-
kutuphaneci - eskikitaplarim.com
userYapışkan Notkutupyıldızı kitaplığı 1275
-
TiPİ DİNDİ Mahmut Yesari
Roman
-
D O
-
- l\nna, benim kadehi m boş duruyor ! Uzun boylu, ince geyik bel
l i , siyah zülüfleri ya
naklarına yapış ık kesik saçl ı , uzun etekl i daracık Sİ· yah
kadife kostümü i çinde, süzüle süzü l e do!.::ışan Macar k ız ına
yalvarıyoru m :
- Anna, b i r yudum şarap ver ! Bar ı n arka tarafındaki özel
odasında, Anna, Mar·
usa , Annanın kardeşi J ü l yetta , Ferit H i kmet, Süheyl
Münir, saatlerdenberi oturmuş iç iyoruz.
Odan ın ortas ındaki masanın üstünde, buzlu yemiş kilseleri,
viski, şarap, l i kör kadehleri , dolup taş·m ı ş sigara tablalar ı
, ağız tarafı havluya sarı l ı şarap bin .. l iğ i yatan kova ,
sigara paketleri , kibrit kutu lar ı , buru şuk havl u lar, e
lbezler i , çöp atı l mış , s ıgaralar bastır ı l m ı ş tabaklar,
hepsi birbir ine kar ışmış . . . Kimse kadeh i n i tan ı mıyor,
kimse çata l ına, b ıçağına sah ip değil . . . içkinin beyni saran,
gözleri buğu land ıran dumanı içinde, e l ler rasgeldiğin i
kavrıyor . . .
Yerde, masan ın, koltukların altında ; k ibr it çöpler i , meyva
kabuklar ı , çekirdekler, s igara ezikleri arasında boş soda, rak ı
, bira ş işeleri yatıyor . . .
Anna, Hani şarap verecektin ? - Çok o l mıyacak m ı Macit Bey? -
Boğazım kurudu, bir yudum istiyorum.
Anna, şarapla doldurduğu kadehi veriyor. E l i m i
- 5 -
-
uzatıyorum. Fakat birden dirseğim k ı r ı l ıverdi ; kadeh yere
d üştü, parçalandı :
- Başka doldur ! Macar kızı , ürkek geri çeki l d i : - i çecek
h a l i n y o k . . . - Doldur . . . Bu, son . . .
Anna, garip garip bakt ı , nedense ısrar etmedi . Yarıs ına
kadar doldurduğu bir kadehi e l i le ağzı ma götürüp içirtti :
B u , son ama . . . - Son . . . - Mersi yok m u ? B a ş ı m
göğsüme düşt ü :
- Mersi, Anna 1
Genç kad ı n , masaya doğru gitt i , kardeş ine Macarca bir
şeyler söyledi , d ı şarı ç ıkt ı . J ü l yetta , hemen yan ıma gel
d i . O, kardeşine h i ç benzemiyor; orta boylu, açık sar ış ın . .
. Koyu mavi gözleri , uyanık uyanık bakıyor :
- Neniz var bu gece, Macit Bey ?
- B ir şeyim yok kızı mı
Ferit H i kmet, Marusa i l e başladığı yarı a lmanca , yarı
rusça konuyu b ı raktı :
- Sahi . . . Seni bu akşam iyi görmüyorum !
- Bir şeyim yok . . .
Ferit H i kmet, e l lerimi yakalad ı :
- Sabahleyin karar ımız n e idi ? Her şeyi unutacak deği l
miydik? Gülecek, eğlenecektik !
- Daha nası l eğlen i l ir ? Eğer biz d e gülmüyorsak . . .
M a rusa, b i r topçu onbaşıs ı kadar vücutlü . . . O ka-
- 6 -
-
dar gen iş omuzlu, o kadar d ik., o kadar sağ lam yapı l ı , o
k.adar göster iş l i . . . Kolumdan tutup ka l d ı rmak istedi:
- H aydi danset, a ç ı l ırsın . . .
Koltuğun kenarlarına dayanarak ka lkt ım, dizler im tutmuyordu,
yere yuvarlan ıverd i m . Hep bir ağızdan çığ l ı k kopard ı
lar:
- Ne o l uyorsun ? . . Kendin i sa l ıverme . . .
Kol lar ıma g ird i l er, ben i , sa lonun sol köşesindeki
kanepeye yatırd ı lar . Başı m dönüyor, gözlerim karar ı yor; kol
lar ım; bacaklar ım tutmuyor . . . B ütün ek yerle ..
r imde b i r i n mel i duygusuzluğu var. Kadehi , e l i mle
tutup ağzıma götürüyorum, ayağa ka lkacak olsam, yere yığ ı l
ıveriyorum . . . Fakat ası l uyuşturmak istedi ğ i m kafam,
vücudümün uykuda b i l e işl iyen makinesi , beyni m durmuyor; h iç
içmemiş g i b i bütün sesler i duyuyorum .. bütün hareketleri
görüyorum . . .
lar : O n lar, da ld ığ ımdan emin, yavaş sesle konuşuyor·
Bu gece, hakikaten fena laşt ı ! .. . Birdenbire bozu l d u ! .
. . Az mı içti ?
J ülyetta , merakl ı merakl ı soruyor: - Annaya m ı kızd ı ?
Acaba, bana m ı darıldı?
Sen, an la , dedi , ç ıkt ı . Ferit H ikmet, a l ay ederek
homurdanıyor : - D a rg ı n l ı ğ ı da nereden ç ıkar ıyorsunuz?
Çocuk
ol mayı n ! Annaya k ırg ı n ı m . . . Hem çok kı rgını m . . .
Fakat
bunu anlatmak neye yarar ? B ununla e l i me ne geçer ? .A,nnan
ı n , bana hatı rlattığ ı bir acı var . Ben, bu acıyı tatmak i
stiyorum . Kızsam da, gücensem de bel l i edemem ki , gene dost
görünmeğe, konuşmağa, yüzüne gülmeğe m ecburum !
-7-
-
D ı ş salondaki caz durdu: Odadaki sesler daha tane tane duyul
uyor. Süheyl M ü nir, iç in i çekiyor:
d ı l - Şirketteki işinden ç ıkard ı lar . Tabii canı s
ıkıl-
Budalalar ! Ç ı karı lmadım, istifa ett i m ! .. Ferit, her
şeyin bir tesel l i taraf ın ı bulur : - Tazminat a l mıştı r . iş
buluncaya kadar onu
i dare eder. Ş irkete, üste beş l ira borçl uyum ! Jülyetta, iyi
kalb l i k ız; beni koruyor ama, karde
şinden de korkuyor: - Her gece böyle sarfederse, ol maz. Sizin
arka
daşınız, siz söyleyin. Ama, Annanın yanında değil . . . Daha bir
iki gece l i k ömrüm var ! Harcadığ ı m pa
rayı da bir b i lseler ! Annemden yadigar kalan i r i tek taş l
ı zümrüt yüzüğü satt ı m . F i l d iş i tuvalet takımın ı satt ı m,
paltomu, pardesümü, neyim varsa, hepsin i , eve ·götürüyorum diye
pansiyondan a l d ı m , çarşıya götürüp satt ım . . . Cebimde
yetmiş seksen l ira kadar bir para ya var, ya yok . . .
M arusa, göçmenl ik le baş l ıya rak bi rkaç sene i çin·· de,
uzun bir hayata yetecek binbir acıyı, zehir i tatmış, bu beyaz Rus,
i lerisini düşünüyor :
- Bu, çok fena 1 Sonra ne olacak? Ne mi olacak? Kapağın ın i ç
tarafında birçok arka
d
-
Babamı görmiyel i aylar oluyor . . . Belki b ir seneye yakınd
ır, g i d i p arayıp sormadım . . . K ızkardeşi m Müzehher, küçük
üveykardeşi m Niyazi , ne ha ldeler ? B i l miyorum ki ! Onlara :
Çatın ız ın alt ında barınmağa geld im: diyecek olsam acaba nası l
hayretle bakarlar? Aran ızda, bana da b i r yer aç ın ; sofran ızda
bana da b i r yer verin, derneğe yüzüm o lacak m ı ? D i l i m
varacak mı ?
Marusa, çetref i l türkçesi l e Süheyl Münire soru-yor:
- Macit Beyin çok parası var, b i l iyorum! Değ i l mi öyle
?
- Fena kazanmadı 1 - Yalnız ça l ı şmak, kazanmak i l e bu kadar
para
harcanmaz. Babası var, ondan a l ıyor. Göz kapakları mı yar ı
açt ım. Süheyl Münir, kol u
nu savuruyor: - Babası zengin . . . Hem çok zengin . . .
Macit,
.annesinden miras yedi . . . üveyannesi de epey mrıl mülk b ı
rakmış, san ıyorum . Kızkardeşi daha evlenmedi , onun parası
duruyordur.
Babam, h iç zengin değ i l . . . Annem on para b ı rakmadı . . .
Müzehherin doğduğunu görmeden ölen büyük annemin bana b ı rakt ığ ı
ik i dükkan h issesi vardı; işte satıp yediğ im bu . . . Annem; bu
mirastan, Müzehhere çeyiz parası ayırmam için bana, nekadar ya
lvarmı ştı . . . üveyannem de, orta ha l l i b i r a i l en i n k
ız ıyd ı . . .
J ülyetta, Süheyl Münir in , Ferit H i kmetin e l l erine sarı l
ıyor:
- Art ık isterse de içki vermeyin . . . H a l i m olsa ; k ı m ı
l danabi l sem, i çeceği m . Beyn i m i ;
bu, durmak b i lmiyen, iş lemekten usanmıyan makinen i n
zembereği n i bozmak i ç i n i çeceği m i
D ı ş salonda, caz, kıvrak b i r fokstrota başlamıştı .
- 9 -
-
Süheyl Münir , birden neş'elen di , ı s l ı k çalarak sıçrıyord
u :
- Macidin, eski huyudur o . . . Sazan birden çarpı l ı r . . .
Bu geceye mahsus bir ha l deği l . . . B iraz uyusun açı l ı r
!
Eğer Süheyl Münir, işin içyüzünü b i lmiş olsaydı, böyle söyl
iyemez, ağzı ki l it lenird i . Gün lerdenberi ayakta sürünüyorum .
. . B i rkaç kadeh içince kötürüm l eşiyo ..
rum, ko l ları ma, bacaklar ıma inme in iyor . . . Beynime inse
! O vakit kurtu lacağ ı m ! . .
Ferit Hikmet, kendi kend ine söy l en i r gibi m ı r ı l danıyor
:
· - Açı kta da ka l sa önemi yok . . . Nereden ister-se borç
para bu lur ! Onun kred isi açıkt ı r !
J ü l yetta , uzun uzun göğüs geçiriyor: - Evine gitsin, bi raz
d in lensin . . . D in l enmeğe çok ihtiyac ım var. Lakin çok
fena,
ağır şartlar a lt ında eve döneceğim! Babamdan cep harçl ı ğ ı ,
sigara parası isteyebi lecek miyi m ? Yemek a!·· mak için tabağ ımı
uzatırken e l l erim titriyecek l . . Ai le hayat ı ; hep birbirine
benziyen ve monoton uzayıp gi·· den gün ler. geceler, beni s ıkmıya
cak m ı ?
Müzehher'in , küçük Niyazin i n refahlar ından, belki de nafaka
lar ından ça l mış o lacağı m ! . . . Benim evle ne i lg im var ki
. . . On sekizimi bitirmemiştim, evi mden ayr ı l dım . . . Şimdi
kı rka yaklaşıyorum . . . Uzun y ı l lar ın örttüğü d iken l i
setleri nas ı l y ıkıp aşacağ ı m ?
Süheyl M ün i r, J ü lyettayı dansa sürüklüyor. Kapı açı l d ı ;
Anna göründü . Ferit sinir l i b ir kahkaha attı :
-- Ne a l ı ngansın Anna l Macidin, sana kır ı l d ığ ı ,
gücendiği yok . . Boşuna kuruntu ediyorsun . . . Macidin iş leri
biraz bozuk; ona, can ı s ık ı l ıyor . . .
Yeter . . . Bu konuyu fazla kurca lamasa l ar . . . Anna-
- 1 0 -
-
n ı n yüzünden N esrini kaybetti m . . . Bunu, Nesr in in beni
Anna i l e beraber gördüğü anda anlamıştı m . Sel a m ı ma karş ı l
ı k vermedi , b irkaç saniye ka ld ı r ımın üstünde kararsız durdu,
sonra b i r otomob i l çevird i , koşarak g itt i , atlad ı .
Ah, b u kad ın lar ! Güç zamanlar ımız ı n e çabuk seziyorlar !
Anna, o gün bana, nekadar soku lmuştu, nekadar şendi , nekadar
keyfl iydi 1
N esrin, otomobi l de, şoföre e l i l e işaretler ediyor, bel
irsiz yönler gösteriyordu. Şoför, şaşkın şaşkın baktıktan sonra
otomobi l i bütün h ız i le sürdü.
O gün, iç in iç in sevinmişt i m ! N esrin , beni k ıskan ıyor !
N esrin, beni seviyor !
O gün, k ıskanç l ı ğ ı n nası l b i r kör si lah olduğunu, o
lacağın ı akl ı ma getirmemiştim ! . . O gün, aşk ateşinin, nefret
yangı n ı ç ıkarabi leceğin i düşünmemişt im ! .
B i r ay evveldi . B i r ahbap evinde id ik . Nesrin, bir adres
yazmak için benden kağ ıt istemişti . Cüzdanımı karıştır ı rken
Annanı n resmi düşüverdi. N esrin sordu:
- Kim bu kad ı n ? - B i r artisttir ... N esrin, sesini
çıkarmadı. Yal nız, o gece benimle
tekrar dansetmedi . B ir hafta sonra, s inemada görmüştüm :
- M acit Bey, artistinlz n e a l emde? ded i . ·- Hangi artist?
