1. KUSHTETUTA Republika e Kosovs Prishtin _______________ 1

2. KUSHTETUTA E REPUBLIKS S KOSOVS 3. KUSHTETUTA E REPUBLIKS S KOSOVSKAPITULLI I DISPOZITAT THEMELORE ...................................................................................................1 NENI 1[PRKUFIZIMI I SHTETIT]...........................................................................................................................1 NENI 2[SOVRANITETI] ..........................................................................................................................................1 NENI 3[BARAZIA PARA LIGJIT].............................................................................................................................1 NENI 4[FORMA E QEVERISJES DHE NDARJA E PUSHTETIT] ..................................................................................1 NENI 5[GJUHT] ...................................................................................................................................................2 NENI 6[SIMBOLET] ...............................................................................................................................................2 NENI 7[VLERAT]...................................................................................................................................................2 NENI 8[SHTETI LAIK] ...........................................................................................................................................3 NENI 9[TRASHGIMIA KULTURORE DHE FETARE] ...............................................................................................3 NENI 10 [EKONOMIA] ..............................................................................................................................................3 NENI 11 [VALUTA] ..................................................................................................................................................3 NENI 12 [PUSHTETI LOKAL] ....................................................................................................................................3 NENI 13 [KRYEQYTETI] ...........................................................................................................................................3 NENI 14 [SHTETSIA] ..............................................................................................................................................3 NENI 15 [SHTETASIT JASHT VENDIT] ....................................................................................................................4 NENI 16 [EPRSIA E KUSHTETUTS] .......................................................................................................................4 NENI 17 [MARRVESHJET NDRKOMBTARE]........................................................................................................4 NENI 18 [RATIFIKIMI I MARRVESHJEVE NDRKOMBTARE] ................................................................................4 NENI 19 [ZBATIMI I S DREJTS NDRKOMBTARE] ..............................................................................................5 NENI 20 [BARTJA E SOVRANITETIT]........................................................................................................................5 KAPITULLI IIT DREJTAT DHE LIRIT THEMELORE..........................................................................6 NENI 21 [PARIMET E PRGJITHSHME] .....................................................................................................................6 NENI 22 [ZBATIMI I DREJTPRDREJT I MARRVESHJEVE DHE INSTRUMENTEVE NDRKOMBTARE]...................6 NENI 23 [DINJITETI I NJERIUT]................................................................................................................................7 NENI 24 [BARAZIA PARA LIGJIT].............................................................................................................................7 NENI 25 [E DREJTA PR JETN]...............................................................................................................................7 NENI 26 [E DREJTA E INTEGRITETIT PERSONAL] ....................................................................................................7 NENI 27 [NDALIMI I TORTURS, TRAJTIMIT MIZOR, NJERZOR OSE POSHTRUES].............................................8 NENI 28 [NDALIMI I SKLLAVRIS DHE I PUNS S DETYRUAR]............................................................................8 NENI 29 [E DREJTA E LIRIS DHE SIGURIS]...........................................................................................................8 NENI 30 [T DREJAT E T AKUZUARIT] ..................................................................................................................9 NENI 31 [E DREJTA PR GJYKIM T DREJT DHE T PAANSHM] ..........................................................................9 NENI 32 [E DREJTA PR MJETE JURIDIKE] ............................................................................................................10 NENI 33 [PARIMI I LEGALITETIT DHE PROPORCIONALITETIT N RASTET PENALE] ..............................................10 NENI 34 [E DREJTA PR T MOS U GJYKUAR DY HER PR T NJJTN VEPR] ...................................................11 NENI 35 [LIRIA E LVIZJES] ..................................................................................................................................11 NENI 36 [E DREJTA E PRIVATSIS]......................................................................................................................11 NENI 37 [E DREJTA E MARTESS DHE FAMILJES].................................................................................................12 NENI 38 [LIRIA E BESIMIT, E NDRGJEGJES DHE E FES]......................................................................................12 NENI 39 [KONFESIONET FETARE]..........................................................................................................................12 NENI 40 [LIRIA E SHPREHJES] ...............................................................................................................................12 NENI 41 [E DREJTA E QASJES N DOKUMENTE PUBLIKE] ....................................................................................13 NENI 42 [LIRIA E MEDIEVE] ..................................................................................................................................13 NENI 43 [LIRIA E TUBIMIT] ...................................................................................................................................13 NENI 44 [LIRIA E ASOCIIMIT] ................................................................................................................................13 NENI 45 [T DREJTAT ZGJEDHORE DHE T PJESMARRJES] .................................................................................14 NENI 46 [MBROJTJA E PRONS] ............................................................................................................................14 NENI 47 [E DREJTA PR ARSIMIN] ........................................................................................................................14 NENI 48 [LIRIA E ARTIT DHE E SHKENCS]...........................................................................................................15 NENI 49 [E DREJTA E PUNS DHE USHTRIMIT T PROFESIONIT] ..........................................................................15-i- 4. NENI 50 [T DREJTAT E FMIJS] .........................................................................................................................15 NENI 51 [MBROJTJA SHNDETSORE DHE SOCIALE] ............................................................................................15 NENI 52 [PRGJEGJSIA PR MJEDISIN JETSOR] .................................................................................................15 NENI 53 [INTERPRETIMI I DISPOZITAVE PR T DREJTAT E NJERIUT] ..................................................................16 NENI 54 [MBROJTJA GJYQSORE E T DREJTAVE]................................................................................................16 NENI 55 [KUFIZIMI I T DREJTAVE DHE LIRIVE THEMELORE] ..............................................................................16 NENI 56 [T DREJTAT DHE LIRIT THEMELORE GJAT GJENDJES S JASHTZAKONSHME].................................16 KAPITULLI III T DREJTAT E KOMUNITETEVE DHE PJESTARVE T TYRE ...........................18 NENI 57 [PARIMET E PRGJITHSHME] ...................................................................................................................18 NENI 58 [PRGJEGJSIT E SHTETIT] ....................................................................................................................18 NENI 59 [T DREJTAT E KOMUNITETEVE DHE PJESTARVE T TYRE] ...............................................................19 NENI 60 [KSHILLI KONSULTATIV PR KOMUNITETE] .........................................................................................20 NENI 61 [PRFAQSIMI N PUNSIM N INSTITUCIONET PUBLIKE]......................................................................21 NENI 62 [PRFAQSIMI N ORGANET E PUSHTETIT LOKAL].................................................................................21 KAPITULLI IVKUVENDI I REPUBLIKS S KOSOVS ..........................................................................22 NENI 63 [PARIMET E PRGJITHSHME] ...................................................................................................................22 NENI 64 [STRUKTURA E KUVENDIT] .....................................................................................................................22 NENI 65 [KOMPETENCAT E KUVENDIT] ................................................................................................................22 NENI 66 [ZGJEDHJA DHE MANDATI] .....................................................................................................................23 NENI 67 [ZGJEDHJA E KRYETARIT DHE NNKRYETARVE]..................................................................................24 NENI 68 [SEANCAT]...............................................................................................................................................24 NENI 69 [ORARI I SEANCAVE DHE KUORUMI] ......................................................................................................25 NENI 70 [MANDATI I DEPUTETVE] ......................................................................................................................25 NENI 71 [KUALIFIKIMET DHE BARAZIA GJINORE] ................................................................................................26 NENI 72 [PAPAJTUESHMRIA] ...............................................................................................................................26 NENI 73 [PAMUNDSIA E KANDIDIMIT] ................................................................................................................26 NENI 74 [USHTRIMI I