LAIKSKÂ PULKSTENISTIKÐÍTALSU NOVADA LITERÂTUDZEJAS KOPKRÂJUMS

DAINIS KÂRKLUVALKS —vâks un fotogrâfijas

GUNITA ÐTRAUSA —mâkslinieciskais iekârtojums

MAIJA LAUKMANE,ILZE KÂRKLUVALKA —dzejas atlase un sakârtojums

© Grâmata izgatavota Talsu tipogrâfijâ.

Par grâmatas tapðanu izsakâm pateicîbu:

Talsu rajona padomei

Talsu pilsçtas domei

Talsu tautas nama direktora vietnieceimâkslinieciskajâ darbâ Tijai Teibei —par projektu rakstîðanu un atbalstu.

ISBN 978-9984-39-351-3

2

MIRKÏA PIETURA, OTRÂ UZDROÐINÂÐANÂS

Ir dziïi ievilkta elpa, mazliet dienas sajauktas ar naktsstundâm, un tapusi grâmata. Otrais rajona literâtu darbukrâjums. Pirmais bija tâds sparîgs apliecinâjums: mçs taèuvaram, vai ne!

Tagad ir pienâcis laiks parâdît, ka ir bijis vçrts saòemties tiknopietnam darbam kâ grâmata. Jo ir pagâjis laiks. Zinâm taèu,ka visu, itin visu un mûs katru vietâ noliek ðis mûþîgais lielumsLaiks. Un to neizmçrîs ne tavs, ne mans vecais skolas lineâls vaivirtuves stendere ar auguma atzîmju rakstu.

Laiks rit, nekur nesâkdamies un turpinâdamies bezgalîbâ, untikai mçs paði izspçlçjam ar sevi tâdu joku kâ mçìinâjumi laikuskaitît, iekïauties kaut kâdâ laikâ, piemânît tâ neþçlîgi âtro skreju.

Kur paliek laiks dzeju, prozu rakstoðajam? Viòi vienkârði irpierakstîjuði to, ko sapratuði, izlîdzinot savu esîbu laika jçdzienakritçrijâ. Viòi pratuði pieturçt, izpçtît vairâk nekâ citi katrumirkli, kas dots dzîvoðanai ar visâm no tâs izrietoðajâm ðanâm.Pieturçt un saprast, ko no personiskâ, dziïi intîmâ nevar atstâttikai sev, ko no visa ir bûtiski pateikt, vismaz mçìinât pateiktsaviem lîdzcilvçkiem.

Arî otrais krâjums paliks rajona kultûras vçsturç. Tajâ, lîdzîgikâ Kurzemes mâkslinieku darbu izstâdç, no brîvas gribassatikuðâs rakstoðo paaudzes. Vienkopus ir naivais un zaïi cerîgaisar pieredzçjuðo un pelçki apskrambâto. Tâ piederas, tâ ir pareizi.Tâpat kâ vieniem doma plûst brîvi, arî bez pantu un pieturaszîmju ierobeþojumiem, bet citiem pasakâmais ir prasîjies pçcakadçmiski ievçrotas formas. Tâ vajag, tâ ir pareizi, jo lîdzâspastâvam, radâm, viïamies un uzvaram katrs citâdi.

Ir izmçìinâts, ko nozîmç izveidot Rakstniecîbas skolu visîstâkokurzemnieku rajona centrâ, klasiskâ lauku mazpilsçtâ un —dzirdçt no tajâ uzaicinâtajiem literâtiem, teâtra un literatûraskritiíiem paldies par ðîm patiesa, abpusçji bagâta dialogastundâm. Ir pârkosts mûsdienu sapòiem spârnus iedodoðaisprojektu rakstîðanas un aizstâvçðanas pacietais rieksts. Irmçìinâts runât dzeju no skatuvçm, kâpnçm, laukumos — tieði un

3

skarbi, lai pârbaudîtu, kâ teiktais vai lasîtais vârds atbalsojasklausîtâju acîs. Ir rakstîts ar roku, ir mests dzîvais, siltais unuzticîgais vçstîjums neþçlîgi vienaldzîgajâ datora tîmeklî. Vienalga,dzîvo, ja kodols ir bijis pietiekami spçcîgs, bez sçnalâm ungrabulîbas. Vienalga, dzîvo laikâ, kad arvien izmisîgâk paceïambalsi par tîru, labu, jûtîgu, jo apdraudçtu, latvieðu valodu.

Laiks taèu visu noliks vietâ, neatkarîgi no mûsu gribas vainegribas ðaurâ, cilvçciski tik saprotamâ sprieduma.

Ilze Kârkluvalka,laikraksta «Talsu Vçstis» nodaïas redaktore,literârâs lappuses «Avots» veidotâja

4

CEÏAVÂRDI

Pârredzçt cilvçka darbîbu visâs tâs jomâs ir kultûras sûtîba. ArîTalsu novada literâtu dzejas grâmatiòas iznâkðanu.

Tas ir kâ brînums, kas noticis caur dedzîgu tuvâko mîlestîbu,cieðu apòemðanos un neðaubîgu izdarîðanu. Tâ tapusi laikâ, kadgaisma jau gandrîz padzîta no cilvçku acîm, taèu uzrakstîtais liekticçt, ka rîtdienas cerîbu âdere neizsîks.

Paldies mûsu rajona Dzejas dvçselei Maijai Laukmanei, kuraivienmçr iznâk laika mîlçt to, ko viòa dara un izdara. Paldiesdzejas rindu autoriem, kuri, sameklçdami sauli cits citâ un sevî,dienu skrçjienu padarîjuði bagâtâku un gaiðâku.

Neiesalsim savâ pârliecîbâ. Atcerçsimies, ka cilvçku zîmes, laiviòi neapmaldîtos, ir paðu darîtie darbi.

Vçlu daudz enerìijas no patikðanas par padarîto – tâ ir tâsmalkâkâ un tâpçc tâ stiprâkâ.

Dzintra Eglîte,Talsu rajona padomeskultûras nodaïas vadîtâja

5

ARNOLDS AUZIÒÐ

Tas, kurð pirmais apgalvojis, ka dzejoïi irjâraksta jaunîbâ, îsti vesels nav bijis. Dzîvespieredze ir tikpat bûtiska kâ emocijas, un neviensgudrinieks nespçj pateikt, no kurienes un kadatnâks iedvesma. Brînums — tâ neaizmirst arîveèus. Bet es vçl vecs nejûtos. Nelaime tikai tâ, kaar katru gadu rakstît kïûst grûtâk — pats arvienkritiskâk vçrtç padarîto. Mani daudzâs situâcijâsglâbis humors. Dzîvot viegli arî ir mâksla. Ja òemnopietni visu to, kas notiek politikâ un ekonomikâ,var sajukt prâtâ.

LÎVI

Var lîvus noslânît ar runguUn pat no mâjâm ârâ triekt,Vienalga, necietîs tie kungus,Un lîvus mûþam nesaliekt.

«Tiem galvâ vçjð», mçdz citi sacît,«Un asinîs ir jûras sâls»,Bet nedziest uguns lîvu acîs,Lai cik ir gâjums grûts un tâls.

Ir strâdîgs latvietis un cîtîgs,Bet tam, kurð garâ vienmçr brîvsUn nepakïâvîgs ir un spîtîgs,Tam senèos noteikti ir lîvs.

6

NO KÂ RODAS DZEJA?

No kâ rodas dzeja?Ne jau no krietnas gribas.Dzeja, tâpat kâ bçrni,Rodas no mîlestîbas.

No manas mîlestîbas uz teviDzeja mazdrusciò ir dumja,No tavas mîlestîbas uz citiemDzeja ir pârpilna skumjâm.

No mîlestîbas uz DzimteniUn mîlestîbas uz dabuDzeja kâ mâte ir patiesa,Domîga, gudra un laba.

Par cilvçku bçdâm un priekuEs dvçselçs lasu un sejâs.Ja pasaulç nebûtu mîlestîbas,Nebûtu arî dzejas.

7

* * *

Daba nemirstîbu mums dod:Ïaudis pçc nâves pârvçrðas ziedos.

No manis varbût nezâle iznâks,Par sievietçm toties ðaubu nekâdu —Katra savâdâk smarþo un citâdâ krâsâ,Atliek vienîgi izlîst no âdas.

Kâ mçs pârtapsim, to es nezinu —Grûti to aptvert ar pieciem prâtiem.

Smarþîgas puíes pa pilsçtu staigâUz diviem gariem, lîganiem kâtiem.

VÂRDI, VÂRDI, VÂRDI…

Ar vârdiem vîrs pret vîru cînâsUn sievâm vârdu kaujas modç.Sprâgst vârdu granâtas un mînas,Tiek mçríî ðautas vârdu lodes.

Un ievainotos redzçt varamUz ielas, darbavietâs, mâjâs.Kurð pirmais pârtrauks nikno karu,Ja vârdi arsenâlâ krâjas?

No rîtiem kâ uz fronti poðos,Mûs visus gaida cîòa barga.No vârdu lodçm trasçjoðâmMan savi mîïie jânosargâ.

8

AR KO SÂKAS CILVÇKS?

Cilvçks nesâkas ar pirmo kliedzienu,Ne arî ar pirmajiem soïiemVai nedroði sacîto: «Mamma.»Tas ir bçbîtis, bumbulîtis, kriksîtis,Pieslapinâjis autiòus,Atrâvis lellei kâju,Nobijies no tumsas —Tas vçl nav Cilvçks.Bet kâdu rîtu mazulis ieiet dârzâ —Uzziedçjis puíuzirnis.Bçrns zemu noliecas.Kâds brîniðíîgs reveranss!Rokas sakrustotas uz muguras —Lai tikai ziediòu nenolauztu!Netraucçjiet ðo mirkli.Tas ir svçts,Jo sâcies ir Cilvçks.Sâcies ar atbildîbu.

9

* * *

Rudens rîtos sudrabs sabirst zâlç.Izklîst migla. Dzidra, dzidra tâle.

Un — kâ bieþi dzîves ceïos gadâs —Man no tevis, mîïâ, jâatvadâs.

Daba tikko modusies no dusas,Eju viens, un apkârt skanîgs klusums.

Dzirdçt var, kâ ciemâ gaiïi barasUn kâ tîrumâ èukst auzu skaras.

Varbût tâdçï ir tâds dzidrums rîtos,Lai mçs dziïâk sevî ieskatîtos.

Varbût tâdçï ir tâds klusums rîtos,Lai mçs vairâk citos ieklausîtos.

10

LEONS ÂRE

Interese par literatûru manî iezibsnîja jau agrâbçrnîbâ. Tajâ laikâ mûsu mâjâs bija daudzdzejoïu grâmatu — lasîtas un pârlasîtas. Studçjulatvieðu valodu un literatûru Cçsu skolotâju, pçctam Rîgas pedagoìiskajâ institûtâ. Dzejoïupublikâcijas kopð 1953. gada, galvenokârt «TalsuVçstu» literârajâ lapaspusç, kâ arî kopkrâjumos«Âbeïziedu pilsçta» un «Mani kaíi ir zaïi». Esmurakstîjis arî prozu — tçlojumus, miniatûras,recenzijas, apceres par autoriem, publicistiku.

Literâri rosina daba, mâksla, mûzika, raibâ dzîve.Dzejâ vienlîdz tuva ir romantiski gaiðâ lirikas

stîga, gan arî skaudri reâlistiskâ, ko mçìinupaust satîriski vai arî humoristiski.

* * *

Varbût dzejâdzîvesziòa mûsu —puíes sçt un ideâliemnoberzt rûsu,tâlu zvaigþòu gûzmâsavu atrast —per aspera ad astra…Laika straujâ plûsmâ,tirgus raibâ jûklîkïût par sûkli —pieduïíotudvçseïu filtru…Romantiskâs vîzijâsvçl no mîlas,sapòu baltâm smiltîmgramu zeltaizsijât…

11

* * *

Ðis ir tâds laiks,kad nav laika —tas izkûpkâ saunâ tvaiks,aizðalc kâkalnu strauts,un tâpçcjâpasteidzas,no drûpoðalaika íieìelîðasavs gabaliòðlaimes jânolauþ,lai kâdsnelaimes putnsnenoskauþ.

12

UPE

Plûst mîlestîbas upeno aizlaikiem kupla —vienâ mûþâ to neizmçrot:

no strautiem un urgâmgar ievâju skurbu,caur krâèu burzgâm,pâr atvaru dzelmçmun saulainâm sçrçm…

Un vasara svelmoun liepziedâ medo,lîdz ziema klâj ledu…

Bet dzîlçsirds avots vçl vird…

13

* * *

Viena diena manâ mûþâSpilgtu ziedu sniedz.Otra — baltu sniega saujuEgles zarâ pâri liec.

Viena diena manâ mûþâ —Liepâ biðu spiets…Otra — tâli zilâ zilgmçDzçrvju balsis kliedz…

Treðâ diena manâ mûþâZelta rudu lapu svieþ.Drçgno rîtu miglas vâliPlecus svina svârkiem spieþ.

Visas dienas manu mûþuMirgâ varavîksnç joþ —Cauri draiskiem, skumjiem brîþiemKvçlo mîlas aplis spoþs.

14

* * *

Neðaujiet salûtutumðâs debesîsbet lûgðanas Dievam —lai viòð piedodmums mûsu grçkus:vâjo gara spçkuatturçties no kârdinâjumiemdârgi vai lçti pârdotiesdzîvot pârpilnîbâbet pazemojoðâ atkarîbâar aizlauztu gribu.

PÂRVÇRST IKDIENÎBU

Tiem, kas ikdienîbu païâUn to apnicîgu sauc,Dvçsele kâ sausa sala,Kurâ vçji smiltis jauc.

Top tâ daudzkrâsaina,Dzîves brînumâ ja viz —Ziedoðs varavîksnes vainagsValgi dzidrâs debesîs.

Ikdienîbu velti nopelt,Lai cik vienmuïîgu sauc.Sâc to akmeni tai novelt,Kuram apakðâ dzied strauts!

15

ILGONIS BÇRSONS

Mana talsniecîba sâkâs bçrnîbâ, kad no Zentenes(tagad — Balgales) pagasta «Meþgrçzâm» braucu uzDiþmâras tirgu un pirms paðiem Talsiem acispriecçja latviskie, senciskie ornamenti uz TeodoraDzintarkalna mâjas þogiem un pils skulptûra viòadârzâ. Radâs vçlme rakties senos papîros, un tâ manipavadîjusi, pat vadîjusi, visu mûþu.

Mâcîjos Talsu vidusskolâ — no 1947. lîdz 1951.gadam, laikâ, kad daudzus no mums skâra staïiniskilâciskâ deportâcija. Padomiskajâm mâcîbâm blakusvai pretî liku patstâvîgu literatûras vçsturespçtniecîbu.

Talsos sâkâs mana þurnâlistika, vçlâk no Rîgas —sadarbîba ar rajona literâtu apvienîbu un avîzesliterâro lappusi «Avots». Manâ kartotçkâ iestrâdâtasziòas par novada literâro dzîvi kopð senlaikiem.

Esmu Kârïa Dziïlejas fonda valdes priekðsçdçtâjs,biedrîbas «Aleksandra Pelçèa lasîtava» goda biedrs.Jaunajâ manuskriptâ «Vienpadsmit likteòi», ko esmusarakstîjis un sastâdîjis, ir trîs novadnieki: K. Dziïleja,V. Veldre un A. Pelçcis. Ar sirsnîgu pateicîbu cildinuTalsu pilsçtas domi, kas finansiâli lîdzatbalstîjagrâmatas «Latvijas Zinâtòu akadçmijas goda doktorsIlgonis Bçrsons. Bibliogrâfija» (2006) izdoðanu.

Dzejoïus esmu rakstîjis ar ilgiem pârtraukumiem,jo literârâ mantojuma apgûðana apslâpçjusi manasliriskâs dzirksts kvçloðanu. Saistîtâ valodâ esmuizteicies tikai tad, kad neesmu varçjis nerakstît.

Pirmo dzejoli sacerçju galvâ, bûdams gana lomâun pakâpies uz liela celma: laikam jau bija licies, kaiedvesma mîl augstumu…

Talsi lepojas ar saviem pakalniem. Tie ir mûþîgiaugstumi, kas allaþ mudina skatîties debesu zilumâ.

16

SÂPES

Mazâs var dienu gredzenâ atstât,Lielâs es paòemu lîdzi kâ talismanu.Sâpju man vajag,sâpes es meklçju.Ja man to nav —citiem ir jâcieð par daudz.Dodiet man savçjâs, dodiet,lai es kâdas sâpîtes neizgudroju!

SAVLAICÎBA

Kaut kur zemapziòâ vârdi peldTâ kâ upes dzelmç sapali.Varbût nirt tûlît, tos ârâ celt?

Iekðâ! Rokâs ir! Pats esmu gluþi slapjð,Alkðòi krastâ draud: «Tu sasalsiVienâ ragâ. Un tad beigas — kaps.»

Prâts dej priekâ. Vârdi saulç viz.Lai tie vîtos domu vainagâ,Turu saujas, cieði sakïâvis.

Bet pçc brîþa raugos: tukðums vien…Zibens telegramma: «Vai nav tâ —Tikai briedums vârpas kûïos sien?»

17

MIRKÏI

Mirkïi kâ laimes lâstekas pil,Izkûst, pârvçrðas vârdos «reiz bija».Plaukstâ guï mitrums. Drûp sapòu pils.

Mirkïi kâ cirvja sitieni krît,Paliek par skaistâm mâju sijâm,Saule ko tâlu var saskatît.

Negaidît brînumus, mirkïus tvert,Izraut no mûþîbas plaðâs telpas,Laiku kâ dzirkstoðu sulu dzert.

Mirkïi lai mûþîgi aizmirstasTad tik, kad apstâsies mana elpa, —Apstâsies, at-stâ-sies, p-r-o-j-â-m i-e-s

* * *

Man matos rûpju ziema,Krûtîs — vienmçr pavasars.Rokas raþenas kâ rudens,Vasara — tâ esi tu.

18

SAKÒOÐANA

Valdemâram Ancîtim

Vçjð kulsta liepas zaïos matus,Un arî zaros ieklûp tas.Uz galotni krît acu skatiens,Uz skaistumu, kas rotâjas.

Bet ðobrîd gribas redzçt citu, —To stumbru, kas no saknçm nâk,Kas zemes sâpes vienot mâkAr debess ilgâm. Un bez mitas.

Kaut saknes slçptas ir, tu zini,Kâ veidojies to pamatraksts,Jo esi tâlu, dziïi dzinies,Jo ir jau ilgi, gurdi rakts.

Tas stiprs ir, kas stipri sâcies,Kas pagâjuðo nepiemirst.Un nâkamdienu lapas ðíir, —Tâds mûsu dzîves îstais nâciens.

19

SMILÐU PULKSTEÒA DZIESMA

(no cikla «Literârâ grafika»)

Mçs, smilktiòas, skudriòas sîciòas,mçs naski pa piltuvi plûstam.

Ja kâds mûs te satricinâsun gribçs sev laiku gût,

tas laika krâpçjs bûs, –kas apzags sevi,aplaupîs mûs

un tevi.

Sekun –desnes,

dod uniemûþo

prieku tik tam,kurð laiku groþos

prot turçt. Dimm, damm.

Mçs grimdamas nezûdam.mçs jaunotas paceïamies.Gaist ðîdiena nodimdçdama,Bet rîtdiena tâlâku ceïu ies.

20

ANDÞEJS BEÏÇVIÈS

Mazliet ubags, mazliet kungs, pats sev sargs unmalduguns, puíu, rûíu, akmensdârzu, parka soliòuun pûíu, pusnakts bçrnu, dienaszagïu, karuseïu(vienvârdsakot) sakarnieks.

* * *

pagalmâ mîdâs apkalti zirgiun silti bubinaka pakavs redz esotlaimes simbolsun vienu tâdu man karina kaklâ

tad nu lûk —tîri simboliski sabradâts tieku

* * *

kaíiski silti òurd mûrîtissprakðíîgi skrâpîgus uguònagusmçrcot pasteïsârtâ plîtsacs kaktiòâkur es — nemizots kartupelisizspçlçjies viducîgatavojas murrât lîdzioglçs kâ tumsiòâiepinies

21

* * *

kur gan citurja ne te

kur gan citurja ne turkur gan citur

ja ne citurkur gan vispâr ja ne

visurkur gan citur

ja ne turkur gan citur

ja ne citurkur gan citur

ja ne visurkur gan vispâr ja neTE

22

* * *

pie nakts pavadiòas rautiesuz priekðuaiz prieka mçs izkârtumçli bet tâ raujas uziekðu sevi laizîtun smilkstçt meldiòu par tokâ dienu no dienas neatðíir acs

bet tâ acs navtava johaidî kur tu to râvi (zagtvçl joprojâm nav labi)

vçl vistas aklums tur klâtun dzerot apgâzta galva unguldzoðs nedzirdîgs klukstiensko? ko? ko? vienzelta sapòi omletç ieperçtivçl sapòopar to kâ varbût tomçr reiz lidos

kâds prieks bûtukâdu izkârtu mçliielaist sev krûtîs

23

* * *

ar kraukïa balsi gailis dziedâsun skûpstîs viesulikluss klaidonîbas barspar visu vairâk — apsûdzîbâdzims dienas kurâmvijoles un flautas kâzu marðupûtîs mazs apmânsbaltâm putâm lûpâs uz mirkliatmirks sâïâ jûrâun zilganzaïâm spalvâmpâvus uz sienâm zîmçs ðvîtîgs Pânsvien vârdu vçtra krusas zilbes mîs ungaiïi vistas mîdîsdzims câïi kurus Botkins dzîsuz saullçktuuz saullçktuuz saullçktu!

* * *

bçrniòð uzzîmçja saulîtiun pârplçsa to uz pusçm

pusîti dienai kad lietus lîspusîti pagalvîsapnîti sasildît

* * *

diendusu guïotmani íçra trieka

tâds arî paliku —sapòojoðs

24

LEONÎDS BOGUÐS

Esmu profesionâls autovadîtâjs.Manâ dzîvç pienâca mirklis, kad sajutu vçlmi

kaut ko rakstît. Sâku ar makðíerçðanas îsajiemstâstiem izdevumam «Skrînis». Pçc tam uzrakstîjâsarî grâmata — forelista dienasgrâmata «Piesitiensdzelmç».

Sajutu vçlmi rakstît dzeju. Man ir tâds paðamlabi saprotams izteiciens: NOLOBÎT. Esmuiecerçjis izdot dzejoïu krâjumu; ir iecerçta îso stâstugrâmatiòa.

Sacîðu îsi: ir tikai JÂLOBA.

* * *

krît zvaigznees saku jâlîst lietuses saku jâtu parâdies kâ mirâþaes saku jâvçjðatnes tavus smiekluses saku jâdzçrvemâj man ar spârnues saku jâsirds pukst straujâkes saku jâtu skûpsti manies saku jâmîlu tevigribu tevies saku jâ —tu saki jâ

25

KRUSTCELÇS

satiksimies mçsdivu ceïu krustcelçsvai notiks turdivu dvçseïu satikðanâses tevi uzaicinâðuuz mûsu mîlas dejumçs dejosim mçnesskad spilgts debesîsdejosim ar putniemnakts miegâ aizmiguðiemar nakts tauriòu miljoniemdejosim lîdz mçnessgaismu kliedçsmûsu dvçseles bûspilnîgi savienojuðâsnav vçrts bâzt degununepavisam navcitu cilvçku klosterîdzîvosim abi mçskâ Dievs dos un —satiksimies atkaldvçseïu krustcelçs

26

* * *

sniegâ izbçrtasvasaras ðíembases meklçjusen jaukaut dienukaut stundukaut mirklimeklçju sendvçselçneatnâk pavasaristu atvadiesun projâm skrienliekas —miris esmu jaudvçselçneatnâk pavasariskupenu galotnçsredzu tavu atspulgutevis navdomâju —miris

27

VAI VÇLIES?

tu vçlies mani redzçtstipru vai ïoti maiguvarbût galîgi brutâluvarbût caurspîdîguun ïoti nu ïoti sterilupieradinâji mani kâ putnunevajag no saviem augstumiemnoskatîties ar skarbumu sejâes peldu ziedoðos rudzosbûðu sasniedzis kulminâcijuesmu purpurotâ ekstâzçjo iebrienu ar visâm èetrâmpilnbrieda nokaitçtâ vasarâtu vçlies mani redzçt tûlîtnoreibuði no rudziem vasarâvai tikai no tevis — jâ

MEKLÇT KLUSUMU

es meklçjuklusumu sievietes rokâsmeklçjuatblâzmu ziemeïblâzmâvienmçr ir divas puseslabâ un kreisâsaprâts nav triumfçjispâr matçrijukarsti mîlçt sievieti un —ar to arî pietiekmîlestîba mûstaisa gudrus

28

* * *

âbeïdârzâ sarkankrûtîðu pâristava roka uz plecalûpâs smaidstik un tâglâstusmaidupieskârienumelnruda sproga pâr skaistajâmskropstâmsulîgo lûpu pieskâriensuz auss ïipiòastevi dievinutevi mîluâbeïdârzâ baltas sniegpârslasvibrç zarsno putniem ne miòastik nojausma gaisâgaisâ mîlestîba

29

ANDRIS DEDZIS

Esmu tad, kad uzpûð vçjð — tad atïaujos tampilnîbâ. Tad abi ar vçju skrienam, neskatotiesatpakaï.

Es rakstu dzeju un dziedu ar vçju.

* * *

Ieskrien pilsçtas steigâNotîri traipusNo sienâmSasien namusAr koku zariemJo cieðiPadod putniem ziòuPar lietu kas lîsPa renstelçm steigsiesBez steigasNogarðo pilsçtas dzîviNo augðas uz lejuPa gabaliem

30

* * *

Saule mums vienaMçness mums viensDomas lido mums kopâUn arî dvçseles kopâ dziedTikai bçdas mums katram savasUn sâpes kas nepârietTâs izklîst vien glâstosTâs izgaist vien skûpstosTâs pazûd skatienos kaislosEs dzîvoju pavasarîMan krûtîs pukst ceriòu ziedsNemeklç savu sauliNeraugies citâ mçnesîNâc manâ pavasarîÒem ceriòu ziedu sirdî

* * *

Tik klusi kâ dzidra rasas lâseNobirst asara tava,Ceriòu reibonis atmiòâs klusç,Glâsti un skûpstiAiz kalna ilgojas skumji,Sniegbaltas domas klîst mçnesgaismâUn izgaist kâ migla pçc lietus,Koku zaros pa laikam ietrîsas tava balss,Lîdz sapinas bçrza zaros un noplok.Pçkðòi bites to satver un uznes debesîsAugstu augstu virs galvasUn iepin to varavîksnç…

31

* * *

saredzi mani nâkotnçkâ liepu kas jûlijâ ziedsadzirdi mani nâkotnçkâ balsi kas lûgdama dzied

pacel mani lîdz mâkoòiemsavij ar putnu dziesmâmizðûpo viïòu ðûpolçssaulrietâ klusi klusi

uzved vecajâ pilskalnâstâsti par pagâtnes ainâmziemas baltajiem puteòiemteiksmâm un tautas dainâm

ieplûsti manâs asinîspaliec ar mani kopâiesim mçs kopâ mûþîgidraudzîgi roku rokâ

32

* * *

Pârslîd pâr namu jumtiemZeltainais mçness stars.Noslçpties laternas gaismâNespçj ðonakt vairs tas.

Aizvelk tas aizkarus logiem,Putnus pie miera sauc,Pârtop reizçm par çnu,Top no dzeltena balts.Mçness naktî par sauliPârvçrsties ïoti grib,Sasildît debesîs zvaigznes,Tuvas un tâlas kas zib.