Kuru kuru gül üyord u :
Matmazel Annayı ne çabuk unuttunuz? ismini nereden öğrendiniz? B
u da, bana mahsus b i r s ı r . . . Sahi . . . N ereden, k imden
öğrendin iz?
Cevap yok ... ısrar faydasız . . .
- Siz, samimi deği lsiniz, Macit B ey i
- 11 -
-
- Neden Nesrin H an ı m ? - B i l mem, bana öyl e gel iyor d a .
. . O gece, ateş ia l renkte b i r b luz g iymişt i . Bu b luz.
tersine çevr i lmiş b i r abajur gibi genç kızın beyaz yüzünü
pembe menevişlerle kamaştı rıyord u .
O gece, sam imi i d i m . Annayı unutmuştu m . Günlerden, hafta
lardanberi görmüyordum, semtine b i l e uğrad ığ ım yoktu . Nesrin
in şüphesi , bana, gurur veriyor, cesaret imi a rtt ır ıyordu,
ağarmıya başl ıyan saçlarımı düşünmüyordum .
Anna, yan ı m a gel iyor; gözler imi kapad ı m . - Macit B ey !
Cevap vermiyorum . Odadaki ler, acele susturuyorlar: - Sesini ç ı
karma, uyudu . . . Anna , e l ler i le baş ı m ı ka l d ı rd ı ,
dizinin üzerine koy
du, parmaklar i l e saçlar ımı okşuyor.
Bu okşayış, beyni mdeki uğu ltuyu d indird i . B u ince
parmaklar ı , Nesir inin parmakları san ı yorum. ince pembe
dudaklarını açıp, temiz beyaz d işleri n i göstere-· rek gü lüyor.
Fakat buna g ü l mek denmez, kahkaha denmez ! . . . Susuzluktan
yanm ı ş bir ağza tat l ı , serin b i r pı· nar suyu dökü l üyor .
. . Lakin öy le büyü l ü bir kaynaktan dökül üyor ki, i çtikçe
insanın içi yan ıyor. iç i yand ıkça da i çmek istiyo r ! . . . Su,
a l ev o luyor . . .
Gözlerimi açsam, omuzlarına döktüğü zaman ince ipek çi lesi g ib
i dağ ı lan a ç ı k kumra l saç l ı çocuk, yavru yüzünü göreb i l
ecek miyi m ? R üzgar savurunca o ince ipek te l ler kopacak, k ırı
lacak d iye yüreğ i m titrerd i ! Çapkın rüzgar, ne de keyfin i ç
ıkarır, nazl ı nazl ı dalgalandır ırdı !
Gözler imi açsam, onun durgun göl rengindeki gözlerine baksam ,
engin lere dalsam . . .
- 12 -
-
Gözlerimi açsam, baksam ki beyaz ipek gömleğini. koyu kurşuni
eteği n i giymiş, enl i parlak deri keme r in i ince bel ine takm
ış,kadife h ırkasını koltuğuna s ık ışt ı rmış, beyaz ipek örme
beresi başında, beyaz u zun güderi e ld iven lerini ağ ı r ağır
parmaklarına geçiriyor, göl rengi gözlerin in iç i gülerek bana
bakıyor !
- Macit Bey i Kolum k ı mıldamıyor . . . K ı m ı l dasa , Annan
ı n e l in i
iteceği m . Başımı çekmek istedi m ; bütün gayret im boşa ç ı
ktı . . .
Cezandı r çek . . . Hayır, çok çekmiyeceğ im . . . Artık, ben i
m iç in her
şey bitti . . . Yeni bir hayatın başlaması gerektiği bir anda,
her şey bitti . . .
ö l ü m, bütün acı lar ı d indir ir . . . ö lmekten korkmuyorum
. . . Daha çok gençken ölümle yüzyüze gelm iştim . Beni hayata,
insanlara bağl ıyan ümitlerim, kuruntu larım vard ı r. Şimdi neyim
var ? '
Arkamda düşüneceğim kimsem yok . . . Tekbaşına bir adam ı m !
Anna m ı ağl ıyaca k ? Belki ölümümden, kendisi ne, b i r öğünme ç
ı karır . . . Nesrin ' i n ku lağ ına gider ihtima l i , beni
Annanın yanında yaşatıyor . . . Böylel i kle Annay ı , Nesrine
tercih ett iğ imi anlatıyorum !
Bu. daha azap . . . Çare yok . . . Kalb imi uyuşturmak iç in
kanatma l ıy ım ! Kardeşim Müzehher, ev lenme çağına geld i ;
yakında ev bark sahibi o lur . . . Niyazi mektebe gid iyor . . .
Babam, onlar ın başında bulundukça be-n i m iç in tasa edecek b i r
şey yok . . . i ş imden ç ıkmış ım, parasız ka lmış ım, ne önemi
var ? . . .
H içbi r mecburiyet a lt ında o l m ı yarak, h içbir so rumluluk
tanı mıyarak, kend i havasında yaşamak az ını devlet ? Rövelverin
tet iğ in i çekmek için beni, hangi kuvvet tutuyor ?
- 13 -
-
Bu tesel l i yeter sana , Mac it . . . Bu tese l l i yeter sana
. . .
Anna, baş ımı doğru lt . . . Oturmak istiyoru m . Hayır, hay ı r
. . . Yat . . . Oturmak i stiyorum ! H iç h a l i n yok ! Şimdi
kendime gel i r im. Gene içmek n iyetinde misin? Sana ne? N i ç i n
bana böyle fena bakıyorsu n ? Oturmak istiyorum !
Anna, omuzları mdan tuttu, s ı rtımı kanapeye yasl ıyarak
oturttu.
- Mersi Anna ! . . . b ir hav lu ı s l at da baş ımı scır . . .
Anna, koşuyor, b ir havlu a l ıyor, ıs latıyor, başıma
sararken e l l er i n i geri çekiyor:
- O h ! Bcış ın ateş g ib i! - O ateş de sönecek . . . An l
amadı , gözler in i k ırp ıştırarak bakıyor : - Ne i le? Karar
vermek ne iyi ! G ü lüyorum: - lslak havil! i le . . . O da gülüyor
:
Şakacı sen i ! Ann&, garsonu çağ ı r . N e i stiyorsun?
Garsonu çağir . . . Kaikamıyorum, yoksa sdncı
zcıhmet vermezdim. - Oh, pardon ! Kalk ıp koşuyor, kapıdan sesl
en iyor : - Peter . . . Peter . . . Peter, upuzun boyi l e kapı n ı
n önünde, e l ler ini ka
vuşturmuş, bekl iyor:
- 14-
-
Emriniz, Macit Bey ? B i r sise soda getir . . . Peki , Macit
Beyi D ur, bitirmed i m . Küçük bir şişe de rakı . . .
Peterl e Anna, bir ibir lerine bakıyor lar. - Peter, dediğim i
yap ! Anna, ağlar g ibi boynunu büküyor: - Rakı içme ! - i çersem
açı l ı r ım . . . Peter b i l i r . Peter, baş ı n ı iğiyor: -
Peki, Macit Bey.
Peter ç ıkı nca Anna, yan ı ma oturdu ; acıyor m u , yoksa
korkuyor mu, an lamıyorum. Durumunda bir ürkekl ik var:
- B u gece, sen bir başkasın Macit ! - Değ i l . . . Buraya
gelmeden b ira içmiştim, ser-
sem ett i . Ş imdi soda i l e rakı içersem açı l ı r ım . .
.
O açı l ma lar ı b i l iyorum . ispirto kan ı kızı ştır ıyor, s
in ir leri kamçı l ıyor, evvela damarlar, sonra adele�er geri l i p
büzülüyor . . . O zaman geziyorum, dolaş ıyorum . g ü l üyorum,
konuşuyorum . . . Fakat bu, otomatik b i r hareket . . . Benim
emrim, i radem a ltı nda deği l . . .
Daha iyi 1 Ben kendime sahip, kend ime haki m, kendime mal i k
miyim zate n ?
Çok i çiyorsun, Macit l - Anna, bu gece son . . . - Evet . . .
Yarın, yolc u l u k var. Anna, yer inden f ı r l ıyor, parmaklar ı
n ı birbirine ge
çi rerek karşı mda duruyor : Nereye g id iyorsun ?
Soğuk bir meml ekete . . . Orada görülecek iş im var.
Çok mu kalacaks ı n ?
- 16
-
-- - Zannederim . . . Anna, ko l lar ın ı a çıyor, beni arasına
a l ıyor, başı
mı omzuna dayıyor, hıçkı r ı r g ib i sesi burku l uyor: --
Pardon Mac i t . . . Bu gece neye durgunsun,
ş imdi anlad ı m .
Ya n ı ma oturuyor, e l l er in in iç inde hapsed iyor: - Gene
geleceksin, değ i l mi ? Sana, adresimi
vereceğim, bana mektup yazacaksın . . . Gönderecek posta bu
lursam, yaza r ı m . A ! . . . G ittiğ i n yerde posta yok mu ?
Daha yeni g i d iyorum, b i l miyorum ki ... B i r kartın üzerinde
bir sel a m yaz, o da yetişi r . Posta bu lursam, h i ç bi rini esi
rgemem. Mersi Macit !
Annanın istediği mektuplar ı göndermek kab i l o l sa, neler
yazmam !
- Arkadaşlar nerede ? - Salona, başka arkadaşlar ın da geldi ler
. Dans·
ediyor lar . Seni uyand ı rmamak için buraya gelmiyorlar !
- Ki mler var ? - Vahit, Naci , Osman Bey . . . ikisinin ismini
bi!.
m iyorum . . . - Buraya gelslnlerl - Dur, başından havluyu ç ı
karayı m . . . Başın ha-
fif ledi m i? E l i fe a l n ı m ı tutuyor : - Ateşin a za l m ı
ş . . . Deminki kadar yanm ıyor . . - Sönecek, demed im m i ?
Sönecek( . . Arkamda k i m i düşünüyorum . . . Nesri.
ne iki sat ır yazamamak, ne acı l . . . Yeni nişan l ı , onun
yuvasın ı yıkmak istemem . . . Mes'ut o lmak hakkıdır . . . Ben, ö
l meğe karar verd im, k imse karış ıyor mu ? Kim-
- 16 -
-
senin kar ışt ığ ın ı istiyor muyum ? Kimseye hesap vermeğe
borçlu muyum 7. Herkes, kendi hakkına razı olma l ı d ı r .
Peter, rakı v e soda şişe lerini getird i : - Ayrı bardaklara m
ı doldurayı m 7 - Mademki b i l iyorsun ne diye soruyorsun ? Anna,
Peterin rakı doldurduğu bardağı a l ı yor, du
daklar ıma götürmek istiyor. - Onu ver bana, ben, kendim içerim
. . . M erak
etme, ko lumu oynatıyorum . iç in yanmıyor m u Macit? Yan ıyor,
Anna l Nası l içiyorsu n ? O ateş de sönecek . . . Soda bardağını
ver.
B i r yudum da soda içiyorum: - Peter, arkadaşlara söyle, buraya
gelsinler. - Peki , Macit Bey ! Annaya dönüyorum:
Seyahate ç ıkacağı m ı arkadaşlara söyleme. - G izl i bir
seyahat m ı ?
- B u gece, kimse b i l memeli . . . Sonra işim bo-zulur. Yarın
duysunlar, beis yok! . . Sakın ağzından kaç ı rma . iş im bozu lur,
diyorum sana, anladın m ı ?
t im.
Anna, darı l d ı : - Ben, seni n iş inin bozulmasını ister miyim
7 - M ersi Anna l
Tren l e mi gideceksin, vapurla mı 7 - Otomob i l l e ! - Otomob
i l l e mi ?
Anna, e l l erini ç ı rptı , yüzü aydın landı : Oh ! N e ş ık l
Ne ş ı k !
- E l bette, kızım . . . Ş ı k o lduğu i ç i n otomobi l i
seç-
- 17 -F: 2
-
- Yarın seni göremez miyi m ? - Hayır . . . Çok gizl i b i r iş
. . . Annan ı n gözleri merakla büyüdü: - Beni korkutuyorsun l -
Korkacak b i r şey yok . . . Odanın kapıs ı a ç ı l d ı , e n önde
Jü lyetta, rüzgar gi
bi g irdi: - Oh ! N e iyi Macit Bey, aç ı ld ın ız ya şimdi ? Jü
lyettanın arkasından Ahmet Vahit, Osman Ra
kım, Süheyl Münir, Ali Fas ih, Naci , Ferit H ikmet, Safder,
odaya doldular . . .
Ç ı ğ l ı klar, bağ ırmalar, naralar, z ıplama lar . . . Efendi,
dir i l d i . . .
- Eski tabiatidir, yar ım saat uzandı m ı , a ç ı l ı r . - H
aydi , şerefe. H ep birden içiyoruz . . . Ferit H i kmet, d ı
şarıya bağ ı r ıyor:
- Peter, kadeh, çata l , b ıçak, havlu , tabak, şişe meze, ne
varsa getir . . .
Jülyetta, hala e l imde tuttuğum bardağı i şaret edi-yor :
- · Ne içiyorsunuz? - Soda ! Y üzü gülüyor: - Çok iyi . . .
Yüreğiniz ferahl a r . .. Bu kıza karşı kalbimde duyduğum minneti h
isset
tirmeden öleceğime yanıyoru m ! . . . Ne yaz ık ki bu ateş de
sönecek . . .
