1

ÅL KOMMUNE

PLAN FOR

HELSE- OG

OMSORGSTENESTER

2017 - 2020

Vedteken i kommunestyret 15. spt. 2016

2

INNHALDSLISTE

1. BAKGRUNN ................................................................................................................................................ 3

2. STYRINGSSIGNAL, STATISTIKK OG SAMANLIKNINGAR ........................................................... 3

2.1 STYRINGSSIGNAL ....................................................................................................................................... 3 2.2 STATISTIKK OG SAMANLIKNINGAR ............................................................................................................ 4 2.3 SÆRLEGE UTFORDRINGAR ......................................................................................................................... 4

3 VISJON OG OVERORDNA MÅLSETJINGAR ..................................................................................... 5

4 STATUS, UTFORDRINGAR OG FRAMLEGG TIL TILTAK ............................................................. 6

4.1 FOLKEHELSE .............................................................................................................................................. 6 4.2 FØREBYGGJANDE HELSETENESTER ................................................................................................................. 7 4.3 SAMFUNNSMEDISIN OG SAMHANDLING ...................................................................................................... 8 4.4 LEGETENESTER .......................................................................................................................................... 9 4.5 REHABILITERING ..................................................................................................................................... 10 4.6 PSYKISK HELSE ........................................................................................................................................ 11 4.7 OMSORGSTENESTER - INSTITUSJON KORTTID .................................................................................. 12 4.8 OMSORGSTENESTER - INSTITUSJON LANGTID .................................................................................... 13 4.9 OMSORGSTENESTER – HELSEHJELP I HEIMEN ................................................................................... 14 4.10 OMSORGSTENESTER - MILJØTERAPI ................................................................................................. 15 4.11 NAV ........................................................................................................................................................ 16 4.12 PERSONELL OG KOMPETANSE .................................................................................................................. 17

5. LOKALE STYRINGSSIGNAL ............................................................................................................... 18

5.1. PRIORITERTE OMRÅDE 2015 .................................................................................................................... 18 5.2. STRATEGIKONFERANSEN 2016 ................................................................................................................. 18

6. TILTAK OG FØRINGAR ........................................................................................................................ 20

6.1 DRIFT ....................................................................................................................................................... 20 6.2 INVESTERING ........................................................................................................................................... 21 6.3 DEL TRE AV VEDTAKET I SEKTORUTVALET .............................................................................................. 22 6.4 NAMN, BEGREP OG NYE LOKALISERINGAR ............................................................................................... 22

3

1. Bakgrunn

Plan for helse- og omsorgstenester er ei overordna plan som klargjer utfordringar og legg målsetjingar og hovudprioriteringar for helse- og sosialsektoren neste 4-års periode. Til grunn for helse- og omsorgsplanen ligg:

a) Statlege styringssignal b) Kommuneplan c) Innspel frå sektoren d) Vedtak frå SHS etter strategikonferansen 2016

Gjennom ei politisk handsaming i sektorutvalet prioriterar sektorpolitikarane mellom dei ulike fagleg innspel og legg sine føringar for denne planen (sjå punkt 5.3). Deretter må ein i økonomiplanarbeidet vega desse tiltaka opp mot andre behov i kommunen. I alle år tidlegare har staten i rundskriv IS-1 frå Helsedirektoratet gjeve ein oversikt over kva prioriteringar staten meiner at kommunane bør gjere dei neste åra. Ål kommune har bygd sitt plandokument på dette rundskrivet. Regjeringa har bestemt at dette rundskrivet ikkje lenger skal sendast ut. Helse- og omsorgsplanen 2017-20 har derfor ei noko anna oppbygging enn tidlegare år.

2. Styringssignal, statistikk og samanlikningar

2.1 Styringssignal

Gjennom NOU-ar, stortingsmeldingar, faglege veiledarar og rapportar, lover og forskrifter

gjev staten sine styringssignal til kommunane. Vi vil her peike på nokre få av dei viktigaste,

andre dokument er nemnt ulike stader i plandokumentet.

St.meld.nr. 47 (2008-2009) om Samhandlingsrefomen er framleis førande for utviklinga i

norsk helsevesen. Folkehelsearbeidet styrkast, kommunane skal overta meir oppgåver frå

sjukehusa og arbeidet med kompetanse, læring og meistring skal styrkast. I Hallingdal har

samhandlingsreformen gjeve eit sterkare interkommunalt samarbeid, mellom anna med

Hallinghelse og samarbeidet med Vestre Viken HF om ei felles intermediæravdeling ved

Hallingdal sjukestugu.

Meld. St. 29 (2012-2013) Morgendagens omsorg er ei innovasjonsmelding der ein prøver å

styrke nytenking, søke løysingar ved ved å bruke ressursane på nye måtar og innføre nye

metodar og arbeidsformer. Velferdsteknologi og samarbeid med frivillige er løfta fram.

Meld. St. 26 (2014-2015) Fremtidens primærhelsetjeneste omhandlar forslag til korleis den

kommunale helse- og omsorgstenesta kan utviklast. Forslaga vektlegg ei fleirfagleg og

heilheitleg kommunal helse- og omsorgsteneste. Arbeidet med psykisk helse og rus skal

styrkast, mellom annan med krav om kommunepsykologar frå 2020.

NOU 2015: 17 Først og fremst — omhandlar den akuttmedisinske kjeda utanfor sjukehus og

legg føringar for utviklinga av legevakt og ambulanseteneste.

Demensplan 2020 (frå jan.2016) tek utgangspunkt i den komande doblinga av talet på

demente og korleis samfunnet kan omskapast til å bli eit meir demensvenleg samfunn som tek

vare på og integrerar personar med demens i fellesskapet.

4

2.2 Statistikk og samanlikningar

Samanliknande statistikk kan ein finne gjennom KOSTRA, gjennom Fylkesmannen sin tilstandsrapport for kommunane i Buskerud 2016, og gjennom Folkehelseprofil 2016 for Ål. Kommunebarometeret til Kommunal rapport er ei popularisering av ein del av grunnlagsstatistikken. Det er gjort ein gjennomgang av Kommunebarometeret for helse og omsorg i Ål. Etter folkehelselova skal kommunen utarbeide ein oversikt over helsetilstanden og dei utfordringar denne gjev, og innarbeide dette i kommuneplanarbeidet. Ei slik oversikt med tiltaksplan er vedteke av kommunestyret i sak 53/14 den 20. nov. 2014.

2.3 Særlege utfordringar

Ut frå statistikk og samanlikningar med andre kommunar, har Ål nokre særlege utfordringar:

Befolkningsutviklinga Ål får ei dobling av talet på eldre over 67 år fram til 2050 (Plan for rehabiliterings- og omsorgstenester kap. 2.1). Sjølv om dette ikkje for fullt gjev utfordringar før etter 2025, ser ein allereie eit auka press på omsorgstenestene. Dei eldste eldre får auka behov og lever lenger med sine hjelpebehov. Dessutan gjev tidlegare utskriving frå sjukehuset behov for meir omfattande og krevjande tenester. Plan for rehabiliterings- og omsorgstenester gjev ei skisse for framtidige utbyggingar (kap. 4.6.2).

Personellressursar til pleie- og omsorg Ål har ein stor andel eldre i befolkninga, dette vil gje større behov for omsorgstenester enn ”gjennomsnittskommunen”. I Plan for rehabiliterings- og omsorgstenestene har ein konkludert med at kommunen må byggje opp tenestenivået. 16 nye omsorgsbustader frå 2017 gjev behov for 9 nye stillingar. Institusjonsomsorga får fem nye rom i den nye sjukeheimen som krev 4-5 nye stillingar. I samanlikningar i KOSTRA gjev netto driftsutgifter til pleie og omsorg pr. innbyggar over 80 år eit visst bilete av ressursinnsatsen til kommunen til pleie og omsorg. Lønsutgifter utgjer største delen av utgiftene. Ål ligg lågare enn tal for landet, fylket, kostragruppe og nabokommunar utanom Gol. Kap. 2.8 i Plan for rehabiliterings- og omsorgstenester viser til ei undersøking frå Telemarkforsking derpleie- og omsorg er den einaste delen av den kommunale drifta i Ål som ligg under eit forventa nivå. Helsesamarbeidet i Hallingdal Som vertskommune for Hallingdal sjukestugu, har Ål kommune særlege utfordringar både i høve til samarbeidet med Vestre Viken HF og for å initiere og koordinere det interkommunale samarbeidet. Den nye intermediæravdelinga ved Hallingdal sjukestugu opna i sept. 2016. Den felles avdelinga med 10 desentraliserte sjukehusplassar og 10 interkommunale plassar er unik på landsplan. Sjølv om dei fleste er einige om behovet og nytten av ei slik avdeling på sikt, kan det det ta noko tid å få innarbeidd tilbodet i helsetenesta i Hallingdal. Dette kan gje krevjande utfordringar på den økonomiske sida for vertskommune Ål i ein oppstartsperiode. Legevaktsamarbeidet vil krevje auka ressursar i åra framover, jmf. Signala som ligg i NOU 2015: 17 Først og fremst. Som vertskommune for legevaktsentral og legevakt vil Ål ha særlege utfordringarmed å samordne utviklingsarbeidet og legge til rette for interkommunale løysingar.

