L-9 Etika Dhe Qeverosja e Korporatave

7/26/2019 L-9 Etika Dhe Qeverosja e Korporatave

1/26

Niveli i studimeve: BachelorNiveli i studimeve: Bachelor

Lnda:Lnda:

Etika nEtika nKontabilitet dheKontabilitet dhe

AuditimAuditim

Prof.dr.Muhamet AliuProf.dr.Muhamet Aliu


2/26

Prof.dr.M.Aliu

Etika dhe Qeverisja eEtika dhe Qeverisja eKorporatKorporatss

LigjeratLigjerat


3/26

Prof.dr.M.Aliu

Qeverisja e Korporates


4/26

Prof.dr.M.Aliu

Qeverisja e Korporates

Krkesa pr qeverisje efektive t korporatsdhe sjellje etike n sigurimin e besueshm t

informatave financiare sht m e lart se

kurr m par. Qeverisje fektive e Korporats! mbshtetet

n" Anga#himin e mena$hmentit per drijtimin

m t mir t kompanis! Promovimin e mbikq%rjes vigjilente nga

bordi! &nkurajimin e monitorimit aktiv nga

aksionart! Promovimin e mbikq%rsve 'auditort!

keshilltart juridik! etj( t prmbushin rolin

e t%re! Permirsimin e besimit t publikut n

kompani.


5/26

Prof.dr.M.Aliu

Qeverisja e Korporats

)hoqata pr Avancimin )tudentor! )hkolla ebi#nesit ')*A))*+(" ,Ka ardh koha pr

shkollat e bi#nesit ... pr t riprtrir dhe

ringjall anga#himin e t%re pr rndsin

e prgjegjsis etike ... n prgatitjen e

liderve t bi#nesit pr shekullin nj#et enj.,

Katr ba#at pr edukimin etik jan si m

posht"

-. Prgjegjsia e bi#nesit n shoqri

. /endimmarrje etike

0. 1dhheqja etike

2. Qeverisja e korporats


6/26

Prof.dr.M.Aliu

Definicionet mbi Qeverisjen e Korporats Qeverisja e Korporats sht nj term

relativisht i ri. Qeverisja e Korporats spjegon men%rn

sesi nj kompani sht mena$huar!monitoruar dhe si dht mbajtur me

prgjegjsi. 3uk ka ndonj definim univer#al t

pranueshm.

4efinicioni rregullator pr qeverisjen ekorporats"

5)istem i ligjeve! rregullave! dhe faktort q

e kontrollojn operimin e nj kompanie.6 4efinicioni ligjor i qeverisjes s korporats"

57okusohet n #batimin e t drejtave t

aksionarve duke deklaruar se 5Qeverisja e

Korporats ka t bj me rregullat dhe

parimet q rregullojn marrdhniet e

pushtetit mes pronarve! drejtorve! dhe

mena$herve. ,


7/26


8/26

Prof.dr.M.Aliu

Aspektet e qeverisjes sAspektet e qeverisjes skorporatkorporatss

N epokn pas-SO!"#ompani Pu$like pr %eforma n #onta$ilitetN epokn pas-SO!"#ompani Pu$like pr %eforma n #onta$ilitetdhe Akti i M$ro&t&es s 'nvestitorit(dhe Akti i M$ro&t&es s 'nvestitorit( ) *everis&a e #orporat) *everis&a e #orporats kas ka

evoluar m te& me aspektet e inte+ruara n prm$ush&en e d,evoluar m te& me aspektet e inte+ruara n prm$ush&en e d,krkesavekrkesave:: t pajtueshmrist pajtueshmris dhedhe promoviminpromovimin e n& $inesie n& $inesistrate+&ik.strate+&ik.

#a tre aspekte pr everis&en e korporatave: aspekti i aksionerve)#a tre aspekte pr everis&en e korporatave: aspekti i aksionerve)aspekti i palve t interesuara) dhe aspektaspekti i palve t interesuara) dhe aspektiii inte+ruar.i inte+ruar.

Aspekti i AksionerveAspekti i Aksionerve#, aspekt sht i $auar n premisat se aksionart investo&n#, aspekt sht i $auar n premisat se aksionart investo&nkapitalin n korpora t cilat ekisto&n pr t mirn e t,re.kapitalin n korpora t cilat ekisto&n pr t mirn e t,re.

