................................... 196 B- ncilde Zina Cezas ...................................... 198 C- Peygamberimizin Uygulamas ...................... 199

Bakara 124 - brahim Aleyhisselam.......................... 211 A- Kavmine Kar Kesin Tavr .......................... 211 B- Ei ve Olunu plak Vadiye Brakmas ...... 214 C- Tek Bana Bir mmet Olmas ..................... 214 D- Olunu Kurban Etmesi ................................. 214

Bakara 133 - Soru Cmleleri................................... 2165 Bakara 171 - Akln Kullanmayann Hali ............... 2187 Bakara 184 - Oru Fidyesi ...................................... 2210 Bakara 188 - Rvet................................................ 2287 Bakara 200 - 202 - Baarnn artalar .................. 22928 Bakara 229 - Talak.................................................. 2310 Bakara 229 - ftid .................................................. 2432 Bakara 232 - Nikahn Denetlenmesi ....................... 2510

A- Hanef Mezhebinin Delilleri ....................... 2554 B-Malik, afi ve Hanbellerin Delilleri ......... 2565 C- Zahiri Mezhebinin Delilleri ........................ 2610

Bakara 275 - Faiz .................................................... 2654 A- Faizin evresinde Koruma emberi........... 2687


6

1 - Alt Mal Kendi Cinsiyle Pein Deime2698 2 - Alt Mal Kendi Cinsiyle Eit Deime 2698 3 - Yakn Cinsleri Pein Deime .............. 2710 4 - Farkl Paralar Gnlk Kur le Deime2721

B- Mezheplerin Usul Hatalar .......................... 2732 Bakara 282 - Kadnlarn ahitlii ............................. 280

A- Zinaya ahitlik............................................ 2832 B- Talaka ahitlik ............................................ 2843 C- Peygamberimizin Aklamas ..................... 2854

Bakara 284 - inde Olandan Sorumlu Olma .2865 Bibliyografya .......................................................... 2887 Kuran ............................................................... 2887 Hadis Kitaplar .................................................. 2887 Dier Kitaplar ................................................... 2887 NDEX .................................................................... 2932


7

KURANIN AIKLANMASI

Kuran ak bir kitaptr. Bir ok sure, Bunlar o a-

k Kitabn yetleridir1 diye balar. Bir yet yledir:

Biz bu Kitab sana; her eyi apak belirtsin, do-ru yolu gstersin, ona balananlara iyilii bol ve bir mjde olsun diye indirdik. (Nahl 16/89)

Kurann ak olmas, Allahn verdii rzka ben-zer. Allah Tel yle buyurur:

Sizi yaratm, sonra rzknz vermi olan Allahtr. (Rum 30/40)

htiyacmz olan havay, suyu ve baz eyleri hazr bulabiliriz. Ama rzkn bir blmne ulamak gayret is-ter. Bir para ekmek soframza gelsin diye ne emekler harcanr! Ne ekip almalar yaplr! Allah; tohumu, suyu, gnei, topra, ksaca rzk iin gerekli her eyi yaratmtr. Ama onlar bir araya getirip rzk elde et-mek bizim iimizdir. O, yle buyurur: nsann al-masndan bakas kendinin deildir. (Necm 53/39)

1- Yusuf 12/1; Hicr 15/1, uar 26/2; Kasas 28/2; Duhn 44/2.


8

Kurandan yararlanmak da yledir. Bir ok yet ko-layca anlalabilir. Ama baz ayetlerin aklamasna u-lamak gayret ister. Allah Kurana, her yeti aklayan yetler yerletirmitir. Onlar bulmak iin ekip almas gerekir. Kuran, byk hacimli kitap olmad halde her eyi akladn bildirmitir. yleyse o aklamalara ulamann yntemini de bildirmi olmaldr. Allah Tel yle buyurur:

Ey Eli! Biz sana okuduumuzda onun okunuunu takip et. / Sonra onu aklamak bize der. (Kyamet 75/18-19)

Allah, yetleri, birbirini aklar ekilde Kurana yerletirmi; Elisi, sz ve uygulamalar ile onlar peki-tirmitir. Allah, nceki kitaplardan yararlanma yolunu da gstermitir. slam-ftrat ilikisine vurgu yapan ayet-ler, Kurann anlalmasnda ftratn nemine iaret et-mitir. Kurann Arapa olmas da Arap dilinin nemini gstermektedir. te bu yntemlerle yetlerin aklama-larna ulamak mmkn olur.

A- Kurann Kuran le Aklanmas Allah Tel yle buyurur:

Elif, Lam, Ra. Bu yle bir kitaptr ki, yetleri muh-

kem klnm, sonra hakm olan ve her eyin i yzn bilen Allah katndan ayrntl olarak aklanmtr. (Hd 11/1)


9

Muhkem, salamlatrlm, gl, hikmetli demek-tir. Baz yetler, yledir veya deildir diye hkmler ierir. Onlar muhkemdir. Bir de onlar aklayan yetler vardr. Allah Tel, bunlar arasna benzerlik koyarak birlikte ele alnmalarna imkan vermitir. Bylece ayet-ler arasnda ikili ilikiler a olumutur. Bunu u yet vurgulamaktadr:

Allah szn en gzelini, birbirine benzer

(mteabih) ikierler olarak bir kitap halinde indirmi-tir. (Zmer 39/23)

Mtebih, iki ey arasnda benzerlii ifade eder. Mtebih ayetler birbirine benzerlii olan yetlerdir. ikierlerdiye tercme edilen , ikier anlamna ge-len nn ouludur. Bu, bir ayetin, bir ok ayetle benzerlik tadn ve ikili iliki iinde olduunu gste-rir. Bu iliki, her aklamay bulma imkan verir2.

Benzer ayetleri bulup ortaya karacak olanlar bil-ginlerdir. Onlarn iinde Arap dilini bilenler olmaldr. Allah Tel yle buyurur:

Bu, bilen bir toplum iin, yetleri Arapa okuyu

olarak aklanm bir kitaptr. (Fussilet 41/3) Konuyu tam olarak aklayan yet udur:

2- Bakara 93 ile ilgili aklamalara baklrsa, as kelimesinin doru an-lamnn bu yntemle tespit edildii grlr.


10

Sana bu Kitab indiren odur. Onun bir ksm

muhkem yetlerdir. Onlar Kitabn temelidir. brleri ise bunlara benzerdirler (mtebih). lerinde yamuk-luk olanlar, fitne karma istei ve onu tevil istei ile benzer (mteabih) olana uyarlar. Oysa onun tevilini Allahtan bakas bilmez. Salam bilgi sahipleri yle derler: Biz buna inanrz. Hepsi de Rabbimiz katn-dandr. Byle dnenler sadece temiz akl sahipleri-dir. (l-i mrn 3/7)

... lerinde yamukluk olanlar, fitne karma istei ve onu tevil istei ile mtebih olana uyarlar. Byle-ce muhkem ile mtebih arasndaki ilikiyi koparr, -yetleri istedikleri tarafa ekerler.

... Oysa onun tevilini Allahtan bakas bilmez. Tevil, bir eyi asl hedefine evirmedir3. Mtebihin hedefi muhkemdir. Araya benzerlik koyarak onu muh-keme doru eviren Allah Teldr.

... Oysa onun tevilini Allahtan bakas bilmez. Buradaki onun = zamiri; ( )deki () y gsterir. Oysa mteabihin tevilini Allahtan bakas bilmez. demektir.

Rab el-sfahn, Mfredt, evl - 3maddesi, Safvn Adnan Davudnin tahkikiyle, Dmk ve Beyrut 1412/1992.


11

Tevil konusu Kuranda rneklerle aklanmtr. lgili yetlerden biri udur:

... dayanamadn ilerin tevilini sana anlataca-

m" (Kehf, 18/78) Mus aleyhisselam Hzrla4 yolculuk yapm ve

onun baz davranlarna dayanamamt. nk Hzr, nce bindikleri gemiyi delmi, sonra bir erkek ocuunu ldrm. sonra da kendilerini misafir etmek istemeyen bir kasabada yklmak zere olan bir duvar dorultmu-tu. Ayrlmaya karar verdikleri bir srada Hzr; Daya-namadn bu ilerin tevilini sana anlatacam" diyerek unlar sylemiti:

"Gemi, denizde alan ve baka ileri olmayan bir-ka kiinindi; istedim ki onu kusurlu hale getireyim. nk arkalarnda salam gemilere zorla el koyan bir hkmdar vard."

"Olana gelince; onun ana babas inanm kimse-lerdi. ocuun onlar azdrmasndan ve inkara srk-lemesinden korktuk"

Rablerinin o ocuktan daha temiz ve onlara daha ok merhamet eden birini vermesini istedik."

"Duvar ise, ehirde iki yetim erkek ocua aitti. Al-tnda onlara ait bir hazine vard. Babalar iyi insand. Rabbin istedi ki; onlar reit olsunlar ve hazinelerini -

4- Kuranda Hzr ad gemez. Bu ahsn Hzr olduu hadiste yer alr. Bkz. Buhr, , ilim, 44.


12

karsnlar. Bu Rabbinden bir ikramdr. Yoksa ben bunla-r kendiliimden yapmadm. te dayanamadn ilerin tevili budur." (Kehf 18/65-82)

Her bir olayn tevili, yani ana hedefi gsterilince Musa aleyhisselamn aknl gemiti.

Rya yorumuna da tevil denir. nk, ryada ana hedef gerek olaylarla ilgili ip ulardr. Yusuf aleyhisselam zindanda iken hkmdar yle demiti: "Ben, yedi semiz inei yedi zayf inein yediini; yedi yeil baak ve bir o kadar da kurumu baak gryo-rum. Ey ileri gelenler! Eer rya yorumlamay biliyor-sanz ryam doru yorumlayn."

Dediler ki: "Bunlar kark ryalar; biz byle rya-larn tevilini bilmeyiz".

(Yusuf ile birlikte zindanda iken) kurtulan iki kii-den biri, nice zaman sonra Yusuf'u hatrlad ve: "Ben si-ze onun tevilini bildireceim, bana biraz msaade edin" dedi.

Sonra Yusuf aleyhisselama geldi. O da ryay tevil etti ve yle dedi:

"Yedi yl srekli ekim yapn, btn hasad baanda brakn; yiyeceiniz az bir ksm baka.

"Sonra arkadan yedi ktlk yl gelir, btn biriktir-diinizi yer tketir; sakladnz az bir ksm baka."

"Sonra arkadan, halkn rahat edecei bir yl gelir, o zaman da skp saarlar". (Yusuf 12/43-49)


13

Rya tevili, gnlk hayattaki hangi olayn, ryadaki hangi sembole benzediine baklarak yaplr. Bu ilgiyi kuramayanlar o tevili yapamazlar.

Aka grlyor ki, tevilde bir ana konu, bir de o-nun aklamas vardr. Hzr olaynda ana konu, Musa aleyhisselamn bilmedii arka plandr. Grd olaylar, onlarn aklamasdr. Ana konuyu kavraynca akla-malar anlayabilmitir. Hadiste bildirildiine gre Hzr ona yle demiti:

Ya Musa, sen benimle birlikte olmaya dayana-mazsn. Ben Allahn bana rettii bir ilmi biliyorum ki sen onu bilmezsin. Sen de Allahn sana rettii bir il-mi bilirsin ki, ben onu bilmem5.

Ana konuyla balants kurulamayan bir olaya daya-nlarak bir karara varlamaz. Yukardaki ileri rnek a-lp anasna, babasna zahmet verecek diye bir ocuk l-drlemez. Yahut bakas gasp edecek diye birinin ma-lna zarar verilemez. Byle bir tavr insanlar arasnda huzur ve gveni ortadan kaldrr.

Melikin grd rya da ileride olacak baz ana o-laylarn aklamasyd. Melikin adamlar, o ana olayla ilgi kuramadklar iin onun, kark bir rya olduunu sylemilerdi. Demek ki tevil; aklamay ana olaya balayarak bir karara varmaktr.

Yukardaki iki olayda olduu gibi Al-i mrann 7. yetinde de tevil kelimesi, ana olaya deil, aklamaya izafe edilmi ve ... Oysa onun tevilini Allahtan baka-

5- Buhr, ilim, 44.


14

s bilmez. denmitir. Burada ana olay, mml-Kitb olan muhkem yettir. Mteabihi tevil eden, yani onu ana yete balayan Allahtr. Bunu ondan bakas yapamaz. Bu, u yetlerin de gereidir:

Ey Eli! Biz sana okuduumuzda onun okunuunu takip et.

Sonra onu aklamak bize der. (Kyamet 75/18-19)

Allah Tel, bu yetler arasna benzerlik koyarak doru aklamaya ulamamza frsat vermitir. Bu ben-zerliklere bakmadan bir tevile giriilirse, bu Allahn deil bizim tevilimiz olur ve bizi yanl sonulara gt-rr. Bunu bilerek ve kastl olarak yapanlar, yoldan k-m olurlar. Al-i mrn 7. yetinin ilgili blm yle-dir:

... Kalplerinde kayma olanlar, fitne karma istei ve onu tevil istei ile mtebih olana uyarlar.