5

3 Visjon og overordna målsetjingar Kommuneplanen sin langsiktige del omhandlar målsetjingar også for helse og sosialsektoren, dette

under kap. 3.8 I Ål vil me sikre helse, omsorg og velferd for alle med fyljande punkt:

Helse- og omsorgssektoren har utarbeidd fylgjande overordna målsetjing for tenesteytinga:

I ein kortversjon kan dette uttrykkjast slik:

Helse- og omsorgstenestene skal uavhengig av alder og bustad gje tilstrekkeleg hjelp til at brukaren

kjenner seg trygg og betre kan meistre livet sitt saman med andre. I møte med helse- og

omsorgssektoren skal brukaren kjenne seg imøtekomen og respektert. Gjennom aktiv

brukarmedverknad vert ansvaret for eige liv og helse understreka.

Helse- og omsorgstenestene skal gje nok hjelp til sjølvhjelp.

Ål vil: 1 ha brukar og brukarmedverknad i fokus, og sikre at pårørande, både barn og vaksne, får ta del i hjelpa

og omsorga dei treng. 2. mobilisere og organisere frivillige lag og enkeltpersonar til å ta del i ulike delar av helse- og

omsorgsarbeidet for alle aldersgrupper. 3. leggje vekt på førebyggande og helsefremjande tiltak. Gjennom tidleg innsats og godt tverrsektorielt

samarbeid, vil ein prioritere barn og unge, psykisk helse og rus. 4. ha legeteneste med høgt fagleg nivå, tilstrekkeleg kapasitet og godt tilgjenge. Legevakttenesta skal vera

bygd opp i samarbeid med helseforetaket og dei andre Hallingdalskommunane. 5. gjennom tverrsektoriell og tverrfagleg rehabilitering, tilby tenester som gjer at den enkelte kan meistre

tilveret etter sjukdom og skadar. Oppsøkande team for eldre, kvardagsrehabilitering og helseteknologi skal hjelpe brukarane til å greie seg heime.

6. legge til rette for dag- og aktivitetsplassar, praksisplassar og tilrettelagte arbeidsplassar, særleg for dei som har vanskar med å finne sin plass i det ordinære arbeidslivet.

7. styrke omsorgstenestene slik at kommunen kan ha eit tenestetilbod som er i balanse med behovet. Spesielt skal demensomsorga og heimetenestene til eldre styrkast. Ein skal ha fokus på korttidsavdelinga på sjukeheimen og heimetenestene for å kunne ta hand om dårlegare pasientar.

8. vektlegge forsking og utviklingsarbeid for heile tida å vera i fremste rekke på tenestenivået til våre brukarar, både for å rekruttere nye fagpersonar og for å skape spanande fagmiljø for eigne tilsette, studentar og lærlingar.

9. vera ein pådrivar for interkommunalt samarbeid i Hallingdal og samarbeid med helseforetaket. Samhandlingsreformen sine mål og intensjonar skal synleggjerast i strategi- og utviklingsarbeidet.

10. legge til rette for tilstrekkelege, høvelege og fleksible areal i helsetunet for kommunale og interkommunale tenester og for tenester frå helseforetaket.

11. Sikre areal og tilgjengelegheit for fysisk aktivitet og nærfriluftsliv til beste for bebuarane i helseinstitusjonane

6

4. Status, utfordringar og framlegg til tiltak

Nedanfor er ein gjennomgang av dei ulike fagfelt innan helse og omsorgssektoren. Denne er utarbeidd

av avdelingsleiarane saman med kommunalsjefen sin stab og vart presentert som grunnlag for

drøftingane på strategikonferansen.

4.1 Folkehelse

4.1.1 Fagområde Folkehelsearbeidet skal - fremje helse, trivsel, gode sosiale og miljømessige forhold, - bidra til å førebyggje psykisk og somatisk sjukdom,

- bidra til utjamning av sosiale helseforskjellar

4.1.2 Organisering

Rådmannen er ansvarleg for folkehelsearbeidet i kommunen. Ål har ein folkehelsekoordinator organisert under utviklingsavdelinga. Hallingdal har 0,5 st. felles folkehelsekoordinator tilknytt Hallinghelse.

4.1.3 Langsiktige føringar

WHO: ”Helse 2020” målsetjing: ”Helse i alt vi gjer” Lov om folkehelse pålegg kommunane å ha oversikt over befolkninga si helse og faktorar som kan ha negativ innverknad på denne. Kommuneplanen: Ål vil arbeide for å styrke folkehelsa og medverke til at einskildmennesket meistrar kvardagen sine krav.

4.1.4 Særlege utfordringar

Barn og unge - psykisk helse, kosthald, aktivitet, gjennomført utdanning, skadar og ulukker

Levevanar - fysisk aktivitet, kosthald, tobakk, alkohol

Sosiale møteplassar for alle aldrar

Sysselsetjing og arbeidstrening til utsette grupper

Samarbeid på tvers av sektorar, avdelingar og med frivillige

4.1.5 Status

Folkehelseprofilen: Ål er betre eller på same nivå som landssnittet Ungdata: Kvar fjerde jente opplever psykiske vanskar Ål kommune har få rause arbeidsplassar (tilrettelagt for ulike grupper)

4.1.6 Tiltak - langsiktige

For helse og omsorgssektoren: 1. Vidareutvikle frisklivssentralen til arbeid med motivasjon, læring og

meistring med særleg fokus på levevaner og levemønstre 1. Tidlig innsats til utsette barn og unge 2. «Kjærleik og grenser» må vidareutviklast til yngre aldersgrupper 3. Støtte aktivitet, sosiale møteplassar og frivillig innsats blant eldre

4.1.7 Tiltak - kortsiktige og kostnads-krevjande

1. Lokalt skaderegister ved legekontor / legevakt 2. Aktiv ung kr. 100’ 3. Kulturarbeidar / aktivitetsleiar i omsorgssektoren kr. 500’ 4. Planlegge kommunepsykolog frå 2017 med vekt på

meistring, livsstilsendring, barn og unge kr. 200’

7

4.2 Førebyggjande helsetenester

4.2.1 Fagområde Helsetenester retta mot enkeltindivid eller grupper og skal hindre spesifikke sjukdomar eller helseproblem eller mildne konsekvensane av desse. Dette i motsetning til helsefremmande arbeid og folkehelsearbeid som er retta mot befolkninga generelt.

4.2.2 Organisering

Alle avdelingar i helse- og omsorgssektoren driv førebyggjande helsearbeid. Helsestasjonen er i Ål organisert under Oppvekstsektor og driv førebyggjande arbeid blant barn og unge, gravide og familiar. Det er samarbeid med helsestasjonen frå fleire avd. i helse og omsorgssektor.

4.2.3 Langsiktige føringar

Sentrale føringar: - å styrke det førebyggjande arbeidet blant barn og unge - å betre samarbeidet mellom dei ulike tenestene retta mot barn og unge - styrke førebyggjande arbeid mot livsstilsjukdomar Kommuneplanen peikar særleg på førebyggjande arbeid retta mot barn og unge og innan psykisk helse og rus. Helse og omsorgplan 2016-19 prioriterar «førebyggjande abeid med barn og unge og deira familiar, på tvers av avdelingar og sektorar».

4.2.4 Særlege utfordringar

Ungdata 2013: 25-30 % av unge jenter i Ål seier at dei har psykiske vanskar. Dette er på linje med landet elles, like fullt er det ei stor utfordring.

Folkehelseprofilen 2015 viste at Ål har ei særleg utfordring i høve til ein høg prosentandel barn og ungdom frå låginntektsfamiliar.

Tre store risikoområde for eldre si helse: Einsemd, demens og fall

4.2.5 Status

Barn / unge: - God statistikk på mobbing samanlikna med nabokommunar og landet,

gode erfaringar med «Kjærlighet og grenser» og «Aktiv ung». - Det er eit uutnytta potensiale i betre samarbeid mellom avdelingar og

sektorar i det førebyggjande arbeidet retta mot barn og unge. Vaksne og eldre: - Frisklivssentralen gjev tilbod om motiveringssamtale og gruppetilbod i

høve til livsstilsjukdomar, dette arbeidet kan vidareutviklast - Gode erfaringar med arbeidet i Kårstugu, Nigardstugu og

Frivilligsentralen. Oppsøkande team har for lite ressursar.