FUNKSIONIT] .......................................................................................................................27 NENI 75 [IMUNITETI] .............................................................................................................................................27 NENI 76 [RREGULLORJA E PUNS] ........................................................................................................................27 NENI 77 [KOMISIONET] .........................................................................................................................................27 NENI 78 [KOMISIONI PR T DREJTAT DHE INTERESAT E KOMUNITETEVE] .........................................................27 NENI 79 [NISMA LEGJISLATIVE]............................................................................................................................28 NENI 80 [MIRATIMI I LIGJEVE]..............................................................................................................................28 NENI 81 [LEGJISLACIONI ME INTERES VITAL].......................................................................................................29 NENI 82 [SHPRNDARJA E KUVENDIT]..................................................................................................................29 KAPITULLI V PRESIDENTI I REPUBLIKS S KOSOVS.....................................................................31 NENI 83 [STATUSI I PRESIDENTIT].........................................................................................................................31 NENI 84 [KOMPETENCAT E PRESIDENTIT].............................................................................................................31 NENI 85 [KUALIFIKIMI PR ZGJEDHJEN E PRESIDENTIT].......................................................................................33 NENI 86 [ZGJEDHJA E PRESIDENTIT] .....................................................................................................................33 NENI 87 [MANDATI DHE BETIMI] ..........................................................................................................................33 NENI 88 [PAPAJTUESHMRIA] ...............................................................................................................................33 NENI 89 [IMUNITETI] .............................................................................................................................................34 NENI 90 [MUNGESA E PRKOHSHME E PRESIDENTIT]...........................................................................................34 NENI 91 [SHKARKIMI I PRESIDENTIT]....................................................................................................................34 KAPITULLI VIQEVERIA E REPUBLIKS S KOSOVS .........................................................................36 NENI 92 [PARIMET E PRGJITHSHME] ...................................................................................................................36 NENI 93 [KOMPETENCAT E QEVERIS] .................................................................................................................36 NENI 94 [KOMPETENCAT E KRYEMINISTRIT]........................................................................................................37 NENI 95 [ZGJEDHJA E QEVERIS]..........................................................................................................................37 NENI 96 [MINISTRIT DHE PRFAQSIMI I KOMUNITETEVE] ................................................................................38 NENI 97 [PRGJEGJSIA] .......................................................................................................................................38- ii - 5. NENI 98[IMUNITETI] ........................................................................................................................................39 NENI 99[PROCEDURAT] ...................................................................................................................................39 NENI 100 [MOCIONI I VOTBESIMIT] .................................................................................................................39 NENI 101 [SHRBIMI CIVIL] ...............................................................................................................................39 KAPITULLI VIISISTEMI I DREJTSIS....................................................................................................40 NENI 102 [PARIMET E PRGJITHSHME T SISTEMIT GJYQSOR]........................................................................40 NENI 103 [ORGANIZIMI DHE JURISDIKSIONI I GJYKATAVE]...............................................................................40 NENI 104 [EMRIMI DHE SHKARKIMI I GJYQTARVE] .......................................................................................41 NENI 105 [MANDATI DHE RIEMRIMI] ...............................................................................................................41 NENI 106 [PAPAJTUESHMRIA] ..........................................................................................................................41 NENI 107 [IMUNITETI] ........................................................................................................................................42 NENI 108 [KSHILLI GJYQSOR I KOSOVS]......................................................................................................42 NENI 109 [PROKURORI I SHTETIT]......................................................................................................................43 NENI 110 [KSHILLI PROKURORIAL I KOSOVS] ...............................................................................................44 NENI 111 [AVOKATURA] ....................................................................................................................................44 KAPITULLI VIII GJYKATA KUSHTETUESE ..............................................................................................45 NENI 112 [PARIMET E PRGJITHSHME] ..............................................................................................................45 NENI 113 [JURISDIKSIONI DHE PALT E AUTORIZUARA] ...................................................................................45 NENI 114 [PRBRJA DHE MANDATI I GJYKATS KUSHTETUESE] ....................................................................46 NENI 115 [ORGANIZIMI I GJYKATS KUSHTETUESE] .........................................................................................47 NENI 116 [EFEKTI JURIDIK I VENDIMEVE] .........................................................................................................47 NENI 117 [IMUNITETI] ........................................................................................................................................47 NENI 118 [SHKARKIMI] ......................................................................................................................................47 KAPITULLI IXMARRDHNIET EKONOMIKE.........................................................................................48 NENI 119 [PARIMET E PRGJITHSHME] ..............................................................................................................48 NENI 120 [FINANCAT PUBLIKE] .........................................................................................................................48 NENI 121 [PRONA]..............................................................................................................................................49 NENI 122 [PRDORIMI I PASURIS DHE BURIMEVE NATYRORE] .......................................................................49 KAPITULLI X QEVERISJA LOKALE DHE ORGANIZIMI TERRITORIAL .........................................50 NENI 123 [PARIMET E PRGJITHSHME] ..............................................................................................................50 NENI 124 [ORGANIZIMI DHE FUNKSIONIMI I VETQEVERISJES LOKALE] ..........................................................50 KAPITULLI XISEKTORI I SIGURIS.............................................................................................................51 NENI 125 [PARIMET E PRGJITHSHME] ..............................................................................................................51 NENI 126 [FORCA E SIGURIS E KOSOVS] ........................................................................................................51 NENI 127 [KSHILLI I SIGURIS I KOSOVS] ......................................................................................................52 NENI 128 [POLICIA E KOSOVS].........................................................................................................................52 NENI 129 [AGJENCIA E KOSOVS PR INTELIGJENC] .......................................................................................53 NENI 130 [AUTORITETI CIVIL I AVIACIONIT].....................................................................................................53 NENI 131 [GJENDJA E JASHTZAKONSHME].......................................................................................................53 KAPITULLI XIIINSTITUCIONET E PAVARURA.....................................................................................55 NENI 132 [ROLI DHE KOMPETENCAT E AVOKATIT T POPULLIT]......................................................................55 NENI 133 [ZYRA E AVOKATIT T POPULLIT]......................................................................................................55 NENI 134 [KUALIFIKIMI, ZGJEDHJA DHE SHKARKIMI I AVOKATIT T POPULLIT] .............................................55 NENI 135 [RAPORTIMI I AVOKATIT T POPULLIT] .............................................................................................56 NENI 136 [AUDITORI I PRGJITHSHM I KOSOVS] ...........................................................................................56 NENI 137 [KOMPETENCAT E AUDITORIT T PRGJITHSHM T KOSOVS] .......................................................56 NENI 138 [RAPORTIMI I AUDITORIT T PRGJITHSHM T KOSOVS]...............................................................57 NENI 139 [KOMISIONI QENDROR I ZGJEDHJEVE] ...............................................................................................57 NENI 140 [BANKA QENDRORE E KOSOVS].......................................................................................................58 NENI 141 [KOMISIONI I PAVARUR I MEDIEVE]...................................................................................................58- iii - 6. NENI 142 [AGJENCIT E PAVARURA] .................................................................................................................58 KAPITULLI XIIIDISPOZITAT PRFUNDIMTARE ...................................................................................59 NENI 143 [PROPOZIMI GJITHPRFSHIRS PR ZGJIDHJEN E STATUSIT T KOSOVS] ......................................59 NENI 144 [AMENDAMENTIMI] ............................................................................................................................59 NENI 145 [VAZHDIMSIA E MARRVESHJEVE NDRKOMBTARE DHE E LEGJISLACIONIT T APLIKUESHM] .59 KAPITULLI XIV DISPOZITAT KALIMTARE..............................................................................................61 NENI 146 [PRFAQSUESI NDRKOMBTAR CIVIL].........................................................................................61 NENI 147 [AUTORITETI PRFUNDIMTAR I PRFAQSUESIT NDRKOMBTAR CIVIL]....................................61 NENI 148 [DISPOZITAT TRANSICIONALE PR KUVENDIN E KOSOVS] ..............................................................61 NENI 149 [MIRATIMI FILLESTAR I LIGJEVE ME INTERES VITAL] .......................................................................62 NENI 150 [PROCESI I EMRIMIT T GJYQTARVE DHE PROKURORVE] ............................................................62 NENI 151 [PRBRJA E PRKOHSHME E KSHILLIT GJYQSOR T KOSOVS]...................................................62 NENI 152 [PRBRJA E PRKOHSHME E GJYKATS KUSHTETUESE]..................................................................63 NENI 153 [PRANIA NDRKOMBTARE USHTARAKE] .........................................................................................64 NENI 154 [TRUPAT E MBROJTJES T KOSOVS].................................................................................................64 NENI 155 [SHTETSIA] .......................................................................................................................................64 NENI 156 [REFUGJATT DHE PERSONAT E ZHVENDOSUR BRENDA VENDIT].....................................................64 NENI 157 [AUDITORI I PRGJITHSHM I KOSOVS] ...........................................................................................65 NENI 158 [AUTORITETI QENDROR BANKAR] .....................................................................................................65 NENI 159 [PRONAT DHE NDRMARRJET N PRONSI SHOQRORE]...................................................................65 NENI 160 [NDRMARRJET N PRONSI PUBLIKE] ..............................................................................................65 NENI 161 [TRANSICIONI I INSTITUCIONEVE] ......................................................................................................65 NENI 162 [HYRJA N FUQI] ................................................................................................................................66 - iv - 7. Ne, Populli i Kosovs, T vendosur pr t ndrtuar nj ardhmri t Kosovs si nj vend i lir, demokratik dhe paqedashs, i cili do t jet atdhe i t gjith qytetarve t vet; T prkushtuar pr krijimin e nj shteti t qytetarve t barabart, i cili do t garantoj t drejtat e secilit qytetar, lirit qytetare dhe barazin e t gjith qytetarve para ligjit; T zotuar q Kosova t jet shtet i mirqenies ekonomike dhe i prosperitetit social; T sigurt q shteti i Kosovs do t kontribuoj n stabilitetin e rajonit dhe t mbar Evrops, duke krijuar marrdhnie t fqinjsis dhe t bashkpunimit t mir me t gjitha shtetet fqinje; T bindur q shteti i Kosovs do t jet antar i denj i familjes s shteteve paqedashse n Bot; Me synimin q shteti i Kosovs t prfshihet n proceset integruese Euro-Atlantike; N mnyr solemne, miratojm Kushtetutn e Republiks s Kosovs.-v- 8. Kapitulli I Dispozitat Themelore Neni 1[Prkufizimi i Shtetit]1. Republika e Kosovs sht shtet i pavarur, sovran, demokratik, unik, dhe i pandashm.2. Republika e Kosovs sht shtet i shtetasve t vet. Republika e Kosovs ushtron autoritetin esaj bazuar n respektimin e t drejtave dhe lirive t qytetarve t vet dhe t gjith individvebrenda kufijve t saj.3. Republika e Kosovs nuk ka pretendime territoriale ndaj asnj shteti ose pjese t ndonjshteti dhe nuk do t krkoj t bashkohet me asnj shtet ose pjes t ndonj shteti. Neni 2[Sovraniteti]1. Sovraniteti i Republiks s Kosovs buron nga populli, i takon popullit dhe ushtrohet, npajtim me Kushtetutn, nprmjet prfaqsuesve t zgjedhur, me referendum, si dhe nforma t tjera, n pajtim me dispozitat e ksaj Kushtetute.2. Sovraniteti dhe integriteti territorial i Republiks s Kosovs sht i pacenueshm, ipatjetrsueshm dhe i pandashm dhe mbrohet me t gjitha mjetet e prcaktuara me ktKushtetut dhe me ligj.3. Republika e Kosovs, me qllim t ruajtjes s paqes dhe mbrojtjes s interesave shtetrore,mund t marr pjes n sisteme t siguris ndrkombtare. Neni 3[Barazia para Ligjit]1. Republika e Kosovs sht shoqri shumetnike, e prbr nga shqiptart dhe komunitetettjera e cila qeveriset n mnyr demokratike, me respektim t plot t sundimit t ligjit,prmes institucioneve t veta legjislative, ekzekutive dhe gjyqsore.2. Ushtrimi i autoritetit publik n Republikn e Kosovs bazohet n parimet e barazis paraligjit t t gjith individve dhe n respektimin e plot t t drejtave dhe lirive themelore tnjeriut, t pranuara ndrkombtarisht, si dhe n mbrojtjen e t drejtave dhe n pjesmarrjen et gjitha komuniteteve dhe pjestarve t tyre. Neni 4[Forma e Qeverisjes dhe Ndarja e Pushtetit]1. Kosova sht Republik demokratike e bazuar n parimin e ndarjes s pushteteve dhekontrollit e balancimit n mes tyre, sikurse sht prcaktuar me kt Kushtetut.-1- 9. 2. Kuvendi i Republiks s Kosovs ushtron pushtetin legjislativ.3. Presidenti i Republiks s Kosovs prfaqson unitetin e popullit. Presidenti i Republiks sKosovs sht prfaqsues legjitim i vendit brenda dhe jasht dhe garantues i funksionimitdemokratik t institucioneve t Republiks s Kosovs, n pajtim me kt Kushtetut.4. Qeveria e Republiks s Kosovs sht prgjegjse pr zbatimin e ligjeve e politikaveshtetrore dhe i nnshtrohet kontrollit parlamentar.5. Pushteti gjyqsor sht unik, i pavarur dhe ushtrohet nga gjykatat.6. Gjykata Kushtetuese sht organ i pavarur i mbrojtjes s kushtetutshmris dhe bninterpretimin prfundimtar t Kushtetuts.7. Republika e Kosovs ka institucionet e veta pr mbrojtjen e rendit kushtetues dhe tintegritetit territorial, rendit dhe qetsis publike, t cilat funksionojn nn autoritetinkushtetues t institucioneve demokratike t Republiks s Kosovs. Neni 5[Gjuht]1. Gjuh zyrtare n Republikn e Kosovs jan Gjuha Shqipe dhe Gjuha Serbe.2. Gjuha Turke, Boshnjake dhe ajo Rome kan statusin e gjuhve zyrtare n nivel komune osedo t jen n prdorim zyrtar n cilindo nivel n pajtim me ligj. Neni 6[Simbolet]1. Flamuri, stema dhe himni jan simbolet shtetrore t Republiks s Kosovs t cilatpasqyrojn karakterin shumetnik t saj.2. Pamja, mnyra e prdorimit dhe mbrojtja e flamurit dhe t simboleve t tjera shtetrorerregullohen me ligj. Mnyra e prdorimit dhe e mbrojtjes s simboleve kombtare rregullohetme ligj. Neni 7[Vlerat]1. Rendi kushtetues i Republiks s Kosovs bazohet n parimet e liris, paqes, demokracis,barazis, respektimit t t drejtave dhe lirive t njeriut dhe sundimit t ligjit,mosdiskriminimit, t drejts s prons, mbrojtjes e mjedisit, drejtsis sociale, pluralizmit,ndarjes s pushtetit shtetror dhe ekonomis s tregut.-2- 10. 2. Republika e Kosovs siguron barazin gjinore si vler themelore pr zhvillimin demokratikt shoqris, mundsi t barabarta pr pjesmarrje t femrave dhe meshkujve n jetnpolitike, ekonomike, sociale, kulturore dhe n fushat t tjera t jets shoqrore. Neni 8 [Shteti Laik]Republika e Kosovs sht shtet laik dhe neutral n shtje t besimeve fetare. Neni 9 [Trashgimia Kulturore dhe Fetare]Republika e Kosovs siguron ruajtjen dhe mbrojtjen e trashgimis s vet kulturore dhe fetare. Neni 10[Ekonomia]Ekonomia e tregut me konkurrenc t lir sht baz e rregullimit ekonomik t Republiks s Kosovs. Neni 11[Valuta]1. N Republikn e Kosovs si mjet i vlefshm pagese prdoret nj valut e vetme.2. Autoriteti Qendror Bankar i Kosovs sht i pavarur dhe quhet Banka Qendrore e Republikss Kosovs. Neni 12[Pushteti Lokal]1. Njsi themelore territoriale t vetqeverisjes lokale n Republikn e Kosovs jan komunat.2. Organizimi dhe kompetencat e njsive t vetqeverisjes lokale rregullohen me ligj. Neni 13[Kryeqyteti]1. Kryeqyteti i Republiks s Kosovs sht Prishtina.2. Statusi dhe organizimi i kryeqytetit rregullohet me ligj. Neni 14[Shtetsia]Fitimi dhe humbja e s drejts s shtetsis s Republiks s Kosovs rregullohet me ligj.-3- 11. Neni 15 [Shtetasit jasht Vendit]Republika e Kosovs mbron interesat e shtetasve t saj jasht vendit, n mnyrn e prcaktuar me ligj. Neni 16 [Eprsia e Kushtetuts]1. Kushtetuta sht akti m i lart juridik i Republiks s Kosovs. Ligjet dhe aktet e tjerajuridike duhet t jen n pajtim me kt Kushtetut.2. Pushteti qeveriss buron nga Kushtetuta.3. Republika e Kosovs respekton t drejtn ndrkombtare.4. Secili person dhe organ n Republikn e Kosovs u nnshtrohet dispozitave t Kushtetuts. Neni 17 [Marrveshjet Ndrkombtare]1. Republika e Kosovs lidh marrveshje ndrkombtare dhe antarsohet n organizatandrkombtare.2. Republika e Kosovs merr pjes n bashkpunim ndrkombtar pr promovimin dhembrojtjen e paqes, siguris dhe t drejtave t njeriut. Neni 18 [Ratifikimi i Marrveshjeve Ndrkombtare]1. Kuvendi i Republiks s Kosovs me votat e dy t tretave (2/3) e t gjith deputetveratifikon marrveshjet ndrkombtare pr kto shtje: (1) territorin, paqen, aleancat, shtjet politike dhe ushtarake; (2) t drejtat dhe lirit themelore; (3) antarsimin e Republiks s Kosovs n organizata ndrkombtare; (4) marrjen prsipr t detyrimeve financiare nga ana e Republiks s Kosovs.2. Marrveshjet ndrkombtare me prjashtim t atyre n pikn 1, ratifikohen pas nnshkrimitnga Presidenti i Republiks s Kosovs.3. Presidenti i Republiks s Kosovs ose Kryeministri njoftojn Kuvendin sa her q tnnshkruhet nj marrveshje ndrkombtare. -4- 12. 4. Amendamentimi ose trheqja nga marrveshjet ndrkombtare do t ken t njejtnprocedur t vendim marrjes sikur ajo e ratifikimit t marrveshjeve ndrkombtare.5. Parimet dhe procedurat pr ratifikimin dhe kontestimin e marrveshjeve ndrkombtarerregullohen me ligj. Neni 19 [Zbatimi i s Drejts Ndrkombtare]1. Marrveshjet ndrkombtare t ratifikuara nga Republika e Kosovs, bhen pjes e sistemitt brendshm juridik pasi t botohen n Gazetn Zyrtare t Republiks s Kosovs. Atozbatohen n mnyr t drejtprdrejt, me prjashtim t rasteve kur nuk jan tvetzbatueshme dhe zbatimi i tyre krkon nxjerrjen e nj ligji.2. Marrveshjet ndrkombtare t ratifikuara dhe normat juridikisht t detyrueshme t s drejtsndrkombtare kan eprsi ndaj ligjeve t Republiks s Kosovs. Neni 20 [Bartja e Sovranitetit]1. Republika e Kosovs, n baz t marrveshjeve t ratifikuara ndrkombtare, pr shtje tcaktuara mund t kaloj kompetenca shtetrore organizatave ndrkombtare.2. Nse nj marrveshje antarsimi e ratifikuar nga Republika e Kosovs pr pjesmarrje nnj organizat ndrkombtare n mnyr eksplicite krkon zbatim t drejtprdrejt tnormave t ksaj organizate, ligji me t cilin ratifikohet marrveshja e antarsis miratohetme votat e dy t tretave (2/3) t t gjith deputetve t Kuvendit dhe ato norma kan eprsindaj ligjeve t Republiks s Kosovs. -5- 13. Kapitulli IIT Drejtat dhe Lirit Themelore Neni 21 [Parimet e Prgjithshme]1. T drejtat dhe lirit themelore t njeriut jan t pandashme, t patjetrsueshme e tpacenueshme dhe jan baz e rendit juridik t Republiks s Kosovs.2. Republika e Kosovs mbron dhe garanton t drejtat dhe lirit themelore t njeriut, tparashikuara n kt Kushtetut.3. dokush e ka pr detyr ti respektoj t drejtat e njeriut dhe lirit themelore t t tjerve.4. T drejtat dhe lirit themelore t parashikuara n Kushtetut, vlejn edhe pr personatjuridik, pr aq sa jan t zbatueshme. Neni 22 [Zbatimi i drejtprdrejti Marrveshjevedhe Instrumenteve Ndrkombtare]T drejtat dhe lirit e njeriut t garantuara me marrveshjet dhe instrumentet ndrkombtare n vijim, garantohen me kt Kushtetut, zbatohen drejtprdrejt n Republikn e Kosovs dhe kan prioritet, n rast konflikti, ndaj dispozitave e ligjeve dhe akteve t tjera t institucioneve publike: (1) Deklarata Universale pr t Drejtat e Njeriut; (2) Konventa Evropiane pr Mbrojtjen e t Drejtave dhe Lirive Themelore t Njeriutdhe Protokollet e saj; (3) Konventa Ndrkombtare pr t Drejtat Civile e Politike dhe Protokollet e saj; (4) Konventa Korniz e Kshillit t Evrops pr Mbrojtjen e Pakicave Kombtare; (5) Konventa pr Eliminimin e t gjitha Formave t Diskriminimit Racor; (6) Konventa pr Eliminimin e t gjitha Formave t Diskriminimit ndaj Gruas; (7) Konventa pr t Drejtat e Fmijs; (8) Konventa kundr Torturs dhe Trajtimeve e Ndshkimeve t tjera Mizore,Jonjerzore dhe Poshtruese.