* * *

Ar rudeni sadzîvot jâprotJo rudens daþreiz koþ dvçselçRudens var iedzelt kâ bite ko aizskarRudens ir jâmîlJâmîl rudenîNeuzgriez muguru rudenim rudenîBet pasmel spçkuZini ka rudens ir ziemas priekðpilsçtaPasmel izturîbuJa vçlies sauli rudenîMîli

33

DZINTRA DZEGUZE

Tâ iznâcis, ka mans ceïð aizvijies Rojas pusç –nu jau piecpadsmit gadus garð. Vienâ pusç meþs unkâpas, tâlâk burzguïo avotiòð, un vçl tâlâk pleðasjûra. Blakus dzîvo labi cilvçki.

Vârdi nâk un iet, tikai jâpaspçj pierakstît.Paspçtie ir tie, kuri piereìistrçti kâdam noteiktamlaikam dzîvoðanai ðajâ pasaulç. Bet nepierakstîtiedroði vien aizlido kâ putni pie tâ, kurð pieraksta…

* * *

tavas acispazaudçju starp citâmlîdzîgâmun ilgi meklçjutavu vârdukabatâ

* * *

vçjðvienu manu dzîves lappusîtiizrauj un aiznespa gaisu

* * *

atkal no jaunameklçju burtusalfabçtâjo vienmçr ir iespçjasalikt jaunus vârdus —savus

34

* * *

es parakstosar roþu ziediem uz zemestavâ sirdîgaisâun uz krûtîmun tavâ vâzçes parakstosar roþu skûpstutev uz lûpâmtik ilgicik atvçlçtsuzzîmçt manðeit uz zemesdzîvîbu savu

* * *

mçs viens otruvarbût nemaz nesatiksimmaldîsimies ðajâ galaktikâsavâ garâ un dvçselç plikâ:kad nomirðu estu jau bûsi dzimiskad piedzimðu estu jau bûsi miris…

35

* * *

dzeltens tauriòð lidozeltainâs pienençsun vçl viensun vçl…dzîvîbas pilnsun saulainslai tavs lidojums!kâ taurenim lidotnozîmç —dzîvot

* * *

varavîksne kâ zîmogsûdens pilienâgaismas strçlçzâlç kokos cilvçkosdzîvniekos pelnos maizes ðíçlç —varavîksne ir visurizvçle pieder mums —kamçr vien spîdçs saulemçnessun pâri pletîsiesbezgalîgs debesjums…

36

HELMUTS FELDMANIS

Es godprâtîgi kâ zirgs pçc saimnieka pavçlestaisni velku savu vagu. Saimnieka vietâ Dievs ikrîtus mani uzrunâ tâ: «Vagu, vagu, vagu!»

Un es velku. Savus sapòus, savas debesis un tos,kuriem savas vagas nav.

* * *

Es gribu tev atdot savu vçjuzilganbaltodraisko un straujo

Tad arî tev rokaspar spârniem kïûstad arî tev viegli lidot bûs

Ieskaties acîsun paòem no sirds —tâ pulsç tik karsta

Es gribu tev atdotpaòem —

lai varam aizlidot

37

* * *

Ja es nomaldîðos mâkoòosNetîðâm garâm ejot —Atnâc ar mani pasmietiesAtnâc ar mani dejot

Izlûdzies vienu brîvdienuDieva valstîbâ tâlâLai viòð tev aizbildni izveidoKâ toreiz cilvçku mâlâ

Iemâcies dziesmu par mâkoòiemUn eòìeïiem labâ omâJa tâdu tu atrast nevariTad Dievam tâ jâizdomâ

Atnâc ar mani padejotPasargât dzîves vçjâJa es netîðâm apmaldosPelçku mâkoòu sejâs…

38

* * *

Ja es varu pieskarties ar vçjuTavâm rokâm kas tev klçpî dusTad es esmu vçjð aiz tava loga —Paver vaïâ savus aizkarus

Ja es varu pieskarties ar vçjuTaviem matiem pûkainiem kâ sniegsTad es esmu vçjð aiz tava logaPat ja nevarîgs kâ trûkstoðs diegs

Ja es varu pieskarties ar vçjuTavâm domâm kas vçl tevî mîtTad es esmu vçjð aiz tava logaBûðu tur es rît un aizparît

Ja es varu pieskarties ar vçju…Paver logu es pie tevis eju.

39

* * *

Es ticu ka aiz vçjiemKas manas krûtis lauþVçl kâda neatklâtaUn balta zeme snauþ

Vçl kâda nedzirdçtaUn klusa dziesma skanUn kâdas lûpas klusuTo vçlas dziedât man

Es ticu ka aiz vçjiemKas mani tumsâ grûþLîkst mâkoòi pâr ceïiemUn zvaigznçs rakstâs mûþs

Vçl tikai daþi soïiUn satiksimies mçsKâ vçji nevaldâmiKâ zvaigznes krustcelçs

40

* * *

Brîþiem mçs uzlidojam pârâk augstuTad sabijuðies meklçjam

zemes pievilkðanas spçkuBaidâmies iziet orbîtâBaidâmies no brîvâ lidojumaUn piepildîtiem sapòiem

Brîþiem mçs piekaïam pakavussavâm tçrauda kurpçm

Lai droði pa zemi varam ietLai tçrauda apkalçjiemNevajadzçtu par mums smiet

Brîþiem mçs sapòojamKa atstâjuði tçrauda bruòasAizlidojam debesîsLai tur nosapòotu neiespçjamo

41

* * *

Mâkoòos ierakstu vârdus

Siltus vçl tikko svaigusRemdenus atdzesçtusDaþus kâ paniòas pliekanusCitus stiprusKâ dûres triecienu galdâ

Mâkoòos ierakstu vârdusIk teikuma galâ zîmçjot sirdi

Mâkoòi piebriestUn pâri zemei lîst

Pïava jûtCilvçki dzirdNeteiktoMâkoòos ierakstîto

42

INITA GOLDGRÇBERE

Vârds, uzvârds: ilgas un sapòi.Dzîvesvieta: tepat uz trotuâra.Dzimðanas gads, datums: vienâ dienâ ar

Jâni Jaunsudrabiòu;gads — paðai savs.

Izglîtîba: vidçjâ dzîves skola un uzsâkta ieðanapa zvaigþòu ceïu augðup.

Intereses: staigât lietû un grauzt ðokolâdi,klausîties ielu muzikantus

un barot nosaluðus kaíus

VÇROJUMI

* * *

Vçjð nopûðas man virs galvas, un mâkoòisteidz man garâm. Liekas, tie aizmirsuði, ka viòu

galvenais uzdevumsir ïaut cilvçkiem pasapòot, ïaut nolûkoties tajos,kuri veido mûsu iztçles piepildîjumu debesîs.

Liekas, ka pat vçjðvairs tikai ïaujas, lai to nes pasaules ritçjums; ïaujas bezsavas gribas…

43

* * *

Ieslçdzu gaismu visâs istabâs. Ceru,ka mana draudzene sapratîs mâjienu, celsies un beidzoties prom… Bet viòa, mana draudzene Vientulîba,skumji pasmaida un lûdz jau astoto tçjas tasi pçc kârtas.Nodrebinos un cieði ietinos savâ jakâ. Nez no kurienessavu astoto galvu ir pabâzis vçsuma pûíis. Draugiem taèuvajadzçtuizdalît íermeòa un sirds siltumu, bet pçc Vientulîbasapmeklçjuma jûtu,it kâ manai kâjai bûtu pieskârusies íirzakas aste. Manadraudzene ir kâgludena èûska. Bet tas nekas — es neatlaidîgi turpinuviòu ielûgt uz pçcpusdienas tçju.

* * *

Tâ pilsçtniece manîKura dzer kafiju no baltas tasîtesKoíeti aizkûpina cigareti un ïauj noslîdçtkleitas lencîteiTâ pilsçtniece manîKura elpo ar vieglumu un skaistumu

redz tramvajâ braucot —Tâs ir nokrituðas lapas aiz stikla sienas…Un krâsoti matiUn spilgti sarkanas lûpas…Tâ pilsçtniece manî —Ðarms un elegance…Viena desmitâ daïiòa no patiesîbas

44

* * *

Mums katram ir savi spârni.Mani spârni nes mani virs pilsçtas jumtiem,cauri debesu vârtiem uz sapòu un iespçju pasauli.Tur neviens nepazîst smago zemes pievilkðanas spçku,jo mçs vienkârði esam debesîs ar saviem gaiðajiem,vieglajiem spârniem.Arî putnus spârni nes uz sapòu zemi.Bet varbût… varbût, ka putni nes spârnus tur augðâ —dejot mâkoòu pïavâ. Virs pilsçtas.

* * *

Uzaust ilgu paklâjuBet ne to parastoTo kas lidoTo kuram putni atdevuði spârnusUn cilvçki — sajûtasAizbçgt no pelçcîbasAr zemeòu nospiedumiem uz lûpâmUn sajust kâ smarþo leduspuíes —Arî sals var sildîtUn vientulîba iedvesmotPietiek ar vçlmju pavedienuKas kâ garâ pupa uz debesîm vedUn sirmumu matosPar sudrabu pârvçrð…Uzaust ilgu paklâjuBet ne to parastoTo kas lidoKam spârni pulsçUn ilgas kïûst par dzîvîbas elpu…

45

* * *

Precîzi nostiepti soïiPârtrauc mûþîgo baþu íçdiKas apjozt var visu pasauliPat mîloðu sirdiPrecîzi nostiepti soïiApklusina varþu kurkstçðanu dvçselçUn ïauj taurenim atvçrt spârnuspçdçjam lidojumamPrecîzi nostiepti soïiKâ izplaucis kaktussMieru un pârliecîbu debesîs sûtaNost ar maigiem pasta baloþiem —Dievs ir adatains

46

LAIMDOTA GRÎNÐTEINA

Dzeja ir kâ taurenis. Dzîve arî — atnâk no LielâNoslçpuma, nolaiþas uz visspilgtâkâ zieda un kâdumirkli – îsâku vai garâku — alkaini sûc nektâru,un apbrînâ vai kâda cita iemesla pçc pulsa ritmâðûpo spârnus. Tad aizlido. Uz citiem dârziem vaipïavâm.

Tâ kâ piederu pie tiem, kuru skats uz dzîvi irapceroðs, tad jautâju pati sev: kas ir svarîgâks —krâsainîba vai ilgums? Ja jau dzîves ilgums — ðisvienmçr pârâk îsais laika sprîdis, lai cik garð arîbûtu, kas atvçlçts katrai bûtnei piedzimstot — tadkâpçc dzîvei vajadzçtu bût krâsainai? Tâ pilnîgimierîgi varçtu bût pelçka, pelçkâka par pelçku —vai tad nebûtu vienalga, ja tikpat nav uz ilgu laiku?Bet tâ ir krâsaina! Tik ïoti krâsaina! Man noteiktisvarîgâkais ir krâsas, ðîs dzîves krâsas. Ko dotupelçcîba, pat ja tâ ilgtu veselu mûþîbu?

Es reti pierakstu dzejas rindas, kas atlido piemanis nez no kurienes arî kâ taureòi — reizçmmazi mazîtiòi, rotaïîgi, reizçm kâ smagi, pûkaininaktstaureòi, kas klauvçjas pie loga. Bet galvenâjau ir ðî atlidoðana. Krâsas. Dzîves un dzejas.

LIETUS IZJÛTA

Pâr augststâvu namu jumtiem lietus lîst savâdâk,nekâ pâr lauku sçtâm svçtâm un pagalmiem mîïiem.Dvçsele zina, jo ne no pelçkâm ielâm un trotuâriem,bet no debesîm gaiðâm un ziedoðâm pïavâm nâk.

Dvçsele zina, un to apðaubît prâtâ man neienâk,lai piedod, kas pilsçtu mîl lîdz pat mansardiem —lietus lîst svçtîgi, svçtîjoði pâr laukiem pieticîgiem,bet pâr augststâvu namu jumtiem tomçr savâdâk…

47

PILNMÇNESS

Virs sniegota klaja tumðzilâs debesîskâpj klusâm un cçli mçness tik sârts —tâda varçtu bût rîtdienas cerîbu krâsa,tâds varçtu bût ceïâ aicinoðs vârds.

Ne debesu klaidonis, bet Visuma ceïinieks,kurð labi zina, kâpçc un uz kurieni iet,liek uzbangot jûrâm un aizmirstâm jûtâm —noslçpumains nemiera cçlâjs mazliet.

Kâds mçnesstars, istabâ iemaldîjies,spçlç vijoli vecu, kam viena tik stîga,bet vai îstenam ìçnijam vairâk vajag,lai skançtu mûzika nemirstîga?

Virs sniegota klaja tumðzilâs debesîskâpj klusâm un cçli mçness tik sârts –tâda varçtu bût rîtdienas cerîbu krâsa,tâds varçtu bût ilgi gaidîtais vârds…

48

PIEDOÐANA

Tâ baltâ migla pâr pïavuir manas skumjas,kas tagad piekïaujas zemeiizraudâties.No dienâ redzçtâ,no nepieredzçtâ,no dzirdçtâ,no nesadzirdçtâ —

nav zinâms, kas vairâk sâp.

Un tâ nu es liekuto savu trauksmaino dienuvakara klusajâ klçpîatdusçties.No dienâ teiktâ,no nepateiktâ,no paveiktâ,no nepaveiktâ —

nav zinâms, kas vairâk sâp.

Naktî atnâks maiga tumsa,savus matus izlaidîs,piedos, ko es neuzdroðinospiedot uzdroðinâties.Piedos man manunepiedoðanu,

piedos man manunoskumðanu.Bet vai piedos man rîts,ja rîtdienâ ðodienas skumjasvilkðu sev lîdz?

49

ÐÎ STUNDA

Ðî stunda, kad visas sievietes skaistas,ðî stunda, kad visiem vîrieðiem ticçt var,ðî stunda, kad dienas labais vçl acîs laistâs,bet dienas ïaunais vairs neaizskar…

Ðî stunda… Pusnaktij pâri, bet tâlu lîdz rîtam,katram mîïajam vârdam labprât noticam,katram sapòa apmânam bez ierunâm piekrîtam,ðî ir stunda, kad tic visam un pa îstam nekam.

Ðî stunda, kad debesis pamalç âbolzaïas,ðî stunda ilgst tikai stundu, ne minûti vairâk,ðî stunda, kad ilgas no saprâta íçdçm vaïâ,ðî stunda, kad vçl neplûktie ziedi smarþo kairâk…

Ðî stunda… Pusnaktij pâri, bet lîdz rîtam tâlu,stunda, kurâ laipni ielûgts pabût ikviens,stunda, kura ir naktî ap âbolu kriðanas laiku,kad îsti, to zina tik dzejnieks un vientuïais vien…

Ðî stunda…

50

PAVASARA KAROGS

Meitenes zaïâ kleitaizkârta þâvçties uz auklassniegputenî. Tik neloìiski —kas gan sniegputenî var þût?Un sniega tik daudz, ka ðíiet —tam cauri nemûþam neizbrist,un visus pasaules sçtniekus vajadzçtu,lai takas attîrîtu. Bet tâ nebûs,jo tâ nekad nemçdz bût,ka visi jokdari, ârsti un dârzniekibûtu tai vietâ, kur visvairâk to trûkst.Taèu kâ cerîbas karogs, kâ apsolîjums,ka pavasaris atnâks un bûs,neïaujot bezkrâsainâ izmisumâ krist,plîvo meitenes zaïâ kleita,izkârta þâvçties sniegputenî.

51

ZIEMASSVÇTKU VAKARA LÛGÐANA

Lai katram bûtu pavardsun viss, kas saistâs ar to!Lai katram bûtu maize,ko dalît ar citiem, dieniðío!Lai katra bçrniòa glâzçbûtu silts piens!Un lai kaut vakarâ ðajâne cilvçks, ne dzîvnieksnebûtu izsalcis, aizmirsts un viens!

Lai…Es lûdzos, bet zinu,ka nebûs tas tâ,tâpçc es lûdzu visus —nâciet man palîgâlûgt, lai tomçr bûtu tâ —

lai vakarâ ðajâ neviensnebûtu izsalcis, aizmirsts un viens,lai katra bçrniòa glâzç bûtumîloðas rokas ieliets piens,lai dieniðío maizi dalît ar citiembûtu kaut ðovakar gatavs ikviens,neprasot par to pretî neko,un katram lai bûtu pavards,un viss, kas saistâs ar to!

52

INGA IEVIÒA

Es esmu no Talsiem… Ðis ir dzejiskâkaisteikums, ko mani lielpilsçtas draugi var no manisizvilinât. Patiesîbâ manî ir tik maz no dzejas — ikpa brîtiòam sev atgâdinu. Vakaros skatos ziòas,lasu «Dienu» un mçìinu prognozçt koalîcijumaiòas valdîbâ. Mana normatîvo aktu izmeþìîtâvaloda uz papîra plaukst pavisam lçnâm. Unparasti jau nemaz neplaukst — vienkârði eksistç.Bet reizçm es tomçr smejos un raudu, un tad kautkur pa vidu — rakstu. Jo man liekas: dzîvei piestâvsmaidi. Tad lai tâs asaras, kas varbût nemaz navasaras, — lai tâs paliek papîram

* * *

Ðodien pieslçdzos priekam.

Bezvadu pieslçgums —pasit padusçun staigâ!

Ar kâju mâkoòus stumju,lai netraucç zilâm prieka debesîmsauleszaíu parolesarî uz jûsu drçbçm mçtât.

Ðodien pieslçdzos priekam.

Savienojums stabils —ziòoju debesîm —peïíes netraucçlçkât.

53

* * *

Baidos nokavçt ievas —pavasaris aulçkðiem skrienuz vasaras treïïiem.Viens mirklis, viens èuksts,un vâzç bûs lîgo meijas,bet tagad vçl gaidu ievas(dzirdçts jau ka zied…).Zini, mîïais, jau kuro gadubez ievâm istabâsirds iestrçgst kaut kurstarp ziemu un ziemu,tâpçc nepârmet saltumu — varbûtvçl viss nav pazaudçts…Baidos nokavçt, mîïais,brauksim ievâs!

* * *

Spârni iestrçguði debesîs.Kaut kâ starp lidojumiemaizmirsudegvielu uzpildît.

Spârni iestrçguði debesîs.Bet es uz zemesnosçdusiesdvçseli salâpît.

Spârni iestrçguði debesîs.Plauktâ noputçjis stâstspar garo pupu,ko debesîs vît…

54

* * *

Sçtnieks grâbjun spieþ maisossârti dzeltenâs rudens lapas —nepaklausîgâsspîtîgigaisâ ceïas,it kâ atvadu skûpstu debesîmsûtot…Zelta segas apklâtâ vasaratrîs lielos maisoskopâ ar neizdzîvotiemsapòiem,kas zaïi plauka pavasarî:pagaidâm, pagaidâm,kamçr vasara zaïa,cerîbu skauta,kamçr…Nodzeltçs sagrâbtatrîs lielos maisos.

55

* * *

Ieraksti mani cietajâ diskâ,lai nebruþâjas un saglabâjas,lai netîðâm neizsvied ârâ.Noslçp dziïi jo dziïi,sargâ sveðas acis un savu sirdi.Saglabâ mani diskâ,savâ vienîgajâ cietajâ diskâ –mûsu e—mîla plauks pat bez ziediem,atsûtu e—rozes, e—buèu, e—smaidu.

Rokas glâsta klaviatûru(e—pieskârieni tavai pierei)…

Un vispâr man sen no tevisnav ne e-ziòas…Kaut vîrusu atsûtiE—es sapratîðu :)

56

* * *

Ðonakt aizsnieg visas pçdas,aizsnieg ceïi, domas, bçdas,prieki, asaras un ðaubasaizsnieg —viss ir balts no jauna,piedzimis un tîrs kâ rîts.

Aizmirsts viss, kas bijis îsts…

Ðonakt aizsnieg visas pçdas,Neprasi, kur paliek mûsuraibu raibâs ðaubu çnas.

Ðorît viss ir tîrs un balts,galds ar baltu drânu klâts,kamîns kuras baltu liesmu…

To, ko nevar apklât sniegs,sadedzinâs uguns pieskâriens…

57

INGA INDRIKSONE

Vçjð râmî: brîva, netverama, skarba; robeþaspastâv (kaut pâri tikt varu visam).

* * *

tu no vienas ieelpas lîdz nâkamajaisastâvi no sîkiem ûdens pilieniòiemgaiss saplok uz logarûts vârgâs rasas pilîtçses tik ilgi tuksnesis esmu bijis un saulekad pienâku tuvutevis vairs nav

tu no viena rîta lîdz nâkamajamesi îsi krâsas triepieni uz rupji gruntçta audeklatuvu pienâkot (redzu visus bet) tevis tur nav

citur man nav vairs kur iet

58

* * *

aizdedzini mçnesilai tas sadeg ar sarkanâmliesmâmlai naktî ir pavisam tumðsun bez zvaigznçmit kâ tu bûtu aizvçris acisun es arîtad varbût varçðu uzticçtiesun man nebûs bail ieskatîtiestev acîs

* * *

man nekad nav piederçjusi ziemabet es gribu lai piederlai sader ar manikura izturçs vairâkkura ietîsies siltâkkurai bûs baltâka sarmakurai aukstâka elpaes gribu lai piederlîdz galamar tik asu sçrsnu ka varsagriezt acis tikai skatoties vienes gribu lai sader kurailgâk vairâk augstâkjo tad vairs nebûs tik balti vientuïiun aukstivarbût

59

* * *

iemîlçjusies pilsçtaskatâs ar ðíelmîgâmsçtnieka acîmgaidot solîjumuskurus devçjs nepildîsiemîlçjusies pilsçtaapsnieg un iemiegklusi aiz pirmajiemslotas glâstiemiemîlçjusies pilsçtatevi neredztâ redz tikaisapòus un sçtnieka acis

* * *

mazliet sniegtev acîs asarasbet tu nedrîkstibût tâds kâ visitev nedrîkst sâpçt

mazliet sniegman acîs asaraspar to ka nedrîkst

iesim prom kopâar sniegoðâm asarâm acîskamçr tilts vçlnav izkusis

60

* * *

es speciâli izlaidîðutrîs burtus mûsu vârdâbet ne pçc kârtaspa vidu lai paliek kaut kaszinâms un pazîstamsbet tukðumiir manas atkâpespagâjieni pretçjâ virzienâja tev ir iebildumiðe — tinte dubïu melnâ krâsâraksti tukðo burtu vietâcitussavçjos (ne mûsçjos)tikai es tajâbûrîvairs nedzîvoðues paieðos uz citupusi

61

ZIGURDS KALMANIS

Starp dienu un nakti, starp prieku un bçdâm navstrikti novilktu robeþu. Tâdu nav arî starp prozu undzeju. Pastâv vienîgi izpratnes un vçrtçjumaiemâcîtais.

LABRÎT

Cik gan brîvi un gaiðiAcis sagaida rîtu!Laikam jau sareþìît nevajagBrîdi, kas priekam modies.Tad arî vârdi uzlidos,Aizspurgs kâ zvirbuïi dienâ.Tava klusuma nopietnîbâPavisam vienkârði ienâkt.

EJ TÂLÂK

Pçc katra nobrâzumaDzîve pati man piecelties palîdz,Uzpûð elpu sâpeiUn saka: — Ej tâlâk!Pçc katra laimes brîþaDzîve pavisam klusiòâmAtkal ieèukst man ausî,Atgâdinot: — Nu, vai es neteicu?…

62

PIEDERÎBAS VÂRDI

Es nepiederu gadalaikiem —tie pieder man.Nupat sirdî pamodâs jûta,silta kâ vasara.

Es nepiederu rîtiem un vakariem —mani ir pusdienlaiki.Tieði tad krûtîm pieklauvç vârdi,dzîvi un maigi.

Es nepiederu nevienam —vienîgi pats savai dzîvei.Nupat viòa atkal atgâdinâja par sevi,aicinot mîlçt.

ARÎ TAD

Pâri manam pusdienlaikam,Pâri visai dienaiSaule lçniem, viegliem stariemTieði sirdî ienâk.

Arî tad, kad diena aizviz,Nakts kad zvaigznes iededz,Saule lçniem, viegliem stariemManî tumsu kliedç —

Jo pâr manu pusdienlaikuArî tad, kad çnas,Saule apvij gaismas staruSaudzîgi un lçnâm.

63

SKATIENS

Ðonakt viena zvaigzne pa visu debesi,Bet pietiekami, lai izgaismotu

visas tavas domas,Lai redzçtu, ka acis tev nemelo.

Ðonakt viena zvaigzne pa visu debesi,Bet pietiek, lai mûþu ilgi

atcerçtos laternas gaismu,vientuïa kaía skrçjienu pâri ceïamun tavu acu skatienu uz manu

skatienu ejam.

Ðonakt viena pati zvaigzne pa visu debesi,Bet nemaz nejût vientulîbu.Mûþu ilgi es atcerçðos laternassilto gaismuUn tavu skatienu ceïâ uz mani.

Par mûþu ilgâk…

BAGÂTÎBA

Rudenî manai zemeiNevajag cita zelta, kâ tâ,Kas èaukst man zem kâjâm.

Arî es pats vislabâk jûtos,Kad manas zemes zeltsAtmirdz saulainâ kïavâ.

Tas ir visdroðâkais jumtsManâ rudenîManâm mâjâm.

64

ANDRIS KALNIÒÐ

Es priecâjos, ka dzîvoju. Esmu laimîgs, ka elpojuun gandarîts, ka varu kaut ko uzrakstît, ar to,iespçjams, kâdam labu darot.

Esmu sapratis, ka dzîvç grûtâkais darbs ir arsevi.

Cenðos dzîvot tâ, lai dvçselç dzimtu baltas domasun cenðos teikt baltus vârdus, tâpat kâ pçc iespçjasvairâk darît baltus darbus. Un nav nekâpatîkamâka, kâ bût

LATVIETIMLATVIJÂ,TALSOS.

Citiem vçlu no nebaltâm lietâm tomçr baltukamolu tît.

* * *

Neklusçapvaldi spîtu kas krûtîsneesi lietus pilekas mirstloga rûtîkad sâp atver sirdineklusçrunâ ar manikâ dziesma skanite klusâk te skaïâktik neklusç runâ ar manikad sâp

65

* * *

Paòem kastaòas ziedu kâ svecies eju tev lîdzi tumsâjâ ejupaðreiz tikai kâ sveces liesmakas tumsu kliedçblâvibet izdegs sveceun sveces siltumssatvers tavu plaukstumançjâ — tavçjoun izklîdîs tumsaun ziedçs virs galvas mumskastaòu koks

* * *

Nesodi manipar aizgâjuðo laikunesodi manipar nepareizi pateiktu vârdunesodi mani par toka ne tâ tevi mîlçjunesodi par toka tevi sapratunesodi mani —tâ jau joprojâm sâpja bûtu zinâjis ka rçta ðîtik ilgi un sâpîgi dzîs…bet tas jau tassodspar aizgâjuðo laiku

66

* * *

Vai esi staigâjis ziemâkad baltumâpiesnidzis meþstâds mierstâda klusuma svçtlaimeun gaiss tik dzidrs un svaigstas noglâstakatru dvçseles ðûnutu elpotik mierîgi un lçniïauj sarmotam vçjamsejai pieglaustiesievilkt elpuun sasalt uz brîdipaðam par baltumu paliktziemâkad baltumâ piesnidzismeþs

67

* * *

Ir vasaraPilnbriedâMeþiSulîgâm lapâmÂrçs labîba nobriestAtâla pïavasZaïi tçrpuðasSnauþUn bites —Tâs dejoNo zieduSkurbajâm smarþâmUn nopïauts siensStaros zeltainos slejasEs dzîvojuVasaras pilnbriedâVasaras vçjâEs ðûpojosUn padzerosVasaras lietavâsUn spçkuPçrkonâ òemuEs dziedçju dvçseliVasaras pilnbriedâ

68

* * *

Vienmçr tikðíçjisTikðí un tikðíçsLaiks nevaldâmiTu vari tam ticçtUn neticçtBet ticîba —Tâ tevî tikðíBalta un mierîga...Noticçt sev un laikam —Tâ baltâ laimeKas caur dzîvi

Tikðí...