4.2.6 Tiltak - langsiktige

1. Auka samarbeid med flyktningetenesta, særleg overfor barn og unge 2. Auka samarbeid med oppvekstsektor, særleg tenestene i Familiens hus 3. Få statistikk over skadar behandla ved legekontor og legevakt lokalt.

4.2.7 Tiltak - kortsiktige og kostnads- krevjande

1. Få betre oversikt over barn og unge med særlege hjelpebehov, dette på tvers av sektorar og avdelingar.

2. Styrking av Oppsøkande team, teamet har ikkje i dag tid til førebyggjande arbeid. kr. 300’

8

4.3 Samfunnsmedisin og samhandling

4.3.1 Fagområde

Samfunnsmedisin har si merksemd retta mot helsetilstanden i befolkninga, herunder overvaking av helsetilstanden og dei faktorar som kan verke inn på denne, helseplanlegging og evaluering av helsetenestene. Samhandling har som målsetjing å betre oppgåvefordelinga og samarbeidet mellom kommunehelsetenesta og spesialisthelsetenesta.

4.3.2 Organisering

Kommuneoverlegen er spesialist i samfunnsmedisin og kommunen sin medisinskfaglege rådgjevar med særleg ansvar for samhandling. Miljøretta helsevern i Hallingdal (MHVH) er interkommunalt organisert. Kommuneoverlegen i Ål er tilsett som samhandlingsleiar i Hallingdal.

4.3.3 Langsiktige føringar

Sentrale føringar: Det er lovpålagt at kvar kommune skal ha ein kommunelege som medisinskfagleg rådgjevar. Samhandlingsreformen frå 01.01.12 er ein retningsreform som ber kommunane vektleggje folkehelse, overta oppgåver frå sjukehusa og styrke arbeidet med læring og meistring. Kommuneplanen seier at Ål «skal vera ein pådrivar for interkommunalt samarbeid i Hallingdal og samarbeid med helseforetaket. Samhandlingsreforma sine mål og intensjonar skal synleggjerast i strategi- og utviklingsarbeidet.»

4.3.4 Særlege utfordringar

Miljøretta helsevern i Hallingdal (MHVH) over fleire år har bedt om ei styrking av bemanninga for betre å ivareta arbeidsoppgåvene, utan at dette har vorte realisert.

Kommunane i Hallingdal og Vestre Viken HF har vedteke å gå inn i eit økonomisk spleiselag om ei felles intermediær avdeling på 20 senger. Dette er unikt på landsplan og den største samhandlingsutfordringa i Hallingdal.

Det er også ein mangel på samarbeid om ROS-analyser og beredskapsplaner i Hallingdal.

4.3.5 Status

Samfunnsmedisin: - Gode erfaringar med samfunnsmedisinsk samarbeid i Hallingdal gjennom

kommuneoverlegeforum og miljøretta helsevern. Samhandling: - Det er etablert eit samhandlingsmiljø på Torpomoen med tre 1/2 stillingar,

samhandlingsleiar, koordinator for folkehelse og koordinator for læring og meistring. Dette miljøet skal initiere, halde oversikt og koordinere tiltak i samarbeid mellom kommunane og i samarbeid med foretaket.

4.3.6 Tiltak - langsiktige

1. Det bør kome ei felles kommuneoverlegestilling i Hallingdal, kombinert med kommunale stillingar for å ivareta lokalt arbeid.

2. Samhandlinga med helseforetaket må vidareutviklast og regionen bør vera i fremste rekke for å finne framtidsretta løysingar, mellom anna innan velferdsteknologi.

3. Ein må finne løysingar for utdanningsstillingar innan allmennmedisin for å sikre framtidig rekruttering. Dette gjerne i samarbeid med HSS.

4.3.7 Tiltak - kortsiktige og kostnads- krevjande

1. Sikre drifta til intermediæravdelinga ved HSS kr. 2.765’ 2. Ål sin andel av utvida stillingar ved MHVH kr. 70’ 3. Felles beredskapsplan for Hallingdal. Ål sin andel av prosjektst. kr. 150’

9

4.4 Legetenester

4.4.1 Fagområde - Kurative legetenester ved Ål legekontor - Off. legearbeid (t.d. sjukeheim, helsestasjon, asylsøkarteam) - Legevakt utanom normal arbeidstid i interkommunalt samarbeid

4.4.2 Organisering

6 privatpraktiserande legar leiger kontor og medarbeidarar av kommunen. I tillegg ein turnuslege. 5,7 årsverk medarbeidarar fordelt på 8 sjukepleiarar og ein helsesekretær. 5 av sjukepleiarane med ulik type vidareutdanning.

4.4.3 Langsiktige føringar

Sentrale føringar: Styrke fastlegeordninga, sikre kapasitet og kvalitet. Nye krav og føringar for legevakt gjennom ny akuttmedisinforskrift og NOU 2015:17 frå akuttutvalet. Kommuneplanen: Legeteneste med høgt fagleg nivå, tilstrekkeleg kapasitet og godt tilgjenge. Legevakt i samarbeid med dei andre Hallingdalskommunane. Plan for legeteneste 2015-18 gjev mål og tiltak for utviklinga framover.

4.4.4 Særlege utfordringar

Legekontoret har vanskar med å få etablert stabile legevikarordningar

Variasjon i behovet for off. legetenester (t.d. asylsøkarteam)

Medarbeidarstaben har høg kompetanse, men er for dårleg bemanna

Etablering av elektronisk timebestilling og tilbakemeldingar

Ål overtok drift av interkommunal legevakt frå HSS frå 01.05.16 Auka utgifter legevakt (nye sentrale krav, Flå ut av samarbeidet i 2015)

4.4.5 Status

Legekontor: - Erfarne og fleksible legar og medarbeidarar. - Nye lokale frå 2017 som vil lette samarbeidet daglegevakt / legekontor - Godt samarbeid mellom private legar og kommunen. - Det er fortsatt større potensiale i overføring av arb.oppgaver til medarb. - Til tider for liten kapasitet både på kurativ tid hjå legane og på telefonbetj. Legevakt: - Det er ønskje om fleire medarbeidar med vidareutdanning i legevaktsarbeid - Det er også ønskje om større øvingar i samarbeid med ambulanse, politi osv

4.4.6 Tiltak - langsiktige

1. Behov for totalgjennomgang IKT ved legekontor og legevakt 2. Ny legehjemmel/fastlegeliste, evt.stilling fast vikar/utdanningsstilling. 3. Bidra til oppretting av utdanningsstilling i allmennmedisin ved HSS

4.4.7 Tiltak - kortsiktige og kostnads- krevjande

1. Utskifting journalsystem legevakt (Winmed 2 blir utfasa i 2016) kr. 100’ 2. Auka utgifter legevakt (mellom anna etter at Flå trekte seg ut) kr. 200’* 3. Styrking av offentleg legearbeid (legevakt, asyls.team, utv.arbeid) kr. 400’ 4. Styrking medarb.stab 0,8 stilling for å koma på landsnormen kr. 480’ 5. Behov øyremerka satsing til kvalitetssikring / utarbeiding rutinar kr. 120’

* Etter overtaking av legevakta frå 01.05.16 ser ein at dei økonomiske utfordringane er større enn det som vart

berekna før strategikonferansen i apr. -16. Adm. vil koma attende til dette i budsjettarbeidet for 2017.

10

4.5 Rehabilitering

4.5.1 Fagområde Habilitering og rehabilitering er tidsavgrensa og planlagde tiltak der pasienten gjennom trening og læring skal oppnå størst mogeleg grad av meistring og sjølvstende.

4.5.2 Organisering

Omfattar desse tenestetilboda: Ergoterapi, fysioterapi, dagsenter for eldre og funksjonshemma, heimevaktmeister, frisklivssentral, rehabiliteringsteam, delar av Oppsøkande team og Koordinerande eining (KE). Avdeling Ergo- fysioterapi har 10,95 stilling og 14 tilsette. Ein fysioterapeut i utd. i psykomotorisk fysioterapi. Nyoppretta ergoterapeut-stilling 2016. I tillegg 2 driftstilskot for fysioterapeut delt på 3 terapeutar, 1 med utd. i manuell terapi.