-6- 14. Neni 23[Dinjiteti i Njeriut]Dinjiteti i njeriut sht i pacenueshm dhe sht baz e t gjitha t drejtave dhe lirive themelore t njeriut. Neni 24[Barazia para Ligjit]1. T gjith jan t barabart para ligjit. dokush gzon t drejtn e mbrojtjes s barabartligjore, pa diskriminim.2. Askush nuk mund t diskriminohet n baz t racs, ngjyrs, gjinis, gjuhs, fes,mendimeve politike ose t tjera, prejardhjes kombtare a shoqrore, lidhjes me ndonjkomunitet, prons, gjendjes ekonomike, sociale, orientimit seksual, lindjes, aftsis skufizuar ose ndonj statusi tjetr personal.3. Parimet e mbrojtjes s barabart ligjore nuk parandalojn vnien e masave t nevojshme prmbrojtjen dhe prparimin e t drejtave t individve dhe grupeve q jan n pozit tpabarabart. Masat e tilla do t zbatohen vetm derisa t arrihet qllimi pr t cilin jan vnato. Neni 25[E Drejta pr Jetn]1. Secili individ gzon t drejtn pr jetn.2. Dnimi me vdekje sht i ndaluar. Neni 26[E Drejta e Integritetit Personal]Secili person gzon t drejtn e respektimit t integritetit fizik dhe psikik t tij/saj, q prfshin: (1)t drejtn q t marr vendime lidhur me reprodukimin, sipas rregullave dhe procedurave t prcaktuara me ligj; (2)t drejtn q t ket kontroll mbi trupin e saj/tij n pajtim me ligjin; (3)t drejtn q t mos i nnshtrohet trajtimit mjeksor kundr vullnetit t tij/saj n pajtim me ligjin; (4)t drejtn q t mos marr pjes n eksperimente mjeksore ose shkencore, pa plqimin paraprak t saj/tij. -7- 15. Neni 27 [Ndalimi i Torturs, Trajtimit Mizor, njerzor ose Poshtrues]Askush nuk i nnshtrohet torturs, ndshkimit a trajtimit mizor, njerzor ose poshtrues. Neni 28 [Ndalimi i Skllavris dhe i Puns s Detyruar]1. Askush nuk mund t mbahet n skllavri ose n pozit t ngjashme me skllavrin.2. Askush nuk mund t shtrngohet pr t kryer pun t detyruar. Pun e detyruar nukkonsiderohet puna ose shrbimi i prcaktuar me ligj pr personat e dnuar me vendim tforms s prer gjat vuajtjes s dnimit ose n raste t Gjendjes s Jashtzakonshme, tshpallur sipas rregullave t prcaktuara me kt Kushtetut.3. Trafikimi i qenieve njerzore sht i ndaluar. Neni 29 [E Drejta e Liris dhe Siguris]1. Secilit i garantohet e drejta e liris dhe siguris. Askush nuk mund t privohet nga liria meprjashtim t rasteve t parapara me ligj dhe me vendim t gjykats kompetente, si n vijim: (1) pas shpalljes s dnimit me burgim pr kryerjen e veprs penale; (2) pr dyshim t bazuar pr kryerje t veprs penale, vetm kur privimi nga liria me njbaz t arsyeshme konsiderohet i domosdoshm pr t parandaluar kryerjen e njvepre tjetr penale dhe vetm pr nj periudh t shkurtr kohore para gjykimit nmnyrn e prcaktuar me ligj; (3) pr mbikqyrjen e t miturit pr qllime edukimi ose pr shoqrimin e tij/saj n njinstitucion kompetent, sipas nj urdhri t ligjshm; (4) pr mbikqyrje shndetsore t personit, i cili pr shkak t smundjes paraqet rrezikpr shoqrin; (5) pr hyrje t paligjshme n Republikn e Kosovs ose pas urdhrit t ligjshm prlargim ose ekstradim.2. dokush q privohet nga liria, duhet t vihet n dijeni menjher, pr arsyet e privimit, ngjuhn q ajo/ai e kupton. Njoftimi me shkrim mbi arsyet e privimit duhet t bhet sa mshpejt q t jet e mundshme. dokush q privohet nga liria pa urdhr t gjykats, brendadyzet e tet (48) orsh duhet t drgohet prpara gjyqtarit, i cili vendos pr paraburgimin oselirimin e tij/saj, jo m von se dyzet e tet (48) or nga momenti kur personi i privuar shtsjell para gjykats. dokush q arrestohet, ka t drejtn q t nxirret n gjykim brenda njperiudhe t arsyeshme, ose t lirohet n pritje t gjykimit, me prjashtim kur gjyqtari-8- 16. konstaton se personi prbn rrezik pr komunitetin ose ka rrezik pr ikjen e saj/tij paragjykimit.3. dokush q privohet nga liria, duhet t njoftohet menjher se ka t drejt t mos jap asnjdeklarat dhe se ka t drejt pr mbrojts sipas zgjedhjes s tij/saj dhe ka t drejt q pavones t informoj pr kt personin sipas zgjedhjes s vet.4. dokush q i hiqet liria me arrest ose ndalim, gzon t drejtn q t prdor mjete juridikepr t sfiduar ligjshmrin e arrestit ose t ndalimit. Rasti do t vendoset nga gjykata brendanj afati sa m t shkurtr dhe nse arresti ose ndalimi sht i paligjshm, do t urdhrohetlirimi i personit.5. dokush q sht ndaluar ose arrestuar n kundrshtim me dispozitat e ktij neni, gzon tdrejtn e kompensimit n mnyrn e parashikuar me ligj.6. Personi q vuan dnimin, ka t drejt t ankohet pr kushtet e privimit nga liria, n mnyrne prcaktuar me ligj. Neni 30[T Drejat e t Akuzuarit]dokush q akuzohet pr vepr penale, gzon t drejtat minimale n vijim: (1) t njoftohet menjher n gjuhn q kupton, pr natyrn dhe shkakun e akuzs kundrsaj/tij; (2) t njoftohet pr t drejtat e tij/saj sipas ligjit; (3) t ket koh, mundsi dhe mjete t mjaftueshme pr t prgatitur mbrojtjen e vet; (4) t ket ndihmn pa pages t nj prkthyesi, kur nuk flet ose nuk kupton gjuhn n tciln zhvillohet gjykimi; (5) t ket ndihmn e nj mbrojtsi q e zgjedh, t komunikoj lirisht me t dhe, nse nukka mjete t mjaftueshme, ti sigurohet mbrojtja falas; (6) t mos shtrngohet pr t dshmuar kundr vetvetes ose pr t pranuar fajsin e vet. Neni 31[E Drejta pr Gjykim t Drejt dhe t Paanshm]1. dokujt i garantohet mbrojtje e barabart e t drejtave n procedur para gjykatave, organevet tjera shtetrore dhe bartsve t kompetencave publike.-9- 17. 2. dokush gzon t drejtn pr shqyrtim publik t drejt dhe t paanshm lidhur me vendimetpr t drejtat dhe obligimet ose pr cilndo akuz penale q ngrihet kundr saj/tij brenda njafati t arsyeshm, nga nj gjykat e pavarur dhe e paanshme, e themeluar me ligj.3. Gjykimi sht publik, me prjashtim t rasteve kur gjykata, n rrethana t veanta,konsideron se, n t mir t drejtsis, sht i domosdoshm prjashtimi i publikut, ose iprfaqsuesve t medieve, sepse prania e tyre do t prbnte rrezik pr rendin publik osesigurin kombtare, interesat e t miturve, ose pr mbrojtjen e jets private t palve nproces, n mnyrn e prcaktuar me ligj.4. dokush i akuzuar pr vepr penale ka t drejt t'u bj pyetje dshmitarve dhe t krkojparaqitjen e detyrueshme t dshmitarve, t ekspertve dhe t personave t tjer, t ciltmund t sqarojn faktet.5. dokush i akuzuar pr vepr penale, prezumohet t jet i pafajshm derisa t mos dshmohetfajsia e tij/saj, n pajtim me ligjin.6. Ndihma juridike falas do tu mundsohet atyre q nuk kan mjete t mjaftueshme financiare,nse nj ndihm e till sht e domosdoshme pr t siguruar qasjen efektive n drejtsi.7. Procedurat gjyqsore q prfshijn t miturit rregullohen me ligj, duke respektuar rregullatdhe procedurat e veanta pr t miturit. Neni 32 [E Drejta pr Mjete Juridike]Secili person ka t drejt t prdor mjetet juridike kundr vendimeve gjyqsore dhe administrative t cilat cenojn t drejtat ose interesat e saj/tij n mnyrn e prcaktuar me ligj. Neni 33 [Parimi i Legalitetit dhe Proporcionalitetit n Rastet Penale]1. Askush nuk mund t akuzohet ose t dnohet pr asnj vepr e cila, n momentin e kryerjes,nuk ka qen e prcaktuar me ligj si vepr penale, me prjashtim t veprave t cilat, n kohne kryerjes s tyre, sipas s drejts ndrkombtare, prbnin gjenocid, krime lufte ose krimekundr njerzimit.2. Dnimi i shqiptuar pr nj vepr penale nuk mund t jet m i ashpr sesa ka qen iprcaktuar me ligj n kohn e kryerjes s veprs.3. Ashprsia e dnimit nuk mund t jet n disproporcion me veprn penale.4. Dnimet prcaktohen n baz t ligjit q ka qen n fuqi n kohn e kryerjes s veprspenale, me prjashtim t veprave pr t cilat ligji i mvonshm i aplikueshm sht m ifavorshm pr kryesin e veprs. - 10 - 18. Neni 34 [E Drejta pr t mos u Gjykuar dy her pr t njjtn Vepr]Askush nuk mund t gjykohet m shum se nj her pr t njjtn vepr penale. Neni 35 [Liria e Lvizjes]1. Shtetasit e Republiks s Kosovs dhe t huajt q jan banor t ligjshm t Kosovs, kan tdrejt t lvizin lirisht n Republikn e Kosovs dhe t zgjedhin vendbanimin.2. Secili person ka t drejt t largohet nga vendi. Kufizimet e ksaj t drejte rregullohen meligj, nse ato jan t nevojshme pr procedurn ligjore, zbatimin e vendimit t gjykats osepr t prmbushur obligimin pr mbrojtjen e shtetit.3. Shtetasve t Republiks s Kosovs nuk do tu ndalohet hyrja n Republikn e Kosovs.4. Shtetasit e Republiks s Kosovs nuk mund t ekstradohen nga Kosova kundr vullnetit ttyre, me prjashtim t rasteve kur me ligj dhe marrveshjet ndrkombtare sht prcaktuarndryshe.5. E drejta e t huajve pr t hyr n Republikn e Kosovs dhe pr tu vendosur n vend,rregullohet me ligj. Neni 36 [E Drejta e Privatsis]1. dokush gzon t drejtn q ti respektohet jeta private dhe familjare, pacenueshmria ebaness dhe fshehtsia e korrespondencs, telefonis dhe e komunikimeve t tjera.2. Kontrollet e cilsdo banese ose cilitdo objekti privat, q mendohet se jan t domosdoshmepr hetimin e krimit, mund t bhen vetm deri n shkalln e domosdoshme dhe vetm pasmiratimit nga ana e gjykats, pas shpjegimit t arsyeve pse nj kontroll i till sht idomosdoshm. Shmangia nga kjo rregull lejohet, nse sht e domosdoshme pr arrestim tligjshm, pr mbledhjen e provave q ka rrezik t humbasin ose pr mnjanimin e rrezikut tdrejtprdrejt dhe serioz pr njerzit dhe pr pasuri, n mnyrn e prcaktuar me ligj. Gjykataduhet q t miratoj veprimet e tilla n mnyr retroaktive.3. Fshehtsia e korrespondencs, telefonis dhe komunikimit tjetr, sht e drejt epacenueshme. Kjo e drejt mund t kufizohet vetm prkohsisht, n baz t vendimitgjyqsor, nse sht e domosdoshme pr ecurin e procedurs penale ose pr mbrojtjen evendit, n mnyrn e parashikuar me ligj.4. Secili person gzon t drejtn e mbrojtjes s t dhnave personale. Mbledhja, ruajtja, qasja,korrigjimi dhe shfrytzimi i tyre rregullohet me ligj. - 11 - 19. Neni 37[E Drejta e Martess dhe Familjes]1. N baz t plqimit t lir, dokush gzon t drejtn t martohet dhe t drejtn q t krijojfamilje n pajtim me ligjin.2. Martesa dhe zgjidhja e saj rregullohen me ligj dhe bazohen n barazin e bashkshortve.3. Familja gzon mbrojtje t veant t shtetit, n mnyrn e rregulluar me ligj. Neni 38[Liria e Besimit, e Ndrgjegjes dhe e Fes]1. Liria e besimit, e ndrgjegjes dhe e fes, sht e garantuar.2. Liria e besimit, e ndrgjegjes dhe e fes ngrthen t drejtn pr t pranuar dhe pr tmanifestuar fen, t drejtn pr t shfaqur bindjet personale dhe t drejtn pr t pranuar oserefuzuar pr t qen antar i nj bashksie ose grupi fetar.3. Askush nuk mund t detyrohet ose t ndalohet, n kundrshtim me ndrgjegjen e vet, q tmarr pjes n praktikimin e fes si dhe t bj publike bindjet ose besimin e tij/saj.4. Liria e manifestimit t fes, e besimit dhe e ndrgjegjes mund t kufizohet me ligj, nse njgj e till sht e domosdoshme pr mbrojtjen e siguris dhe rendit publik, t shndetit, ose tt drejtave t personave t tjer. Neni 39[Konfesionet Fetare]1. Republika e Kosovs siguron dhe mbron autonomin fetare dhe monumentet fetare brendaterritorit t saj.2. Konfesionet fetare jan t lira q t rregullojn pavarsisht organizimin e vet t brendshm,veprimtarit fetare, si dhe ritet fetare.3. Konfesionet fetare kan t drejt t themelojn shkolla fetare dhe institucione bamirse npajtim me kt Kushtetut dhe me ligj. Neni 40[Liria e Shprehjes]1. Liria e shprehjes sht e garantuar. Liria e shprehjes prfshin t drejtn pr t shprehur, pr tshprndar dhe pr t marr informacione, mendime dhe mesazhe t tjera, pa u penguar ngaaskush.