Anna, e l indeki kadehi gösteriyor: - Ama, rakı i le . . . Jü
lyettan ı n kaşlar ı çat ı l ıyor; kardeşine h i ddetle
bakıyor : - işte bu o l madı ! G ü l üyoru m :
� 18-
-
- Ben istedim . . . Başka türl ü kendime gelemem . .. Kadeh l er
kal kıyor; kol lar i leri , geri uzan ıyor: - Yaşas ın çocuklar . .
. Hepimizin şerefine . . . ikinci yudum rakı, ciğerler imi kezzap g
ibi dağl ıyor.
Soda bardağına sarı l ıyorum . . . Yüreğim, biraz serin led i ,
ya ln ız beynimin iç inde kası rga lar dönmeğe başlad ı . Damarlar
ım ger i l iyor. iyi l eş iyorum . Ayağa ka lkmağı deniyorum ; d iz
ler im oynuyor . . . B i r hamlede dir i ld im, ka lktı m, ayaktayı
m . . . Masaya yaklaş ıyorum :
- Bana, biraz armut keser mis in iz ?
Ferit H ikmet, derha l e l ine çata l b ıçak a l ıyor, b i r
gfüson etiketi le soyuyor, parça lara ayırıyor :
- Başka bir emriniz?
Ç ı lg ın lar gibi gü lüyoruz. Kahkahalar ımızdan, odan ı n tava
n ı , duvarları in l iyor, büyük kırmızı abajur sa l lanıyor . .
.
Barda ğ ı m ı ka l d ı rıyorum : - Şerefe b i r daha 1 itiraz
yok l Kadehler ka l kıyor; kol lar i leri , geri uza
nıyor:
rum:
Yaşası n çocuklar . . . Şerefe . . . Va l lahi b i z ölecek
insanlar değ i l iz ! B iz öl meyiz, korkmayın . . .
Omuzlar ı m ı ka ld ı r ıyor, bardağı ağzıma götürüyo-
- K i m korkuyor ki ! Kapıya yakın duran Safder, yan ı ma geldi;
- Macit Bey, dün, sen i n eski apartı man sahibe
si Madam istelyano'yu görd ü m ! B e n , bu kad ı ndan h iç
hazzetmem ! Bana b i r fena
! ığ ı dokunmadı; fakat üst dudağındaki uzun kıvrık kı l l ı
kara et be�i , gözüme i l i şince, tüylerim d iken d i ken olur
:
- _19 -
-
- Gene ne var ? N e istiyor? --. Sen in namına bir mektup gelmiş
! B i r haftadır
duruyormuş 1 Ne münasebet i Ben oradan ç ıka l ı , senesi
yak··
taşıyor. B i lmem va l l a h i . . . Bana; senin iç in: Gelsin,
a l
s ın , ded i . Bu sabah yolum düşmüştü, uğrarl ım. Cebinden bir
zarf ç ıkard ı , verdi :
Unutu l masın . . . Tekrar, ne zaman gönderece-ğ i m l
Teşekür ederim, zahmet etmişsin ! Kim bi l i r , adresi
değiştirdiğimi yazmağı unut
tuğum hangi arkadaştan, hangi dosttan
Zarfın üzerine bakıyorum, yazı b i r kad ın yazısına benziyor .
. . Fakat tan ıyamı yorum 1 . . Acaba kimden ? Yazıs ın ı b i l e
unutacak kadar haf ızamdan si l i nmiş o l a n b u kadın ı merak
ediyorum .
Arkadaşlar, zarfı açrl'.amı önlüyorlar: - Şimdi s ırası mı ? . .
B ı rak, sonra okursun . Alay d a ed iyorlar: - istersen kalem
kağıt da getire l im; otur, ce·
vap yaz . Mektubu cebime koyuyorum ; fakat e l imi zarftan
çekemiyorum 1 Acaba kimden ? B i rçok şeyler konuşuluyor . N e
soruyorlar, ne söy-
l üyorlar, b i l miyoru m ! J ü lyetta, farkına vard ı: - B ı
rakın , Macit Bey, mektubu okusun . .. Ferit Hikmet, daima uysal ,
daima nazik: - Okusun . . . O kusun . . . Ahmet Vahit, iri
gövdesini sağa sola döndüre ·
rek; ({r» leri «ğ» ye çevir ip: Küçükbeyin bu kadar merak
edişine bakı l ı rsa
-
bu a le la de bir mektup değ i l . . . ded i , namedir, bu . ..
Muhakkak bir named i r !
G ü lümsedi m : - Benim de tahminim öyle ! Ahmet Vahidin sesi ,
büsbütün gürleşti : - Alenen okunmasın ı teklif ediyoum l
N e yersiz ve çirkin tekl i f ! Lakin rak ı , beyn imi, gittikçe
uyuşturuyor:
- Belki gizl i 1 - isimleri okuması n ! Reye koyuyoru m . . .
Ka
bul eden ler, e l l er ini ka ld ırs ın .
Herkes bir işaret bekl iyormuş! B ütün e l ler kalktı; ya ln ız
Anna, bi raz ağ ı r davrand ı .
Zarfı açacağ ı m zaman, Ahmet Vahit e l imden kap-- ,
t ı : - D ur, ben çakı i l e muntazam surette a çar ım.
Sen, zarfla beraber içindeki kağ ıd ı da yırtars ın 1 -
Okumıyacak, hemen vereceksin 1 Yeleğin in cebinden ince bir n ikel
çakı çıkardı,
zarfı açıyor : - Bir göz gezdireceğim . - O l maz, doğru değ i l
. . .
Zarfı geri veriyor. içindeki kağ ı d ı ağ ır ağır aç ı -yorum. B
ir göz atıyorum :
«Ağabey, Ağz ım a ç ı k, duruyorum ! - Ne oldun ? N e var7
okus.:mal
D i l i m tutuk, kekel emek istiyorum. Boğazıma s ı msıkı b ir e
l yapışmış, sesim çı kmıyor:
«A{4cbey, « Bey babam hasta . Ağ ır hasta . Sana, bunlar ı ,
gö
receğimiz geldi de, eve gel , diye yazmıyorum, çok a-
- 21 -
-
ğ ı r hasta . . . Seni görmek istiyor . Kaç gündür , seni
sa-yıkl ı yor . . . »
Parmaklar ı m gevşiyor, kağ ıt uçuyor . . Arkadaşlardan biri
kapıyor. Ahmet Vahit, boğulacak gibi gülüyor :
- Vay, pek dokundu . . . Eski tan ıdıklar ındfln birinden bir
tehdit o l ma l ı 1
Kağ ı dı kapan Süheyl M ün irmiş , çünkü crıun sesini duyuyorum
:
«Ağabey, «Beybabam hasta. Ağı r hasta . . . Sana, bunu, gö
receğimiz geldi de, eve gel , d iye yazm;yorum . r-ıey-babam,
çok ağ ır hasta . . . Seni görmek istiyor. Kaç gündür, seni sayıkl
ıyor . . . Ağabey, pek yaln ız ka ld ık. Korkuyoruz. B izi, yal n ı
z bı rakma . . . Al lah 2şkına, bir iki gece için olsun gel . . .
»
Süheyl Münir in sesi , ağ ır ağ ı r sünüyor. Kağıd ı . ağ ır
ağır kat l ıyor, durgun durgun, bana Lızatıyor
Salondaki caz, sanki bu odada ça l ı nıyor . . . D avulun
tokmaklar ı , sanki davul a deği l de, bu odanın wvan ına,
duvarlarına vuruluyor. . . Trampetin değrrnklori , masa üzerinde
duran kadehleri , ş işeleri C·'.>Şturcvor, çın c ın öttürüyor .
. .
Odadakil erin hepsi gözgöze gelmekte korkuyorlar g ib i : fakat
herkes bir ibirine bakıyor . . .
Peter, kapıda göründü. Onu, k im r;ağırd ı ? .
Peter, cebinden defterin i ç ıkarıyor . Ayrı ayrı he· saplar
yapıyor. Ka leminin kurşunu ne kadar sert, kağ ı d ı y ırtacak . .
. Ne fena ses ç ıkarıyor . . .
Süheyl Münir, Safderin kula ğ ı na f ıs ı ld ıyor : - Hep senin
patavatsızl ı ğ ı n . . . Böyl3 yerde, �)u
vakitte mektup, haber getir i l i r mi ? Safder, boynunu,
dudakların ı büküy,'.'lr:
-. 22-
-
- N e b i l irdim a efendim, keramete m ı ıhtc.ıç l B i l m
iyordum . . .
S üheyl M ünirin çok can ı s ık ık ; dişlerini gıcırda-tıyor.
Safderi kolundan çekti :
- N eyi b i l miyordun ? B ı rak, devam etme! önündeki yarım
kadehi bir nefeste içiyor: - Sen, hep böylesindir . N e garip l B u
geceye gel inciye, hatta bu saate, şu
dakikaya kadar, sokağın seslerini bu odadan i lk defa o larak
duyuyorum . . . Bekçinin düdüğü ç ın l ıyor . . . Nalç@l ı b ir
kundura, ka ld ır ımlarda ötüyor . . .
Etrafı mdaki insan çemberi gevşeyiverdi . . . Naci , Ahmet
Vahit, kayboluverdi ler. Ali Fasih le Osman Rakım,
yaklaşıyorlar:
B u kadar üzü lecek bir şey yok l Al i Fasih , baş ın ı sa l l
ıyor : - Nası l yazacağın ı b i lmez, sinir lerine kapı l ı r,
n ihayet kad ındır ! Osman Rakım, tamaml ıyor: - Çocuktur, sen
de çocuk o lma ! i l k şaşkın lrğ ı m geçmeğe başl ıyor. Sussa lar,
hat
ta a laya şakaya vursalar belki ben de kendimi kaptıracağ ım. Bu
tese l l i l er , haki katin büyüklüğünü, acı l ığ ı n ı bana
anlatıyor . . .
Ferit Hikmet, Süheyl Münir, tekrar ediyorlar: Belki de bir
muzipliktir .
- Çoktandır eve uğramad ı n ga l i ba ?
. A l i Fasih, vakitsiz ağarm ı ş saçlar ın ı parmaklaJi le
tarar gibi arkaya itiyor, gözlüğünü düzeltiyor:
- M ektubu, Madam lstelyanonun apart ımanına göndermiş ler !
Macit, sen, oradan ç ı ka l ı ne kadar oldu?
iyi hat ı rl ıyorum: Sekiz ay o ldu 1
23 -
-
- Gördün m ü ya, sen de çok i lgisiz, ihmalcisin . . . B u gece,
bu mektupla neş'eni kaç ırmakla kız· kardeşin, senden güzel b ir öç
a l m ı ş o ldu . . . Aferin, harnm kızı m !
Müzehher, kin gütmez, ö ç a l maz, şaka yapmaz, unutur, affeder.
Keşke öyl e o lsa . . . Bazan öyle iç doğuşlar var ki uzaktaki bir
hastanın nabzı , insanın ken · di nabzında atıyor . . . iç, yan ı l
m ıyo r !
Peter, kapıdan yarı göründ ü : - Madam Anna, sizi patron çağ ı r
ıyor . . . Anna, bana dönüyor: - Şimdi gel i r im. Eteği ayaklarına
dolaşarak odadan çıkıyor . . . Ma
rusa da onunla beraber ç ıkt ı ; kap ı n ı n önünde Ferit H
ikmete, gelmesini işaret ediyor.
Odanın ortasındaki masanın üstünde, buzlu yemiş kaseleri viski,
şarap, l ikör kadehl eri dolup taşmış sigara tabla lar ı , ağ ı z
tarafı havluya sarı l ı arap b in l iğ i yatan kova, sigara
ı:ı.aketleri, kibrit kutular ı , buruşuk havlu lar, e l bezleri,
çöp atı lm ı ş, sigara lar bastır ı l m ı ş tabaklar hepsi bir ibir
ine karışmış . . . yal n ı z kadehl ere uzanan el yok . . .
M asanın üstü, bana boşa l mış, toplanmış gibi gel iyor . .
.
Art ık J ülyetta, koyu mavi gözlerini bana çevirmiyor . . . B i
r ara dönecek oldu, f ikrini değiştird i . . . Kapıya doğru yürüd ü
. Kapıdan ç ıkarken h ıçkır ır g ibi omuzları sars ı l ıyordu .
Yoksa bana mı öyle geldi ?
Jü lyeta, senin iyi ka lbin yan ı l maz, kızım ı B enim !çime
doğan, senin de mi içine doğuyor ?
Süheyl Münir, hesabın ı görüyor : - Vakit çok geç oldu, çocuklar
.. . Yar ın, erken
kalkacağ ı m . . . Haydi , cümlenize geceniz hayır olsun . .
.
-24-
-
O da gitti . A l i Fasih, rakı bardağ ın ı uzatıyor: - Çek . . .
- Can ı m istemiyor . . . Osman Rakım düşüncel i : - Pek üstüne
varma !
D emek ki , beni zayıf görüyor ! Ha lbuki ben, taş g ibiyim . .
. iğne batı rsalar duymıyacağım; ateşe atsa l a r, yaksa lar, gene
b i r şey duymıyacağım . . .
Bardağ ı a l ıyorum: - içel i m çocuklar . . . - içe l i m
çocuklar . . . Osman Rakım, i lave ediyor:
Yavaş yavaş biz de gidel i m . - Siz de m i gidiyorsunuz? - Hep
beraber ç ıkarız.
Hayır . . . Daha otururuz. Yarın iş imiz var, kardeş i m i Peki
, s i z d e g i d i n . Beraber gideceğiz!
O da boşa ld ı . . . Beni yalnız b ı raktılar . . . Ya l n ızl
ıktan m ı korkacağı m ? Ben, ya l n ı z yaşamağa a l ış ı k adam ı
m . Beni ya ln ızl ık la mı korkutacaklar?