4.5.3 Langsiktige føringar

Sentrale føringar: - Større ansvar til kommunane. Regjeringa varslar ein opptrappingsplan. - Kvardagsrehabilitering - Styrke brukar- og pasientopplæring / meistringsperspektivet. - Vektlegging av funksjonen til Koordinerande eining. Kommuneplan: Gjennom tverrsektoriell og tverrfagleg rehabilitering tilby tenester som gjer at den enkelte kan meistre tilveret etter sjukdom og skadar. Oppsøkande team for eldre, kvardagsrehabilitering og helseteknologi vert vektlagt. Plan for rehabiliterings- og omsorgstenester slår fast at kvardagsrehabilitering skal vera det berande prinsippet i omsorgstenestene. Det betyr at støtte, motivasjon og målretta opptrening skal hjelpe den einskilde brukar til i størst mogeleg grad å meistre kvardagen på eige hand.

4.5.4 Særlege utfordringar

Lang ventetid på fysioterapitenester.

Utvikle og synleggjere læring og meistring som metode

Plassmangel til individuell trening i sal

Behandlingsbassenget si framtid

Plan om ei samla dagsentereining i fysioterapilokala fall bort då det ikkje vart ny fysioterapiavdeling. Kva gjer ein med dette?

4.5.5 Status

- Avdelinga har god fagdekning og allsidig fagkompetanse. - Gode tilbakemeldingar frå brukarane, men mange av dei som ikkje vert

prioriterte, må vente lenge - Det ligg eit potensialet i at ei lita styrking av Dagsenteret i form av utvida

opningstid og endring i aktivitetstilbodet, kan gje stor gevinst

4.5.6 Tiltak - langsiktige

1. Samla dagsentereining – setje i gang vurdering av midlertidige tiltak 2. Ivareta behandlingsbassenget – kva skjer når det gamle ryk? 3. Planlegge ny fysioterapiavdeling 4. Betre elektronisk journalføring og samhandling 5. Følgje opp sentrale føringar i opptrappingsplan og ny forskrift

4.5.7 Tiltak - kortsiktige og kostnads- krevjande

1. Styrke KE med 0,5 st., sektoren sin andel kr. 150’ 2. Vidareutvikle frisklivssentralen, styrke læring og meistring kr. 150’ 3. Styrke dagsenteret med 0,5 st. aktivitør kr. 300’

11

4.6 Psykisk helse

4.6.1 Fagområde Psykisk helse grip inn i mange fagområde som folkehelsearbeid, flyktninge-tenesta, arbeidslivet, oppvekst, barnevern og helsearbeid. Innanfor helse og omsorg møter alle avdelingar utfordringar knytt til psykisk helse og rus.

4.6.2 Organisering

Vaksne: Avd. psykisk helse og rus har ansvar og kompetanse på fagområdet. I dei fleste saker tett samarbeid med fastlege, heimetenesta, NAV, spesialisthelsetenesta. Born, unge og deira familiar: Avdelinga fylgjer opp pas. i alle aldrar, dei siste åra har satsing på barn, unge og deira familiar hatt prioritet. Avdelinga deltek i tverrfagleg team og er ein del av skulehelsetenesta på vidaregåande skule.

4.6.3 Langsiktige føringar

Sentrale føringar: Veileder IS-2076 (HDir): Tenestene skal organiserast og utformast i eit brukar- og meistringsperspektiv, det skal sikrast heilskaplege og koordinerte tenester og psykisk helse og rus skal sjåast i samanheng. Kommuneplanen peikar særleg på førebyggjande arbeid retta mot barn og unge, tidleg innsats innan psykisk helse og rus og varierte tilbod til dei som ikkje er i ordinært arbeid. Helse og omsorgplan 2016-19 prioriterar fram «førebyggjande abeid med barn og unge og deira familiar, på tvers av avdelingar og sektorar».

4.6.4 Særlege utfordringar

Risikofaktorar som påverkar helse og livskvalitet er sosiale problem, vanskeleg heimesituasjon, språk, mobbing og kulturforskjellar.

Sektorinndelinga av alle tenester retta mot barn og unge, det er mange aktørar som ofte ikkje samarbeider godt nok, også utanfor kommunen.

Auka etterspørsel etter tenester og tydelegare krav om «rask repons» aukar behovet for meir fagfolk.

Det vert stilt krav om døgnopne akuttplassar innnan psykisk helse og rus i 2017 og tilsetjing av kommunepsykolog frå 2020.

4.6.5 Status

Førebyggjande: - Barn og unge: «Kjærleik og grenser», «MOT» og «Aktiv ung» er viktige tiltak. - Psykisk helse deltek på tverrfaglege møte 3 g i året i barnehagar og skular - Ungsdomslosprosjekt på Ål vidaregåande og ungdomskulen er eit

samarbeidsprosjekt med alle Hallingdalskommunane Tiltak og tenester: - Kompetente og stabile fagfolk som held seg oppdatert er den beste

garantien for ei god teneste til beste for brukarane.

4.6.6 Tiltak - langsiktige

1. Sikre god kompetanse og stabilitet i personalgruppa. 2. Arbeide for å realisere intensjonane med «Familiens hus», ei dør inn til alle

som arbeider med familiar. 3. Utvikle samarbeidet med brukarorganisasjon

4.6.7 Tiltak - kortsiktige og kostnads- krevjande

1. Legge til rette for forskingsprosjekt i samarbeid med HISØ 2. Ny plan for psykisk helsearbeid og rus 3. Legge til rette for ø.hj. – døgnplassar gjennom interkommunalt samarbeid 4. Styrke avdelinga med ½ st. til førebyggjande arbeid med hovudvekt

på ungdom. Må vurderast i samband med kommunepsykolog kr. 300’

12

4.7 OMSORGSTENESTER - Institusjon korttid

4.7.1 Fagområde Målretta korttidsopphald for medisinsk behandling og observasjon, rehabilitering, terminal omsorg og avlasting.

4.7.2 Organisering

Gjestetunet ved Avd. Tunet, 15 korttidsplassar, om lag 12 årsverk. Natt-tenesta med 8,95 årsverk, servar både institusjon og heimebuande. God fagdekning av sjukepleiarar og helsefagarbeidarar. 50 % fysioterapi-ressurs er knytt til avd. Ål har sjukeheimslege i 100 % stilling. 1/9-16 får Hallingdalskommunane 10 interkommunale korttidsplassar ved Hallingdal sjukestugu IMA – intermediæravdeling.

4.7.3 Langsiktige føringar

Sentrale føringar: Rett behandling- på rett sted- til rett tid (St.meld. 15 (2008-2009)) (Samhandlingsreformen). Kommunane skal legge til rette for tilbod før, i staden for og etter sjukehusopphald. Kommuneplanen: Ål skal vera helsekommunen i Hallingdal. Heimetenesta og korttidsavdelinga skal styrkast for å kunne ta i mot dårlege pasientar. Helse og omsorgsplanen: Høg fagleg standard og høg andel fagpersonell.

4.7.4 Særlege utfordringar

Behov for auka kompetanse på demens og psykiatri

Fleire alvorlege og samansette diagnosar som krev aktiv behandling

Rekruttere og behalde personell, særleg sjukepleiarar til natt-tenesta

Oppretthalde fagleg forsvarlege tenester i helgane

Behov for endring av sjukeheimsstrukturen når dei nye lokala står klar.

Bruken av dei interkommunale plassane ved HSS

4.7.5 Status

- Ei fleksibel og vel fungerande korttidsavdeling med tilstrekkeleg kapasitet. - God medisinsk oppfølging av brukarane. - Gode erfaringar med kartleggingsopphald for fallfare. - Samarbeidsarenaer med andre avdelingar kan vidareutviklast.

4.7.6 Tiltak - langsiktige

1. Haldningsendring og tverrsektoriell tenking innan førebyggjande arbeid 2. Fleksibilitet og nytenking om turnusarbeid 3. Ny struktur på sjukeheimen, herunder ny organisering av kjøkkentenesta 4. Legge til rette for og motivere ufaglærte til å ta utdanning.

4.7.7 Tiltak – kortsiktige og kostnads-krevjande

1. 2,3 st. ny på grunn av ny struktur og styrking kveld/ helg kr. 1500’ (gjeld også langtid punkt 8)

2. Uføresette utgifter til oppstart ny korttidsavdeling kr. 100’ 3. 10 % st. for hygienesjukepl. – revidering infeksjonskontrollprogram kr. 60’

13

4.8 OMSORGSTENESTER - institusjon langtid

4.8.1 Fagområde Tenester til personar med demens og geriatriske problemstillingar (dei «sjukaste av dei sjuke» eldre). Tenestene vert gjevne som heildøgns omsorg i sjukeheim på langtidsplass.