- 12 - 20. 2. Liria e shprehjes mund t kufizohet me ligj n raste kur nj gj e till sht e domosdoshmepr parandalimin e nxitjes dhe provokimit t dhuns dhe armiqsive n baza t urrejtjesracore, kombtare, etnike ose fetare. Neni 41 [E Drejta e Qasjes n Dokumente Publike]1. Secili person gzon t drejtn t qasjes n dokumente publike.2. Dokumentet q mbajn institucionet publike dhe organet e pushtetit shtetror, jan publike,me prjashtim t informacioneve q jan t kufizuara me ligj, pr shkak t privatsis, tsekreteve afariste ose t informacioneve t klasifikuara t siguris. Neni 42 [Liria e Medieve]1. Garantohet liria dhe pluralizmi i medieve.2. Censura sht e ndaluar. Askush nuk mund t pengoj shprndarjen e informacionit ose tideve nprmjet medieve, me prjashtim t rasteve kur nj gj e till sht e domosdoshmepr parandalimin e nxitjes dhe provokimit t dhuns dhe armiqsive n baza t urrejtjesracore, kombtare, etnike ose fetare.3. dokush ka t drejt t korrigjoj informacionin e pavrtet, jo t plot ose t pasakt tpublikuar, nse cenon t drejtat ose interesat e saj/tij, n pajtim me ligjin. Neni 43 [Liria e Tubimit]Liria e tubimit paqsor sht e garantuar. Secili person gzon t drejtn pr t organizuar tubime, protesta dhe demonstrata, si dhe t drejtn pr t marr pjes n to. Kto t drejta mund t kufizohen me ligj, nse sht e domosdoshme pr t siguruar rendin publik, shndetin publik, sigurin kombtare, ose mbrojtjen e t drejtave t t tjerve. Neni 44 [Liria e Asociimit]1. Liria e asociimit sht e garantuar. Liria e asociimit ngrthen t drejtn e secilit pr tthemeluar nj organizat pa pasur nevoj t siguroj leje, pr t qen ose pr t mos qenantar i nj organizate, si dhe pr t marr pjes n aktivitete t nj organizate.2. Liria pr t themeluar sindikata dhe pr tu organizuar, me qllim q t mbrohen interesat,sht e garantuar. Kufizimi i ksaj t drejte mund t bhet me ligj pr kategori t veanta tpunonjsve. - 13 - 21. 3. Organizatat ose aktivitetet q kan pr qllim cenimin e rendit kushtetues, shkeljen e lirivedhe t drejtave t njeriut, ose nxitjen e urrejtjes racore, kombtare, etnike a fetare, mund tndalohen me vendim gjyqsor t gjykats kompetente. Neni 45[T Drejtat Zgjedhore dhe t Pjesmarrjes]1. do shtetas i Republiks s Kosovs q ka arritur moshn tetmbdhjet vje, qoft edheditn e zgjedhjeve, gzon t drejtn t zgjedh dhe t zgjedhet, me prjashtim kur kjo e drejti kufizohet me vendim gjyqsor.2. Vota sht personale, e barabart, e lir dhe e fsheht.3. Institucionet shtetrore mbshtesin mundsit pr pjesmarrjen e donjrit n aktivitetepublike dhe t drejtn e secilit pr t ndikuar n mnyr demokratike n vendimet e organevepublike. Neni 46[Mbrojtja e Prons]1. E drejta e prons sht e garantuar.2. Shfrytzimi i prons rregullohet me ligj, n pajtim me interesin publik.3. Askush nuk do t privohet n mnyr arbitrare nga prona. Republika e Kosovs ose autoritetipublik i Republiks s Kosovs mund t bj ekspropriimin e prons nse ky ekspropriimsht i autorizuar me ligj, sht i nevojshm ose i prshtatshm pr arritjen e qllimit publikose prkrahjen e interesit publik, dhe pasohet me sigurimin e kompensimit t menjhershmdhe adekuat pr personin ose personat prona e t cilave ekspropriohet.4. Kontestet q lindin nga akti i Republiks s Kosovs ose autoritetit publik t Republiks sKosovs pr t cilat pretendohet se prbjn ekspropriimin, do t zgjidhen nga gjykatakompetente.5. Prona intelektuale mbrohet me ligj. Neni 47[E Drejta pr Arsimin]1. Secili person gzon t drejtn e shkollimit themelor pa pages. Shkollimi i detyrueshmrregullohen me ligj dhe financohet nga fondet publike.2. Institucionet publike sigurojn pr secilin person mundsi t barabarta pr tu arsimuar, sipasaftsive dhe nevojave t veanta t tij/saj.- 14 - 22. Neni 48[Liria e Artit dhe e Shkencs]1. Liria e krijimtaris artistike dhe shkencore sht e garantuar.2. Liria akademike sht e garantuar. Neni 49[E Drejta e Puns dhe Ushtrimit t Profesionit]1. E drejta e puns garantohet.2. Secili person sht i lir t zgjedh profesionin dhe vendin e puns. Neni 50[T Drejtat e Fmijs]1. Fmijt gzojn t drejtn e mbrojtjes dhe t kujdesit t domosdoshm pr mirqenien e tyre.2. Fmijt e lindur jasht martese, kan t drejta t barabarta me t lindurit n martes.3. Secili fmij gzon t drejtn pr t qen i mbrojtur nga dhuna, keqtrajtimi dhe eksploatimi.4. T gjitha veprimet q kan t bjn me fmijt, t ndrmarra qoft nga institucionet epushtetit publik, qoft nga institucionet private, do t jen n interesin m t mir t fmijve.5. Secili fmij gzon t drejtn pr raporte t rregullta personale dhe kontakte t drejtprdrejtame prindrit e vet, me prjashtim kur institucioni kompetent prcakton se nj gj e till shtn kundrshtim me interesat m t mira t fmijs. Neni 51[Mbrojtja Shndetsore dhe Sociale]1. Kujdesi shndetsor dhe sigurimi social rregullohen me ligj.2. Sigurimi social themelor, q ka t bj me papunsin, smundjen, aftsit e kufizuara dhemoshn e shtyr, rregullohet me ligj. Neni 52[Prgjegjsia pr Mjedisin Jetsor]1. Natyra dhe biodiversiteti, mjedisi jetsor dhe trashgimia kombtare, jan prgjegjsi prsecilin.2. Institucionet e pushtetit publik angazhohen pr ti garantuar secilit mundsin q t ndikojn vendimet q kan t bjn me mjedisin jetsor ku ajo/ai jeton.- 15 - 23. 3. Ndikimi n mjedisin jetsor merret parasysh nga institucionet publike n procesin e marrjess vendimeve. Neni 53[Interpretimi i Dispozitave pr t Drejtat e Njeriut]T drejtat njeriut dhe lirit themelore t garantuara me kt Kushtetut, interpretohen n harmoni me vendimet gjyqsore t Gjykats Evropiane pr t Drejtat e Njeriut. Neni 54[Mbrojtja Gjyqsore e t Drejtave]dokush gzon t drejtn e mbrojtjes gjyqsore n rast t shkeljes ose mohimit t ndonj t drejte t garantuar me kt Kushtetut ose me ligj, si dhe t drejtn n mjete efektive ligjore nse konstatohet se nj e drejt e till sht shkelur. Neni 55[Kufizimi i t Drejtave dhe Lirive Themelore]1. T drejtat dhe lirit themelore t garantuara me kt Kushtetut, mund t kufizohen vetmme ligj.2. T drejtat dhe lirit themelore t garantuara me kt Kushtetut, mund t kufizohen vetmderi n at mas sa sht e domosdoshme q, n nj shoqri t hapur dhe demokratike, tprmbushet qllimi pr t cilin lejohet kufizimi.3. Kufizimet e t drejtave dhe lirive themelore t garantuara me kt Kushtetut, nuk mund tbhen pr qllime t tjera, prve atyre pr t cilat jan prcaktuar.4. Me rastin e kufizimit t t drejtave t njeriut dhe interpretimit t atyre kufizimeve, t gjithainstitucionet e pushtetit publik, dhe sidomos gjykatat, e kan pr detyr ti kushtojn kujdesesencs s t drejts q kufizohet, rndsis s qllimit t kufizimit, natyrs dhe vllimit tkufizimit, raportit midis kufizimit dhe qllimit q synohet t arrihet, si dhe t shqyrtojnmundsin e realizimit t atij qllimi me kufizim m t vogl.5. Kufizimi i t drejtave dhe lirive t garantuara me kt Kushtetut, nuk bn t mohoj kurrsesiesencn e s drejts s garantuar. Neni 56[T Drejtat dhe Lirit Themelore gjat Gjendjes s Jashtzakonshme]1. Shmangia nga t drejtat dhe lirit themelore q mbrohen me Kushtetut, mund t bhet vetmpas shpalljes s Gjendjes s Jashtzakonshme sipas ksaj Kushtetute dhe vetm deri nmasn sa sht e domosdoshme nn rrethanat e dhna.- 16 - 24. 2. Shmangia nga t drejtat dhe lirit themelore t garantuara me nenet 23, 24, 25, 27, 28, 29, 31,33, 34, 37 dhe 38, t Kushtetuts nuk sht e lejuar n kurrfar rrethanash. - 17 - 25. Kapitulli IIIT Drejtat e Komuniteteve dhe Pjestarve t tyre Neni 57 [Parimet e Prgjithshme]1. Banort q i prkasin nj grupi t njjt kombtar ose etnik, gjuhsor ose fetar, tradicionalishtt pranishm n territorin e Republiks s Kosovs (Komunitetet), gzojn t drejta tveanta, t prcaktuara me kt Kushtetut, krahas t drejtave dhe lirive themelore t njeriut,t prcaktuara n Kapitullin II t ksaj Kushtetute.2. do pjestar i komunitetit do t ket t drejtn q t zgjedh lirisht nse do t trajtohet ose tmos trajtohet si pjestar i komunitetit dhe nga kjo zgjedhje ose nga ushtrimi i t drejtave qndrlidhen me kt zgjedhje, nuk do t rezultoj asnj diskriminim.3. Pjestart e komuniteteve do t ken t drejt q t shprehin, t avancojn dhe t zhvillojnlirisht identitetin dhe atributet e tyre si komunitet.4. Ushtrimi i ktyre t drejtave do t bart me vete detyrimet dhe prgjegjsit pr t vepruar npajtim me ligjin e Republiks s Kosovs, dhe nuk i cenon t drejtat e t tjerve. Neni 58 [Prgjegjsit e Shtetit]1. Republika e Kosovs siguron kushtet e duhura, t cilat u mundsojn komuniteteve dhepjestarve t tyre q t ruajn, t mbrojn dhe t zhvillojn identitetin e tyre. Qeveria do tprkrah veanrisht nismat kulturore t komuniteteve dhe pjestarve t tyre, prfshir ktuedhe nprmjet ndihms financiare.2. Republika e Kosovs do t promovoj frymn e tolerancs, dialogut dhe do t mbshtespajtimin ndrmjet komuniteteve dhe do t respektoj standardet e prcaktuara me KonventnKorniz t Kshillit t Evrops pr Mbrojtjen e Pakicave Kombtare dhe me KartnEvropiane pr Gjuht Rajonale ose t Pakicave.3. Republika e Kosovs do t ndrmerr t gjitha masat e nevojshme pr t mbrojtur personat tcilt mund tu nnshtrohen krcnimeve ose veprimeve diskriminuese, armiqsis a dhuns,si rrjedhoj e identitetit t tyre kombtar, etnik, kulturor, gjuhsor ose fetar.4. Republika e Kosovs, sipas nevojs, do t miratoj masa adekuate pr t promovuar njbarazi t plot dhe efektive ndrmjet pjestarve t komuniteteve n t gjitha fushat e jetsekonomike, shoqrore, politike dhe kulturore. Masat e tilla nuk do t konsiderohen t jenvepr e diskriminimit.5. Republika e Kosovs do t promovoj ruajtjen e trashgimis fetare dhe kulturore t t gjithakomuniteteve, si pjes prbrse e trashgimis s Kosovs. Republika e Kosovs do t ketdetyr t posame pr t siguruar mbrojtjen efektive t trsis s objekteve dhemonumenteve t rndsis kulturore dhe fetare pr komunitetet.- 18 - 26. 