Dini kullanarak insanlar saptmak isteyenler iin en kestirme yol, yetleri balantlarndan koparmaktr. Bu-nun iin baz yetleri grmemek gerekir. Allah Tel yle buyurur:

ndirdiimiz aklayc ayetleri ve ana yolu o Kitapta insanlara akladmz halde, gizleyenler... te Allah onlara lanet edecektir. Lanet edecek olanlar da lanet edecektir.

Tevbe edip kendini dzelten ve onlar aklayanlar baka. Onlarn tevbesini kabul ederim. Ben tevbeleri kabul ederim, ikramm boldur. (Bakara 2/159-160)


15

Bu konuda Kuranda, Yahudilerle ilgili bir rnek vardr. Allah Tel yle buyurur:

(Ey Yahudiler!) imdi siz yle bir durumdasnz ki, bir birinizi ldrrsnz. inizden bir takmn yurtla-rndan srersiniz. Onlara yaplan ktlk ve dmanl-a destek verirsiniz. Esir dm olarak karnza kar-larsa kan bedelini dersiniz. Onlar srgn etmek size zaten haramdr. imdi siz o Kitabn bir blmne i-nanyor, bir blmn grmezlikten mi geliyorsunuz? inizden bunu yapann hak ettii nedir? u hayatta pe-rianlktan baka bir ey mi? Byleleri Kyamet gnn-de de en iddetli azaba srklenirler. Allah ne yaptnzdan habersiz deildir. (Bakara 2/85)

Al-i mran 7. yet yle devam ediyor: Salam bilgi sahipleri yle derler: Biz buna inan-

rz. Hepsi de Rabbimiz katndandr. Yani yetleri muhkem ve mteabih olarak ikiye o

ayrm, araya ba koyarak tevil yapm ve o tevili bize gstermitir. Biz yetleri tevile deil, anlamaya alrz.

Yukardaki ayetler arasndaki ilikiler a, bugne kadar grlememitir. Bunun tabii sonucu olarak; muh-kem, mteabih mesn ve tevil kelimelerine farkl an-lamlar yklenmitir. Bu yzden baz yetler aklamasz kalm ve baz yetler de yanl tevil edilmitir. Bu te-viller, nice slm kurumu, sknt kayna haline getir-mitir. Talak, evlenme velyet ve faiz konular6 buna

6- Talak iin Bakara 229, evlenmede velyet iin Bakara 232, faiz iin Bakara 275 vd. ayetlerle ilgili aklamalara bkz.


16

rnek olabilir. Aklamasz kalan yetlere ise iittik ve isyan ettik7 yeti ile Kocalar aray dzeltmek isterler-se, onlara iddet iinde dnmeye daha ok hak sahibidir-ler8 ayeti rnek verilebilir.

Kimileri, skntnn yanl tevillerden deil, Kurandan kaynaklandn sanarak tarihselci yakla-mla skntnn stesinden gelineceini dnmektedir. Kimileri de Kuran, dn ve ahlk ilikiler sahasna hapsetmek gerektiini sylemektedir. Bu yaklamlar, hem yanl tevillerin sahasn geniletmekte hem de baz yetleri grmeme veya tarihe hapsetme gibi daha ar sonulara yol amaktadr. Yukardaki yetlerin ortaya koyduu metot ise btn bunlara engel olacak nitelikte-dir.

B- Kurann Allahn Elisi Tarafndan A-klanmas:

Allah Tel yle buyurur:

Sana bu Zikri (Kuran) indirdik ki, kendilerine indirileni insanlara aklayasn. (Nahl 16/44)

Bir yet de yledir: Ey inananlar! Sizin iin; Allah'a ve ahiret gnne

umut balayan ve Allah' ok anan (Allahn kitabn

7- Bakara 93 ile ilgili aklamalara bkz. 8- Bakara 228in dipnotuna bkz.


17

ok okuyan) herkes iin Allahn Elisinde gzel bir rnek vardr. (Ahzab 33/21)

Allahn Elisinin sz ve davranlar, Kuran an-lama ve aklama asndan byk neme sahiptir. n-k Eli, yanl bir aklama yapamaz. Allah Tel yle buyurur:

Eer o Eli bize kar bir takm szler uydursayd, Onu en gl yerinden yakalardk, sonra da ah damarn koparrdk, Artk sizden hibiri bunun nne geemezdi. (el-

Hakka 69/44-52) Allahn Elisinin, hangi snnetiyle hangi yeti a-

klad hemen anlalmayabilir. Birbirini aklayan yetler arasnda olduu gibi snnetle yetler arasnda da benzerlik vardr. Bu benzerlikten hareketle ilgili yeti bulmak gerekir. Kurana ters ya da kendi iinde eliki-li grlerek kenara itilmi ok sayda hadis vardr. Ama hadisin hangi ayeti aklad tespit edilince bu eliki-lerin, byk lde, ortadan kalkt grlr. Bu konuda ufa yani nalm hakk ile ilgili hadisi rnek verebiliriz.

Cbir b. Abdullahn bildirdiine gre Allahn Eli-si, paylalmam her eyde ufa karar vermitir. Snr-lar izilip yollar ayrldktan sonra artk ufa olmaz9.

ufa Mecellede yle tarif edilir: Satn alnan bir tanmaz, mteriye kaa mal olduysa o miktar ile ken-

9- el- Buhr, fa, 2.


18

dine mal etmektir10. ki kiinin ortak bir arsas olsa, or-taklardan biri, dierine sormadan kendi payn satsa, or-ta bu sata raz olmayp arsadaki pay kendi almak is-tese, ufa hakkn kullanarak alabilir. Mteri ondan, sa-dece mal olu fiyatn isteyebilir.

Mteri, arsadaki payn yeni sahibi olacandan, onu ondan zorla almay u yet yasaklamtr:

Mminler, mallarnz aranzda hakszlkla ye-meyin; karlkl rzaya dayal bir ticaretle olabilir (Nisa 4/29)

Allahn Elisi, Kurana aykr bir aklama yapamaz. yle ise bu, istisnai bir durum olabilir. Konu-ya byle yaklanca karmza hemen u yet kar:

Allah size neyi yasaklamsa ak ak bildirmi-

tir; zor durumda kaldysanz o baka. (Enam 6/119) Demek ki Allah, zor durumda kalann neleri yapaca-

n aka bildirmemitir. yleyse kimin zor durumda saylaca ve ne gibi eyler yapaca hususunda Elinin aklamalar nem kazanr.

Tanmazdaki bir payn bakasna satlmas, orta zor duruma sokar. ufa hakk bu zorluu giderme yolu-nu aar. Bu hakkn varln bilerek o tanmaz satn a-lan da sonuca katlanr.

10- Mecelle m, 950. Madde sadeletirilmitir, asl yledir: fa, bir mlk-i mteray, mteriye her kaa mal oldu ise ol mikdar ile temel-lk etmektir.


19

Snnet, Kurandan ayr bir kaynak deildir; Kuran aklad iin, ona tabidir. Tabi olana ayr h-km verilemez. Her konu, Kuran ve Snnet btnl iinde ele alnmaldr. O zaman, Peygamberimizin, ge-nel kurala aykr grld iin terk edilen veya eliki-li gzken sz ve uygulamalarnn farkl alanlar akla-d ortaya kacaktr. Bu sebeple Snnet konusunda a-celeci davranmamal, onun ilgili olabilecei bir yet, mutlaka aranmaldr. Bu metot, uydurma hadisler iin de kalkan grevi yapacaktr. rnek olsun diye evlenme-de velyet ve faiz ile ilgili aklamalara baklabilir11.

C- nceki lahi Kitaplardan Yararlanma Kuran, kendinden nceki ilahi kitaplar kabul eder.

Allah Tel yle buyurur: Allah sana bu Kitab, gerekleri ieren ve kendin-

den ncekileri kabul eden bir kitap olarak indirdi. Tevrat ve ncili de o indirdi.

Onlar daha nce, insanlar iin birer rehberdi. Doruyu yanltan ayran her kitab o indirdi. Allah'n ayetlerini grmezlik edenler te onlar iin ar bir ceza vardr. Allah gldr, almas da vardr. (Al-i mran 3/3-4)

lk peygamberden son peygambere kadar vahiyde btnlk vardr. Kuran yetlerinin byk bir ksm Nuha, brahime, Musaya ve saya vahyedilene denk-tir. Allah Tela yle buyurur: 11- Bakara 232 ve 275 ile ilgili aklamalara bkz.


20

Allah Nuh'a buyurduunu, sana vahyettiini, b-rahime, Musaya ve saya emrettiini sizin iin bu dinin eriat yapmtr. Dini ayakta tutun, onda ayrl-a dmeyin... (ura 42/13)

Kurann bir ksm da sadece Peygamberimize vahyedilen ve hafifletici hkmler ieren ayetlerden o-luur. Allah Tel yle buyurur:

Bir ayeti nesheder veya unutturursak, ye-rine ya daha hayrlsn, ya da dengini getiri-riz. Bilmez misin, Allahn gc her eye ye-ter. (Bakara 2/106)

Kuran, nceki kitaplar neshetmitir. nk nesih szlkte; bir eyi bir baka eyle deitirme, onun yeri-ne bakasn koyma demektir12. Kuran, ilahi kitaplarn, Allah tarafndan tasdik edilmi son nshas gibidir. Kurana uymak; Tevrata, ncile ve peygamberlere i-nen tm kitaplara uymaktr. Allah Tel yle buyurur:

Yanlarndaki Tevratta ve ncilde yazl bulacak-lar mmi peygambere uyanlar... O onlara, iyilii em-reder, ktlkten men eder. Onlara iyi eyleri helal, kt eyleri haram klar. Srtlarndan ar ykleri, bo-yunlarndan demir halkalar kaldrr atar... (Araf 7/157)

nceki kitaplar, ehl-i kitab tanmay salar ve on-larla ilikilere yn verir. Allah Tela yle buyurur:

De ki: "Ey Ehl-i kitap! Aramzda eit seviyede olan bir sze gelin; Allah'tan bakasna kul olmayalm. Ona bir eyi ortak komayalm. Allah'n dnundan bi- 12- Lisanul-Arab nsh maddesi.


21

rimiz dierini rab edinmesin". Eer yz evirirlerse deyin ki: "Tank olun, bizde bozuk inan yoktur". (Al-i mran 3/64)

Eski ilah kitaplardan, nceki toplumlarla ilgili bilgi-ler alabiliriz. Allah Tel yle buyurur:

Onlardan nce yok etmi olduumuz kasabalarn halk inanmamt. imdi bunlar m inanacaklar?

Senden nce eli gnderdiklerimiz kendilerine vahyettiimiz erkeklerden bakas deildi. Bilmiyorsanz ehl-i zikre (O kitaplar bilenlere) sorun.. (Enbiya 21/6-7)

Mesela Tevrat, Kurandan hacimlidir. Kuranda k-sa geen baz konular, Tevratta genie yer alr. Bun-dan yararlanarak o yetler aklanabilir. rnek olarak Tevratn bildirdiine gre, ilk Yahudilerin bulunduu toplumda Apis ad verilen bir sra taplrd. Bakara Su-resinde de Yahudilere, bir sr kesmelerinin emredildi-i ama kesmemek iin bahane aradklar bildirilmekte-dir13. Bu iki bilgi birleince onlar anlamak mmkn olmaktadr. Bu sayede, Musa aleyhisselamn bir sre ayrlmasn frsat bilerek yaptklar buza heykeline ne-den taptklar da anlalmaktadr14. Buradan hareketle kurban bayram kurbannda, hayvann kann aktmann art olmasnn nedenini kavramak da mmkn olmakta-dr.

Bakara 93. yetin doru anlalabilmesinde de Tev-rattan yararlanlabilir. Allah Tel yle buyurur: 13- Bakara 67-71. yetlere bkz. 14- Bakara 51,54,92 ve 93. yetlere bkz.


22

Bir gn sizden kesin sz almtk. Turu da tepenize kaldrmtk. Size verdiimiz eye sk sarln. Dinle-yin! demitik. Dinledik ve sk sarldk demitiniz. Halbuki, tanmazlk etmeniz sebebiyle o buza tutkusu iinize ilemiti. De ki: mannz size ne kt emir ve-riyor!.. Eer inanm kimselerseniz.

Burada Dinledik ve sk sarldk diye tercme edi-len blmn Arapas ( )dr. Btn tefsir me-aller ona Dinledik ve isyan ettik anlam vermitir. syan ettik. diyenler sz vermi olamayaca iin tef-sirciler bu yeti aklayamamlardr. Tevrata baknca buradaki ()nn sak sarldk diye anlalmas ge-rektii ortaya kar. Bu, kelimenin ikinci anlamdr. Ge-ni bilgi Aklamalar blmndedir.

Eski ilahi kitaplardan yararlanmann en nemli tara-f, Kurann onlar nasl tasdik ettiini gstererek Kuran, daha iyi tantmaktr. Bu sayede, o kitaplara karan insan szleri de ortaya karlabilecektir.