4.8.2 Organisering

Totalt 37 langtidsplassar (27 på avd. Stugu og 10 på Tunet 1 på avd. Tunet). Årsverk avd. Stugu er 23,85 med direkte pasientarbeid fordelt på 42 personar. Årsverk Tunet 1 er 7,68. Under avd. Stugu er også organisert Dagsenter for hukommelses-svikt (4 dagar pr. veke, plass til max. 7-8 brukarar pr. dag)

4.8.3 Langsiktige føringar

Sentrale føringar: 1. Verdig, trygg og meiningsfull alderdom 2. Førebygging, aktivitetstilbod i sjukeheimen 3. Fleksible og differensierte dagtilbod / avlasting for personar med demens 4. Sterkare satsing på frivillige, brukarmedverknad, kompetanseoppbygging Kommuneplanen: Brukarmedverknad, frivillige, førebygging, styrka demensomsorg, tilrettelagde uteareal for bebuarar i helseinstitusjon. Plan for helse og omsorgstenester: Dagaktivitetstilbod , oppbygging av kunnskap og kompetanse, tilpassa butilbod, velferdsteknologi. Plan for rehabilitering og omsorgstenestene: Varierte og gode dagtilbod, pårørandearbeid i demensomsorga, samarbeid med frivillige, aktiv omsorg.

4.8.4 Særlege utfordringar

Bruke og etterspørje den fagkompetansen som finst i kommunen

Butilbod til yngre demente. Interkommunalt samarbeid innan demens

Rekruttering av fagpersonale

Fleksibilitet i tilboda innan demensomsorg (Inn på Tunet, avlasting heime)

Tilretteleggja eksisterande bygg (inne og ute) for personar med demens

Tverrfagleg demensteam / oppsøkande team har for liten kapasitet

Styrke den faglege kompetansen innan psykiatri, demens og geriatri

Opplæring og fokus på miljøterapi

4.8.5 Status

1. God medisinsk oppfølging av brukarar i institusjon. 2. Pårørandeskule innan demensomsorga (interkommunalt samarbeid)

4.8.6 Tiltak - langsiktige

1. Haldningsarbeid med fokus på miljøarbeid og kvardagsrehabilitering 2. Førebyggande tiltak (fysisk aktivitet, fallførebygging, ernæring ,sosial

stimulering m.m.) 3. Framtidig ordning for kjøkken, matleveranse og kantinedrift 4. Informasjon og opplæring i brukarmedverknad, samtykkevurdering, bruk

av tvangsparagraf og i etikkarbeidet. 5. Rekruttering og kompetanseoppbygging

4.8.7 Tiltak - kortsiktige og kostnads-krevjande

1. Styrke dagtilbodet (opent 5 dagar i veka og utvida opningstid) kr. 470’ 2. Styrke dagtilbodet til demens i helg kr. 480’

14

4.9 OMSORGSTENESTER – Helsehjelp i heimen

4.9.1 Fagområde Døgnkontinuerlege tenester som vert ytt til personar som bur heime og har behov for nødvendig helsehjelp. Tenesta kan vera heimesjukepleie, heimehjelp /praktisk bistand, matombringing, tryggleiksalarm eller velferdsteknologi.

4.9.2 Organisering

Avd. heimetenester har 29,64 årsverk med sjukepleiarar, helsefagarbeidarar. og assistentar. Tenestene er organisert i 5 soner med kvar sin ansvarssj.pl. (20 % st)

4.9.3 Langsiktige føringar

Sentrale føringar: - Gje brukarar og pårørande større styring over eigen kvardag, med fleire val

og tilstrekkeleg mangfald av tilbod med god kvalitet - Tiltak for å styrke kvalitet og kompetanse i tenesta - Innovasjon i omsorg – sikre nyskaping og utvikling av nye og betre løysingar,

mellom anna ved bruk av velferdsteknologi Kommuneplanen: Peikar på behovet for å styrke heimetenestene for å kunne ta mot dårlegare pasientar, med eit tenestetilbod som er i balanse med behovet. Helse og omsorgsplanen: Peikar på aktivitet og kvardagsrehabilitering. Plan for rehabilitering og omsorg: Peikar på heimetenesta som basistilbodet i omsorgstenesta og den mest omfattande tenesta.

4.9.4 Særlege utfordringar

Rekruttere og behalde kvalifisert personell

Nye brukargrupper med fagleg krevjande og komplekse medisinske og psykososiale behov

Ivareta behov innan omsorg ved livets slutt - organisere slik at pasient og pårørande har tilgang til kvalifisert hjelp døgnet rundt

Innføre kvardagsrehabilitering - spesielt fokus på praktisk bistand, men også viktig i heimesjukepleie generelt

Innføring av meir velferdsteknologi for betre ressursutnytting.

4.9.5 Status

- Rimeleg god fagdekning, men det er eit stykke att for å nå målet om lik andel høgskuleutdanna og fagutdanna

- Gode tenester, men utfordrande prioriteringar - Stort press på hemetenesta store delar av døgnet - Ansvarsj.pl. i kvar sone fungerer godt, dei har primæransvar for brukarane - Treng auka kompetanse innan demens og avansert klinisk sjukepleie - Godt samarbeid med Frivilligsentralen, arbeide med å vidareutvikle dette

4.9.6 Tiltak - langsiktige

1. Oppretting av virtuell avdeling for pasientar som vert skrive ut frå sjukehus 2. Fokus på kvardagsrehabilitering i samarbeid med fysio/ergo/miljøterapi 3. Vurdere alternative turnusordningar 4. Kompetanseheving innan demens og avansert klinisk sjukepleie

4.9.7 Tiltak - kortsiktige og kostnads- krevjande

1. Vidareføre arbeidet med fallførebygging 2. Styrking av tenesta - nye omsorgsbustader og helgebemanning kr. 1800’ 3. «Morgondagens heimeteneste» - velferdsteknologi, 50 % st. kr. 300’ 4. Overgangsordning for kjøp av reinhaldstenester til eks. vedtak kr. 300’ 5. Auke frå 10 til 20 % st. ressurssjukepleiar palliasjon/kreftomsorg kr. 70’ 6. Styrke ordninga med omsorgsløn kr. 500’

15

4.10 OMSORGSTENESTER - Miljøterapi

4.10.1 Fagområde Miljøarbeid, habiliterings- og rehabiliteringsarbeid for menneske med fysiske, psykiske og/eller sosiale funksjonsvanskar. Personar med psykisk utviklingshemming er ei sentral målgruppe. Tenesta er retta mot alle aldersgrupper og har eit livslangt perspektiv

4.10.2 Organisering

Avd. miljøterapi på Prestegardsjordet er delt inn i to team med ein avd.leiar i kvart team. Team 1 har 16,48 årsverk, team 2 har 17,68. 11,54 årsverk er høgskuleutdanna miljøterapeutar. Arbeidet er organisert med ei tiltaksgruppe rundt kvar brukar og med ein miljøterapeut som fagleg ansvarleg.

4.10.3 Langsiktige føringar

Sentrale føringar: - Likeverd, brukarmedverknad, tilrettelegging for arbeid og fritid.

- Velferdsteknologi

- Rett og avgrensa bruk av tvang og makt

Kommuneplanen: Tilrettelagte arbeidsplassar, dag- og aktivitetsplassar. Helse og omsorgsplanen: - Kvardagsrehabilitering

- Samarbeid på tvers av sektorar (særleg oppvekst) og på tvers av avdelingar

(særleg legetenester)

- Kompetanseoppbygging

4.10.4 Særlege utfordringar

Oppfølging av helse, særleg psykisk helse, følgje til sjukehus

Nye, unge brukarar (6 – 10 innan ei tiårsperiode)

Aktivitets- og fritidstilbod

Tid til å kvalitetssikre tenestene med gode tiltaksplaner og veiledning

Rekruttering av høgskuleutdanna personell

Stort behov for vedlikehald / utbetring av dagens bustadmasse

4.10.5 Status

- Avdelinga gir fleksible tenester etter individuelle behov, men har meir å hente med systematisk målretta miljøarbeid.

- Organisering av drifta må heile tida utviklast og tilpassast brukarane - Kontinuerleg arbeid med Kompetanseheving ( f.eks. teiknspråk, målretta

miljøarbeid, aldring og helse, autisme og ernæring). - Avd. arbeider aktivt med turnusordningar (forhandlingsturnus,

ønskjeturnus, langvakter)

4.10.6 Tiltak – langsiktige

1. Behalde fagkompetanse og rekruttere ny 2. Kartlegging av og planlegging for nye brukarar

4.10.7 Tiltak - kortsiktige og

kostnads- krevjande

1. Kostnader til nødvendig pågåande avlastning/tenester kr. 450’ 2. Leasing av nødvendig transportmiddel kr. 200’ 3. Styrking av budsjett for brukarstyrt personlelg assistent (BPA) kr. 300’

16

4.11 NAV

4.11.1 Fagområde Tenester for arbeid og velferd. Tenesta skal bidra til sosial og økonomisk tryggleik og fremje overgang til arbeid og aktiv verksemd.

