l-aspett soċjalI tal-Iżlam · nistgħux ninsew il-fatt li l-individwu huwa membru tas-soċjetà. Min-naħa l-oħra, meta jkollna quddiemna r-regoli soċjali, l-għan prinċipali

“Social Aspect of Islam.” This is a Maltese translation

of the writing taken from Ahmadiyyat Yani Haqiqi Islam

written by Hazrat Mirza Bashiruddin Mahmud Ahmadra,

the Second Caliph of the Prmoised Messiahas.

www.ahmadiyya.mt

AHMADIYYA MUSLIM JAMAAT MALTA

tal-Iżlaml-aspett soċjalI

L-Aspett Soċjali tal-Iżlam

Ħażrat Mirża Bashiruddin Maħmud Aħmadra

It-Tieni Suċċessur tal-Messija Mwiegħed u Maħdias, Il-Fundatur tal-Komunità Ahmadiyya fl-Iżlam


Social Aspects of IslamIn Maltese Language

©IslamInternationalPublicationsLtd

Tradottgħall-Maltiuppubblikatf’Malta(2019)

Pubblikazzjonita’

AHMADIYYA MUSLIM JAMAAT MALTATel:+356-27342401-Mob:+356-79320139

Email:[email protected]

www.ahmadiyya.mt

ISBN:978-99957-59-29-2

Il-Qoxra:BikaAmbon|Shutterstock

Introduzzjoni

Din is-silta hijameħudamill-ktiebAhmadiyyat Yani Haqiqi Islam ta’ Ħażrat Mirża Bashiruddin Maħmud Aħmadra,Kalifatul-MasiħII.

ĦażratMirżaBashiruddinMaħmudAħmadra(1889-1965)ġieelettbħalaKalifuKaptal-KomunitàAhmadiyyaMusulmanafl-età bikrija ta’ 24 senameta l-Komunità kienet għadha fl-infanzja tagħhaugħenhabiex tissaħħaħgħal aktarminn50sena bit-tmexxija spiritwali tiegħu, bit-talb, bid-dmija, bid-dmugħubit-tbatijatiegħu.

Bl-intelliġenza fina tiegħu, bl-intellett żviluppat tiegħu, bil-kapaċitàprofondauestensivafl-istudjiu,fuqkollox,bl-għerftiegħumogħtiminnAlla,huwarnexxielujoħloqġabraenormita’kitbiet,diskorsi,eċċ.

Huwa kellu ħerqa kbira biex iwassal it-tagħlimu l-prinċipjiġenwinital-Iżlamfl-imħuħul-qlubtal-membrital-Komunità.Huwaxtaq li l-membri jsiru rappreżentantidenji tal-Iżlamujipprattikawit-tagħlimtal-Iżlamfil-ħajjata’kuljumtagħhom.Fis-siltaliġejjahuwajitkellemdwarl-AspettSoċjalital-Iżlam.

Imam Laiq Ahmed AtifPresidentAhmadiyyaMuslimJamaatMalta

F’IsemAlla,MimliGrazzji,DejjemĦanin

L-ASPETT SOĊJALI TAL-IŻLAM

“Bl-aspett soċjali tal-Iżlam qed nirreferi għal regoli ta’mġiba li kienu twaqqfu mill-Iżlam biex iservu bħalal-pedamenti tas-soċjetà u biex jirregolaw id-drittijiet ud-dmirijiet tal-membri tiegħu mqabbla ma’ ta’ oħrajn.Dawn ir-regoli huma pjuttost eżempji prattiċi ta’ xiwħudmill-kwalitajietmorali.Metanitkellmufuqmoralil-għanewlienihuwal-ġidus-safatal-individwu,iżdamanistgħuxninsewil-fatt li l-individwuhuwamembrutas-soċjetà.Min-naħal-oħra,metajkollnaquddiemnar-regolisoċjali, l-għanprinċipali huwa l-ġidkollettiv tas-soċjetàlil-individwijappartjenugħaliha.Essenzjalmentiż-żewġtipi ta’ regoli huma morali. Meta nqisu din il-materjaminnperspettivapuramentmorali,l-objettivtagħnahuwalinsiburegolita’mġibaligħandhomjgħinulill-bniedemjgħixħajjatajbamsaffaminnkullħażen.

Mill-aspettsoċjalil-għantagħnahuwalinsiburegolita’mġiba li jgħinu lill-bnedmin jgħixu flimkien fil-paċi u

2 L-ASpeTT SoċjALI TAL-IżLAM

li jaqdfu ’l quddiem fit-triq tal-progress nazzjonali. Fl-ewwel każ, nitfgħu l-attenzjoni tagħna fuq ir-riflessjonita’ veritajiet u prinċipji morali fl-astratt, filwaqt li, fil-każl-ieħor,aktarnagħtukonsiderazzjonifl-applikazzjonitagħhom fir-relazzjonijiet ta’ bnedmin differenti ma’xulxin. Il-Koran Imqaddes tħaddet dwar ir-regoli ta’mġibasoċjalif’siltietdifferenti,iżdal-aħħarkapitluhuwaddedikatkompletamentgħaldanis-suġġett.Il-postallokatgħaldanil-kapitlufil-KoranImqaddesjurilil-aġġustamentsiewitar-relazzjonijietsoċjalihuwameqjusbħalal-aktarimportantimill-ħtiġijietfiżiċital-bniedem.