Aspekti i Palve t InteresuaraAspekti i Palve t InteresuaraPalt e interesuara tani &an duke u $r m t an+ahuara nPalt e interesuara tani &an duke u $r m t an+ahuara n

performancn e n& kompanie n n& sr /sht&eshperformancn e n& kompanie n n& sr /sht&esh:: ekonomike)ekonomike)everis&es) etiks) pro$lemet sociale dhe m&edisore.everis&es) etiks) pro$lemet sociale dhe m&edisore.

Aspektet e IntegruaraAspektet e Integruara*everis&a moderne e korporats thekson aspektet financiare t rrit&es*everis&a moderne e korporats thekson aspektet financiare t rrit&esss vlervlers ss s aksionaraksionarve dhe n&e as&e tve dhe n&e as&e t inte+ruar inte+ruar merr nmerr nkonsideratkonsideratttdre&tat dhe interesat e paldre&tat dhe interesat e palve te interesuara.ve te interesuara.


9/26

Prof.dr.M.Aliu

Struktura e Qeverisjes seStruktura e Qeverisjes se

KorporataveKorporatave

8 Qeverisja e KorporatQeverisja e Korporats eshte e bazuar ns eshte e bazuar n tre komponenttre komponent tt

nderlidhura: parimet e qeverisjes snderlidhura: parimet e qeverisjes s korporatkorporats, funksionimis, funksionimi

dhe mekanizmi.dhe mekanizmi.

MEKANIZMI

PARIMET

FUNKI!NIMI


10/26

Prof.dr.M.Aliu

Parimet e Qeverisjes s KorporataveParimet e Qeverisjes s Korporatave

NDERSHMNDERSHMRIA.RIA. #orporata komunikon me t#orporata komunikon me td, audiencat e $rendshmed, audiencat e $rendshme

dhe te &ashtme) duke tre+uar se raportet financiare pu$like duhet tdhe te &ashtme) duke tre+uar se raportet financiare pu$like duhet t &en&enttsakta) tsakta) t dre&ta dhe tdre&ta dhe t$esueshme.$esueshme.

!E"SI#I!I$E$I.!E"SI#I!I$E$I.N&e strukturN&e strukturelastike e *everis&es selastike e *everis&es s#orporat#orporats eshtes eshtee e ndrueshme dhe &etndrueshme dhe &et+&at+&atnnkuptimin kuptimin a&o e merr veten lehta&o e merr veten lehtnnrastrast

pen+esash dhe a$uimesh.pen+esash dhe a$uimesh.

REA%IMI.REA%IMI. *everis&a efektive e korporat*everis&a efektive e korporats eshte ps eshte pr+&e+&r+&e+&se pse pr interesatr interesatdhe ddhe dshirat e palshirat e palve p&esmarrve p&esmarrse) +&ithashtu eshte pse) +&ithashtu eshte pr+&e+&r+&e+&se pse prr

iniciativat e re&a) dhe ndr,shimet niniciativat e re&a) dhe ndr,shimet nee //sht&et politike) rre+ullatore) socialesht&et politike) rre+ullatore) sociale

dhe m&edisore.dhe m&edisore.

$RANSPAREN&A.$RANSPAREN&A. 0ransparenca nenkupton 0ransparenca nenkupton kompania nuk eshte dukekompania nuk eshte dukei fshehur informacionet e duhura dhe se shfa&a e t,re eshte e dre&te) e saktei fshehur informacionet e duhura dhe se shfa&a e t,re eshte e dre&te) e sakte

dhe e $esueshme.dhe e $esueshme.


11/26

Prof.dr.M.Aliu

-- Vlera e shtuar floofkeVlera e shtuar floofke- !jellj- !jelljaaetikeetike

- Prgjegjsit- Prgjegjsit

- "emokra#ia dhe drejtsia e aksionarve- "emokra#ia dhe drejtsia e aksionarve

- $ntegriteti i raportimit fnan#iar- $ntegriteti i raportimit fnan#iar

- %ransparen#a- %ransparen#a

- Pavarsia- Pavarsia

"i#at jan parimet e tjera $ str%&t%ra e

$everisjes s &orporats '%(et t)i

*(vi##oj+


12/26

Prof.dr.M.Aliu

Funksionet e Qeverisjes sFunksionet e Qeverisjes s


Drejtimi

MonitorimiPajtimi

Ks(i##imiAuditimi ijashtem

A%'itimi i

bren's(m

Mbikqyrja


13/26

Prof.dr.M.Aliu

FUK!"#E$ E QE%E&"!'E! !(FUK!"#E$ E QE%E&"!'E! !(K#&)#&A$A%EK#&)#&A$A%E

'N"SI(NI M#I")*RES.'N"SI(NI M#I")*RES. Bordi i dre&toreve duhet te furnio&eBordi i dre&toreve duhet te furnio&eme keshilla strate+&ike mena1hmentin dhe te m$ik,rme keshilla strate+&ike mena1hmentin dhe te m$ik,r

performancperformancn menan menaheheeriale duke iueriale duke iushman+ur mikromena1hmentit.shman+ur mikromena1hmentit.