4.11.2 Organisering NAV Ål har 3,6 kommunale stillingar, inkl. ei 50% prosjektst. for å arbeide med NAV- oppgåver relatert til flyktningar. I tillegg er det 3 statlege stillingsheimlar. Den eine statlege stillinga blir brukt til habilitetssaker i Buskerud.

4.11.3 Langsiktige føringar

Sentrale føringar: - Betre kjennskap og kunnskap om arbeidsmarknaden for å lettare kunne

hjelpe folk i arbeid. - Fokus på sjukemeldingsoppfølging. - Prioritering av ungdom. - Lovpålagt Innføring av aktivitetsplikt for sosialhjelpsmottakarar frå 010716 Kommuneplanen: Leggje til rette for dag- og aktivitetsplassar, praksisplassar og tilrettelagte arbeidsplassar, særleg for dei som har vanskar med å finne sin plass i det ordinære arbeidslivet. Lokale føringar: Ål innførte aktivitetsplikt for sosialhj.-mottakarar frå 010116

4.11.4 Særlege utfordringar

Å gjennomføre kravet til aktivitetsplikt utan nye ressursar. Det gjeld få personar, men det gjeld også flyktningar

Fleire av dei tilsette nærmar seg pensjonsalder

4.11.5 Status

- Låg arbeidsløyse, i mars 2016 er den på 1,2 % - Utbetaling av sosialhjelp har gått ned - Det er ekstra stort fokus på oppfølging av sjukemeldte, særleg i tidleg fase - Kompetansen er god, m.a. har personalet delteke i veiledningsgrupper. - Gode tilbakemeldingar i brukarundersøking hausten 2015.

4.11.6 Tiltak - langsiktige

1. Ha eit varig aktivitets- /arbeidstilbod til utsette grupper. Dette må kunne fungere i høve til aktivitetskravet som blir stilt til mottakarar av sosialhjelp.

2. Støtte opp under tiltak for å finne arbeid til busette flyktningar 3. Rekruttering.

4.11.7 Tiltak - kortsiktige og kostnads- krevjande

1. Omgjera 50 % prosjektstilling for å arbeide med flyktningar i NAV til fast stilling. Lønsmidlar vert refunderte frå flyktningefondet

2. Aktivitetsplassar / «rause arbeidsplassar» for å ivareta aktivitetskravet, flyktningar og andre grupper (arb.utprøving) kr. 500’

17

4.12 Personell og kompetanse

4.12.1 Fagområde Rekruttering, personal- og kompetanseutvikling, kvalitetsutvikling og leiing innan alle fagområde og alle avdelingar.

4.12.2 Organisering

Kommunalsjefen med stab har ansvar for dette fagområdet saman med avdelingane. Kvar avdeling er tilført eigne kompetansemidlar, i tillegg har sektoren ein sentral pott. Felles FOU-plan (forsking og utvikling) med Utviklingssenteret for sjukeheimar. Det vert arbeidd med ein strategisk kompetanseplan

4.12.3 Langsiktige føringar

Sentrale føringar: Satsingsområde er særleg demens, lindrande omsorg, leiarutvikling, rus og psykiatri, barn og unge, brukarmedverknad, pasientsikkerheit, velferdsteknologi. Kommuneplanen: Vektlegge forsking og utviklingsarbeid for heile tida å vera i fremste rekke på tenestenivået til våre brukarar, både for å rekruttere nye fagpersonar og for å skape spanande fagmiljø for eigne tilsette, studentar og lærlingar. Sektorplanar: Satsingsområde er særleg kvardagsrehabilitering, demens, psykisk helse og rus, folkehelse og førebygging, observasjonskompetanse

4.12.4 Særlege utfordringar

Det er behov for meir formell utdanning innan demens, geriatri og alderspsykiatri,

Kontinuerleg rekrutteringsbehov innan vernepleie og sjukepleie

Behov for sj.pleiarar med vidareutd. innan avansert klinisk sjukepleie (AKS) for å ivareta stadig dårlegare pasientar tilbakeført frå sjukehus

Mange tilsette nærmar seg pensjonsalder

4.12.5 Status

- Ål kommune har generelt god fagdekning samanlikna med andre distriktskommuner

- Kapasiteten er ikkje dekkande, framleis stor bruk av vikarbyrå - Rekruttering av fagfolk er ei kontinuerleg arbeidsoppgåve, likeeins det å

motivere for etter- og vidareutdanning

4.12.6 Tiltak – langsiktige

1. Fleksibilitet og nytenking i høve til turnusplanlegging, prosjekt «Nytt blikk» 2. Utarbeide ei overordna kompetanse- og rekrutteringsplan for kommunen 3. Fokus på såkalla juniortiltak, - tilrettelegging og fleksibilitet for unge arb.tak 4. Fokus på leiarutvikling i sektoren 5. Bruk av Tettare på – modellen for å styrke ein kunnskapsbasert praksis 6. Legge til rette for og motivere ufaglærte til å ta utdanning 7. Kvalitetssikre legemiddelhåndtering

4.12.7 Tiltak – kortsiktige og kostnads- krevjande

1. Styrke arbeidet med Gerica, IPLOS og avvikssystem kr. 200’ 2. Tilskotsmidlar til vidareutdanning kr. 600’ 3. Støtte til studentar innan sjukepleie og vernepleie kr. 300’

18

5. Lokale styringssignal

5.1 Prioriterte område 2015 Nedanfor fylgjer ein oversikt over tiltak prioritert av sektorutvalet i 2015 og kva som har skjedd med

desse tiltaka gjennom 2015.

Auka grunnbemanning i pleie og omsorg.

Sektoren vart i budsjettprosessen tilført kr. 2 mill til styrking av grunnbemanning i pleie og

omsorg. Sektorutvalet bestemte å avsetje kr. 1,4 mill. til budsjettposten ekstrahjelp for å kunne

setje inn ressursar etter behov.

Ergoterapeut 1,0 st. Må sjåast i samanheng med velferdsteknologi, kvardagsrehabilitering,

hjelpemiddelformidling og styrking av oppsøkande team.

Det vart vedteke oppretting av ei 100 % stilling for ergoterapeut (kr. 600’) og denne vart utlyst

på vinteren 2016.

Førebyggjande arbeide med barn og unge og deira familiar - på tvers av avdelingar og sektorer.

Kommunen er tilført midlar i 2015, delvis øyremerka og delvis anbefalt til førebyggjande

arbeid med barn og unge. Helse- og omsorgssektoren har ikkje fått del i desse midlane.

Lågterskel sysselsetting av utsette grupper, til dømes innan rus/psykiatri og busette flyktningar

Det er i kommunen igangsett eit prosjekt retta mot arbeidstrening for flyktningar. Utover dette

er det ikkje avsett ressursar til lågterskel sysselsetting.

5.2 Strategikonferansen 2016

28. april 2016 vart det gjennomført ei strategikonferanse der politikarar og administrasjon,

representant for eldrerådet og rådet for menneske med nedsett funksjonsevne og repr. for tillitsvalde,

saman drøfta dei utfordringar sektoren og kommunen står overfor.

5.2.1 Prioriterte område 2016

Med utgangspunkt i drøftingane i strategikonferansen, har Sektorutval for helse og omsorg i møte den

24.05.16 drøfta dei ulike innspela frå fagleg hald og har i vedtak i sak 17/16 gjeve fylgjande signal for

prioriteringar i samband med det føreståande økonomiplanarbeidet.

Sak 17/16 Sektorutval for helse og omsorg gjer følgjande prioritering etter strategikonferansen 2016: DRIFT: SHO prioriterar drift av det nybygde helsetunet. Nye driftsmidlar vert likevel fordelt over to år, slik at ein i 2017 kan ha full drift av intermediæravdelinga ved Hallingdal sjukestugu og starte 8 av 16 omsorgsbustader. I 2018 vil det bli lagt inn midlar til dei siste 8 omsorgsbustadene og fire nye sjukeheimsplassar. Prioriteringa for 2017 blir:

1. Drift IMA v/HSS – Ål sin andel (tidl. budsj. 1.235,-) kr. 2.765’ Dette er resten av Ål sin antatte andel av drifta av dei 10 interkommunale plasser på nye Hallingdal sjukestugu.