F’danil-kapitlur-relazzjonijietsoċjalital-bniedemhumakklassifikati taħt tliet kategoriji li kull waħdaminnhomtagħmel referenza speċjali lejn wieħed mill-attributiDivini.

L-EWWEL KATEGORIJA tagħmel referenza speċjalilejn il-kwalità Divina tal-Providenza, u tittratta dwarrelazzjonijiet familjari, tribali u nazzjonali, inkluż ir-relazzjoni permezz tal-familja jew iż-żwieġ u r-rabtata’ fraternità stabbilita mill-għajxien fl-istess pajjiż jewprovinċja.

IT-TIENI KATEGORIJA tittratta dwar ir-relazzjonibejnis-sovranus-sudditu,bejnis-sidul-qaddej,utagħmelreferenzagħall-kwalitàDivinata’Tmexxija.

IT-TIELET KATEGORIJAtittrattadwarir-relazzjonijiet

3L-ASpeTT SoċjALI TAL-IżLAM

internazzjonali u r-relazzjonijiet bejn komunitajietdifferenti,utagħmelreferenzagħall-kwalitàtad-Divinità.L-attribut tal-Providenza juri r-relazzjonijiet li suppostjeżistubejnil-membrital-istessfamilja, tribùjewpajjiż.L-attributtat-Tmexxijajurir-relazzjonijietbejnis-sovranu s-sudditu, sid u qaddej; u l-attribut tad-Divinità jurir-relazzjonijietbejnniesta’nazzjonalitajietureliġjonijietdifferenti.

Senittrattama’kullwaħdaminndawn il-kategoriji jewdiviżjonijiet bl-ordni li jinsabu fiha. Sa issa, fejn jidħlur-relazzjonijietbejnmembridifferentital-familja,l-aktarrelazzjoni importanti hija dik mantnuta bejn ir-raġel ul-mara, għaliex fuqha jiddependi l-benesseri tal-familjakollhaufl-aħħarmill-aħħaril-benesseritan-nazzjonkollu.L-ewwelregolamogħtijamill-Iżlamfuqdinir-rabtahijalidinir-relazzjonigħandhatkunibbażataprimarjamentfuqkonsiderazzjonijietmoraliumhuxfuqdawk ta’sbuħija,għanajewpożizzjoni.Il-KoranImqaddesiwissilildawklijkunuserjiżżewġubiexjirriflettudwarl-effettlidinir-rabtaintenzjonatatista’ tħallifuqis-safata’ħajjithom,uliematipta’legatf’formata’diskussjonisetħalliwarajha.Il-QaddisProfetasajgħid,

“Xi nies jiżżewġu għall-ġmiel, oħrajn għall-pożizzjoni u oħrajn għall-għana, iżda inti għandek tiżżewweġ mara tajba u devota.”[Bukhari, Kitab-al-Nikah]


Danbissgħandu jkun il-bażivera taż-żwieġ,u jekkmajitteħidxinkonsiderazzjonifl-għażlatas-sieħeb/sieħba,ir-relazzjonibejnraġelumaramhixsetkunwaħdatrankwillaul-kwistjonitar-rabtasetkunimqanqlasew.Il-kwalitajietmorali u intellettwali tal-ġenituri jħallu effett kbir fuqit-tfal. Dan joħroġ ċar ħafna mill-istudju tal-ewġenika,ix-xjenza dwar it-titjib tal-popolazzjoni. Għalkemm il-konklużjonijiet maħruġa mill-istudenti tal-ewġenika majkunux nieqsa mill-esaġerazzjonijiet, m’hemm l-ebdadubju li l-kwalitajiet morali u intellettwali tal-ġeniturihumaħafnadrabiriflessifit-tfaltagħhom.

Għaldaqstant,l-għażlatar-raġeljewtal-marassiraffarita’importanzaenormi.Għalhekk,l-ewwelregolamagħmulamill-Iżlamturilifl-għażlatas-sieħeb/sieħbatridtingħataħafna aktar attenzjoni lill-kwalitajiet tar-ras u tal-qalbmilli ċ-ċirkustanzi esterni tad-dehriet, ir-rikkezzi ul-pożizzjoni.L-Iżlammajikkundannaxdawnl-affarijiet,iżdam’għandhomxifornul-bażiewlenijataż-żwieġ.Jekkraġel umara jersqu lejn xulxin bis-saħħa tat-tjubija, il-moraliul-intelliġenzatagħhom,ufl-istesswaqtmajkunuxnieqsamill-ġmiel,l-għanaul-pożizzjoni,melar-rabtata’bejniethomtkunimbierkadarbtejn;iżdas-sbuħija,l-għanau l-pożizzjoni, fihom infushom, mhumiex garanziji ta’henapermanenti.Kiekuż-żwiġijietkollha jkunubbażatifuqdanil-prinċipju,kiekumal-ewwelisseħħrivoluzzjonimoralifid-dinja,ul-qagħdata’dawniż-żwiġijiettkunaktarsoġġettagħad-dixxiplinaul-avvanzmoraliuspiritwali.