'N"SI(NI DRE+$'ES.'N"SI(NI DRE+$'ES. 2fektshm2fektshmria e kria e kti& funksioni varetti& funksioni varetn+a ndn+a ndrlidh&a e interesave trlidh&a e interesave t mena1hmentit me ato te aksionarmena1hmentit me ato te aksionarve.ve.

'N"SI(NI PA+$'ES.'N"SI(NI PA+$'ES. Bashkesia e li+&eve) rre+ulloreve)Bashkesia e li+&eve) rre+ulloreve)rre+ullave) standardeve) dhe praktikat me te mira te hvilluara n+arre+ullave) standardeve) dhe praktikat me te mira te hvilluara n+a

le+&islatura li+&ore) rre+ulloret) standardet e vendosura dhele+&islatura li+&ore) rre+ulloret) standardet e vendosura dheor+aniatat profesionale per kri&imin e n&e kuadri te pa&tueshmerisor+aniatat profesionale per kri&imin e n&e kuadri te pa&tueshmeris

per kompanite pu$like ne te cilin do te operonin dhe do tiper kompanite pu$like ne te cilin do te operonin dhe do ti

perm$ushnin s,nimet e t,re.perm$ushnin s,nimet e t,re.


14/26

Prof.dr.M.Aliu

'N"SI(NI I A'DI$IMI$ $ #RENDSHM.'N"SI(NI I A'DI$IMI$ $ #RENDSHM. Si+urimin dheSi+urimin dhe

shr$imet e konsulencs t kompanis n fushat e efikasitetitshr$imet e konsulencs t kompanis n fushat e efikasitetitoperacional) mena1himin e rreikut) kontrollet e $rendshme)operacional) mena1himin e rreikut) kontrollet e $rendshme)raportimin financiar) dhe proceseve t everis&es.raportimin financiar) dhe proceseve t everis&es.

'N"SI(NI "'N"SI(NI "SHI!!'ES !I%+(R DHE INAN&IAR.SHI!!'ES !I%+(R DHE INAN&IAR.#shilla li+&ore dhe ndihmon kompanin) dre&tort e sa&) ,rtart)#shilla li+&ore dhe ndihmon kompanin) dre&tort e sa&) ,rtart)

punon&sit n prputh&e me li+&et e aplikueshme dhe det,rime tpunon&sit n prputh&e me li+&et e aplikueshme dhe det,rime tt&era li+&ore dhe det,rimeve fiduciare.t&era li+&ore dhe det,rimeve fiduciare.

'N"SI(NI I A'DI$IMI$ $'N"SI(NI I A'DI$IMI$ $+ASH$+ASH$M.M.Auditort e &ashtem iAuditort e &ashtem i&apin kredi$ilitet raporteve financiare t kompanis dhe n kt&apin kredi$ilitet raporteve financiare t kompanis dhe n ktmn,r vlera shtes pr everis&en e korporatmn,r vlera shtes pr everis&en e korporats prmes kontrollits prmes kontrollitt inte+ruart inte+ruar !!kontrollikontrolli ii$rendshm dhe i &ashtm$rendshm dhe i &ashtm33m$i raportiminm$i raportiminfinanciar dhe pas,rat financiarefinanciar dhe pas,rat financiare

'N"SI(NI M(NI$(R'ES.'N"SI(NI M(NI$(R'ES. Aksionarve) ve/anrisht tAksionarve) ve/anrisht taksionarve institucional) te autoriuar pr t +&edhur dhe) naksionarve institucional) te autoriuar pr t +&edhur dhe) noft se eshte e nevo&shme te pusho&ne n+a puna dre&tort.oft se eshte e nevo&shme te pusho&ne n+a puna dre&tort.

FUK!"#E$ E QE%E&"!'E! !( K#&)#&A$A%EFUK!"#E$ E QE%E&"!'E! !( K#&)#&A$A%E


15/26

Prof.dr.M.Aliu

Struktura e everis&es s korporats sht formuar

n+a mekanimi everiss i $rendshm dhe i

&ashtm) +&ithashtu edhe si n& politik

intervenuese prmes rre+ulloreve. 0 d,mekanimat everises t kompanise !t $rendshm

dhe t &ashtm3 kan evoluar me kalimin e kohs

pr t monitoruar dhe kontrolluar mena1hmentin.

ekanizmi i Qeverisjes s Korporatave


16/26

Prof.dr.M.Aliu

Shembuj te mekanizmavShembuj te mekanizmaveeqeverisqeverisss

ttbrendshbrendshm:m:

!!