69

RIHARDS KALNIÒÐ

Joprojâm esmu Riès — jo vçl joprojâm esmu, laigan lîdz astotai virsotnei ir vçl palicis tikai puse nogada. Esmu gandarîts un pateicîgs Dievam parþçlastîbu bût, redzçt, ilgoties un dzîvot tâlâk, armîlestîbu palîdzot dzîvot ne tikai sev, bet arîcitiem.

Jûtos gandarîts, ka esmu piedzîvojis savasdzimtas ozola jaunos zarus, kurus tâlâk veidos unkops mani mazmazdçli. Domâju, ka arî viòinepiedzîvos neçrtîbas sajûtas par manisnodzîvotajiem gadiem.

Joprojâm esmu darbîgâ dzîves ritmâ unpriecâjos, ka neesmu nevienam par apgrûtinâjumu,un ka ar draugu atbalsu varu palîdzçt saviemDaugavas Vanagu nodaïas 150 biedriem.

Gandarîts, ka rodu vçl vârdus, virknçjot dzejasrindas. Nelidinos mâkoòos, bet saskatu tur gandîvainus, gan reâlus tçlus. …Nu nezviedz man zirgiâbolâ sârtâ… Tâpat kâ mâkoòi neskalda malku vaibites nepïauj sienu…

Ïoti mîlu savu tçvu zemi, savus Talsus, unrakstu par to, ko redz manas acis, dzird ausis unkas sirdî sâp.

70

PASKATIES!

Paskaties debesîs,Paskaties saules starâ,Paskaties pumpurâ,Kas briestKoka zarâ!Paskaties vizbulç,Kas saules pusçLîksmi zvana,Kaut putniVçl klusç.Paskaties apkârt,Paskaties dabâ,Kas mosties sâk!Ieklausies sevîUn jûti —Pavasaris nâk.

* * *

Izsmarþosim Jâòu zâlçs,Talsu pakalnos kas zied.Izskançsim Lîgo dziesmâs,Ko tik latvju tauta dzied.

Galvâ liksim ozolspçku,Ðíîvî zelta siera ðíçli,Izjutîsim uguns elpu,Dejojot ar liesmu mçli.Bet ja kvçlas ilgas mâks —Divatâ var meklçt ietNaktî ugunîgo puíi,Kura reizi gadâ zied…

71

KUR ESI

Man nevajag lieku vârdu,Tikai, lûdzu, pretî nâc!Kaut pagâjuði gadi,Nav tomçr mierîgs prâts.Nâc pretî, pasniedz rokuUn gaiðu smaidu lîdz.Ïauj dzirdçt bites sanam,kas pïavâ zum un sîc.Es pasniegðu tev rozi,Kas prâtu reibinâs,Un liegi pirkstu glâstiMûs atkal mulsinâs…Vairs nenâc pretî tu,Lai rozes zieda smarþuTev matos sajustu.

LIETUS LÂSE

Kaut ar lietus lâsiNâc klauvç man logâ!Nâc un klusi stâsti,Ko lakstîgalas pogâ!

Lai lâse skan kâ noðu zîmes,Kas veido melodiju jauku,Kurâs dzirdam ziedu rîmesAr vasaru, kas nâk pâr lauku!

Katras lâses sitiens rûtîLai sirdîs prieku nes!Jo zinu, ðodien nebûs grûti,Ja bûsi klât no tâlienes.

72

* * *

Pasaulç bçdas,Vçtras un kari —Karo arî ziemaPret jauko pavasari.Pat saulîte cînâsAr mâkoòu sievu —Neïauj tai sildît,Velk priekðâ sienu.Biedros tai sals,Kas iekoþas starâ.Negrib tie atzît,Ka vara ir galâ.Gribas tiem sacît:Auniet tak kâjas,steidzieties prom,Jo putni nâk mâjâs!…

73

ÐODIEN

Ðodien sirdis un dvçseles raud,Ðodien satumst skats.Ðodien latvieðu tautaiTurpinâs «Baigais gads»…

Ðodien karogi pusmastâ,Ðodien gulst piemiòas ziedi.Ðodien domas tâlu klîst,Kur palika vagonu biedri.

Riteòu klaboòâ vaidçja sliedes,Ðausmu neziòâ satumsa skats.Kur, kâpçc, par kâdiem grçkiemSâkâs mums ðî drausmîgâ nakts…

74

ELÎNA KANBERGA

Raksturîgâkâs pazîmes: esmu smaidoða,ironiska, nepârtrauktâ kustîbâ.

Nemçdzu þçloties par laiku un nepareizâmpieturâm.

Fascinç: dzîvoðana un cilvçka personîbaslabirinti.

Nekaulçjos: par mîlestîbu…

* * *

Dievses pârvçrtos ziemâlai tu manîatklâtu pavasari

* * *

Deg leduspuíes loga rûtîbezkaislîgi aukstâm liesmâmnâve nâknoskûpstaun neatdod…

* * *

Mçs ilgi bûsim miruðijo ne spârni tiebet sapòikuri kûst no mûsumugurâm kâ vasks

75

* * *

Laiks pârdotsmçli izkârispie spoþâm birkâmuzsit sev cenuun vâjprâtîgsir tavs tuvumsko es kârikâ suns no bïodas dzeru

* * *

Iesâkumâ bija haosskas radîjakas smçjâskas cieta

Vçlâk ieradâs cilvçkskurð radîjakurð smçjâskurð cietacaur haosucaur klusuma pazaudçðanu

Un rîtjâ varbûttam visam pa viduslotas kâts tomçr uzziedçs

76

* * *

Kad atvçrsies ne vien debesisbet arî zemees arvien palikðuneaizsargâts cilvçksspçlei pa vidu

* * *

Ðî nakts ir savâds karnevâlskur zibens uzplçð padebesîspoþas rçtasun es bez maskastavâm krûtîm piekïaujosnesaki nekokad runâ pieskârienipiemirstieðî nakts ir savâds karnevâlsun nezinuvai raudu es vai debesisvien tavâs lûpâsskûpstu savu vâjprâtuun sveðâ glîtrakstâpa melnam tintes traipamielieku

77

INGA KRIÐÂNE

Es dzîvoju Talsos.Dzîvot Talsos nozîmç te bût.Dzîvot Talsos nozîmç bût ðíîbam attiecîbâ pret

horizontu un nebût paralçlam attiecîbâ pretvertikâli.

Dzîvot Talsos nozîmç jûlijâ çst saldos íirðus unklausîties, kâ birst roþu ziedlapiòas dârza stûros,un pusnaktî mçness atspîdumâ redzçt, kâûdensblusas aizmiguðas ezera spogulî.

Dzîvot Talsos ir neiespçjami, ja tev nav spçka.Un ja Dievs tev ðo pârbaudîjumu nav kâ þçlastîbudâvinâjis. Tieði tev.

* * *

krâsas mostascaur skaòu spoþuun koþu saçstu vecâsmâtes jostu

pasaule neatkâpjastâ sarûk sniega pusç

tu mani pasauckad iesi dusçt

78

* * *

kad nodevîbakrakðíNo visâm pazarçm

kad izlûkosvar neietnav jau vairsar ko

kad zvaigznes sabçguðascietaizslçgtospagrabos

tad îstiredzçt varcaur ðitik melnu tumsukur mîlestîbasvârie malduguòiklimst

un tikai manamana ugunsdzimst

79

* * *

viegli roþsârti vârtiverasìitâras septiòas stîgasnotrîsdrîz zvanîs zvanidrîz vîraki kûpçsdrîz lûpas lûgsiesdrîz asaras liesiesdrîz tavi vârdikâ pumpuriziemeïu spîtîgâ vînogâplîsîsplçsîsatmiòas

cerîbasnâves

un dzçsîssaulrieta neizsacîtomûþîbas apsolîjumu

* * *

tûkstoðiem asnupret saulilauþ ceïuuz rudeni

saule neskumsti!

pa vidu —vienmçr tu!

80

* * *

kâ lai tîruievziedu slotâmpirti kuru?kâ lai jaunupilnmçnesitev ðai naktijpasûtinu?kâ nejautâtun ziedçtlîdz pavasarlietiemun klusuma sniegiem?

* * *

saule krît jûrâkâ sieviete grçkâ —neapzinîgi un skaistinepaturami unlai augðâmceltos rît

iedod saule savusarkanumuticîgu acu cerîbai

iedod saule savurâmumuplosîtai nemiera vilkmei

iedod saule savumûþîgumumîlestîbai…

81

MAIJA LAUKMANE

Joprojâm mâcos bût: brînos, priecâjos,skumstu, paklûpu un atkal ceïos, lai lidotu.

Joprojâm visam, ko dzîvoju, redzu un jûtu, nezno kurienes atrodas vârdi, kurus âtri pierakstujebkur — ja nav tuvumâ papîra, tad arî savâplaukstâ…

Ja kaut ko dzîvç nepazîstu un neesmu izjutusi,tad tâ ir garlaicîba, kurai vienkârði nekadnepietiek laika (cik labi!). Arî brîþos, kad bauduvienatni, laiks piepildâs ar balsîm, atbalsîm,skaòâm, plunkðíiem, ðalkâm, èaboòu, manispaðas domâm un dzeju. Jo dzeja ir visur, ap visuun visâ. Kâ mîlestîba un kâ elpa.

* * *

es izlaidîðu no sevis visus taureòuskuri ir smagi un sâpun atïauðu dvçselei viegli viegliòâmtai garajâ pupâ kâptkurâ neuzkâpt neuzkâpt neuzkâptkamçr vien dzîvîba silstes izlaidîðu no sevis smaguma taureòuslai vietâ ielido ilgas

82

* * *

manâs acîs tev vienmçr bûs vietasmîlestîba

manâs lûpâs un plaukstâs un manosvienkârðos vârdos

neauj kâjas mîlestîba — tev nebûs jâiet nekurlûdzu paliec par bultiòu

manas pasaules vârtos

lûdzu paliec par durvju râmipar logu

esi man slieksnis un esi stabilas kâpnesmanâs acîs tev vienmçr bûs vietas

mîlestîbamanâs lûpâs un plaukstâsmanâ lîksmç un sâpçs…

* * *

minçt bezgalîbu minçt un minçtalkas sirdî un mûþam ilgas pçc laimessniegpârslu plaukstâ mârîti skarâ minçtun putnu elpu kas debesîs nesaskaras

minçt un minçt miglu vçjus un krusuvârdus pirms sacîti vçl un lasâmi acîsminçt un minçt debesis zemi un seviun zinât ka atbildes…

ârpus sirds nepasacîs

83

* * *

tâpçcka ilgojam tâluma

tâpçcka sapòojam sapòus

tâpçcka vientuïu koku sçtâapvijis apînis

tâpçcka vairâmies leduspuíu

tâpçcka tomçr tâs sazied —

visatâpçcpats lielâkais brînums:

caur sirdi dzîvîba iet…

84

* * *

pa lâsei pa lâsîtei satek dvçselçtumsa un gaismastarp taisniem un maldu ceïiemtaureòi laiþas

pa lâsei pa lâsîtei satek dvçselçklusums un vârdiilgas un pietiekamîbaceï tiltus un ârda

ilgas un pietiekamîbanegaisi gaisisçj krâsas dvçseles vidûsâpîgi skaisti

* * *

varbût to nemaz nesauc par sirdivarbût mazs putns nepârtraukti manî sit spârnusceï lidojumam mâca uzknâbât mazumiòunotur pie dzîvîbas… un varbûtto nemaz nesauc par sirdi —tas tikai mazs darbîgs putnsun varbût visa gudrîbu gudrîba patiesîbâ irpavisam îsa un vienkârða:

katru rîtu no jauna atvçrt acisun just sevî dzîvîbu

spârnus

85

ROBERTS MATISONS

Dzimis Talsos, caur un cauri kurzemnieks, taèuir brîþi, kad sevî jûtu ritam no mâtes saòemtâslatgalieðu asinis.

Patîk visi gadalaiki, jo katrâ ir savs skaistums.Vasarâ labprât braucu ar velosipçdu un sauïojos piejûras. Patîk bût meþâ: rudenî sçòojot, bet pavasarîstrauji pukstoðu sirdi sajûtam mostamies dabu.

Spçlçju teâtri. Esmu romantiíis un sapòotâjs,kurð tomçr ar abâm kâjâm stâv uz zemes, betsapòos bieþi redz sevi lidojam…

* * *

No manâm krûtîm izðâvâs balts putns un uzspurdza gaisâ…Kas tu esi? — es izbîlî jautâju putnam.— Es esmu mîlestîba — cilvçka balsî man atbildçjabaltais putns.— Kâpçc tu esi balts?— Mîlestîba vienmçr ir balta.— Kâ tu vari runât cilvçka balsî?— Mîlestîba var visu… Seko man! — iesaucâs baltais putns

un pacçlâs spârnos.Es skrçju lîdzi baltajam putnam,neizlaizdams. viòu no acîm un nedomâdams,kurp tas mani aizvedîs.Baltais putns mani aizvedapie tevis…

86

* * *

cîruïi pirmieatnes pavasari bettu laimi atnes

* * *

pie mana logakâds tumsâ klauvç klusi…vai mîlestîba?

* * *

nebojâ acismâcies redzçt ar sirdiman teica tumsa

* * *

zem sniega mostasbaltas sniegpulkstenîtesnâk pavasaris

87

* * *

lija lietusun uzplauka varavîksnejûrâ kâ puíe

* * *

pie manâm durvîmmîòâjas pavasarisbet iekðâ nenâk

* * *

divas sveces degsniegotas egles zarâun tavâs acîs

* * *

kâ rasas lâseasara tev no vaigaiekrît man sirdî…

88

* * *

Zila nakts. Un spoþa zvaigznePâri debess jumam krît.Un ðai brîdî kaut ko labuEs tev gribu pasacît.

Mçness iebrien zilâ upç,Pâri dzelmei tiltu ceï.Un mçs ðajâ naktî jûtam,Cik lîdz zvaigznçm îss ir ceïð.

Zila nakts. Un ðajâ stundâLiegi lakstîgala dzied,Bet kâ pasakâ visapkârtBaltas ievas rûgti zied.

Aizies nakts, bet paliks laime.Rîts mums pâri gaismu lies,Un uz mûþu tad mûs abusSaule zelta stariem sies.

Krasti ðûpo upi zilu,Tajâ zila zvaigzne spîd.Un ðai brîdî kaut ko labuEs tev gribu pasacît…

89

ELÎNA MIERKALNE

Laikam taèu mûs veido tas, ko mîlam?… Ja tâ,tad mani veido: Dievs. Draugi. Draudze. Mûzika.Kaíi. Zila krâsa. Imants Ziedonis. Imants Kalniòð.Çriks Marija Remarks. Þurnâlistika. Martinelli.Dzeja. Karstas vasaras. Tumði sarkanas rozes.Dzîvi taureòi. Rundâles pils. Maigums (un te esnedomâju tos garðîgos zefîrus!). Igo balss. Zilasdebesis. Cilvçki, kuri prot klausîties un sadzirdçt,un… vçl daudz kas cits. Visu jau tâpat nenosaukt…

* * *

man kaut kas ir uz sirdsman tev tas jâpasakavarbûtbet varbût nç

man kaut kas ir zem sirdstas aug un varçtu dzimtvarbûtbet varbût nç

tu noskûpsti manu pieriman kaut kas ir tieði sirdînçbet varbût — jâ

90

* * *

Mçs esam kâ pumpurs trausls.Mûs nedrîkst pasaulç laist.Ja pieskarsies netîras rokas,Viss starp mums var gaist.

Mçs esam kâ pumpurs trausls.Un Dievu palîgâ sauksim.Ja pieskarsies mums pirms laika,Mçs nekad neatplauksim.

Mçs esam kâ pumpurs trausls.Mçs uzziedçsim tûlît.Tad, kad mçs kïûsim par ziedu,Nevienam mûs nesamît.

* * *

Ietrîcas kaut kas kreisajâ pusç —Tur, kur slçpjas sirds.Ietrîcas. Nevar to noslçpt.Acis pârâk mirdz.

Labi, ka nevar noslçpt.Zini, kas sirdî mît?To nevar redzçt, bet nedrîkstSev atïaut to nepazît.

Ietrîcas kaut kas kreisajâ pusç.Ietrîcas. Acis mirdz.Ir nomodâ mîlestîbaTajâ pusç, kur sirds.

91

* * *

vçl mirklis, tad redzçðu tevi…vai atkal mîlu? ne jausmas!vai atkal maldos? es gaidukâ krçsla uz rîta ausmu.

es gaidu, kad Dievs man atïausmîlçt un just, ka mîli.ja neatïaus, es atkal bûðuno galotnes krîtoða zîle,

kas kritiena baidâs, jo nezin,ka KRIST tas pats LIDOT ir.kas nezin un nesaprot arî,ka NOKRIST — tas vçl nav MIRT.

vçl mirklis, tad redzçðu tevi…mulsîðu, smaidîðu, degðu.cerçðu. nesapratîðu.bçdâðos. lîksmoðu. bçgðu.

92

* * *

kâ naktstauriòð pret spuldzies pret tevi sitoscenðos uguni aizsniegtlauþu spârnus bez mitas

savâdâk nevarupilna ar tevi lîdz malâmvienîgâ izeja irsadegt tevî lîdz galam

kâ neprâta idejas pâròemtspaðnâvnieks teroristsnaktstauriòð lido pret spuldzinestâsies nenosists

* * *

pastiepjos pretî debesîmðodien skûpstîðu lietutu esi pârâk tâlulai pie tevis ietu

debesis tuvâk irgribas tâm pretî lçktno tava tâluma klusâskaïâ tuvumâ bçgt

visapkârt sveðiniekilido mîl un krâpjmanas ilgas pçc tevislûgðanâs debesîs kâpj

93

ILONA MIEZÎTE

Mani visu mûþu ir nodarbinâjuði atbilþumeklçjumi uz bûtiskâkajiem cilvçka esîbasjautâjumiem. Gribçtos izprast likumsakarîbas, pçckurâm uzbûvçta ðî pasaule, saredzçt to cçloòus,jçgu un bûtîbu. Taèu nav izdevies atrast uz saviemjautâjumiem harmoniskas atbildes. Bet tas jau irprocess mûþa garumâ — citam vieglâks, citamgrûtâks. Varbût vçlos pârâk daudz. Savusmeklçjumus reizçm esmu izteikusi dzejoïos.

Bez garîgiem jautâjumiem un literatûras manâdzîvç lielu vietu ieòem mûzika. Un man patîk mansdarbs muzejâ.

* * *

Kâ dzçrvenes spîgo zem prieþu zariem,Tâ manâ tumsâ spîd prieks.

Es pa nakti tâs salasu kopâUn saveru dzçrveòu krelles,Ko aplikt ap kaklu.

Tâ gaiðâkas acis.

* * *

Mçs lûgðanâ acisceïam uz augðu,it kâ Dievs bûtu pie griestiem.

Varbût tâpçcgriesti tik balti?

94

* * *

No sava miera tu iziesiUn ieiesi citâ mierâ —Kâ zeme iziet no zâles mieraUn ieiet sniega mierâ.

No sava nemiera izejot,Tu ieiesi citâ nemierâ —Kâ vçjð no putekðòu nemiera izietUn ieiet puteòu nemierâ.

No savâm bailçm tu iziesiUn ieiesi citâs bailçs —Kâ puíe iziet no pumpura bailçmUn ieiet stublâja bailçs.

* * *

Tik silta tumsaTavâs lûpâs klusç,Kâ piebriedusi plûmeKlusç koka zarâ,Pirms krît.

Drîz mute vçrsiesApaïus un siltus(Kâ tumða plûme)

VârdusPasacît.

95

* * *

Vai pasaule manî sevi izzied,vai es sevi izziedu pasaulei?

Es nesaprotu.

Sâpîgi sveloðos èemurosindes pilieni spîguïo.

MILZIS TUR ZEMI

Pasaule guï man uz krûtîm un sâpKâ milzîgs, kâ asiòains suns.Tâs sâpes ir bluíi, tâs sâpes ir puíes,Tâs sâpes ir maldugunis.

Tâs sâpes pa manâm asinîm plûstKâ strauti, kâ tçrces, kâ upes.Tâs neizsîks, kamçr tas milzîgais sunsÍepâm uz sirds man tupçs.

Es sajutîðu vçl i pçc tamTos nagus, tos nagus sev sirdî.Bet raspodiòð ðorît muðiòu mazuAr manâm asarâm dzirdî.

Reiz smagums ðis krûtis man ielauzîsUn gâzîsies atvarâ lejâ;Es palîdzçt nevaru pasaulei,Vien raudu. Tâ muðiòa dejo.

96

LÎGA NAGLE

…Mazliet Talsu vçja, mazâk pilsçtniecesdvesmas, — daudz vairâk un pâri pârçm manîdzîvo kurzemnieka elpas un lauku miers.

Manas mâjas ir putna lidojuma attâlumâ nojebkuras vietas ðai pasaulç.

Mana skola ir ikdienas ritms un bçrna nemieradzîtais atklâjçja gars.

Es vçl augu uz augðu.

* * *

Tur aiziet mana pulksteòa râdîtâjspâri ciparnîcas vienkârðiem skaitïiem,it kâ kâds ar pirkstu bakstîtu:tu nerâtne, tu nerâtne…un nevis lçni, apnicîgi, bet ritmâ,tâ uzstâjîgi:tev nav laika, tev nav laika…tur aiziet mani sirdspukstikâ lietus lâses pa jumtu grabot,bet es dîki zem ðî jumta gaidu,kad beidzot beigsies ðîs lîtavas.cik naivi cerçt, ka izdzîvoðupçc divpadsmit skaitïiem, pçc divpadsmitiem.te nu es esmu —kad lietus mâkoòi izklîst,saprotu, ka pati biju ðis lietus,un pirmajos saules staros —manis vairs nav…sirds vienkârði neiztur, kad nezin,kas tâ patiesîbâ ir.

97

* * *

Nelidot —Tas ir apstâties

Pulkstenis kurð neietNeïaus aizlidot dzçrvçmRudens…Ziema…Nelidot — tad nebûs kamPavasarî atgriezties mâjâs

Nelidot —Tas ir kâ krist

Pakrist un nepaceltSkatienu debesîsRâpot un nesaprast…Varbût nerâpot?Var arî citâdi pârvietoties?…

Nelidot —Tas ir neredzçt

Aklumâ krist zemMâkoòu gubâm…

Bet sapòot — tas ir lidotTur kur sauleAiz mâkoòu pïavâm var izdzîvot

98

* * *

vai putni lûdz Dievu?es nezinu

bet mâte bieþi gâja pie kïavaslai smagums caur raupjo mizuizaugtu lapâs un tad no lapâmputni tâs uzlasîtu un aiznestudebesîs

un arî baznîcâ… jâ vecâmammalûdza baznîcâ lai ticîbadzidri saknçtu lîdz paðâmdebesîm

un es rîtos sveicinâju sauliun pateicos par dienu

laiku dzîvîbaies lûdzos gaismai un cerçjuka lûgðanas mirdzçsdebesîs

vai putni lûdz Dievu?es nezinu

bet tieði putni uz spârniemizauklç cerîbasun tas ir daudz jo viss kopâ irdebesis

99

* * *

Es atveru acis reizç ar sauliun savâ zemç iededzu gaismu —izplaukst manas domas kâ ziedi,izaug sapòi kâ vîtoli, bçrzi…Un tâ ik rîtus es ienâku baltasavâ zemç no tumsas, no nakts,un, atverot plakstus atkal no jauna,es pati savu pasauli radu.Es aizveru acis reizç ar dienu,un dvçsele baltâ sadeg ziedos(vai man tâ ir þçl? kâdçï gan? kâpçc?),es atvçrðu acis un savâ zemçik rîtus iedegðu saules gaismu…Tâ sadegt un atkal piedzimt no jauna,tâ radît sevi un pasauli savu,tâ dzîvot dzîvi no sâkta gala…

Un, kamçr vien vçlme un cerîbakâ zili putni man debesis tur,es savu zemi

atverot acisreizç ar sauli iedegðu dzîvei…

100

* * *

Cik soïu lîdz manai bçrnîbai?Vai skaitît tos lîdz vecâ vîtola sirdij,Vai varbût lîdz akas trîcoðai vindai?…Viens, divi, trîs — lîdz âbelçm sirmâm,Vçl tâlâk — lîdz dârzam?Soïi uz bçrnîbu… Rudens melnajos vakaros

vçja pirksti logos…Es atceros: bailes, tumsa, aizvçrti plaksti,Un es — auða — skaitu soïus: viens, divi…Mçmâ klusumâ skaitu klikðíus.Kur? Logâ… Tur kaktâ… visur…Cik soïu lîdz manai bçrnîbai, kas virmo…

gail…uzplaiksnî…

Tik daudz mirkïu —kaut kur tepat,ar katriem vçja skûpstiem logâ…

101

* * *

Tâ kâ sapnî:Balti gulbji laiþas debesîsUn vçja ratos manas domas ved —Balti mâkoòi,Balti mâkoòi,Mâkoòi…

Tâ kâ sapnî:Zvaigznes ðûpuïdziesmu dzied,Un manas cerîbas skan kâ klusums —Bçrna raudas,Bçrna elsas,Asara…

Tâ kâ sapnî:Sapòi kâ lietus pçrles krît,Un es baltâ tçrpâ tâs lasu —Gulbji…Mâkoòi…Bçrni…Raudas

102

INTA POUDÞIUNAS

Esmu Inta. Mans vârds ir daïa no manis.Tulkojumâ no ivrita tas nozîmç «neskartâ».Tomçr reizçm man ðíiet, ka es, ejot pa pasauli,aizíeros aiz visiem stûriem un apdauzos pievisiem akmeòiem. Mani skar saule debesîs, ceïðun ceïmallapîtes grâvmalâ, garâm lidojoði putniun pretim nâkoði cilvçki. Ðajâ pasaulç tik daudzkas mani skar un es skaru pasauli, kad manîdzimst mîlestîba.

Ja manî arî ir kas neskarts, tad tas ir prieks,ko es sevî jûtu kopð piedzimðanas, un ar katrugadu skaidrâk manî skanoðâ atziòa: «Katraimanai mîlestîbai ir savs laiks. Un tikai laiksnosaka manas robeþas.»

Es pazîstu laika Kungu, kas caur savuMîlestîbu ïauj man apzinâties manu vietu ðajâpasaulç.