Prekawzjonioħrarikjestamill-Iżlamhijali,mhuxbissil-partijietinvolutifiżwieġippjanatgħandhomjissodisfawlilhom infushom bil-merti rispettivi tagħhom, iżda lil-qraba tal-għarusa jkunu wkoll sodisfatti li l-għarusissuġġeritikunraġeladattgħall-għarusaumissierxieraqgħal uliedha. Hija waħda mill-kundizzjonijiet ta’ żwieġIżlamiku li jridu jiġu miksuba l-kunsens tal-partijietkif ukoll il-kunsens tal-kustodju tal-għarusa. Jekk hijam’għandhiexmissierjewaħwasubienjewxiqaribtagħhamaskili, li jkun għadu ħaj, li jkun jista’ jaġixxi bħalal-kustodjutagħhagħaż-żwieġ,iridjinkisebil-kunsenstal-maġistrat,udantal-aħħariridjaċċertaruħulimajitwettaqebdaqerqjewingannfuqha.

Marahijamogħtijadin il-protezzjonispeċjali,għaliex in-natura u t-temperament tagħha jagħmluha aktar modestauemozzjonalimir-raġel,uhijannifishamatistaxtoqgħodtistħarreġdwarir-raġelprospettivtagħhabl-istessfaċilitàlibihadantal-aħħarjista’jitkixxefkolloxdwarha.Barraminnhekk,minħabbalil-maratimpressjonaruħhaaktarmalajrmir-raġel,hijatista’taqa’vittmata’ingannaktarfaċilmentmir-raġel.Il-liġi,għalhekk,tirrikjedil-kunsenstal-kustodjutagħha,jewtal-maġistrat,għaż-żwieġtagħha.Kiekuf’kullkażjintalabdanil-kunsens,kiekumanisimgħuxb’daqshekkkażijiet fejn nisa rispettabbli u bla ħażen ta’ xejn jaqgħuvittmita’ingannminnirġielblaskrupli.

Għalkemm l-Iżlam ma jippermettix it-taħlit liberu tas-sessi,huwajippermettilikoppjanamratitiltaqa’flimkien,


ħalli jkunu jistgħu jidraw l-apparenza ta’ xulxin. Jekkjaċċettawlilxulxin,iż-żwieġjista’jseħħ.

L-Iżlamjitloblijsirftehimgħaż-żwieġdwaril-marafiż-żmienlijkunsejseħħiż-żwieġ.Dinhijawaħdamill-aktaraffarijietimportantifiżwieġIżlamiku.Il-ftehimjissejjaħMehr,jiġifieri,il-leġittima(dower).L-iskopta’Mehrhuwalil-marajkollhadrittijietpropretarjiindipendenti,utkunħielsabiextagħtil-karitàjewtixtririgalililqrabatha,eċċ.,mill-ġidtagħhastess.It-twaqqifta’Mehrjobbligalir-raġelli jirrikonoxxi l-pożizzjoni proprjetarja indipendenti ta’martuud-dritt tagħhaliżżommjewtakkwistaproprjetàoħralifuqhar-raġelmajkolluebdakontroll.

F’każ ta’ nuqqas ta’ qbil bejn ir-raġel u l-mara, ir-raġelm’għanduxdritt li jsawwat jewjikkastiga lill-maraħliefjekk ikun hemm immoralità ċara. F’dan il-każ erba’residentirispettabblital-komunitàjridujixhduliveramentkienet ħatja ta’ mġiba żienja. Madanakollu, huwa jridjibdabilli jwiddibha.Jekkhija tippersistib’din l-imġibahuwa għandu jissepara minn magħha għal perjodu lima jistax jaqbeż l-erba’ xhur.Dan ifisser li jkun hemmwaqfa fir-relazzjoni konjugali iżda r-raġel xorta jibqa’responsabblilijmantniha.Jekkil-perjoduta’separazzjonijaqbeż l-erba’ xhur, ir-raġel huwa mġiegħel bil-liġi lijerġa’ jibdar-relazzjonikonjugalimal-maratiegħu.Jekkil-waqfafir-relazzjonikonjugalixortamattejjibxl-imġibatagħha, u x-xhieda tal-erba’ rġiel twajba tal-komunitàtkunlestawkoll,hijatista’tiġimsawtamir-raġelbastama


jiġrilhiexħsaraf’għadamhaul-ebdatbenġilajewmarkamatitħallafuqġisimha.Dankollu,però,iseħħf’każijietta’mġibaimmoralievidenti.Ir-raġelm’għandul-ebdadrittjikkastigalilmartuminħabbadifettioħrajewnegliġenzata’dmirijietha.