D- Arap Dili Kurallarndan Yararlanma Allah Tel yle buyurur: Biz, her eliyi kendi top-

lumunun dili ile gnderdik ki, onlara iyice aklasn. Bundan sonra Allah dileyeni sapklkta brakr, dile-yeni de yola getirir. Gl olan o, doru karar veren odur. (brahim 14/4)

Kuran, gerekten varlklarn sahibinin indirmesiyle inmitir. / Onu gvenilir Ruh, Cebrail indirmitir. /


23

Senin kalbine Uyarclardan olasn diye. / Apak Arap diliyle. (uar 26/192-195)

Kuran Arapa olduu iin onu anlamada Arap dili-nin nemi aktr. Ama bugn bir ok tefsir ve mealde dil kurallarna aykr uygulamalar vardr. Mesela, mea-lini verdiimiz brahim Suresinin 4. yeti buna rnek olabilir. Ulaabildiimiz tefsir ve mealler ayete u ekil-de anlam vermilerdir:

Biz, her eliyi kendi toplumunun dili ile gnderdik ki, onlara iyice aklasn. Bundan sonra Allah dilediini sapklkta brakr, dilediini de yola getirir. Gl olan o, doru karar veren odur.

Allah dilediini yola getirecek ve dilediini saptra-caksa neden eli gndersin? Bu durumda elilinin, o toplumun dili ile aklama yapmasnn ne anlam olur? Byle anlamsz bir i doru karar veren Allaha yak-trlabilir mi? inde ciddi elikiler olan ifadeler, Al-lahn sz olabilir mi?

elikiler, = ister fiilinin faili olan o zami-rini, Arap dili kurallarna aykr olarak, Allah lafzn gsterir saymaktan kaynaklanmtr. Halbuki zamir, yan banda bulunan = kimi gsterir. Uza gs-termesi iin karine gerekir. Burada byle bir karine yoktur. Ayetin doru anlam yledir: ... Bundan sonra Allah dileyeni sapklkta brakr, dileyeni de yola getirir... Bu anlam ile her ey yerine oturmaktadr. Yoksa yanl, yanl dourmakta ve bir yanllar zinciri olumaktadr. Bunlar tefsir ve meallerde oktur.


24

E- Kuran - Ftrat likisi Ftrat, varlklarn temel yapsn ve onu oluturan ya-

ratl, deiim ve geliim ilke ve kanunlarn ifade e-der15. Gklerin, yerin, insanlarn, hayvanlarn, bitkilerin yani her eyin yaps ve ileyii buna gredir. Bilimde, teknolojide ve insan ilikilerindeki temel kanunlar da bunlardr. Allah Tel yle buyurur:

unu grmen gerekmez mi: Gklerde ne var, yerde ne varsa; gne, ay, yldzlar, dalar, aalar, hayvan-lar ve insanlarn bir ou Allah'a boyun emektedir. Bir ou da azab hak etmitir. Allah kimi aalk saymsa ona deer verecek biri kmaz. Allah ne di-lerse onu yapar. (Hac 22/18)

Bir ok insan ftrata aykr davranr ve dengeleri bo-zar. Allah Tel yle buyurur:

nsanlarn kendi elleriyle yaptklar yznden ka-rada ve denizde dzen bozukluu ortaya kt. Bunun byle olmas, Allah onlara, yaptklarnn bir ksmn tattrsn diyedir. Belki vazgeerler. (Rum 30/41)

Ftrata aykr davranlar insan rahatsz eder. Onu buna iten; menfaatleri, beklentileri veya zentilerdir. Sonra alr ve ondan zevk almaya balar. Ama iinde gizlenen rahatszlk, zaman zaman ortaya kar. Byle kimseler, yaptklarn dnp bir i muhasebesi yap-maktan kanrlar. 15- Ftrat kavram, Avrupa bilim ve felsefe tarihinde varlk felsefesi o-larak yer alr ve son yz ylda ontoloji ad ile anlr.


25

Kuranda ska, zikir kknden tremi kelimeler geer. Zikir, bir bilgiyi zihinde, kullanma hazr tutma, onu kalbe ve dile getirme ve hatrlama anlamlarna ge-lir16. Zihinde var olan bilgiyi, bir konu iin harekete ge-irmeye tezekkr denir. Peygamberler insanlar tezekk-re armlardr. brahim aleyhisselam puta tapanlara, ... tezekkr etmez misiniz?17 derken Ftrattan edindi-iniz bilgilerle benim szlerimi karlatrp yaptnzn yanl olduunu grmez misiniz? demi olmaktadr. Bu onlar, ii muhasebesi yapmaya armadr.

Allahn indirdii kitaplarn ortak ad zikirdir18. nk onlar kiiye, kendi benliinden ve evresinden edindii bilgileri hatrlatmakta, ftrata uygun dzenle-melerle onu rahatlatmaktadr. Zira her insan, varlk ale-minin ve evresinin rencisidir. Oradan srekli bilgi edinir ve hayatn o bilgilerle srdrr. Bunlarla Al-lahn kitaplar arasnda eliki olmaz. Allah Tel yle buyurur:

Bilin ki kalplerin yatp rahatlamas Allahn zik-ri ile olur. (Rad 13/28)

Allahn zikri Kurandr. nk zihinde tutulmas ve ska hatrlanmas gereken, onun yetleridir. Allah Tel yle buyurur:

te o Zikri biz indirdik. Ne olursa olsun onu ko-ruyacak olan da bizleriz. (Hicr 15/9)

16- Ragb el-sfahn, Mfredt, zkr maddesi. 17- Enam 6/80, 18- Bkz. Al-i mran 3/58, Araf 7/63, Hicr 15/6,9; Nahl 16/44, Enbiya 21/2,50,105; Furkn 25/18, Yasin 36/11, Sd 38/8, Kamer 54/25.


26

Bu sebeple Kuran, ftratn Allah tarafndan bildiril-mi eklidir. Allah Tel yle buyurur:

Sen yzn dosdoru bu dine, Allahn ftratna evir. O nsanlar ona gre yaratmtr. Allahn yarat-tnn yerini tutacak bir ey yoktur. te salam din bu dindir. Ama insanlarn ou bunu bilmezler. (Rum 30/30)

Bunun kesin sonucu udur: Ftrat slmdr. Allahn ayetleri yalnz Kuranda olanlar deildir.

Tm varlklarda; gklerde, yerde, hayvanlarda, bitkiler-de hasl her yerde onun ayetleri vardr19. Allah Tel yle buyurur:

Biz onlara ayetlerimizi, hem d evrede hem de kendi ilerinde gstereceiz, sonunda Kurann doru olduu onlar asndan iyice ortaya kacaktr. (Fussilet 41/52)

Ayetlerin, yalnz uzmanlar tarafndan grlebile-cek olanlar vardr. Allah Tel yle buyurur:

Salam bilgisi olanlar iin20 yeryznde ayetler vardr;

19- lgi duyanlar u ayetleri inceleyebilirler: Bakara 2/164; Ali mrn 3/190; Enam 6/97, 99; Araf 7/26, 58; Yunus 10/5, 6, 67, 92, 101; Yusuf 12/7, 35; Rad 13/2, 3, 4; Nahl 16/13, 65, 66, 67, 68, 69, 79; sr 17/12; Kehf 18/9; Meryem 19/10; Th 20/128; Ankebt 29/ 24, 33, 34, 35; Rum 30/21, 22, 23, 24, 28; Lokman 31/31, 32; Secde 32/26; Sebe 34/15; Zmer 39/42, 52; Mmin 40/13; Csiye 45/3, 4, 5, 6; Zariyt 51/22, 23, 35, 36, 37; Kamer 54/12, 13, 14, 15. 20- Salam bilgi sahibi diye tercme edilen mkn, szlkte; bir konuyu pheden uzak, gerek ynyle bilen demektir. Kamus Ter-cmesi, ykn mad.


27

Kendinizde de vardr; onlar grmez misiniz? (Zariyt 51/20-21)

Fen ve teknik bilimciler, ftrata uymak iin gayret gsterirler. Onlar kanun koymaz, var olan kanunlar kefederler. Bu da ftrata uymay kolaylatrr. Sosyal bilimcilerin kefettikleri kanunlar da vardr. Ama onlarn bir ou kanun koymay tercih eder ve topluma ekil vermeye alrlar. Bu tavr, sosyal alanda ftrata aykr kanun ve uygulamalara yol aar. Bunun kt etkisi zamanla ortaya kar ve dengeler bozulur. Zarar, olduka byk ve uzun sreli olur.

Fen ve teknik bilimlerle ulalan sonular, ftrata aykr kullanp insan ve evreyi bozmak da mmkndr. Nitekim asrmzda dnya byle bir felaketi yaamaktadr. Ftrata uymak iin Kurann koyduu snrlar amamak gerekir.

Sonu olarak Kuran ile ftrat arasnda tam bir uyum vardr. Ftrat anlamak iin Kurandan, Kuran anla-mak iin de ftrattan yararlanmak gerekir.

Kurann hibir hkm ftratla elimez. Eer bir eliki varsa, Kurana gerei gibi uyulmamasndan kaynaklanr. rnek olarak talak konusu ile ilgili akla-maya baklabilir21.

alma bizden, baar Allahtandr.

21- Bakara 229 ile ilgili aklamalara bkz.


29


31

FATHA SURES

Meali


32


33

FATHA SURES Bismillahirrahmanirrahim (yilii sonsuz, ikram bol Allahn adyla). 1- Varlklarn sahibi Allah, neylerse gzel eyler22. 2- yilii sonsuz, ikram boldur. 3- Hesap gnnn hkimidir. 4- Yalnz sana kul olur ve yalnz senden yardm dile-

riz. 5- Bize, o doru yolu gster; 6- Mutluluk verdiin kimselerin yolunu. 7- Gazaba uramlarn ve sapklk iinde olanlarn

yolunu deil.

22- Neylerse gzel eyler sz hamd karl kullanlmtr. nk hamd, birini yapt iyi bir iten dolay vmektir. Allahn her ii iyi ve dorudur. Aklamalar bl. bkz.


35

BAKARA SURES

Meali


36


37

BAKARA SURES Bismillahirrahmanirrahim (yilii sonsuz, ikram bol Allahn adyla) 1- Elif, Lm, Mm. 2- Bu, o Kitaptr. Bunda pheye yer yoktur. Sak-

nanlara doru yolu gsterir. 3- Onlar gayba23 inanrlar. Namaz srekli klarlar.

Kendilerine rzk olarak verdiimizden hayra harcarlar. 4- Onlar sana indirilene de, senden nce indirilmi

olana da inanrlar. Ahirete inanlar ise kesindir. 5- Onlar Rablerinin doru yolu zerindedirler. Um-

duklarn bulacak olanlar onlardr. 6- Grmezlik edenlere24 gelince, onlar iin fark

etmez, ister uyar, ister uyarma; inanacak deillerdir. 7- Allah kalplerinin ve kulaklarnn stnde izler o-

luturmutur25. Gzlerinde de bir perde olur26. Onlara byk bir azap vardr.

23- Gayb, duyularla alglanamayana denir. Duyularla alglayamad-mz ama hakknda ak delil, ayet veya mtevatir hadis bulunana i-man, mesel; Allaha, peygamberlere, cennete, cehenneme iman gab-ya imandr. Aklamalar bl. bkz. 24- Ayet, Kfirlik edenler... yerine Grmezlik edenler... diye ter-cme edilmitir. Kfir, bir eyi rtene denir. Kfirler, Allahn bildir-dii dorular rtp grmezlik ederler. Bylece, Allah grmezlikten gelmi olurlar. Cezay da bu yzden hak ederler. Aklamalar bl. bkz.


38

8- nsanlardan kimileri Allaha ve Ahiret gnne inandk derler. Oysa onlar inanm deillerdir27.

9- Allaha ve inanm kimselere oyun kurarlar28. Oysa onlar, srf kendilerine kar oyun kurarlar da, far-kna varmazlar.

10- Onlarn kalplerinde hastalk vardr. Allah bir hastalk daha vermitir29. Yalan sylemelerine karlk onlara ackl bir azap vardr30.

11- Onlara: Ortal kartrmayn denilince, biz dzeni salayan kimseleriz derler.

12- Bakn! Asl kartranlar onlardr; ama farkna varmazlar.

25- Kt alkanlklarnn izlerini. Bu izler, kt alkanl olan her-keste oluur. Aklamalar bl. bkz. 26- Kalp, iitme ve grme, insan hayvandan ayran temel zelliktir. Kalp, karar organdr. Aklamalar bl. bkz. 27- Bunlar ikiyzller yani mnafklardr. Mnafk, nce inanr, sonra Allahn emirlerini grmezlikten gelmeye balar, yine de kendini i-nanl grr veya gsterir. Hi inanmad halde kendini inanl gste-renler de vardr. Aklamalar bl. bkz. 28- Mslmanl perde yapp her oyunu oynarlar. Allah Tel yle buyurur: Mnafklar yeminlerini kalkan eder, Allahn yolundan karlar. Onla-rn yapmakta olduklar ey ne ktdr! Bu undandr: Onlar nce inanrlar, sonra grmezlikten gelirler. Sonra kalpleri stnde farkl bir yap oluur. Artk anlamazlar. (Mnafikun 63/2-3) 29- Kalplerinde imanszlk hastal vard. Buna yalanclk hastal da eklendi. 30- manszlklarndan dolay verilecek azap yedinci ayette geti. Bu azap yalanclklarndan dolay verilecek olandr.