"ordi i drejtorve, ve#anrisht! drejtort e pavarur

! komiteti i auditimit

! mana$hmenti

! kontrollat e brendshme

! funksionet e auditimit t brendshm


17/26

Prof.dr.M.Aliu

Shembuj t mekanizmave

qeveriss t jashtm:


18/26

Prof.dr.M.Aliu

*aportet e Qeverisjes s*aportet e Qeverisjes s


)as rnies s shum korporatve si +orld-om, nron, etj/,)as rnies s shum korporatve si +orld-om, nron, etj/,

rnies s bursave dhe tre&jeve finan0iare, rniesrnies s bursave dhe tre&jeve finan0iare, rnies

ekonomike, raportimeve t skandaleve finan0iare dhe njekonomike, raportimeve t skandaleve finan0iare dhe nj

numr riparaqitjesh t prfitimeve t kompanive t profilitnumr riparaqitjesh t prfitimeve t kompanive t profilit

t lart.t lart.Shtetet e "ashkuara, pr t rivendosur besimin eShtetet e "ashkuara, pr t rivendosur besimin e

investitorve n$itn krijimin e disa reformave prinvestitorve n$itn krijimin e disa reformave pr

qeverisjen e korporatave, duke prfshir S12qeverisjen e korporatave, duke prfshir S12 !"#ompani!"#ompani

Pu$like pr %eforma n #onta$ilitet dhe Akti i M$ro&t&es s 'nvestitorit(Pu$like pr %eforma n #onta$ilitet dhe Akti i M$ro&t&es s 'nvestitorit( ,,

rre&ullat lidhur me zbatimin e S-, listn e standardeve trre&ullat lidhur me zbatimin e S-, listn e standardeve tbursave na0ionale, standardeve t auditimit, parimet ebursave na0ionale, standardeve t auditimit, parimet e

udhzimeve t or&anizatave profesionale +Konferen0a eudhzimeve t or&anizatave profesionale +Konferen0a e

"ordit, Kshilli i investitorve institu0ional, dhe Shoqata"ordit, Kshilli i investitorve institu0ional, dhe Shoqata

Kombtare e 3rejtorve t Korporats/, dhe u paraqitenKombtare e 3rejtorve t Korporats/, dhe u paraqiten

praktika m t mira.praktika m t mira.


19/26

Prof.dr.M.Aliu

"urimet e Qeverisjes s

urimet e Qeverisjes s

Korporatave

orporatave


20/26


21/26

Prof.dr.M.Aliu

Kosto!)erfitimi i Sarbanes!

osto!)erfitimi i Sarbanes!

1$le(

$le(Nj stu,im i vitit -/ i -Nj stu,im i vitit -/ i -.. ,rejtuesve t ,rejtuesve tkorporatave 01ulon se2korporatave 01ulon se2

!43!43 Shpenimet pas prm$ush&es sShpenimet pas prm$ush&es sSO !"#ompani Pu$like pr %eformaSO !"#ompani Pu$like pr %eforma

n #onta$ilitet dhe Akti i M$ro&t&es s 'nvestitorit(n #onta$ilitet dhe Akti i M$ro&t&es s 'nvestitorit( pr vitin e d,tpr vitin e d,t

radhai kanradhai kanrn nd&eshmrn nd&eshm

!53!53 #osto&a ka rn 56#osto&a ka rn 56;;n vitin 5


22/26

Prof.dr.M.Aliu

)rmbledhje)rmbledhje

8P&esmarrsit e everis&es korporative duhet t strukturo&n procesin pr tP&esmarrsit e everis&es korporative duhet t strukturo&n procesin pr t

si+uruar llimet e kri&imit t d, vlerave:si+uruar llimet e kri&imit t d, vlerave:t aksionarve dhet aksionarve dhe

vlera e palve t interesuara pr m$ro&t&en e kompanive pu$like.vlera e palve t interesuara pr m$ro&t&en e kompanive pu$like.