* * *

Gaiss smarþo pçc krîtoðâm lapâmun vçl kaut kâ aizejoða

Tavi vârdi kâ dzçrves sametas kâðosun lido no manis prom

Man nepietiek siltumanoturçt tevi

103

* * *

Stâv gaisspçc saulrietatâ it kâtajâ bûtu izðíîdis prieks

Elpojas brîviun spçksceïas uz augðutâ it kâman ðajâ dzîvç visa ir gana

Saulrieta krâsasnolîstpâr manitâ it kârît no rîtasaule ausîs no manis

104

* * *

dzîvîba pârpludopasaulizaïa

uzsitotsudraba suòburkðíu ðïakatas

zeltîtas gundegu dzirkstis unvîgrieþu putas pa grâvmalâm

upegrieþ atvarâ virpuliuzvirmospâru un tauriòu spiets

ðalkaskâ vilnis pârtik tikko vârpot

sâkuðu druvudebesispçcrietâzaïganu atblâzmu rotâunzvaigznes pa naktîmgar tumðzaïâm eglçmrit rasâ

espârvçrðosziedoðâ smilgâlai Dievs mani

glâsta un ðûpo

105

* * *

saule caurzeltî migluvieglu kâ sievietes sapòipçcausmas mirklî unizklaidus plûstoðu gluþi kâmati pa spilvenu vidû starpelpas un sirdspukstu ritmu

zâle pârpilna rasassudrabâ balta un smalka kâFaberþç rotas uzmûþîbas palodzes lîdzâs arputekïiem ðîrîta gaismâ unvakardien atstâtiem ziediem

debesis izslîpçts tirkîzsizliekts kâ bezgalîgs kausspâri par dzîvîbu lejâ unskatiens tur augstumos ceïas kâputns lai atgrieztos piepildîtsmîïotâs acîs kâ spogulî vçrties

es esmu dzîva un ðeit

106

* * *

gâjis tik ilgi unapstâjiesatveru acis unsaredzu

maldîjiesklupis un cçlies unpûlçjiespats

sajûtunogurissteidzies un tiecies unkavçjiespats

sadzirdutrauksmainisitas un sitas un

nerimstassirdsnevaru apstâtiesvçl vienu solipa ceïues patsklûpu unDievs

aizsien manaskurpju saites

107

* * *

Pieskaries vieglikâ krîtoða sniegpârslanolaiþas matosun izkûstot pârvçrðaslâsçun nokrîtun pieskaras kaklamtik vçsa un liegaun kairinot ieritstarp krûtîm

Mâci man lçnipirkstgaliem pasniegties pretîaugumam trîsotkâ taurenim vçjâun veroties vaïâkâ ziedam pret sauli

Apturi manija steidzos tev pretîkâ palojot upenes sevi un sevî neskûstoðu snieguun salauztu leduun pagâjuðâ rudenî krituðas lapas

Liec norimtlîdz vissko es zinâju jutu un spçjukâ sâròi sastâjas krastmalas smiltîska upe tek garâmlîdz augums mans piedzimst no jaunaun ïauj sevi glâstam

108

INGA PRIEDE

Nepieíeros ne panâkumiem, ne neveiksmei.Kritikâ ieklausos, taèu turu prâtâ, ka svarîgi, laipati zinu, kas esmu starp notikumiem un lietâmman apkârt.

* * *

esmu ceïâtu tikai iededzini laternaslai sasilda ðo pusnaktilai siseòi nenosalstlai lauvmutîtes tur mutîtes vaïâun brînâskâ mçsdivi trakiepa pasauli skrienam

esmu ceïâ pie tevisgaidi mani tajâs krustcelçskur krustnagliòas smarþo

un lauvmutîtes tur mutîtes vaïâbrînîdamâs

109

* * *

kaut mçs mûþambûtu tâdi —nesaistîtibrîvi no sâpçm

kaut mçsgarâm neaizietuun ik pa brîdim ïautos

no tîras sirdskâ draugi

kaut mçs mûþamspâres lidojumânedzirdami spârniem saskartos

* * *

saule ir norietçjusibet es joprojâm par spîti lietavâmun slâpçmmeklçju ceïu uz mâjâm

110

* * *

es nepiederunekamatspulgs dzîvosavu nekam neizpaustosapni

* * *

tas tikai tâstarp mani un teviciti nedzird ne vârdanejût ne vieglâko elpu

starp mani un teviiezogos klusumâmeklçdamaskumîgus eòìeïusnesu tev râdît sapòus

tas tikai tâlai tu nejustuka es kâ burvju mâksliniecelieku tev pazustun parâdîties

111

MIHAILS RAMUSS

Mihaila Ramusa dzeju var raksturot tâpat kâviòa gleznas — viòa darbi ir filozofiska raksturapârdomas par mûsu dzîves daþâdâm tçmâm,izteiktas spilgtâ krâsu, simbolu un zîmju valodâ.Mâkslâ — gan glezniecîbâ, gan dzejâ, gan mûzikâ— viòð saskata noslçpumainu dzîves izziòas intrigu,dzîves augstâko jçgu un izpausmi.

Mçs klejojam pa ielâm, kurâs skan «avîþniekuklaigas un pletòu sitieni». Mçs virknçjam vârdusdîvainos stâstos un «tiecamies pçc zuduða sapòa».Ja uz zemes valda kaisle, naids un skaudîba, dârdkara un nesaskaòu bungas, — tikai patiesi Dievamun mâkslai uzticîgi kalpi spçj pârveidot haotiskâdzîves oríestra neprâtîgo dârdoòu saskanîgâmelodijâ.

Aina Zariòa

112

ÊÎÌÓ ÏÐÈÍÀÄËÅÆÈÒ ÍÅÁÎ

Æåëåçíîå, ðæàâîå íåáîíàä êðûøàìè, îáèòûìè öèíêîìñëîâíî ãðîáû.Òû ñïðîñèëà:— Êîìó ïðèíàäëåæèò Íåáî?

— Êòî âëàñòåëèí íåáàíàä õóòîðîì, ëèïàìè, ïîëåì?Ìàðøàë, ñóðîâûé è õìóðûé?Ãåðîé èç ñîëîìû è ãëèíû?

Ìîë÷èò Êóêëîâîä, óëûáàÿñü…Ó Êóêëîâîäà ïàëüöûâ ïåðñòíÿõ ñ àãàòàìè, êîëüöàõ.Õîëåíûå, æèðíûå ïàëüöû…

Îêíà íà ñöåíå ïîãàñëè,êàê äðàãîöåííûå êàìíè…Â òåàòðå àáñóðäà — ëèâåíü,êóêëû èç ìÿãêîé ãëèíû…

Çàíàâåñ èç ìåøêîâèíû,íèòè òîíêèå ðâóòñÿ!ßðêèå ôðóêòû — èç âîñêà,íî äåòè ãëîòàþò ñëþíêè!

 êîðîáêå èç ïîä áîòèíîêèãðóøêè õðóïêèå â âàòå…Êàæäàÿ ïàóçà — Îñòðîâ…Ïûëàåò Âîçäóøíûé çàìîê.

113

ÖÅËÎÔÀÍÎÂÛÅ ÃËÀÇÀ

Ëèñòüÿ æóõëûå â Êîëîäöå. Ãàðü.Ïî-íàä ïîëåì ãîðèò òðàâà…Êòî-òî â ìàñêå, èç çà êóëèñ,âûíåñ ìíå ñâîé íî÷íîé ïðèãîâîð.

Ýòî êóêëà êðè÷èò â òåìíîòå?Öåëîôàí áåçæàëîñòíûõ ãëàç…Òîëüêî òåíè, — íå âèäíî ëèö,â ýòîì äîìå íèêòî íå æèâåò.

Äëÿ íåãî íàøà Îñåíü — èãðà,äëÿ íåãî ÷òî âîäà, ÷òî âèíî,à ñòèõè ýòî áðåä, ñëîâà,áåñïîëåçíàÿ òðàòà ñëîâ.

Äëÿ íåãî æèçíü — ñòàëüíàÿ íèòü,íåò íè ïðîøëîãî, íè ëþáâè,à ñåìüÿ ýòî ñåðûé êîñÿêäèêèõ óòîê, êðîâàâûé íåðâ.

Âûøèò àëûé öâåòîê íà ïëàòêå,è ãîðèò îò áîëè ëèöî…Óäàëûå õðàíèòåëè òàèíðàññòàâëÿþò íà ïòèö ñèëêè.

114

ÑÅÐÛÅ ÆÓÐÀÂËÈ

Ïðîêàòèëñÿ îãíåííûé âàëÏî ðæàâîé, ñóõîé òðàâå, —Ãèáåëüíûé êàðíàâàëÇàêðóæèëî âîðîíüå íà çåìëå.

— Ãðûçëè ãóñåíèö, ðàíåíûõ ïòàõÂûáèðàëè êîãî ïîæèðíåé…Æåëåçíîé ïåòëåé íåäåëüÇàõëåñòíóë õóòîðà ñòðàõ.

Âåòåð ñåâåðíûé ïëàìÿ ðàçäóëÈ, îò áîëè îñàòàíåâ,Ïîëûõàëè â êðàñíîì àäóÒûñÿ÷è þíûõ äåðåâ.

Íåáî ãàðüþ çàâîëîêëî, îáìåëåëà ðåêà,È äóáû, óñâîèâ óðîê,Îò èñïóãà ñæàëèñü â êîìîê,ßðêî-êðàñíûå. Íà âåêà…

Íî âäðóã ãðÿíóë âåñåííèé ãðîìÈ çåìëÿ, óëûáàÿñü, ðàñêðûëàñüÑëîâíî äâåðü â ìàòåðèíñêèé äîìÈ âçîðâàëñÿ âåñåëûé ëèâåíü,

Ñìûâ êîðè÷íåâûé ïåïåë ñ çåìëè…È, çàáûâ ïðî àäñêîå ïëàìÿ,Êîñÿêîì ïðîëåòåëè íàä íàìèÑåðûå æóðàâëè…

115

ÑÒÀÐÛÉ ÖÈÐÊ

Ãðèì òå÷åò ïî ëèöó, êàê òîëïàÏî õîëîäíûì è ãðÿçíûì áóëüâàðàì. ñòàðîì öèðêå îïÿòü ñíåãîïàäÈ ìåòåëè ãóëÿþò ïî çàëó.

 èìïåðàòîðñêîì öèðêå òåìíîÈ â ýêñòàçàõ íî÷íûõ îòêðîâåíèéÆàëêèé êëîóí ñ áóìàæíîé òðóáîéÑïèò, ïîääàòûé, íà ãðÿçíîé àðåíå.

Áðåäèò ñëîí î Êàëüêóòòå ðîäíîéÖèðêîâîé, áåçâîçäóøíîé ïå÷àëè,À ïîä êóïîëîì àíãåë íî÷íîéÍàñ çîâåò â íåèçâåñòíûå äàëè.

Íà âåðåâî÷êå ãîðîä âèñèòÈ ïî ëóæàì ïóñêàåò íåëåïîÑâîèõ ñíîâ çîëîòûõ êàðàâåëëû,Êàê ìàëü÷èøêà, î ïðîøëîì ãðóñòèò.

116

 ßÑÍÎÌ ÍÅÁÅ ÇÂÅÇÄÛ…

/Àñïàçèÿ — ïåðåâîä Ì. Ðàìóñà/

 ÿñíîì íåáå çâåçäûÌåñÿö ñîáûðàë,Âäðóã íåãðîìêèé ãîëîñÊ íèì ìåíÿ ïîçâàë:

«Ìèëàÿ, ïîåäåì,Ïîçàáóäü ïå÷àëü. ëîäî÷êå ðóñàëêè ãîëóáóþ äàëü,

 ëîäî÷êå ñåðåáðÿíîéÌîæíî îòäîõíóòü— Àóñåêëèñ è çâåçäûÍàì óêàæóò ïóòü!»

«Óïëûâåì, íå áîéñÿ,»— Ãðóñòíûé ãîëîñ çâàë —«Â êðàé, ãäå Äî÷êó ÑîëíöàÌåñÿö îáíèìàë,

Ãäå çâåçäà ñ çâåçäîþÒèõî ãîâîðèò,Ãäå áîëüíûå äóøèÍî÷ü ñîåäèíèò.

Ñâåò íåóãàñèìûéËüåòñÿ íàä ñòðàíîé…Êàê òóìàí ðàñòàåòÒàì çåìíàÿ áîëü.»

117

×ÓÄÀÊ

/Ýä. Ôðåéìàíèñ — ïåðåâîä Ì. Ðàìóñà/

Îí âåëåíêè â óãîë çàáðîñèë,Óøàíêó ïîâåñèë íà ãâîçäèê,Ñíÿë âÿçàíûé øàðô è îâ÷èíó,Ðàçâåë êîñòåðîê çà îâèíîì.

Êèäàë â íåãî âåòêè ñûðûå,×òîá ñòàëî òåïëåé â ýòîì ìèðå.×òîá ëåòî ñêîðåå íàñòàëî,Ëåäÿøêè ê ãðóäè ïðèæèìàë îí.

 êîñòåð ñâîé ÷óäàê ñâÿòî âåðèëÈ, âñòàâ ïåðåä íèì íà êîëåíè,Óêðûë åãî òóñêëîå ïëàìÿÎò çèìíåãî âåòðà ðóêàìè.

È äèâíîå ÷óäî ñâåðøèëîñü!Äåðåâüÿ â ñàäó ðàñïóñòèëèñü,Ëåòÿò æóðàâëèíûå ñòàèÈ ëåä âåêîâå÷íûé ðàñòàÿë.

Ïðèðîäà ïðîñíóëàñü, âîñêðåñëàÈ ëüþòñÿ íàä õóòîðîì ïåñíè,À ÿðêèå ãðîçäüÿ ðÿáèíûÃîðÿò, êàê íà ñîëíöå ðóáèíû.

118

BIRUTA RATNIECE

Vârdi… Ko cenðamies ar tiem pateikt: uzslavçt?pelt? augðâ celt vai zemç velt? saudzçt? ievainot?darît labu vai ïaunu?… Ko vçlamies sasniegt?

Vârdi ir Dieva doti ieroèi, kurus lietojam ikdienas un katru brîdi.

* * *

ietîtiesgrçkâ kâ miglâun muïíîgi domât —vçja nebûs

iebâzt galvu smiltîskâ strausamun ticçt —esmu pasargâts

izlikties —viss kârtîbâkad sirds kliedzpalîgâ

119

* * *

klusums pastaigâjascaur logu tumsâ vasarasun tâlâk ietapsçstas uz gultas malasskatâs man acîsun tâlâk ietpa gaiteni aizsoïopa kâpnçm kâpj lejâun tâlâkiziet uz ielaskur bâlas lampas degun vçl tâlâk iet…klusums pastaigâjas

* * *

mûsu solîjumidâsnipâr lûpâmkâ ziepju burbuïiviegli paceïas gaisâun saplîst

120

* * *

es zinusaule (manî) ir ienâkusiatpakaï tâ vairs nespçj kristtik vienaugstâk debesîs kâptes zinurîts (manî) tikko sâciespilns putnu èalâmun vçltâlâk ritçs

* * *

ðî ir naktskurâ prâts dejo dejasun uzlûdz arî maniuz tangobet es nemâkuðo dejuun kâpju prâtamuz kâjâm…

121

* * *

tik cieði kâ koksdziïi dziïi saknes zemç vîtka pat skaidrâ vçjâneatraut no ðîs zemes —tikai zarus aplauzîs

tik cieði kâ zâlepieglaust vaigu zemeiun nenosalt skaudrâ ziemâbet pacietîgi gaidîtkad saule kaisîs starus

tik cieði kâ kokstik cieði kâ zâlepalîdzi DievsLatvijai pastâvçt

122

INA STRAZDIÒA

Ir vietas, lietas un cilvçki, kas uzrunâvisskaidrâk, bez ceremonijâm. Parîze ir viena notâm, viens no maniem mîïâkajiem tematiem.Parîze koíetç, ievaino un smîdina, un nekadneatstâj vienaldzîgu. Izcila aktrise!

Es zinu, ka jûsma par Parîzi var izklausîtiesarî lçti, bet man ir laimçjies tur bût daudzkârt unsatikt cilvçkus, kuri tur dzîvo un redz visuikdieniðíi. Kuri mostas ar skatu uz Luvru un parto vairs nebrînâs, kuri pazîst iekðpagalmus, îsâkoceïu pâr Sçnu un kuriem ir sveða tâ tûristujûsma, kuri sper kâju Parîzç laiku pa laikam.

Bet arî ðajâ ikdieniðíumâ ir apbrînojamsðarms, un tas manî rada daþâdas izjûtas. Es tâspierakstu, lai atcerçtos, domâtu un salîdzinâtu arto, ko piedzîvoju, esot citâs savâsneatkârtojamajâs lietâs, vietâs un cilvçkos.

123

* * *

Manas ielas galâ sânu izstiepis —Eifeïa Tornis.

Domâju — cik banâli un … skaisti reizç!Naktî tam ir dþeza dîvas kleita —uz auguma un visa spîguïos.Pierç iedûries stars —graiza debesis abpus Sçnai.Parîzes dzçrâjiem — tad ta nu brînumi,tâdi eifeïi katru mîïu brîdi aizlîgo garâm.Viesnîcnieks rçns kâ noguris laulenispiedâvâ nopirkt Eifeïa kartîti:— Divi eiro, kundze, par to, kas naktî,otri divi, ja vçlaties dienâ.— Man lûdzu tâdu, kurð ap èetriem no rîta. Nav?Mesjç, kas tâ par izvçli!Viesnîcnieks smaida un kustina lûpas.Skaïi jau nesaka, bet zinu, ko domâ.Eifeïa sâns, vilks viòu râvis,kâ nenodzçsta cigarete kairina acis.Stâvu pa gabalu — pa gabalu skaistâk.Rît es ðai ielai metîðu lîkumu…

124

* * *

Galdiòð visu laiku kustas, turpu, ðurpu, ðurpu, turpu,turpu, ðurpu, ðurpu, turpu… Diskrçti pieturu ar kâju. Cikilgi, tirpst taèu…Bûtu manas lauku mâjas, atbalstîtu ar akmeni un liktosmierâ.Vîns ir vçss, es solîjos gavçt. «Te ir Parîze, un kâ Tu bezvîna?» — tâ nav pavçle, tas ir bauslis. Aizsûtu lûpukaktiòu smaidu viesmîlim. Pretî atlido sirds, roka unvismaz 30 gadu laimîgâ laulîbâ. Nikolâ smçíç, un pârâkdaudz, manuprât. Dûmi ietin viòa pirkstus dîvainosgredzenos. «Tu iesâki stâstît par Parîzi svçtdienâs.» «Jâ,te atdzimst parki, parki un cilvçki. Cilvçki kâ parki, platiun apcerîgi. Lielie — rokas krustâm uz muguras, sîkie —katrs pa saldçjumam. Un visi parkos, kâ sçnes pçc lietus.Pilsçta runâ citu valodu, bûtîbâ saèukstas pati ar sevi.Pirmdien klaigâs atkal, atkal un atkal. Balss saitesjâatpûtina, un tâs ir svçtdienas.»Galdiòð sakustas, es atlaiþu kâju. «Viesmîl, rçíinu!»Berete, mçtelis, cimdi, berete… Pie blakus galdiòapârîtim ieildzis skûpsts.Ir svçtdiena, lîst un parkos dîgst cilvçki — Parîzes sçnesSçnas krastos.

125

* * *

Pâri Foumier laukumam nâk bronzas pçcpusdiena.Sçþam pie plastmasas galdiòa vienîgâ koka paçnâ. Uzzaïâs, noskrâpçtâs virsmas blakus divâm tukðâm tekilasglâzîtçm izbçrta dzeramnauda un pamesta avîze. Citronupusîtes aiz baltâ, norasojuðâ stikla izskatâs kâ dividzelteni aizvçrti plaksti.Fransuâza nâk melnâ priekðautâ un ar íînieðu irbuliaizspraustâ copç. Viòa tikko ir izsmçíçjusi cigareti untagad izteiksmîgi nokâsçjas pâr plecu. «Es klausos!»Nikolâ kâ vienmçr dzer anîsa Moresque (man jau nosmakas metas nelabi), bet man tiek «Kir Royal» —ðampanietis ar liíieri aukstâ glâzç.Pie blakus galdiòa kûp cigaretes, un divi aprunâ treðo.Pretçjâ mâjâ logos þâvçjas veïa, un íînieðu bçrneïi pâripalodzei no treðâ stâva met drupaèas baloþiem.Fransuâzai ir piía melni mati, un ar katru dienu viòasdekoltç kïûst dziïâki.Nikolâ ðeit nâk katru dienu, pat tad, kad ir negaiss.«Nemainîgs skaistums,» viòð saka un precîzi pa minûteiuzmin, kad divus kvartâlus tâlâk Svçtâ Martina kanâlâieslîd barþa. Putni kâpj peïíçs. Varbût bûs lietus?Parîzes lietus… Novelku kurpes, es arî pie putniem…

126

* * *

Kuìi, kas nepietur ostâ,nepârved zeltu.Tie nepârved maizi un vînu,ne stâstus par horizontu.Tâdus kuìus viegli apdzenno koka izgrebtas laivasun saðûpo zivju gâròu elpa.Tâdiem kuìiem nav enkura,un to kapteiòi nepazîst karti.Bet vakaros ðie kuìi sastâjas vienâdâs rindâskâ tâlas pilsçtas ûdenîun paslepus aizpeld gar logiem,dudinot zilas taures.Tie ielenc durvis un lieveòusun ieslîd pa vçdlodziòiem,un vienâdi droði ieòem vislepnâkos namus.No rîta tu atjçdzies kuìî bez mçría un horizonta,un esi kapteinis, kurð nepazîst karti.Tas tikai tâpçc,Ka neïâvi kâdreizMûsu koka laiviòâmSkrieties.

127

* * *

Es nekad neticçju, ka cilvçkâ var tik smagi snigt.Pârslas tik cietas, ka dvçsele vienos caurumos.Es nekad neticçju, ka vismazâkie nokriðòicilvçkâ var radît tâdus plûdus,ka pîðïos sagrûst viòa

ilgi un laimîgi celtie tiltiun pilsçtas.

Es nekad neticçju, ka cilvçks var tik ïoti apjukt,ka nepazîst vairs pats savu galveno ielu unprieka un nodomu bulvârus.Ka pats sev var kïût par vienu vienîgu

krustojumubez zaïâs gaismas.Bet es nekad neticçjuka tâdâ cilvçkâ var iezagties pïavaun bites iekârtot stropu.Un ka pçkðòi tâds cilvçks var saprastcik labi, ka mûsosmainâs gadalaiki.

128

DINA VEINBERGA

Lidojuma sajûtas, bailes no piezemçðanâs, noikdienas rutînas, kas saçd kâ rûsa, dzîvoðanaiedomu pasaulç, kaut kâ idealizçðana, paceïotneticamos augstumos un mçìinot noturçt, bailes nojebkâdas atkarîbas, kalni un bezgala dziïas gravas— tâda ir mana pasaule, tâda esmu es. Darbavieta? — laiks, kurð man atvçlçts.

Patîk sareþìît vienkârðo, skriet pret vçju ar savutaisnîbas kuli padusç, un neskopojoties bârstît tâssaturu.

Patîk bût vienai. Necieðu pûïus, skaïas izrîcîbasun svçtkus, svinamus tikai tâpçc vien, ka kalendârâ.Un kas vispâr ir – svinçt? Arî dzîvi var svinçt. Maznovçrtçjam, ka lielâkie no svçtkiem ir tas, ka esamðajâ pasaulç un ðajâ dzîvç…

* * *

Satiksimies uz mçness tiltakamçr vçl vasara zaïasatiksimies un svinçsim mirklipçc tam palaiþot vaïâAizmirsîsim ðobrîd par prâtupalaidîsim to vçjâvisa pasaule mums pie kâjâmdejo dejo un dejoBrîtiòu piestâj stirna þiglapadzerties rasu siltupilni kausiòi salda grçkapilna pïava ar migluSatiksimies uz mçness tiltabaidîdamies no çnâmpasaule ap mums sargâdamapâri klâs plaukstas… lçnâm

129

* * *

Vajag pierunât rîtu —abi kopâ to varamtikai tu vari redzçtkâ es tev paskatos garâmLaimei ir smagi soïiizbirst un salûzt smieklikâjâm stiegot es brienurikðiem uz vakardienuKrîtot lejâ pa straumiaugðup peld tavi smaidiizdziestot nenotveramspaliek mirklis ko gaidiGars pârvçrties putna elpâiekrist steidz nekuriençtukðumâ veldzçdams slâpessavu nomodu meklçSprostâ neiemânîtivâlodzes saucieni klejonâc ar mani pret rîtuzirnekïa tîmeklî dejot

130

* * *

Vçjð nakti sarausta stçrbelçsun aizmet pa koku galiemuz lieveòa klusi klusîtiòâm nosçstas rîtsno plaukstâm tam mçness dzerpusaizmiguðas skumjassteidz miglas asaru ausmas stars noskûpstît

rîts pieskaras maigi tik maigikâ dûna no spârnaun bail pat no domaska varçtu notraukt kâds to

no pirkstu galiem pil nakts karstâm lâsçm…es baidos —

par sevipar tevipar mirkli ðo dieviðío

131

* * *

Sazied mâkoòi smarþo vçjimilzu kokteilis — smarþîga tçja…Gaiss tik piestrâvots vasaras priekaarî es ðajâ virpulî tiekuPametu gaisâ dzîvotpriekune jau ðíipsniòu — veselu sieku!Saòemu pretî tikpat cik darujâ es priecâjosjâ es varuSazied mâkoòi smarþo vçjisalej vasara spçka tçjuVarens kokteilis glâzç manâ —viss vienâ milzîgâ dzîvoðanâ

viss tik uz labu

* * *

Rîts nedrîkst mûs pârsteigtnevienâ vietâ nekurrîts izposta toko nakts savâ burvîbâ tur

Mçs esam kopâ daudz bieþâknekâ tev liekasjo cilvçki taèu ik sekundidomâs tiekas

132

* * *

nejauðîbu vispâr navir tikai vienas vienîgas jauðîbasvar tikai prâtotkas visu nolemto rakstaneredzamiun ceïmalâs sasprauþmazas maziòas ceïazîmîteskas izmisuma brîþos liek satiktpareizo cilvçkuun ieliek viòam pareizos vârdus mutçkurus pasacît tev

nejauðîbu nav vispârir tikai kâda liela patiesîbaneizzinâma neapjauðamakas kâ gliemezis raujas atpakaï èaulâja to grib izpçtît ziòkâri pirksti

nevajag prasît pçc atbildçmvienkârðiatstât tâs Kâda rokâspaïaujotiesuz zîmîtçm neredzamâmbet nepârprotamu tekstu —un païaujoties uz cilvçku:vienkârðu gâjçju nâcçjustipruma vârdiem azotç

nejauðîbu vienkârði nav —kâds kaut kur nomodâ stâv

133

VIJA VENTA

Esmu cilvçks, kurð tic visam labajam un tam, kadzîve ir unikâla dâvana.

Paglâbties no iegrimðanas ikdienas straumç manpalîdz èetras lietas: mîïð smaids, silts pieskâriens,labs vârds un skaists mirklis. Reizçm ðâdu mirkïusajûtas es uzlieku uz papîra; patiesîbâ dzîve pilnaar brînumainiem mirkïiem, es vienîgi cenðos tosnepalaist nebûtîbâ nepamanîtus.

* * *

Dzîvot tâ — pavisam brîvi.Izraudât sâpes un dusmas izkliegt.Elpot ar pilnu krûti dzîvi,Neslçpt prieku, pateikt, ka mîli,Dziïi izdzîvot katru brîdi.Ja arî tâ varçtu…Vai tad mçs esam patiesi? —Mçs tikai spçlçjam dzîvi…

* * *

Es esmu tukðs trauks.Ne tâpçc, ka man nav, ko dot.Es esmu tukðs trauks,Lai tajâ var akmeòus sviest.Vîna jau tâ ir daudz —Pat pârâk un par saldu…Bet — lai jau pasaulei tiek!Es tomçr bûðu tukðs trauks —Arî akmeòiem kaut kur jâpaliek.

134

* * *

Vai manas asaras nav sâïas,Ja arî citi raud?Vai mana sâpe nav sâpîga,Ja arî citiem sâp?Tad kâpçc tâ nemanîtaNebûtîbâ zûd?Es raudu sevî, sakot:Kalnâ augstâk kâp!Un neviens pat nemana,Ka mana diena pelçka…Vien iedomu lietus lâse,Kas dvçseles logâ smej,Uz mirkli apstâsiesUn tâlâk smies.

* * *

Ar diviem nepietiek –Nepietiek ar nakti un dienu.Vajag pelçko, miglaino rîtu,Arî krâðòo, netveramo saulrietu.Nepietiek ar melnu un baltu,Reizçm vajag koði sârtuUn zaïu, brûnu, zilgani bâlu.Nepietiek ar prieku un bçdâm,Neiztikt brîþiem bez dusmâm,Kaisles un dziïâm sçrâm.Ar diviem nepietiek –Ar slikto un labo.Vajag pa kripatai no visa,Lai justu, ka dzîvo!