39

13- Onlara: u insanlar nasl inandysa, siz de yle inann denilince, u zavalllar gibi mi inanalm? der-ler. Bakn! Asl zavalllar onlardr; ama bilmezler.

14- nanm olanlarla yz yze gelince, biz inan-dk derler. eytanlaryla ba baa kaldlar m, inann, biz sizinle beraberiz, onlar sadece kullanyoruz derler.

15- Aslnda Allah onlar kullanr. Onlara sre tanr31. Taknlklar iinde bocalar dururlar32.

16- Onlar yle kimseler ki, sapkl doru yola kar-lk satn alrlar. Ama al verileri kr getirmez. Yola gelecek de deillerdir.

17- Onlarn durumu bir k yakmak isteyenin duru-muna benzer. Ik evresini aydnlatnca, Allah gzleri-nin nurunu gidermi ve onlar karanlklar iinde brak-mtr. Grmez hale gelmilerdir33.

31- Yola gelme frsat verir. 32- Yola gelmeyi, hep geciktirirler. Onlar bu hale sokan, dnyaya dknlkleridir. mann korumak isteyenlere u uyar yaplmtr: Ey inanm olanlar! Mallarnz ve ocuklarnz sakn sizi Allahn Kitabndan alkoymasn. Bunu yapan kim olursa olsun, kaybeder. Size verdiimiz azktan hayra harcayn. Sonra birinize lm gelir de Rabbim! Beni bir sreye kadar geciktirseydin olmaz myd? Sadaka verir, iyilerden olurdum. Der. Allah, sresi biten hi kimseyi geciktirmeyecektir. Allah yaptnz eyin i yzn bilir. (Mnafikun 63/9-11) 33- lahi a gzlerini yumduklar iin kr adam gibi olmu karanlk-lara gmlmlerdir. Onlarn durumu, bir k yakmak isteyenin durumuna benzer den-mesi unu gsteriyor. Onlar balangta ilahi teblile aydnlanmak is-temiler. Gerekler ortaya knca rahatsz olmu, onlar grmezlikten gelmiler, sar, dilsiz ve kr olmulardr. Dorular, artk ne duymak,


40

18- Sardrlar, dilsizdirler, krdrler. Artk onlar vazgemezler.

19- Ya da gkten boalan bir yamura tutulmu gi-bidirler. Karanlklar, gk grlts ve imek her yanla-rn sarmtr. Yldrm sesinden lecekleri korkusuyla parmaklarn kulaklarna tkarlar. Allah o tanmazlar her yandan kuatr.

20- O imek sanki gzlerini skp karacaktr. n-lerini aydnlattka yrr, karanlk bast m dikilip kalr-lar. Allah isteseydi, onlarn iitmelerini ve grmelerini de giderirdi34. Allahn gc her eye yeter.

21- Ey insanlar, Rabbinize kul olun. Sizi yaratan o-dur; sizden ncekileri de. Belki korunursunuz.

22- Yeri size bir yayg, g tavan yapan odur. Gk-ten su indirir, size rzk olsun diye, onunla eit eit -rnler karr. Artk Allaha benzerler uydurmayn35. Siz bunu bilirsiniz36.

23- Kulumuza37 indirdiimiz ey hakknda pheye dtyseniz, ona denk bir sure getirin. Allahn dnun-

ne grmek, ne konumak isterler. Vazgeme niyetleri de yoktur. Ak-lamalar bl. bkz. 34- Ama Allahn byle bir kanunu yoktur. 35- Onlara da kul olursunuz. 36- Allahn benzerinin olamayacan herkes bilir. Bu yzden kimse onun heykelini yapamamtr. En byk hastalk, Allah ile araya arac-lar yerletirmek ve ilikiyi onlarn destei ile kurmaya almaktr. A-klamalar bl. bkz. 37- Kulumuz Muhammede.


41

dan38, btn bilginlerinizi arn. Doruysanz yapars-nz.

24- Bunu yapmadnz m, ki zaten yapamazsnz, ya-kt insanlar ve talar olan cehennem ateinden korunun. O, grmezlik edenler iin hazrlanmtr.

25- nanan ve iyi iler yapanlara mjde ver. inden rmaklar akan cennetler onlar iindir. Onun her rnn-den yararlandka, bu daha nce yararlandmz ey-dir diyeceklerdir. Dnyadakileri andran eyler verile-cektir. Orada onlar iin temiz eler olacaktr. Hep orada kalacaklardr.

26- Allah rnek vermekten ekinmez; ister bir sivri-sinek, isterse onun st olsun. nanm olanlar bilirler ki, o, Rableri tarafndan verilmi gerek rnektir. Tanmazlk edenler ise yle derler: Allah ne istedi de byle bir rnek verdi? Allah bu ekilde kimilerini sapk sayar, kimilerini de yola gelmi kabul eder. Sapk say-dklar sadece yoldan km olanlardr.

27- Onlar Allaha verdikleri szn kesinlemesinden sonra cayarlar39. Allahn birletirilmesini emrettii eyi keserler40. Ortal kartrrlar. Onlar bsbtn zararda-drlar.

38- Dn, szlkte, stn zdd, en st mertebeden beri, ondan aaca, yakn, nce ve baka anlamlarna gelir. Aklamalar bl. bkz. 39- Her insan Allahn varln ve birliini, gzyle grm ve eliyle dokunmu gibi kavrar ve bu hususta Allaha kesin sz verir. Akla-malar bl. bkz. 40- ah damarndan yakn olan Allaha kar araclar koyarak dorudan ilikiyi kesenler.


42

28- Allah nasl tanmazlk edersiniz? Cansz hal-deydiniz, size o hayat verdi. Sonra sizi tekrar cansz ha-le getirecek, sonra yeniden hayat verecektir. Sonra ona dndrleceksiniz.

29- Yerde ne varsa, hepsini sizin iin yaratan odur. Sonra ge yneldi, onlar yedi gk olarak dzenledi. O her eyi bilir.

30- Bir gn Rabbin meleklere: Yeryznde halef-selef oluturmaktaym41 dedi. Melekler; Orada kart-rclk yapacak ve kan dkecek birilerini mi oluturu-yorsun? Ama neylersen, gzel eylersin; biz bu sebeple sana boyun eeriz. Sen en temizini yaparsn dediler. Allah dedi ki: Ben sizin bilmediklerinizi bilirim.

31- Ademe isimlerin hepsini retti, sonra onlar meleklere gsterdi. Doruysanz, bana unlarn isimle-rini syleyin dedi.

32- Melekler dediler ki: Biz sana boyun eeriz. Bizde bir bilgi olmaz ki! Sen ne retmisen, odur. Bi-len sen, yerinde karar veren sensin.

33- Adem! Meleklere unlarn isimlerini bildir. dedi. Adem onlara o isimleri bildirince Allah dedi ki: Size dememi miydim, ben gklerin ve yerin Allah Tel yle buyurur: And olsun ki, insan biz yarattk ve nefsi-nin ona ne fsldadn biliriz. Biz ona ah damarndan da yaknz. (Kaf 50/16) 41- Halef, bir kiinin dierinin yerine gemesini ifade eder. Yerine ge-ene halef, ncekine selef denir. Ademden beri herkes bir bakasnn yerine geer. Bu, bakasnn yerine gz dikmeye yol aar. Biri onun iini, maln veya makamn elinden almak ister. Dieri buna kar di-renir, bu yzden kan dklr. Aklamalar bl. bkz.


43

bilinmezlerini bilirim. Neyi aa vuruyorsunuz, neyi gizlemisiniz, onu da bilirim.

34- Bir gn meleklere: Ademe secde edin dedik. Hemen secde ettiler. blis yle yapmad. Direndi. Ken-dini byk grd. Kfirlerden oldu.

35- Ademe, Adem! dedik. Sen einle birlikte cennete yerle. stediiniz yerden bolca yiyin. Ama u aaca yaklamayn, yoksa yanl yapanlardan42 olursu-nuz.

36- Sonra eytan onlar, o aa yznden kaydrd. Bulunduklar konumdan kard. Onlara, nin oradan! dedik. Biriniz dierinin dmandr. Sizin iin yery-znde yerleecek bir yer, bir sreye kadar da geimlik bulunmaktadr.

37- Adem Rabbinden uyarlar ald43... Sonra Rabbi tevbesini kabul etti. O, tevbeleri kabul eder, ikram bol-dur.

42- Trke mealler genellikle, ... yoksa zalimlerden olursunuz ek-lindedir. Zalim Arapada, yapmamas gerekeni yapan yani yanl ya-pan anlamnadr(Mfredat). Trkede ise, bir kimsenin hakkn zorla elinden alan, hakszlk yapan, merhametsiz ve gaddar(Byk Trke Szlk) anlamlarna gelir. Anlamdaki bu farkllama dikkate alnarak ayete yukardaki meal verilmitir. 43- Allahn Ademi nasl uyard Araf Suresinde aklamaktadr: O ikisinin de Rabbi olan Allah, onlara (Adem ile Havvaya) seslen-di: "Bu aac sizin ikinize de yasaklamam mydm. Size dememi miydim ki, eytan sizin apak dmannzdr?" Dediler ki: "Rabbimiz, biz kendimizi kt duruma soktuk; eer bizi balamaz, bize merhamet etmezsen kesinlikle kaybetmi oluruz." (Araf 7/22-23)


44

38- Oradan birlikte inin dedik. Benim tarafmdan size bir yol gsteren gelince44, kim yoluma girerse, st-lerinde ne bir korku olacak, ne de zleceklerdir.

39- Grmezlik edecek ve ayetlerimiz karsnda ya-lan syleyecek olanlar45 ise cehenneme yerleecek46, s-rekli orada kalacaklardr.

40- Ey srail oullar! Size ettiim iyilikleri hatrla-yn. Bana verdiiniz sz yerine getirin. Ben de szm yerine getiririm47. Yalnz benden korkun.

Ayette geen , ald, karlad anlamnadr. Bir ayette ayn kkten fiili geer. Ona att anlamna gelir. Beenilmeyen bir tavr karsnda atlan sz, kar taraf uyarma veya azarlama olur. Orada Allah Tel, tanr yerine konanlarn Ahirette mrikleri azarlayacaklarn bildirmi ve yle buyurmutur: irke girmi olanlar, Allaha ortak saydklar kiileri grdklerinde, "Rabbimiz! ite bunlar ortak saydklarmz, senden nce onlar yardma arrdk." diyecekler. Onlar da: "Siz kesinlikle, yalanclarsnz!" diye onlar azarlayacaklardr. (Nahl 16/86) 44- Bu ayet, Ademin o zaman peygamber olmadn gstermektedir. fiilinin mastar olan tekzib Arapada yalanlama anlamna -45geldii gibi oka yalan syleme anlamna da gelir (Kamus). Ayet-ler, yalanlanamayacak gerekler olduu iin ona yalan diyen, yalan syler. Bu sebeple yukardaki anlam hem dil hem de ayetler arasnda-ki uyum asndan uygundur. 46- Ayette sahibin oulu ashab geer. Sahib, birlikte olan, anlamna gelir. Cehennemle birlikte olan, oraya yerlemi olur. 47- Allah peygamberlerden kesin sz almt: "Size kitap ve hikmet verdim de, sonra sizdekini doru sayan bir eli geldi mi, ona muhak-kak inanacaksnz ve yardm edeceksiniz! Bunu kabul ettiniz mi? Bu hususta ar ahdimi zerinize aldnz m?" demiti. Onlar: "Kabul et-tik" demilerdi. "yleyse ahit olun, ben de sizinle beraber ahit olan-lardanm" demiti. (Al-i mran 3/81) Bu sebeple ehl-i kitap, kendi ki-taplarn doru sayan son peygambere ve bu Kitaba inanmak zorun-dadr.


45

41- Sizdeki Kitab dorular biimde indirdiim bu Kitaba inann. Onu ilk grmezlik eden siz olmayn. Ayetlerimi az bir bedele karlk satmayn. Yalnz ben-den saknn.

42- Doruyu eri klna sokmayn48. Doruyu bile bile gizlemeyin.

43- Namaz srekli kln. Zekat verin. Boyun een-lerle birlikte boyun ein.

44- nsanlara iyi olmay emreder de, kendinizi unu-tur musunuz? stelik o Kitab da okursunuz. Aklnz kullanmaz msnz?

45- Sabr gstererek ve namaz klarak yardm iste-yin. Bu, saygl olanlardan bakasna, gerekten ar ge-lir.

46- Saygllar, Rablerine kavuacaklarn bilenlerdir. Onlar, nasl olsa ona dneceklerdir.

47- Ey srail oullar! Size ettiim iyilikleri hatrla-yn. Ben sizi o aleme stn klmtm.

48- yle bir gnden saknn ki, o gn kimse kimse-nin yerine bir ceza ekmeyecek, kimseden efaat49 kabul edilmeyecek, kimseden bir karlk alnmayacak, onlar yardm da grmeyeceklerdir.