6. Republika e Kosovs ndrmerr veprime efektive kundr t gjith atyre q pengojn gzimin et drejtave t pjestarve t komuniteteve. Republika e Kosovs do t prmbahet ngapolitikat ose praktikat q kan pr qllim asimilimin, kundr vullnetit t tyre, t personave qu prkasin komuniteteve, dhe do ti mbroj ata persona nga fardo veprimi q ka pr qllimnj asimilim t till.7. Republika e Kosovs siguron, n baza jodiskriminuese, q t gjitha komunitetet dhepjestart e tyre t mund t ushtrojn t drejtat e tyre, t specifikuara me kt Kushtetut. Neni 59 [T Drejtat e Komuniteteve dhe Pjestarve t Tyre]Pjestart e komuniteteve kan t drejt q, n mnyr individuale ose si komunitet: (1) t shprehin, mbajn dhe zhvillojn kulturn e tyre dhe t ruajn elementet thelbsoret identitetit t tyre, prkatsisht fen, gjuhn, traditat dhe kulturn e tyre; (2) t marrin arsimim publik n t gjitha nivelet, n njrn nga gjuht zyrtare tRepubliks se Kosovs, sipas zgjidhjes s tyre; (3) t marrin arsimim publik parafillor, fillor dhe t mesm, n gjuhn e tyre, deri nmasn e prcaktuar me ligj, ku pragu pr themelimin e paraleleve a shkollave tveanta pr kt qllim, do t jet m i ult sesa ai q prcaktohet rndom prinstitucionet arsimore; (4) t themelojn dhe t menaxhojn institucionet private t arsimit dhe trajnimit, pr tcilat mund t jepet ndihma financiare publike, n pajtim me ligjin dhe standardetndrkombtare; (5) t prdorin gjuhn dhe alfabetin e tyre lirisht n jetn private dhe publike; (6) t prdorin gjuhn dhe alfabetin e tyre n marrdhniet e tyre me autoritetetkomunale ose me zyrat lokale t autoriteteve qendrore n fushat n t cilat ataprfaqsojn nj pjes t mjaftueshme t popullats, n pajtim me ligjin.Shpenzimet e bra pr interpretuesit ose prkthyesit, do t mbulohen nga autoritetetkompetente; (7) t prdorin dhe t shfaqin simbolet e komunitetit, n pajtim me ligjin dhe standardetndrkombtare; (8) t regjistrojn emrat personal n formn e tyre origjinale dhe n shkrimin e gjuhss tyre, si dhe emrat e tyre ti kthejn n formn origjinale, nse u jan ndryshuarme dhun;- 19 - 27. (9) t ken emrtime lokale, emrtime t rrugve dhe tregues t tjer topografik, qpasqyrojn dhe jan t ndjeshm ndaj karakterit shumetnik dhe shumgjuhsor tzons prkatse; (10) t ken qasje t garantuar dhe prfaqsim t veant n mediet transmetuese publike si dhe programet n gjuhn e tyre, n pajtim me ligjin dhe standardet ndrkombtare; (11) t krijojn dhe t prdorin mediet e tyre vetjake, prfshir ktu ofrimin e informacioneve n gjuhn e tyre, ndr t tjera, prmes gazetave ditore e shrbimeve kabllore, dhe prdorimin e nj numri t rezervuar t frekuencave pr mediet elektronike, n pajtim me ligjin dhe standardet ndrkombtare. Republika e Kosovs do t marr t gjitha masat e nevojshme pr sigurimin e nj plani ndrkombtar t frekuencave, pr ti mundsuar komunitetit Serb n Kosov qasje n nj kanal televiziv t pavarur, t licencuar n gjuhn Serbe, n mbar Republikn e Kosovs; (12) t gzojn kontakte t papenguara ndrmjet tyre prbrenda Republiks s Kosovs, dhe t themelojn e t mbajn kontakte t lira dhe paqsore me personat n cilindo shtet, sidomos me ata q kan t prbashkt identitetin etnik, kulturor, gjuhsor a fetar, ose trashgimin e prbashkt kulturore, n pajtim me ligjin dhe standardet ndrkombtare; (13) t gzojn kontakte t papenguara me dhe t marrin pjes, pa diskriminim, n aktivitetet e organizatave joqeveritare lokale, rajonale dhe ndrkombtare; (14) t themelojn shoqata t kulturs, artit, shkencs dhe arsimit, si dhe shoqata t studiuesve e shoqata t tjera pr shprehjen, avancimin dhe zhvillimin e identitetit t tyre. Neni 60 [Kshilli Konsultativ pr Komunitete]1. Nj Kshill Konsultativ pr Komunitete vepron nn autoritetin e Presidentit t Republiks sKosovs, n t t cilin prfaqsohen t gjitha komunitetet.2. Kshilli Konsultativ pr Komunitete prbhet, prve t tjersh, nga prfaqsues tasociacioneve t komuniteteve.3. Mandati i Kshillit Konsultativ pr Komunitete prfshin: (1) ofrimin e nj mekanizmi pr shkmbimin e rregullt ndrmjet komuniteteve dheQeveris s Kosovs; (2) mundsin e komuniteteve pr t komentuar n nj faz t hershme nismat legjislativedhe politike, t cilat mund t prgatiten nga Qeveria, pr t sugjeruar nisma t tilla- 20 - 28. dhe pr t krkuar q pikpamjet e tyre t prfshihen n projektet dhe programetprkatse; (3) do prgjegjsi a funksion tjetr, n pajtim me ligjin. Neni 61 [Prfaqsimi n Punsim n Institucionet Publike]Komunitetet dhe pjestart e tyre do t ken t drejt pr prfaqsim t barabart n punsim n organet publike dhe ndrmarrjet publike n t gjitha nivelet, prfshir ktu veanrisht n shrbimin policor n zonat e banuara me komunitetin prkats, duke respektuar n t njjtn koh rregullat q kan t bjn me kompetencn dhe integritetin e qeverisjes s administrats publike. Neni 62 [Prfaqsimi n Organet e Pushtetit Lokal]1. N komunat n t cilat s paku dhjet pr qind (10%) t banorve u prkasin komuniteteve,t cilat n ato komuna nuk jan shumic, posti i zvendskryetarit pr komunitete t kuvenditt komuns do t rezervohet pr nj prfaqsues nga radht e ktyre komuniteteve.2. Postin e zvendskryetarit do ta mbaj kandidati q i prket popullats q nuk sht shumic,q ka marr shumicn e votave n listn e hapur t kandidatve pr zgjedhje pr kuvendin ekomuns.3. Zvendskryetari pr komunitetet, do t promovoj dialog ndrmjet komuniteteve dheshrben si pik formale e kontaktit pr adresimin e brengave dhe interesave t komuniteteveq nuk jan shumic n takimet e kuvendit t komuns dhe n punt e saj. Zvendskryetarigjithashtu sht prgjegjs pr shqyrtimin e ankesave q parashtrohen nga komunitetet osepjestart e tyre, nse aktet a vendimet e kuvendit t komuns shkelin t drejtat e tyre tgarantuara me Kushtetut. Zvendskryetari kto shtje ia referon kuvendit t komuns,pr rishqyrtimin e aktit a t vendimit t marr.4. N rast se kuvendi i komuns vendos q t mos rishqyrtoj aktin a vendimin e vet, ose nsezvendskryetari vlerson se, edhe pas rishqyrtimit rezultati prbn shkelje t t drejtave tgarantuara me Kushtetut, ai/ajo mund t parashtroj shtjen drejtprdrejt n GjykatnKushtetuese, e cila mund t vendos nse do t pranoj ta shqyrtoj rastin prkats.5. N kto komuna prfaqsimi n organin ekzekutiv pr komunitetet q nuk jan shumic nRepublikn e Kosovs sht i garantuar.- 21 - 29. Kapitulli IVKuvendi i Republiks s Kosovs Neni 63 [Parimet e Prgjithshme]Kuvendi sht institucion ligjvns i Republiks s Kosovs i zgjedhur drejtprdrejt nga populli. Neni 64 [Struktura e Kuvendit]1. Kuvendi ka njqind e njzet (120) deputet t zgjedhur me votim t fsheht bazuar n listat ehapura. Vendet n Kuvend ndahen midis t gjitha partive, koalicioneve, nismave qytetare dhekandidatve t pavarur, n prpjestim me numrin e votave t vlefshme, t fituara prej tyre,n zgjedhjet pr Kuvendin.2. N kuadr t ksaj ndarjeje, njzet (20) prej njqind e njzet (120) vendeve jan t garantuarapr prfaqsimin e komuniteteve q nuk jan shumic n Kosovs, si vijon: (1) partit, koalicionet, nismat qytetare dhe kandidatt e pavarur, t cilt jan deklaruarse prfaqsojn komunitetin Serb, do t ken numrin e vendeve n Kuvend t fituarn zgjedhjet e hapura, me minimumin dhjet (10) vende t garantuara, n rast senumri i vendeve t fituara sht m i vogl se dhjet (10); (2) partit, koalicionet, nismat qytetare dhe kandidatt e pavarur, t cilt jan deklaruarse prfaqsojn komunitetet e tjera, n Kuvend do t ken numrin e vendeve tfituara n zgjedhjet e hapura me minimumin e vendeve t garantuara si n vijim:komuniteti Rom nj (1) vend; komuniteti Ashkali nj (1) vend; komuniteti Egjiptiannj (1) vend; dhe nj (1) vend shtes do ti jepet komunitetit Rom, Ashkali, oseEgjiptian, q ka numrin m t madh t votave t prgjithshme; komuniteti Boshnjaktri (3) vende, komuniteti Turk dy (2) vende dhe komuniteti Goran nj (1) vend, nsenumri i vendeve t fituara nga secili komunitet sht m i vogl se numri i vendeve tgarantuara. Neni 65 [Kompetencat e Kuvendit]Kuvendi i Republiks s Kosovs: (1) miraton ligje, rezoluta dhe akte t tjera t prgjithshme; (2) vendos t ndryshoj Kushtetutn me dy t tretat (2/3) e votave t t gjithdeputetve t tij, prfshir dy t tretat (2/3) e t gjith deputetve q mbajn vendete rezervuara dhe t garantuara pr prfaqsuesit e komuniteteve q nuk janshumic n Kosov; (3) shpall referendum, n pajtim me ligjin; - 22 - 30. (4) ratifikon traktatet ndrkombtare; (5) miraton Buxhetin e Republiks s Kosovs; (6) zgjedh dhe shkarkon Kryetarin dhe nnkryetart e Kuvendit; (7) zgjedh dhe mund t shkarkoj Presidentin e Republiks s Kosovs n pajtim mekt Kushtetut; (8) zgjedh Qeverin dhe shpreh mosbesimin ndaj saj; (9) mbikqyr punn e Qeveris dhe t institucioneve t tjera publike, t cilat, n baz tKushtetuts dhe ligjeve, i raportojn Kuvendit; (10) zgjedh antart e Kshillit Gjyqsor t Kosovs dhe t Kshillit Prokurorial t Kosovs, n pajtim me kt Kushtetut; (11) propozon gjyqtart e Gjykats Kushtetuese; (12) mbikqyr politikn e jashtme dhe t siguris; (13) jep plqimin pr dekretin e Presidentit mbi shpalljen e Gjendjes s Jashtzakonshme; (14) vendos pr shtjet me interes t prgjithshm, t prcaktuara me ligj. Neni 66 [Zgjedhja dhe Mandati]1. Kuvendi i Kosovs zgjidhet me mandat katrvjear, duke filluar nga dita e seancskonstituive, q mbahet brenda tridhjet (30) ditsh nga dita e shpalljes zyrtare t rezultatevet zgjedhjeve.2. Zgjedhjet e rregullta pr Kuvend mbahen m s voni tridhjet (30) dit para prfundimit tmandatit, kurse n raste t shprndarjes s Kuvendit, jo m von se dyzet e pes (45) dit passhprndarjes.3. Presidenti i Republiks s Kosovs e thrret seancn e par t Kuvendit. N rast se Presidentii Republiks s Kosovs nuk sht n gjendje t thrras seancn e par, Kuvendi mblidhetpa pjesmarrjen e Presidentit.4. Mandati i Kuvendit t Kosovs mund t vazhdohet vetm n raste t Gjendjes sJashtzakonshme pr masa emergjente t mbrojtjes ose n rast t rrezikut ndaj renditkushtetues ose siguris publike t Republiks s Kosovs, dhe vetm pr aq sa zgjat Gjendjae Jashtzakonshme, si sht prcaktuar me kt Kushtetut. - 23 - 31. 5. Kushtet, zonat dhe procedurat zgjedhore, rregullohen me ligj. Neni 67 [Zgjedhja e Kryetarit dhe Nnkryetarve]1. Kuvendi i Kosovs nga radht e veta zgjedh Kryetarin dhe pes (5) nnkryetar.2. Kryetari i Kuvendit propozohet nga grupi m i madh parlamentar dhe zgjedhet me shumicne votave t t gjith deputetve t Kuvendit.3. Tre (3) nnkryetart t propozuar nga tri grupet m t mdha parlamentare, zgjidhen meshumicn e votave t t gjith deputetve t Kuvendit.4. Dy (2) nnkryetar prfaqsojn komunitetet q nuk jan shumic n Kuvend dhe atazgjidhen me shumicn e votave t t gjith deputetve. Njri nnkryetar do t jet nga radhte deputetve t Kuvendit q mbajn vendet t rezervuara ose t garantuara t komunitetitSerb, dhe tjetri nnkryetar nga radht e deputetve t Kuvendit q mbajn vende trezervuara ose t garantuara nga komunitetet tjera q nuk jan shumic.5. Kryetari dhe nnkryetart e Kuvendit shkarkohen me votn e shumics prej dy t tretave(2/3) t numrit t prgjithshm t deputetve.6. Kryetari dhe nnkryetart formojn Kryesin e Kuvendit. Kryesia sht prgjegjse prfunksionimin administrativ t Kuvendit n mnyrn e prcaktuar me Rregulloren e Puns tKuvendit.7. Kryetari i Kuvendit: (1) prfaqson Kuvendin; (2) prcakton rendin e dits, thrret dhe kryeson seancat; (3) nnshkruan aktet e miratuara nga Kuvendi; (4) ushtron edhe funksione t tjera, n baz t ksaj Kushtetute dhe Rregullores s Punst Kuvendit.8. N rast mungese ose pamundsie pr t ushtruar funksionin, Kryetarin e Kuvendit ezvendson njri nga nnkryetart. Neni 68 [Seancat]1. Mbledhjet e Kuvendit t Kosovs jan publike. - 24 - 32. 2. Mbledhjet e Kuvendit t Kosovs mund t jen t mbyllura me krkesn e Presidentit tRepubliks s Kosovs, t Kryeministrit ose t nj t trets (1/3) s deputetve, n rastet eprcaktuara me Rregulloren e Puns t Kuvendit. Vendimi miratohet n mnyr t hapur etransparente dhe krkon votn e dy t tretave (2/3) t deputetve t Kuvendit t pranishmdhe q votojn. Neni 69[Orari i Seancave dhe Kuorumi]1. Kuvendi i Kosovs punimet vjetore i zhvillon n dy sesione.2. Sesioni pranveror fillon t hnn e tret t muajit janar, kurse sesioni vjeshtor fillon t hnne dyt t muajit shtator.3. Kuvendi ka kuorum kur jan t pranishm m shum se gjysma e t gjith deputetve tKuvendit.4. Kuvendi i Kosovs mblidhet n seanc t jashtzakonshme me krkes t Presidentit tRepubliks, t Kryeministrit ose t nj t trets (1/3) t deputetve. Neni 70[Mandati i Deputetve]1. Deputett e Kuvendit jan prfaqsues t popullit dhe nuk i nnshtrohen asnj mandatidetyrues.2. Mandati i deputetit t Kuvendit t Kosovs fillon ditn e certifikimit t rezultatit t zgjedhjes.3. Mandati i deputetit mbaron ose bhet i pavlefshm, nse: (1) nuk bn betimin; (2) jep dorheqjen; (3) emrohet antar i Qeveris s Kosovs; (4) prfundon mandati i Kuvendit; (5) mungon gjasht (6) muaj rresht n seancat e Kuvendit. N raste t veanta, Kuvendi iKosovs mund t vendos ndryshe; (6) dnohet me vendim gjyqsor t forms s prer pr vepr penale me nj ose mshum vjet burgim; (7) ajo/ai vdes.