E l i m , gayri ihtiyari cebime gidiyor, mektubu ç ıkarıyorum
:
«Ağabey . . . Pek yalnız kaldık . . . Korkuyoruz . . . B izi
yaln ız b ı rakma ! »
Evde çocuklar ya l n ız! Be lki büsbütün ya ln ız, kimsesiz ka l
d ı lar !
Kap ıya doğru koşmak istiyorum:
- Peter . . . Peter . . . Şapka m ı . . . Hesabımı . . . Peter.
. . Peter. . . Peter . . •
-25-
-
Gözlerim birdenbire karard ı , ayağım bir şeye ta .
k ı l dı , kapkara b i r boşluğun içine düşüverdim . . . *
**
Madam Eleni , odamın kapıs ın ı yavaşca açıyor, elektr ik
düğmesini çeviriyor :
- Uyandınız mı ? Yatc:kta, hafifçe doğruluyorum:
- N e var Madam?
Madam E l enide, her günkü, her sabahki azarl ı yan ha l den
eser yok . . . Dudakların ı , tatl ısert b i r gülüşle süslemiş !
özür d i ler gibi el lerini uğuşturuyor:
- Kahvenizi getireyim mi ? Gece, sabahleyin, erken kalkacağım,
dediniz de onun için . . .
Madam Eleniye böyle bir şey söylediğimi hatırlamıyorum . . .
Benim namıma, arkadaşlardan biri söy lemiş olacak . . . Peki , ama
niç in ? . B i r iş im gücüm yok ki . . . Acaba g�ce, birine söz mü
verdi m ?
Sabah karan l ı ğında kimse i l e buluşulmazl
Odcıdaki eşyalardan medet umar gibi etraf ıma bakın ıyorum.
Ceket, şez longun üzerine atı l m ı ş . . . Pantalon, karyolanın
ucunda, buruş buruş duruyor . . . Gömleğin yaka i l iğ i kopmuş . .
. D emek ki koparmı şı m !
Dün gece, beynimi durdurmıya, makinenin zembereğin i bozmıya
muvaffak o lmuşu m !
M adam E l en i n i n erken uyandırd ı ğ ı iyi ·o l d u . Kafam
ı n sersem l i ğ i geçmeden b i r iki kadeh içeri m , sonrası kolay
. . .
Annanı n ; « ş ı k !» d iye e l ç ı rptı ğ ı otomobil yo l cu·
luğu var: . . B el ediyeni n sarı otomob i l i le seyahat . . .
Başımın ateşi sönecek, iç imin ateşi sönecek ! Ateşi , ateşle
söndüreceğim 1
- Madamcığım, sana zahmet . . . Ceketimin yan
-. 26-
-
cebinde bozukluklar o lacak . . . E l l i kuruş kadar ç ıkar;
bana, bir küçük şişe rakı a l d ı rt . . .
Madam E leni gözlerini açmış, a l ı k a l ık yüzüme bakıyor:
- Erken erken, bu ne rakıs ı Macit B ey? Daha dükkanlar aç ı
lmadı 1
- Caddedeki mezeci , gece gündüz açıktır. Ma-r ikayı gönderiver.
Zahmet olacak ama . . .
Madam E leninin pek uysa l l ığ ı üzerinde: - Ne zahmeti 7 Şimdi
a ld ır ı r ım. Ah, her gün böyle o lsa . . . Fena deği l , tatl ı
l ı kla ,
bir ibir imize k ı r ı l madan, gücenmeden �yr ı l m ı ş
olacağız.
Madam Eleni, sofaya ç ıkt ı . Karyolan ın ayakucunda duran panta
lonu çektim, ayaklarıma geçird i m , yataktan f ı r lad ı m . .
.
B i rdenbire baş ı m döndü, sendeledim, şezlonga çıarp'l; ı m .
B i leğimdeki saate bakıyordum . . . Daha alt ı buçuk ! Dün gece
Harikl iyaya uğrayıp saati vermeyi unutmuşum . . . B i razdan
Marika i l e gönderir im. Komedinin üst sağ gözünün anahtar ın ı
buldum, açt ım.
Brovniğimi muayene ediyorum. Mükemmel iş l iyor . . . D ı şarıda
bir ayak sesi var. Küçük bir d a l g ı n l ı k
her şeyi bozabi l i r . Gözü hemen kapatıyorum !
Madam Eleni , kapıya vuruyor:
tirece k l Söyledim Macit Bey, Marika, şimd i gitt i , ge-
M ersi madamcığ ım. B i r şey değ i l . . .
Madam Eleni , kapıyı aç ıp içeri girmed i , çeki l i p gitti
.
N e garip yarabbi 1 B u sabah M adam E l enin huyu değişmiş i.
Beni rahat b ı rakıyor, gel i p konuşmuyor.
- 27 -
-
Marikayı hemen gönderiyor, rakı içmemekliği m içinde öğüt
vermiyor. Sesi nazik, tatl ı ! . . Her sabahki gibi kap ı lar ı
gürü ltü i l e açıp kapamıyor; hatta ayakların ı n
ucuna basarak yürüyor, sessiz sessiz gezin iyor !
Sazan ta l ih, insana son günlerinde gülermiş ! B enim de bu
kadarcık bir son günlüğüm olsun!
Aynaya bakıyorum, sağ şakağımda bir ezik kızartısı var. Ben, b
ir yerde düşmüş o lacağ ım ama; nerede?
- Madam E l eni. . . Madam Eteni . . . - B uyurunuz, Macit
Beyi
B ugün ç ı l d ı racağı m ! Madam E l eni , sanki benim
emirlerimi yerine getirmek için, sofada, kapın ın d ı şarısında, e
l pençe divan duruyor . . .
- N e istediniz, Macit Bey. Tıraş olacaksanız, s ıcak su
getireyim mi?
lstemiye istem iye g ü lüyorum . . . Bugünkü yolculuk için, bu
kadar tuval et d e fazla ! G ideceğim yerde, kalenderliğimi hoş
görürler!
-· istemem . . . Gece, ben, saat kaçta geldim?
Madam E l eni, d urdu, yutkundu, parmaklarını oy· natmıya başlad
ı ; kaşlar ını kal d ırarak bana baktı :
- Siz, çok fena idiniz . . . iki arkadaşınız, sizi bu raya
getirdi bıraktı lar.
Bu bi lg i bende yok ! H i ç hatı r lamıyorum ! Kimler, madamcığ
ı m ?
- B i ri, saçları bembeyaz o lmuş. . . G özlük ko-yuyor . .
.
Tan ıd ım, Al i Fasih o l acak . . . Madam Eleni, devam ediyor:
- ötekisi, daha biraz uzun boyl.u, şişman. Du
run, ismini buldum; Osman Rakım B ey . . .
-28-
-
Osman Rakımla Al i Fasih i iyi ama, ne m ünasebet? Onlarla
beraber deği ld im; nerede buluştu m ?
- Osman Bey, sizin iç in; yarın i ş i var, erken kal d ı r ın
dedi .
Bu da bende yok ! . Düşündükçe kafamın içindeki boşlu k ,genişl
iyor . . . Madam Eleninin bakışlar ın ı beğenmiyoru m ! N e demek,
ne an latmak istiyor, b i lmiyorum ki 1 Herhalde, b ir şey var. . .
Kağ ı da, bir paket arkas ına belki not etmişimdir . Ceplerimi kar
ıştı rsam bir ipucu yakalar ı m .
Madam Eleni , kaybolan, s i l inen b i r hayal g i b i odadan ç
ı kt ı .
Ceketim i n ceplerini arıyoru m . . . Sağ cebimde, alt ın s
igara tabakası duruyor . . . Neye Annaya vermemiş im . . . B i r
ara, kanapeye uzandımdı . . . Sonra ?
Sonrası yok . . . Boşluk . . . Ceketin sol cebinde mendi l i n
yan ı nda buruşmuş
bir kağıt var . . . B i r mektuba benziyor ! H emen açıyo
rum:
«Ağabey, « Beybabam hasta . . . » D izlerim k ı r ı l ıverdi .
Şezlonga çöktüm . . . Şimdi
f i l im tamamlan ıyor . . . Osman Rakımın Madam Eleniye, n iç
in, beni erken kal d ı rmas ı n ı tembih ettiğini an l ı yorum!
Süheyl Münir, Ferit H i kmet, Marusa, Ahmet Vah it, Jülyetta,
Safder, Anna, b irer birer gözümün önüne gel iyorlar.
Süheyl M ün i rin sesini duyuyorum: «Ağabey, «Beybabam hasta . .
. Ağ ı r hasta . . . » Peter, defteri n i çıkardı ; herkes hesap g
örüyor . . .
O danı n ortasındaki masanın üstünde buzlu yemiş ka ·
- 29 -
-
seleri, viski, şarap, l ikör kadehl eri, dolup taşmış sigara
tabla lar ı , ağız tarafına havlu sar ı l ı şarap binl iği yatan
kova, sigara paketleri, kibrit kutu lar ı , buruşuk havlu lar, e
lbezleri , çöp atı l mış, sigara bastı r ı l mış ki r l i
tabakalar, hepsi birden s ır o l uverdi ler. M asan ı n üstü,
bomboş . . .
Süheyl Münirin sesi ağ ır ağ ı r sönüyor. Sa londaki caz, sanki
bu odada çal ın ıyor . . . D avulun tokmaklar ı bu odan ı n
tavanına, duvarlar ına vuruluyor . . . Trampetin değnekleri,
görünmiyen kadehleri , şişeleri çoşturuyor, ç ı n ç ı n öttürüyor .
. . Peterin ka leminin kurşunu ne kadar sert; kağıdı y ırtacak gibi
. . .
Annayı patron çağırdı . . . Arkadaşlar da birer birer ç ı kt ı
lar . . . Oda, boşa l ıverdi . Bekçinin düdüğü ç ın l ıyor . . .
Kap ı dan çıkarken Jülyettan ı n omuzları h ı çkı r ı r gibi sars ı
l ıyordu . . .
Yerimden fır lad ı m . . . Evde çocuklar, ya l n ı zl ı ktan
korkuyorlar . .. B elki de büsbütün yaln ız ka ldı lar .
Mektubu bir nefeste okudum : «Ağabey, « B eybabam hasta . . .
Sana, bunu, göreceg ımız
geldi , bize gel, d iye yazmıyorum. Hem çok ağ ı r has� ta . . .
Seni görmek istiyor . Kaç gündenberi seni sayı kl ıyor . . .
Ağabey, pek yal n ız ka l d ı k . . . Korkuyoruz. B i7.i yaln ız bı
rakma . . . Al lah aşkına, bir i ki gece için olsun gel .
« O n beş gün evvel , Beybabamı, N iyaziye emanet ettim, sizi
aramıya çıkt ım. Şirkete uğradım; gelmiyor ! dedi ler. Gazetel erde
çal ışan bir arkadaşın ız vard ı . Te· sadüfen onu gördüm. Sordum;
bi l miyorum, çoktandır gördüğüm yok! dedi .
«Beybabam tuhaflaşt ı , ağabey. Yaln ız seni , deği l ; b u son
günlerde, bütün tan ı d ıklar ın ı , eskiden yeniden,
-30-
-
sevdiği sevmediği bütün b i l d iklerin i , h ıs ı m akraba, eş
dost, kimler varsa, hepsini görmek istiyor, ayrı ayr ı soruyor . .
. Sokak kapıs ı ça l ınacak, d iye yüreğim titriyor. B eybabam,
uykusunun arasında bi le, kapı n ı n ç ıngıra ğ ı n ı duyuyor; k i
m geld i ? diye soruyor.
«Şirkete b ir kağ ıt b ıraktım; gelirse, ver i r iz ! dediler.
Beybaba m ı ; ağabeyim, hafta iç inde gelecek ! diye
oya l ad ı m . . . Geçen gece, sizi rüyasında görmüş; M acit ga
l iba hasta 1 Çehresi bana pek sarı göründü. Hasta o l masa, ka lka
r gel i rd i 1 d iye tutturdu, saatlerce ağladı . . . Pek şaşırd
ım, ağabey !
« B i r hafta geçti , gelmedin . . . B eybabam ı n hastal ığ ı
ağ ı r laşıyor. Tekrar şi rkete uğrad ı m . istifa ettiğini söyledi
ler. Dondum ka l d ı m . B ize b i r adres b ı rakmışt ın ; kağıt
lar ımı karışt ırdım, o adresi buldum, b u mektubu yazıyorum.
« Ku l u n kölen o layım, ağabey, bizi bekletme, gel , emi ? B i
r gün, b ir gececik, b ir saatçik olsun g el , uğra, hastan ın gön
l ün ü a l ...
« Korkuyoru m ağabey . . • Niyazi d e pek korkak o l du . . . N
eden bi l mem, evimize uğrıyan da yok artık . . .
Ya l n ızl ıktan buna l d ı k .. . Eskidenberi evimize gel ip gi
.. den doktorlar da uğramaz, hastamız o lduğunu b i l d ik� feri
halde, aramaz, sormaz o ldu lar. Çağ ı rdığ ı mız zaman da pek
nazla gel iyorlar . . . Onlar ın d i l lerinden birşey anlamıyorum.
Fakat yüzlerinden, pek ümits iz görüyorum . . . Sen, bir kaç gün
baş ımızda bulunsan, ne iyi o laca k ! . . . Sana yalvarıyorum
ağabey, bizi kı rmazs ın deği l m i ? Beybabamın, gözü hep kapıda,
seni arıyor . . . »
Mektup yazı l a l ı dokuz gün olmuş . . . Dokuz gün geçmiş i
Çocuklar, bu dokuz günü nası l geçirdiler ?