49- Bir gn sizi Firavun hanedanndan kurtarmtk. Onlar size en ar cezay vermeye alyorlard. Oulla- 48- Hakka batl elbisesi giydirmeyin; bu doru kitab eri kitap gibi gstermeyin. 49- Allahn katnda kimse kimseye arka kamaz. Aklamalar bl. bkz.


46

rnz kesip duruyor, kadnlarnz sa brakyorlard. O iin iinde, Rabbinizin, sizi ypratan byk bir imtihan vard.

50- Bir gn sizin iin o denizi yardk, sizi hemen kurtardk. Firavun hanedann da boduk. Siz de bak-yordunuz.

51- Bir gn Musa ile krk geceliine szlemitik. Sonra onun arkasndan o buzaya50 tutulmutunuz. Siz kendine yazk eden kimselersiniz.

52- Sonra bunun ardndan sizi balamtk. Belki kredersiniz.

53- Musaya o Kitab ve iyiyi ktden ayrma yete-neini51 verdik. Belki yola gelirsiniz.

54- Bir gn Musa ulusuna yle seslenmiti: Ey u-lusum! Siz o buzaya tutulmakla kendinize yazk etti-niz. Hemen Yaratcnza tevbe edin. Sonra nefislerinizi ldrn. Bu, Yaratcnz katnda sizin iin daha iyidir. Sonra Allah tevbenizi kabul etmiti. O, tevbeleri kabul eder, ikram boldur.

50- Eski Msrda Apis ad verilen sra taplrd. Buzaya tutulmala-r bundan olabilir. 51- Furkn, iyiyi ktden, doruyu yanltan ayrma zelliidir. Kuranda (Bakara 2/184) ve Tevratta (Enbiya 21/48) bu zellik var-dr. Ayn zellik insanda da olur. Nitekim doru ve yerinde karar ve-rebilen kiilere hakm denir.. Allah Tel yle buyurur: Allah, hikme-ti isteyene verir51. Kime hikmet verilirse, ona ok iyilik yaplm olur. Bunu saf akl sahiplerinden bakas anlamaz.(Bakara 2/269) Hakm, ayn zamanda, Kurann da zelliidir Hikmet ile furkn ayn eyi farkl ynlerden anlatan iki kelimedir.


47

55- Bir gn de: "Bak, Musa! demitiniz. Allah' apak grene kadar sana inanmayacaz!" Hemen sizi o iddetli grlt sarmt. ylece baka kalmtnz52.

56- Sonra lmnzn ardndan sizi yeniden dirilt-mitik. Belki kredersiniz.

57- Bir de bulutlar zerinize glgelik yapmtk. Si-ze kudret helvas ve bldrcn53 indirmitik. Azk olarak ne verdiysek, onlarn temiz olanlarndan yiyin demi-tik. Onlar bize zarar vermemilerdi. Ama kendilerine zarar veriyorlard.

58- Bir gn yle demitik: u ehre girin. Diledi-iniz yerden bol bol yiyin. Kapsndan saygyla eilerek girin. "Htta" (yk kaldr) deyin ki, hatalarnz ba-layalm. yi davrananlara ayrca ikrammz olacaktr.

59- Haddini bilmezlik edenler, o sz kendilerine sylenenden bakasyla deitirmilerdi. Biz de o had-dini bilmezlere, yoldan kmalarna karlk, gkten bir azap indirmitik.

60- Bir gn Musa ulusu iin su aryordu. Ona, de-neini u taa vur dedik. Tatan hemen on iki eme kaynad. Her blk, su iecei yeri rendi. Dedik ki:

52- Gz ak gitmitiniz. 53- Kudret helvas ve bldrcn inmesi, bunlarn yeteri kadar bulunmas demek olur. Yamurun yamas da rzkn bereketin yamas saylr. Allah Tel yle buyurur: De ki: Deki baksanza; Allah size rzk olarak neler indirdi? Siz tutup onu hell, haram diye ayrdnz.? De ki: Byle yapmanz Allah m uygun grd, yoksa siz yapp, Allaha m atyorsunuz? (Yunus 10/59)


48

Allahn verdii rzktan yiyin, iin. Bozgunculuk ya-pp ortal kartrmayn.

61- Bir ara yle demitiniz: "Musa! Biz tek eit yemee katlanamayz. Haydi, bizim iin Rabbine yal-var, bize yerde yetien eylerden karsn; sebzesinden, hyarndan, sarmsandan, mercimeinden ve soann-dan..." O da yle demiti: "Yani stn olan daha aa olanla deitirmek mi istiyorsunuz54? nin bir ehre, o-rada istediiniz her eyi bulursunuz. Balarna sefillik ve aresizlik kmt. Tekrar Allahn azabna arpl-mlard. Evet, yle! nk Allah'n yetlerini grmezlikten geliyorlar, peygamberlerini haksz yere ldryorlard. Evet, yle! nk isyana dalyorlar ve ar gidiyorlard.

62- man etmi olanlar; Yahudi, Hristiyan ve Sabi olanlar... Bunlardan kim Allah'a ve Ahiret gnne inanr ve iyi i yaparsa, onlarn dlleri Rableri katndadr. stlerinde ne bir korku olacak, ne de zleceklerdir55.

63- Bir gn sizden kesin sz almtk. stnze Tur'u kaldrmtk. Size verdiimize (Kitaba) sk sar-ln. Onda olan aklnzda tutun demitik. Belki saknr-snz.

54- "...stn olan daha aa olanla deitirme... ifadesi, gdalarn karlatrld eklinde yorumlanmtr. Bize gre burada karlatr-lan, tarm toplumu ile avc ve gebe toplumdur. Aklamalar bl. bkz. 55- Kendine peygamber teblii ulamayan, sadece irkten ve bildii dorulardan sorumlu olur. Aklamalar bl. bkz.


49

64- Sonra yine de yz evirmitiniz. Eer zerinizde Allah'n iyilii ve ikram olmasayd, kaybedenlere kar-r giderdiniz.

65- inizden cumartesi yasan ineyenleri elbette bilirsiniz. Bundan dolay onlara "aalk maymunlar olun!" demitik56.

66- Bunu, o gn yaayanlara ve sonrakilere ders, ve saknanlara bir t olsun diye yapmtk.

67- Bir gn Musa ulusuna dedi ki: Allah size bir s-r kesmenizi emrediyor. "Sen bizimle eleniyor mu-sun?" dediler. "Kendini bilmez biri olmaktan, Allah'a snrm" dedi.

68- Dediler ki: "Bizim iin Rabbine sor, o nasl bir eydir, bize aklasn". Dedi ki: "O bir srdr, diyor. Ne yal, ne krpe. kisinin ortas bir ey. Haydi, veri-len emri yerine getirin!"

69- "Bizim iin Rabbine sor, o ne renktir, bize ak-lasn" dediler. Dedi ki: "O, sar bir srdr, diyor. Sap-sar renkte. Grenlere zevk verir.

70- "Bizim iin Rabbine sor, o nasl bir eydir, bize aklasn! Bize gre, sr sra benzer. Allah dilerse, hedefi tam tuttururuz" dediler.

71- Dedi ki:O bir boadr diyor. "Ne koulup top-ra srm, ne de ekin sulamtr. Sapasalam! Hi ala-cas da yok. "Tamam! imdi doru aklamay getir-

56- Yahudilerde cumartesi gn av yasa vardr. Bu olayn Davut aleyhisselam zamannda sahil kenti olan Eyle'de olduu bildirilmekte-dir. Aklamalar bl. bkz.


50

din, dediler. Nihayet onu kestiler. Neredeyse yapmaya-caklard57..

72- Bir gn bir kiiyi ldrmtnz. Suu birbirini-ze atyordunuz. Ama Allah gizlediinizi ortaya karr.

73- Srn bir paras ile o lye vurun, demitik. te Allah lleri byle diriltir58. Size belgelerini gste-rir. Belki aklnz kullanrsnz.

74- Bunun ardndan yine de kalpleriniz katlat. Ar-tk onlar ta gibi, hatta daha da katdrlar. Ta vardr, i-inden rmaklar fkrr. Ta vardr, atlar da ondan sular kar. Ta vardr, Allah korkusundan aaya doru yu-varlanr. Allah ne yaptnz bilmez deildir.

75- imdi bunlarn size inanmalarn m bekliyorsunuz? Halbuki ilerinden bir takm, Allah'n szn dinlerler, ona akllar yatar, yine de baka tarafa ekerler59. Bunu bile bile yaparlar.

76- nanm olanlarla bulutular m, biz inandk derler. Birbirleriyle ba baa kalnca da: "Allah'n size at eyi60, ne diye onlara sylyorsunuz, derler. Rabbinizin katnda size kar delil olarak kullansnlar, diye mi? Aklnz altrmaz msnz?

57- Eski Msr kenti Memfiste Apis ad verilen sra taplrd. Yuka-rdaki ayetlerde Apis zelliine sahip bir srn kesilmesi emredilmi ve o batl inan ortadan kaldrlm olmaktadr. Aklamalar bl. bkz. 58- Bir sr paras ile ancak uyuyan kii uyandrlabilir. Kuran, l ile uyuyan ayn saydndan ...Allah lleri ite byle diriltir ifade-sini buna gre anlamak gerekir. Aklamalar bl. bkz. 59- Onu tahrif ederler. Aklamalar bl. bkz. 60- Muhammedin gerek bir peygamber olduunu.


51

77- Bilmezler mi, Allah onlarn gizli tuttuklarn bi-lir. Aa vurduklarn da.

78- lerinde mm61 olanlar vardr. Onlar Kitab bilmezler. Btn bildikleri anlamadan okumaktr (eman62). Onlarnki sadece kurgu kurmaktr.

79- Vay o kimselere ki, kendi elleriyle kitap yazar-lar, sonra "bu Allah katndandr" derler. Hedefleri, onun karlnda bir eyler almaktr63. Vay o ellerinin yazd-ndan dolay onlara! Vay o kazandklarndan dolay onlara64!.. 61- mmi, anasndan doduu gibi kalm, bir ey renememi kii-dir (Lisanul-Arab). Her insann mmi olduu konular vardr. Pey-gamberimiz okuma yazma bilmedii iin mm idi (Araf 7/157 ve Ankebt 29/48). Buradakiler de okuduklar kitabn iinde ne olduunu renmedikleri iin mm saylmlardr. 62- Emn, mniyye'nin ouludur. mniyye, temenniden doan ku-runtu anlamna gelir. Bu, yalana balang olabilir. Bu sebeple mniyye yalan anlamna da gelebilir. nk Arapada temenni, ge-nellikle asl astar olmayan bir eyi dilemektir. Mcahid dndaki tefsir bilginlerine gre mniyye, kitab anlamadan okumaktr. nk onu anlamadan okumak, kiiyi asl astar olmayan beklentilere sokar. Mcahid, ayetteki emnnin "yalanlar" anlamna geldiini sylemitir. (Mfredt) Buna gre mana yle olur: Onlardan bir ksm mmdir, o Kitab' bilmezler. Btn bildikleri yalan yanl eylerdir. Bunlar sade-ce tahmin yrtrler. (Bakara 2/78) Biz birinci manay tercih ettik. 63- Karlnda Ahiret verildii iin alnan eyin miktar ne olursa ol-sun, azdr. nk ... Bu hayatn salad fayda Ahiret yannda pek az olur. (Tevbe 9/38) 64- nsanlarn din yoluyla smrlmesi ok yaygn bir uygulamadr. Bu yolu kullananlar, szlerine ve yazdklar kitaplara kutsallk vermek iin bunlarn kendilerine ilham yoluyla syletildii veya yazdrld havasn verirler. Syleten veya yazdran Allah ise bunlar Allah katn-


52

80- Derler ki: "Ate bizi yaksa yaksa, birka gn ya-kar". De ki: "Siz Allah katndan bir sz m aldnz? Al-lah sznden asla dnmez. Yoksa siz Allah'a kar bi-lemeyeceiniz bir eyi mi uyduruyorsunuz?"

81- Hayr, kim bir ktl iler ve suun iine iyice batarsa, onlar o ateten kopamazlar. Hep orada kalrlar.

82- man etmi ve iyi i yapm65 olanlara gelince, onlar da cennetten ayrlmazlar. Hep orada kalrlar.

83- Bir gn srail oullarndan kesin sz aldk. Al-lah'tan bakasna kul olmayacaksnz. Anaya-babaya iyi davranacaksnz, yaknlara, yetimlere ve aresizlere de nsanlarla gzel konuun. Namaz srekli kln ve zekat verin, dedik. Pek aznz bir yana, yine sznz-den dnmtnz. Siz yz evirir durursunuz.

84- Bir gn sizden yine kesin sz almtk: Birbirini-zin kann dkmeyeceksiniz, kendinizden olan yurdu-nuzdan karmayacaksnz... Sonra bunu kabul etmiti-niz. Siz buna tanksnz.