135

* * *

Pelçki putni debesîs skrienPutu baltos mâkoòos.Pelçkas skumjas dvçselç lien,Manos baltâkajos sapòos.Lîdz maniem baltiem sapòiemTur neatliek vietas…Kur tagad palikt tiem –Maniem cerîbu putniem baltajiem?…Es iedoðu tev tos glabât,No pelçkas miglas pasargât.

* * *

Nespçju bût cita çna,Bet eju blakus, neatstâjot pçdas —Ja vajag.Nespçju neïauties neprâtam,Taèu esmu pelçka —Kad vajag.Nespçju palaist vaïâ mirkli,Tomçr laiþu un gaidu…Ja vajag.…Kâ nespçju paciest ðoJa vajag!

136

ZIEDÎTE ZAÈESTE

Dzîvi uzkatu par spçli, apzinoties, ka var nâktiesarî zaudçt. Zaudçjuma rûgto garðu cenðos aizskalot,priecâjoties par sîkumiem — rasas pilieniem zâlç,ûdens malku tveicîgâ dienâ, çnu spçlçm uznokaitçta asfalta, smaidîgu acu zibðòiemnepazîstama garâmgâjçja sejâ, no sirds padotulabdienu. Novçrtçju katru no daudzajiem dzîvessîkumiem, kuri veido pârsteidzoði spilgtas krâsasdzîves kaleidoskopâ.

Reþisores profesija ïauj man spçlçties ar cilvçkulikteòiem — uz skatuves, protams. Ðî rotaïâðanâsnostiprinâjusi pârliecîbu par savu esîbu starpneatminamo un nezinâmo kâ aizraujoðu ceïu. Cirkaspçle — cik katru reizi uzmetîsi, tik tâlu tiksi…

Dod, Dievs, vieglu roku!…

* * *

Tikai viena smaida man pietrûka,Lai uzðíiltu dienu.Tâ nebija îpaða diena —Un tomçr starp neskaitâmâm citâmTâda tikai viena.No smaida tâ tika ðíiltaUn viesa dzirksteles manî —Tâs visas tâlâk es dâvâju jums.Jûs teicât: tu ðodien kâ apsçsta!…Cik labi ir reizçm apsçstai bût —No smaida apsçstai.

137

* * *

Stâv migla pïavâStâv miglâ govsRiet mâviens balsenç unTesmenî riet piensUn gaida slaucçjuBet varbût teïu gaidaIr nakts tik tumðaNenâk it neviensUn stâvu miglas pïavâGaidot ko man dosTe tumsâ arî esBet kâpçc arîJa esTâ govs

138

* * *

Vakar es apturçju tramvaju.Tas atvçra durvis un es iekâpu aizelsusies.Kâdçï gan tevi es nevaru apturçt,Mans mîïais?Vai tu esi pârpildîts —Ar bijuðâm, esoðâm dienâm,

sajûtâm, trîsâm?Man tevî (vairs) nav vietas?Ak, kâ negribçtos tam ticçt!Es pieòemðu kniepadatas apmçrus —

gribi?Vai tenisa bumbiòas.Tu taèu negribçsi, lai kïûstu par…

melno piparu!Bet arî cukura grauds es nebûðu.Pârâk daudz esmu kususi tavâ priekðâ.Mîïais mans.Nu tad kâ — vai tu ïausi manPalikt lietû?

139

* * *

Es ilgi vçlos no kalna.Kâpçc tur lejâ nebija tavu roku?Vai tieði tai brîdî tâs glâstîjaKlavieru taustiòus,Vai spçlçja uz kâdas ìitâras

smalkajâm stîgâm?Tev patîk gaiða mûzika.Tu nemîli lietas, kas neskan.Es neesmu ne klavieres, ne tamburîns,Arî vijoli manî neviens vçl

nav saklausîjis,Bet varbût es skançðu kâ dûdas —Ja vien atradîsies kâds, kurð mâcçs

man likt skançt?…Aizmet ðo cigareti, Muzikant! —Es tev aizdoðu savas skaòas reibumu!

* * *

Man nepatîk skaïi vârdi.Dievs, kâ man nepatîk skaïi vârdi!…To pârpilnîbâ trûkst elpasUn ticîba zûd.Ticîba cilvçkiem. Vârdiem. Un sev.Es gribu parunât ar jumsBez liekulîbas.Kaut reizçm es gribu bût es. Îsta.Un gaidu to arî no jums.Veltîgi? Varbût.Bet… ja nu ne?…

140

DZIESMA PAR ÂKSTA SIRDI

Kad paiet nakts, bet diena nenâk mani svçtît,Vien pâri zemei pelçks miglas plîvurs krît,Es neskumstu, jo saules zaíçnus prot spçlçtTas mazais Âksts, kas dziïi manâ sirdî mît.

Kad raibais Dzîves vilciens nekursç kâ nâkas,Un dunot aiztrauc garâm manai stacijai,Es pasmaidu, jo manâ ielâ svçtki sâkas,Vien iemirdzas pa klusai âksta asarai.

Kad Dzîves karnevâls sâk riòíot trakâ taktî,Kur pâri visâm maskâm Liekulîba òirdz,Es tveros Teâtrî kâ baltâ Jâòu naktî,Jo tikai tur spçj brîvi pukstçt Âksta sirds.

141

MONIKA ZARIÒA

Dzejas spçks ir vârdi. Varçtu daudz runât parvârdiem, par valodu, par latvieðu (arî citu tautu)valodu, par semantiku, par vârdu spçku un nozîmi(zemtekstiem utt.), par to, ka dzejnieks ar vârdiemir kâ komponists, caur kura darbu un prasmi rodasvai nu ðlâgeris vai simfonija — òemot vçrâ katravârda burtisko, ikdieniðío, tçlisko un emocionâlovçrtîbu skalu.

Ikdieniðíi mçs sarunâjamies, izrunâjamies,atrunâjamies un aprunâjamies — apejamies arvârdiem kâ ar vârîtiem kartupeïiem vai skaliem, arko iekurt plîti, vai miltiem, no kuriem cepampankûkas vai pîrâgus… vârdi, vârdi, vârdi.

Tad gribam savus vârdus iemûþinât grâmatâs,sçjumos un piepildît grâmatu plauktus…

Protams, bez vârdiem neiztikt. Ar vârdiem un aizvârdiem rodas dzeja — vai arî nerodas — piemçruir daudz.

Liekvârdîba gan ir kâ slimîba — pret tovajadzçtu potçties.

Maza skice no manas bçrnîbas: sâkot mâcîtiespamatskolâ, es ïoti nopûlçjos zîmçðanas stundâ, betaugstâkâ atzîme bija «trîs». Es pûlçjos uzzîmçtzirgu. Nesanâca. Vçlâk sapratu: lai uzzîmçtu zirgu,ir nepiecieðamas anatomijas un fizioloìijaszinâðanas, citâdi kroplis vien sanâk.

Iespçjams, ka lîdzîgi ir arî ar vârdiem…P.S. Lai kur arî nebûtu, vçlos palikt Talsu

novada dzejnieku pulkâ.

142

* * *

Kâ dreboðas spâresdomas par rîtdienunedroði lidinâjas

Kâ lai atsaucu tâs —bailîgâs —

Kâ lai mierinuviòu vizçðanu?

Domas kâ dreboðas spâresnedroðu jûtu trauktaslogâ mçness gaismâlidinâjas…

* * *

Ir tâdas vietas virs zemes,kur cilvçks ar savu dvçseliaci pret aci tiekas…

Ir pasaulç tâdas vietas,kaut arî tâlu no mâjâm —bet uz ðîm vietâmir jâiet…

Ir cilvçki tâdi virs zemes,kuru acîs dvçseles tiekas,kuru acis nav cietas —pie tiem arî jâiet…

143

ZIEMA

Es mîlu ziemu —tâ atnes baltu, pûkainu mierukamîna pagaïu priekðâ,un sveèu gaismu, kas trîcliesmu çnâs…

Es mîlu ziemu…

Koði balts ir ziemas kodiens,tas iemidzina rçtas.Pat sirds ir nomierinâta,mirdzoðu lâsteku hipnotizçta.

Tagad esmu atkususikamîna siltajâ elpâ.

Un atstatumsstarp mumssamazinâs.

144

* * *

Vai tas bija cîrulis, vai bezdelîga,ko ganiòð,velnu muïíojot,debesu zilumâ iesvieda?

Cik labi, ka ganiòð ir gudrâks par velnuun putni par akmeòiem augstâk lido!

Kâdçï ganiòu kïûst aizvien mazâk?…

KAD MAGNOLIJAS ZIED

Ja tu neatnâksiarî ðajâ pavasarî,kad magnolijas beigs ziedçt —mans nams un mana dzîve iegrimsdziïâ neatmodinâmâ miegâ,ïaujot jasmîna ziediem saldsçrîgi pârklâtvisu,kâ tajâ pirmâ puteòa naktî:

es un mani jasmîni nespçsim pârdzîvotvçl otru ziemu…

145

* * *

Ko tu stâvi plâna vidûtukðâm rokâm,muti vârstîdams —ne tu esi gulbis uz ledus,ne zivs bez ûdens.

Cilvçks zem gadu birumanedrîkst sagrabçt:gadi ir jânes kâ vainags —ar lepnumu,pieredzi un zinâðanukâ zelta medâli.

Nestâvi plâna vidû,gaisu grâbstîdams,aizbildinâjumus meklçdams,bezspçku vainodams.

Spçks ir katram pçc savas bûtîbas,to nevar iztçrçt,ne izsmelt,ne aizsniegt tâ robeþas.

146

KRIÐJÂNIS ZEÏÌIS

“Dzîvi velta nenoteiktîbas izpçtei. Samçrânenopietns. Vienmçr gatavs paceïot un labi paçst.Visai universâls. Iespçjams, ir neliels talants uzrakstîðanu. Cenðas atrast savu vietu dzîvç. Cervecumâ nebût kaðíîgs. Bieþi aizmidzis. Pagaidâmjauns un bezrûpîgs. Neprecçjies.» — tâ maniraksturo mans poïu draugs Kðistofs Miloðs…

* * *

tâ tikai liekas ka esmuizlijis pa grîdu kâ smarþîgs odekolonstâ tikai liekas ka esmudiktofonâ ierakstîta tuneïa balss lauska

vakarâ varçðu atskaòotvarçðu smarþîgu muti elpot sev virsûlûgties lai nebeidzas mirkïilai 4 sekundes neizslîd caur pirkstiem kâ piloðâ dzîve

* * *

es tagad ticuar salmiòu pilnîgi pietiektagadne ires ticu ka paceïu pildspalvubet tas neko nenozîmçman þçl ka tas sâcies tik agri

147

* * *

kâds jau vienmçr palîdzizvelkpietursametinakad silts tad vieglâktad stâstukâ tâs lietas labâk slçptjo mani meklç kâds roms

kâ detektîvstu íiíinibet man krampis plauðâ no stresaes tâ nemâku dzîvotes tâ nemâku dzîvot

* * *

ir tâda nodarboðanâsbrîvs patîkams laiksspçlç teâtri kad gribiizjautâ kaimiòutas ir ideâlidzîve ir skaistadzîve ir tieða kopija pasei

skaïâ balsî drausmîgitrûkst burtunekad neizdodas ideâli patpârbaudîjis n-reizesnedabûsi miegu atpakaï

148

* * *

vîrieða zîmçjums autobusasçdeklî iegravçtsmandarîna mizâm esot pa kâjâmbez veida smakâm esot kâ brâïiemtuvu acu augstumâlai skatos un lasu ceïmalukas atspîd spogulîun peïíes kâ tâds kodsko nevar uzlauzt

ainava saðíçrç mâjas

* * *

tâ kâ ar acitâ jakatrs kvadrâts ko saskatu tevî ir dzidrspieliekot galvu tuvâk bezgalîgs asumspat ïoti tuvu bezgalîgsman dikti patîk ðitenais skatupunktsun ja vien gaida tad stâstu vçlman ïoti patîk tavs dzidrumstâ grûtibet patîk

pat saelpojies varu atkal to asumu dabûtno jebkuras vietaszvçru

tâ bija

149

SILVIJA ZVEJNIECE

“Es neesmu burve, es tikai mâcos…» — tâ sakadzejniece Dagnija Dreika un tâ saku arî es parsavu dzejas rakstîðanu. Laikam Dievs katram deviskâdu balvu, tikai tâ paðam jâatrod un jâizkopj.Daudzus gadus mana lielâ balva bija dziesma,dziedâju korî un biju laimîga. Dzeja gan bijusi manapavadone visu mûþu, bet tagad tâ atnâk pie manispati, atliek tikai likt to uz papîra… Tâs ir manasapslçptâkâs domas, dvçseles kliedziens, kas lauþasuz âru. Vârdi ir ïoti personîgi, bet pieïauju, ka varbûtmanas domas vajadzîgas un svarîgas vçl kâdam…

Dzîvç augstu vçrtçju draudzîbu un godîgumu. Irïoti svarîgi, ja vari kâdam uzticçties pa îstam unzinât, ka sapratîs un nenodos. Pçc dabas esmucînîtâja – tas ir manas jûras spîts, jo esmu dzimusipie jûras – Upesgrîvâ.

Patîk viss skaistais, un cenðos to radît arî apsevi, kopjot savâ dârzâ visdaþâdâkâs puíes.

Saviem lasîtâjiem novçlu labu veselîbu,dzîvesprieku un Dieva svçtîbu!

* * *

Dzeltenâ pieneòu pïavâieritinâtiesun nedomât ne par ko

ieritinâtiesun murrât kâ lielam runcim —ka viss pieder tikai man…

ne jau daudz:bet ðî pïavaun ðîs izjûtasdzelteni vieglâs…

150

* * *

Pârslas dej.Cik nekaunîgi dej!Kâ lai viòâm iestâstu,Ka dvçsele man smeldz?Pârslas dej.Cik skaisti dej!Cik skaista ir dzîve!

Sniegs dej.Kâ pârslas manas dienas rit,Un neviens jau nezin,Kâ bûs citurît.Sniegs dej.Cik skaisti pârslas krît!Man gribas dzîvotRîtUn aizparît!

* * *

Izmainît sevi sîknaudâ?…Tikai ne to,jo dzîve ir tik îsa,ka nepaspçsi saskaitît,cik latu,cik santîmu…

151

* * *

Man piederçja daudz.Ne tikai kliedziens.Kliedziens nâca vçlâk,Kad vairs nebija nekâ.

Bet varbût vajag,Lai kliedz?Tas tavas dvçselesKliedziens.Varbût sadzirdçs?Varbût sapratîs?

Mans dvçseles kliedziensIt tikai mans,Nevienam citamGar to nav nekâdas daïas.Varbût kliedzArî citi?Kâda man tur daïa?Es kliedzu,Kad man sâp.

152

* * *

Man pieder daudz…Vai varu to apjaust,novçrtçt,

savienotun vît vienâ virknç,kas saista dzîvi arîstenîbu?…

* * *

kad aiziet no teviskas liels,kas bijis un pieradis —tu jûties kâ iztukðots trauks,un nav vairs no kâpasmelt padzerties,jo aizgâjis laikampats trauks…Noskurinies, saòemies,vçl dzîvç daudz kas ir jauks,un trauks jau ir tikai trauks,to piesmelt var un vajag…kad aiziet no teviskas liels,kas bijisun pieradis…

153

DZINTRA ÞURAVSKA

Iesâkumâ bija vârds. Tâ sâkas sakrâlais tekstssvçtajos rakstos. Grûti to pieòemt par patiesîbu, kakaut kas nemateriâls varçtu eksistçt ârpus materiâlâ.Ja nepieòemam to kâ simbolu. Jo vârds ir tas, kurðizsaka visu parâdîbu un lietu bûtîbu un jçgu.

Vai vârds nav arî dzejas pamatelements?Bûvmateriâls, lîdzîgi kâ podniekam tas ir mâls unmûziíim skaòa, nots. Vârdi var saistîtiesneskaitâmâs sakarîbâs un kombinâcijâs. Taèu taspats attiecas arî uz prozu un citiem literârajiemtekstiem. Kas dzeju izceï pârçjo literâro þanru vidû?Neapðaubâmi tas ir ritms, tikpat nepiecieðams kâkomponistam mûzikâ. Ja tas nav ârçjs, saistîts arritmikas pamatelementiem, tad ðim iekðçjamspriegumam, iekðçjam ritmam tomçr ir jâbût.

Mçs varam saistît vârdus visneiedomâjamâkajâskombinâcijâs. Varam vibrçt uz vienas skaòas kâ uzvijoles vienas stîgas. Tomçr ðai vibrâcijai uniekðçjam spriegumam ir jâbût. Ja nespçsim vibrçtsevî, tad teksts nevibrçs lîdz lasîtâjam un klausîtâjam.

Dzeja — tâ ir nolemtîba. Tas ir kâ minams unmûþam lîdz galam neatminams noslçpums, kaskatram atklâjas no jauna.

LAIKS MÛSOS TIKÐÍ

Laiks mûsos kâ pulksteòos tikðí,Mums atvçlçtâs minûtes skaita.Cits stâjas, cits tikko uzsâcis gaitu,Daþs steidzas, cits atpaliek;Un tomçr strîdas un lielas,Ka visu pagûstot laikâUn râdot to îsto, to pareizo laiku.

Jo bieþi aizmirstam saskaòot seviAr visas cilvçces stundeni lielo.

154

* * *

Kâds paðâ vidû jûraiIr ugunskuru kûris, —Kaist atspîdums, lûst stariKâ cauri ziliem stikliem,Pie iedomas ðîs skaros ar pirkstu galiem bikli.Ja varçtu kaut brîdiCelt plaukstâs gaismeklîti,Silts gaiðums pretî lâktîsCaur vasarîgo nakti.Pirms uzaust jauna dienaUn nikni vçji ceïas,Kâds nomaldîjies braucçjsLai atrod mâjupceïu.Ja spçtu, vidû jûraiEs kurtu ugunskuru.

ZEM PUTNU ZÎMÇM

Putnu spârnu atstâtâs ðvîkasKâ atðifrçjamas zîmesManas dzimtenes debesîs,Pa kurâm ne tikaiMâkoòi klîst;Tur iekodçtasIr vasaras manasUn gâjputnu atgrieðanâs.Velti ap sveðiem simboliem burosUn skaiðos, un zûdos,Ne man tos godât vai nîst;Vislabâk jûtosZem putnu spârnu atstâtâm zîmçmSavas dzimtenes debesîs.

155

TREJI VÂRDI

Trejus vârdus caur gadiem gariemSaglabât gribu,Trejus vârdus, tîrus un svçtus, —Mâte, mâjas un mîlestîba.

Mâte atsauca dvçseli manuNo aizlaikiem sirmiem,Viòa — visa sâkums un burtsDvçseles âbecç pirmais.

Mana mâja — patvçrums droðs,Lai spçku gûtu,Te atspirgstu atkal no dzîves likstâmUn stipra jûtos.

Bet pâri visam, kas sirdij tuvs,Ko saglabât gribu,Kâ saule, kas visus apòem un silda,Staro mîlestîba.

156

ZIEDÇÐANAS LAIKS

Nâc ar mani ziedçt pïavâPirms vçl grieze grieþ,Vçjð mûs ðûpos elpâ savâ,Mçnesstarâ sies.

Lai tu bûtu dadzis spurains,Naidâ nikni dzel,Es tev lîdzâs smilgâ buros.Ne man tevi pelt.

Kamene dûks tavâ ziedâ,Glâsts mans atmaigt ïaus,Rudens mani neizbiedçs,Sargâs aizvçjð tavs.

Vienreiz vasara mums dota,Kam tad ðaubies vçl,Izplçn gaisma madarota,Kaut kâ gauþi þçl.

Ne mums ziedçt vienâ pïavâ,Ne mums kopâ bût,Dziïas çnas krâjas gravâ,Zogas rudens grûts.

157

KUR MÂJVIETA

Kur dziesmai mâjvieta? –Cilvçkâ;Tâ vieno mûs garâ un stiprus daraGan svçtku brîþos, gan lûgðanâ.

Kur pasaulei mâjvieta? –Cilvçkâ;Vien cilvçka saprâts ir vienîgais spçjîgsTo aptvert un izprast pilnîbâ.

Kur mûþîbai mâjvieta? –Cilvçkâ;No mûþîbas nâkusi, dvçsele baltaAiziet atpakaï mûþîbâ.

158

TALSU LITERÂTISAVÂ NOVADÂunAIZNOVADOS

2003. gads

No putna lidojuma es raugos uz dzîvi *Gatim Krûmiòam 6. janvârîBûtu 30 gadu

Pirmdien, Zvaigznes dienâ, sals cirta vçl stiprâk nekâ lîdzðîm. Gaiss kâ nospriegota stîga — skanîgs, tîrs un durstîgs —knaibîja cimdotâs rokas zem kapsçtas sveèu cilindriem. Traìis-ki aizsaulç aizgâjuðâ Talsu dzejnieka Gata Krûmiòa 30. dzim-ðanas dienas vakars sâkâs spoþa mçnessirpja apspîdçtajosMeþa kapos kopâ ar mammu, vectçvu un vçl daþiem dzejai unviòa dzîves gaitai uzticîgajiem.

Turpinâjums — tautas namâ, literârajâ sarîkojumâ «Pçkðòipagura spârni…», kur starp grâmatâm, fotogrâfijâm, no jûrasizskaloto melno koku un vienu no daudzajâm Gata gleznâmprâvâ klausîtâju pulciòâ izskançja viòa nesaudzîgâ, trâpîgâ,brîþiem pravietiskâ dzeja. Gata dzeju runâja Helmuts Feldma-nis, Inga Kriðâne un Andris Dedzis. Skançja ìitâras un klavie-ru mûzika — ðos divus instrumentus savas dzîves laikâ spçlçjaarî Gatis. Atmiòas raisîja kâds astoòus gadus vecs videoie-raksts no jauno literâtu vakara Talsu galvenajâ bibliotçkâ.Tajâ Gata vecaistçvs, rajonâ pazîstams krâðòu un kamînumûrnieks Gunârs Krûmiòð, iemûþinâjis mazdçlu, brîvu, ne-piespiestu, sarunâjamies ar publiku, kâ arî metam spurainudzejas vârdu eþus visumâ saudzîgajâ citu jauno dzejdaru valo-das upç.

Par Gati atceres vakarâ atmiòas bija daudziem. DzejnieceMaija Laukmane, kurai pateicoties, ikdienas steigâ jaunâdzejnieka dzimðanas dienai nepaskrçjâm garâm, atcerçjâs, ka

159

pirms nieka trim vai èetriem gadiem ar viòu, Zvaigznes dienâdzimuðo, runâja par to, kas ir cilvçka zvaigþòu stunda. ToreizGatis nosmçjis, ka viòam tâdas nevajag, jo viòa zvaigþòu stun-da jau ir bijusi, piedzimsot Zvaigznes dienâ èetros no rîta.“Man ðíiet, ka viòð arî tâdâ aukstâ dienâ kâ ðî ietu pa Tal-siem, neaiztaisîjis savu melno âdas jaku, vienâ rokâ — ìitâra,otrâ — sarullçta skolas burtnîca ar brîvi pierakstîtâm dzejasrindâm. Tieði tâdu es Gati pirmo reizi satiku ðeit pat, pie Tal-su tautas nama trim bçrziem. Reiz, pirms Ziemassvçtkiem, esviòam jautâju: «Ko tu gribçtu, lai Ziemassvçtku vecîtis tev at-nes dâvanu maisâ?» Viòð atbildçja: “Brilles, ar kurâm redzçtdzîves patieso jçgu.» Ðîs dzîves patiesâs jçgas meklçjumi visulaiku dzîvo Gata vârdos un dzîvos arî uz priekðu, kaut arî cituZvaigþòu dienu reâli viòð vairs nepiedzîvos…»

Atmiòas raisîjâs arî citiem Gatim zinâmiem un tuviemcilvçkiem. «Man viòa ïoti pietrûkst. Viòð strâdâja âtri, unviòam viss veicâs. Ïoti mîlçja kamînus, un darbs arî labi pa-devâs. Viòð bija lâga zçns. Paldies viòam!»— grûti caurasarâm vârdus bija atrast Gata tuvâkajam cilvçkam GunâramKrûmiòam. Vçlâk no rokas rokâ ceïoja fotoalbumi ar Gatabçrnîbas un uzmûrçto kamînu bildçm, raisîjâs vçl jauni stâstiun atmiòas. Daudzi no skolas vecuma jaunieðiem, kuri pie-dalîjâs atceres vakarâ, sacîja, ka nav tikuðies ar Gati, bet pazîstviòa dzeju, jo tâ ir saprotama, uzrunâ un liek domât.

Ina Strazdiòa,«Talsu Vçstis», 2003. gada 11. janvârî* rinda no Gata Krûmiòa dzejoïa

Literâti tiekas dzejas stundâ

Otrdienas pçcpusdienâ dzejas stundâ, veltîtâ Talsu pilsçtasdienai, pie tautas nama pulcçjâs paprâvs Talsu literâtu pulciòð.Viòu vidû bija gan pieredzçjuðie, gan jaunie dzejnieki.

Pçc pasâkuma vadîtâjas Ilonas Lielmanes ievadvârdiem ardzeju un dziesmâm uzstâjâs Andris Kalniòð, Rihards Kalniòð,

160

Andris Dedzis, Andþejs Beïçviès un Maija Laukmane. Bijaiespçja dzirdçt jaunu Talsiem veltîtu dziesmu.

Ar saviem radoðajiem darbiem iepazîstinâja arî Talsu 2. vi-dusskolas jaunie literâti un Talsu ìimnâzijas literârâs jaunra-des klubs «Savçjie».

Dzejnieki dalîjâs iespaidos par Talsiem. «Nav svarîgi, vai esidzimis tieði ðajâ pilsçtâ. Ja jûti, ka piederi Talsiem, tad tu esitalsenieks!» Jaunais literâts Mârtiòð Dambergs pat veltîja ce-ïavârdus populârajai Ingas Kriðânes dziesmai «Talsiem».

Pasâkuma laikâ nejauðie, savâs ikdienas gaitâs steidzîgiegarâmgâjçji palçninâja soli un kaut uz brîdi piestâja, lai pa-skatîtos, kas îsti notiek. Apjautâtie skatîtâji piekrita MaijasLaukmanes teiktajam, ka ðie ir svçtki ne tikai Talsiem, bet arîikvienam, kuri ðeit dzîvojam savu likteni. Cilvçki atzina, ka ðispasâkums bija skaists.

Sanita Liepiòa,“Talsu Vçstis», 2003. gada 17. aprîlî

Teraðu dârzâ plûda Dzejas upe

«Ir 2. septembris, un virs galvas lidinâs vçl visi putni — to-starp arî iedvesmas putni», stâvçdama uz nelielas improvizçtasskatuves, Dzejas dienu ieskaòu sarîkojumu talsenieces ValijasDermakas teraðu dârzâ atklâja novada literâtu saimes pul-cinâtâja, dzejniece Maija Laukmane.

Íçniòkalna nogâzç iekoptajâ koðumdârzâ Lielajâ ielâ 15,kurð noslçpts ielasgâjçju acîm, plûda Dzejas upe, kuras tecçju-mu ar vârdos un mûzikâ ietçrptâm izjûtâm rosinâja pieci nova-da literâti.

Mikrofonam ceïojot no rokas rokâ, piepildîjâs Maijas Lauk-manes sacîtais: «Mçs bridîsim Dzejas upç katrs ar savu rakstu-ru, katrs ar saviem vârdiem un sapraðanos ar upes ûdeni. Bettur jau arî ir tâs skaistums, ka viss notiek mainîbâ un neprog-nozçjami».