-.31 -
-
G öğsümden bir h ı r ı ltı koptu; gözpına r l ar ıma kızg ı n
şiş ler saplanıyor . . .
Kapıya vuruluyor. Kim acaba ? ürkek ürkek duruyorum . Marika, e
l inde rakı ş işesi le g irdi:
- B uyurunuz Macit Bey i Size, beyaz peynir a l d ı m,
seversiniz!
Osman Rakımla Ali Fasih söylemiş o lacaklar . M adam E len inin,
nezaketini, i l tifatını , uysal lığını; Marikan ı n mahzun
duruşunu, şikayet etmeden iş görüşünü, hepsini şimdi anl ıyorum . .
.
ö lümün, mesafe tan ı mıyan soğuk ve ağ ı r eli, Madam Eleni i
le Marikayı terbiye edivermiş ! Hayat, ebedt olsa, insanlar, daha
sal dı rgan, daha küstah, daha saygısız, daha az insan o l acaklar
. Belki de insanl ık larını hiç hatır lamıyacaklar 1
Marika, ş işeyi, lavabonu n üzerine b ıraktı; mıhlanmış gibi
durdu. Gözlerinde is l i b ir donukluk vardı . B i rdenbire iki e l
ile yüzünü kapad ı , h ı çkıra h ı çkıra ağl amıya başladı . .
.
O danın içinde, parı lt ıs ı göri lmeyen bir şi mşek çakmıştı
sanki. . . Damarlarım yandı; gözlerimden s ızarak d erimi yaka yaka
i nen yaşl ar ı durd uram ı yorum . . .
B oğazımdaki kurul u k geçti; içimde bir fera h l ı k d
uyuyorum.
Baba m ı , acaba göremiyecek miyim ? . . . M üzehher; bizi bekl
etme! d iyar ı
Ayağa ka l kt ım, gardropta tek ka lan yedek esvnb ı m ı a l ı
rken Marikaya baktım . Vücudü sars ı la sars ı la ağl ıyordu . Onu,
sağ omuzundan tuttum . B ir şey mi söylemek, yoksa susturmak mı
istiyordum ? B u , bence meçh u l d ü . Beyni mi n içine soğu k bir
demir iğne saplanmışt ı .
-32-
-
Genç kız, h ı çkır ıyord u . Başım, onun sol omuzuna düştü . S ı
kı şan, darlaşan göğsüm genişl iyerek, açı larak ağl ıyordum . . .
Sanki kızkardeşim M üzehheri n omuzuna baş ı m ı dayamış ağ l
ıyordum . . .
insanları, fe laketler dağ ıtıyor, felaketler yakınlaşt ır ıp
bir leştiriyor . .
Yaşla dolu gözleri min önüne, N iyazin i n hayali d ik i ld i
!
Evde çocuklar, ya ln ız . . . Be lki büsbütün ya ln ız ka ld ı
lar . . . Ya lnızlıktan korkuyorlar . . . O n lar ı bekletmemel i .
. .
Marikan ın çenesinden tuttum, yüzünü yüzüme doğru çektim, ka
lbimin bütün minneti l e kızkardeşimi öper g ib i yanaklarından
öptüm�
- Teşekkür ederim, yavrum ! Gözlerimi s i l mel iyim . . .
Kendimi ümitsizl i ğe kap
t ı rmanı n sırası , zamanı değ i l . . .
G iyindim; brovniği arka cebime koyarken, gülmekten kendimi a
lamadım. Eşyalar ın kıymet ve önemleri , b i rkaç daki ka içinde bu
kadar değ işiyor, demek !
Art ı k ben, tamami!e şahsından sorumlu o lan bir adam değ i l i
m . . . Ağlamak, hakkım deği l . . . Sevmek, aş ık o lmak hakkım
değ i l . . . Barlarda sabahlamak, meyhanelerde s ızmak, işsiz
dolaşmak, serser i l iğe vurmak hakk ım değ i l . . . ö lmemeğe
çabal ıyacağırn . . . ö l memeğe, yaşamıya mecburu m !
Evde, çocuklar, ya l n ız . . . Korkuyorlar . . . . Ben, ş imdi,
bütün haklar ın ı kaybetmiş, bütün
haklarından vazgeçmiye mecbur bir insanım ! . . . Müşterek
hayatta, haklar da ortak; onda, M üzehherin de hcıkkı var, N
iyazinin de hakkı var.
D ü n gece, herşey gözümden s i l inmişti, herşey bitmişti !
.._ 33 -F . 3
-
Hayırı Şimdi yen i b ir hayat başl ıyor . . . K ı rkına
yaklaştığ ı m halde, büsbütün yabancısı o lduğum bir hayatın içine
g i receğ i m . . .
Gözlerim kurudu, ağlam ıyorum; iç imde ağ lamak isteği de yok .
. .
Yen i bir hayatı n eşiğ indeyim! . . . Neler göreceğ i m ?
Nelerle karşı laşacağı m ? . . . B i l miyorum! . . . B i l i rsem,
ne olacak? Saatin yel kova n ı n ı tutup geriye a labilecek miyim ?
H iç durmadan akıp g i den zaman sel in i durdurabi lecek, önüne
geçeb i l ecek miyim ? . . . Dün, bugün olamıyacak. . . M azi o l
mıya mahküm bir yar ın var . . .
Zayıf o lup, insanlara, kendimi ezdirmek f ı rsatı nı vermemel
iyim! . . .
Gökyüzü kapanık . . . Havada boğucu bir sıkıntı var . . . B i
raz yağsa, serpiştirse, bu s ık ınt ı dağ ı l acak . . . Uğultulu b
ir rüzgar, bu l ut kümelerini del i de l i savuruyor . . .
Hem üşüyor, hem terl iyorum . . . B i ri gelecekmiş de, geç ka
lmış , gelemiyormuş! gibi bekleme ürpert i ler i le yüreği m
titriyor. Rüzgar beynimin i çinde uğulduyor . . .
Sokaklar, bana bu sabahki kadar hazin , kir l i , pis, pasakl ı
görünmemişti . . . Kapı önlerine b ı rakı l m ı ş ağızlar ına kadar
dol u pas l ı , yamru yumru tenekeler; kald ı r ı mlara, sokak orta
larına atı l mış, çöpler aras ında s ırtı yara l ı , s ıska aç
köpekler dolaşıyorlar! . . . Bir kapı n ı n dibinde, y ırt ı k
paçavra esvapları vücutlerini örtmlyen ç ıplak iki çocuk, birbi r
lerine sokul arak kıvrı l m ı ş yatıyor lar . . .
Bun ları evden mi atmış lar acaba ? Yoksa h i ç mi evleri o l
mam ı ş ? B u çocukları sokağa atanların yüreğ i , zava l l ı lar
ın başlar ı n ı koydukları taştan daha mı katı ! .
- 34 -
-
B iri , daha pek çocuk! iğ i ld im, baktım, mış ı l , mış ı l ,
uyuyor . . . Senin suçun, güna h ı n ne?
Bazı insanlar ın günahlar ı , dünyaya gel miş o lmalar ıd ı r .
B ütün ömürlerince çektikleri ya ln ız bu günahların ı n cezas ıd ı
r .
Ben, bu manzaralar ın yabancı s ı değ i l i m . Şurada, bur.ada
sabah l a d ı ğ ı m geceler, apartımana, pansiyona dönerken, daha
ne iç acıs ı o lanlar ın ı görmiye a l ış ı -· ğ ı m . Lakin bugüne
gel inceye kadar, kapı d ipl erine k ıvr ı l m ı ş uyukl ıyan
çocuklardan birinin üstüne i ğ i l i p bakmamıştı m .
Çocuğun, ne de seviml i yüzü var . Göğsümde bir şey t ıkand ı ,
nefesi m darlaştı ; N iyazi akl ıma gel ivermişti !
N e i lgisiz şeyler düşünüyorum . . . Sokaklar yavaş yavaş uyan
ıyor . . . Sütçüler maha l l e ara lar ında ses dokuyorlar . . . B
i r çatana düdüğü, siste ka l m ı ş gibi uzun uzun ötüyor . . .
Tramvaylar ın da çanları s ıklaştı . . .
Caddeye çıkınca, köşe başındaki tütüncünün önünde gayri ihtiyari
durdum. D ükkan sahibi , ne istediğimi sormaya l üzum görmüyor, b
ir soda açıyor, b ir bardağa doldurup uzatıyor. itiraz etmeyi hat ı
r ıma bi le getirmiyorum, sodayı içiyorum . Tütüncü, b i r paket
si· gara i le b ir de gazete veriyor:
- Akşama mı hesap göreceksin iz? Akl ı m başıma gel iyor . . .
Hala m ı ? Kimbi l i r, art ık
ne zaman uğrarı m ? Borcumu ödeyip yürüyorum . . . Tramvaylar, a
k
şam üstleri gibi ka l a ba l ı k . . . Epey bekledikten sonra
Beyazıt tramvayı geldi . G üçl ükle atladim . . .
Sabah tramvaylar ı , daha ruh s ık ıc ı . . . Kimse i le göz
göze gelmek istemiyorum. Çünkü herkeste, ça l ı ş· maya, didinmeye
mecbur, mahkum insan lar ın işe hazır lanma titizl iğ i , h ı rçın
l ı ğ ı var . . .
- 35 -
-
Ah, bu her şeyi Tanrıya b ı rakan i nsanlar ın sessiz
şikayetleri . . . Hepsi , erken yetişmek, işe erken başl amak iç in
telaş ediyor . . .
Haklar ı var; yorgunluk s in i r leri uyuşturur. H ınçlar ın ı ,
işten alacaklar ! Yan ı başımda, koyu neft i , havı dökük
pardesüsünün yakasın ı ka l d ı rmış, kupkuru bir c:ıdam, h iç
durmadan, ara vermeden boğuk boğuk öksürüyor:
- O h ! Can ı ma yetti val l ah i ! Arkadaşı , ko lundan tuttu,
arabanın içerisine doğ
ru çekti : - Sabah ayazında durma . . . - içeride yer var mı
sanki ? - Var, yok; b i r deneyel i m . . . H asta olacaksın !
Kupkuru adam, pardesüsünün ka l k ı k yakası iç in
de büzü l dü, dar omuzlar ı n ı ka l d ı rd ı : - Hasta değ i l
i m d e . . . Bugün yataktan zor ka l k
t ı m . . . B i r f incan süt, boğaz ımdcm aşağı inmedi . . . B
u ay, i ki kere iz in a l d ı m . . . Yol veri r l er, d iye tekrar
ız ın istemeğe korkuyorum . . . Yatak gözümde tütüyor . . . Ha-n i
, Al lah gayret veriyor da dolaşıyorum . . .
Evet, Al lah gayret veriyor . . . Bu gayret, verd iği acı ların,
sefa letlerin karş ı l ı ğ ı , sadakası m ı acaba ?
Al lah, gayret veriyor . . . Ya, bundan da mahrum etse, bu
IQtfunu da esi rgese . . . Yol yakın laştı kça çarpıntım artıyor .
. . Evi, ne halde bulacağ ı m ? Ne yapıyorla r ? Fazla düşünmeme! i
. . . Düşünmek, doğru değ i l . . . Benim iç in, bütün ol muş, ol
acak olayları o l d u klcırı g ib i kabu l etmekten başka çare
yeki
B eyazıt'ta tramvaydan ind im. Kend i kendime şaş ıyorum. Çok
içt iğ im gecelerin sabahı , şakaklarım zonklar, beyni m uğuldardı.
Bugün, başı mda ne ağrı , ne de ağ ır l ı k var . D izlerim de
titremiyor . . .
- 36 -
-
Allah gayret veriyor . . . Sokağın baş ına gel ince durdum. S ı
ra evler ara
sında, bizim evin boyasız cumbası da görünüyor . . . Topuklarıma
ses ç ıkartmadan yürüyorum . . . D iş ler im kil it lenmiş, çenem
kıs ı lmış . . . Ad ı m ı sorsalar, söyl iyem iyeceğ im . . .
Sağ ı mızdaki evin küçük oğlu, çantasını sal l ıya sa l l ıya
mektebe gid iyor . . . Karş ı laştığ ımız zaman, şaşalar gibi o
ldu, d i kkatl i d ikkatl i bana bakt ı , döndü, eve doğru koştu .
. .
Benden mi korktu ? Mahal leye bu kadar yabancı mıyı m ? Yüzüm
çok mu korkunç ? Köşedeki evi n hizmetçisi , kapın ı n önünü
süpürüyor; başın ı ka l d ı rd ı , beni gördü, hemen içeri g irdi
.
Bu yol, beni s ı kıyor . . . Acele yürüyüp geçmek istiyorum . .
. Ayaklarım , bir ibirine dolaşıyor, sendelemekten de korkuyorum .
. .
Çocuğun dönüp tekrar girdiği sağ ımızdaki evin önünden geçerken
nezle l i bir ses burnundan homurdan ıyor:
- Ay, küçükbey, bu semtleri de bi l irmiym i ş ! Nası l o l muş
t a , evin yolunu unutmamış . . . Şaşma l ı . . .
Pas l ı bir kad ı n ses i , cevap veriyor: - Ayol , efendi , o ,
eski mirasyed i ! Ta.dı dama
ğ ında ka l m ı ş bir kere . . . Dert, eziyet çekmeden hazıra
konacak . . .
Evimizin önündeyim. Ç ı ngırağa e l imi uzatamıyorum. Köşedeki
evin hizmetçisi tekrar kapıda göründü, beyaz başörtü lü, bir kad ı
n başı daha uzanmış, parmaklar i le beni g österiyorlar.