Ir-raġel huwa obbligat li jmantni lil martu, anki metadin tkun sinjura u hu fqir. Huwa ordnat li jittrattahab’ġenerożitàub’għożża.Il-KoranImqaddesjgħidliankimeta jinqala’ d-diżgwid ir-raġel irid jibqa’ jittratta lilmartu bil-ħniena u bl-imħabba. Il-Qaddis Profetasa qal,“Ftakru li jien ordnajtilkom biex tittrattaw sewwa lin-nisa.” Darb’oħra huwa qal, “Raġel m’għandux ikollu antipatija lejn martu. Jekk ma togħġbux ħaġa waħda fiha, żgur li hemm ħafna affarijiet oħra tajbin fiha li jogħġbuh.” Imbagħad huwa stqarr, “Raġel għandu jlibbes lil martu bħalma jilbes hu u jagħtiha l-ikel bħalma jiekol hu, u m’għandux jabbuża minnha jew jabbandunaha.” Jerġa’ jgħid, “Mhuwiex aċċettabbli li raġel iqatta’ ħafna minn ħinu fit-talb jew f’delizzji oħra u b’hekk jittraskura lil martu.”Iridjiddedikapartiminnħinugħalmartu.Darb’oħrajgħid,“L-aħjar fostkom huma dawk li jittrattaw lil marthom bl-aqwa mod.”Min-naħal-oħra,il-marahijamitlubalitobdililżewġha,litħaresil-proprjetàtiegħuul-unurtiegħu,ulitindokrautrabbililuliedu.

Fil-każ ta’ tilwim bejn ir-raġel u l-mara, it-tnejn humaordnati biex jippruvaw iwarrbu l-kawżi tal-argumenti


tagħhomu jħabirkubiex ikollhom relazzjoni amikevoli.Jekkit-tilwimhuwaserju,il-kwistjonitridtgħaddif’idejnżewġmedjaturi,wieħedmagħżulmir-raġelminnqalbil-qraba jew il-ħbieb tiegħu, uwieħedmagħżulmill-maraminnqalbqrabathajewdawklijixtiqulhal-ġid.Il-medjaturimbagħad iridu jgħarblu l-każ u jippruvaw jaraw x’qedjikkawżan-nuqqasta’qbil,ujagħmluħilithombiexiressqul-koppjalejnrikonċiljazzjoni.Jekkdanmajkunxpossibblijewl-isforzitagħhomlejnir-rikonċiljazzjonijisfumawfix-xejn, ir-raġel jingħata l-permess li jiddivorzja lilmartu,jiġifieri,lijħabbarliż-żwieġinħall.Dankollumill-ġdidhuwasoġġettgħaldiversikundizzjonijiet.Pereżempju,it-tħabbiratridtkunwaħdapubblikaumhuxsigrieta,utridtkunripetutatlietdarbiet,b’intervallta’xaharbejnżewġtħabbiriet. Qabel l-aħħar dikjarazzjoni jerġa’ jingħataċanslill-partijietinvolutibiexjagħmlurikonċiljazzjoniujkomplubir-relazzjonikonjugalitagħhom.

Jekkil-marajkollhamotivta’lmentkontrażewġhautkuntixtieq id-divorzju, tista’ titolbu bis-saħħa tal-maġistratbħalma ż-żwieġ innifsu kien soġġett għall-kunsens tal-kustodju tagħha jew tal-maġistrat. Jekk il-maġistratjemmen li l-ilment tagħha huwa ġust, huwa jiddikjarad-divorzju u f’dan il-każ ir-raġel ma jkunx intitolat lijirkupra mingħand martu l-proprjetà li hu jkun niżżelf’isimha.Jekkid-divorzjujkunqedjitmexxamill-medjaturijewmill-maġistratul-marajinstabliqedtiżbaljahi,melahitkunordnatalitirritornakullpartital-proprjetàlir-raġelikunniżżelfuqhaulitkungħadhafil-pussesstagħha.Tul


il-korstal-proċedurilegaliusakemmjinqata’d-divorzju,ir-raġelhuwamistennilijibqa’jmantnililmartu.

Ħaġaoħrapprovdutamil-liġi tal-Iżlamgħall-protezzjonital-marahijalil-kustodjutagħhagħaż-żwieġhuwapprojbitmillijilqa’flusjewproprjetàbħalakonsiderazzjonigħaż-żwieġ.Dan sar biex il-kustodju jitwaqqafmilli jabbużamill-awtorità tiegħu li jagħti kunsens għaż-żwieġ lill-persunataħtil-kuratiegħu.

F’xikażijietikunneċessarjugħar-raġellijiżżewweġaktarminnmarawaħdaminħabbaraġunijietmorali,spiritwali,jewsaħansitrapolitiċi,jewgħat-tfal,jewminħabbasaħħtu.Għaldaqstant, l-Iżlam ippermetta ż-żwieġma’ għadd ta’nisabastasamassimuta’erbgħabil-kundizzjonilidawnikunu trattati kollha ndaqs, kemm f’affarijiet finanzjarjikifukollfir-relazzjonijietpersonalima’żewġhom.Ir-raġelhuwaordnat li jgħixma’kullmaragħalperjoduugwalita’żmien.Jekkmajirnexxiluxiżomml-istesstrattamentman-nisakollha,huwa jkunsoġġettgħall-kastigdeskrittmill-QaddisProfetasalif’Jumil-Ġudizzjunofsġismubissjitqajjemmill-imwiet.