Sarîkojumu klausîjâs ap divdesmit cilvçku — arî Valijas

161

kundzes meita un krâðòâ dârza veidotâja Skaidrîte Lavendeleun mâsîca Aina Ratermane, kura pçc vairâkiem gadiem atkalatbraukusi apraudzît dzimtâs mâjas. V. Dermaka visvairâkpriecâjâs par sveðatnes radinieces iespçju piedalîties ðajâsarîkojumâ, jo viòa solîjusi visu izjusto, redzçto un dzirdçtopaòemt lîdzi tâlajâ mâjupceïâ uz ASV.

Novada literâti dârza saimniecçm dâvâja Dzejas akmeni unsveces — siltumam un gaismai. Pçcâk visi kopâ pakâpienu papakâpienam izstaigâja teraðu dârzu un uzkâpa pakalna vis-augstâkajâ punktâ, lai skatîtu Talsu vecpilsçtas panorâmu.

Teraðu dârzâ ðis nebija pirmais dzejas sarîkojums —aizvadîtajâ gadâ, 23. augustâ, te viesojâs Maija Laukmane unHelmuts Feldmanis.

Valijas kundze pastâstîja, ka viòas astoòus gadus koptaisdârzs kïuvis par tûristu iemîïotu apskates vietu. Reizçmskatîtâju ir tik daudz, ka rindas aste stâv uz ielas. Visiem inte-resanti ðíiet tas, ka dârzs izkopts tik stâvâ vietâ. To, cik darb-ietilpîgas ir cîòas ar nogruvumiem, kad uznâk lietus, kâ zaïu-mus nesaudzç salna un cik liels prieks ir par izdevuðos augu,Valija Dermaka jau ir stâstîjusi publikâcijâ «Talsu Vçstîs».

Ina Strazdiòa,«Talsu Vçstis», 2003. gada 4. septembrî

Varçjâm salîdzinât un mâcîties

Dzejas mçnesis Talsu novada literâtiem aizvadîts darba unsvçtku noskaòâs. Spilgtâkais notikums bija Kurzemes Dzejasdiena Saldû. Talsu radoðo komandu pârstâvçja 12 dzejnieki arrajona literâtu apvienîbas vadîtâju Maiju Laukmani centrâ.

Rakstoðos talseniekus Saldus literâti sagaidîja viesmîlîgi piekafijas krûzîtçm, taèu mûsçjiem ceïâ uz Saldu bija lîdzi paðiemsava — mâkslinieces Antras Auziòas apgleznotâ lielâ Dzejaskrûze. To dzejniekiem dâvinâja Talsu pilsçtas dome. Nu vârdamâksliniekiem vienmçr bûs, pie kâ pulcçties!

Atklâðanâ uz improvizçtas skatuves Saldus centrâ kâpa Lie-

162

pâjas un Ventspils pilsçtas, Liepâjas, Kuldîgas, Talsu, Saldusun Tukuma rajonu literâti, lai pasniegtu delegâcijas vizîtkartiun lasîtu dzeju. Turpinâjumâ piedalîjâmies sarîkojumâ «Vârdiir tilti», kurâ arî skançja dzeja. Pa reizei kâds dziedâja, taèutik labi, kâ to darîja mûsu Helmuts un Andris — neviens! Pie-daloties ðâdos sarîkojumos, ir iespçja salîdzinât. Ar patiesu prie-ku atzîstu, ka mûsu autori bija spilgti, interesanti, dzejâ dziïi.Tas ir Maijas Laukmanes un literatûras zinâtnieka IlgoòaBçrsona ilgu gadu rûpîga sirdsdarba rezultâts. Kopâ ar viòiemSaldû mûsu pusi pârstâvçja Zigurds Kalmanis, Helmuts Feld-manis, Andris Dedzis, Inga Kriðâne, Dita Lasmane un DzintraDzeguze. Îpaðs prieks ir par visjaunâko dzejotâju — KristînesRublovskas, Ingas Indriksones un Kriðjâòa Zeïìa — lîdzdalîbu.

Diemþçl daudz gan ðajâs, gan citâs dzejas dienâs nâkasklausîties grafomânu rakstîto. Ja dzejas rindas rodas tad, kadgribi sarunâties ar sevi tâ, lai dzird arî citi, tad bûtu jâatceras,ka rakstît dzejoli nozîmç domât, bet domas ir katra kultûrasun izglîtîbas spogulis.

Tâpçc îpaði nozîmîga bija darbîba radoðajâs darbnîcâs. Sal-denieki piedâvâja sarunu par kristîgo dzeju, diskusiju par dze-jas un mâkslas saistîbu, dzeju kâ dvçseles sakârtoðanas lîdze-kli. Bija radoðâ darbnîca arî jaunajiem autoriem, kâ arîpopulâru novadnieku literâtu sarunas par dzeju un prozu.

Svçtku izskaòâ dalîbnieku brîvâs tikðanâs vakarâ «Man unlîdzîgiem par prieku» uzdevumu rîkot nâkamâs KurzemesDzejas dienas saòçma Liepâja.

Rakstoðo kurzemnieku nostâðanâs blakus rosina domât, cikkatrs no viòiem ir atðíirîgs, mâkslinieciski jaunradoðs, cikbûtiski rakstîtais vârds iekïaujas latvieðu literatûrâ un, pro-tams, kâ organizçt Dzejas dienas, lai svçtki kïûst par Notiku-mu ne vien paðiem vârda mâksliniekiem, bet arî viòucienîtâjiem — klausîtâjiem.

Dzintra Eglîte,rajona kultûras nodaïas vadîtâja,Kurzemes Dzejas dienas dalîbniece.«Talsu Vçstis», 2003. gada 4. oktobrî

163

2004. gads

Radoðo cilvçku satikðanâs Lubes dzirnavâs

Jûlija pirmajâ sestdienâ rajona literâtu grupa un lappuses«Avots» veidotâji viesojâs literâtes, mûsu novadnieces AinasZemdegas Lubes dzirnavâs.

Kanâdâ dzîvojoðâ rakstniece, dzejniece un publicistesalîdzinoði îsu laiku ðovasar pavadîja paðas spçkiem atjauno-tajâs vecâku mâjâs un vçlçjâs tikties ar radoðiem ïaudîm, kuriveido rajona literâtu apvienîbas kodolu. Kâ jau atvaïinâjumalaikâ, ciemiòu pulciòð nebija liels, toties izraisîjâs visiem inte-resantas sarunas par dzeju, «Talsu Vçstu» devumu novadavçrtîbu apzinâðanai. Savus darbus lasîja Maija Laukmane,Dzintra Þuravska, Zigurds Kalmanis, Helmuts Feldmanis.Helmutam izraisîjâs saistoðs dialogs par mûzikas mâcîðanumûsu bçrniem, jo Aina Zemdega ir arî mûzikas pedagoìe.

Mâjasmâte atzinâs, ka vasara dzimtenç ðogad ir saîsinâta, jo2. augustâ viòa ìimenes vidû mîtnes zemç vçlas sagaidît savuapaïo dzimðanas dienu. A. Zemdega tagad pamazâm kârtojaunu dzeju krâjumu, kuru grib izdot Latvijâ. Lasîtâjs varçtudrîzumâ saòemt arî kârtçjo ceïojumu iespaidu — skièu untçlojumu krâjumu.

Ilze Kârkluvalka,«Talsu Vçstis», 2004. gada 24. jûlijâ

Ðogad Kurzemes Dzejas dienas notika Liepâjâ

11. septembrî Kurzemes Dzejas dienâ Liepâjâ satikâs vairâknekâ 100 dzejnieki no Kuldîgas dzejnieku kluba «Patskanis»,Liepâjas pilsçtas un rajona, Saldus dzejnieku kopas «Saldussaulespuíe», Tukuma un Ventspils pilsçtâm un rajoniem un,bez ðaubâm, arî no Talsu rajona literâtu apvienîbas.

Kurzemes dzejas svçtki nu jau tradicionâli ik gadu notiekcitâ novada pilsçtâ. Pirmie tradîciju 1999. gadâ iedibinâja

164

ventspilnieki, tâlâk iespçju atdodot secîgi Kuldîgai, Talsiem,Tukumam, 2003. gadâ — Saldum.

Godinot liepâjnieces, Latvijas ievçrojamâs dzejnieces Mir-dzas Íempes piemiòu, ðis kultûras notikums patiesîbâ bijaveltîjums viòai. Mirdzas Íempes mûþa devums nav mçrojamstikai ar paðas sarakstîtajiem darbiem, tulkojumiem, bet arî arrûpçm par latvieðu literatûras nâkotni, kas izpaudâs jauno ta-lantu meklçjumos un audzinâðanâ. Dzejniece ir mirusi pirms30 gadiem, un pirms 15 gadiem 9. septembrî Liepâjâ atklâtstçlnieces Ligitas Ulmanes veidotais Mirdzas Íempes piemi-neklis.

Liepâjnieki, gaidot gara radiniekus, bija sagatavojuði grâma-tu — iepazîstinâðanas bukletu. Tajâ ir arî daïa no mûsu rajonâdzeju rakstoðo pulka fotoattçlos un atziòâs par dzîvi un dzeju.Maija Laukmane tajâ publicçjusi atziòu: «Kopîgiem spçkiemuzturam arî sajûtas par Aleksandra Pelçèa, Jâòa Tâles, Teodo-

165

Jaunie autori grâmatas «Domu dejas» atvçrðanas svçtkosTalsu tautas namâ 2004. gada maijâ.

ra Dzintarkalna, Jâòa Dimanta, Pçtera Iklâva, Gata Krûmiòaun citu mûþîbas ceïos aizgâjuðu mûsu novada literâtu klât-esamîbu kultûras lokos. Mums pieder ne tikai kopîgas Dzejasdienas rudeòos. Mums pieder arî dzejas upes Talsu pilsçtasielâs pavasaros, dzejas svçtki katru gadu 15. aprîlî Pilsçtassvçtku dienâ, un mums pieder prieks par tiem dzejas putniem,kuri pie viena vai otra no mums atlido katru dienu. Dzeja irputni. Dzejnieki — debess plaðums ar visâm zvaigznçm,noslçpumiem un nojautâm…»

Savukârt Ina Strazdiòa saka: «Nekad neesmu uzskatîjusi, kasaceru dzeju. Manuprât, tâ ir nedaudzu izredzçto privilçìija,kuri iemantojuði nenovçrtçjamu spçju gleznot ar vârdiem.Mçs, citi rakstoðie, varam tik vien kâ solidarizçties ar lielajiemmeistariem, uzklausot un pierakstot to, ko, no tâliem sapòuceïojumiem atgrieþoties, rîtos pie auss mums èukst paðu dvçse-les.»

Ilze Kârkluvalka,«Talsu Vçstis», 2004. gada 9. oktobrî

Bûtu ïoti skaisti skriet dzejâ

5. oktobra novakarç uz kâpnçm pie Talsu tautas nama noti-ka ikgadçjie jauno Talsu literâtu darbu lasîjumi «Dzejasskrçjiens». Tajâ piedalîjâs rakstoðie jaunieði gan no Talsuìimnâzijas literârâs jaunrades kluba «Savçjie», gan no Talsu2. vidusskolas. Dzejas karaïi, alpînisti un jûrnieki.

Kur un kâ lasît dzeju, katrs pats varçja izvçlçties, betiespçja pastâvçja caur laukumâ esoðâm saliekamajâm kâpnçm,teâtra karalisku krçslu un bïodu, pilnu ar ûdeni. Kâpnes bijadomâtas tiem, kuri jûtas kâ dzejas alpînisti un nebaidâs riskçt,krçsls — dzejas karaïiem, bet improvizçtajâ dzejas jûrâ ne-viens neriskçja iekâpt… Protams, varçja izvçlçties jebkuru cituvietu vai variantu, kas ðíita piemçrots katra paða dzejasrakstîtâja bûtîbai un dzejas skançjumam.

Dzejniece Maija Laukmane atzina, ka pasâkums ir ïoti

166

svarîgs jaunajiem, un Talsos viòu ir daudz: «Ðâds un lîdzîgipasâkumi notiek jau septîto vai astoto gadu, un jaunieði irieraduðies tik laikus — kâdas 15 minûtes pirms pasâkuma, —tas vien jau norâda, ka notikums ir gaidîts un tam ir lielanozîme.» Nâkamo pasâkumu jaunajiem rakstoðajiem MaijaLaukmane plâno ziemâ, un tâ bûðot dzeja sniegâ, brîvi impro-vizçta ar dzejisku pikoðanos, dzejas sniegavîriem un au-togrâfiem sniegâ. Vienu gadu jau ðâda iecere bijusi, bet laikaapstâkïu dçï sanâkusi… dzeja lietû.

Viss sâkâs ar to, ka ikvienam autoram uz lapiòas bijajâuzraksta, ko viòam nozîmç «Dzejas skrçjiens». Tâs sarîkoju-ma laikâ vilka no lielas tûtas, izlasîja, un autoram pirmsskrçjiena starta uzdeva daþâdus jautâjumus par dzeju, dzîvi,rudeni, ârtumu un lçnu gaitu… «Dzejas skrçjiens ir vârduspçle, ceïojums literatûrâ, skaïð domu izvirdums, nebeidzamakustîba, nepârejamîba…» — tie ir tikai daþi rakstoðo jaunieðuskaidrojumi.

167

Jauno autoru dzejas lasîjums uz tautas nama kâpnçm2005. gada rudenî.

Pasâkumu vadîja Inita Goldgrçbere. Tam bija jâsâkas 17.00,taèu viòa vçl nebija ieradusies. Gaidît vairs nevarçja, un visssâkâs, taèu pçkðòi Inita skrçja… Pa tâm paðâm kâpnçm, aizel-susies, jo bija teâtra mçìinâjumâ, bet ðíita, ka tas ir iestudçts,lai pierâdîtu, cik ïoti mçs ikdienâ steidzamies un ka visa dzîveir viena skrieðana. “Bûtu ïoti skaisti skriet dzejâ, jo no kustîbasmçs gûstam prieku un labas emocijas. Tas ir skaisti un patîka-mi,» teica Inita.

Kâda skatîtâja, kura nevçlçjâs atklât savu vârdu, atzina, kaðis pasâkums kârtçjo reizi pierâdîjis — Talsi nav pelçki. Betrakstoðâs jaunietes Karîna Frîdenberga, Antra Zvirgzdiòa, Ini-ta Goldgrçbere, Santa Skujiòa, Aija Kalniòa, Kristîne Ru-blovska un Anda Bçrziòa uzskata, ka ðâdi pasâkumi ir va-jadzîgi un tiem jânotiek bieþâk.

Kristîne Rublovska,«Talsu Vçstis», 2004. gada 9. oktobrî

2005. gads

500. numuru saòemot

Ðodien Tu, lasîtâj, saòem mûsu literârâs lappuses 500. nu-muru. Paldies ikvienam, kurð aizvadîtajâ gadâ palîdzçja “Avo-tu» veidot tâdu, lai joprojâm ir vajadzîgs daudziem laikrakstasaòçmçjiem! Veiksmîgu 2005. gadu gan autoriem, gan tiem,kuri tikai domâ par savu izjûtu, pârdomu un vçlmju ietçrpðanudzejas vai prozas valodâ!

«Avots» apvieno nevis literatûras klasiíus, bet mûsu rajonavisdaþâdâko profesiju, vecumu un intereðu cilvçkus. Te lîdzâsvidusskolçnam ir pieredzes bagâts vîrs, te blakus rûdîtamrakstîtâjam pirmo publikâciju piedzîvo iesâcçjs, un tas nekas,ka viòam jau sirma galva un mazbçrni riòíî. Svarîgâkais irredzçt ne tikai sâkumu, bet uzòemtâ grûtâ un bieþi vien nepa-

168

teicîgâ ceïa turpinâjumu. Kas viegli pacçlis, tas ne vienmçr vartâlâk panest.

Lai mums visiem kopâ labs gads — lai nenobruþâjas domasun latvieðu valoda ikdienas raupjajâ pieprasîjumâ, lai pastâvðâdas iespçjas publicçties tiem, kuriem varbût nekad neizdosgrâmatas, kuri neiekïûs enciklopçdiju lappusçs, bet kuru gara-spçks neierobeþojas tikai ikdieniðíajâ pieticîbâ!

Uz sadarbîbu, mani uzticîgie un vçl tikai nâkamie autori!

Ilze Kârkluvalka,«Talsu Vçstis», 2005. gada 15. janvârî

169

Maijas Laukmanes dzejoïu grâmatas «Putnu pilnas palodzes»dzimðanas diena tautas namâ 2005. gada aprîlî.

Dzejnieku, rakstnieku, Triju Zvaigþòu ordeòakavalieri atceroties

Aleksandram Pelçcim ir piedzimðanas un aizieðanas laiks.Ðîs abas robeþzîmes — 1920. gada 10. aprîlis un 1995. gada 12.oktobris — ir tiem, kuri tagad lasa par viòu, varbût tikai mçìi-na uzzinât kaut ko bûtisku par ðo Vidzemei un Talsiem pie-derîgo spçcîgo personîbu. Savçjie rît Talsu tautas namâ svinçsviòa dzimðanas dienu. Runâs viòa draugi un tie, kuriem tikïoti bûtu gribçjies uzskatît sevi par pazîstamâ literâta drau-giem. Bûs viss par viòu un viòam. Un tikai Rita Pelçce, uztica-mais Aleksandra lîdzgaitnieks un vienîgais cilvçks, kurð varçtupar viòu uzrakstît patiesu grâmatu, bikli klausîsies. Maliòâ, kâvienmçr, bet ne nomaïus.

Sen, bet varbût nesen, ja òemam tâdos mûþîbas mçrogos,Aleksandrs novada rakstoðo satikðanâs vakarâ pie redakcijaskamîna klausîjâs daudzos jaunajos, bet tâ îpaði uzteica vienu. Ga-tis Krûmiòð viòam aizíçrâs, un jaunais, vçl slavas saulîtç nepa-sildîtais Talsu puisis, bija aizkustinâts un laimîgs. Viòi abi tagadir kâdas tâlas, tâlas zvaigznes, par kurâm ðad tad runâjam unrakstâm. Iespçjams, Aleksandrs arî tagad, uzmanîgi, ar viòamraksturîgo smalko ironiju paíertu uz zoba kâdu pârâk gailîgudzejdari. Iespçjams, viòam bûtu prieks un pârsteigums, cik biezsun dzîvelîgs ir jauniòo rakstît griboðo un, galvenais, varoðo mçs.

Kamçr vçl Aleksandrs, mûsu spîvais Pelçcis mums paðiemte, viòa Talsos, ir vçl atmiòâ ar stâvu un valodu, kamçr vçlmums atvilktnçs glabâjas viòa rokrakstu lapas, sanâksim kopâun svinçsim! Viòam tâda dzimðanas diena ietu pie sirds. Tikaiman, tagad ðîs rindiòas dungojot ar datora klaviatûrastaustiòiem un iedomâjoties, ka Aleksandrs taèu par tik vis-pusîgu un gudru maðînu vçl pat nenojauta, neiziet no prâtaìimnâzijas bçrna Kristînes rindas: «Vientuïð cilvçks/ Uz pelçkaasfalta/ Zîmç savu cerîbu —/ Baltu un tîru,/ Zvaigznçmapspîdçtu —/ Un aiziet,/ Aiziet nesaprasts…»

Ilze Kârkluvalka,«Talsu Vçstis», 2005. gada 9. aprîlî

170

Atcerçjâmies Aleksandru Pelçci

Ðodien, 10. aprîlî, Aleksandram Pelçcim bûtu bijusi 85.dzimðanas diena. Tâpçc Talsu tautas nama kamerzâlçðosvçtdien satikâs viòa draugi un daiïrades cienîtâji.

Gan daudzu atmiòu stâstîjumos Aleksandrs atnâca ciemostâds, kâdu viòu pazinâm un domâjâmies pazîstam, gan AndraPriednieka uzòemtajâ videofilmâ viòð mûs uzrunâja tik tuvs unvârdos nesaudzîgs, it kâ atliktu tikai turpinât pusvârdâ reizpârtrauko sarunu.

Arî Saldus kultûrvçstures darbinieki Valdemârs Ancîtis unValdis Anaparts stâstîja daudzas epizodes no kopîgiemtikðanâs brîþiem un piedzîvotâ. Labu noskaòu deva treðais sal-

171

Aleksandra Pelçèa atceres vakars 2005. gada 10. aprîlî Talsutautas namâ. Priekðplânâ — Valdemârs Ancîtis.

denieks — Talsu kultûras vidç jau iecienîts ìitârists, bardsUldis Fridrihsons. Reiz tâ bija varen stipra radoða komanda— Pelçcis, Ancîtis, Alberts Caune, Lûcija Íuzâne, Anaparts,tagad pamazâm ðî Mazâ Rakstnieku savienîba paliek tikaiatmiòâs.

Talsos ir «Aleksandra Pelçèa lasîtava», kura regulâriizdod vienreizçjas un labas kvalitâtes liecîbas par mûsukultûrvidi (daïu tâs izdevumu varçja apskatît MâraArbidâna iekârtotajâ izstâdç sarîkojuma telpâ), ir nodi-binâta Aleksandra Pelçèa literârâ prçmija, un tai ir jau rin-da laureâtu. Arî ðajâ jubilejâ bija jauns «Aleksandra Pelçèalasîtavas» sarûpçts pârsteigums — izdevums mazas grâmatasizmçrâ «Esmu ðeit stingri pierakstîts», veltîts ievçrojamâ li-terâta 85 gadu jubilejai. Tajâ izmantota Maijas Laukmanes1999. gada 24. februârî rakstîta apcere un viòas pçdçjâ in-tervija ar Aleksandru 1994. gada 23. novembrî; fragmenti noPelçèa runas 1995. gada 10. aprîlî viòa 75 gadu jubilejassvinîbâs.

Sarîkojumu vadîja Zigurds Kalmanis, un jaunie autori lasîjaAleksandra Pelçèa dzeju.

Pçc sarîkojuma notika sirsnîgs piemiòas brîdis Sukturukapsçtâ, pie Aleksandra atdusas vietas. Puíes Aleksandram arpateicîbu un aizkustinâjumu saòçma viòa uzticamâ lîdzgaitnie-ce Rita Pelçce.

Ilze Kârkluvalka,«Talsu Vçstis», 2005. gada 12. aprîlî

172

Literârâ elpoðana Talsu novadâ

Talsi — pilsçta ar savu literâru pagâtni un arî tagadni. Talsurajons — ðûpulis vai radoðas darboðanâs vieta daudziemkultûras darbiniekiem, dzejniekiem, mâksliniekiem. Varçtu arîbût, ka Talsi joprojâm ir vienîgais reìions Latvijâ (izòemotgalvaspilsçtu), kuram paðam sava enciklopçdija: 1935. — 1937.g. Talsu un Tukuma studentu biedrîbas izdevumâ piecâsburtnîcâs iznâca ilustrçts rakstu krâjums Talsu novads; vçlâkatseviðíâs burtnîcas apvienotas 980 lapaspuðu biezâ sçjumâ.Grâmatâ apkopoti materiâli un pçtîjumi par novada aizvçsturi,Talsu novada vietvârdiem, dialektu, etnogrâfiju, novada skolu,muiþu, baznîcu vçsturi, grâmatniecîbas, avîþniecîbas attîstîbuun citâm svarîgâm tçmâm, tostarp arî informâcija par per-sonîbâm, kuras ar savu darbu atstâjuðas paliekoðas zîmes no-vada vai visas Latvijas kultûrvidç.

Vienâ no enciklopçdijas nodaïâm (Talsu novads literatûrâ)rakstîts: Talsu novads gan nav devis tik daudz rakstnieku kâdaþi citi Latvijas novadi. Tâpçc ðî novada lokâlâs îpatnîbas arînav parâdîtas tik plaðos tçlojumos, kâdus, piemçram, devuði br.Kaudzîtes ar Austriòu Piebalgai, A. Erss Latgalei, Ed. VirzaZemgales vidienai un taml. Un tomçr, ir paði Talsi, ir KurzemesÐveice plaðâkâ mçrogâ mûsu rakstnieku darbos diezgan vispusîginotçloti. Rakstniekiem — talsiniekiem nâkuði talkâ arî citu nova-du rakstnieki, kam ar ðo kluso Kurzemes nostûrîti bijis tâds vaicitâds sakars. Zîmîgi arî, ka Talsu novads atspoguïojies ne vienlatvieðu literatûrâ, bet arî vairâkos cittautu (galvenâm kârtâmvâcu) rakstnieku darbos, un ðinî ziòâ Talsu novads ieòem patizcilu stâvokli: izòemot Rîgu un Jelgavu, neviens cits Latvijas no-vads ar saviem lokâlajiem elementiem nav tik plaði parâdîts cit-tautu autoru darbos.

Tâ lasâms pagâjuðâ gadsimta trîsdesmito gadu pçtîjumâ. Kâtas ir ðodien, 2005. gada pavasarî? Lindulis, Vilibalds, Birznie-ku Latiòa, Birznieku Sofija, Ernests Dinsberìis, MedinskuMarija, Jçkabs Lautenbahs — Jûsmiòð, Ansis Lerhis —Puðkaitis, Lîvu Jurka, Eduards Lejgalietis, Kriðjânis Val-

173

demârs, Kriðjânis Barons, Sofija Dravniece no Baronu dzim-tas, Kârlis Zariòð, Jânis Tâle, Juris Bârs, Pçteris Iklâvs, MartaDakne, Vilis Veldre, Teodors Dzintarkalns, Jânis Dimants,Aleksandrs Pelçcis, Aina Zemdega, Monika Zariòa, IlgonisBçrsons, Arnolds Auziòð, Dzintra Þuravska, Leons Âre, Zi-gurds Kalmanis, Inga Ieviòa, Inga Kriðâne, LaimdotaGrînðteina, Helmuts Felmanis, Lîga Nagle, Andris un RihardsKalniòi — ðie mûsu novadam nozîmîgie personvârdi nopagâtnes dziïumiem tik cieði un grodi savijuðies ar vârdiem noðîbrîþa pavasara, ka nav nedz vajadzîbas, nedz arî vçlçðanâsatðíetinât un nolikt savrup kâdu pavediena galu, atzîstot kâsenu, novalkâtu un tâdçï tagadçjai dzîvoðanai lieku un neva-jadzîgu, bet citu — par ðodienas dzîvoðanai atbilstoðu underîgu. Ðo smalko un reizç arî tomçr stabilo un droðo laipustarp upes abiem krastiem — pagâtni un tagadni — palîdzuzturçt labi organizçtais novada pçtniecîbas darbs Talsu Gal-venajâ bibliotçkâ, bçrnu bibliotçkâ un novada muzejâ, kâ arîliteratûras skolotâju veikums Talsu skolâs. Turklât (un galve-nokârt!): mûsu pusei vienkârði ir laimçjies ar aizrautîgiemcilvçkiem, îstiem sava novada pçtniekiem un patriotiem. Pal-dies viòiem!

Mçs, talsenieki, staigâjam pa ielâm, kuras nosauktas stiprosvârdos — to cilvçku vârdos, kuri (viòu vidû arî novada literâti)ar savu dzîvoðanu, talantu un darbu vçrtuði ðo vietu garîgiskaistu un mûþîgu. Bites stropâ mainîjuðâs, taèu strops jo-projâm ir zumoðs, elpojoðs un dzîvs: Talsos laiku laikos aktîvibijuði grâmatnieki, klajâ nâkuðas grâmatas, kalendâri, almana-hi, darbojusies spiestuve, izdoti laikraksti un þurnâli.

Jau piecdesmit otro gadu literâro sirdsdarbîbu rajonâ uzturnovada literâtu apvienîba (1953). Priecâjamies, ka Talsos irspçcîga un cerîga jauno literâtu grupa. Priecâjamies, ka ðo tolabu un vçrtîgu esam padarîjuði kopîgiem spçkiem: izdots Tal-siem veltîto dzejoïu krâjums Âbeïziedu pilsçta (1996) un nova-da literâtu dzejas izlase Mani kaíi ir zaïi (2001). Kopîgiemspçkiem uzturam sajûtas par Aleksandra Pelçèa, Viïa Veldres,Jâòa Dimanta, Teodora Dzintarkalna, Gata Krûmiòa un citu

174

mûþîbas ceïos aizgâjuðu mûsu novada literâtu klâtesamîbukultûras lokos.