Ç ıng ı rağı çekerken, parmaklarım elektrik teline dokunmuş gibi
bütün vücudum ispazmozlar geçir i yor . . .
- 37 -
-
Taş l ı kta bir ter l i k sesi surunuyor . . . Kapın ı n tek
kanadı yarı açı l d ı . Sarı , irin yüzlü bir i htiyar kadın , beni
tepeden tı rnağa süzüyor.
Ensemden belkemiğime soğuk bir demir şiş sapl andı ; dondum, k ı
m ı ldanam ı yorum . . . Acaba başka yere mi taş ınd ı lar?
Cumbanın penceresi sürü l d ü . Baş ımı ka ld ırd ı m ; M
üzehher sarkmış bakıyor :
- Ağabeyim . . . Ç ı ğ l ı k içeriden aksediyor : - Ağabeyim
geldi , N iyazi . . . Ağabeyim geldi . . . Kapı n ı n önünde duran
sarı i rin yüz lü ihtiyar ka-
d ı n geri çeki l d i : - Buyurunuz, beyefend i . Eşikten a d ı
m ı m ı atarken omuzlarımda iki g ü l l e
ağ ır l ığ ı duyuyorum, bel im bükü lüyor. ihtiyar kadın, iğ i l
i p beni etekledikten sonra doğrul d u . Başörtüsünün uci l e
gözlerini s i l iyor .
- Başınız sağolsun, beyefendi ev lad ı m . Cenabı Hak, geride ka
lanlara uzun ömürler ihsan eylesin . . . Eh, takd i r ne ise, o, o
luyor . . .
M erdivenlerden gürültü i l e koşarak iniyor lar : - Ağabeyim
gel m i ş ! M üzehher, boynuma atı l ıyor . . . E l lerime sıcak
bir
yüz, terl i saçlar dokunuyor, N iyazinin başı . . . üç kardeş,
biribirimize sar ı l d ı k . üçümüzün de vücudu, ateşler içinde . .
. üçümüz de t irt ir titriyoruz . . .
Yapışkan b i r ses, sarı i r in yüzlü i htiyar kad ı n ı n sesi
, kulaklarımızın d ib inde m ı r ı ldan ıyor :
- Art ı k bunlar rahmet l i den kalan hatıra lar . . . A l l ah
ayırmasın . . . Kaç gündür gözl eri yolda, sizi bekl iyorlard ı ,
beyefendi evladım . . .
i laçl ı kağ ıda sinek yapışmış g ibi bu kad ı n ı n sesi,
- 38 -
-
kulakları m ı n zarlarına yapışarak vız ı ld ıyor . . . B i r
kol umla M üzehheri bir kolumla N iyaziyi kavradım, sol daki odaya
doğru yürüdüm.
Müzehher, bi rden si lkind i : - Yukarı gel , ağabey . . . M
üzehherin ağzından çıkan ses, ne ıs l ık , ne de
k ıs ık b ir ç ı ğ l ı kt ı . O , ka lbini d iş lerine geçirmiş,
koparıvermişti . . . Taşl ı kta vızı l dıyan yapışkan sesten,
Müzehherin de tüylerinin ürperdiğini anlad ı m !
Yukarı katta, Müzehherin odasın.a girmişti k . Müzehher, kapıyı
hiddetle kapadı . ince kaşlar ın ın arası buruşmuş, dudakları
titriyordu :
Ooof l Nedir bu çektiğimiz? - Kim bu kad ı n M üzehher ? - Sütha
lamız Ayşe Han ı m ! Bu isim, bana, pek yabancı gelmiyor; durgun
dur
gun bakıyorum. Müzehher, öfkesini yenmek ister g ibi
yumrukla
r ın ı s ı kıyor: - Beybabamın Yakacıktaki sütn inesinin
toru-
nu . . . Eskidenberi bize gel i r, giderd i . . . B i r haftad
ır bu-rada . . . B izim için bir dakika rahat, huzur yok . . . Her
şeye karışıyor . . . Bir düz iye akı 1 öğretiyor . . .
Kendimi, oyun başladıktan neden sonra, rol ünü öğrenmeden
sahneye girmiş aktörlere benzetiyorum . . . Karşı l aştı ğ ı m
sükun, beni şaşırtt ı .
- N e gündü ? Nasıl o ld u ? D iye soramıyorum . M atemlerin
kalbi dağl ıyan s ı
cağ ı geçmiş araya hadiselerin soğuk havası girmiş . . . Zaman,
yaralar ın üzerine ağ ını sarmıya başlamış . . .
B u ince ağın tel lerine dokunmıya gelmez! Pencerenin
kenarındaki koltuğa yavaşça kendimi
b ı rakı m . N iyazi yanı ma geldi , sol omuzuma baş ın ı dayadı
.
- 39 -
-
M üzehher, yerden bir minder çekip, ayakl a r ı m ı n d ibine
oturdu; çenesi dizlerime d okunuyor:
- Nasihat dinlemekten b ı ktı m . . . insan, biraz da kendini d
in lemek istiyor !
Kendini d i n l emek mi ? Zava l l ı Müzehher ! H ayat, seni ne
çabuk yordu; yüreğini ne çabuk zehirle d o l durdu da art ı k
çevrenden kaçmak, iç ine çeki l mek istiyorsun ? B u , daha pek
mevsimsiz, daha pek erken, k ız ım!
Sarı , irin yüzlü ihtiyar kad ı n ı n yapışkan sesi , kulaklar
ımı rahatsız etmiyor. M üzehhere, kendini d i nl emek f ı rsat ın ı
vermemiş! .
Kendini d in lemekten ziyade, ağlaman ı tercih ederim, M üzehher
!
Pencereden gelen ış ık , M üzehherin yüzüne vuruyor: Çenesini
dizlerime sürerek kırık k ı r ık konuşan, çukura batmış gözleri
kızarı k, avurtları çökük, so lgun benizl i kız; benim, sekiz ay
evvel burada b ı rakt ı ğ ı m M üzehher deği l ! . . . Sekiz ay
evvel bu odada oturan, gülen, konuşan M üzehher, toz pembe yanakl ı
, koyu pembe dudak l ı , siyah parlak göz lü , ayd ı n l ı k yüzl ü
b ir genç k ız , daha on yedisini bitirmemiş bir çocuktu !
M üzehher, günlerden, haftal ardan, bel ki d e aylatdanberi
içine dolan dertleri , bir nefeste boşaltmak istiyor gibiydi :
- Yalnız bu değ i l ki ağabey . . . Daha ne bi l mediğ imiz, tan
ı mad ı ğ ı mız, yüzlerin i görmediğimiz, annemin, beybabamın sağ l
ı ğ ı nda isimlerini b i le duymadığ ı mız uzak, yakın akraba lar .
. . Hepsi , bir türl ü üzüntu veriyor . . . Gelin, sizi bizim eve
götüre l im, birkaç gün hava a l ı r ferahlarsın ı z ! diyen mi ? B
izi yanlarına takıp sokak sokak gezdirmek istiyenler mi? Bana,
sözlerini geçiremiyenler. N iyaziyi kışkırtmalar, ne akla, hayale
gelmedik tuhaf l ı klar . . . Maksatları ne? Anl ıyamıyorum
- 40 -
-
ki . . . N iyazi uyacak olsa, hemen hatırlatıyorum : Ağabeyimize
mektup yazd ı m ; gelecek! d iyoru m ! B i l iyorum ki sen,
muhakkak geleceksin !
Ka l bim, göğsüme sığmıyor : - M uhakkak geleceğimden emindiniz,
öyl e mi ? N iyazi , koyu kumral saç l ı baş ın ı koltuğumun
ara-
s ına saki ıyor: - El bette geleceksin . . . B izi kime b ı
rakacaksın ?
N iyazinin baş ı n ı , iki e l imle bağrıma bastırıyoru m : -
Sizi nas ı l b ı rakır ım, yavrum ? Müzehherin söylemek i htiyacı
durmuyor '.
- Hasta o lmandan şüphelenmiye başlamı şt ım, ağabey . . . Başka
şeyden değ i l , ondan korkuyordum . . . Her yere başvuracak,
sokaklara düşüp arıyacaktım !
B u , solgun benizl i , tüy gibi k ız ın, cesaretine oül üyord u
m :
- Sen mi Müzehher ? Müzehher, gülmüyor; kuvvetinden o kadar
emin
ki a lay edi lmesine kızacağı yerde, omuz s i l kiyor: - Her
şeyi göze a lmı şt ım . . . Sen i arıyacak, t �u-
lacakt ım . . . - Demek, ya l n ı z l ı ktan o kadar buna l d
ınız . M üzehherin soluk yanaklar ında bit ateş yandı : - B izi
tesel l iye gelen h ı s ı m akraba lara, e>hbap-
lar ımıza , tan ı d ı klar ımıza ; hayır, siz, Macit ağabeyimi
tan ı mıyorsunuz, d iyecektim !
Omuzlarım yine düştü: - Hepsi, herkes a leyhimde bulunuyorlar
deği i
m i ? M üzehher, gözlerini indirdi :
- N e d iye a l eyhinde bulunacaklar ? Hem söyletir miyim h i ç
? Ben doğrudan doğruya söylenmeyen dokuna ki ı sözlere kızıyorum
!
- 4 1
-
Zava l l ı M üzehher! Onlar ın hesabı na utan ıyor ? Eve yaklaşı
rken, sağ ı mızdaki komşu karı koca, n e diyorlardı ? Karş ı mızda,
köşedeki evin hizmetçisi , büyük han ı m ı , bana nas ı l
bakıyorlard ı ?
Anlamıyorum; niçin bana kızıyorlar ? . Neden aleyhimde bul
unuyorlar ? . Ben, kime fena l ı k ettim ? . Ai lemin, bana muhtaç
o lmadığ ı zamanlarda , keyfimce yaşad ı ğ ı m mı kabcıhat ? Aileme
yük o lsaydım, onlar ın sırt ından geçinseyd im, o vakit makbule mi
geçecekti ? .
Bana karşı yükselen bütün kinin, nefretin esas ı şu :
- N için, a i lenden uzak yaşad ı n ? Kümes hayvanları g ib i ,
başka lar ın ın yem ı n ı ye,
suyunu iç; akşam oldu mu, topl u olarak kümese g i r ve ayni
tünekte tünel
Her borç, vadesinde ödenir . . . - B ı rak, M üzehher, söylesi n
l er . . . M üzehher, cevap verecekti , kap ı d ışarıdan tık ır
datı lmadan aç ı l mı şt ı . Evvela reze tutmuyor, rüzgar a çtı
, zannettim. Sütha la Ayşe Hanım, el inde bir fincan kahve i l e
girdi , önüne bakarak i l er ledi , f incan ı uzattı :
- Safa geldiniz, efendim. Kahveyi verdikten sonra geri çeki l d
i . M üzehh erin
karyolas ı n ı n ayakucuna diz çöktü; dudaklarında acır g ib i ,
utan ır gibi bi r gü lümseyiş vard ı :
Çok değişmişsiniz, beyefendi evla d ı m . . . Sizi , kapı da
gördüğüm zaman, ne ya lan, söyl iyeyim, b irdenb ire tan ıya madı m
! B ı yıkların ız olsa, nur iç inde yats ın , rahmetl iyi hatır
latacaks ın ız !
M üzehher, gözleri le gözlerimi a rıyord u . Ben de acır, utan ı
r gibi gü lümsed i m ! Sütha la Ayşe Hanım, büyük peder merhumun
konağ ı n ı , babamı n gençl iğ ini , annemin güzel l iğ in i ,
üveyannemin zarafetini , benim
- 42 -
-
M üzehherin , hele Niyazinin anl ıyam ıyacağımız bir d i l l e s
ı ra l ayıp döküyordu .
Sokak kapıs ı , acı acı ça l ın d ı . M üzehher, bir s ıçrayışta
yerinden f ı rlad ı . Süthala Ayşe Hanım, h iç telaş
göstermiyordu.
N iyaziye bakt ı m . Kapı ça l ı n ış lar ı , insanı vakitl i
vakitsiz uykusundan uyandıran, dal g ı n l ı ğ ından s ı çratan bu
ç ın layış lar, çocuğun sin ir lerini bozmuş . . . Hemen ku lak
kabartt ı . Yüzü mosmor kesi ld i :
- Ağabey, yine geld i l er ! - Kimler gel d i , N iyazi ? Niyaz
i , el i l e sofayı , merdiven tarafı n ı gösteriyor-
d u : - Ablamın sesini duymuyor musun ? Aşağıdan Müzehherin
sert, titiz sesi gel iyor. Fa
kat söylediklerini ben anl ıya m ı yorum. i lg i lenişinden, N
iyazide kulak dolgunluğu var :
- Kimler geldi N iyazi ? Çocuk, hem can ı sıkkın, hem korkak
dudak bükü-
verdi : - Eşya a lan lar gel d i , ağabey ! - N e eşyası a
lanlar ? N iyazi, b i lgisiz l iğ ime hayret ediyordu . Soruma,
dudaklar ın ın değişmeyen yarı a c ı r gibi , yar ı utanır gibi
gü lüşi le Sütha la Ayşe Han ı m cevap verd i :
Koltukçu lar, beyefendi evlad ı m . - Ne münasebet !
B u söz, b ir kere ağzımdan kaçmış bulundu . Durumu bi lmiyorum
ki . . . Acaba pot mu k ı rdım ? Yoksa M üzehher evvelce çağırdı
da, ş imd i , beni geldi d iye savmak m ı istiyor?