Id-divorzjuul-poligamijaħafnadrabihumakkundannatimill-kittiebaul-kelliematal-Punent,iżdahuwafattkurjuż,liwarasekli sħaħ ta’ tfigħ ta’ tajn fuq il-magħżul t’Allatallippermettad-divorzju,il-Punentqedjikkonvinċiruħubil-mod il-mod li jintroduċi xi forma ta’ divorzju biexma jħallix l-istruttura tas-soċjetà titfarrak għalkollox.


Mankwaqafftituħasibhaqabelmammalafamaukażbarlill-maħtur t’Alla, ħalli kien ikun meħlus mill-għajbu d-diżunur li jistqarr l-iżball tiegħu. Il-Punent għadujittrateni biex jadotta l-liġi tal-Iżlam li tittratta dwar id-divorzjuli,minnnaħa,tagħtiprotezzjonikontradeċiżjonimgħaġġla tad-divorzju, u min-naħa l-oħra, tippermettid-divorzju bħala l-aħħar rimedju. Xi gvernijiet u korpileġiżlattivital-Punentreċentementifformulawliġijietbiexjagħmlul-proċesstad-divorzjueħfef,iżdadawnil-liġijietpjuttost se jwasslu għal żieda mhux mixtieqa fl-għaddta’divorzji,ub’hekksejheddul-pedamentital-ħajjatal-familja billi jeqirdu l-qdusija taż-żwieġ li huwa r-ruħtar-rabtietkollhafamiljari.L-unikurimedjuxieraqhuwapprovdutmill-Iżlamul-unikasoluzzjonigħall-problemiliqedjiffaċċjal-Punentf’danir-rigwardhijal-adozzjonita’dakir-rimedju.

Il-Punents’issagħadumaħaxbis-serjetàl-prinċipjutal-poligamija,iżdal-jummhuxwisq’ilbogħodmetajkollujikkonsidra l-kwistjoni b’impenn sħiħ, għaliex is-sejħiettan-naturamajistgħuxjibqgħujiġusfidatimill-impunità,jiġifieri,mill-ħelsienmill-kastigijewl-uġigħ.Jintqalb’żelulil-poligamijahijabissmezzgħas-sodisfazzjonsenswali.Iżda, anki konsiderazzjoni ħafifa tar-restrizzjonijietimpostimill-Iżlamfuqdawklijippruvawjieħduvantaġġminndinil-konċessjonitikkonvinċipersunaimparzjalilit-twaqqiftal-poligamijabl-ebdamodmahuwamezzgħas-sodisfazzjonpersonali.


Għall-kuntrarju,huwasagrifiċċjukbirliraġelxikultantikunimsejjaħ li jwettaq. L-indulġenza tfisser is-sodisfazzjontax-xewqatta’dakli jkun.Kif jista’raġeljiġiakkużatliqedifittexis-sodisfazzjonsenswalimetajiżżewweġaktarminnmarawaħdau jrid jittrattahomkollhandaqsskontil-liġijiet tal-Iżlam?L-Iżlam jordna li f’każ bħal dan it-trattament ta’marawaħdam’għandu bl-ebdamod ikundifferentiminndaklijingħatalilmaraoħra.Ir-raġeljista’jħobblilwaħdaħafnaaktarmillijħobblill-oħraiżdamajistaxjagħtihasoldaktarmillijagħtilill-oħra,umajistaxlanqas iqatta’ siegħa aktar magħha milli jagħmel mal-oħra.Jekkiqatta’ġurnatafil-kumpanijatagħha,iridiqatta’ġurnatafil-kumpanijatal-oħra,ur-relazzjonijietmat-tnejnlihumajridujkunubbażatifuql-ugwaljanza.Ħliefgħall-imħabbalihuwagħanduf’qalbuuliħaddmajista’jara,it-trattament ta’ dik il-mara li hu jħobb elf darba aktarmill-oħra jrid ikun l-istess bħat-trattament ma’ din tal-aħħar.Din indulġenza, jew sagrifiċċjuwieħedkontinwumagħmul għall-pajjiż, għan-nazzjon jew għall-familja,skontkifikunil-każ?