- 25 - 33. 4. Vendet e liruara t deputetve n Kuvend, plotsohen menjher, n pajtim me ktKushtetut dhe me ligjin. Neni 71 [Kualifikimet dhe Barazia Gjinore]1. Secili shtetas i Republiks s Kosovs i cili sht tetmbdhjet (18) vje ose m i madh dheprmbush kriteret ligjore, mund t jet kandidat pr deputet.2. Prbrja e Kuvendit t Kosovs do t respektoj parimet e barazis gjinore t cilat jan tpranuara n pajtim me parimet ndrkombtare. Neni 72 [Papajtueshmria]Deputeti i Kuvendit t Kosovs nuk mund t mbaj ndonj post ekzekutiv n administratn publike ose n ndonj ndrmarrje n pronsi publike, dhe as t ushtroj ndonj funksion tjetr ekzekutiv, sikurse sht prcaktuar me ligj. Neni 73 [Pamundsia e Kandidimit]1. Nuk mund t kandidohen dhe as t zgjidhen deputet t Kuvendit, pa hequr dor paraprakishtnga detyra e tyre: (1) gjyqtart dhe prokurort; (2) pjestart e Forcs s Siguris t Kosovs; (3) pjestart e Policis s Kosovs; (4) pjestart e Doganave t Kosovs; (5) pjestart e Agjencis s Kosovs pr Inteligjenc; (6) udhheqsit e agjencive t pavarura; (7) prfaqsuesit diplomatik; (8) kryetart dhe antart e Komisionit Qendror t Zgjedhjeve.2. Nuk mund t kandidohen pr deputet personat e privuar nga zotsia juridike pr t vepruar,me vendim prfundimtar t gjykats.3. Kryetart dhe zyrtart e tjer, t cilt mbajn prgjegjsi ekzekutive n nivel komune, nukmund t zgjidhen si deputet t Kuvendit pa hequr dor paraprakisht nga detyra e tyre. - 26 - 34. Neni 74 [Ushtrimi i Funksionit]Deputett e Kuvendit t Kosovs ushtrojn funksionin e tyre n interesin m t mir t Republiks s Kosovs dhe n pajtim me kt Kushtetut, ligjet dhe rregullat e procedurs s Kuvendit. Neni 75 [Imuniteti]1. Deputett e Kuvendit gzojn imunitet nga ndjekja penale, padit civile ose shkarkimi prveprimet dhe vendimet e tyre brenda fushveprimit t prgjegjsive t tyre si deputet tKuvendit. Imuniteti nuk pengon ndjekjen penale t deputetve t Kuvendit pr veprimet endrmarra jasht fushveprimit t prgjegjsive s tyre si deputet t Kuvendit.2. Deputeti i Kuvendit nuk mund t arrestohet dhe as ndalohet prderisa sht duke kryerdetyrat e tij/saj si deputet i Kuvendit, pa plqimin e shumics s t gjith deputetve tKuvendit. Neni 76 [Rregullorja e Puns]Rregullat e Puns s Kuvendit miratohen me dy t tretat (2/3) e votave t t gjith deputetve t tij dhe prcaktojn organizimin e brendshm dhe mnyrn e puns s Kuvendit. Neni 77 [Komisionet]1. Kuvendi i Kosovs emron komisione t prhershme, komisione funksionale dhe komisionead hoc, q pasqyrojn prbrjen politike t Kuvendit.2. Kuvendi, me krkesn e nj t trets (1/3) s t gjith deputetve t tij, cakton komisione prnj shtje t veant, duke prfshir edhe shtje hetimore.3. S paku nj zvendskryesues i secilit komision parlamentar, do t jet nga radht ekomunitetit tjetr nga ai i kryesuesit.4. Pushtetet dhe procedurat e komisioneve prkufizohen me Rregulloren e Puns t Kuvendit. Neni 78 [Komisioni pr t Drejtat dhe Interesat e Komuniteteve]1. Komisioni pr t Drejtat dhe Interesat e Komuniteteve sht komision i prhershm iKuvendit. Ky komision prbhet nga nj e treta (1/3) e antarve q prfaqsojn grupin edeputetve t Kuvendit, t cilt mbajn vende t rezervuara a t garantuara pr komunitetinSerb, nga nj e treta (1/3) e antarve q prfaqsojn grupin e deputetve t Kuvendit, t - 27 - 35. cilt mbajn vende t rezervuara a t garantuara pr komunitetet e tjera q nuk jan shumic,dhe nj e treta (1/3) e antarve nga komuniteti shumic, t prfaqsuar n Kuvend.2. Me krkesn e cilitdo antar t Kryesis s Kuvendit, do ligj i propozuar do t dorzohet nKomisionin pr t Drejtat dhe Interesat e Komuniteteve. Komisioni, me shumicn e votave tantarve t tij, do t vendos nse do t bj rekomandime n lidhje me ligjin e propozuarbrenda dy javsh.3. Pr t siguruar q t drejtat dhe interesat e komuniteteve jan adresuar si duhet, Komisionimund ti bj rekomandime komisionit tjetr prkats ose Kuvendit.4. Komisioni, me nismn e vet, mund t propozoj ligje dhe masa t tilla t tjera brendaprgjegjsive t Kuvendit, t cilat i konsideron se jan t duhura pr t adresuar interesat ekomuniteteve. Antart e Komisionit mund t japin mendime individuale.5. Nj shtje mund ti referohet komisionit pr mendim kshillimor nga Kryesia e Kuvendit,nj komisioni tjetr, ose nj grupi t prbr nga t paktn dhjet (10) deputet t Kuvendit. Neni 79 [Nisma Legjislative]Nismn pr t propozuar ligje, mund ta marr Presidenti i Republiks s Kosovs nga fushveprimtaria e saj/tij, Qeveria, deputett e Kuvendit, ose m s paku dhjetmij qytetar, sipas mnyrs s prcaktuar me ligj. Neni 80 [Miratimi i Ligjeve]1. Ligjet, vendimet dhe aktet tjera miratohen nga Kuvendi me shumicn e votave t deputetvet pranishm dhe q votojn, prve n rastet kur sht ndryshe e prcaktuar me ktKushtetut.2. Ligji i miratuar nga Kuvendi nnshkruhet nga Kryetari i Kuvendit t Kosovs dhe shpalletnga Presidenti i Republiks s Kosovs, pasi ta ket nnshkruar brenda tet (8) ditsh pasi tket marr ligjin.3. Nse Presidenti i Republiks e kthen ligjin n Kuvend, ai/ajo duhet t theksoj arsyet ekthimit t ligjit. Presidenti i Republiks s Kosovs t drejtn e kthimit t nj ligji nKuvend, mund ta ushtroj vetm nj her.4. Kuvendi, me shumicn e votave t t gjith deputetve, vendos pr miratimin e ligjit trikthyer nga Presidenti i Republiks, dhe ligji prkats konsiderohet i shpallur.5. Nse Presidenti i Republiks s Kosovs, brenda tet (8) ditsh pas marrjes s ligjit, nuk merrasnj vendim pr shpalljen ose kthimin e tij, ligji konsiderohet i shpallur, pa nnshkrimin esaj/tij dhe publikohet n Gazetn Zyrtare.- 28 - 36. 6. Ligji hyn n fuqi pesmbdhjet (15) dit pas publikimit n Gazetn Zyrtare t Republiks sKosovs, prve nse, me vet ligj nuk prcaktohet ndryshe. Neni 81 [Legjislacioni me Interes Vital]1. Pr miratimin, ndryshimin ose shfuqizimin e ligjeve n vijim, krkohet vota e shumics sdeputetve t Kuvendit t cilt jan t pranishm dhe q votojn, si dhe t shumics sdeputetve t Kuvendit q jan t pranishm dhe q votojn, t cilt mbajn vende trezervuara ose t garantuara pr prfaqsuesit e Komuniteteve q nuk jan shumic: (1) ligjet t cilat ndryshojn kufijt e komunave, themelojn ose shuajn komuna,prkufizojn shtrirjen e pushteteve t komunave dhe pjesmarrjen e tyre nmarrdhniet ndrkomunale dhe tejkufitare; (2) ligjet t cilat zbatojn t drejtat e komuniteteve dhe pjestarve t tyre, me prjashtimt atyre t prcaktuara me Kushtetut; (3) ligjet pr prdorimin e gjuhve; (4) ligjet pr zgjedhjet lokale; (5) ligjet pr mbrojtjen e trashgimis kulturore; (6) ligjet pr lirit fetare ose pr marrveshjet me komunitetet fetare; (7) ligjet pr arsimin; (8) ligjet pr prdorimin e simboleve, prfshir simbolet e komuniteteve dhe pr festatpublike.2. Asnjri nga ligjet me interes vital, nuk mund ti nnshtrohet referendumit. Neni 82 [Shprndarja e Kuvendit]1. Kuvendi shprndahet n kto raste: (1) nse brenda afatit prej gjashtdhjet (60) ditsh nga dita e caktimit t mandataritnga Presidenti i Republiks s Kosovs, nuk mund t formohet Qeveria; (2) nse pr shprndarjen e Kuvendit votojn dy t tretat (2/3) e t gjith deputetve,shprndarja bhet me dekret t Presidentit t Republiks s Kosovs;- 29 - 37. (3) nse brenda afatit prej gjashtdhjet (60) ditsh nga dita e fillimit t procedurs s zgjedhjes, nuk zgjedhet Presidenti i Republiks s Kosovs.2. Kuvendi mund t shprndahet nga Presidenti i Republiks s Kosovs, pas votimit tsuksesshm t mosbesimit t Qeveris.- 30 - 38. Kapitulli V Presidenti i Republiks s Kosovs Neni 83[Statusi i Presidentit]Presidenti sht kreu i shtetit dhe prfaqson unitetin e popullit t Republik s Kosovs. Neni 84[Kompetencat e Presidentit]Presidenti i Republiks s Kosovs: (1) prfaqson Republikn e Kosovs brenda dhe jasht; (2) garanton funksionimin kushtetues t institucioneve t prcaktuara me ktKushtetut; (3) shpall zgjedhjet pr Kuvendin e Kosovs dhe thrret mbledhjen e par te tij; (4) nxjerr dekrete n pajtim me kt Kushtetut; (5) shpall ligjet e miratuara nga Kuvendi i Republiks s Kosovs; (6) ka t drejtn e kthimit pr rishqyrtim t ligjeve t miratuara, nse konsideron se jant dmshme pr interesat legjitime t Republiks s Kosovs ose t nj a m shumkomuniteteve t saj. T drejtn e rikthimit t nj ligji mund ta shfrytzoj vetm njher; (7) nnshkruan marrveshjet ndrkombtare n pajtim me kt Kushtetut; (8) propozon amendamente pr kt Kushtetut; (9) mund t referoj shtje kushtetuese n Gjykatn Kushtetuese; (10) udhheq politikn e jashtme t vendit; (11) pranon letrat kredenciale t shefave t misioneve diplomatike t akredituar n Republikn e Kosovs; (12) sht Komandant Suprem i Forcave t Siguris t Kosovs; (13) udhheq Kshillin Konsultativ pr Komunitete; (14) cakton mandatarin pr formimin e Qeveris, pas propozimit t partis politike ose t koalicionit, q prbn shumicn e Kuvendit; - 31 - 39. (15) emron dhe shkarkon Kryetarin e Gjykats Supreme t Kosovs me propozimin eKshillit Gjyqsor t Kosovs;(16) emron dhe shkarkon gjyqtart e Republiks s Kosovs me propozimin e KshillitGjyqsor t Kosovs;(17) emron dhe shkarkon Kryeprokurorin e Shtetit t Republiks s Kosovs, mepropozimin e Kshillit Prokuroial t Kosovs;(18) emron dhe shkarkon prokurort e Republiks s Kosovs, me propozimin tKshillit Prokurorial t Kosovs;(19) emron gjyqtart pr Gjykatn Kushtetuese, me propozimin e Kuvendit;(20) emron Komandantin e Forcave t Siguris t Kosovs, pas rekomandimit tKryeministrit;(21) s bashku me Kryeministrin, emron Drejtorin, Zvendsdrejtorin dhe Inspektorin ePrgjithshm t Agjencis s Kosovs pr Intelegjenc;(22) vendos pr shpalljen e Gjendjes s Jashtzakonshme, n konsultim me Kryeministrin;(23) mund t krkoj mbledhje t Kshillit t Siguris t Kosovs dhe i kryeson ato nkohn e Gjendjes s Jashtzakonshme;(24) vendos pr formimin e misioneve diplomatike e konsullare t Republiks s Kosovs,n baz t konsultimit me Kryeministrin;(25) emron dhe shkarkon shefat e misioneve diplomatike t Republiks s Kosovs, mepropozimin e Qeveris;(26) emron Kryetarin e Komisionit Qendror t Zgjedhjeve;(27) emron Guvernatorin e Banks Qendrore t Republiks s Kosovs i cili shrbenedhe si Drejtor Menaxhues dhe emron antart e tjer t Bordit t Banks;(28) jep medalje, mirnjohje dhe mime, n pajtim me ligjin;(29) shpall falje individuale, n pajtim me ligjin;(30) s paku nj her n vit i drejtohet Kuvendit t Kosovs prkitazi mefushveprimtarin e tij/saj.