19

2. Drift 8 omsorgsbustader (heimetenesta) kr. 1.800’ Tiltaket gjev ei basisbemanning ved 8 nye omsorgsbustader og styrkar heimetenesta for å kunne drifte desse plassane. 8 omsorgsbustadar vert helde som bufferplassar i fyste omgang.

3. Drift ny sjukeheim – krev 2,3 ny stilling kr. 1.500’ Gjennomgang av pleiefaktor og funksjonar på institusjonen viser at bemanning på helg er for låg for brukarbehovet. I 2017 vert det ny organisering av avdelingane og ny personellfordeling.

4. Psykisk helse barn og unge / kommunepsykolog kr. 300’ Ein vi styrke arbeidet med foreldrenettverk. Staten gjev støtte til oppretting av kommunepsykolog med 300’, frå 2020 vert dette lovpålagt. SHO ber om ei utgreiing for korleis kommunepsykolog-stillinga kan nyttast førebyggjande i kommunen.

INVESTERING

SHO ber administrasjonen fremme behovet for utskifting av signalanlegg på «gamle delen» av helsetunet slik at der er mogeleg å få dette innanfor pågåande byggeprosjekt.

Skifte ut signalanlegg i den gamle delen av Helsetunet kr. 1.500’

Vidare prioritering:

1. Ny fysioterapiavd – planlegging kr. 200’

2. Tekniske hjelpemiddel /velferdsteknologi kr. 300’

3. Tilrettelegging Stugu 1 inne og ute kr. 500’

4. System for bruk av SMS i pasientkomm. legekontor kr. 200’

SHO vedtek også følgjande:

SHO ber rådmannen leggje fram ei sak om organisering av helsestasjonen og samordning av førebyggande arbeide blant barn og unge.

SHO ber om ei klargjering av ansvar for vedlikehald og utbetring av kommunale bygg.

SHO ber om at rådmannen tek tak i utfordringar rundt rause arbeidsplasser, då dette er ei sektorovergripande utfordring.

20

6. Tiltak og føringar Helse- og omsorgsplanen legg dei overordna føringar for arbeidet i helse- og omsorgssektoren i planperioden. Konkrete tiltak vil bli fremma i budsjettarbeidet dersom dei er kostnadskrevjande, eller direkte i sektoren og avdelingane sine årsplanar dersom dei ikkje er kostnadskrevjande. Nedanfor er det ein kort gjennomgang av dei tiltak sektorutvalet (SHO) har prioritert for planperioden.

6.1 Drift 6.1.1 Drift IMA v/HSS – Ål sin andel Kommunane i Hallingdal inngjekk 03.02.2014 «Avtale om oppretting og drift av intermediære sengeplassar ved Hallingdal sjukestugu». Med bakgrunn i denne avtale gjorde Ål kommune som vertskommune ei vidare avtale med Vestre Viken HF signert …… om « Avtala mellom kommunane er ei utfordring for Ål kommune. Ål kommune står som vertskommune ansvarleg for å betale for alle dei ti kommunale plassane, medan dei andre kommunane skal betale etter bruk av plassane. Ein er redd for at særleg i oppstarten kan det verta ei utfordring å oppretthalde ein høg nok beleggsprosent. Avtala seier at i ein slik situasjon skal partane koma saman for å drøfte tiltak. Ein har erfaring for bruk av kommunale akutte døgnplassar ved HSS. Men ein har ingen erfaring med drift av andre kommunale plassar. Vi veit derfor lite om korleis bruken av desse plassane vil fordele seg mellom kommunane. Rådmannsutvalet har bestemt at fordelinga i budsjett førebels skal basere seg på dei erfaringane ein har med akuttplassane. Dette er grunnen til at Ål kommune har ein forholdsvis stor del av dei budsjetterte utgiftene (35 %). Samstundes veit vi at vertskommunar har større bruk av helsetenester enn andre kommunar. Såleis kan det hende at denne prosentandelen vil vise seg å vera på rett nivå. Ein vil få erfaringar med fordelinga mellom kommunane til budsjettarbeidet 2018. 6.1.2 Drift 8 omsorgsbustader (heimetenesta)

1. jan. 2017 vil det stå 16 nye omsorgsbustader tilpassa personar med demens klar til bruk. Rådmannen har saman med sektorutvalet bestemt at ein i første omgang tek i bruk åtte av desse. Både for å få fordelt dei økonomiske konsekvensane over to år og fordi ein ynskjer erfaringar med denne type omsorgsteneste. Ein har ikkje tidlegare hatt bufellesskap for demente i kommunen. Dei faglege utfordringane er å få dette bufellesskapet til så langt som mogeleg å kunne fungere som private heimar og ikkje som ei sjukeheimsavdeling. Ein treng erfaringar både med kva for pasientar som passar best til denne type tenestetilbod og med organisering av hjelpetenestene. Drifta vil inngå i dei ordinære heimetenestene, men ein vil i tillegg ha ei basisbemanning som skal kunne gje tryggheit for bebuarane (sjå Plan for rehabiliterings- og omsorgstenester kap. 4.6.1.3). Ein må også arbeide med eit tilpassa aktivitetstilbod. Hausten 2016 vil ein starte arbeidet med å førebu dei aktuelle personellgruppene med kompetanseoppbygging og planlegging av drift. 6.1.3 Drift ny sjukeheim Når sørfløyen i den nye sjukeheimen står ferdig til årsskiftet 2016/17, vil det stå 20 nye pasientrom klar til bruk. 12 av desse erstattar rom i den gamle sjukeheimsfløyen og to rom erstattar to dobbeltrom på avdeling Stugu.

21

Sektoren har hatt ein full gjennomgang av bemanninga ved sjukeheimen. Det har over fleire år vore påpeika at ein ikkje har hatt tilstrekkeleg bemanning på kveld og helg. Ein har samanlikna med landstal for såkalla pleiefaktor, dvs kor mange pleiarar det på døgnbasis er pr pasient. Ut frå dette har ein sett eit måltall for ein gjennomsnittleg pleiefaktor ved Ål sjukeheim til 0,91 og laga bemanningsplaner for dei ulike avdelingane. Samla pleiefaktor for den noverande sjukeheimen er 0,88. Ut frå bemanningsplaner og måltal for pleiefaktor lik 0,91 er det behov for ein auke på 2,2 årsverk for å ta i bruk 53 av 57 sjukeheimsplassar. Rådmannen har saman med sektorutvalet bestemt at fire rom førebels skal reknast som bufferplassar, både for å få fordelt dei økonomiske konsekvensane over to år og fordi sektoren vil vurdere bruken av desse romma nærare etter at den nye sjukeheimen er komen i drift. Ein vil då ha behov for ytterlegare 3,7 stilling. 6.1.4 Psykisk helse barn og unge / kommunepsykolog Det er sterke sentrale føringar på at kommunane må styrke arbeidet med psykisk helse for barn og unge. Delvis gjennom øyremerka midlar og delvis gjennom tilrådd bruk til helsestasjon og skulehelsetenesta, er kommunen dei tre siste åra tilført 611’ i friske midlar. Helse- og omsorgssektoren har ikkje fått del i denne styrkinga. Samstundes er Avdeling psykisk helse aktivt inne i arbeidet retta mot barn og unge, både gjennom førebyggjande arbeid, nettverksarbeid og samtaler med grupper og enkeltelevar. Det ligg også føre eit sentralt krav om at alle kommunar skal tilsetje kommunepsykolog, seinast i 2020. Fram til 2020 gjev staten ei støtte på kr. 300’ pr årsverk. Helsedirektoratet peikar på barn og unge som ei viktig målgruppe for kommunepsykologane. Ål og Hol kommune hadde eit felles prosjekt med kommunepsykolog for nokre år sidan og kan nytte erfaringar frå den gong. Sektorutvalet har bedt om ei nærare utgreiing av korleis ein kommunepsykolog best kunne nyttast i Ål. Dette vil administrasjonen kome attende til i ei eiga sak. Men ein ser to arbeidsfelt som utpeiker seg. Det eine er å styrke Avd. psykisk helse sitt arbeid retta mot barn og unge. Det andre er eit målretta arbeid for å styrke meistringsevne og motivasjon for å endre livsvanar og innstilling til dei utfordringar livet byr på. Dette er aktuelt både for barn, unge og vaksne.