Kemm hi iebsamela għalMusulmanmeta dawk li majafu xejn dwar il-liġijiet tal-Iżlam jgħidulu li l-QaddisProfetasa żżewweġ ħafna drabi lejn it-tmiem ta’ ħajtugħas-sodisfazzjon personali tiegħu? Kull wieħed miż-żwiġijiet tiegħu kien sagrifiċċju kbir magħmul minnugħal pajjiżu u għall-poplu tiegħu, u t-trattament ġust uugwali libihmexama’kullwaħdamin-nisa tiegħuġabmhux biss l-ammirazzjoni iżda wkoll il-mogħdrija ta’


dawk li studjaw il-ħajja tiegħu.L-istorja tixhed il-fatt lisaħansitratull-aħħarmardatiegħu,metakelludeniqawwiuma kienx jiflaħ fuq saqajh, huwa kien imur,megħjunfuql-ispallejnta’żewġtirġiel,iżurin-nisaminndargħaldarskontminkienimissu.Ftit jiemqabelmewtun-nisatalbuhbiexmajoqgħodxidurminndargħaldar,għaliexma kienx konvenjenti għalih, u jibqa’ fid-dar ta’Aishasakemmiħossuaħjar.

Xiwħud jiddeskrivu l-poligamijabħaladrawwakattiva.Iżda huwa n-nuqqas ta’ din l-użanza li f’ħafna każijietjikkawżal-moħqrija.Pereżempju,jekkil-maratiġġennenjewtaqbadhamardalimatitfejjaqx,jewinkellamajkunxjista’ jkollha t-tfal, xi jkun ir-rimedju? Jekk ir-raġelmajiħux it-tienimara,hemmċans li jaqa’fil-vizzju, li tkunimbagħad moħqrija fuqu nnifsu u fuq is-soċjetà. Jekkikunimġiegħeljgħixma’bniedmamiġnunatkunkrudeltàfuqil-ġenerazzjonijietfuturiufuqis-soċjetà.Jekkjibqa’jgħixma’mara bil-lebbra, pereżempju, ikun qed jaħqarlilunnifsu.Jekk il-mara tiegħutkuninfertiliuhuwamajiżżewwiġx it-tieni darba, tkun krudeltà fuq pajjiżu ul-poplu tiegħu. Jekk, f’xiwieħedminn dawn il-każijiet,huwa jiddivorzja lilmartu,dan ikun ta’għajbudiżunurgħalih,għaliexhuwajkungħexmagħhametahijakienettajbau abbandunahafiżmienmetahija l-aktar li kellhabżonn il-protezzjoni tiegħu. Għaldaqstant jinqalgħusitwazzjonijietfejnit-tieniżwieġmhuxbissikunġustifikatjewneċessarju,iżdajsirdmirpatrijottikujewreliġjuż.


Ir-relazzjonilijmissliteħtieġkonsiderazzjonihijadikbejnil-ġenituriul-ulied.Iż-żwieġiqiegħedil-pedamentta’dinir-relazzjoni.L-Iżlamjordnalill-ġenituribiexirabbusewliluliedhom.Huwajipprojbixxi l-qtil tat-trabiminħabbar-raġuni tal-faqar, kif kienet id-drawwa f’xi tribujietslavaġ;jewil-qtiltal-bnietminħabbasensta’kburijafalzabħalmakienjiġriqalbxipoplimħarrġinfil-ġlied.Jekkir-raġelmajixtieqxlijkollut-tfal,huwajridjiksebil-permessta’martuqabelma jirrikorrigħalximezzi li jipprevenul-prokreazzjoni. Għal darb’oħra, l-Iżlam jgħabbi lill-ġenituri bir-responsabbiltà tal-istruzzjoni morali tat-tfaltagħhomminnmeta jkunu trabi,ħallimeta jikbru jkunumembrifejjiedatas-soċjetà.Huwajenfasizzat-trattamentugwalital-ulied,tantlimetajikbru,jekkil-ġeniturijagħturigal lil xi ħaddminnhom, iridu jagħtu rigali simili lill-oħrajn.

Jekkikunneċessarjulixitifeljewxitiflajissawtu,dawnm’għandhomx jingħataw daqqiet fuq rashom jew fuqwiċċhom, għaliex dawk il-partijiet tal-ġisem iħaddnus-sensikollhaugħaldaqstantjista’jsirdannupermanentilit-tfal.

Enfasispeċjalingħatatukolllill-istruzzjoniut-taħriġtal-bniet.Il-QaddisProfetasakienstqarrli,“Jekk raġel ikollu tifla u jrabbiha sewwa huwa jkun meħlus min-nar,”jiġifieri,jekkraġelirabbisewwalilbintu,Allajkunġenerużmiegħu.Darb’oħrajgħid,“Jekk raġel ikollu wlied bniet u subien, jew ħutu iżgħar kemm subien kif ukoll bniet,


u hu jgħallimhom u jipprovdi għall-ħtiġijiet tagħhom, huwa jkun aċċettat fil-ġenna.” Bl-istess mod huwajgħid,“Jekk raġel ikollu tifla, u ma joqtolhiex, u ma jkażbarhiex, u ma jippreferix lil uliedu subien flokha, Alla jirregalalu l-ġenna,”jiġifierilidanil-proxxmujkunħaqqulijirċievisehemakbarmill-grazzjat’Alla,umhuxlijkunliberulijaġixxib’liemamodjixtiequfl-istessħinmatiġrilul-ebdaħsara.