Novada literârâ dzîve aktivizçjas un izpauþas ne tikai Dzejasdienu laikâ rudeòos. Ik pavasari caur pilsçtas ielâm plûst dze-jas upes, jo katru gadu Talsu pilsçtas dienâ (15. aprîlî) svçtkukopîgajâ norisç iekïautas arî literâras performances. Partradîciju kïuvuði jauno autoru dzejas lasîjumi sniegâ, dzeja uzpilsçtas kâpnçm, sveèu dzeja, dzeja gaismâ un tumsâ. Priecâja-mies par iespçju piedalîties Kurzemes Dzejas dienâs — ðajosvisas Kurzemes literâtiem ïoti nozîmîgajos svçtkos, kura pa-tiesîbâ ir svçtîga un vajadzîga darba diena radoðâs pieredzespapildinâðanai, diskusijâm, interesantiem sarîkojumiem, labâmidejâm un talantîgiem dzejas vârdiem.

Talsos nav Aleksandra Pelçèa vârdâ nosauktas ielas (pa-gaidâm!), taèu apliecinâjumam, ka dzejnieku neaizmirstam,pilsçtas dome un Latvijas Rakstnieku savienîba 2000. gadâ, at-balstot Talsu Galvenâs bibliotçkas ierosinâjumu, iedibinâjusiA. Pelçèa vârdâ nosauktu literâru prçmiju, kuru ik pâris gados(10. aprîlî, dzejnieka dzimðanas dienâ) pieðíir «par mâkslinie-ciski augstvçrtîgiem darbiem prozâ, dzejâ, publicistikâ, lite-ratûrzinâtnç, kas veltîti Talsu pilsçtai un novadam, kâ arî parieguldîjumu A. Pelçèa daiïrades pçtniecîbâ un popu-larizçðanâ». Arî 1982. gadâ Rojâ iedibinâtâ Pastariòa prçmijaizturçjusi gan laika pârbaudi, gan finansiâlas grûtîbas. To Ro-jas pagasta padome kopâ ar Rakstnieku savienîbu katru otrogadu E. Birznieka — Upîða dzimðanas dienâ (6. aprîlî) pieðíirpar mâkslinieciski augstvçrtîgu darbu latvieðu bçrnu literatûrâun arî bçrnu grâmatu mâksliniekam. Kâda Pastariòa prçmijaisaistîba ar mûsu, nevis Tukuma rajonu? Ïoti vienkârða: dzir-ciemnieks Ernests Birznieks — Upîtis kopâ ar savu pelçko ak-meni un Engures ezera kontûrâm ietilpuði Talsu apriòía admi-nistratîvajâs robeþâs, mûsu rajonâ viòð arî pavadîjis kâdu laikukâ mâjskolotâjs.

Runâjot par Talsu novada literârâs dzîves norisçm, nevarnepieminçt Mâri Arbidânu — sabiedriskâs organizâcijas Alek-sandra Pelçèa lasîtava direktoru. Sabiedriskâ organizâcijâ Alek-

175

sandra Pelçèa lasîtava izdots jau ap 100 grâmatu, galvenokârtpar novada kultûrvçsturi: tostarp Viïa Veldres ceïojumuapraksts Pa Kurzemes lielceïiem, Ilgoòa Bçrsona dienasgrâma-tas Savâ nodabâ, savâ novadâ, novadpçtnieka ZigurdaKalmaòa apcere Dzimtas nams: Stendes muiþas veidoðanâs unattîstîba, veltîjums mûsu novadniekam un visai Latvijaipiederoðajam Kriðjânim Valdemâram — Vairâk gaismas. Bet10. aprîlî, Aleksandra Pelçèa 85. dzimðanas dienâ, pirmo reizirokâs turçjâm Mâra sagâdâtu dâvanu dzejnieka atcerei —grâmatu Esmu ðeit stingri pierakstîts. Darbs, ko filigrâni precîziun mâkslinieciski nevainojami veic Mâris Arbidâns, navizstâstâms vienâ rindkopâ, piebildîðu tikai, ka A. Pelçèa lasîta-va par mâkslinieciski augstvçrtîgiem izdevumiem 2003. gadâsaòçmusi Latvieðu Preses biedrîbas Atzinîbas diplomu.

Talsu novada literâtiem ir sava stabila tribîne — laikraksta

176

Dzeja uz kâpnçm: jauno autoru dzejas lasîjums.

Talsu Vçstis ikmçneða literârais pielikums Avots. Pârlapojotnesen un pavisam sen iznâkuðâs literârâs lappuses, redzams,ka Avotâ publicçjuðies vairâk nekâ 500 autoru. Iesâkumâ lap-pusi veidojuði galvenokârt viesi: dzejnieki Andris Vçjâns, Bru-no Saulîtis, Imants Auziòð, Monta Kroma, Arvîds Skalbe.Taèu, gadiem ritot, lappusç nostabilizçjuðies mûsu paðu li-terâti. Ilgi mûsu literâtu apvienîbu vadîja, literâtus konsultçjaun kopâ saturçja literatûrvçsturnieks un gaiðs mûsu novad-nieks Ilgonis Bçrsons. Viòa ciemoðanâs vienmçr bijuðas un irlabas mâcîbu un sevis pilnveidoðanas stundas.

Kurzemç laiks ritot citâdi nekâ citviet Latvijâ. Varbût ne-daudz sevî vçrstâk, pieklusinâtâk kâ Vidzemç, Sçlijâ vai Lat-galç. Lepnie kurzemnieki, — tâ saka. Vârdos skopie kurzemnieki

177

Tçva un dçla dzejaspuíes: Riharda Kalniòa un AndraKalniòa kopîgâs dzejas grâmatas «Èetras puíes ar Andri»atvçrðanas svçtki 2005. gada 8. martâ.

— arî tâ saka. Jâ, varbût, bet dzejas putni virs mûsu galvâmtomçr nemaz tik laucinieciski biklus un nesaklausâmus treïïusnetreïïo. Viòiem ðeit ir ligzdas. Mûsos.

P. S. Esmu daudz domâjusi par jçdzieniem lielâ literatûra unpârçjâ, Rîga un pârçjâ Latvija… Mums, ìeogrâfiski attâlu noRîgas dzîvojot, neapðaubâmi, ir pieejama lielâ literatûra unkultûras aprite. Pieejama tik, cik katrs pats vçlamies saòemt.Taèu tâ literatûra, kas rodas Latvijas novados un ar savu esîbuskaistu dara nevis centru, bet kâdu citu mûsu vienîgâs Latvijasnovadu, — tâpçc vien nav nedz bezgaumîgâka, nedz seklâka,neintelektuâlâka, banâlâka jeb kâdâ citâ mçrâ zemâkâ vçrtçturama. Cîruïi un sarkankrûtîði arî ârpus Rîgas ir cîruïi unsarkankrûtîði. Tâpat kâ vârnas visur ir vârnas.

Varbût mums derçtu vairâk iepazît citam citu un reizumislîdzvçrtîgâk sarunâties — tâlajiem novadiem un tâlajai, tâlajaiRîgai?…

Maija Laukmane,«Karogs», 2005, Nr. 5

Kurzemes Dzejas dienas Ventspilî

Ðis Latvijâ ir 40. Dzejas dienu laiks. Raiòa pieminekli katrâviòa dzimðanas dienâ, nu jau èetrdesmitajâ 11. septembrî, gal-vaspilsçtâ apzied koðas dâlijas un asteres. Diþos klasiíus atce-ras publikâcijâs un liek iegaumçt skolasbçrniem, bet savçjos —pilsçtâs, novados, pagastos rakstoðos literâro darbu autorusðajâs dienâs pulcina, mudina runât visâda vecuma auditorijâm,lasît pçc iespçjas jaunâkus darbus. Tâ ir nepastarpinâta iespçjaizprast, kas gada laikâ ir noticis ne tikai ar radoðajiemcilvçkiem, bet kâ ir mainîjies sabiedrîbas pieprasîjums pçcsvaigâm un vçl nenodeldçtâm domâm dzejiskâ vai prozasietçrpâ. Tâds savçjo rakstoðo apzinâtâjs un mierâ nelicçjs jauvairâkus gadus pçc kârtas ir Kurzemes novads. 9. un 10. sep-tembrî kârtçjo Kurzemes novada Dzejas dienu saimnieki bijaventspilnieki pilsçtâ ar rîtdienu.

178

Mûsu rajona literâtu apvienîbas vadîtâja Maija Laukmaneuz satikðanos Ventspilî ieinteresçja daþâdu paaudþu unatðíirîgas literârâs pieredzes rakstoðos ïaudis; ArnolduAuziòu, Dzintru Þuravsku, Zigurdu Kalmani, Andri Kalniòu,Dzintru Dzeguzi, Andþeju Beïçvièu, Initu Goldgrçberi, AijuKalniòu, Ingu Indriksoni, Viju Ventu. Pie tam, Andþejs unAndris sarîkojumâ “Kurzemnieku dzeja kurzemnieku mûzikâ»pârstâvçja Talsu bardus.

Viss sâkâs ar bçrnu dzejas lasîjumiem Bçrnu pilsçtiòâ. Mai-ju Laukmani klausîjâs un Arnoldu Auziòu klausîjâs, kaut ganviòi nopietni uztraucâs par jaunâko klaðu un bçrnudârzu pu-bliku, kustîgu kâ ûdenszâles. Nekâ! Atlika tikai abiem nopiet-najiem lielajiem ierunâties, un ap estrâdi kâ medû ielipa ganspurainie, gan klausîgie. Bçrnu plaukstu sasildîto dâliju puðíiîsti nezinâdams, vai lielajâ âdas portfelî noglabât, vai kâduspilgtumu þaketes pogcaurumâ ielikt, Arnolds Auziòð «TalsuVçstîm» par savâm ðî gada Dzejas dienu noskaòâm teica:

179

Kurzemes dzejas dienas Ventspilî 2005. gada septembrî.Priekðplânâ: dzejniece Dzintra Þuravska.

«Speciâli dzejas dienâm es nerakstu, bet lasu no tâ, kas gadâ irsarakstîjies. Vasarâ rakstâs mazâk — jo sliktâki laika apstâkïi,jo labâk. Dzeja jau netop, ja sçþ pie rakstâmgalda, to iznçsâjusevî, arî pa Dundagas meþiem lasot baravikas. Pçdçjâ laikâòemu uz meþu lîdzi arî pildspalvu un papîru, lai tâs labâs do-mas neizkûpçtu. Pirmos bçrnu dzejoïus sâku rakstît, kad manibçrni bija maziòi, tagad jau par mazbçrniem domâjot. Mazdçlspirmajâs klasîtçs bija ïoti lepns, ka vecaistçvs ir dzejnieks arvârdu — kad mani aicinâja viòa skolâ tikties ar lasîtâjiem, viòðstaigâja varen piepûties! Tagad dzeju rakstu mazâk, strâdâjupie sava treðâ româna, izdoðanai bûs jâmeklç sponsors. Kadpçc diviem gadiem Kurzemes Dzejas dienas bûs Talsos, no-teikti piedalîðos.»

Dzintra Þuravska bija ïoti apmierinâta par izdevuðos tikðanosVentspils vidusskolâ — viòas bagâtîba un viela daudziem dar-biem ir ilgie pedagoìiskie darba gadi, tâpçc tâ vide ir ierasti tuva.Mûsçjos sagaidîja ne tikai lielpilsçtas mâcîbu iestâdçs, betsirsnîga un labi sagatavota auditorija bija arî Ances pamatskolâ.Tas jau nekas, ka bçrni, gaidot afiðâ ierakstîto Dzintru Þuravsku,baþîgi pçtîja no autobusiòa izrâpuðos Arnoldu Auziòu! Vçlâkviòi abi nebeidza amizçties, ka sirmie mati jau kâ vienam, tâ ot-ram… Dzintra Þuravska, taujâta par savu noskaòojumu Dzejasdienâ, atzina: «Man ir gandarîjums, ka tiks izdotas trîs manasgrâmatas. Protams, ka par saviem lîdzekïiem. Divas dzejasgrâmatas: «Piemares vçjos», otra — «Laikazîmes», kurâ ir «Tal-su Vçstu» literârajâs lappusçs publicçtie dzejoïi. Par treðâsgrâmatas izdoðanu vçl konkrçti nevaru runât, ðo garo stâstubçrniem «Balto buru pasaulç» sola palîdzçt izdot Uldis Ause-klis. Manuprât, ðâdas novada Dzejas dienas ir ïoti vajadzîgas,seviðíi jaunajiem autoriem ir ïoti vçrtîgi bût kopâ ar citiemrakstoðajiem, nevis tikai vârîties savâ suliòâ.»

Pârpildîto pilsçtas bibliotçkas zâli aizrâva dziedâtâjs,dzejnieks, skolotâjs un brîvais gars Mârtiòð Freimanis. Manbija seviðís prieks, ka mûsu grupas jauniòâkie staroja pçc ðîstikðanâs, jo tajâ paðâ laikâ es citâ grupâ vizinâjos ar kuìîti unvçja un motora trokðòa dçï nedzirdçju ne vârda, ko daudzie

180

kaimiòrajonu dzejnieki mçìinâja pateikt pârçjiem. Labi, kanesala un daudzi aizgûtnçm pirmo reizi skatîja teicami sakop-to, interesantiem vides objektiem piepildîto krastmalu.Dzirdçju labu dzeju man aiz pakauða mikrofonâ bïaujam Kal-mani un Auziòu, un vçrtîgas domas jau neizgaistot.

Rakstnieka Herberta Dorbes ìimenes mâja kâdâ klusâpilsçtas ieliòâ tagad ir Ventspils muzeja filiâle «Senèu putekïi».Tajâ savu dzeju lasîja Liepâjas puses autore, pensionçta sko-lotâja Mirdza Gûþa. Tas bija viens no mirkïiem dienasplûdumâ, kas piesçja dvçseli. Galvenokârt tâpçc, ka arî sveðuatnâcçju tur apòem radoða cilvçka izveidota vide un gaiðs miers.Tâdâ vietâ atdzîvojas vârds, dzejnieku dzird, gribas ar viòu pa-runâties tâ, kâ nekad to neizdarît nervozâ pûlî. «Îpaði daudzdzejas sarîkojumu mums muzejâ notiek ðogad» — pastâstîjamuzeja filiâles vadîtâja Inese Aide. «Ventspils literâte LaimdotaSçle kopð februâra ir iedibinâjusi tradîciju aicinât dzejniekussavu vârda dienu nosvinçt te, viòa daiïrades cienîtâju pulkâ.Mûsu muzeja apmeklçtâji ir visdaþâdâkâ vecuma, un katrâsarîkojumâ varam rçíinâties vismaz ar diviem desmitiemciemiòu.» Kad izteicu izbrînu par sîkajiem puiðeïiem no septîtâsb, kuri uzmanîgi klausîjâs visâ notiekoðajâ, Inese atteica, kaHerberts Dorbe savas dzîves laikâ ir bijis viòu skolâ skolotâjs,tâpçc skolâ zinât par ðo literâtu, savçjo, ir pati par sevi saprota-ma lieta, bçrniem stâsta par viòa darbiem, skolçni tos lasa unpazîst.

Pamatîgs pieturas punkts jaunâm zinâðanâm un pârdomâmbija filoloìes Maijas Baltiòas lekcija par valodu un dialektiem.

Redzçjâm nupat lietoðanâ atdoto jauno un eiropeiskopilsçtas galveno bibliotçku, puíu un zaïo augu veidojumuplûdus atvasarîgajâ pilsçtâ. Klusi kritizçjâm to, ko ventspilnie-ki nebija attapuði svçtkiem izdarît ar vienkârðu sirsnîbu unizdomu un bez lielâm naudiòâm — neizdevâs tuvâk iepazîtiesar citu rajonu pârstâvjiem.

Nâkamgad jâtiekas Kuldîgâ, tad — atkal Talsos.Ilze Kârkluvalka,«Talsu Vçstis», 2005. gada 15. septembrî

181

Novada literâti un novada literatûra

Mûsu rajona Literâtu apvienîbas vadîtâju Maiju Laukmani,dzejnieci un Rakstnieku Savienîbas biedri, Dzejas dienâsielûdza daudzviet. Viòa piedalîjâs arî Vidzemes novada li-terâtu saietâ 20. augustâ Lielvârdç, Andreja Pumpura muzejâ.Vidzemniekiem un citiem sarîkojuma dalîbniekiem MaijaLaukmane runâja par tçmu «Novada literâti un novada lite-ratûra». Ðajâ publikâcijâ izmantoju atseviðíus fragmentus noMaijas teiktâ kolçìiem radoðajâ laukâ:

«Es esmu talseniece, mana galvaspilsçta ir Talsi. Tâpat, kâTalsi ir arî mana sirds pilsçta, manu roku, kâju un manu acupilsçta. Bet tâlâk neturpinâðu ierasto un gandrîz jau parkliðeju kïuvuðo «Mçs, kurzemnieki…» Varbût drîzâk esmu piejums tâpçc, lai pateiktu un apgalvotu to paðu, ko runâju maijaKaroga numurâ, rakstot par literâro elpoðanu Talsu novadâ.Proti: esmu dziïi pârliecinâta, ka literâros pulsçjumus un visasmûsu Latvijas emocionâlo un garîgo sirdsdarbîbu neveido tikaitâs kultûras dzîves norises, tostarp arî literârâs, kas notiekvienîgi galvaspilsçtâ Rîgâ. Nebût nç. Mums, ìeogrâfiski tâluno Rîgas dzîvojot, savos novados neapðaubâmi ir pieejamalielâs kultûras aprite. Tik lielâ mçrâ pieejama, cik vien paði tovçlamies un cik mûsu garîgâs acis grib saskatît. Taèu tâ lite-ratûra, kas rodas Latvijas novados un kura ar savu esîbu daraskaistu nevis centru, bet kâdu citu mûsu vienîgâs Latvijas no-vadu – ðî literatûra lielajai Rîgai pieejama daudz mazâk. Taèutâpçc vien tâ nav nedz bezgaumîgâka, nedz kâdâ citâ mçrâzemâkâ vçrtç turama. Lielâkoties ðîs grâmatas, kuras iznâk no-vados, netiek ne anotçtas, ne parâdâs uz Karogs jaunumu vâkakaut vai tikai vizuâli.

Kas tad îsti un patiesîbâ ir novada literâts? Un vai katrs,kurð uzraksta pâris pantus, uzreiz ir publicçjams, drukâjamsnovada kopkrâjumos, atzîstams par literâtu, tas ir — novadadzejnieku? Tâ ir problçma itin bieþi…

Cîruïi un sarkankrûtîði arî ârpus centra ir cîruïi unsarkankrûtîði — tâ rakstîju þurnâlâ Karogs, ar visu sirdi un

182

dvçseli iestâjoties par novadu literâtiem un novadu literatûru.Taèu tajâ paðâ laikâ godîgi atzîstu, ka arî… vârnas visur irvârnas. Gribçtu, lai to bûtu mazâk — gan manas Kurzemes,gan Vidzemes, gan arî Rîgas debesîs.

Domâju, ka mums, ìeogrâfiski attâlo novadu literâtiem, irîstais laiks iepazîties — mçs lielâkoties nepazîstam cits citu.Taèu Latvija ir tik mîïi maza. Kâdçï gan man zinât, teiksim,Rîgas censoòas, jaunos autorus, iepazîtus caur Latvijascentrâlâs preses informâcijâm, no kurâm uzzinu regulâri, kâstrâdâ Rîgas jauno literâtu apvienîba, bet neko — patiesîbâpilnîgi neko — nezinu, kâda ir Vidzemes, Sçlijas, Zemgalestagadçjâ, jaunâkâ literatûra un kâdi ir tie jaunie autori, kurinav uzkâpuði lîdz spicei, bet skaisti, sakarîgi un talantîgi strâdâsavâ vietâ, savâ novadâ, savâ pilsçtâ vai pagastâ. Nupat lasîjujauno «Karogu» un atkal iepazinu jaunu Riharda Bargâ dzejaspublikâciju þurnâla lappusçs. Tas, ko teikðu, ir subjektîvs, betarî godîgs spriedums: es nedomâju, ka tâ ir literatûra, drîzâk— skaïi pûsts ziepju burbulis tukðu vidu. Atskaòots grabeklis,kurâ neredzu ne kultûru, ne garîgumu, ne arî intelektaklâtbûtnes. Tajâ paðâ laikâ daudzi talantîgi Sçlijas, Latgales,Zemgales autori ârpus ârpus sava rajona laikraksta tribînesiepazîti netiek.

Vârdi ir atslçgas un atslçdz ceïu uz sirdi. Nezinu ðîs domasautoru, bet domu esmu dzirdçjusi un zem tâs noteikti pa-rakstîtos. Vârdi vai nu notiek, vai arî nenotiek. Vârdi mani vainu aizskar, vai aizpeld garâm kâ auksts zivs sâns, neko citu armani nenodarot, kâ varbût vienîgi apstulbinot. Jâ, vârdipatieðâm ir spoguïi. Vai tie ir pareizi un godîgi râdoði, vaiíçmîgi izïodzîti greizie spoguïi — tâ laikam ir gan talanta, ganrakstîtâja garîgo prasîbu un sirdsapziòas lieta.

Novadam vajag savu literâro un kultûrvçstures noriðuþurnâlu, savas Dzejas dienas vajag. Kas ir novada literâtu ap-vienîba? Manâ izpratnç tas ir ceïð, kas vilina, aicina un sauc.Tas ir ceïa darbs — aicinât gâjçjus. Taèu nevienu ceïu nevariet, priecâjoties tikai par tauriòu lidojumiem no zieda uz zieduvai par puíu smarþu ceïa malâs. Ðî ieðana prasa darbu. Nova-

183

da literâtu apvienîba ir vilcçjspçks: savas vietas garîgâ vezumaveidotâjs, krâjçjs, vilcçjs, uzturçtâjs. Vai nevarçtu bût tâ: pasa-ki man, kâdi ir tava novada literâti, un es pateikðu, ciktieksmju pilns, ilgu pilns, garîgi skaists un veselîgs ir tavs no-vads?… Taèu mums cieði jâstrâdâ ar saviem literâtiem unnepârtraukti jâaug.

Jau sen manî ieskançjies kâds Raita Vilciòa teikums, runâtsAtim Kronvaldam un latvieðu literatûrai veltîtâ konferencç:«Bîstamus mçrogus sasniegusi dvçseles bezjûtîba saskarç ar lite-ratûru.» Tas ir arî par mums, novadu literâtiem. Arî par mums,jo jautâjums tas pats: kâda ir novadu literatûra, ko tâ veido,stiprina, kâ un kam palîdz. Cik prasîgi mçs esam pret vârdiem,kurus palaiþam lidojumam — vai tajos ir pietiekami bezdelîgu unsarkankrûtîðu? Un kâ ar vârnâm? Vai nav pârlieku daudz?…»

Ilze Kârkluvalka«Talsu Vçstis», 2005. gada 24. septembrî

184

Literârs vakars Talsu tautas namâ «Vârdi nav gâjputni»2005. gada 31. martâ.

Pietiek apmiera, mainâmies paðu un projektu iespçjâm

Jauno rudeni mûsu rajona Literâtu apvienîbâ iesâkâm ar re-volûciju. Iespçjami lielâkâ pulkâ sanâcâm vienkopus, laiizrunâtu, kâ dzîvot tâlâk.

Attîstîba mûsdienâs ir nepiecieðama arî radoðajâ darbâ,tâpçc vçlamies izveidot meistarîbas ieguves un palielinâðanasskolu. Vçlamies aktîvi darboties ne tikai rajona, bet Kurzemesmçrogâ. Mûsdienâs to nevar panâkt tikai ar pliku entuziasmuvien, katrs lielâks darbs prasa lîdzekïus. Tad ejams projekturakstîðanas un aizstâvçðanas ceïð.

Pçc diskusijâm vienojâmies, ka literârâs apvienîbas vadîbuuzticam radoðam cilvçkam un profesionâlam kultûras darbi-niekam Ziedîtei Zaèestei. Viòa ir jau uzrakstîjusi projektu«Rakstniecîbas skola Talsos», kuru iesniegsim visos iespçja-mos finansçjuma avotos.

185

Jauno autoru tikðanâs ar Andri Akmentiòu 2005. gada 2. fe-bruârî.

Mûsu novadnieks, literatûrzinâtnieks Ilgonis Bçrsons atbal-sta vçstulç projektam Talsu novada fondâ raksta stiprus ce-ïavârdus:

«Apsveicami tas, ka Talsu novada literâti domâjuði parjaunâm darba formâm. Paðiem vien pulcçties nozîmç ieslîgtparastîbâ, pat rutînâ. Talanti jâattîsta aktîvâk, un galvenais —profesionâlâk. Rakstniecîbas skolas pedagogi bûs literatûraszinâtnieki un profesionâli rakstnieki, kuri vadîs teorçtiskas unpraktiskas nodarbîbas. Lai palielinâtu atbildîbu, jânokârto lek-toru ceïa izdevumi un samaksa par radoðo darbu. Darba plânssastâdâms, gan òemot vçrâ jauno literâtu vçlmes, gan lektorumaksimâlo atdevi interesantai sadarbîbai. Îsts rakstnieks vei-dojas pats, taèu padomdevçjs var atklât un izvçrst katrâ jau-nietî stiprâkos dotumus; pçc kopîgâm pârrunâm jâbût arîradoðam dialogam. Tâdus daþus metus es iezîmçju topoðajaiRakstniecîbas skolai Talsos, kas veiksmes gadîjumâ (un tâdaijâbût!) varçs rosinât arî citâs radît kaut ko lîdzîgu..

Atbalstu jauno projektu un vçlu sekmes!»Ilze Kârkluvalka,«Talsu Vçstis, 2005. gada 5. novembrî

186

Novada literâtu sanâksme, kurâ dzima ideja projektam parRakstniecîbas skolu Talsos – 2005. gads.

Par nospiedumiem un dzeju

Manî vienmçr spçlçjas citu dzejnieku nospiedumi. Saprastspareizi: dzejnieku. Jo neviena dzejnieka dzeja nav atraujamano viòa personîbas. Dzejolim ir tâ pati asinsrite, kâda ir viòaradîtâjam. Tas ir: manâ plaukstâ uzvilkts cimds ieòem nevienacita — vienîgi manas plaukstas formu un cieði pieguï vienîgimanai plaukstai, un nekâ nav iespçjams to noliegt vai noslçpt.Jo mans cimds ir manas plaukstas pazîðanâs zîme; mums irkopîga pieredze, iegûtie lâpîjumi vai uzrautie diedziòi, smarþaun atpazîstamîba… Jâ, un tâtad: manî spçlçjas citu dzejniekunospiedumi. Tas varçtu nebût ne gluþi labi, nedz arî ïotivienkârði, jo, ja es pati rakstu dzeju, tad riskçju ietekmçties.Taèu domâju, ka patiesîbâ ðî citu dzejnieku spçlçðanâs manînav nekas slikts. Vienîgi man neðaubîgi un droði jâzina, kaman ir paðai savs mugurkauls, sava paðvçrtîba, savi domu put-ni deniòos un paðai sava attieksme pret… pret visu. Ðajâgadîjumâ — pret vârdiem, pret citu dzejnieku saules zaíîðiemmanu sajûtu lokâ. Taèu patiesîbâ ðîs nospiedumu spçles irneizbçgamas, jo katram dzeju rakstoðam cilvçkam daudz jâla-sa. Un ne tikai sava (!), bet arî citu dzejnieku dzeja. Jâsamçro-jas. Jâveidojas un jâaug. Vienîgi un tikai sevis atzîðana,paijâðana, uzsiðana paðam uz sava pleca ir… tukðums, ir purvs,ir vieta, uz kuru neatnâk nedz balsis, nedz atbalsis.