8 Struktura e everis&es korporative sht e formuar n+a mekanimat eStruktura e everis&es korporative sht e formuar n+a mekanimat e

everis&es s $rendshme dhe t &ashtme) si n& ndrh,r&e politike prmeseveris&es s $rendshme dhe t &ashtme) si n& ndrh,r&e politike prmes

rre+ulloreve.rre+ulloreve.8Mekanimat e everis&es sMekanimat e everis&es s korporatkorporats shihen si n&s shihen si n&lidh&e e kontratave e cilalidh&e e kontratave e cila

shtshtpro&ektuar ppro&ektuar pr tr tlidhur interesat e mena1hmentit me ato tlidhur interesat e mena1hmentit me ato taksionaraksionarve.ve.Kostoja e AgjencisKostoja e Agjencis

82fektiviteti i d, mekanimave t $rendshme dhe t &ashtme t everis&es s2fektiviteti i d, mekanimave t $rendshme dhe t &ashtme t everis&es s

korporatave varet n+a kosto-prfitimi i tre+tis n mes t kt,re mekanimave.korporatave varet n+a kosto-prfitimi i tre+tis n mes t kt,re mekanimave.#&o sht e lidhur me disponueshmrin e t,re)#&o sht e lidhur me disponueshmrin e t,re)

Shkalln n t ciln ato &an duke u prdorur)Shkalln n t ciln ato &an duke u prdorur)

Clersimin nse prfitimet e t,re ansore i te&kalo& shpenimet e t,re ansore) dheClersimin nse prfitimet e t,re ansore i te&kalo& shpenimet e t,re ansore) dhe

An+ahimin pr ndikimin n strukturn e everis&es s korporats.An+ahimin pr ndikimin n strukturn e everis&es s korporats.


23/26

Prof.dr.M.Aliu

8#orporata#orporatatteveriseeverisen n trin n tri aspekte:aspekte:

4.4. nnaspektin e aksionarve)aspektin e aksionarve)5.5. n aspektin e paln aspektin e palve tve tinteresuara) dheinteresuara) dhe

6.6. n aspektin e inte+ruar.n aspektin e inte+ruar.

8Struktura e everis&es korporative duhet t $aohet n parimetStruktura e everis&es korporative duhet t $aohet n parimet

filoofike tfiloofike t:: %%rit&esrit&esssvlerave)vlerave)

S&ell&esS&ell&esetikeetike))

Llo+aridhniesLlo+aridhnies))

demokracisdemokracis ddhe dre&tsishe dre&tsisssaksionaraksionarve)ve)

'nte+ritetin'nte+ritetine raportimit financiar)e raportimit financiar)

0ransparencs) dhe0ransparencs) dhe

Pavarsis.Pavarsis.



24/26

8N&N& $alancim i mir$alancim i mir i ti t shtatshtat funksioneve tfunksioneve t

everis&es severis&es skorporatkorporats sis si//&an&an funksionifunksionii:i:M$ik,rM$ik,r&&es)es)

Dre&tues)Dre&tues)

''AAuditimit tuditimit t&asht&ashtm)m)''##shillave li+&ore e financiare)shillave li+&ore e financiare)

Pa&tues)Pa&tues)

''AAuditimit tuditimit t$rendsh$rendshm) dhem) dheunksioniunksionimonitoruesmonitorues

mund tmund t kontri$uo&nkontri$uo&n dre&tdre&t everis&es efektive teveris&es efektive t

korporates.korporates.Prof.dr.M.Aliu



25/26

8*everis&a efektive e korporat*everis&a efektive e korporatss shtshte pe prcaktuarrcaktuar

si n&si n&shkallshkallnnttcilciln everis&a e korporatn everis&a e korporats ss s

n&n&kompanie i arrinkompanie i arrino$&ektivat e sa& no$&ektivat e sa& ntritri

kate+ori:kate+ori:

!43 promovimin e performances efikase operacionale)!43 promovimin e performances efikase operacionale)financiare) dhe socialefinanciare) dhe sociale

!53 kri&imin e vlers s aksionarve duke m$ro&tur!53 kri&imin e vlers s aksionarve duke m$ro&tur

interesat e palinteresat e palve t&era p&esmarrve t&era p&esmarrse sise si//&an&an!t!t

punsuarit) furnitort) klientt) dhe kreditort3 dhe !63punsuarit) furnitort) klientt) dhe kreditort3 dhe !63

si+urimin e inte+ritetit) t cilsis) $esueshmris) dhesi+urimin e inte+ritetit) t cilsis) $esueshmris) dhe

transparencs s raportimit financiar.transparencs s raportimit financiar.

Prof.dr.M.Aliu



26/26

Prof.dr.M.Aliu

9

Ju faleminderit prJu faleminderit pr

vmevmenndjedje

Fundi i ligjratsFundi i ligjrats

Documents

L-9 Etika Dhe Qeverosja e Korporatave