Saretenfasikbirafuqil-kuratas-saħħatat-tfal.Il-QaddisProfetasa jgħid, “Tressqux lit-tfal tagħkom eqreb lejn il-mewt billi twettqu l-att sesswali waqt li l-mara tkungħadhatredda’,għaliexdanl-att jaffettwal-iżvilupptat-tfal.”Danjuriliattenzjonispeċjalitridtingħatalis-saħħatat-tfal, il-għaliexjekkraġelhuwamarbut li jikkontrollal-passjonijiet tiegħu minħabba s-saħħa tal-ulied melahuwamistenni li jagħmel sagrifiċċji iżgħar aktarmalajrgħall-istessgħan.

Sitwazzjoni oħra relatata mar-relazzjonijiet fil-familjahija l-kwistjoni tal-wirtus-suċċessjoni.L-Iżlamwaqqaftantregoliperfettigħar-regolazzjonital-wirt, li l-persuniimparzjali kollha, ikunu ta’ liema reliġjon ikunu,jaffermawis-sensta’ġustizzjaul-għerflifihom.L-Iżlaminkluda n-nisa, il-ġenituri, l-irġiel u n-nisa miżżewġafil-lista tal-werrieta. Huwa jipprojbixxi l-esklużjoni tal-werrietakollhamis-suċċessjoni;ulanqaswieħedmajista’jċaħħad lill-werrieta kollhamis-sehem tagħhom tal-wirtbilli jippjanali jwarrabil-wirtkolluminnhom.Testment


jista’ jsirbissb’rispett lejn terz tal-proprjetà tat-testatur;il-bqijajridujmorrugħandil-werrietatiegħu.Utestamentmajistaxisirbipreferenzata’werrietwieħed,kullwerrietjista’jiksebbissis-sehemspeċifikutiegħutal-wirtuxejnaktar.

Is-sehem ta’ werrieta mara huwa f’ħafna każi n-nofsta’ dak ta’ werriet raġel. F’ċerti każi eċċezzjonali marajirnexxilhatiksebsehemugwalibħaltar-raġel,iżdahemmraġunijiet speċjali li jiġġustifikaw dan it-tluqmir-regolaġenerali. Xi wħud jaħsbu li r-regola li tagħti lir-raġelsehemdoppjumill-marahijainġusta.Dawnjinsewlitaħtil-maġġoranzatal-liġijietankital-lumid-drittijiettan-nisamhumarikonoxxutixejn,uhuwal-Iżlambisslirnexxielujagħtil-jeddijietsħaħlin-nisa.Ir-raġunigħaldinir-regolahijalimaramhijiexmitlubalitmantnililhannifishajewlil uliedha mill-proprjetà tagħha stess. F’kull każ hijagħandha tiġi mantnuta minn żewġha, filwaqt li r-raġelhuwamgħobbi bir-responsabbiltà li jmantni lil martu uliluliedu.Jekkmaratiżżewweġhijatinħelesmill-inkwietkollulijirrigwardal-mantenimenttagħhauta’wliedha,ujekkmatiżżewwiġx–xiħaġalil-Iżlammajapprovax–hijajkollhalilhannifishabissbiextmantnimill-proprjetàtagħhastess.Jekkraġeljiżżewweġ,ul-Iżlamjamarludan,huwajitgħabbabir-responsabbiltàlijmantnililmartuuliluliedu.Jekkinżommudanquddiemnamelal-Iżlamiffissalis-sehemtar-raġelikunid-doppjuta’daktal-mara,udanhuwaperfettamentġust.


It-tfal huma mitluba li jonoraw u jobdu lill-ġenituritagħhom, u li jgħinuhom u jmantnuhom meta dawnjixjieħu.Humaordnatipartikolarmentbiexmajitkellmuxbl-aħrax magħhom, jew li jweġġgħulhom is-sentimentitagħhom, u li jitolbu l-ħin kollu ’lAlla għall-benesseritagħhom.

L-aħwa huma mitluba li jieħdu ħsieb lil ħuthom lim’għandhom lil ħadd min jieħu ħsiebhom, u f’dan il-każikunuintitolatilijirtuhom.Bl-istessmod,qrabaoħrahumamitlubalijgħinuujmantnulildawkil-qrabalijsirul-werrietatagħhomkiekumietupossessurital-proprjetà.

Wara l-membri l-aktar qrib tal-familja jiġu l-ġirien ul-kompatrijotti.Dwardawnil-KoranImqaddesjgħid:

“Kunu twajba mal-ġenituri tagħkom, u mal-qraba u mal-orfni u ma’ dawk li huma fil-bżonn, u mal-ġirien li joqogħdu fil-qrib u ma’ dawk li joqogħdu ’l bogħod, u mas-sieħba tagħkom fin-negozju u mal-kollegi fuq ix-xogħol, u mal-vjaġġaturi u l-ilsiera tagħkom.”[Al-Nisa,4:37]