85- imdi siz yle bir durumdasnz ki, bir birinizi ldrrsnz. inizden bir takmn yurtlarndan srer-siniz. Onlara yaplan ktlk ve dmanla destek ve-rirsiniz. Esir dm olarak karnza karlarsa kan be-

dan gelmi saylrlar. Bu da Allahn adn kullanarak insanlar saptr-mak olur. Bu konuma giren Mslmanlardn says olduka fazladr. 65- yi ie, ibadetlerle birlikte her ey girer. Bir insan yapt her eyin en iyisini yapmaldr. nk Kimler inanm, iyi iler yapm, nama-z klm, zekat vermi olurlarsa onlarn Rableri katnda cretleri var-dr. stlerinde ne bir korku olur, ne de znt ekerler" (Bakara 2/277) Ayrca bkz. Bakara 2/177.


53

delini dersiniz. Onlar srgn etmek size zaten haram-dr. imdi siz o Kitabn bir blmne inanyor, bir b-lmn grmezlikten mi geliyorsunuz? inizden bunu yapann hak ettii nedir? u hayatta perianlktan baka bir ey mi? Byleleri Kyamet gnnde de en iddetli azaba srklenirler. Allah ne yaptnzdan habersiz de-ildir.

86- Onlar yle kimselerdir ki, Ahireti verip bu hayat satn almlardr. Artk onlarn azab hafifletilmez. Onlar yardm da grmezler.

87- Musaya o Kitab biz vermitik. Sonra art arda eliler gndermitik. Meryem olu saya da o ak bel-geleri vermitik. Onu Kutsal Ruh66 ile glendirmitik. Cannzn ekmedii bir ey getiren her eliye kafa m tutmalydnz? Kimini yalanc sayp, kimini de ldrme-li miydiniz?

88- "Bizim gnllerimiz tok!" dediler67. Hayr, grmezlik etmeleri yznden Allah onlar lanetlemitir. Artk pek az inanrlar.

89- Gn geldi, Allah katndan onlara, kendilerinde-kini doru sayan bir kitap ulat. Daha nce onun, i-nanmayanlara kar nlerini aacan umuyorlard. Ne zaman ki o bildikleri Kuran68 onlara ulat, onu 66- Cebrail aleyhisselam. 67- Biz, manevi doyuma ulatmz iin senin nasihatlerine ihtiyac-mz yok, demi oluyorlard. nk kendilerini cenneti garantilemi gryorlard. Bir ayet yledir: Dediler ki; Yahudi veya Hristiyan olandan bakas cennete giremeyecektir. Bu, onlarn kuruntusudur. De ki; doru sylyorsanz delilinizi getirin. (Bakara 2/111) 68- Geleceini nceden bildikleri.


54

grmezlikten geldiler. Allah'n laneti o kfirler zerine-dir.

90- Kendilerini ne kt sattlar! Allah, kullarndan diledii bir kiiye iyilik yaparak Kitap indirdi diye, ks-kanlk edip Allahn indirdii ne varsa, grmezlik etti-ler. Balarna gazap stne gazap geldi. Alaltc azap bu kfirler iindir.

91- Onlara: "Allahn indirdiine inann!" denilince, "biz bize indirilene inanrz" derler; gerisini tanmazlktan gelirler. Oysa o gerek kitaptr. Onlarda olan dorular biimdedir. De ki: "Madem inanm kim-selerdiniz de bundan nce Allah'n peygamberlerini ne diye ldryordunuz?

92- Musa size, gerekten, ak belgeler getirmiti. Sonra onun arkasndan o buzaya tutulmutunuz. Siz kendine yazk eden kimselersiniz.

93- Bir gn sizden kesin sz almtk. Turu da tepe-nize kaldrmtk. Size verdiimiz eye sk sarln. Dinleyin! demitik. Dinledik ve sk sarldk69 demi-tiniz70. Halbuki, tanmazlk etmeniz sebebiyle o buza

69- Elimizdeki mealler ve tefsirler buray iittik ve isyan ettik diye anlamlardr. Aseyn kelimesinin yerleik manas isyan ise de dene-e sk sarlma anlam da vardr. Buraya uygun den, sk sarlmadr. Aklamalar bl. bkz. 70- Arapada iltifat sanat vardr. nc ahs, birinci ahs saylr veya tersi olur. Bu ayette de durum yledir. Trkede iltifat sanat olmad iin bu gibi ifadeleri, deitirmeden tercme etmek, bazen bir Trkte aknlk meydana getirmektedir. Ayetin ilgili blm y-ledir: Size verdiimiz eye sk sarln. Dinleyin! demitik. Dinle-dik ve sk sarldk demilerdi.... Burada .... demitiniz, yerine


55

tutkusu iinize ilemiti. De ki: mannz size ne kt emir veriyor!.. Eer inanm kimselerseniz71.

94- De ki, o son yurt72 Allah katnda baka kimse-lere deil de, yalnzca size has klnmsa, hemen lm dileyin73.. Eer doru kimselerseniz...

95- lm hibir zaman dileyemezler. Bu, elleriyle yaptklar kt eyler sebebiyledir. Allah o zlimleri bi-lir.

96- Kesin olarak greceksin; onlar, insanlarn yaa-maya en dkn olandr. Mriklerden de dkndr-ler. Her biri unu ister: Keke mr bin seneye karlsa. Ona o kadar mr verilse bile bu onu, o azaptan kurtaramaz ki. Onlar ne yapsalar, Allah grr.

97- De ki: Cebraile kim dman olabilir? O onu, senin kalbine, Allahn izni ile indirmitir. Kendinden ncekileri dorular biimde olan, doru yolu gsteren ve inananlar iin mjdeci olan o Kuran.

98- Allaha, meleklerine, elilerine, Cebraile ve Mikaile kim dman olursa, Allah da o kfirlere d-man olur.

99- Biz sana, gerekten, apak belgeler indirmiiz-dir. Yoldan kmlardan bakas bunlar grmezlik etmez. demilerdi ifadesi bir Trk artr. Buna frsat vermemek iin burada iltifat sanatna uyulmamtr. 71- Bir taraftan inandk ve sk sarldk diyorsunuz, dier taraftan bu-za tutkusundan vazgemiyorsunuz. 72- Cennet. 73- Hemen ln de bir an nce o mutlu sona ulan.


56

100- Her ne zaman bir antlama yapsalar, ilerinden bir takm onu hep kaldrp atmam mdr? Hayr, onla-rn ou inanacak deillerdir.

101- Ne zaman Allah katndan, ellerinde olan doru sayan bir eli gelse, kendilerine Kitap verilenlerden bir takm tutar, Allah'n kitabn srtlarnn gerisine atarlar. Sanki bunu bilmiyorlarm gibi davranrlar.

102- Bunlar Sleymann iktidar konusunda eytan-larn uydurduklarna takldlar. Sleyman kfir olmad; ama o eytanlar74 kfir oldular. nsanlara byy ve Bbil'de o iki melee, Harut ile Marut'a indirileni re-tiyorlard. O melekler: "Bizimkisi sadece bir snamadr, sakn kfir olma!" demeden, kimseye bir ey retmezlerdi. Onlar ise kii ile einin arasn aacak eyi renirlerdi75. Bununla kimseye zarar verebilecek deillerdi, Allahn izni olmu, baka. Onlar kendilerine zarar olan ama faydas olmayan eyi renirlerdi. yi bilirlerdi ki, byy satn alann Ahirette bir pay kalmaz. Kendilerini ne kt satmlard! Keke bunu bilselerdi!..

74- Bunlar eytanlara uyduklar iin eytan saylmlardr. 75- Kt niyetliler, uyarlar arzular dorultusunda kullanrlar. zm ras verdiiniz birine, Bunu ekitmeden i, yoksa araba dnr derseniz o, arap olsun diye zellikle ekiterek iebilir. Benzer durum Yakupun yapt uyarda olmutur. O, Korkarm kurtlar onu yer de siz farknda olmazsnz" diye uyarnca kt niyetli oullar bunu kul-lanm ve Yusufu kurt yedi diyerek babalarna gelmilerdi. Bunlar da Harut ile Marutun uyarlarn, kt arzularna alet etmiler-dir.


57

103- Eer onlar inansalar ve saknsalard, Allah ka-tndan verilecek karlk elbette daha iyi olurdu. Keke bunu bilselerdi.

104- Ey iman edenler! "Bizi gt!" demeyin, "bizi gzet!" deyin. Dinleyin76. Tanmazlk edenler iin ackl bir azap vardr.

105- Kitap verilenlerden tanmazlk edenler, size Rabbinizden bir hayr gelmesini istemezler. Mrikler de yledir. Ama Allah rahmetini, isteyen herkese has k-lar77. Allah byk iyilik sahibidir.

106- Biz bir ayeti deitirir veya unutturursak, yeri-ne ya daha hayrlsn, ya da dengini getiririz78. Bilmez misin, Allahn gc her eye yeter.

107- Bilmez misin, gklerin ve yerin iktidar Al-lahn elindedir. Sizin iin Allah'n dnundan79 ne bir dost vardr, ne de yardmc.

108- Yoksa Elinizi sorguya ekmek mi istiyorsunuz? Daha nce Musann sorguya ekildii gibi mi? Her kim iman kfirlikle deitirirse, orta yol-dan km olur.

109- Kitap verilenlerden bir ou unu ister: Keke sizi, inanmanzdan sonra kfirler haline getirebilseler.

76- nsan akll bir varlktr; koyun gibi gdlmemeli; sz, kaval din-ler gibi dinlememelidir. 77- Bir ok mel, Allah rahmetini, kime isterse ona has klar eklin-dedir. Bu fark, ister fiilinin faili olan o zamirinin neyi gsterdii ile ilgili tercihten kaynaklanmaktadr. Aklamalar bl. bkz. 78- Burada nesih olayndan bahsedilmektedir. Aklamalar bl. bkz. 79- Dn kelimesi iin Aklamalar blmnde Bakara 23e baknz.


58

Bu gerekler80 onlar iin ak hale geldikten sonra, iten ie kskandklar iin byle yaparlar. Onlar balayn. Allah balarna bir i getirinceye kadar gz yumun. Al-lahn gc her eye yeter.

110- Namaz srekli kln, zekat verin. Kendiniz i-in ne hayr sunarsanz, Allahn huzurunda onu bulur-sunuz. Ne yapsanz, Allah onu grr.

111- Yahudi veya Hristiyan olandan bakas cenne-te giremez, derler. Bu onlarn kuruntusudur. De ki, do-ru sylyorsanz, delilinizi getirin.

112- Hayr! Kim samimi olur, kendini Allaha teslim ederse, ona Rabbinin katnda dl vardr. Onlarn s-tnde ne korku olacak, ne de zleceklerdir.

113- Yahudiler, "Hristiyanlarn bir dayana yok-tur" derler. Hristiyanlar da "Yahudilerin bir dayana yoktur" derler. Oysa hepsi de o kitaplar okurlar81. te byle!.. Bilmeyenler82 de onlarn dedii gibi derler. Al-lah uyuamadklar konuda Kyamet gn aralarnda ka-rar verecektir.

114- undan daha zalimi kim olabilir? Allah'n mes-citlerinde83 Allah'n adnn anlmasn engeller ve onlar ie yaramaz hale getirmeye alr. Onlarn buralara 80- nancnzn ve yolunuzun doruluu. 81- De ki, ey elinde kitab olan Yahudi ve Hristiyanlar! Tevrat, n-cili, bir de Rabbinizden size indirilmi olan (Kuran) uygulamadk-a hibir temeliniz olmaz. Greceksin, Rabbinden sana indirilmi olan Kuran onlar daha ok azdracak ve daha nankr yapacaktr. Sen o grmezler takmna zlme. Maide 5/68 82- Ellerinde ilahi kitaplar olmayanlar. 83- badet yerlerinde.


59

korka korka girmekten baka yapacaklar yoktur. Payla-rna den, bu dnyada rezillik, Ahirette ise byk bir azaptr.

115- Dou da Allahndr, bat da. Nereye ynelse-niz, Allahn yz oradadr. Allah her yeri kuatmtr ve her eyi bilir.

116- Dediler ki: "Allah bir ocuk edindi". Allahn ocukla ne ilgisi olur?!.. Hayr, gklerde ve yerde ne varsa, hepsi onundur. Hepsi ona boyun eer84.

117- O, gkleri ve yeri, yokken, yaratmtr. Bir ie karar verdi mi, onun iin sadece "ol!" der, o da oluverir.

118- Kendini bilmezler derler ki: Allah bizimle de konusa, yahut bize de bir belge gelse ya?! Onlardan ncekiler de bu az kullanmt. Kalpleri birbirine ben-zedi. kna olmak isteyenler iin o belgeleri ak ak gstermiizdir.

119- Biz seni o gereklerle (Kuranla) birlikte gn-derdik ki, mjdeci ve uyarc olasn. Sen, cehenneme yapp kalanlardan sorumlu tutulacak deilsin.

120- Onlarn dinlerine uyuncaya kadar, ne Yahudisi seni kabul eder, ne de Hristiyan. De ki, yol Allahn yoludur. Sana bu bilgi geldikten sonra hele onlarn is-teklerine uy!.. Senin Allahtan yana ne bir dostun kalr, ne de yardmcn.

84- ocuk, insann ihtiyacdr. Hem ona yardmc olur, hem de soyunu devam ettirir. Allahn bir eye ihtiyac yoktur.


60

121- Kendilerine Kitab verdiimiz kimseler... Onu hakkyla okuyanlar85... Kitaba ite onlar inanrlar. Kim onu grmezlik ederse, onlar da kaybederler.