Telaşla aşağı indim. Müzehher , taşl ıkta, e l lerini , kol ları
n ı sinir l i s inir l i oynatarak, bir i uzun boylu , yağız
- 43 -
-
esmer; bir i t ıknaz, sarış ı n , ik i adama meram anlatmı ya ça
l ış ıyord u :
- S i z i çağ ı rmad ı k efendim, yan l ı ş ı n ız olacak! Yağız
esmerin in d i l i Eğ in l iye ça l ı yordu : - B i l iyoruz,
hanımefendi , kerem et . . . B i r kere
maksadı mız ı anlata l ı m . H ı rçın b i r sesl e bağ ı rd ı m
: - Ne var Müzehher ?
Sesimden ko�ktum ve bu anda evdeki mevki i m i . haki miyetimi
kendim de h issett im; Müzehher, bana döndükçe, d i l i dolaş
ıyordu :
- Satı l ı k eşya, kitap, öteberi var m ı ? diyorlar . Yok, d
iyorum. Hayır ; i l le göre l i m , d i ye ı srar ediyorlar . G e l
, sen söyle bar i , ağabey !
Kapıya yaklaşt ı m : - Yan l ı ş efendim, yan l ı ş . . . Yağız
esmeri, kasketini ç ıkararak kapıdan i çeri
g ird i : - Hoş geld in iz, sefa lar getirdiniz beyefend i . .
.
Merhum peder beyefendiyi biz babamız gib i severd i k . . Çok
muhterem zattı . Neme lazım, çok iy i l iğ in i gördük . Sayesinde,
b iz de üç beş kuruş kazandık . . .
Bu ne garip, başın sağolsuna gel i ş ! Fazla tekl i f · siz
leşmelerine mani o lmak iç in kaşlar ımı çatarak selamla d ı m
:
- Teşekkür eder im. Tı knaz sar ış ın , beni m cidd iyetimle a
lay eder gib i
y ı l ı ş ı k y ı l ı ş ı k söze karıştı :
- Merhum beybabamız, bir çok kitaplar, antika lar var, d iyordu
. . . El yazıs ı kitaplar . M ushafı şerifl er, Dela i l i
hayratlar olursa sizin iç in de, bizim için de iyidir . . . Bir
görsek beyim !
B u sayd ıklar ı şeylerin bir in i , bu yaşa geld im, da-
- 44 -
-
ha ben görmed i m . M evcud iyet lerinden haber i m b i le yok.
Bun lar nereden b i l iyorlar?
M üzehhere bakt ım; baş ın ı iğerek tasd i k etti . Yarı ara l ı
k duran sokak kapıs ından ik i karalt ı g ir ·
d i , onlar ı ik i g ölge daha takip ett i . G i renlerin k i m
i şap ka ç ı karıyor, kimi el i l e se lam veriyordu . Yen i
gelenler de münakaşa n ı n yabancıs ı deği ld i ler:
- Eski Saksonya takımlar ı , çini tabaklar, kaseler var m ı
?
- Oda takı m ı , karyo l a tak ımı , sa ir mobi l ya o l -sun .
. . B i r görel i m .
Sabrı m, tahammü lüm taşmışt ı : - Rica ederim, k im çağırd ı ?
içlerinden zayıf, uzun boylu , haf if, k ı r saçlı b i r i ,
el ler i arkas ında karşımda durdu :
- Merhumun ölümünden hemen sonra, han ı mefendiye; b ir emir
leri var m ı ? d iye müracaat etmişti k . B ize; b iraderim
gelmeden b i r şey yapamam, dedi lerd i . Ş i m d i , bunun iç in
rahatsız ed iyoruz!
Ağzı m aç ık bakıyordu m : - Geldiğimi evden mi haber verd i ler
? Uzun boylu, hafif k ı r saç l ı adam, h i ç çekinmeden
rahatça : - Karşı köşenizdeki evi n h izmetçis i , demin dük
kan ı n önünden geçiyordu . Ondan duyduk . Ben, eve gelel i daha
ancak bir saat oluyor. De
mek kapı önünde, beni merakla süzmelerin i n , beni par makla
göstermeler in in sebebi varmış!
Uzun boylu , haf if k ır saç l ı adam, baş ın ı sağa sola
çevirerek, g irecek oda arıyor:
- B i r göre l i m , baka l ı m . . . B ı rakırsam, yürüyecek
odaları b irer bi rer açacak,
eşya ları e lden geçirerek, f i at b içecek . . . B iraz
yumu-
- 45 -
-
şak yüz bulursa hama l lar ı getir ip beğendiği eşya lar ı
yükleyip götürecek . . .
H epsine, kibarca kapıyı işaret ed iyoru m : - Bugün zahmet
etmişsiniz . . . Başka zaman . .
icabederse, ben, s ize haber gönderir im. Yağ ız esmer i , ayak
d i riyor: - Bir kere geld i k beyim . . . Daha, hiç siftah et
meden kapı n ızı ça l d ı k . . . Belki kısmetti r . . . K
ısmeti tepme, iki yana da yazı k o l u r ! Bak, şurada, şu kadar
esnafız . . . Karta l ı n kanadı incindi deği l ya . . .
Ceketini omuzuna atmış b i r palabıyık, i leri atı l d ı : -
Belki b u gel işte uğur vard ı r . Sen in de, bizim
de cıyak kademi mizi bir deniye l i m . i leride pişman o l
mayız.
Uzun boylu, zayıf , k ı r saç l ı adam, gururlu ve emreder bir
tavır la d uruyordu:
- Bir kere görmekl e mal ın ız ı kapıp gitmeyiz. Kan ı m beynime
sıçrad ı ; gittim, sokak kapıs ın ı
açarak yol gösterdim: - B uyurun, rica ederim . . . B izi fazla
meşgul et
tiniz artık . . . Sesim, kamçı gibi çatl ı yord u . Geride duran
lar ·
dan birisi mır ı ldanarak yürüdü. - B iz, böyle nazlananları çok
gördü k ! ö bürleri de kasketlerini düzelterek, omuzlar ına
vurdukları ceketlerini çekerek meydan okur gib i ko l la· rını
sal l ıya sa l l ıya çık ıyorlard ı .
Sokakta tehdit savuruyorlar:
cak . . . Kime naz ed iyor ki ? Eninde sonunda sata-
Bu ağ ızlar ı çok iş itti k ! Kendi ziyan eder. Rahmetl i
beybaban ı n ömrü vefa etseydi de,
keşki bütün mal ları o, satsayd ı ! . . .
- 46 -
-
- Müsl üman adamdı , b ı rak . . . Arka larından kapıyı şiddetle
kapa d ı m . Sinirlerim,
geri lip boşan ıyordu . E l ime bir iskemle, testi , çerçeve,
masa, bir şey geçse, k ı r ıp parçal ıyacaktım . . .
Vücudüm, sap ı r sap ı r titriyordu . M üzehheri n , Niyazinin,
mazlum, masum, uysa l yüzlerinden birini ol sun görmek, ferahlanmak
istiyordum. Döndüm; süthala Ayşe Hanım, karş ımda elpençe divan
durmuş, dudc.:klarında acır gibi , utan ı r gibi bi r gül ümseyişle
bana bakıyor:
- Beyefendi evlad ı m ; bunlar esnaft ı r lar, darı ltm ıya gel
mez . . . Eh, Al lah muhtaç etmesin , dünyanın bin tür lü hali var
. Deve bir akçeye, deve bin akçeye, demişler . . . Cenabı Hak, e l
lerine düşürmesin . . . Günün birinde, başın ız dara geliveri r de
satmak isterseniz, rığız birliği ederler, mal lar ın ız ı yok
pahasına kapatı r lar . . . Ne oldum, dememeli ; ne olacağım demeli
! D üşmez ka lkmaz bir Al lah . . .
Biraz evvel k ı rmak, parça lamak istediğim iskem-le, testi ,
masa, çerçeve gibi şeylere acıyord u m !
Merdiven başına gittim, bağ ı r d ı m : - Niyazi , şapkamı geti
r ! M üzehher, korkak korkak soruyor: - N ereye gidiyorsun, ağabey?
Onun korkusunu anl ıyor ve hak veriyoru m : - Sigara a lacağ ım, M
üzehher. M üzehher, suçlu suçlu baş ı n ı iğiyor : - Niyazi a ls ın
. Niyazi , ablas ın ın , kısa eteği a rkasından çık ıverdi : - Ben
a l ı r ı m , ağabey i Halbuki ben, onu, yukarıda bi liyordum. Ya
ln ızl ık
korkusu, çocuğu, nekadar ati k u ya n ı k yapmış ! Niyazi,
kapıyı açıp sokağa f ı r l ıyor . Arkasından
sesleniyorum:
- 47 -
-
- N iyazi, dur, para vereyim . . . Onu unuttun ! M üzehher,
kurduğu düzenden emin ve memnun
bir ev kad ı n ı guru r i l e gü lümsüyor: - Bakkal , defte�e
yazar ı Sar ı i r in yüzl ü sütha l a n ı n sesi, kulaklarımda yap
ı ş
yapış vızı l d ıyor: - Çocuğa iki kere zahmet o lacak ! . .
Bakka l lar
tütünle rakıyı borca yazmazlar . . . *
* *
Kaç gecenin uykusuzluğu, serseml iğ i , yorgun s i -n i r lerimi
damla damla eritiyor . . . H i ç de i ştahım yok . . . Küçük bir
şişe rakı i l e belki avunurum . . .
Akşam, geç vakit. N iyaziyi sokağa göndere mem . . . Şapkamı
giyip ç ıkt ım. Sokak, tenha, sessiz . . . Pencerelerde ı ş ı klar
tektük k ırpış ıyor lar . . . Ne ö l ü maha l l e, yarabbi !
Dalg ın yürürken farkına varmamışım. Köşeyi saparken gözüm tak ı
ldı . I ş ı ksız pencerelerde, her an sokağı gözetl iyen merakl ı
gözler ı ş ı l d ıyor . . .
Maha l l e ö lü değ i l , yaşıyormuş! . . Mezarl ardan ç ı k a n
fosforlar g i b i . . .
Mahal lenin dedikodu mevzuu benim . . . Durgun bir havuza atı l
mış bi r yem gibi , beni paylaşamıyorlar . . . Bütün gözler, beni a
rıyor . . .
Bakka l dan rakı a l d ı ğ ı m ı gören biri beyaz saka l l ı ,
bir i kesik beyaz bıyıkl ı i ki bey, durdular; d i k d i k bana
baktıktan sonra yürüdüler.
B eyaz saka l l ı bey, ağır işitiyor olacak ki , arkadrı ş ı ,
ku lağına iğ i l ip e l in i de siper ederek bağ ı r ıyor :
- Gördünüz mü, hayı r l ı evlad ı ! Böylesi dostlar başına . . .
Kime çekmiş bu katı r ? Oturup, rahmet l in in ruhuna bir gececi k
olsun «Yasin» okusana . . . Küçükbey, keyif çatacak . . .
- 48 -
-
Beyaz saka l l ı beyin, baş ın ı sa l l ıyarak söyled ikle · r
ini duyamıyorum, öteki devam ediyor:
- Ku ldan çekinmiyorsun, Al lahtan kork bari . . K ı rk ı ç ı
kmadan rahmetl in in evi , meyhaneye döndü . . . Bugün, refika
söyledi de şaşt ım, parmağı m ağzımda ka ldı . . . Gel i r gel mez,
koltukçular ı çağı rıyor . . . Yüz surat, kasap sünger i le ıt i l
inmiş l Ayağın ın tozi le mezada başl ıyor . . . Ne çok b i lmiş
teres ! . . Ko ltukçulara, yüksekten atarak kafa tutmuş . . . Onda
ucuzcu g·özü yok . . . Koltukçu Fahri Efendiye : Ayağı n ı denk al
! dedim. Bu herif, sana bir mad ik oynar m ı , oynar! N e kurt ol
Haylazl ı kta p işmiş iyice . . . Antikacı Mustafa Efend i , fazla
umuyor . . .
Ayakları m ı n ucuna basarak a rkalarından yürüyorum. Beyaz kesi
k b ıy ık l ı bey, beyaz saka l l ı beyin yavaş sesle söylediği
sözü tasdik ediyor :
- Evet. . . Evet . . . Rahmetl i pederi , sakin, uysa l
adamcağızd ı . Yüzü tutmaz, öyle çekişe çekişe pazar-1 ık edemez,
hemen kesişird i . B unda, o hacı gözü yok . . . Antikacı Mustafa
Efendiyi görürseniz, ku lağı -· nı bükün . . . Kuru lu tezgah ı ,
çoluğu çocuğu var. Müslüman adamdır . . . Bunca senel i k
ahpabımızdır da . . . Başına bir çorap örü lmesin . . .
Mahal le ha lk ın ın , birden gayrete, insafa gel işine
şaşıyorum. Koltukçulara, beni m eve geldiğimi saati saatine haber
veriş neden ? Ara larında orta ki ı k mı var ? . . On ay ol uyor,
iyi hatı r ımda, solumuzdaki evde oturan dul kad ı n ı n ha l ı lar
ın ı iki paraya kapatı p sonra Bedestende ateş pahas ına satan bu
koltukçular deği l miyd i ? Karş ımızdaki evin, küçük k ızı
hastayken satı lan eşya rezi l l iği gün lerce mahal lede çal
kanmad ı mıyd ı ?
Benim bi ld iğim bu kadar. . . B i l med i klerim de, kimb i l i
r nekadard ı r ?
- 49 -F . 4
-
- B iz yandık ! . . Ş imdi yanmak s ırası onun . . . O da
yansın.
Aynı derdi çeken insanlar, toplanıp, başbaşa verip ara ları nda
anlaşarak kend i dert lerine çare aramıyorlar, çare aramayı
düşünmüyorlar da, dertte, üzüntüde eşit l ik arıyorlar 1
Yar ın , ben i m de böyle düşünmiyeceğ im ne mal u m ? Fakirin,
yoksulun, tesel l i tarafı cömert olacağ ı n ı pek a k l ı m
kesmiyo r !