L-Iżlam qiegħed ir-relazzjonijiet soċjali fuq bażi sodabilli ddikjara d-drittijiet ta’ dawn il-klassijiet ta’ nies,speċjalmentdawktal-fqar,lihumaħutnalibaqgħulurafil-progress.Membritas-soċjetàlimhumiexħafjintpoġġew


responsabblimill-ġidtal-orfni.Dawniridujrabbulildawnit-tfalbħallikiekukienutagħhomstess.Dawklihumafqarublaxogħolukolliridujingħatawl-għajnunaujridujiġupprovduti bix-xogħol. Għal darb’oħra, kull persuna tridtwettaqil-ġidmal-ġirientagħha,kemmdawklijoqogħdufil-qrib u dawk li joqogħdu ’l bogħod, jiġifieri, dawk lijoqogħdu fl-istess raħal, u dawk li ġew joqogħdu f’dakir-raħalminnpostijietoħra.Is-sħabfin-negozjuul-kollegitax-xogħolimbagħadiridujingħatawtrattamentspeċjali.

Jien personalment m’iniex favur it-trejdjunjins li humariżultattal-ħajjasoċjalital-Punent.Kiekul-liġijietsoċjalital-Iżlam kellhom jitħaddmu, id-drittijiet tal-ħaddiemakienujkunuprotettimingħajrit-twaqqifta’dawnl-unjinsimma dan ifisser li jrid ikun hemm ċertu ammont ta’kooperazzjoni u fraternità bejn in-nies li jkunu qedjaħdmu fl-istess professjoni. Għal darb’oħra, qed niġumwissija biex nittrattaw il-vjaġġaturi – sinjuri jew fqar–b’ġenerożità,ħallirelazzjonijietsanijkunujistgħujiġumwaqqfa fil-qrib u fil-bogħod, u jkunu jistgħu jissejsul-pedamentital-paċiuniversali.

Rigwardir-relazzjonijietbejnl-anzjaniuż-żgħaril-QaddisProfetasaqal:

“Persuna anzjana jew setgħana li ma tittrattax lil xi ħadd iżgħar jew aktar dgħajfa b’ġenerożità, u persuna żagħżugħa jew dgħajfa li ma tittrattax


b’rispett lil xi ħadd ixjeħ jew b’aktar setgħa, mhijiex waħda minna.”

Din twaqqaf prinċipju fundamentali li huwa applikabbligħas-sidien u l-qaddejja, għall-għalliema u l-istudenti urelazzjonijietsimilioħra.

Dwar ir-relazzjonijiet ġenerali bejn l-irġiel u n-nisa,l-irġielhumaordnatibiexjipprovduambjentkomfortabblilin-nisa.Il-QaddisProfetasakienjibqa’dejjembilqiegħdawarat-talb,ħallin-nisajkunujistgħujoħorġubil-kumdità.Meta kollha jkunu ħarġu, kien iqum u miegħu kienujqumuwkolll-irġiel.Waqtvjaġġ,jekkl-irġieljippruvawiġerrul-iġmla,kienjgħid,“Ħuduħsiebil-ħġieġ,”jiġifieri,makellhomxgħalfejniġerruħafnaħallin-nisamajħossuxl-iskumdità.

L-irġielhumamwissijabiexmajidħluxfidjarhommetajirritornawminnxivjaġġtwil,mingħajrmajavżawsewminn qabel. Iridu jaslu d-dar tul il-jum uwara li jkunuħabbruminnqabelil-ħintal-waslatagħhom,ħallin-nisajkollhombiżżejjedħinbiexjirranġawkolloxgħall-waslatagħhom.

Ordnioħralitirrigwardan-nisahijalidawnmajistgħuxikunu separati mit-tfal tagħhom. Din twassal għalprinċipju ġenerali li l-qrabam’għandhomx jiġu separatiminnqrabathomugħandhomjitħallewjiltaqgħuu jżurulil xulxin. Dawk l-affarijiet kollha li jistgħu joħolqu


d-diżgwid huma projbiti. Pereżempju, huwa miktub lit-tfassil ta’ akkużi foloz għandu jiġi kkastigat bl-aħrax.Raġelm’għanduxjagħmelpropostagħaż-żwieġ,metajkunhemm raġel ieħor li għamel il-proposta qablu, sakemmdantal-aħħarjiġimiċħud.”(1)

1Ahmadiyyat Yani Haqiqi Islam,Anwarul-Uloom,vol.8,p.268-280,ġieppubblikatminnNażaratNashro-Ishaat,Qadian,fl-2008;Ahmadiyyat or the True Islam,p.234-250

“Social Aspect of Islam.” This is a Maltese translation

of the writing taken from Ahmadiyyat Yani Haqiqi Islam

written by Hazrat Mirza Bashiruddin Mahmud Ahmadra,

the Second Caliph of the Prmoised Messiahas.

www.ahmadiyya.mt


tal-Iżlaml-aspett soċjalI

Documents

l-aspett soċjalI tal-Iżlam · nistgħux ninsew il-fatt li l-individwu huwa membru tas-soċjetà. Min-naħa l-oħra, meta jkollna quddiemna r-regoli soċjali, l-għan prinċipali