122- Ey srail oullar! Size ettiim onca iyilii ha-trlayn! Benim sizi o aleme stn kldm86 da!

123- yle bir gnden saknn ki, o gn kimse kim-senin yerine ceza ekmeyecek87, kimseden bir karlk kabul edilmeyecek, efaatin88 kimseye faydas olmaya-cak ve onlar yardm grmeyeceklerdir.

124- Rabbi brahim'i bir takm szlerle imtihan et-ti89. O da tam baar gsterdi. Rabbi: "Ben seni insanlara nder yapacam" dedi. brahim: "Soyumdan da olsun dedi. Rabbi: Szm onlardan, yanl davranacak olan-lar kapsamaz dedi.

125- Kabeyi insanlar iin sevap kazanma ve gven-de olma yeri haline getirdik. Siz brahimin durduu ye-rin bir ksmn dua yeri yapn90. brahim ile smail'e g-

85- Bu cmle nceki cmlenin bedel-i baz saylmtr. 86- Her peygamberin mmeti, yaad dnemin en stn toplumu o-lur. Allah Tel mslmanlar iin de yle buyurmutur: Eer inanyorsanz en stn sizlersiniz. (Al-i mran 3/139) 87- Ebubekr radiyallahu anha yaplan bir iftira vardr. Gya demi ki, Allahm! Vcudumu o kadar byk kl ki, cehennemi doldursun da oraya kimse giremesin. Bu sz, hem cehennemi hie saymak hem de kendini Allahtan merhametli gstermek olur. Bu gibi iftiralardan Al-laha snmak gerekir. 88- Bakara 48 ile ilgili aklamalara bkz. 89- brahim aleyhisselam ok sayda imtihandan geirilmitir. Akla-malar bl. bkz. 90- Buralar, Arafat, Mzdelife, Mina ile Kabe ve evresidir.


61

rev verdik, "Binam; tavaf edenler, ibadete kapananlar, boyun een ve secde edenler iin tertemiz tutun!" dedik.

126- O gn brahim yle yalvard: "Rabbim, bura-sn gvenli bir kent yap. Halkna; onlardan Allaha ve Son Gne91 inananlara, her rnden rzk ver". Allah, "tanmazlk edene de bir sre iyilik ederim, dedi. Sonra onu o ate azabna girmek zorunda brakrm. Ne kt hale dmedir o!"

127- brahim, smail ile birlikte Kbenin temellerini ykseltiyordu. Bir gn yle dua etmiti: Rabbimiz, bizden kabul et. iten de sensin, bilen de!

128- Rabbimiz! Bizi sana teslim olmu kimseler yap. Soyumuzdan da sana teslim olmu ncler92 olu-tur. Bize ibadet yerlerimizi gster93. Tevbemizi kabul et. Sen tevbeleri kabul edersin, ikramn boldur.

129- Rabbimiz! Onlara ilerinden bir eli gnder O, senin yetlerini okur, Kitab ve hikmeti retir, on-lar da arndrr94. Gl olan sen, doru karar veren sensin.

130- Kendini zavall duruma sokandan baka kim brahim'in dininden yz evirir? Biz dnyada onu ger-ekten sekin kldk. O, Ahirette, elbette, iyiler arasnda olacaktr.

91- Ahiret gn. 92- mmet. 93- Buralar, brahim aleyhisselamn ibadet iin durduu Arafat, Mzdelife, Mina ve Kabenin bulunduu yerdir. 94- Bakara 151de Muhammed sallallahu aleyhi ve sellemin ayn zel-liklere sahip bir eli olarak gnderildii belirtilmektedir.


62

131- Bir gn Rabbi ona: "Teslim ol!" dedi. O he-men: "Tm varlklarn Rabbine teslim oldum!" dedi.

132- brahim bunu oullarna vasiyet etti. Yakup da yle yapt. Dedi ki: "Oullarm! Bu dini size Allah seti. Son nefesinize kadar Mslman kaln!"

133- Yakub lm deinde iken, orada olmak ister miydiniz95? O gn oullarna sormutu: "Benden sonra neye kul olacaksnz?" Onlar: "Senin lahna kul olaca-z! Atalarn brahim, smail ve shak'n lahna; o tek laha... Biz, zaten, ona teslim olmu kimseleriz" demi-lerdi.

134. Onlar nclerdi, gelip getiler. Onlarn kazan-d onlara, sizin kazandnz size. Onlarn yaptklarn-dan siz sorumlu olacak deilsiniz.

135- Dediler ki: "Yahudi olun veya Hristiyan! Do-ru yolu bulursunuz!" De ki: "Hayr, brahimin dosdo-ru dinine girin! O, mriklere katlmad".

136- "Biz Allah'a inandk, deyin. Bize indirilen her eye... brahim'e, smail'e, shak'a, Yakub'a ve torunlar-na indirilene de. Musa'ya ve sa'ya verilene de. Pey-gamberlere Rablerinden ne verilmise, hepsine inandk. Onlarn hi birini dierinden ayrmayz. Biz Allaha tes-lim olmu kimseleriz".

137- Onlar da sizin inandnz gibi inansalar, yola gelmi olurlar. Yz evirirlerse, tam bir ayrlk iine d-

95- Bu aslnda bir soru cmlesidir. Soru, ou zaman, bir eyi ren-mek iin deil, baka maksatlarla sorulur. Burada da yledir. Akla-malar bl. bkz.


63

erler. Onlara kar Allah sana yetecektir. O, iitendir, bilendir.

138- Allah'n boyas...96 Kimin boyas Allahn bo-yasndan gzel olabilir? Biz yalnz ona kul oluruz!

139- De ki: "Allah hakknda bize delil mi getiriyor-sunuz? O bizim Rabbimiz olduu gibi, sizin de Rabbinizdir. Bizim yaptklarmz bize, sizin yaptklar-nz da sizedir. Biz ona gnl vermi kimseleriz.

140- Yoksa brahim, smail, shak, Yakup ve torun-larnn, bunlarn hepsinin, Yahudi veya Hristiyan ol-duklarn m sylyorsunuz? De ki: Siz mi iyi bilirsi-niz, Allah m? Allahn kendine gsterdii bir gerei gizleyenden daha hain kim olabilir? Ne yapsanz Allah ondan habersiz deildir.

141- Onlar nclerdi, gelip getiler. Onlarn kazan-d onlara, sizin kazandnz size. Onlarn yaptklarn-dan siz sorumlu olacak deilsiniz.

142- nsanlardan kimi zavalllar yle diyeceklerdir: "Bunlar yneldikleri kbleden eviren nedir?" De ki: "Dou da Allah'ndr, bat da. O, isteyen herkesi doru yola kabul eder97". 96- Boyal vaftiz suyu deil. Vaftiz, Yunanca suya batrmak demektir. Bir Hristiyanlk terimi ola-rak sa'nn manevi vcuduyla birlemeyi ve Kutsal Ruh'la yeniden domay ifade eder. Vaftiz, Hristiyan olmann ilk artdr. 97- Dorusu Rabbinizden size, grebileceiniz gerekler gelmitir. Artk kim grrse faydas kendinedir. Kim de krlk ederse zarar kendinedir. Ben sizin bekiniz deilim. te ayetleri byle evire evire anlatrz ki hem "bunu bir yerden okumusun" desinler, hem de re-necek olan kimselere iyice aklam olalm. Rabbinden ne


64

143- te byle! Sizi merkezde bulunan98 ncler yaptk ki, insanlara rnek99 olasnz, o Eli de size rnek olsun100. Yneldiin o kbleyi101, srf, Eliye uyanla, ona srt evireni ayralm diye yaptk. Bu102, Allahn doru yola kabul ettiklerinden bakasna, gerekten, ar gelir. Allah inancnz boa karacak deildir. Allah, insanla-ra kar pek efkatlidir, ikram boldur.

144- Yznn zaman zaman, gkte aranp durduu-nu gryoruz. Seni holanacan kbleye elbette eviri-riz. Haydi, artk yzn Mescid-i Haram tarafna evir. Nerede olursanz olun, yznz onun tarafna evirin. Kendilerine kitap verilenler iyi bilirler ki bu, Rablerin-den gelen gerek hkmdr. Allah onlarn yapmakta ol-duklarndan habersiz deildir.

vahyedilmise sen ona uy. O'ndan baka ilah yoktur. u mriklerden yz evir. Allah isteseydi onlar mrik olmazlard. Biz seni onlara ko-ruyucu yapmadk. Sen onlara vekil de deilsin. (Enam 6/104-107) Ayrca Aklamalar bl.den Bakara 105e bkz. 98- Allah Tel yle buyurur: Siz insanlar iin ortaya karlm en iyi nclersiniz. yilii emreder, ktl engellersiniz. Allaha da gvenirsiniz. Ehl-i kitap da gvenseydi kendileri iin ne iyi olurdu. lerinde Allaha gveni olanlar vardr ama ou yoldan kmtr. (Ali mran 3/110) 99- Ayette geen ehd kelimesi, hem ismi fail hem ismi meful olabi-lir. Burada mehut anlamnda ismi mefuldr. Mehut, rnek demek olur. 100- Allah Tel yle buyurur: uras bir gerek ki Allahn Eli-sinde sizin iin gzel bir rnek vardr. inizden Allaha ve Son gne umudu olan ve Allahn zikrini, Kuran okumay ok yapan iin. (Ahzab 33/21) 101- Kudste bulunan Mescid-i Aksy. 102- Bir kbleyi brakp bir baka kbleye ynelmek.


65

145- Kendilerine Kitap verilenlere btn belgeleri getirsen, yine de senin kblene uymazlar. Sen de onlarn kblesine uymazsn. Zaten onlardan hi biri dierinin kblesine uymaz103. Sana gelen bu bilgiden sonra, tutar onlarn isteklerine uyarsan, gerekten, yanl yapanlara karr gidersin.

146- Kendilerine Kitap verdiklerimiz, onu104 kendi oullarn tandklar gibi tanrlar. Onlarn bir takm bu gerei bile bile gizlerler.

147- Bu gerek senin Rabbindendir. Sakn phele-nenlerden olma!

148- Herkesin bir hedefi vardr, ona ynelir. Siz iyi-liklerde yarn. Her nerede olursanz olun, Allah so-nunda sizi bir araya getirecektir. nk Allahn gc her eye yeter.

149- (Namaza) kalktn105 her yerde yzn Mescid-i Haram tarafna evir. Bu, Rabbin tarafndan byle uygun grlmtr. Allah sizin ne yaptnzdan habersiz deildir.

150- (Namaza) kalktn her yerde yzn Mescid-i Haram tarafna evir. Nerede olursanz olun, yznz onun tarafna evirin ki, insanlarn elinde size kar delil 103- Yahudilerin kblesi Kudsteki Sleyman Mabedi, yani Mescid-i Aks, Hristiyanlarnki de gnein doduu taraftr. 104- Muhammed Sallallahu aleyhi ve sellemi. 105- Burada hurca kalkma anlam verilmitir. nk hurc bulun-duu yerden ve durumdan ayrlp ortaya kmaktr. Namaz klan yle yapar. ktn her yerde yzn Mescid-i Haram tarafna evir di-ye anlam verilse, bir yerden kan herkesin kbleye dnmesi gerekir. nk Trkedeki kma kelimesi hurcu tam karlamamaktadr.


66

bulunmasn. leri geri konuan konuur. Onlardan korkmayn, benden korkun Bir de bu, size olan iyilik-lerimi tamamlayaym diyedir. Belki ilerinizi yoluna koyarsnz.

151- Nitekim iyiliklerimizi tamamlayalm diye, ii-nizden size, bir eli gnderdik. O size yetlerimizi okur, sizi arndrr, size o Kitab ve hikmeti retir ve size bilmediinizi retir.

152- yleyse siz beni ann106 ki, ben de sizi anaym. Verdiim eylerin deerini bilin; sakn bana kar nan-krlk etmeyin.

153- Ey iman edenler! Sabr gstererek ve namaz k-larak yardm isteyin. Allah sabredenlerle beraberdir.

154- Allah yolunda ldrlenlere ller demeyin. Hayr, onlar diridirler. Ama siz bunu fark edemezsi-niz107.

155- Sizi biraz korku, biraz alk; mallardan, canlar-dan ve rnlerden biraz eksiltme ile ypratc bir imti-

106- Kuran okuyarak sizden istediim eyleri srekli aklnzda tutun. 107- Allah yolunda ldrlenlerin dirilii bizim fark edebileceimiz bir ey deildir. Ayet bunu aka belirttii halde bu konuda saysz hura-fe uydurulmutur. u ayetler de konu ile ilgilidir: Allah yolunda ldrlenleri sakn l sanma. Aslnda onlar diridirler. Rablerinin katnda, kendilerine rzk sunulmaktadr. Allahn kendilerine bol bol verdii eylerle sevinirler. Arkalarndan henz kendilerine katlmam olanlar hakknda verilen mjdeyle de mutlu olurlar. Onlara da bir korku olmayacak ve onlar da zlmeye-ceklerdir. Bir de undan mutlu olurlar: Allah onlar nimetinden ve ik-ramndan yararlandracak ve Allah, mminlerin ecrini zayi etmeye-cektir." (Al-i mran 3/169-171)


67

handan geireceiz; bundan ka olmaz. Sen sabr gs-terenlere mjde ver.