Fakirden, sefa l etten, yoksul luktan gözleri kararanlar,
renkler a rasında çok fark görmezler. Kar an i ık, bütün ış ıklar
ın, renklerin düşmanıd ı r .
Ko ltukçular ı hemen i çeri a lıp, fazla eşyaları mezat
etseymişim; o zaman d a :
- Küçükbeyin eğ lencesi iç in acele para lazım . . . iki eksik,
üç fazla düşünür mü ? . . Açl ı ğ ı ndan ölmedin ya, be adam, bi
raz naza çek . . . Yetim hakkı bu l . . Yetim hakkı çiğnenir mi
?
Diyecekleri muhakkak . . . Ç ı ngırağa daha dokunmadan kapı a ç
ı l d ı . Süthala
Ayşe Han ı m, e l inde idare lambasi l e bekl iyor: - Ayaklar ın
ız ın sesinden tan ı d ı m , beyefendi ev
lad ım . . . Şaşmıyorum, tabii görmeye başl ıyorum. Tabii
görmeye, tabii bulmıya kendimi a l ı ştı rmaktan başka yol ,
çare, kurtu l uş yok ! . .
Yemek odasına girip b i r kadeh a l mak istedi m . Süthcı la
Ayşe H a n ı m, a ğ ı r ha l inden umulmıyan b i r çabuklukla yol
umu kesti :
- Kerim efendi , yatsıyı kı l ıyor . . . - Kerim Efendi de k im?
Tan ı mayış ımı ayıp ladı , dudaklar ın ı ıs ı rd ı : - Sultansel
iml i Kerim Efen d i . N u r içinde yatsı n
- 5 0 -
-
rahmetl i büyük beyefendinin ağalarındandır . Tan ı m ıyor
musunuz, beyefendi evla d ı m ? Rahmetl i beybaban ız, her kurban,
onun etini ayırtır, şayet gelmiyecek o lursa evine gönderird i
.
Gayet tabii buluyor, tabii d in l iyoru m : - Gece, burada mı
kalacak? Sarı irin yüzl ü ihtiyar kadın, yarı acır, yarı uta n ı
r
g i b i gül ümsüyordu : - H er akşam, yatsıya doğru Sultansel
imden bu·
raya gel iyor. - H er akşam m ı ? - H atim indiriyor, beyefendi
evla d ı m . . . B u kadın ın , benim sinir lerimi kurmak, germek
ve
koparmak için, bu kayıtsız, sakin ha l i yetiyordu . Fakat
dişimi sıkıyor, sabrediyoru m . Sonuna kadar din l iyece· ğim.
Sütha la Ayşe Hanım, devamla :
- Kerim Efendin in Su ltanselim'de aktar dükkanı vardır . Akşam
ezanında dükkanı kapıyor, yuruye yürüye gel iyor . . . D erviş,
ermiş adamdır . . . Yolda « Evrat» çeke çeke yürüdüğü için
tramvaylara f i lan binmez. Yatsıyı kı l d ı ktan sonra Kelamı Kad
i m'i a l ıp hatmin i indiriyor. Sabah eza n i l e de ka l kıp Su
ltansel i m 'e g id i yor . . .
Eğer sabır denilen şey, maddi b i r parça, b i r taş, demir
olsayd ı , k ıs ı lan dişlerimin arasında kopar, parça lanır lard ı
:
- Çocuklar, akşam yemeklerini nerede yiyorlar? - A, i lahi
beyefendi evlad ı m . . . Yavrucakların
bir şey yiyip içtikleri var mı ? ö n l erine ne konulsa ; iç
imiz a l m ıyor ! diyorlar .
Çocukların hakkı var . Evin havası , yemek i çmek hevesi ,
yaşamak i ştihası vermiyor ! .. Hang·i çatlaktan
- 61 -
-
sızd ı ğ ı an laş ı lamayan bir Qünlük, servi kokusu, ev i n iç
in i bürümüş . . .
- M isafir odas ına yatı rsayd ı n ı z ? Sütha la Ayşe Han ı m,
yarı ac ır, yarı utanır g ib i
gülümsüyordu :
- Orada yatı p kalkıyordu ama, beyefendi evladım, biraz evvel ,
siz dışarıda iken Eyüp'te rahmet l i büyük han ı mefendinin ç ı ra
k çıkardığı ka l falardan Nuruniga r ka l fa gel d i .
Bu, eski konak döküntülerinin bir ini bi lmem, tan ı mam . . .
Onlar ın da, benimle y ı l d ızlar ın ın bar ış ık o l madığ ına
eminim . . .
B i r evde ö lüm havası eserse, geçmiş hakim oluyor . Rahmetl i
ninelerin, dedelerin ruhlar ı da, cariye, ağa gibi tür lü tür lü
şeki l lere bürünerek eve gi riyorlar. Eve, onlar hakim . . . Bu,
sinsi baskın ın önüne geçi l m i yor . . .
Savaşmaya mecburum . . . B u çatı alt ında M üzehher, N iyazi
bul undukça, uğraşmaya, karşı koymaya mecburu m . . . Kuvvetlerimi
yavaş yavaş topluyoru m :
- Zannedersem yukarı katta yatabi l i r ! Süthalan ın e n üst
katta işgal ettiği odayı anlat
mak istiyorum . Sarı i r i n yüzlü ihtiyar kadın, ay ıpladı ,
dudakları
n ı ı s ı rd ı : - i lahi beyefendi evlad ı m . N urunigar
kalfa, bü
yük depremden beri yukarı katlarda yatmaz . . .
O n lar daha kuvvetl i . . . Büsbütün cesaretim kır ı lacak. . .
B ir d e mora l im bozul ursa, büsbütün y ıkı l ır ım . . .
Bozgundan korkuyorum ! Fazla bir şey sormadan merdivenden ç
ıkıyorum .
M üzehher, sofada, sessiz sessiz dolaşıyor . . . M isafirlerimiz
var, M üzehher !
- 52 -
-
M üzehher, gül müyor, h iddet de etmiyor: Can ı n s ı k ı l
masın, diye gel ir gelmez söyleme -
miştim . Akşam yemeklerini nerede yiyeceğiz?
M üzehher, çukura batmış, k ızar ı k gözlerini gözlerime d ikti
; bir saniye, bir an, bana bakt ı ; sonra da ld ı . . . Gözleri ,
artık beni görmüyor . . . O , kendi içine bakıyor ! . . Pek karanl
ı k şeyler görüyor o lma l ı ; ben, göz bebeklerine vuran a
kislerinden korktum l Ben de sofra ar ıyorum ! G ün lerdenberi evde
sofra kuru lmad ığ ın ı , bugün, telaş i çinde bana küçük tepsi i l
e ç ıkar ı lan öğle yemeğinde a n l ama l ı id im; sahanda yumurta,
peynir , zeytin, tereyağı . . .
M üzehher l e N iyazin in pek ac;k ır lar, gözleri karar ı r da
yemek yemek akı l l ar ı na gel i rse, demek ki hep bu öğle yemeği
gibi yar ı çerezle safra bast ı rmakl;:ı ömürleri geçiyo r !
B i r a i l e ocağı y ı kı l ınca, evvela ortadan sofra ka l
kıyor . . . Tütmiyen ocakta, yemek pişer mi ?
- S iz, yemek yemiyecek misiniz? D iye sormuştum ; Müzehher, N
iyaziye baktıktan
sonra cevap verdi : - B iz, sabahleyin kuvvetl i kahva ltı ett
ik ! . .
G özlerimi bürüyen sis yavaş yavaş dağ ı l ıyor . . .
Kendi evimizde göçmeniz! ö l ü kokusu a lan kar-· galar, bizim,
akl ı m ıza geti rmek istemed iğimiz gerçeği kafamıza
vuruyorlar.
Ana baba ocağı mız, yanmış, y ık ı l m ıştı r . B iz, üç kardeş,
onun çöküntüs9 i le, onun kü l l eri üzerinde b i r yuva kuramayız
. . . Karga lar, etrafımızda eşiniyor, baykuşlar yanı baş ı mızda
tünemiş u l uyorlar . . . Biz , burada art ı k nası l barı n ı r
ız? Yangın yerine sofra kuru l u r mu ?
- 53 -
-
Onlar, bize soğuk davran ı yor lar ! Doğru, burada onların
bizden fazla işleri var . . .
Arka cebime saklad ığ ım rakı şişesin i ç ıkarmağa
utanıyorum:
- B u h a l , nekadar d evam edecek ? Müzehher, yüzüne ayna
tutulmuş gib i gözlerini
kırpıştı rd ı , uyan d ı : - Seni belkiyorum , a ğabeyi
Ayni şeyleri düşünüyormuşuz ! . . . Zava l l ı MüzGh-· her !
Hayatın onyedinci bahar ın ı taşıyan başından bu ka ranl ık, soğuk
macera m ı geçecekti ? Sen, çiçekl i , nazl ı rüya l ara dalacak,
kuşlar gibi şakıyacaktın !
- Neye mahzun mahzun düşündün öyle, ağabey ! iç im hasta . . .
Yorgun yorgun güldüm : - N e yapmal ı b i lmem ki . . . Müzehherin
oda kapı s ı araland ı ; N iyazi entarisi-
ni g·iymiş, çıplak ayak bize bakıyor: - Sofada mı oturacaks ın
ız? Ah, ben, Niyaziyi unutmuştum : - Korktun mu, Niyazi ? Müzehher,
başın ı doğrulttu : - Neye korksun ? Çocuk mu o ? H em korkacak
ne var ? Böy l e söyleme M üzehher ! Sen, bu sözl eri söy
lerken kendi kendin e kuwet vermek, kendi dayan ı k l ı l ığ ı n
ı beslemek istiyorsun sanıyoru m .
N iyazi, yutkundu, baş ın ı kaş ıdı : - Hiç uykum yok d a . . .
Konuşurken ağzı esner gibi aç ı l ıyor, arada bir
kapanan gözlerinden uyku a kıyor. Anneniz, babanız o lsaydı, s
iz , bu ya lanları söyliyeb i l i r miydiniz ? Söyle meğe l üzum
görür müydünüz? M etin, cesur olmanın s ı rr ın ı ne çabuk
öğrenmişsiniz!
- 54 -
-
Al lah gayret veriyor . . . M erdivende b i r ter l i k sesi
sürünüyor . . . Benim de
kulaklar ım açı l d ı , sütha l a Ayşe Han ı m ın ter l ikl erin
i n sesin i tan ıyorum.
- Hep beraber otururuz, M üzehher. M üzehherin ku laklar ı
hassas . . . Merdiven taraf ına
b.aktı : - Otura l ı m ağabey i Odaya girince kapıyı kapamağı
kafi görmedi , ki
lit ledi : - Sana ya ln ızl ı ktan korkuyoruz, diye yazmış
t ım . . . Meğer o , bizim için bir saadetmiş ! . . .
D izdize oturuyoruz. M üzehher, iç in i çekiyor : - En korkacağ
ı mız ı zannettiğimiz şeyden, ö lüm
den korkmad ı k ağabey i ö l ü ned i r ? . . . Nas ı l ö lünür?
Görmemiştim , b i l miyıoırdu m . . . Beybabam, yatakta ,
balmumu gibi , kendi ıs ıs ı i l e eriyordu . . . Ne ter, ne
ter-d i , görseydi n ! .. ö lü münden b i r hafta evveldi , iyi l
eşiverdi ; bize: Çocuklar, sokağa çık ınca, size bakın , neler a
lacağ ı m ı diyordu . . . B u iyi l ik, can l ı l ı ğ ı bi rkaç gün
sürdü . . . Yavaş yavaş sönmeğe başlad ı . . . Gözlerinin kanı çeki
ld i , aklar ı , sarard ı . . . Sol gözü kaydı . . . Ağ . z ı açı l
d ı , d işleri k ıs ı l d ı . . . Alt dudağı titriyordu . . . Sa ·
baha karşı i d i ; N iyazi i l e ben, başucunda durmuş, bekl
iyorduk . . . O kadar söz söyledik, bir ine cevap vermed i . . .
Hava a l mak istiyordu, havaya i htiyacı vard ı . . . Son nefesini
verdi , ruhunu tes l i m etti ! d iyorlar . Buna i nanmıyordum . .
. Uzun, derin b ir nefes aldı , o kadar . . . Havayı içt i sanki 1
. . .
Müzehher, e l in i çenesine dayamış, gözlerini uzak, çok uzak,
tahminden, tasavvurdan uzak bir noktaya dikmiş, söylediklerini
aynen tekrar görüyor, yahut sadece gördüklerini söylüyordu:
- 55 -
-
- Gözleri ken d i l iğ in den kapanmıştı . . . G örseydin
ağabey, uyuyor sanırd ın . . . Rengi hiç sol mamışt ı . . . N iyaz
i de, bende, hem ağladık, hem öptük . . .
ö lü l erin havaya hasret g ittiklerini , bu yaşta, çocuklar,
nası l o luyor da b i l iyorlar N için, neden b i ls inler? B u
yaşta çocuklara cenaze gösteri l mez, ö l üler in yüzü öptürü
lmezdi ; onlar ı akraba, komşu evler ine kaç ır ı r lard ı .
Ben, çocukluğumda, komşu luk hakk ın ın , akrabal ık hakkı kadar
büyük o l duğunu duymuştu m ! .
Müzehheri n sesi , gözlerinin d a l d ı ğ ı uzakl ı k lardan gel
iyor g ib iyd i :
- Çenesi düşüverd i . . . Komşu han ı mlardan b i r i söylemişti
: Hanım k ı z ı