Ja es daudz lasu, tad — gribi vai negribi! — manî palieknospiedumi. Citu dzejnieku un citu dzejoïu atstâti nospiedumi.Protams, ja tâ bijusi dzeja, kuru esmu lasîjusi. Ja bijusi. Jo irtâdi vertikâlç salikti vârdi, no kuriem nepaliek gluþi nekas,vienîgi tukðums. Un tukðums, kâ zinâms, neatstâj nospiedu-mus.

Nospiedumus manî atstâj Knuta Skujenieka darbi: atstâjgaiðas, labas, smeldzîgas ilgas un tiekðanos. Ðo nupatuzrakstîto vârdu nepaskaidroðu sîkâk. Ja esi dzejnieks — patssapratîsi. Ir daudz dzejnieku, no kuru personîbas un vârdiemmanî ienâk visâdi vçji, uzdrîkstçðanâs, riska prieks unatïauðanâs bût tâdai, kâda esmu. Neuzspçle. Ienâk ikdiena, bet

187

citâda, nepiezemçta. Ikdiena ar spârniem un skata pacelðanuuz mâkoòu prieku, nevis uz dubïu neprieku.

Ilgi netieku ârâ no Velgas Kriles dzejas (noðauts putns baltâ,baltâ sniegâ… es viena tumsâ baidos aizmigt… ak, raudâja,raudâja nakts… caur varavîkðòaino sâpi es atgrieþos piecilvçka… un pasveicini no manis mazdrusciò bezdibeni… kadjûsu apskâvienos es palieku vientuïa…). Ja ieiet un ilgi uzturastâdâ blîvâ, ârkârtîgi smalkas smeldzes pilnâ telpâ, tad grûti ðotelpu atstât. Nospiedumi neïauj vairs ilgi atvçrt durvisaizieðanai: îsi zibðòi, mazi Kriles vârdu un domâðanasklâtbûtnes momenti ilgi vçl dzîvo deniòos un pirkstgalos. Jâ,man patîk Kriles dzeja un no vârdiem plûstoðâ enerìija. Laigan vârds patîk pilnîgi nemaz nav îstais ðajâ sakarâ sakâmais.Man vajag laiku pa laikam lasît Krili. Bet tie nospiedumi darasavu — laikâ, kad pati rakstu dzeju. Un tad jâbût ïotiuzmanîgai. Tik uzmanîgai, lai uzvilktu savus, ne cita valkâtuscimdus, un lai rakstot satiktos pati ar savu cimdu lâpîjumiem,uzrautiem diedziòiem un smarþâm.

Jâ, dzejoïi un dzejoïu grâmatas ir interesanta pasaule. Dze-joïos tik blîvi koncentrçtas domas, ka apkârt grâmatai dejo ne-vis saules puteklîði, bet vesels spçka lauks. Tas ir: ja grâmatâtieðâm ir dzejoïi un ierakstîts domu lauks, ne tikai eksperi-menti ar tukðumu un kaili râmji bez tajos ieliktâm gleznâm. Joir daudz dzejoïu un dzejoïu grâmatu, kuras neatstâj nospiedu-mus. Vismaz manî neatstâj. Atstâj tikai jautâjumu zîmes:kâpçc? kâpçc? kâpçc? Domâju, ka ðajos gadîjumos dzejoïurakstîðana cilvçkam, kurð to dara, vienkârði ir radoði mçìinâju-mi, spçles ar vârdiem un savu iespçju studijas. Bet tâ jau ircita saruna — par dzejnieka atbildîbu, par paðapziòasðûpolçm, paðpietiekamîbas laipâm kultûras vajadzîbâm unsirds inteliìenci; ðeit un ðoreiz mçs runâjam par nospiedu-miem.

Ja ap grâmatu dejo spçka lauks, tad tajâ ir koncentrçta tikliela un laba enerìija, ka… dzejoïu grâmata kïûst zâles, kïûstaptieka, kïûst bezmaksas saruna ar psihologu, draugs blakusun vienkârði — spçka pieplûdums domâðanâ. Visiem zinâms:

188

domâ labas, krietnas, pozitîvas domas, un tu kïûsi vesels! Laigan… tajâ paðâ laikâ arî skaidri un neðaubîgi zinu, ka dzeja(tâpat kâ gleznas, teâtris, mûzika) nav nedz glâbðanasriòíis, nedz þogs, aiz kura paslçpties no dzîves îstenîbas unpaðam dzîvojamâ likteòa. Bet arî ðî tad jau bûtu pavisam citasaruna.

Taèu dîvaini: ir grâmatas, kuras ir vizuâli skaistas, bet rokanesniedzas pretî, slîd garâm. Kaut kas nav patiess, nav saistoðs,ir sacakinâts, nedzîvs, mâkslîgi uzprojektçts un manierîgs.Dzeja ir elpa. Elpoðana ir pazîme tam, ka esmu dzîvs. Jâ, irdzejoïi, kuri ir, bet neelpo. Aizslîd garâm, mani ne skarot, neneskarot. Grâmatas bez spçka. Esmu dzirdçjusi tâdu frâzi: negaïa, ne zivs. Gribu to attiecinât uz manâm sajûtâm pretðâdiem dzejoïiem un dzejoïu grâmatâm.

Man patîk viegli slidinât plaukstu pâr dzejoïu grâmatuvâciòiem un muguriòâm, kaut kam ârpus manis atïaujotizvçlçties lasâmo. Tas neattiecas tikai uz dzeju, taèu lielâ mçrâtomçr tieði uz to. Dîvaini, es atgrieþos un atgrieþos pie tâmpaðâm Knuta Skujenieka grâmatâm, meklçju Mâra Èaklâspçku un grâmatâs ierakstîto domu enerìiju; mana rokaneðauboties izvçlas Gabrielu Mistrâlu, Dagniju Dreiku, AstrîdiIvasku, Uldi Ausekli, agrâk — Laimu Lîvenu, tagad it bieþiPçteri Brûveru, Kristîni Sadovsku, Liânu Langi, Annu Auziòu,Annu Rancâni, Guntaru Godiòu. Es izvçlos un izvçlos lasîtVoltu Vitmenu, Ojâru Vâcieti un ïoti daudz (ne visu) noImanta Ziedoòa, lasu Margitu Gûtmani, Veltu Sniíeri, VizmuBelðevicu, Ainu Zemdegu un Mâru Misiòu, kura raksta tikïoti, ïoti maz un mûþam man nepietiek — pârlasu tâs paðassen atpakaï iznâkuðâs pâris grâmatiòas… Atgrieþos unatgrieþos pie spçcîgâs un smagâs Velgas Kriles dzejas, JustînaMarcinkçvièa, pie Leona Brieþa «Liepas koks, zalkða asinis».Cik dîvaini — tieði pie ðîs senus gadus atpakaï izdotâsgrâmatiòas, pie citâm ne tik ïoti. Îpaðas attiecîbas veidojas ardaudziem jaunajiem autoriem un ar Agitas Dragunas divâmdzejoïu grâmatiòâm. Es tâs paòemu. Nolieku. Paòemu un no-lieku atkal. Un tomçr atkal paòemu. Man patîk un ir vajadzîgs

189

ðo grâmatu tuvums un klâtbûtne, bet… bet reizçm ne vairâk.Tâpat ir arî ar mani un Amandas Aizpurietes dzeju. Taèu ðajâgadîjumâ tas varbût vairâk tâpçc, ka, saòemot kâdu jaunuviòas dzejas kopu vai — nupat! — grâmatu, es esmu spiestasatikties ar ïoti sen atpakaï lasîtiem darbiem. Jauno ir pârâkmaz, un man nepatîk, ka vienîgi jauni vârti ir tie, kuri ievilinadaudzas reizes staigâtâ pilsçtâ… Gribas atklât ko jaunu, jo ve-cus ceïus man patîk izstaigât pçc paðas izvçles un brîdî, kadpati to vçlos.

Jâ, interesanta ir dzejas pasaule. Tikpat interesanta, cik citudzejnieku un dzejas vârdu nospiedumi manâ pasaulç, manâ at-tieksmç pret pasauli un manâ domâðanâ…

Maija Laukmane,«Talsu vçstis», 2005. gada 5. novembrî

190

Dzejnieki Pilsçtas svçtkos: dzejas lasîjums Lielajâ ielâ 2005.gada jûlijâ.

2006. gads

Vçstules sniegâ vienmçr nav baltas

Otrdienas vakarâ jauni un jau pieredzçjuði dzejnieki tautasnama mazajâ zâlç rakstîja un lasîja Vçstules sniegâ un lçja lai-mes.

Lai nevienu vakara dalîbnieku mulsums nekavçtu lasît savusdzejoïus, autori lasîja cits cita dzejiskos vçstîjumus. Cikatðíirîgas mçdz bût sniegâ atstâtas zîmes un cik atðíirîgi bijakopâ sanâkuðie dzejnieki, tik atðíirîgi bija arî tovakarizskançjuðie dzejoïi. Viens rakstîjis par mîlestîbu, cits dzejâ sa-rindojis patriotiskas jûtas, vçl kâds runâja par dçmoniem unsapuvuðâm zâbaku ðòorçm. Sniegs vienmçr nav tikai balts, untajâ rakstîtâs vçstules acîm redzot arî ne.

Kas vçlçjâs, varçja virs sveces pavârnîcâ kausçt parafînu unliet laimes. Muzikâli dzejas vakaru kuplinâja Tijas Teibes flau-tas spçle. Arî Andþejs Beïçviès òçma rokâs ìitâru un dalîjâsdziesmâs pârtapuðâ dzejâ. Viòð spçlçja Inas Strazdiòas dzies-mu, veltîtu bojâgâjuðajam dzejniekam Gatim Krûmiòam.Daþam acîs sariesâs asaras, un radâs vçlçðanâs vakara tumsâdoties uz kapsçtu, lai sniegâ uzrakstîtu sveèu vçstuliaizgâjuðajiem.

Elîna Mierkalne,«Talsu Vçstis», 2006, 14. janvârî

191

192

Arnolda Auziòa 75. dzimðanas diena Talsu Galvenajâ bibli-otçkâ 2006. gada 29. novembrî.

2006. gada 15. jûnijs Talsu Galvenajâ bibliotçkâ: IlgoòaBçrsona 75. dzimðanas dienâ lido mûzas...

Rakstniecîbas skola Talsos

9. februâri Talsu rajona Literâtu apvienîba tagad uzskatapar Rakstniecîbas skolas atvçrðanas dienu. Pirmajâ tâs nodar-bîbâ ikviens bija aicinâts tikties ar literâtu un Korâna tulkotâjuUldi Bçrziòu. Klausîtâju pilnâ Talsu tautas nama zâle, daudzienopietni pârdomâtie jautâjumi un ieinteresçtîba divu stundugarumâ liecinâja, ka bija vçrts ziedot laiku un enerìiju tâdamdarbam.

Rakstniecîbas skolâ nemâca rakstît. Drîzâk tâ ir bezmaksasiespçja ieklausîties tajos, kuri raksta un profesionâli vçrtçuzrakstîto.

Kâpçc skola, turklât rakstniecîbas? Nav jau pârsteidzoðsjaunums, ka sabiedrîbas jaunâkâ daïa nelasa un neredz jçgudivvientulîbai ar grâmatu. Un, lai gan bibliotçkâs it kâ ïoti

193

2006. gada 23. februâris: Rakstniecîbas skolas viesis dzejnieksRonalds Briedis.

strauji aug apmeklçtâju, îpaði skolas vecuma jaunieðu, skaits,patiesîbâ tas notiek uz interneta lietotâju rçíina. Literâtu ap-vienîbai Talsu rajonâ ir saknes vismaz kopð pagâjuðâ gadsimtapiecdesmitajiem gadiem, un arî tagad tâ ir pievilcîgs magnçtsïoti atðíirîga vecuma ïaudîm. Tajâ apvienojuðies dzejnieki unprozaiíi, zaïi iesâcçji un nobrieduði autori. Literâtu apvienîbuvada dzejniece Maija Laukmane, kura pagaidâm apvienîbâ irvienîgâ Latvijas Rakstnieku savienîbas biedre. Netiek atstumtsarî pirmos pantus sarakstîjuðais un tâlas jaunîbas dzejoïu kla-des atnesuðais cilvçks. Taèu aizvien vairâk, rîkojot ikdieniðíastikðanâs apvienîbas lokâ, piedaloties Kurzemes Dzejas dienunotikumos un paðiem tâs rîkojot savâs mâjâs, sâkâm manîttâdu kâ paðpietiekamîbu, kas savâ nemainîgajâ omulîbâ jaupat kaitinâja. Tiesa, sava loma bija arî tam, ka Latvijâ arvienizteiktâk jûtama galvaspilsçtas un lauku kultûrvidesatsveðinâðanâs, — dzîvojam divâs, savstarpçji neizprotamâs pa-

194

2006. gada 23. marts. Rakstniecîbas skolâ sarunu ar JanuVçrdiòu-Rudzîti par tçmu „No Annas Blûmas lîdz JânimSteikam” vada Janas kâdreizçjâ literatûras skolotâja DzintraGroðus.

saulçs. Seviðíi par to var pârliecinâties, ja kâds Rîgasdzejnieks vai kâds citâ jomâ ko sasnieguðais paviesojas kâdâprovinces sarîkojumâ. Ir bijis pat jâklausâs it kâ nopietnâKultûras ministrijas ierçdòa runâ, kurâ visai skolnieciski skai-drots, kas ir kultûra un ko tâ dod nacionâlai valstij…

Attâluma un finansiâlo iespçju dçï Rîga ðodien ne visiem irtuva, kur nu vçl radoðajiem jaunajiem cilvçkiem. Tâ nuspontâni izteikta ierosme aði pârtapa literâtu apvienîbas pro-jektâ Rakstniecîbas skola Talsos. Projekta mçríis ir precîzs:rîkot lekcijas, diskusijas, radoðas darbnîcas ar uzaicinâtu lekto-ru, literatûras profesionâïu piedalîðanos un iesaistît ðajospasâkumos Talsu rajona literâtus, skolotâjus, kultûras darbi-niekus un jebkuru interesentu; iepazîstinât profesionâlos li-terâtus ar mûsu rajona spilgtâkajiem autoriem un viòu dar-biem. Divas reizes mçnesî divu stundu garumâ (lîdz pat maijabeigâm) Rakstniecîbas skolâ varçs gan ieklausîties, gan dis-kutçt.

Pirmâ nodarbîba kopâ ar Uldi Bçrziòu liecinâja, ka sa-biedrîbâ ir liels pieprasîjums pçc ðâda piedâvâjuma. Pievilcîgi

195

2006. gada 9. marts: Rakstniecîbas skolas viesis — LaimaMuktupâvela.

varçtu bût arî nâkamie sarunu temati: Ko nozîmç bût jaunamdzejniekam?; Meklçjamais un atrodamais jaunâkajâ latvieðuprozâ; No Annas Blûmas lîdz Jânim Steikam; Literatûras kritika— vidutâjs starp rakstnieku un lasîtâju; Dramaturìijas vietamûsdienu literatûrâ; Literatûra internetâ; Kosmoss provincç jebnovadu literatûras attîsîba un nozîme.

Projekts saòçma Talsu Novada fonda finansiâlu palîdzîbu,atsaucîga ir Talsu mâkslas skola, dâvinot Rakstniecîbas skolasviesiem audzçkòu darbus. Protams, ka ðajâ pasâkumâ neviensnebûs materiâlais ieguvçjs — ne devçjs, ne òçmçjs.

Ilze Kârkluvalka,«Karogs», 2006. gada Nr. 3

Top grâmata, izmantojot Tîca Dzintarkalna rokrakstu

Mûsu novada kultûras dzîvç ðis brîdis, kad 7. novembra vçlâpçcpusdienâ redakcijâ ienâca novadpçtnieks Zigurds Kalma-nis, ir vçsturiski nozîmîgs. Viòð vçl siltas tipogrâfijâ bijasaòçmis pirmâs izdrukâtâs loksnes Tîca Dzintarkalna grâma-tai, kas top «Aleksandra Pelçèa lasîtavâ».

Zigurds Kalmanis komentçja: «Notikumi un ainas no Talsuun apkârtnes dzîves», kas uzrakstîta 1931. — 1932. gadâ.Teksts bija rokrakstâ trîs burtnîcâs, ko bija saglabâjusi MirdzaAnna Jansone savâs mâjâs. Viòa bija strâdâjusi par darbvediTalsu ìimnâzijâ 1944. gadâ. Mirdza Anna Jansone jau mirusi,bet dzîva ir viòas mâsa Dzidra, kura burtnîcas uzticçja lite-ratûrzinâtniekam, mûsu novadniekam Ilgonim Bçrsonam. Viòðkâdâ mûsu tikðanâs reizç palielîjâs ar savu jaunieguvumu, unmani tas ïoti ieinteresçja. Kopâ ar kolekcionâru Imantu Tam-sonu lasîjâm kopâ vecâs fotogrâfijas un precizçjâm ðo bilþu pa-rakstus. Ðim darbam ar cilvçku iztaujâðanu un meklçðanuarhîvos pagâja apmçram divi gadi. Tagad man rokâs ir pirmâizdruka, un es domâju, ka decembrî bûs grâmata.

Finanses grâmatas izdoðanai iegûtas, izstrâdâjot projektu unsaòemot lîdzekïus tâ îstenoðanai no Talsu Novada fonda, rajo-

196

na padomes, Talsu pilsçtas domes, Lîbagu, Ìibuïu pagasta pa-domes, kâ arî ziedojumu no privâtpersonâm Pçtera Cielavasun Valerija Ogorodova.

Grâmatas materiâls agrâk nekur nav izmantots publicçðanai. Toppilnîgi svaigs, jauns, agrâk publiski nepazîstams drukas darbs. Mak-simâli centos saglabât Dzintarkalna paða rakstîbu, tikai nedaudzvajadzçja piestrâdât, lai lasîtâjiem viss bûtu pilnîgi saprotami.»

P.S. Tîcs (Teodors) Dzintarkalns; dzimis 1874. gadâ, sko-lotâjs; Talsu Sadraudzîgâs biedrîbas priekðnieks nama celðanaslaikâ; 1923. gadâ nodibinâjis Talsu ìimnâzijas kultûrvçsturesmuzeju, vâcis materiâlus par dzimtâs zemes senatni — tas bijaTalsu muzeja sâkums.

Ilze Kârkluvalka,«Talsu Vçstis», 2006. gada 9. novembrî

Aivars Eipurs un mûsu Rakstniecîbas skola

3. maija novakarç Talsu tautas namâ beidzâs Rakstniecîbasskolas otrais mâcîbu gads. Pçdçjâ nodarbîbâ ar klausîtâjiemrunâja dzejnieks un jauno autoru dzejas konsultants Aivars Ei-purs. Lîdz ar to rajona literâtu apvienîbai ir sâkuðâs ne jaubrîvdienas, bet saòemðanâs laiks kam jaunam unnebijuðam. Par Rakstniecîbas skolas pieredzi lûdzu tâs ro-sinâtâjas un vadîtâjas, dzejnieces Maijas Laukmanesredzçjumu. «Kad pagâja skolas pirmais nodarbîbu gads,tad neðaubîgi gribçjâs turpinât otro. Sapratâm, ka vajag.Tagad, otrâ skolas gada vidû, sevî jûtu skumju vilðanos parto, ka galu galâ tiem, kuriem ðî Rakstniecîbas skola bijadomâta visvairâk — novada literâtiem, kuri ikdienâ nâkkonsultçties vai nes savus darbus kâ strautiòi un urdziòas,kuri visu laiku prasa ko jaunu, ko pamatîgu, — tie skoluapmeklçja viskûtrâk… Kaut gan bija iespçja dzirdçt,spriest, diskutçt par rakstîðanas procesu ar tiem, kuriemjau ir vârds literatûrâ, pârliecinâties, cik ir grûti nest ðovârdu dzejnieks…Viss tika dots par velti un tepat Talsu sil-

197

198

2006. gada 13. aprîlis: Inga Kriðâne Rakstniecîbas skolasnodarbîbâ sarunâ ar dzejnieci un dramaturìi Ingu Âbeli.

Rakstniecîbas skolas viesis Çrika Bçrziòa sarunâ ar novadadzejnieku Andþeju Beïçvièu par literatûru internetâ — 2006.gada 11. maijs.

tajâ, omulîgajâ tautas namâ, publikai klât piebrauca ArnoJundze, Eva Mârtuþa, Aivars Eipurs, Andris Akmentiòð,Guna Zeltiòa, Kârlis Vçrdiòð un daudzas citas spilgtas per-sonîbas, atverot plaðu un agrâk nezinâmu pasauli — betklausîtâjus literâtus varçja uz abu roku pirkstiem saskaitît.Tiem, kuri atnâca, taèu kaut kur apziòas stûrîtî nevarçjaneiekrist kâda atziòas un domu sçkliòa…. Tomçr ar savuRakstniecîbas skolu esam pamanîti Rîgâ. Tas ir ieguvums.Par mûsu skolu zina un interesçjas Ronalds Briedis, ir pa-tiesi ieinteresçti tie, kuri bijuði skolas viesi. Manaizvadîtajâ sestdienâ bija sanâksme Rakstnieku Savienîbâ,un tajâ Aivars Eipurs vçlreiz pateica, ka viòam tikðanâs piemums patika, jo nemaz jau tik bieþi arî dzejniekiem neno-tiek tâdas sarunas ar klausîtâjiem, kurâs ir rakstîðanas vir-tuves daïa un procesa analîze, nevis tikai rezultâtaklausîðanâs. Viòam paðam pçc sarunas bijis daudz kodomât. Pie mums dzejnieks atkal ciemos brauks novembrî,lai strâdâtu ar vidusskolas vecâko klaðu skolçniem.»

Ilze Kârkluvalka,«Talsu Vçstis», 2007. gada 10. maijâ

Divos gados rakstît tâ arî neiemâcîjâmies

Labi padarîta darba sajûta bija Talsu Rakstniecîbas skolaspçdçjâ nodarbîbâ. Divu mâcîbu gadu ilgumâ tâds nebijispasâkums izdevâs Talsu rajona Literâtu apvienîbai. Talsos unrajonâ ir aktîva kultûras dzîve, varbût tâpçc arî dzejnieku unprozas rakstîtâju ðajâ Ziemeïkurzemes pusç nav bijis mazumsnevienos laikos.

Esot tâlu no galvaspilsçtas un lîdz ar to iespçjâm regulâripaðiem izmantot tâs dotâs iespçjas, Literâtu apvienîbaizstrâdâja nodarbîbu ciklu, kuras divus mâcîbu gadus pçckârtas notika divas reizes mçnesî pilsçtas tautas namâ. Ikviensinteresents tajâs varçja tikties ar kâdu Latvijâ pazîstamu li-

199

terâtu. Ðajâ skolâ nevienu nepamâcîja, kur nu vçl rakstît! Tasdrîzâk bija jaunas informâcijas, jaunu atziòu krâðanas laiks.Tomçr, par spîti spilgtu daþâdu paaudþu personîbuuzaicinâðanai — tepat un par velti! — publikâ esoðos parastivarçja saskaitît uz vienas rokas pirkstiem. Tas, ka visneat-saucîgâkie bija latvieðu valodas un literatûras skolotâji, biblio-tekâri, kultûras darbinieki, gan vairs nepârsteidza — viòu jaunav arî muzeja un tautas nama rîkotajos pasâkumos. Pat inte-resanti bija secinât, ka visretâk ðo iespçju izmantoja cîtîgirakstoðie, îpaði tie, kuriem lîdz publicçjamiem darbiem vçlgarð un grûts ceïð ejams, bet kuriem ambîcijas ievçrojamipârsniedz paðkritiku. Toties sarunas ar ciemiòiem par un ap li-teratûru nekad nenolaidâs lîdz dzeltenâs preses lîmenim —katrai nodarbîbai atvçlçtâs pâris stundâs minûtes bija pârâkdârgas tâdai izðíçrdîbai.

Uzaicinâtie literâti — Aivars Eipurs, Uldis Bçrziòð, LaimaMuktupâvela, Inga Âbele, Amanda Aizpuriete un visi citi kâviens pçc tikðanâs Talsos atzina, ka nav gaidîjuði tâdu ieinte-resçtîbu, lîdzdomâðanu, labu sarunu par konkrçto tçmu. Tasjau bija viens no Rakstniecîbas skolas galvenajiem uzdevu-miem — atgâdinât, ka Latvija nesâkas un nebeidzas tikai unvienîgi Rîgas centrâ.

Finansçjumu skolai rajona Literâtu apvienîba ieguva,izstrâdâjot un aizstâvot projektu. Tas saòçma gan Talsu rajonapadomes projektu fonda, gan citu sponsorçðanas avotu fi-nansçjumu. Katrs ciemiòð dâvanâ saòçma kâdu mâkslas darbu,un tos darinâja Talsu mâkslas skolas audzçkòi, kâ arî radoðâsjauno keramiíu biedrîbas «Ciparnîca» dalîbnieki.

Tagad pamazâm top Talsu novada literâtu darbu krâjums,nav atmesta doma arî par Rakstniecîbas skolas turpinâðanurudenî. Mums ir ïoti spçcîgs, idejâs un padarîtajâ oriìinâls ra-jona Tûrisma centrs, kurð izdod saturâ un formâ pievilcîgus in-formatîvos materiâlus, bet — joprojâm nav rajona literârâskartes ar vietâm, kurâs dzimuði, dzîvojuði, strâdâjuði novadampiederîgie literâti. Izveidot ðâdu novada karti mûsu literâtiðobrîd uzskata par paðu neatliekamâko un nekavçjoties dara-

200

mu darbu. Literâtu apvienîbas kodolam nav mazums ideju, ti-kai laika akûti nepietiek starp maizes un paðu iedvesmas dar-bu, lai izdarîtu plaðâkai sabiedrîbai iecerçto pamatîgi un lîdzgalam. Rakstniecîbas skolas izdoðanâs tikai apstiprinâjapârliecîbu, ka labas domas ar laiku materializçjas, ja irmçrítiecîba un neatlaidîba darît, katram pieliekot savu daïulaika, izdomas un pûïu.

Ilze Kârkluvalka,«Karogs», 2007. gada Nr. 7

201

Gada pçdçjâ Rakstniecîbas skolas nodarbîbâ viesos dzejnieksKnuts Skujenieks — 2006. gada 25. maijs. Ar dzejnieku sa-runâjas Zigurds Kalmanis.

SATURA RÂDÎTÂJS

Ilze KârkluvalkaMirkïa pietura, otrâuzdrîkstçðanâs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3Dzintra EglîteCeïavârdi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5Arnolds Auziòð . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6Leons Âre . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11Ilgonis Bçrsons . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16Andþejs Beïçviès . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21Leonîds Boguðs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25Andris Dedzis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30Dzintra Dzeguze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34Helmuts Feldmanis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37Inita Goldgrçbere . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43Laimdota Grînðteina . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47Inga Ieviòa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53Inga Indriksone . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58Zigurds Kalmanis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62Andris Kalniòð . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65Rihards Kalniòð . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70Elîna Kanberga . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75Inga Kriðâne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78Maija Laukmane . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82Roberts Matisons . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 86Elîna Mierkalne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90Ilona Miezîte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 94Lîga Nagle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97Inta Poudþiunas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103Inga Priede . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 109Mihails Ramuss . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 112

202

Biruta Ratniece . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 119Ina Strazdiòa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 123Dina Veinberga . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129Vija Venta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 134Ziedîte Zaèeste . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 137Monika Zariòa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 142Kriðjânis Zeïìis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 147Silvija Zvejniece . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 150Dzintra Þuravska . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 154Talsu literâti savâ novadâ unaiznovados . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 159

203