156- Onlar, balarna bir sknt gelince yle derler: "Biz, Allah'a aidiz. Zaten, ona dneceiz".

157- Onlarn zerinde Allahn verdii olgunluklar ve bereket bulunur. Yola gelenler ite onlardr.

158- Saf ile Merve Allah'n koyduu iaretlerden-dir. Her kim hac veya umre niyetiyle Kbeyi ziyaret ederse, bu ikisi arasnda say etmesinde bir gnah yoktur. Kim iinden gelerek bir iyilik yaparsa, Allah onun kar-ln verir, o her eyi bilir.

159- ndirdiimiz ak ayetleri ve doru yolu o Ki-tapta insanlara akladmz halde, gizleyenler... te Allah onlara lanet edecektir. Lanet edecek olanlar da la-net edecektir.

160- Tevbe edip kendini dzelten ve onlar akla-yanlar baka. Onlarn tevbesini kabul ederim. Ben tevbeleri kabul ederim, ikramm boldur.

161- Ayetlerimizi grmezlikten gelen ve grmez halde iken lenler... Allah'n, meleklerin ve btn insan-larn laneti ite onlarn zerinedir.

162- Onlar, srekli o lanet altnda kalrlar. Ne azap-lar hafifletilir, ne de ara verilir.

163- Sizin ilhnz, bir tek ilhtr. Ondan baka ilh yoktur. yilii ok, ikram boldur.

164- Gklerin ve yerin yaratlnda, gece ile gnd-zn art arda geliinde, insanlara yararl eylerle denizde yzp giden gemilerde, Allah'n gkten su indirip l


68

topra diriltmesinde, hareket eden her canly yeryz-ne yaymasnda, rzgarlarn farkl ynlere esmesinde, gk ile yer arasnda emre hazr bulutlarda, akln kulla-nanlar iin apak belgeler vardr.

165- nsanlardan kimi Allah'n dnundan108 ona benzer sayd eylere tutulur. Onlar Allah' sever gibi severler. - man edenlerin Allah sevgisi ise daha kuvvet-lidir109.- Bu yanla denler, btn kuvvetin Allah'a ait olduunu ve Allahn azabnn pek ar olduunu keke o azab grecekleri gn gibi grebilseler...

166- nder saylan kiiler o gn, kendilerine uyan-lardan syrlp uzaklarlar. Artk o azab grmler ve aralarndaki btn balar kopmutur.

167- Onlara uyanlar yle diyeceklerdir: "Ah, elimi-ze frsat daha gese de biz de onlardan uzaklasak! Tp-k onlarn bizden uzaklatklar gibi... te byle!.. Al-lah onlara, kendilerinin yaptklarn gsterirken ileri yanacaktr. Artk o ateten kacak deillerdir.

168- Ey insanlar! Yeryznde bulunanlarn helal ve temiz olanlarn yiyin. eytann izinden gitmeyin. O si-zin ak dmannzdr.

169- O, sizden sadece ktlk ve irkinlik ister. Bir de Allah'a kar bilmediiniz eyi sylemenizi.

108- Dn kelimesi iin Bakara 23. Ayetle ilgili Aklamalara bkz. 109- Mrikler de Allah severler. Allah'n dnundan ona benzer say-dklar eylere tutulmalar, onlar araclyla Allaha daha ok yakla-mak iindir. O araclar Allaha benzer saymalar bundandr. Bu tu-tum, hem onlarn Allah sevgisini blmekte, hem de Allah ile ilgilerini kesmektedir. Dn kelimesi ile ilgili aklamalara bkz.


69

170- Onlara: "Allahn indirdiine uyun" dense, "Hayr! Biz atalarmzda ne bulmusak, ona uyarz" der-ler. Peki, ya atalar akln bir eye altrmam ve do-ru yolu da bulamamlarsa?!.

171- Grmezlikten gelen bu kiiler, karga gibidirler; karga, kavramad sese karlk ter. Onun kavrad sadece barma ve armadr110. Sardrlar, dilsizdir-ler, krdrler. Onlar akllarn kullanmazlar.

172- Mminler! Size rzk olarak verdiimiz eylerin temiz olanlarndan yiyin. Yalnz Allaha kul oluyorsa-nz, ona kredin111.

173- O, size yalnz unlar haram klmtr: ly, kan, domuz etini ve Allah'tan bakas adna kesileni. Zorda kalan, saldrganlk etmez ve snr amazsa, g-naha girmez. Allah balar, ikram boldur112.

174- Allah'n indirdii kitaptan bir eyi gizleyenler ve ona karlk biraz kar salayanlar... Onlar karnlar-na sadece ate doldururlar. Allah Kyamet gn onlarla konumaz. Onlar aklamaz. Onlara ac bir azap vardr.

110- Ayette geen ( ) szlkte; hem kargann tmesi; hem de obann davara barmas ve onu engellemesi anlamna gelir (Lisanul-Arab nak mad.). Tefsirlerin tamam kelimeye ikinci anlam vermilerdir. O zaman kfirlerin obana benzetilmesi durumu ortaya kmtr. Bunu nlemek iin obana mecaz olarak davar denmi, bu defa yet, metne uygun olmayan bir anlama ekilmitir. Yukardaki meal ise her bakmdan yerinde olmutur. 111- Nimeti verenin o olduunu bilin. 112- lgili dier ayetler unlardr: el-Mide 5/1-3; el-Enam 6/119-121; en-Nahl 16/115.


70

175- Onlar yle kimseler ki, sapkl doru yola karlk, azab da balanmaya karlk satn alrlar... Atee ne dayankl eylermi!..

176- te byle!.. Allah o Kitab, gerei ierir hal-de indirmitir. Kitap konusunda anlaamayanlar, elbette derin bir ayrla derler.

177- yi olmak, yznz dou ve bat tarafna e-virmeniz deildir. yi olmak, kiinin Allah'a, Ahiret g-nne, meleklere, Kitaba ve peygamberlere inanmasdr. Mal sevgisine ramen onu; yaknl olanlara, yetimlere, aresizlere, yolda kalanlara, isteyenlere ve esirlere ver-mesidir. Namaz srekli klmas ve zekat vermesidir. Bunlar anlama yaptklar zaman ykmllklerini ye-rine getirenlerdir. Ar baskya, byk zorlua ve bas-kn anna dayankl olanlardr. te z ve sz doru olanlar bunlardr. Kendilerini koruyanlar da bunlardr.

178- Ey iman edenler! Adam ldrmelerde size k-sas113 farz klnd. Hre hr, kleye kle, kadna kadn. Kim ldrlenin kardei114 tarafndan bir bedel karl balanrsa, marufa115 uysun ve bedeli gzelce desin. Bu, Rabbiniz tarafndan bir hafifletme ve bir ikramdr. Her kim dmanl bundan sonra da srdrrse, ona ac bir azap vardr.

179- Ey saf akl sahipleri! Ksasta sizin iin can g-venlii vardr. Belki korunursunuz.

113- Ksas, ilenen su ile verilen ceza arasnda denklii ifade eder. 114- Miras yaknlar. 115- Maruf; ksaca gzellii akl veya din yoluyla anlalan ey eklin-de tarif edilmitir


71

180- u size farz klnd: Sizden biri lmle yz y-ze geldiinde, geriye hayr (ok mal) brakacaksa, ana-babas ve en yaknlar iin marufa116 uygun vasiyette bulunsun. Bu, saknanlar iin bir grevdir.

181- Kim o vasiyeti duyduktan sonra deitirirse, gnah deitirenlerin boynunadr. phesiz, Allah iitir ve bilir.

182- Kim de vasiyet edenin taraf tutmasndan veya gnaha girmesinden korkar, aray dzeltirse, ona bir g-nah yoktur. phesiz ki, Allah ok balar, ikram bol-dur.

183- Ey iman edenler! Oru size farz klnd, nitekim sizden ncekilere de farz klnmt. Belki saknrsnz.

184- Sayl gnlerde... Sizden kim hasta veya yolcu-lukta olursa, o gnler saysnca dier gnlerde oru tut-sun. Onu117 tutabilenlere bir yoksulu doyuracak fidye de gerekir. Kim bir hayr iten gelerek yaparsa onun iin daha hayrl olur. Oru tutmanz sizin iin daha iyidir. Eer bilmi olsaydnz!

185- Ramazan yle bir aydr ki, insanlara yol gste-ren, dorunun belgelerini ieren ve doruyu yanltan ayran Kur'n o ayda indirilmitir. Sizden kim Ramazan yaarsa, o ay orulu geirsin. Kim hasta yahut yolcu-lukta olursa, o gnler saysnca dier gnlerde oru tut-sun. Allah size kolaylk ister, zorluk istemez. Bu, o sa-yy tamamlayasnz diyedir. Bir de size doru yolu gs- 116- Maruf; ksaca gzellii akl veya din yoluyla anlalan ey eklin-de tarif edilmitir 117- Orucu veya kaza orucunu. Aklamalar bl. bkz.


72

termesine karlk Allah' yce bilesiniz diyedir. Belki kredersiniz.

186- Kullarm sana beni sorarlarsa, ben yaknm. Bana dua edince, dua edenin duasna karlk veririm. Onlar da bana karlk versinler. Bana gvensinler. Bel-ki olgunlarlar.

187- Orulu gnlerin gecelerinde kadnlarnzla ili-ki size helal klnd. Onlar sizin iin bir elbise, siz de on-lar iin bir elbisesiniz. Allah, iinizi skan iler yapmak-ta olduunuzu bildi ve tevbelerinizi kabul etti. imdi onlarla birleebilirsiniz. Allah sizin iin ne yazmsa, onu arayn. afan kara izgisi ak izgisinden, sizce, tam seilinceye kadar yiyin iin118. Sonra orucu aka-ma119 kadar tamamlayn. Mescitlerde tikf120 halinde iken karlarnzla birlemeyin. Bunlar Allahn koyduu snrlardr. Onlara yaklamayn. Allah ayetlerini insanla-ra byle aklar, belki saknrlar.

118- Ufuk, gkle yerin birletii yerdir. Sabahleyin, douda, aydnln ufuk izgisi boyunca uzamaya balamas ile imsak vakti girer. Bu sa-atte ufka bakan kii ile ufuk arasndaki kara paras siyah bir hat gibi olur. Gkyz aydnlanmaya balad iin ufuk izgisi net olarak g-zkr. Oru tutacak kii bu saatten itibaren yemeyi imeyi brakmak zorundadr. Bu, sabah namaznn da ilk vakittir. 119- Gne batncaya kadar... Dz arazilerde gnein st yuvarlann ufuk izgisinin altna inmesiyle gne batm olur. Engebeli arazilerde ise battan sonra dou ufkunda karanln balamasn beklemek ge-rekir. 120- tikf, bir camide ya da cami hkmnde olan bir yerde ibadet niye-tiyle kalmak demektir. Peygamberimiz Ramazann son on gnn mescitte byle ibadetle geirirdi.


73

188- Mallarnz aranzda hakszlkla yemeyin. n-sanlarn mallarndan bir ksmn, gnaha girerek, bile bi-le yemek iin o mallarla yetkililere ulamayn121.

189- Sana hillleri122 soruyorlar. De ki: Onlar in-sanlar iin ve hac iin vakit lleridir. Evlere arkala-rndan gelmeniz iyilik deildir. yilik, saknan kiinin yaptdr. Evlere kaplarndan girin. Allah'tan saknn. Belki umduunuza kavuursunuz.

190- Size sava aanlarla Allah yolunda savan. Haksz saldr yapmayn123. Allah, haksz saldr yapan-lar sevmez.

191- Onlar yakaladnz yerde ldrn. Sizi kar-dklar yerden siz de onlar karn. Fitne, ldrmeden beterdir. Mescid-i Haram124 yannda onlarla savama-yn; kendileri sava aarlarsa baka. Eer savarlarsa, onlar ldrn. O kfirlerin cezas ite byledir.

121- Bu ayet rveti yasaklamaktadr. Aklamalar bl. bkz. 122- Birka gnlk ay. Kameri aylar, gnein batmasndan sonra bat-makta olan hilalin bat ufkunda grld gn balar. Ay gk yzn-de doal bir takvim gibidir. Ayn bymesi, incelmesi, dou ya da bat ufkunda vs. grlmesi ayn ka olduunu yaklak olarak gsterir. Ayet bu hilalleri konu etmektedir 123 Allah Tel yle buyurur: Allah, din urunda sizinle savamayan ve sizi yurdunuzdan karmayan kimselere iyilik yapmanz ve onlara kar adil davranmanz yasak klmaz; dorusu Allah adil olanlar se

Documents

Kur’an-ı Kerim’in Açıklamalı Meali - yaratici.comyaratici.com/kitap/meal.pdf · Kur’an-ı Kerim’in Açıklamalı Meali 1 ﻢﻴﺣﺮﻟﺍ ﻦﲪﺮﻟﺍ ﷲﺍ ﻢــﺴﺑ