6.2 Investering

6.2.1 Skifte ut signalanlegg i den gamle delen av Helsetunet Signalanlegget i den delen av Ål bu- og behandlingssenter som ikkje vert utbygd, er utrangert og det finst ikkje reservedelar. Det kan dessutan ikkje kommunisere med det nye systemet. Dette går på pasientsikkerheita laus, det er dessutan ein førestnad for effektiv drift at heile den kommunale delen kan bruke same system. Sektorutvalet meiner at dette heng så nært saman med det pågåande byggeprosjektet at kostnaden med å få eitt samla system bør løftast inn der. 6.2.2 Ny fysioterapiavd – planlegging Ved planlegging av utbygginga av Ål helsetun, var det sterke argument for å bygge ut fysioterapitenesta i ein tredje etasje over intermediæravdelinga. Kommunestyret fann likevel av økonomiske grunnar at ein ikkje kunne makte dei ekstra 20,1 mill (eks. moms). Sektorutvalet har vore oppteken av at denne utbygginga er nødvendig, både av faglege, driftsmessige og bygningsmessige årsaker. Sektorutvalet har derfor bedt administrasjonen om å igangsetje ein ny planleggingsprosess for å finne løysingar for dei behov som var framme i utbyggingsprosjektet.

22

6.2.3 Tekniske hjelpemiddel /velferdsteknologi Behovet for tekniske hjelpemiddel aukar, ikkje minst fordi det stadig kjem nye teknologiske løysingar som gjer tilværet lettare for pasientane. Velferdteknologi kan både gjera kvardagen til pasientane lettare og spare inn på uproduktiv bruk av personale. Det er i gang eit større prosjekt rundt velferdsteknologi i Hallingdal, der alle kommunane er med, IKT Hallingdal er ein sentral aktør og Hallingdal Kraftnett ein viktig samarbeidspart. I kommunen vår treng vi økonomi både til å ha dedikerte folk som kan arbeide med prosjektet og økonomi til innkjøp av nødvendig apparatur. Ein forventar at prosjektet for alvor vil koma i gang i 2017 og kommunalsjefen vil koma attende til eit eventuelt behov for driftsmidlar.

6.2.4 Tilrettelegging Stugu 1 inne og ute I samband med utbygging av helsetunet har ei arbeidsgruppe drøfta funksjonsinndeling og lokalisering av dei ulike funskjonar. Avdeling Stugu skal i endå sterkare grad dyktiggjera seg på pasientar med demens. Avdelinga vil ha tre mindre seksjonar: Godstugu for dei pasientane med demens som har eit visst rehabiliteringspoensiale, Stugu 2 for dei pasientane som fyrst og fremst treng omsorg og tilsyn og Stugu 1 for dei aller mest urolege pasientane. Det er i dag ikkje tilrettelagt godt nok for denne siste gruppa. Det må delast av fem pasientrom inst i korridoren, fellesarealet må utvidast og pasientane må kunne bevege seg ut i skjerma omgjevnader. Arbeidet er ein føresetnad for den funksjonen som avd. Stugu er tillagt innan demens og bør iverksetjast tidleg i 2017.

6.2.5 IKT i legetenesta Det har diverre snike seg inn ein feil i administrasjonen sitt grunnlag for sektorutvalet sine prioriteringar. Programvare for SMS og timebestilling vert innført innanfor driftsudsjettet sine rammer. Dette punktet går dermed ut. Det går fram av punkt 4.4.7 at legetenesta lyfter fram journalsystemet på legevakt med høgast prioritet. Dette er prekært fordi all service på det gamle systemet vert lagt ned frå årsskiftet. Denne kostnaden kjem altså uansett og den kjem på inneverande budsjett. Til dels får ein inndekning frå samarbeidande kommunar.

6.3 Del tre av vedtaket i sektorutvalet

Vedtak i sektorutvalet vedrørande helsestasjon, vedlikehald og rause arbeidsplassar er oversendt rådmannen for vidare handsaming.

6.4 Namn, begrep og nye lokaliseringar

I samband med utbygginga og skiltplanen for området, måtte det takast ei rekke besluningar på namn. Det vert orientert om dette her. Etter vedteken plan reknar ein desse nye namna for offisielle.

Samlenamn Helsetunet Dette namnet omfattar eit avgrensa geografisk område sør for

Helsetunvegen der det vert gjeve helse- og omsorgstenester, same om helsetenestene vert ytt av kommunen eller Vestre Viken helseforetak.

Hallingdal lokal- Eit namn som beskriv samlokalisering av helse- og omsorgstenester både frå medisinske senter vertskommune, interkommunalt og frå helseforetaket. Namnet kan vera

aktuelt å bruke i nokre samanhengar der ein ikkje er ute etter den geografiske lokaliseringa, men samlokaliseringa av funksjonar.

Tenester drifta av Vestre Viken HF

23

Hallingdal sjukestugu Det namnet Vestre Viken HF brukar om dei samla tenestene dei har i Ål og - nærsjukehuset i som geografisk er samla i Helsetunet. Det omfattar tenester frå fem klinikkar, Hallingdal både Ringerike sjukehus, Klinikk for psykisk helse og rus, Klinikk for medisinsk

diagnostikk, Klinikk for intern service og Klinikk for prehospitale tjenester. Somatisk døgn- og Dette er namna på den felles døgnavdelinga som vert drifta av Ringerike dagbehandling / sjukehus og som har 10 desentraliserte spesialisthelsetenesteplassar og 10 Intermediær avdeling interkommunale plassar. Intermediær betyr at avdelinga ligg midt mellom

sjukehus og kommuner. Røntgen og CT CT (computertomografi) er eit nytt tilbod i Hallingdal og har fått plass i fyrste etasje i poliklinikkbygget saman med røntgen. Laboratoriet Dette er eit samarbeidsprosjekt mellom kommunen og helseforetaket. Det er

lokalisert til Ål legekontor, fagleg og utstyrsmessig drifta av Vestre Viken HF og der personalet frå dei to arbeidsgjevarane er samlokalisert.

Psykiatrisk poliklinikk BUP vil i løpet av 2017 bli flytta ned igjen til den bygningsmassen som ligg for barn og unge (BUP) sørvest i Helsetunet og som vil romme helsetenester innan psykiatrien.

Vestre Viken HF driv elles ei rekke tenester. Desse har ikkje nye namn eller nye funksjonar. Dette gjeld Somatisk poliklinikk, Dialyse, Blodbank, Psykiatrisk poliklinikk for vaksne, luftambulansetenesta og bilambulansetenesta.

Tenester drifta av Ål kommune Ål helsesenter Namnet på dei samla tenestene som Ål kommune har i Helsetunet. Namnet

erstattardet tidlegare Ål bu- og behandlingssenter. Ål legekontor Ål legekontor ligg i andre etasje ved hovudinngangen, har samla alle

fastlegane i kommunen på ein stad og driv legetenester på dagtid. Legevakt Lokala for legevakt i fyrste etasje rommar fleire funksjonar, både daglegevakt

for Ål legekontor, Legevaktsentral for Hallingdal, Øvre Hallingdal legevakt for Ål og Hol og Nattlegevakt for Hallingdal.

Ål sjukeheim Felles namn på alle døgnavdelingar i Ål helsesenter. Døgnavdelingane er administrativt delt i Tunet (Gjestetunet og Tunet 1) og Stugu (Stugu 1, Stugu 2 og Godstugu). Fagleg skiljer ein mellom korttidsavdeling (Gjestetunet) og langtidsavdelingar (Tunet 1, Stugu1 og 2, Godstugu).

Uppigarden Omsorgsbustader som ligg i tredje etasje i Ål helsesenter. Nigarden Omsorgsbustader tilpassa pasientar med demens. Dei er lokalisert i 1. etg. bufellesskap i Ål helsesenter og består av to bufellesskap med 8 omsorgsbustader kvar. Sørfløyen Namn som vert brukt på den delen av Ål helsesenter som er nybygd. Den

inneheld Nigarden bufellesskap i 1.etg og Gjestetunet korttidsavdeling i 2.etg. Sansehage Etter utbygginga får Ål helsesenter ein ny sansehage i tillegg til den ein har

frå før. Sansehagane er primært for pasientar med demens, men vil også kunne nyttast av andre. Den nye sansehagen ligg i atriet mellom Sørfløyen og den gamle sjukeheimen.

Dagsenter Felles namn for dei to sentera som gjev aktivitets- og omsorgstenester til dagpasientar. Dette er Dagsenter ergoterapi og Dasenter hukommelsessvikt.

Fysio- og ergoterpi Avdelinga vil ha same lokalisering som tidlegare, men vert ombygd med større treningssal og kontor for dei tilsette.

Heimetenester Basen for heimetenester vert flytta til tidlegare legekontor. Dei har i tillegg til tenester dei har drifta frå før, også fått ansvaret for Nigarden bufellesskap.

Omsorgskontoret Dette kontoret vert flytta til det tidlegare legekontoret. Det er også ei rekke andre tenester i Ål helsesenter. Desse får ikkje nye namn

eller funksjonar. Det gjeld vaskeriet, frisør, fotpleie og Kårstugu.