- 32 - 40. Neni 85[Kualifikimi pr Zgjedhjen e Presidentit]President i Republiks s Kosovs mund t zgjedhet do shtetas i Republiks s Kosovs, i cili e ka mbushur moshn tridhjet e pes (35) vjeare. Neni 86[Zgjedhja e Presidentit]1. Presidenti i Republiks s Kosovs zgjedhet nga Kuvendi, me votim t fsheht.2. Zgjedhja e Presidentit t Republiks s Kosovs duhet t bhet jo m von se tridhjet (30)dit para prfundimit t mandatit t Presidentit aktual.3. Secili shtetas i Republiks s Kosovs mund t nominohet si kandidat pr President tRepubliks s Kosovs, nse ajo/ai siguron nnshkrimet e t paktn tridhjet (30) deputetvet Kuvendit t Kosovs. Deputett e Kuvendit mund t nnshkruajn vetm pr nj kandidatpr President t Republiks s Kosovs.4. Zgjedhja e Presidentit bhet me dy t tretat (2/3) e votave t t gjith deputetve t Kuvendit.5. Nse asnjri kandidat nuk merr shumicn prej dy t tretave (2/3) n dy votimet e para,organizohet votimi i tret n mes t dy kandidatve t cilt kan marr numrin m t lart tvotave n votimin e dyt dhe kandidati q merr shumicn e votave t t gjith deputetve,zgjedhet President i Republiks s Kosovs.6. Nse n votimin e tret, asnjri kandidat nuk zgjidhet President i Republiks s Kosovs,shprndahet Kuvendi dhe shpallen zgjedhjet e reja, t cilat duhet t mbahen brenda dyzet epes (45) ditsh. Neni 87[Mandati dhe Betimi]1. Presidenti i Republiks s Kosovs fillon mandatin pasi t ket dhn betimin para Kuvenditt Kosovs. Teksti i betimit rregullohet me ligjin.2. Mandati i Presidentit sht pes (5) vjet.3. Pas prfundimit t mandatit t par, Presidenti mund t rizgjedhet vetm edhe nj her. Neni 88[Papajtueshmria]1. Presidenti nuk mund t ushtroj asnj funksion tjetr publik.2. Pas zgjedhjes, Presidenti nuk mund t ushtroj asnj funksion n parti politike.- 33 - 41. Neni 89[Imuniteti]Presidenti i Republiks s Kosovs gzon imunitet nga ndjekja penale, padit civile ose shkarkimi pr veprimet dhe vendimet brenda fushveprimit t prgjegjsive t Presidentit t Republiks s Kosovs. Neni 90[Mungesa e Prkohshme e Presidentit]1. N rast se Presidenti i Republiks s Kosovs prkohsisht nuk sht i aft pr t prmbushurprgjegjsit e tij/saj, ajo/ai mund tia kaloj vullnetarisht detyrat e postit t tij/saj, Kryetaritt Kuvendit, i cili do t jet ushtrues i detyrs s Presidentit t Republiks s Kosovs. Urdhrii Presidentit pr kalimin e prgjegjsive duhet t prmbaj veanrisht arsyet dhekohzgjatjen e kalimit t prgjegjsive, nse ka njohuri pr to. Presidenti i Republiks sKosovs do t rifilloj ushtrimin e prgjegjsive kur t jet n gjendje ti ushtrojprgjegjsit, dhe kshtu Kryetarit t Kuvendit i pushon posti i ushtruesit t detyrs sPresidentit.2. N rast se nuk ka ndodhur kalimi vullnetar i prgjegjsive, Kuvendi i Republiks s Kosovs,pas konsultimit me konsiliumin mjeksor, me dy t tretat (2/3) e votave t t gjithdeputetve vendos nse Presidenti i Republiks s Kosovs sht prkohsisht i paaft pr tushtruar prgjegjsit e veta. Kryetari i Kuvendit t Kosovs do t shrbej si ushtrues idetyrs s Presidentit t Republiks s Kosovs derisa ajo/ai t bhet i aft q t rifillojushtrimin e prgjegjsive t Presidentit.3. Posti i ushtruesit t detyrs s Presidentit t Republiks s Kosovs, nuk mund t ushtrohetpr nj periudh m t gjat se gjasht (6) muaj. Neni 91[Shkarkimi i Presidentit]1. Presidenti i Republiks s Kosovs mund t shkarkohet nga Kuvendi nse ai/ajo sht dnuarpr kryerjen e krimit t rnd ose nse ajo/ai nuk sht i/e aft pr t ushtruar prgjegjsit ektij posti pr shkak t smundjes s rnd ose nse Gjykata Kushtetuese ka prcaktuar seajo/ai ka br shkelje t rnd t Kushtetuts.2. Procedura pr shkarkimin e Presidentit t Republiks s Kosovs mund t iniciohet nga nj etreta (1/3) e deputetve t Kuvendit, t cilt nnshkruajn nj peticion, i cili shpjegon arsyetpr shkarkim. N rast se peticioni supozon smundjen e rnd, Kuvendi do t krkojmendimin e konsiliumit mjeksor pr gjendjen shndetsore t Presidentit. N rast sepeticioni supozon ndonj shkelje t rnd t Kushtetuts, peticioni duhet ti dorzohetmenjher Gjykats Kushtetuese, e cila vendos pr kt shtje brenda shtat (7) ditsh ngamarrja e peticionit.3. Nse Presidenti i Republiks s Kosovs sht dnuar pr ndonj krim t rnd ose kur nseKuvendi, n pajtim me kt nen, konstaton q Presidenti nuk sht i aft t ushtroj - 34 - 42. prgjegjsit e tij/saj pr shkak t smundjes s rnd ose nse Gjykata Kushtetuese konstaton se ajo/ai ka br shkelje t rnd t Kushtetuts, Kuvendi mund t shkarkoj Presidentin me dy t tretat (2/3) e votave t t gjith deputetve t tij.- 35 - 43. Kapitulli VI Qeveria e Republiks s Kosovs Neni 92[Parimet e Prgjithshme]1. Qeverin e Kosovs e prbjn Kryeministri, zvendskryeministrat dhe ministrat.2. Qeveria e Kosovs ushtron pushtetin ekzekutiv n pajtim me Kushtetutn dhe ligj.3. Qeveria zbaton ligjet dhe aktet e tjera t miratuara nga Kuvendi i Kosovs dhe ushtronveprimtari tjera brenda prgjegjsive t prcaktuara me kt Kushtetut dhe me ligj.4. Qeveria merr vendime n pajtim me kt Kushtetut dhe me ligje, propozon projektligje dheamendamentimin e ligjeve ekzistuese e akteve t tjera, si dhe mund t jap mendimin rrethprojektligjeve t cilat nuk jan t propozuara nga ajo. Neni 93[Kompetencat e Qeveris]Qeveria ka kto kompetenca: (1) propozon dhe zbaton politikn e brendshme dhe t jashtme t vendit; (2) mundson zhvillimin ekonomik t vendit; (3) propozon Kuvendit projektligje dhe akte t tjera; (4) merr vendime dhe nxjerr akte juridike ose rregullore, t nevojshme pr zbatimin eligjeve; (5) propozon Buxhetin e Republiks s Kosovs; (6) udhzon dhe mbikqyr punn e organeve t administrats; (7) udhzon veprimtarin dhe zhvillimin e shrbimeve publike; (8) i propozon Presidentit t Republiks s Kosovs emrimet dhe shkarkimet pr shefat misioneve diplomatike t Kosovs; (9) propozon amendamentimin e Kushtetuts; (10) mund t referoj shtje kushtetuese n Gjykatn Kushtetuese; (11) ushtron edhe funksione t tjera ekzekutive, t cilat nuk u jan caktuar organeve t tjera qendrore ose vendore. - 36 - 44. Neni 94 [Kompetencat e Kryeministrit]Kryeministri ka kto kompetenca: (1) prfaqson dhe udhheq Qeverin; (2) siguron q t gjitha Ministrit t veprojn n pajtim me politikat qeveritare; (3) siguron zbatimin e ligjeve dhe t politikave t prcaktuara t Qeveris; (4) ndrron antart e Qeveris, pa plqimin e Kuvendit; (5) kryeson Kshillin e Siguris t Kosovs; (6) emron Drejtorin e Prgjithshm t Policis s Kosovs; (7) kshillohet me Presidentin e Republiks s Kosovs mbi shtjet e Inteligjencs; (8) s bashku me Presidentin, emron Drejtorin, Zvendsdrejtorin dhe Inspektorin ePrgjithshm t Agjencis s Kosovs pr Inteligjenc; (9) kshillohet me Presidentin pr zbatimin e politiks s jashtme t vendit; (10) kryen edhe pun t tjera, t prcaktuara me Kushtetut dhe me ligj. Neni 95 [Zgjedhja e Qeveris]1. Pas zgjedhjeve, Presidenti i Republiks s Kosovs i propozon Kuvendit kandidatin prKryeministr, n konsultim me partin politike ose koalicionin q ka fituar shumicn enevojshme n Kuvend pr t formuar Qeverin.2. Kandidati pr Kryeministr, jo m von se pesmbdhjet (15) dit pas emrimit, paraqetprbrjen e Qeveris para Kuvendit t Kosovs dhe krkon miratimin nga ana e Kuvendit.3. Qeveria konsiderohet e zgjedhur nse merr shumicn e votave t t gjith deputetve tKuvendit t Kosovs.4. Nse prbrja e propozuar e Qeveris nuk merr shumicn e votave t nevojshme, Presidenti iRepubliks s Kosovs, brenda dhjet (10) ditsh emron kandidatin tjetr sipas s njjtsprocedur. Nse as hern e dyt nuk zgjidhet Qeveria, ather Presidenti i Kosovs i shpallzgjedhjet, t cilat duhet t mbahen jo m von se dyzet (40) dit nga dita e shpalljes s tyre.5. Nse Kryeministri jep dorheqjen ose pr arsye t tjera, posti i tij/saj mbetet i lir, Qeveriabie, dhe Presidenti i Republiks s Kosovs, n konsultim me partit politike ose koalicioninq ka fituar shumicn n Kuvend, mandaton kandidatin e ri, pr t formuar Qeverin. - 37 - 45. 6. Antart e Qeveris pas zgjedhjes, japin betimin para Kuvendit. Teksti i betimit rregullohetme ligj. Neni 96 [Ministrit dhe Prfaqsimi i Komuniteteve]1. Ministrit dhe organet e tjera ekzekutive themelohen, sipas nevojs, pr kryerjen efunksioneve brenda kompetencave t Qeveris.2. Numri i antarve t Qeveris prcaktohet me aktin e brendshm t saj.3. N Qeveri do t jen s paku nj (1) Ministr nga komuniteti Serb dhe nj (1) Ministr ngandonj komunitet tjetr joshumic n Kosov. Nse jan m shum se dymbdhjet ministra,Qeveria do t ket edhe nj ministr t tret, i cili prfaqson nj nga komunitetet joshumicn Kosov.4. Do t jen s paku dy (2) zvendsministra nga komuniteti Serb i Kosovs dhe dy (2)zvendsministra nga komunitete t tjera joshumic n Kosov. Nse jan m shum sedymbdhjet (12) ministra, Qeveria do t ket edhe nj zvendsministr t tret, i ciliprfaqson komunitetin Serb, dhe nj (1) tjetr zvendsministr, i cili prfaqson nj ngakomunitetet e tjera joshumic n Kosov.5. Zgjedhja e ktyre ministrave dhe zvendsministrave do t vendoset pas konsultimit mepartit, me koalicionet ose grupet q prfaqsojn komunitetet q nuk jan shumic nKosov. Nse caktohen kandidat jasht deputetve t Kuvendit t Kosovs, pr ktaministra e zvendsministra krkohet miratimi formal i shumics s deputetve t Kuvendit,t cilt u prkasin partive, koalicioneve, nismave qytetare dhe kandidatve t pavarur, t ciltjan deklaruar se prfaqsojn komunitetin n fjal.6. Kryeministri, zvendskryeministrat dhe ministrat e Qeveris mund t zgjidhen nga deputett Kuvendit t Kosovs ose nga persona t kualifikuar, q nuk jan deputet t Kuvendit.7. Papajtueshmria e antarve t Qeveris lidhur me funksionet e tyre rregullohet me ligj. Neni 97 [Prgjegjsia]1. Qeveria, pr punn e vet, i prgjigjet Kuvendit t Kosovs.2. Kryeministri, zvendskryeministrat dhe ministrat mbajn bashkprgjegjsin pr vendimetq merr Qeveria, dhe prgjegjsin individuale pr vendimet q marrin n fushat eprgjegjsive t tyre. - 38 - 46. Neni 98 [Imuniteti]Antart e Qeveris s Kosovs gzojn imunitet nga ndjekja penale, padit civile dhe shkarkimi pr veprimet dhe vendimet brenda fushveprimit t prgjegjsive t tyre si antar t Qeveris. Neni 99 [Procedurat]Mnyra e puns dhe procedurat e vendimmarrjes n Qeveri rregullohen me ligj dhe me rregullore. Neni 100[Mocioni i Votbesimit]1. Mocioni i mosbesimit ndaj Qeveris mund t ngrihet me propozimin e nj t trets (1/3) t tgjith deputetve t Kuvendit.2. Votbesimin e Qeveris mund ta krkoj Kryeministri.3. Mocioni i mosbesimit vihet n rendin e dit t Kuvendit, jo m von se pes (5) dit e as mhert se dy (2) dit nga data e parashtrimit t tij.4. Konsiderohet se mocioni i mosbesimit sht pranuar, nse pr t kan votuar shumica e tgjith deputetve t Kuvendit t Kosovs.5. Nse mocioni i mosbesimit dshton, mocioni tjetr i mosbesimit nuk mund t ringrihet gjatnntdhjet (90) ditve t ardhshme.6. Nse mocioni i mosbesimit votohet pr Qeverin n trsi, Qeveria konsiderohet ndorheqje. Neni 101[Shrbimi Civil]1. Prbrja e shrbimit civil do t pasqyroj shumllojshmrin e popullit t Kosovs, dukemarr n konsiderat parimet e barazis gjinore, t njohura ndrkombtarisht.2. Nj Kshill i Pavarur Mbikqyrs pr shrbimin civil siguron respektimin e rregullave dheparimeve q rregullojn shrbimin civil dhe i cili pasqyron diversitetin e popullit tRepubliks s Kosovs.- 39 - 47. Kapitulli VII Sistemi i Drejtsis Neni 102[Parimet e Prgjithshme t Sistemit Gjyqsor]1. Pushteti gjyqsor n Republikn e Kosov ushtrohet nga gjykatat.2. Pushteti gjyqsor sht unik, i pavarur, i drejt, apolitik e i paanshm dhe siguron qasje tbarabart n gjykata.3. Gjykatat gjykojn n baz t Kushtetuts dhe ligjit.4. Gjyqtart gjat ushtrimit t funksionit t tyre duhet t jen t pavarur dhe t paanshm.5. Garantohet e drejta pr ankes ndaj nj vendimi gjyqsor, prve nse me ligj shtprcaktuar ndryshe. E drejta e prdorimit t mjeteve t jashtzakonshme juridike, rregullohetme ligj. Me ligj mund t lejohet e drejta pr t referuar nj rast n mnyr t drejtprdrejt nGjykatn Supreme, dhe pr t tilla raste nuk ka t drejt ankese. Neni 103[Organizimi dhe Jurisdiksioni i Gjykatave]1. Organizimi, funksionimi dhe jurisdiksioni i Gjykats Supreme dhe i gjykatave t tjera,rregullohen me ligj.2. Gjykata Supreme e Kosovs sht autoriteti m i lart gjyqsor.3. T paktn pesmbdhjet prqind (15%) e gjyqtarve t Gjykats Supreme, por jo m pak setre (3) gjyqtar, do t jen nga radht e komuniteteve q nuk jan shumic n Kosov.4. Kryetarin e Gjykats